نقش شفقت به خود در رفتارهای پرخطر دانشجویان

نقش شفقت به خود در رفتارهای پرخطر دانشجویان

سیدمحسن حجت خواه[1]

 سلیمان احمد بوکانی[2]

 سعید عباسی[3]

محمد رستمی[4]

تاریخ دریافت مقاله: 28/3/1396

                                                                                 تاریخ پذیرش مقاله:6/7/1396

مقدمه

    متخصصان حرفه­های مرتبط با سلامت، خانواده­ها و سیاست­گذاران همواره در تلاش برای بهبود وضعیت سلامتی افراد هستند. مطالعات همه گیرشناختی در سال های اخیر حاکی از افزایش رفتارهای پرخطر همچون مصرف مواد در نوجوانان و جوانان است(آیت مهر و همکاران، 1394). اینکه چرا افراد سیگار می­کشند، چرا دچار الکلیسم می­شوند و یا چرا دست به خودکشی می­زنند، از جمله مسائل مهمی هستند که جوامع با آن‌ها روبه­رو می­شوند و موضوع رفتار و سالم یا ناسالم بودن آن یکی از مباحث عمده­ی پژوهش­های علوم رفتاری است. اهمیت این مشکلات در جوانان برای مثال دانشجویان بسیار بیشتر است؛ این گروه به دلیل تأثیرپذیری از گروه همسالان ممکن است در معرض آسیب­های جدی باشند. اغلبِ جوانان پس از ورود به دانشگاه با عوامل نامطلوبی همچون: تشویش، نگرانی، اضطراب، و تنیدگی روبه­رو می‌شوند که ممکن است سلامت روانی و موفقیت تحصیلی آن‌ها را تهدید کند. بعضی از این مسائل شامل عدم آشنایی به موقع با مقررات و آیین‌نامه‌های آموزشی، ناآشنایی با عنوان­ها و سرفصل­های دروس، نامتناسب بودن دروس با توانایی­های دانشجویان و در برخی موارد زندگی در خوابگاه  و دور ماندن از کانون خانواده است(خدایاری فرد و همکاران، 1387).

   در سال­های اخیر توجه ویژه­ای به سهم عوامل روانی- اجتماعی در سلامتی شده است. مصرف سیگار، الکل، عادات رژیم غذایی ناسالم، سبک زندگی بدون تحرّک، رفتارهای پرخطر جنسی رفتارهایی هستند که با سلامتی در تضادند(آهرن^[5] و همکاران، 2016). به طور کلی، رفتارهایی را می­توان پرخطر دانست که احتمال نتایج منفی و مخرب جسمی، روان‌شناختی و اجتماعی را برای افراد افزایش می­دهند(آهرن و همکاران، 2016). عوامل مختلفی در گرایش افراد به رفتارهای پرخطر نقش دارند. برای مثال، استرس سهم ویژه­ای در این موضوع دارد. استرس که پاسخ به موقعیت اضطراری را در برمی‌گیرد، واکنش­های متفاوتی را در افراد فرامی­خواند. (آورباخ^[6]و همکاران، 2007) استرس یکی از جنبه­های اجتناب‌ناپذیر زندگی است که باعث ایجاد تفاوت در نحوه کنار آمدن انسان‌ها با آن می‌شود، زیرا افراد برای رهایی از استرس و رهایی از فشارها و تنش­های آن به شیوه­های مختلفی رفتار می­کنند(فالکمن^[7] و همکاران، 1987).

   این عقیده وجود دارد که یکی از دلایل گرایش افراد به رفتارهای پرخطر، عدم مهارت در مقابله با شرایط استرس­زاست، اما عوامل دیگری نیز در این موضوع دخیل هستند. برای مثال، پژوهشگران چهار عامل را در ارتکاب رفتارهای پرخطر مؤثر دانسته اند که عبارت‌اند از:

 1) سیستم شخصیت شامل ارزش­ها، نگرش­ها، انتظارات و خودپنداره؛

2) سیستم محیط اجتماعی شامل سطح آموزش والدین، اشتغال والدین و مکان سکونت؛

3) سیستم محیط ادراک‌شده شامل خانواده، همسالان و مدرسه ؛

4) سیستم رفتار شامل رفتارهای پرخطر مانند سیگار کشیدن و مصرف شدید الکل.(برگمن و اسکات^[8]، 2001) می­توان گفت که خطرپذیری، محصول تعامل عوامل شناختی، هیجانی و اجتماعی است؛ به طوری که اگر ظرفیت­های شناختی و مهارت­های تنظیم هیجانی ناقص باشند و اگر جو اجتماعی به خطرپذیری متمایل باشد، گرایش به رفتارهای پرخطر شدّت می­یابد(یاریاری و همکاران، 1394).

   بر اساس تعریف گرمر و نف(گرمر و نف^[9]، 2013) شفقت به خود از سه مؤلفه تشکیل شده است: مهربانی با خود^[10] در مقابل قضاوت در مورد خود^[11]، احساس مشترکات انسانی^[12] در مقابل انزوا^[13] و ذهن آگاهی^[14] در مقابل بزرگ­نمایی افکار و احساسات^[15]. مؤلفه­ی شفقت به خود اشاره دارد به اینکه فرد در مواجهه با ابعادی از شخصیتش که برایش دوست­داشتنی نیستند، به جای آن­که از خود انتقاد کند و بر خود سخت بگیرد، به مراقبت از خود و درک خود بپردازد. احساس مشترکات انسانی به معنای تصدیق این موضوع است که همه انسان­ها ناقص هستند و گاهی اشتباه می­کنند. این مؤلفه موجب می­شود ویژگی­های فردی هر کسی همگانی­تر و عمومی­تر به­نظر برسد. ذهن آگاهی، مؤلفه­ سوم شفقت ورزی به خود نیز عبارت است از آگاه بودن از آنچه در لحظه­ی حال رخ می­دهد به شیوه­ای واضح و متعادل؛ چنان­که فرد جنبه­هایی از شخصیت یا زندگی‌اش را که دوست ندارد نه نادیده بگیرد و نه به نشخوار کردن پیرامون آن‌ها بپردازد(نف، 2009). در مجموع، افرادی که شفقت به خود بالایی دارند، سلامت روانی بیشتری را نسبت به افرادی که شفقت به خود کمتری دارند تجربه می‌کنند، زیرا تجربه درد و شکست از طریق قضاوت در مورد خود(کی یونگ^[16]، 2013) ، احساس انزوا(وان دم^[17] و همکاران، 2011) و بزرگ‌نمایی افکار و احساسات(رایس^[18]، 2010) تقویت می‌شود.

   شواهد پژوهشی نشان داده­اند افرادی که با شفقت با خود رفتار می­کنند، از ویژگی­هایی برخوردارند که در جنبش روانشناسی مثبت به عنوان توانمندی­های روان‌شناختی^[19]شناخته می شوند مثل شادکامی^[20]، خوش­بینی^[21]، کنجکاوی و کنکاش^[22]، عواطف مثبت^[23]و نوآوری^[24] (نف، 2009). از نظر گرمر و نف(گرمر و نف، 2013) شفقت به خود موجب می­شود تا فرد، در برخورد با تجارب هیجانی، برخورد متعادلی داشته باشد و نه از احساساتش اجتناب کند و نه درگیری ذهنی در مورد آن‌ها داشته باشد- به عبارتی به نشخوار فکری در مورد تجارب خود دچار نشود.

   اگرچه در پژوهش­های صورت گرفته بروی شفقت به خود، اعتقاد بر این است که این متغیر پیش‌بینی کننده قوی و مهمی برای سلامت روان‌شناختی می­باشد که مانع و یا کاهش­دهنده رفتار و هیجانات آسیب­زاست(وان دم  و همکاران، 2011)، اما در دیدگاه­های پژوهشی جدیدتر نشان داده شده است که شفقت به خود نقش واسطه­ای دارد و به واسطه مقابله با محرک­ها و تکانه­های شناختی و هیجانی منجر به کاهش در رفتارهای آسیب­زا همچون مصرف مواد می­شود.(وب و فرمن^[25]، 2013) به عنوان مثال، در پژوهش جاتیوا و سریزو^[26] (جاتیوا و سریزو، 2014) مشخص شد که شفقت به خود بین فرد قربانی، ناسازگاری­هایی روانی و رفتارهای پر خطر بعدی فرد، نقش میانجی دارد؛ به این صورت که شفقت به خود به صورت مستقیم منجر به کاهش افسردگی و اضطراب در فرد می­شود که این به نوبه خود احتمال تکرار رفتارهای پرخطر را در مراحل بعدی کاهش می­دهد(نف و همکاران، 2007؛ یاماگوچی^[27]و همکاران، 2014). شبیه این نتایج در پژوهش فانسکا و کاناوارو^[28](2017) نیز تکرار شد؛ آن ها نقش واسطه ای شفقت به خود پایین را در تشدید افکار اتوماتیک منفی و افسردگی ساز شناسایی کرده بودند. در مجموع، شواهد محدود پژوهشی رابطه سطوح بالاتر شفقت به خود را با ویژگی‌های مثبت روان‌شناختی نشان داده­اند. (وب و فرمن ، 2013؛ فیلدر^[29] و همکاران، 2016)

   از آن جا که جامعه دانشجویی یکی از عظیم­ترین گروه‌های جامعه است، بررسی رفتارهای پر خطر مخل در سلامت روان آن‌ها اهمیت ویژه­ای دارد. مطالعات مربوط به شفقت به خود در حوزه­ی رفتارهای پرخطری همچون: مصرف الکل، سوء­مصرف مواد، رفتارهای جنسی و پرخاشگری به عنوان حیطه­ در حال ظهور به خصوص در ایران هنوز بسیار نوپاست. از این رو، هدف مطالعه حاضر تعیین نقش شفقت به خود در رفتارهای پرخطر دانشجویان می‌باشد.

روش شناسی پژوهش

   پژوهش حاضر، یک پژوهش توصیفی- تحلیلی است و جامعه­ آماری آن شامل کلیه دانشجویان دانشگاه­های دولتی تهران (تهران،۳۴۰۰۰ دانشجو؛ علامه طباطبایی،۱۷۰۰۰  دانشجو؛  تربیت مدرس،9848 دانشجو و شهیدبهشتی ،۱۸۶۰۷ دانشجو ) در سال تحصیلی 96-1395 می‌باشد- تعداد کل دانشجویان برابر با 455/79 بود.  تعداد 273 دانشجو با استفاده از  نمونه­گیری خوشه­ای چند مرحله‌ای انتخاب شدند. در مرحله­ اوّل دانشگاه شهید بهشتی از بین دانشگاه‌های تهران (تهران، علامه طباطبایی، تربیت مدرس و شهید بهشتی) به­­ تصادف انتخاب و در مرحله­ دوم از میان سه گروه تحصیلی فنی، علوم انسانی و علوم پایه، سه دانشکده­ برق و کامپیوتر، ادبیات و علوم زمین به صورت تصادفی انتخاب گردیدند. در مرحله­ سوم در هر دانشکده در مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد چند کلاس درس به­ تصادف انتخاب شده و 273 دانشجوی داوطلب (170 دختر و 103 پسر) در پژوهش شرکت نمودند و به پرسشنامه‌ها پاسخ دادند که 94 نفر آن‌ها از گروه علوم پایه؛ 90 نفر از گروه فنی و 89 نفر از گروه علوم انسانی بودند. همچنین، 90 درصد آن‌ها در مقطع کارشناسی و 10درصد آن‌ها در مقطع کارشناسی ارشد بودند. روش اجرا به صورت پرسشنامه‌ای و شیوه پر کردن پرسشنامه‌ها به این ترتیب بود که شرکت‌کنندگان به روش جمعی و پس از اتمام کلاس درس، هر کدام در مدت 15 دقیقه دو پرسشنامه مقیاس شفقت به خود و رفتارهای پرخطر را به طور همزمان پر نمودند.

ابزارهای پژوهش

 ابزارهای گردآوری داده­ها عبارت بودند از:

 1- مقیاس شفقت به خود (SCS) [30]: این مقیاس یک ابزار خود گزارش­دهی 26 گویه­ای است که توسط نف  (نف، 2009) به منظور سنجش میزان شفقت به خود ساخته شده­ است. سؤالات موجود در آن در 6 زیر مقیاس مهربانی با خود، قضاوت در مورد خود، احساسات مشترک انسانی، منزوی­سازی، ذهن آگاهی و بزرگ­نمایی قرار می‌گیرد که کیفیت رابطه فرد با تجارب خود را می­سنجد. نمره­گذاری آن در اندازه­های 5 درجه­ای لیکرت، از تقریباً هیچ‌گاه (نمره 0) تا تقریباً همیشه (نمره 4) تعیین می­شود. پژوهش انجام‌شده توسط نف(نف، 2009) پایایی و روایی بالایی را برای مقیاس مذکور گزارش نموده است. پایایی کلی آن از طریق روش آلفای کرونباخ 92/0 به دست آمد. همچنین، هر کدام از زیر مقیاس‌ها نیز از همسانی درونی خوبی برخوردار بودند (از 75/0 تا 81/0). علاوه بر این، پایایی باز آزمایی آن به فاصله زمانی 2 هفته نیز 93/0 گزارش شده است. مقیاس مذکور روایی همگرا و افتراقی نسبتا بالایی دارد. در ایران روایی و پایایی این ابزار مورد بررسی قرار گرفته است. روایی سازه این مقیاس با استفاده از روش تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی مورد تأیید قرار گرفت. در بررسی  روایی همگرا و واگرا، ضریب همبستگی پرسشنامه شفقت به خود با آزمون های حرمت خود روزنبرگ(22/0)، افسردگی(34/0) و اضطراب بک(41/0)  محاسبه گردبد. همچنین، نتایج همسانی درونی این مقیاس با استفاده از آلفای کرونباخ، 70/0 و ضریب همبستگی حاصل از پایایی باز آزمایی 89/0 گزارش شد. (مومنی و همکاران، 1392)  

2- پرسشنامه رفتارهای پرخطر (نسخه 2007): این پرسشنامه که 52 مادّه دارد، در بررسی ملی رفتارهای پر خطر دانشجویان امریکا (NCHRBS)^[31] و در سال 1995 طراحی شد. نسخه اصلی پرسشنامه شامل 96 سؤال که رفتارهای پر خطر جوانان را در حوزه‌های مختلف شامل ایمنی، خشونت، خودکشی، مصرف سیگار، مصرف الکل، مصرف انواع مواد غیر قانونی، رفتارهای پر خطر جنسی، تغذیه، فعالیت بدنی مورد ارزیابی قرار می‌دهد(اسمیت و واسل^[32]، 2011). این پرسشنامه از لحاظ ویژگی‌های روانسنجی(روایی ملاکی با روش همزمان، همسانی درونی و پایایی آزمون پس از بازآزمایی طی 2 هفته) و تناسب برای جمعیت ایرانی مورد بررسی قرارگرفته است. نتایج پژوهش ها برای بررسی روایی نشان می‌دهد که این مقیاس می‌تواند علاوه بر این که گروه ملاک و گروه مورد را از یکدیگر متمایز سازد، قادر است در شاخص‌های ایمنی، خشونت، خودکشی، مصرف سیگار و مصرف الکل و مصرف مواد و همچنین در شاخص‌های تغذیه و فعالیت بدنی دو گروه را به طور معنی‌داری از یکدیگر متمایز سازد. بنابراین از روایی لازم برای سنجش این حوزه‌های رفتار پرخطر برخوردار است. همچنین، به منظور تعیین پایایی بر روی دانشجویان دانشگاه از دو روش همسانی درونی و باز آزمایی استفاده شده است. با استفاده از روش همسانی درونی ملاحظه شد که ضریب آن برای 52 ماده برابر 87/0 است که نشانگر همبستگی بالا و قابل‌قبول مقیاس می‌باشد. همچنین، در روش باز آزمایی، پرسشنامه تهیه‌شده (52 مورد) پس از گذشت دو هفته از اجرای اول، بار دیگر روی آزمودنی‌ها به اجرا درآمد و ضریب همبستگی بین نمرات پرسشنامه در اجرای اول و دوم محاسبه شد. نتایج نشان داد که ضریب پایایی مقیاس با استفاده از روش برابر 86/0 است. به منظور تعیین نقطه برش پرسشنامه از منحنی R0C استفاده شد. تحلیل نتایج، نقطه برش پرسشنامه 74 به دست آمد که قادر است افراد دارای رفتارهای پرخطر را از کسانی که رفتارهای پر خطر ندارند، با حساسیت 5/85 درصد و ویژگی 2/72 درصد متمایز سازد. (رحیمی و همکاران، 1392)

روش اجرا

 قبل از شروع پژوهش، از کمیته اخلاق دانشگاه شهید بهشتی مجوز فعالیت اخذ گردید و درعین‌حال برای کلیه دانشجویان شرکت‌کننده هر یک از موارد ماهیت، هدف و محرمانه بودن نتایج توضیح داده شد. همچنین، اطمینان داده شد که افراد هر وقت که بخواهند، می‌توانند از پژوهش خارج شوند، نسبت به شرکت در پژوهش هیچ اصرار و اجباری در کار نیست، نام و هویت و اطلاعات افراد گروه محرمانه باقی خواهند ماند و نتایج به دست آمده با کسب رضایت از تک‌تک افراد گروه در اختیار افراد و نهادها قرار خواهد گرفت.

از میانگین، انحراف استاندارد، همبستگی پیرسون و رگرسیون همزمان جهت تحلیل داده‌ها استفاده گردید. سطح اطمینان در این پژوهش 95/0 لحاظ گردید. در نهایت به گزارش یافته­ها و بحث در رابطه با همسو یا عدم همسو بودن یافته­ها با پژوهش­های پیشین پرداخته شد.

یافته­های پژوهش

   به منظور شناسایی وضعیت مؤلفه‌های بیانگر شفقت نبست به خود و رفتارهای پرخطر، از آزمون t تک نمونه‌ای استفاده گردید (جدول 1).

جدول 1: نتایج آزمون t تک نمونه‌ای پیرامون شناسایی وضعیت مؤلفه‌های بیانگر شفقت نسبت به خود

یافته های جدول 1 حاکی از آن بود که در مولفه های بزرگ نمایی، مشترکات انسانی، انزوا و مهربانی، میانگین به دست آمده پایین تر از میانگین نظری بود. با توجه به مقادیر t و سطح خطای کمتر از 05/0 می توان گفت که وضعیت دانشجویان در مولفه های یاد شده به طور معنی داری پایین تر از متوسط بوده است. همچنین، نتایج نشان داد میانگین قضاوت نسبت به خود، هوشمندی و رفتارهای پرخطر بالاتر از میانگین نظری بود.  با توجه به مقادیر t و سطح خطای کمتر از 05/0 می توان گفت که وضعیت دانشجویان در مولفه های ذکر شده به طور معنی داری بالا تر از متوسط بوده است.

جدول 2: نتایج آزمون همبستگی پیرسون پیرامون ارتباط شفقت نسبت به خود و ابعاد آن با رفتارهای پرخطر

در مورد متغیر شفقت نسبت به خود و مؤلفه‌های آن با رفتارهای پر خطر نتایج آزمون همبستگی پیرسون نشان دارد که متغیر شفقت به خود با ضریب همبستگی 215/0- در سطح خطای کمتر از 05/0 درصد (00/0p=) ارتباط منفی و معنی‌داری را با متغیر رفتارهای پر خطر دارد. به عبارت دیگر، هر چقدر افراد نمره شفقت نسبت به خود بالاتری را داشته باشند، میزان رفتارهای پر خطر آن‌ها کاهش می­یابد. در بررسی ارتباط مؤلفه­های متغیر شفقت به خود با میزان رفتارهای پرخطر دانشجویان، نتایج حاکی از ارتباط منفی و معنی‌دار سه مؤلفه قضاوت نسبت به خود، مهربانی، بزرگ نمایی و با رفتارهای پرخطر بود. در این میان، مؤلفه قضاوت نسبت به خود بیش‌ترین همبستگی منفی را با ضریب همبستگی 230/0- در رفتارهای پر خطر دارد. (جدول 2)

جدول 3: متغیرهای واردشده در مدل رگرسیون

 همچنین، جدول 3 نشان می‌دهد میزان تبیین در رابطه با مؤلفه­های شفقت به خود توأماً 127/0 درصد از واریانس رفتارهای پر خطر را تبیین می­کنند.

جدول 4: ضرایب رگرسیون متغیرهای واردشده

جدول 4 نشان می­دهد که تأثیر دو مؤلفه قضاوت نسبت به خود و مهربانی بر متغیر رفتارهای پر خطر معنی­دار بود. همچنین، با مراجعه به ضریب Beta مشخص شد که مؤلفه قضاوت نسبت به خود با ضریب بتای (226/0-)، بیش‌ترین تأثیر رگرسیونی را بر رفتارهای پر خطر دارد. به عبارتی، به ازای یک انحراف استاندارد افزایش در متغیر قضاوت نسبت به خود، میزان رفتارهای پرخطر به اندازه 226/0- انحراف استاندارد کاهش خواهد یافت و برعکس.

بحث و نتیجه­گیری

    همان­طور که پیش­تر گفته شد، دانشجویان به دلیل مسئولیت­های سنگینی که بر عهده آن­هاست و نیز قرار داشتن در سنین حسّاس جوانی و هم‌نشینی با گروه همسالان، به شدّت در معرض ارتکاب رفتارهای پرخطر هستند و این موضوع مهم ایجاب می­کند که از طریق شناخت عوامل تأثیرگذار در گرایش به این‌گونه رفتارها، اسباب پیشگیری از آن‌ها فراهم شود. بنابراین در این پژوهش سهم مؤلفه­ شفقت به خود و نیز ابعاد آن (قضاوت نسبت به خود، بزرگ نمایی، مشترکات انسانی، انزوا، مهربانی و هوشمندی) در رفتارهای پرخطر دانشجویان بررسی شد و یافته­های به دست آمده حاکی از آن بود که رابطه­ منفی و معناداری بین شفقت به خود با رفتارهای پرخطر وجود دارد. در این میان، سه مؤلفه قضاوت نسبت به خود، مهربانی و بزرگ نمایی همبستگی منفی داشتند و بیش‌ترین همبستگی منفی از آن مؤلفه­ قضاوت نسبت به خود است. همچنین، نتایج تحلیل رگرسیون حاکی از این است که مؤلفه­های شفقت به خود توأماً 127/0 از واریانس رفتارهای پرخطر را     پیش­بینی می­نمایند. نتایج پژوهش حاضر با نتایج پژوهش­های قبلی(وان دم و همکاران، 2011؛ وب و فرمن، 2013؛ جاتیوا و سریزو، 2014) همسوست. در تبیین این یافته­ها می­توان به نقش شفقت به خود در انتظارات، شناخت­ها و هیجانات افراد اشاره نمود؛ به طوری که شفقت به خود موجب می­شود افراد در موقعیت­های دشوار، انتظارات بالایی از خود نداشته باشند، از نظر شناختی به نشخوار فکری در مورد رویدادها نپردازند و هیجانات خود را به خوبی مدیریت کنند. نقص در این مهارت­ها افراد را برای خطرپذیری مستعد می­نماید (برگمن و اسکات ، 2001). همسو با این یافته، در مطالعه ای نقش شفقت به خود بر محرک‌ها و تکانه‌های شناختی و هیجانی و در پی آن بر کاهش رفتارهای آسیب­زا نشان داده شد(وب و فرمن، 2013). این یافته همچنین همسو با یافته‌هایی است که نشان می دهند شفقت به خود اثرات منفی عزت نفس پایین(مارشال^[33] و همکاران، 2015) و اضطراب(آرمیتسو و هافمن^[34]، 2015) را در نوجوانان کاهش می دهد و باعث افزایش افکار مثبت(آرمیتسو و هافمن^[35]، 2015)  می‌شود.

    از طرفی اگر خطرپذیری (برای مثال خودکشی) به نوعی محصول افسردگی و اضطراب نیز باشد، با اتّکا به پژوهش­ها می­توان نقش شفقت به خود را از طریق کاهش افسردگی و اضطراب بر کاهش رفتارهای پرخطر مؤثر دانست(نف، 2009؛ یاماگوچی  و همکاران، 2014). نکته دیگر این است که شفقت به خود، توانمندی­های روان‌شناختی مانند شادکامی، خوش­بینی و عواطف مثبت را تقویت می کند و از این طریق می­تواند به پیشگیری از خطرپذیری کمک نماید. (نف، 2009)

اعتراف به این که همه انسـان هـا دارای نقـص هسـتند، اشتباه می کنند و درگیـر رفتـارهـای ناسـالم         مـی شـوند، از ویژگی های افراد با خود شفقتی بـالاست و سبب می شود آنها نسبت به اتفاقات دید جبرگونه  نداشته باشند و کمتر درگیررفتارهای پرخطر شوند. در واقع شفقت به خود، همانند یک ضربه گیر در مقابل اثرات وقایع منفی عمل می کنـد. افـرادی کـه خـود شفقتی بالایی دارند، از آن جا کـه بـا سـخت گیـری کمتـر، خودشان را مورد قضاوت قرار می دهند، وقایع منفی زندگی را راحت تر می پذیرند و خود ارزیـابی هـا و واکـنش های شـان دقیق تر و بیشتر بر پایه عملکرد واقعی شان است، چرا کـه قضاوت خود در این افراد نه بـه سـمت یـک خودانتقـادی اغراق آمیز میل می کند و نه به سمت یک تورم خود دفاعی پیش می رود (ژانگ^[36] و همکاران، 2017).

 در مورد این که چرا سهم مؤلفه­ قضاوت نسبت به خود در این میان بیش از سایر مؤلفه­هاست، می­توان گفت اگرچه مؤلفه­ قضاوت نسبت به خود در ادبیات شفقت به خود، بار منفی دارد، اما گاهی اوقات به ویژه در صورت ارتکاب به رفتارهای پرخطر، برای فرد نقش بازدارنده نیز می‌تواند داشته باشد و سخت­گیری نسبت به خود همیشه مضر نیست؛ چنان­که در سبک­های فرزندپروری در روان­شناسی نیز این موضوع به عنوان یک امر مسلّم پذیرفته شده است- سبک­های مطلقاً سهل­گیرانه و  مطلقاً سخت­گیرانه، شیوه­های تربیتی مناسبی نیستند و بر سخت­گیری توأم با مهربانی تأکید شده است. (شکوهی نیا و همکاران، 1385)  در واقع، می­توان به جای قائل بودن به نقش مطلق مهربانی با خود در کاهش رفتارهای پرخطر، به ترکیبی از مؤلفه­های مهربانی با خود و قضاوت نسبت به خود معتقد بود.

    مؤلفه­ بزرگ­نمایی نیز اگرچه در ادبیات شفقت به خود در نقطه مقابل هوشمندی قرارگرفته، اما نمی­توان آن را به طور مطلق منفی دانست. بزرگ­نمایی از این جهت که موجب اغراق در نتایج منفی برخی رفتارها می­شود، می­تواند فرد را از نزدیک شدن به آن‌ها و خطر کردن در امان نگاه دارد و در واقع ناآگاهی و یا آگاهی محدود از خطرات برخی رفتارهای پرخطر مانند سؤمصرف مواد مخدر، سیگار کشیدن و بیماری ایدز می­تواند احتمال ارتکاب به این رفتارها را افزایش دهد. بسیاری از افراد خطرات برخی از رفتارهای پرخطر مانند رفتارهای پرخطر جنسی را دست کم می­گیرند. برای مثال، در مطالعه­ای که روی دانشجویان نیجریه­ای صورت گرفت، 92/0 از آن‌ها تجربه روابط جنسی داشتند، اما تعداد کمی از آن‌ها خود را در معرض بیمار    می­دانستند (رحمتی نجار کلائی و همکاران، 1392؛ هاردینگ^[37] و همکاران، 1999).

   پژوهش حاضر تلاش نمود تا با شناخت سهم شفقت به خود در رفتارهای پرخطر دانشجویان، تا حدودی مسیر پیشگیری را هموار نماید، اما بررسی نقش متغیرهای میانجی می­تواند به شناخت عمیق­تر از عوامل محافظت­کننده از رفتارهای پرخطر کمک نماید. بر همین اساس، پژوهش‌های آینده می‌توانند این متغیرهای میانجی و نقش آن‌ها را در ارتکاب به رفتارهای پرخطر در قالب مدل های آماری و تحلیل مسیر مورد توجه قرار دهند. همچنین، اجرای چنین پژوهش­هایی چه در باب شیوع رفتارهای پرخطر و چه در باب عوامل خطرساز و نیز پیشگیرانه در جامعه­ دانش­آموزان و به ویژه نوجوانان می­تواند بسیار مفید باشد. یافته­های این پژوهش، به طور ضمنی بر اهمیت آموزش مهارت­های شفقت به خود در حد امکان برای مثال از جانب مراکز مشاوره دانشگاهی تأکید می­نماید.

یکی از مهم‌ترین محدودیت‌های این پژوهش آن بود که محیط خوابگاه و دوری از خانواده می­تواند تنش زیادی ایجاد نماید و گرایش دانشجو به رفتارهای پرخطر را افزایش دهد، امّا این پژوهش نتوانست به این مهم بپردازد. با توجه به این­که تعداد زیادی از جمعیت دانشجویی شهر تهران را دانشجویان ساکن در خوابگاه تشکیل     می­دهند، پیشنهاد می­شود در پژوهش­های بعدی بین دانشجویان خوابگاهی و غیر خوابگاهی و همچنین دانشجویان پسر و دختر از نظر انجام رفتارهای پرخطر مقایسه صورت بگیرد. همچنین، با توجه به نقش آگاهی از رفتارهای پرخطر در پیشگیری از آن‌ها، لازم است مسئولان مراکز مشاوره دانشگاهی، برنامه­هایی برای تحقق این امر تدارک ببینند.