نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دکترای مدیریت ورزشی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران (نویسنده مسئول) E-mail: Kiani.majid88@yahoo.com
2 استاد تمام، گروه مدیریت ورزشی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
3 دانشیار، گروه روانشناسی، دانشگاه پیام نور، همدان، ایران
4 دکترای مدیریت ورزشی، دانشگاه بوعلی سینا همدان، همدان، ایران
چکیده
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
The study is to develope a job performance model based on organizational virtuousness among the staff of Ministry of Sport and Youth in Iran. This research is a descriptive- correlation one and is done based on Traversal- Field method by using questionnaires. The statistical sample was including 397 staff of Ministry of Sport and Youth and statistical samples were selected by Random Sampling. The measurement tools for gathering data were Organizational Virtuousness Cameron questionnaire (2004) and Job Performance Patterson questionnaire (1992) that the content validity of the questionnaires confirmed by 15 Sport Managment professors. So questionnaire's reliability was approved respectively α= 0/864 and α=0/868 By Cronbach's alpha. The Data were analyzed using Structural Equation Modeling via Software LISREL. The results of structural model for job performance based on organizational Virtuousness showed that all questions have a significant effect on the model (P< 0/01). Fitting indicators of structural model is a good fitness and job performance could have a significant effect on organizational virtuousness among youth and sport ministry staff (P< 0/01, T= 8/19, β= 0/69).
کلیدواژه‌ها [English]
تدوین مدل عملکرد شغلی براساس فضیلت سازمانی در بین کارکنان وزارت ورزش و جوانان جمهوری اسلامی ایران
مجید کیانی[1]
غلامرضا شعبانی بهار[2]
نصرالله عرفانی[3]
سجاد مؤمنی پیری[4]
تاریخ دریافت مقاله: 3/4/1396
تاریخ پذیرش مقاله:29/5/1396
مقدمه
یکی از مفاهیم بنیادین در مدیریت که بسیاری از وظایف مدیریت براساس آن شکل میگیرد، عملکرد کارکنان میباشد؛ به عبارتی، موفقیت سازمانها را میتوان در آیینه عملکرد کارکنان آن مشاهده کرد. سازمانهای با عملکرد برتر دارای ویژگیهایی خاص از لحاظ نیروی انسانی، چشمانداز، مأموریتهای سازمان، اهداف، تفکر راهبردی، رهبری، طراحی سازمان، فناوری و فرآیندهای سازمانی میباشند (احمدیان و قربانی، 1392). امروزه کارکنان به عامل کلیدی مزیت رقابتی سازمانها تبدیل شدهاند که توجه به ایجاد توانمندیها بیش از توجه به ضعفها و مشکلات یک نیاز حیاتی محسوب میشود. این مسئله به تازگی با ظهور رفتار سازمانی مثبتگرا و فضیلت سازمانی مورد توجه قرار گرفته است. پژوهشهای سازمانی مثبتنگر یکی از جدیدترین مقولههای مطالعات سازمانی در هزاره سوم محسوب میشوند. درگذشته تنها به تئوریسازی، تحقیق و کاربرد مثبتگرایی در حوزه روانشناسی توجه میشد، ولی امروزه تحقیقات مثبتگرایی به حوزه مطالعات سازمانی راه پیدا کرده است. یکی از مباحث این حوزه، مفهوم «فضیلت سازمانی»[5] و ایجاد سازمانهای فضیلتمدار میباشد (گاتسیس و کریمانی[6]، 2015 ). فضیلت سازمانی، یکی از جنبههای متعالی در سازمان است که به معنای ایجاد، ترویج، حمایت و پرورش رفتارها، عادتها، اعمال و تمایلات رفیع و متعالی- از قبیل انسانیت، صداقت، بخشش، اعتماد و وفاداری- در سطح فردی و جمعی در یک سازمان است (ریگو، ریبریو، چانها و چسونو[7]، 2011). فضیلت سازمانی سه اصل مهم و اساسی را مورد توجه قرار می دهد که عبارت اند از: تأثیر انسانی[8]، مطلوبیت اخلاقی[9] و بهبود اجتماعی[10]؛ بر این اساس، کامرون[11]و همکاران (2004) یک مدل پنج عاملی از فضیلت سازمانی شامل خوشبینی سازمانی[12]، اعتماد سازمانی[13]، شفقت سازمانی[14]، انسجام سازمانی[15] و بخشش سازمانی[16] را ارائه کردهاند:
1) خوشبینی به معنای اعتقاد اعضای سازمان در دستیابی به موفقیت، علیرغم وجود مشکلات عمده؛
2) اعتماد به معنی رواج ادب و مهربانی، احترام گذاشتن و ملاحظه کردن دیگران در سازمان؛
3) همدردی یعنی رواج اعمالی مانند مراقب یکدیگر بودن، نگران یکدیگر بودن در سازمان؛
4) انسجام یعنی رواج صداقت، اعتماد و درستکاری در سازمان ؛
5) بخشش یعنی بخشیدن اشتباهات (کامرون، رایت و کازا[17]، 2004).
فضیلت سازمانی به تعالی و ارتقای رفتاری اعضای سازمان مربوط میشود. قرار گرفتن در معرض فضیلت سازمانی موجب ایجاد احساسات مثبت در کارکنان و برانگیختن آنها در راستای کمک و احترام به یکدیگر و در نتیجه بهبود عملکرد شغلی کارکنان میشود (باگوزی[18]، 2003). کاربرد فضیلت در سازمانها اثرات زیادی دارد. احساس کارکردن در سازمان فضیلت- محور کارکنان را تشویق میکند که کار را فقط برای پاداشهای مادی یا پیشرفت شغلی انجام ندهند، بلکه برای رضایت شخصی یا برای انجام یک کار خوب انجام دهند- در مجموع، افراد بسیار خلّاق و دارای ارتباطات اجتماعی زیاد، توانایی و تمایل بیشتری برای پذیرش رفتارهای بابصیرت، خود انگیخته و اخلاق با فضیلت پیدا میکنند- و سازمانهای مدرن میتوانند در سایه فضیلت به اهداف و نتایج مطلوب خود (اهداف رقابتپذیری و تعالی تولید، انعطافپذیری، سرعت، قابلیت اعتماد یا کیفیت و بهبود عملکرد) برسند (هیو و ژانگ[19]، 2015).
مهمترین و اساسیترین مسئله هر سازمانی، عملکرد شغلی[20]نیروهای انسانی آن سازمان است (براتی احمد آبادی، عریضی و نوری، 1389). در مورد عملکرد شغلی نیز دیدگاههای مختلفی ارائه شده است؛ عملکرد شغلی در واقع مجموع رفتارهایی که افراد، در ارتباط با شغل از خود بروز میدهند یا به عبارتی، میزان محصول، پیامد و یا بازدهای که به موجب اشتغال فرد در شغل خود، حاصل میگردد، تعریف میشود. به بیان دیگر، منظور از عملکرد شغلی نحوه و میزان انجام وظایف و مسئولیتهای محوله توسط کارشناسان میباشد (نصیری و بابلی، 1393). عملکرد به عنوان ارزش کلی مورد انتظار سازمان از تکههای مجزای رفتاری تشکیل شده است که یک فرد در طول یک دوره مشخص از زمان انجام می دهد (موتوویدال[21]، 2003). صاحب نظران، عملکرد شغلی را به دو بعد عملکرد وظیفهای و عملکرد زمینهای تقسیم کردهاند. آن بخش از عملکرد که معمولاً در شرح شغل رسمی وجود دارد؛ «عملکرد وظیفهای» نام دارد. عملکرد زمینهای به صورت رفتاری که به اثربخشی سازمان از طریق اثر بر زمینههای روانشناختی، اجتماعی و سازمانی کار کمک میکنند، تعریف میشود (وانگ و چانگ[22]، 2003). دستهبندی دیگری نیز برای عملکرد شغلی وجود دارد که عملکرد را به سه دسته عملکرد شغلی عمومی، عملکرد شغلی فنی و عملکرد شغلی بین فردی تقسیم میکند. عملکرد شغلی عمومی، نحوه عمل و اقدام یکپارچه در تمامی ابعاد شغل را در بر میگیرد. در مقابل، عملکرد شغلی فنی مبتنی بر تواناییها و مهارتهای فنی مورد نیاز در شغل و عملکرد شغلی بین فردی مبتنی بر ارزیابی تعامل و رابطه همکارانه با دیگر همکاران و کارکنان سازمان است (عسگری، پورسلطانی زرندی، آقایی و فتاحی، 1392).
توجه به عملکرد شغلی از مقولههایی است که همواره ذهن مدیران سازمانها را به خود مشغول میدارد. بیتردید، عملکرد کارکنان از مواردی است که میتواند بهرهوری را تحت تأثیر قرار دهد. بر همین اساس شناسایی عواملی که بتواند عملکرد کارکنان را بهبود بخشد و در نتیجه بهرهوری سازمانی را ارتقا دهد، از الزامات مدیریت منابع انسانی در هر سازمانی است (راضا[23]، 2010). در حال حاضر نیز بررسی و شناخت عوامل مؤثر بر عملکرد شغلی کارکنان یکی از برنامههای مهم مدیریت در بخش کلان محسوب میشود تا از این راه عوامل مرتبط با آن مانند جذب، آموزش، پرورش و حفظ کارکنان به شکل بهتری توسط مدیریت منابع انسانی برنامهریزی و اجرا شود. در حقیقت، نگرانیها و دغدغههایی که در قالب یک مسئله مطرح میشود، این است که چرا برخی از کارکنان در سازمان عملکرد بهتری نسبت به بقیه دارند؟ چرا برخی کارکنان تمایل به کار ندارند؟ و کدام عوامل و متغیرها ارتباط بیشتری با عملکرد شغلی دارند؟ (سجادی و امیدی، 1386).
یکی از اولین پژوهشها در حوزه فضیلت سازمانی را کامرون[24] و همکاران (2004) انجام دادند. در این پژوهش، اثر مثبت فضیلت سازمانی بر عملکرد مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که ارتباط معناداری بین فضیلت و عملکرد وجود دارد. نتایج تحقیق عابدی کوشکی و همکاران (1395) نشان میدهد که بین تمامی ابعاد فضیلت سازمانی با عملکرد رابطه مثبت و معنیداری وجود دارد. همچنین در بین ابعاد پنجگانه فضیلت سازمانی (خوشبینی، اعتماد، شفقت، انسجام و بخشش) ابعاد انسجام و خوشبینی، تبیین معناداری از عملکرد کارکنان داشتهاند. یافتههای رگو[25] و همکاران (2010) نشان داد که ادراک فضیلت سازمانی به طور مستقیم و از طریق نقش میانجیگری بهروزی سازمانی، رفتار شهروندی سازمانی را پیشگویی میکند و نقش فضیلت سازمانی در تجارت کسب و کار و ادبیات روانشناسی سازمانی قابل ارزش است. یافتههای بهزادی و همکاران(1394) نشان داد که بین متغیرهای ویژگی شخصیتی وجدانی بودن، جو اخلاقی و رهبری اخلاقی با فضیلت سازمانی همبستگی مثبت معناداری وجود دارد. همچنین نتایج نشان داد که به ترتیب رهبری اخلاقی، جو اخلاقی و ویژگی شخصیتی وجدانی بودن در تبیین واریانس فضیلت سازمانی بیشترین نقش را ایفا میکنند. یافتههای ریچارد کارتر و همکاران[26](2016) نشان داد که مدیریت منابع انسانی آزمودنیها به منظور افزایش عملکرد شغلی باید به خود کارآمدی و تعهد کارکنان رسیدگی کند. رابینز[27](2000) در مطالعات خود نشان داد که عملکرد شغلی افراد تحت تأثیر انگیزش، تواناییها، خصوصیات، وضوح نقش ها و فرصت فعالیت میباشد و توانایی منابع انسانی نیز خود تابع دانش شغلی و همچنین مهارت در انجام وظایف و فعالیت های شغلی است. یافتههای رونن و زورف[28] (2017) نشان داد برای ترویج عملکرد شغلی و موفقیت شغلی باید امنیت دلبستگی را تأمین کرد که امنیت دلبستگی بالا پیشبینی کننده حیطه رهبری و رفتارهای ائتلافسازی بالاست که منجر به عملکرد شغلی بالاتر و ترفیع کار میشود.
بسیاری از مدیران برای افزایش عملکرد و راضی نگه داشتن کارکنان از پاداشهای مالی استفاده میکنند، با این حال این تنها ترغیب کننده کارکنان برای ارتقای عملکرد نیست. مشکلاتی که سازمانهای کنونی دارند، این است که مدیران آنها احساس میکنند که همه مشکلات تنها با پول حل میشود .با این حال، کارکنان نیازهای دیگری نیز دارند که شاید مهمتر از نیازهای مالی باشد. در واقع فضیلت، کیفیت اخلاقی خوب در کارکنان است که از بزرگترین آرمانهای بشری می باشد. اخلاقیات نیک کارکنان مانند اعتماد، بخشش، صداقت، شفقت و خوش بینی در جامعه بیشک دلیلی بر عملکرد مناسب آن است. در شرایطی که مدیران با تقویت این رفتارها به هدایت آنها میپردازند، به طور قطعی در تحریک و تقویت عملکرد مثبت آنها موفق خواهند بود (عابدی کوشکی و همکاران، 1395).
وزارت ورزش نیز به عنوان یک نهاد اجتماعی در راستای تحقق اهداف و مقاصد ورزش کشور باید به نیروی انسانی خود و نیازمندیهای شغلی آنها در جهت آرمانها، فضائل و مأموریتهای موجود سازمان توجه خاص مبذول کند. در همین راستا با توجه به تحولات جدید در ساختار ورزش کشور و ایجاد بخشهای تخصصی و تفکیک شده در وزارت، بررسی و دقت در اهمیت مسئولیتها و وظایف محوله در هر بخش و در ادامه کارایی و اثربخشی این وظایف و همچنین شناخت عوامل مؤثر و مرتبط با وظایف جدید در وزارت ورزش و جوانان اهمیت خاصی دارد. بنابراین، مسئله عمدة پژوهش این است که آیا فضیلت سازمانی میتواند تبیین معناداری از عملکرد کارکنان در یک سازمان ورزشی داشته باشد؟ علاوه بر ضرورت پاسخ به این مسئله، اهمیت و نقش حساس فضیلت سازمانی در وزارت ورزش و جوانان، اهمیت عملکرد بی نقص و مثبت کارکنان و کمبود پژوهشهای منتشر شده داخلی بر ضرورت انجام پژوهش حاضر افزوده است. بر این اساس، محقق در نظر دارد تا با در نظر گرفتن مبانی نظری پژوهش به دو سؤال زیر پاسخ دهد:
1) آیا مدل ساختاری عملکرد شغلی میتواند اثر معناداری بر فضیلت سازمانی کارکنان وزارت ورزش و جوانان داشته باشد؟
2) آیا مدل ساختاری عملکرد شغلی بر اساس فضیلت سازمانی کارکنان وزارت ورزش و جوانان از برازش مناسبی برخوردار است؟
روششناسی پژوهش
پژوهش حاضر از نوع توصیفی- همبستگی بود که دادههای آن به شیوه میدانی و با استفاده از پرسشنامه جمعآوری گردید. جامعه آماری شامل تمامی کارکنان وزارت ورزش و جوانان در سال 95 به تعداد 890 نفر (569 مرد و 321 زن) بود. به منظور تخمین و انتخاب حجم نمونه آماری از طریق جدول کرجسی و مورگان (1970) تعداد 250 نفر تعیین شد. به دلیل استفاده از روش مدل معادلات ساختاری[29] (SEM) و به منظور برازندگی مدل حجم نمونه در پژوهش حاضر 397 نفر به روش تصاوفی ساده انتخاب گردیدند. ابزار اندازهگیری متغیرهای پژوهش شامل پرسشنامه «فضیلت سازمانی» و پرسشنامه «عملکرد شغلی» بودند. پرسشنامه فضیلت سازمانی توسط کامرون (2004) ساخته شده و مشتمل بر 15 سوال 6 گزینه‌ای است. این پرسشنامه ابعاد خوشبینی(سؤالات 1-3)، اعتماد(سؤالات 4-6)، همدردی(سؤالات 7-9)، انسجام(سؤالات 11-12) و بخشش(سؤالات 13-15) را میسنجد. ریگو و همکاران (2010) پایایی این پرسشنامه را (90/0)گزارش کردند. پرسشنامه دیگر پرسشنامه عملکرد شغلی توسط پاترسون (1992) ساخته شد که شامل 15 سوال 4 گزینه‌ای است و چهار مؤلفه 1) رعایت نظم و انضباط در کار (سؤالات 1-4). 2)، احساس مسئولیت در کار (سؤالات 5 – 8)، 3) همکاری در کار (سؤالات 9-12). 4) و بهبود کار (سؤالات 13-15) را میسنجد. در تحقیق سیاحی و شکرکن (1375)، پایایی پرسشنامه با استفاده از روش آلفاى کرونباخ، (85/0) به دست آمد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از مدل‌یابی معادلات ساختاری(SEM) استفاده شد. همچنین، از نرم افزار SPSS و LISREL جهت بررسی تاثیر عوامل مذکور استفاده شد. در این تحقیق، پرسشنامهها بین افراد نمونه یعنی 397 نفر از کارکنان وزارت ورزش و جوانان پخش شد که به صورت حضوری تکمیل گردید. پس از جمعآوری، کلیه پرسشنامهها، کددهی انجام و جهت تجزیه و تحلیل دادهها وارد رایانه شد. به منظور اطمینان از روایی پرسشنامه، با استفاده از روش روایی محتوایی، پرسشنامه در اختیار اساتید متخصص مدیریت ورزشی قرار گرفت و نظرات اصلاحی ایشان در طراحی نهایی پرسشنامه منظور گردید. برای تعیین پایایی پرسشنامه از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد که نتایج حاصل از آزمون پایایی در جدول 1 نشان داده شده است:
جدول 1: پایایی پرسشنامههای فضیلت سازمانی و عملکرد شغلی
|
پرسشنامه |
آلفای کرونباخ |
|
فضیلت سازمانی |
864/0 |
|
عملکرد شغلی |
868/0 |
یافتههای پژوهش
نتایج جمعیت شناختی بیانگر این است که 7/58 درصد مرد و 3/41 درصد زن بودند. از این تعداد، 4/87 درصد متاهل و 6/12 درصد مجرد بودند. میانگین سن کل افراد 94/38 با انحراف استاندارد 837/8 است. بیشتر افراد دارای مدرک کارشناسی(1/49 درصد) بودند. بیشتر افراد دارای رشته غیر تربیت بدنی (3/74 درصد) بودند -تنها 7/25 درصد افراد دارای تخصص در رشته تربیت بدنی بودند. همچنین، بیشترین سابقه خدمت افراد نمونه در دامنه 11-15 سال (105 نفر= 4/26 درصد) قرار داشت و کمترین سابقه خدمت در دامنه 26-30 سال(31 نفر= 8/7 درصد) بود. بیشترین سابقه مدیریت افراد نمونه در دامنه 1-5 سال (107 نفر= 27 درصد) قرار داشت و 9/58 درصد نمونه هیچ سابقه مدیریتی نداشتند.
جدول 2: یافتههای توصیفی در ارتباط با متغیرهای پژوهش
|
متغیرها |
تعداد |
میانگین |
انحراف استاندارد |
کمترین |
بیشترین |
|
فضیلت سازمانی |
397 |
39/59 |
52/15 |
30 |
90 |
|
عملکرد شغلی |
397 |
10/46 |
16/8 |
20 |
60 |
نتایج جدول 2 نشان دهنده اطلاعات توصیفی (میانگین، انحراف استاندارد، حداقل و حداکثر) متغیرهای پژوهش است.
مقادیر ضرایب اثر، مقادیر ارزش t، مقدار واریانس تبین شده مدل ساختاری عملکرد شغلی براساس فضیلت سازمانی
شکل 1: مقادیر برآورد مدل ساختاری عملکرد شغلی براساس فضیلت سازمانی(estimate)
شکل2: ضرایب اثر مدل ساختاری عملکرد شغلی براساس فضیلت سازمانی (standard solution)
شکل3: مقادیر t مدل ساختاری عملکرد شغلی براساس فضیلت سازمانی (t-value)
نتایج اشکال فوق، ارزیابی مدل ساختاری عملکرد شغلی براساس فضیلت سازمانی سازمانی را نشان میدهد. نتایج نشان میدهد که تمامی سوالات دارای اثر معناداری (01/0>P) در این مدل میباشند.
جدول3: مقادیر ضرایب اثر، مقادیر ارزش t، مقدار واریانس تبین شده و سطح معنیداری مدل اندازهگیری عملکرد شغلی
|
ردیف |
تدوین مدل اندازهگیری عملکرد شغلی |
مقادیر برآورد |
ضرایب اثر |
t مقدار |
سطح معنی داری |
R2 |
|
1 |
انضباط و مقررات اداری را رعایت می کنم. |
50/0 |
47/0 |
- |
- |
220/0 |
|
2 |
در حفظ اسرار شغلی خود، کوشش می کنم. |
44/0 |
50/0 |
15/7 |
01/0 |
25/0 |
|
3 |
از اتلاف وقت و انجام دادن کارهای بیهوده، خودداری می کنم. |
53/0 |
57/0 |
74/7 |
01/0 |
324/0 |
|
4 |
نسبت به کاری که قبول کرده ام، احساس مسئولیت می نمایم و خود را مسئول عواقب آن می دانم. |
61/0 |
64/0 |
24/8 |
01/0 |
409/0 |
|
5 |
بدون نظارت مافوق، صادقانه کار می کنم. |
55/0 |
58/0 |
79/7 |
01/0 |
336/0 |
|
6 |
کاری را که بر عهده گرفتم، برای حصول نتیجه و دلگرمی پیگیری می کنم. |
55/0 |
58/0 |
83/7 |
01/0 |
336/0 |
|
8 |
در مواقعی که فوریتی پیش آید و یا مسائل انسانی مطرح شود، از خود فداکاری و ایثار نشان می دهم. |
50/0 |
50/0 |
20/7 |
01/0 |
25/0 |
|
9 |
رعایت حال همکاران خود را می نمایم و به حقوق آنها احترام می گذارم و نسبت به آنها حس همکاری دارم. |
47/0 |
47//0 |
96/6 |
01/0 |
220/0 |
|
10 |
سعی می کنم اطلاعات شغلی خودم را به دیگران منتقل کنم. |
42/0 |
45/0 |
69/6 |
01/0 |
202/0 |
|
12 |
نسبت به کارم دلسوز هستم و سعی می نمایم که آن را با کیفیت مطلوب ارائه دهم. |
51/0 |
53/0 |
48/7 |
01/0 |
280/0 |
|
13 |
در کارم جدی هستم. ارزش آن را حفظ می کنم و در رفع مشکلات کاری می کوشم. |
44/0 |
46/0 |
83/6 |
01/0 |
211/0 |
|
14 |
در افزایش معلومات شغلی خود، می کوشم. |
53/0 |
53/0 |
46/7 |
01/0 |
280/0 |
|
15 |
اشتباهات خود را می پذیرم. |
46/0 |
45/0 |
77/6 |
01/0 |
202/0 |
ââP01/0 >, n = 397
نتایج جدول فوق، ارزیابی مدل اندازهگیری عملکرد شغلی را نشان میدهد. نتایج نشان میدهد که تمامی سوالات دارای اثر معناداری (01/0>P) در این مدل میباشند.
جدول 4: مقادیر ضرایب اثر، مقادیر ارزش t، مقدار واریانس تبین شده و سطح معنیداری مدل اندازهگیری فضیلت سازمانی
|
ردیف |
تدوین مدل ساختاری فضیلت سازمانی |
مقادیر برآورد |
ضرایب اثر |
t مقدار |
سطح معنی داری |
R2 |
|
1 |
در این سازمان، حتی وقتی با مشکلات بزرگ رو به رو می‌شویم به موفق شدن خوش بین هستیم |
08/1 |
82/0 |
71/19 |
01/0 |
672/0 |
|
2 |
در این سازمان، ما نه تنها به خوب انجام دادن کارها بلکه به بسیار خوب انجام دادن آن ها نیز متعهد هستیم. |
02/1 |
86/0 |
25/21 |
01/0 |
739/0 |
|
3 |
هنگام کار کردن در این جا احساس هدفمندی می‌کنم. |
04/1 |
80/0 |
07/19 |
01/0 |
64/0 |
|
4 |
در این سازمان، کارمندان به یکدیگر اعتماد و اطمینان دارند. |
89/0 |
74/0 |
91/16 |
01/0 |
547/0 |
|
5 |
در این سازمان، کارمندان، با ملاحظه و احترام، با هم رفتار میکنند. |
12/1 |
84/0 |
44/20 |
01/0 |
705/0 |
|
6 |
کارمندان به مدیر سازمان اعتماد دارند. |
02/1 |
81/0 |
39/19 |
01/0 |
656/0 |
|
7 |
در این سازمان، اعمال دلسوزانه رایج است. |
03/1 |
78/0 |
41/18 |
01/0 |
608/0 |
|
8 |
این سازمان، به عنوان یک سازمانی شناخته می شود که به کارمندان خود اهمیت میدهد. |
02/1 |
79/0 |
91/18 |
01/0 |
624/0 |
|
9 |
در بین کارمندان، همیشه صحبت از دلسوزی و علاقه‌مندی سازمان است. |
96/0 |
76/0 |
69/17 |
01/0 |
577/0 |
|
10 |
در این سازمان، سطوح بالایی از همبستگی و یکپارچگی وجود دارد. |
01/1 |
78/0 |
32/18 |
01/0 |
608/0 |
|
11 |
این سازمان، به عنوان یک سازمان نیکنام و سربلند شناحته میشود. |
99/0 |
79/0 |
83/18 |
01/0 |
624/0 |
|
12 |
صداقت و رازداری از جمله نشانه‌های این سازمان است. |
94/0 |
74/0 |
14/17 |
01/0 |
547/0 |
|
13 |
در این سازمان، معیارهای بالایی برای کار وجود دارد، اما اگر فردی مرتکب اشتباهی شد و آن را اصلاح کرد، بخشیده خواهد شد. |
04/1 |
77/0 |
05/18 |
01/0 |
592/0 |
|
14 |
در این سازمان، افراد از اشتباهات خود درس می‌گیرند و بنابراین اشتباهات سریعاً بخشیده خواهد شد. |
97/0 |
78/0 |
35/18 |
01/0 |
608/0 |
|
15 |
من در یک سازمانِ دلسوز کار می‌کنم. |
08/1 |
77/0 |
10/18 |
01/0 |
592/0 |
ââP01/0 >, n = 397
نتایج جدول فوق، ارزیابی مدل اندازهگیری فضیلت سازمانی را نشان میدهد. نتایج نشان میدهد که تمامی سوالات دارای اثر معناداری (01/0>P) در این مدل میباشند.
جدول 5: شاخصهای برازش مدل ساختاری عملکرد شغلی براساس فضیلت سازمانی
|
گروه‌بندی شاخص‌ها |
نام شاخص |
اختصار |
برازش قابل قبول |
مدل |
نتیجه |
|
شاخصهای برازش مقتصد |
کای‌اسکور بهنجار شده به درجه آزادی |
x2/df |
مقدار بین 1 تا 3 |
36/2 |
تأیید |
|
ریشه میانگین مربعات خطای برآورد |
RMSEA |
RMSEA<10/0 |
059/0 |
تأیید |
|
|
شاخص برازش مقتصد هنجار شده |
PNFI |
بالاتر از 50 صدم |
89/0 |
تأیید |
|
|
شاخصهای برازش تطبیقی |
شاخص برازش هنجار نشده |
NNFI |
NNFI>90/0 |
98/0 |
تأیید |
|
شاخص برازش هنجار شده |
NFI |
NFI>90/0 |
97/0 |
تأیید |
|
|
شاخص برازش تطبیقی |
CFI |
CFI>90/0 |
98/0 |
تأیید |
|
|
شاخص برازش افزایشی |
IFI |
IFI>90/0 |
98/0 |
تأیید |
شاخصهای برازش مدل ساختاری عملکرد شغلی براساس فضیلت سازمانی نشان میدهد که مدل ساختاری بالا از برازندگی مناسبی برخوردار است.
جدول 6: اثر فضیلت سازمانی بر عملکرد شغلی
|
عاملها |
مقادیر برآورد |
ضرایب اثر |
t مقدار |
سطح معنی داری |
R2 |
|
فضیلت سازمانی ç عملکرد شغلی |
69/0 |
69/0 |
19/8 |
01/0 |
476/0 |
نتایج جدول فوق نشان میدهد که در مدل ساختاری بالا عملکرد شغلی (01/0>, P19/8=, t69/0=β)، توانسته اثر معناداری بر فضیلت سازمانی کارکنان وزارت ورزش و جوانان داشته باشد.
بحث و نتیجهگیری
یکی از اهداف مدیریت سازمان، بررسی عواملی است که زمینه موفقیت و تعالی را فراهم میکند. هدف از این پژوهش نیز بررسی ارتباط دو متغیر فضیلت سازمانی بر عملکرد شغلی بود. بدین منظور 397 نفر از کارکنان وزارت ورزش و جوانان مورد بررسی قرار گرفتند. بر اساس نتایج حاصله از مدل ساختاری، عملکرد شغلی (01/0>, P19/8=, t69/0=β)، توانسته اثر معناداری بر فضیلت سازمانی کارکنان وزارت ورزش و جوانان داشته باشد. نتایج این پژوهش با نتایج پژوهش قبادی یگانه و همکاران (1396)، عابدی کوشکی و همکاران (1395) و رگو و همکاران (2011) همخوانی دارد. در واقع سازمانها باید بدانند کارکنان با عملکرد بالای شغلی دارای یک احساس ذهنی و عاطفی مثبتی نسبت به کارشان هستند، سطح انرژی و تاب آوری ذهنی بالاتری در زمان کار دارند، حس معناداری و اشتیاقشان نسبت به کار بیشتر است و در نهایت این که مجذوب کارشان هستند. لذا این احساسات مثبت و رضایت بخش نسبت به کار باعث می شود که آنها تمایل به ماندگاریشان در محیطی که آن کار را برایشان ایجاد نموده و همچنین میل به پذیرش اهداف و ارزشهای آن محیط در آنها بیشتر گردد و نهایت اینکه نسبت به سازمانشان متعهدتر شوند. در واقع، ایجاد این احساسات مثبت ذهنی نسبت به شغل میتواند متضمن افزایش تعهد کارکنان نسبت به سازمانی که در آن کار میکنند شود.
بر اساس نتایج حاصل از مقادیر ضرایب اثر، مقادیر ارزش t، مقادیر واریانس تبین شده مدل ساختاری عملکرد شغلی براساس فضیلت سازمانی، تمامی سوالات دارای اثر معناداری (01/0>P) در این مدل میباشند. نتایج این تحقیق با نتایج تحقیق کامرون و همکاران، (2004)، عواطفی منفرد و همکاران (1391)، شیرویی(1393)، ارت (2009)، مارکو و همکاران (2013) هم راستاست. لذا مدیران ورزش باید به رشد و توسعه فضیلتمداری در سازمانهایشان مبادرت نمایند. سازمان فضیلتمحور با خصایصی چون: محیط کاری خوشبین، قابل اعتماد، شفیق، منسجم و بخشنده همراه است. لذا مدیران باید توجه نمایند که یکی از عوامل افزایش عملکرد شغلی کارکنان، تقویت روحیه خوشبینی در کارکنان است؛ به طوری که باید این احساس در کارکنان وزارت ورزش و جوانان ایجاد شود که هر چقدر هم کارها، چالشیتر و دشوارتر شوند، موفق خواهند شد- البته خوشبینی باید واقعگرایانه و انعطافپذیر باشد. در مورد خوش بینی نیز نتایج پژوهش سریواستاوا[30] (2008) نشان می دهد که نگرش و برداشت افراد از محیط فیزیکی به ویژه محیط روانی- اجتماعی سازمان بر رضایت شغلی، عملکرد و اثربخشی سازمان تأثیر معنادار دارد. همچنین، رضایت شغلی قوی ترین رابطه را با رفتار شهروندی سازمانی دارد (سامچ و دراچ ذهاوی[31]، 2004) که رفتار شهروندی سازمانی خود نشان از عملکرد بهتر کارکنان است؛ چرا که طبق تعریفی که بیان شد، فضایل سازمانی، آن دسته از فضایلی هستند که در فضای سازمان شکل گرفته و سازمان برای آنها ارزش زیادی قائل است و به عنوان مایه هویت و افتخار اعضای سازمان محسوب میشوند. اعضای هر سازمانی، فضایل آن را به عنوان دلایل ماندگاری خود در آن سازمان تلقی میکنند. این افتخار و ماندگاری اعضای سازمان، در محدوده مورد تحقیق در ابعاد انسجام و خوش بینی نمود پیدا کرده و بی شک تعامل، همکاری و افزایش احساسات مثبت، اثربخشی و بهبود عملکرد کارکنان را به دنبال خواهد داشت.
در مورد بعد اعتماد سازمانی و تأثیرش بر عملکرد شغلی کارکنان وزارت ورزش و جوانان باید احساس اعتماد بین کارکنان تقویت شود، با افراد با حسن نیت و احترام برخورد شود و رهبر (مدیر) سازمان به گونهای عمل کند که همگان به او اعتماد داشته باشند. اعتماد عبارت است از: «انتظارات و باورهایی که افراد دوست دارند به دیگران به طریقی قابل پیشبینی و نه صرفاً در راستای منافع شخصی خویش نشان دهند» که متأسفانه امروزه در سازمانهای ما، خصوصا سازمان های دولتی بسیار کمرنگ شده است (عواطفی منفرد و همکاران، 1391). اگر اعتماد سازمانی وجود داشته باشد، مدیران سازمان ورزشی از کارکنان خود انتظارات مثبت دارند و وجود انتظارات مثبت منجر به بهبود عملکرد شغلی کارکنان میشود. وجود اعتماد موجب میشود که سازمان نسبت به کارکنان خود اطمینان داشته باشد که آنها کارهای خود را به بهترین نحو ممکن انجام خواهند داد و این موضوع میتواند منجر به بهبود عملکرد فردی کارکنان شود. وجود اعتماد باعث میشود که به تواناییهای کارکنان توجه شود و آنان احساس کنند که دارای لیاقت برای انجام امور هستند که همین احساس لیاقت منجر به بهبود عملکرد شغلی میشود. نتایج این فرضیه با نتایج مطالعات عباس شیرویی(1393)، ارت[32] (2009) و مارکو[33] و همکاران (2013) مطابقت دارد.
در بعد شفقت سازمانی باید محیط سازمانی را تبدیل به محیطی مهربان، دلسوز و شفیق برای کار کردن نمود. دلسوزی و شفقت یکی از 4 بعد اصلی هوش اخلاقی در دسته بندی لنیک و کیل[34](2008) می باشد. دلسوزی به مفهوم مراقبت فعال از دیگران و نشان دهنده احترام فرد به دیگران است. سازمان باید فضایی را فراهم کند تا افراد بتوانند کارهای دلسوزانه و خیرخواهانهای را برای اعضای خود و سایر نهادهای اجتماعی انجام دهند تا بدین ترتیب موجب توسعه هوش اخلاقی کارکنان سازمان که پیامدهای مثبتی از جمله بهبود و افزایش عملکرد شغلی را به همراه خواهد داشت بشود. هوش اخلاقی به زندگی انسانها جهت و معنا می دهد. هوش اخلاقی رفتار مناسب را تقویت میکند و قادر است پایداری زندگی اجتماعی را در طول زمان فراهم سازد (اسماعیلی و همکاران، 1392). نکته مهم در مورد دلسوزی، اثر متقابل آن است که این اثر متقابل کار را جهت رواج فرهنگ دلسوزی در سازمان بسیار تسهیل می نماید.
یکی دیگر از مؤلفههای ایجاد سازمانهای فضیلتمدار، یکپارچه نمودن و انسجام سازمان است که باعث افزایش عملکرد شغلی در کارکنان میشود. در این مورد لازم است مدیران حداکثر تلاش خویش را در جهت توسعه انسجام و یکپارچگی در سازمان به کار گیرند. هم چنین یکی از گویههای این بخش توسعه صداقت و امانت در سازمان است. انسجام بیانگر این است که درستی، امانت و احترام در سازمان فراوان و شایع است و کارکنان سازمان در تعامل با همدیگر صادقانه رفتار میکنند (کامرون و همکاران، 2004). شواهد موجود نشان میدهد که فضیلت انسجام سازمانی، با روابط اجتماعی غنیتر و گستردهتر، عملکرد شغلی بالاتر، احساس قدرت، کم بودن عارضههای بدنی، بهبود سریع تر بیماری و اضطراب و استرس کمتر، ارتباط دارد (مککولاف[35]، 2000). در نتیجه کارکنانی که ادراک مثبتی از سازمان خود دارند یا به عبارتی جو سازمان را سالم و مثبت تلقی میکند، تأثیر مثبت بیشتری در اثربخشی سازمان و افزایش عملکرد خود دارند. پژوهشهای مشابهی نشان میدهند که پرورش فضیلت سازمانی (از طریق خوشبینی، اعتماد، احترام، شفقت و انسجام...) رفاه و تعهد کارکنان را بهبود میبخشد و به شدت بر روی میزان رضایت شغلی و رفتار شهروندی آنها تأثیر می گذارد (عابدی کوشکی و زین آبادی، 2015). این تعهد و رضایت، بر عملکرد شغلی کارکنان و اثربخشی سازمان بی تأثیر نخواهد بود.
در مورد متغیر بخشش سازمانی، سازمان فضیلت مدار باید سازمانی بخشنده باشد؛ سازمانی که از خطای کارکنان (البته به صورت واقع گرایانه و در صورت تأیید سهوی بودن خطا) بگذرد و کمک کند تا از خطاها و اشتباهات سازمانی درس گرفته شود. بخشش یک حرکت شخصی– اجتماعی در قبال یک تخطی مشخص است که خطاکار در قبال آن مسئول است. با اقدام به بخشش به خطا کننده میگوییم: من با علم به اینکه تو نسبت به من مرتکب خطا و تجاوز شدی، در پی عقوبت کردن تو نیستم، چون تو را بخشیدم. با بخشش، خطاکار مورد گذشت قرار می گیرد و مسئله منتفی میشود. بنابراین بخشش با سلامت جسمانی کارکنان و همچنین رضایت شغلی و عملکرد شغلی رابطه دارد که باعث سازگاری بهتر با شغل خود میشود (کار، 1385). درواقع امروزه سازمانها و مدیران سازمانی به این نکته واقف شده اند که طبق نظر ادموندسن[36](1996)، هومسما[37] و همکاران (2009)، و ون دیک[38] و همکاران (2005) خطاها و شکست های سازمانی اگرچه از یک سو منجر به بروز نتایج منفی چون از دست دادن زمان، تولید محصولات معیوب و وقوع سوانح می شوند، ولی از سوی دیگر نتایج مثبتی چون یادگیری، نوآوری و قابلیت انعطاف و همچنین بهبود عملکرد را نیز برای سازمان به همراه خواهند داشت. نتایج تحقیقات مادسن و دسای[39] (2010) و راسپین[40](2011) نشان می دهد اگرچه موفقیت و شکست هر دو منجر به یادگیری سازمانی می شود، اما دانش به دست آمده از شکست با سرعت کمتری نسبت به دانش به دست آمده از موفقیت مستهلک و کم بها می شود (مرادی و همکاران، 1391). بدیهی است با چنین دیدگاهی عمدتاً میتوان از اشتباهات فردی و گروهی در سازمان عبور کرد و بدین ترتیب سازمانی بخشنده ایجاد نمود. فرد پس از تجارب ناخوشایند، تغییرات هیجانی، نگرشی، شناختی و رفتاری را در شغل خود تجربه میکند که این باعث رضایت شغلی و بهبود عملکرد شغلی در کارکنان میشود.
باتوجه به اینکه ارتباط بین فضیلت سازمانی و عملکرد کارکنان براساس نتایج پژوهش حاضر مورد تأیید قرار گرفت لذا پیشنهاد میشود که با تقویت یکپارچگی، همدلی و اعتماد در بین کارکنان وزارت ورزش و جوانان، سطوح عملکردشان را به نحوی بهینه ارتقا بخشند. مدیران باید به این امر توجه کنند که در وزارت ورزش و جوانان تأکید بر فضایل اخلاقی علاوه بر رشد و تعالی درونی سازمان، زمینهساز رشد و تعالی بیرونی سازمانی می شود که توجه به این امر میتواند مدیران را در بسیاری از برنامهریزیها و مدیریت کیفیت جامع یاری رساند. همچنین وزارت ورزش و جوانان میتواند با برگزاری کلاسهای آموزشی ضمن خدمت در زمینه وظایف و مهارتهای حرفهای، ضمن بهبود عملکرد شغلی کارکنان، ویژگیهای شخصیتی و صفات مثبت را در بین کارکنان خود ترویج دهد (نصیری و همکاران، 1393) و از این طریق فضیلت سازمانی را در بین کارکنان اشاعه و آن را درونی سازد. علاوه بر این، وزارت ورزش و جوانان میتواند با ارائة آموزشهای متنوع و مداوم با استفاده از روشهای مختلف به منظور افزایش سطح دانش و مهارت شغلی کارکنان وزارتخانه به ویژه برای آن دسته از کارکنانی که سابقة خدمت زیادی دارند و به آشنایی با اطلاعات و نوآوری های جدید نیازمندند، همچنین فراهم کردن محیطی مهیج و مناسب به لحاظ امکانات مادی و وجود انگیزههای مادی و پاداشهای به موقع با در اختیار گذاشتن منابع لازم برای آنها موجب رشد و توسعة عملکرد شغلی کارکنان و در نتیجة بهرهوری وزارتخانه شود.
همچنین میتوان به مدیران وزارت ورزش و جوانان پیشنهاد کرد که یکی از عوامل بهبود عملکرد، تبادل اطلاعات و تجربیات شغلی بین کارکنان می باشد. این امر زمانی میسر است که اعتماد که یکی از ابعاد مهم فضیلت سازمانی است، بین کارکنان حاکم باشد. لذا توصیه می شود برای تبادل اطلاعات شغلی و تجربیات کارکنان با یکدیگر در جهت ایجاد فضایی که در آن افراد بتوانند از طریق اعتماد به یکدیگر به راحتی در جهت بهبود عملکرد خود اطلاعات شغلی مورد نیاز خود را بایکدیگر مبادله کنند، تلاش نمایند.
از جمله محدویتهای پژوهش حاضر این است که به کارکنان یک سازمان خاص محدود شده است و بنابراین توصیه می شود تعمیم نتایج به سازمانهای دیگر با احتیاط صورت پذیرد.
منابع
)