نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری تربیت بدنی/مدیریت ورزشی/پردیس بین المللی کیش/دانشگاه تهران
2 استاد تمام، مدیریت ورزشی، دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی دانشگاه تهران، ایران
3 دانشیار، مدیریت ورزشی، دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی دانشگاه تهران، ایران
چکیده
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
The purpose of this study is to determine the future direction of sport in Kerman province.The research method is mixed (qualitative and quantitative) with a forward-looking approach,to collect information, we have used the Interview technique and cross-effects analysis. The participants in this study are 40 experts and the theoretical saturation criterion is taken into consideration. Interaction analysis is used to analyze the effect of these variables on each other and to classify them. Extracted factors identified by the interview process were fed into the interaction matrix and In the form of an uncertainty questionnaire distributed among experts, From this perspective, the role of each variable in the future and its impressiveness and effectiveness is determined. The results show that the most important factors affecting the development of Kerman sport in the future are as follows: The comprehensive development of sports, Rule of Law, Strategic environmental knowledge, Strategic organization, highly skilled personnel, Meritocracy, Strategic budget allocation, Justice-oriented values, Strategic coordination, Responsibility and Organisational culture, Supervision and Evaluation. Given all these, it is recommended to pay special attention to these factors.
کلیدواژه‌ها [English]
ارائه مدل آینده نگری ورزش استان کرمان
تاریخ دریافت مقاله: 18/12/1398
تاریخ پذیرش مقاله:8/4/1399
مقدمه
پیتر دراکر[5] معتقد است آن کس که نمی داند به کجا می رود، در آن صورت از هر مسیری که برود به جایی خواهد رسید. اگر سیستمی هدف مشخصی نداشته باشد و آینده ای را دنبال نکند، نمیداند که به کجا خواهد رفت و اگر هدف سیستم مشخص باشد ولی برنامه ریزی نداشته باشد، نمیداند چگونه به هدف خود میرسد. به عقیده خوئل روزز، یک سازمان بدون آینده و راهبرد همانند کشتی بدون ناخداست (دراکر[6]، 1954)،
پیش ازاین پیش بینی آینده مشکل بود، اما امروزه پیش بینی آینده نه تنها مشکل بلکه حتی در برخی موارد غیرممکن است. روشها و مسیرهای طراحی شده امروز تلاش دارد آینده را پیش بینی کند و مقوله آینده پژوهی[7] بیشترین سهم را تا به امروز در این مقوله داشته است (کریشنا و هکلوند[8]، 2008: 143-151). آینده پژوهی، مجموعه تلاشهایی است که با جستجوی منابع، الگوها و عوامل تغییر یا ثبات به تجسم آیندههای پیش رو و برنامه ریزی برای آنها میپردازد (بشارت نیا، 1396). در ایران پس از تلاشهای بسیار در اوایل دهه 1380 «سند چشم انداز جمهوری اسلامی ایران در افق 1404 هجری شمسی» نگارش شد و پس از آن ورزش ایران با تهیه راهبردهایی در بخشهای تربیتی، همگانی، قهرمانی و حرفهای سعی در پیش بینی آینده کردن که نتیجه آن گاهی آینده نگری مطلوب و گاهی متضاد بر اتفاقات پیش بینی شده بود (زالی[9]، 2013: 18). کشورهای دیگر نیز در پیش بینی آینده اقدام کرده بودند؛ به طوری که کشور چین از رتبه چهارم المپیک 1996 آتلانتا به رتبه سوم در المپیک 2000 سیدنی و رتبه دوم در المپیک 2004 آتن و رتبه اول در المپیک 2008 پکن دست یافته است. همچنین کشور استرالیا از رتبه هفتم در المپیک آتلانتا به رتبه های چهارم در المپیک سیدنی و آتن رسیده است (خسروی زاده، 1387). در نمونه ای دیگر، «انجمن ورزشی داکریوم انگلیس» با توجه به برگزاری المپیک 2012 در لندن، راهبرد بهره مندی از برگزاری بازیهای المپیک را در انگلیس برای وفاداری مردم به فعالیتهای ورزشی طی سالهای 2008 -2011 تدوین و به منظور اجرای راهبرد تدوین شده از چهار منظر مالی، مشتری، فرآیندهای داخلی و یادگیری استفاده کرد (پاپنهاوس[10]،2006: 22-15) همچنین میتوان به «انجمن المپیک مالزی» اشاره کرد که با اجرای اولین برنامه راهبردی خود به موفقیتهایی چون افزایش اعتبار و جایگاه، به کارگیری فناوری اطلاعات، بهره مندی از نیروی انسانی متخصص، بازسازی و تسهیلات و امکانات، اصلاح اساسنامه طبق نیازهای جدید، تقویت بنیه مالی، قدردانی از ورزشکاران و برگزاری کنفرانس سالانه نایل شده است (کوییمین[11]، 2005).
امروزه سازمان ها برای بقا و رشد خود، ناگزیر به پذیرش رخدادهای آینده هستند و برای پیش بینی رخدادها در آینده اقدام به آینده پژوهی در مسیر رخدادها میکنند. از این رو، سازمانهای ورزشی در معرض تغییر و تحولات محیطی و جهانی هستند و برای دستیابی به نتیجه بهتر به دنبال پیش بینی و نگارش مسیر آینده هستند (لیولد و اوگبا[12]، 2006: 100-111).
پژوهش های متعددی به عوامل موثر بر رخدادهای آینده اشاره کرده اند. دی بوچر و همکاران[13] (2006) در پژوهش خود اشاره به 9 رکن حمایت مالی، ساختار ورزش، مشارکت در ورزش، شناسایی و پرورش استعدادها، حمایت از ورزشکاران، امکانات و اماکن آموزشی، تربیت و ارتقای نیروی انسانی و رقابت ها کرد. کشاورز (1396) داشتن تفکر راهبردی، نگرش توسعهای، آشنایی با مدلهای ارزیابی، کیفیت خدمات، وفاداری مشتریان، رقابت، کیفیت تجهیزات و تاسیسات و درآمدزایی را در تفکر به آینده سودمند دانست. لز نظر دابستون و گودارد[14] (2011) در ورزش نیز مانند سایر صنایع دو نوع سرمایهگذاری کوتاه مدت و بلند مدت را میتوان متصور شد که سرمایهگذاری روی هر کدام میتواند در آینده ورزش اثر گذار باشد. ادیب روشن و همکاران (1396) در پژوهشی با عنوان «تدوین سناریوهای ورزش قهرمانی استان خراسان رضوی در افق »1404 اشاره داشتند که اداره ورزش و جوانان استان خراسان رضوی به مثابه یک نهاد هوشمند باید برنامه ریزی خود را بلند مدت و با توجه به الگوهای آیندهاندیشی و آینده نگاری انجام دهد. جعفری و همکاران (1398) در پژوهش خود با عنوان «نقش آفرینی زنان در مدیریت ورزش با رویکرد آینده پژوهی» اشاره داشت که نقش آفرینی زنان در مدیریت ورزش کشور همزمان متاثر از عوامل و جریان های درونی و بیرونی سازمان است. ملایی و همکاران (1399) در پژوهشی به آینده نگاری توسعه ورزش قهرمانی ایران در افق 1416 پرداختند و ثبات در تصدی مدیریتی، شایسته سالاری در انتخاب منابع انسانی و توجه به زیرساختها را در زمینه آینده ورزش مهم قلمداد کردند. جوادی پور (1394) نشان داد که فقدان برنامه راهبردی و روشن نبودن سیاستها و جهت گیریها، فقدان منابع انسانی مناسب، تغییر و تحول و جابهجایی سریع مدیران، نبود نظارت و ارزیابی، وابستگی به منابع مالی دولت و عدم سرمایهگذاری بخش خصوصی، عدم تخصیص مناسب منابع مالی، وجود قوانین ناهماهنگ و موازی، عدم مطلوبیت ساختار و تشکیلات فعلی ورزش، نامطلوب بودن نظام استعدادیابی و فرآیند ورزش قهرمانی و نبود برنامه میان مدت، تاکتیکی و عملیاتی از مهمترین چالشهای پیش روی ورزش قهرمانی کشور بوده است. گودرزی و همکاران (1392) در پژوهش «چشم انداز ورزش در استان کرمان» به اهداف رسیدن به جامعهای سالم، ورزشکار، با نشاط و امید به زندگی بهتر اشاره کرده و بیان داشته که ورزش کرمان نیز جهت توسعه خود باید در بلند مدت به ابعاد راهبردی شامل بودجه راهبردی، هماهنگی راهبردی و سازماندهی راهبردی توجه ویژه داشته باشد، اما این مسیر تا به امروز یعنی پیش بینی آینده و بررسی عوامل اثرگذار بر محیط آینده در ورزش استان کرمان مطرح نشده است. در نگاهی کلی، بر اساس آخرین سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال 1395 جمعیتی در حدود 3164718 نفر در استان کرمان سکونت دارند که بر اساس اعلام هیئت پزشکی ورزشی استان کرمان در سال 1398 از این تعداد تنها 61115 نفر از مردان و 43622 نفر از زنان و در مجموع 104734 نفر از مردم استان در ورزش مشارکت دارند. این رقم حاکی از آن است که فقط 3/3 درصد جمعیت کرمان در ورزش مشارکت دارند و با توجه به شیوع انواع بیماری های قلبی و عروقی، روانی و چاقی این آمار تأسف بار است. همچنین استان کرمان با داشتن بیش از 11 درصد از کل مساحت ایران با نرخ بیکاری بالا روبروست. قرارگیری، قاچاق کالا، کمبود مکانهای ورزشی و تفریحی، کمبود نیروی انسانی متخصص، محدودیتهای اقتصادی و فرهنگی و ... جزو مشکلات این منطقه به شمار می آید. در نتیجه تعیین مسیر آینده ورزش استان کرمان میتواند مسیری مناسب پیش روی مسئولان ورزش این استان فراهم آورد. بدین ترتیب، این پژوهش به دنبال پاسخگویی به این سوال است:
مدل و ترسیم آینده پژوهی ورزش استان کرمان چگونه است؟
روش شناسی پژوهش
این پژوهش ازنظر ماهیت از نوع آمیخته (کیفی و کمی) و از نظر پارادایم آینده پژوهی و با راهبرد پدیدار شناختی و رویکرد تحلیل محتوا انجام گرفت. به منظور جمع آوری اطلاعات از روش مصاحبه و تحلیل اثرات متقاطع استفاده شد. در گام اول مطالعه اسنادی پیرامون موضوع انجام شد و سپس فهرستی از صاحب نظران شامل روسای ادارات ورزش و جوانان استان کرمان، روسای هیئت های ورزشی استان کرمان، اعضای هیئت علمی دانشگاه های دولتی و غیردولتی استان کرمان، کارشناسان ورزشی اداره کل و پیشکسوتان ورزشی استان کرمان تهیه و براساس نمونه گیری هدفمند با آنها مصاحبه صورت گرفت؛ به طوری که از بین تمامی نفرات مشخص شده، تعداد 40 نفر در پژوهش به شیوه گلوله برفی مشارکت کردند و معیار اشباع نظری پژوهش حاصل شد. روند مصاحبه بر این قرار بود که سوالاتی براساس ادبیات پیشینه تهیه و پرسش شد و پاسخ خبره در مدت زمان سی دقیقه انجام و فایل صوتی پیرامون آن ذخیره و سپس به متن تبدیل شد. از آنجا که نشانه گذاری یا کدگذاری یکی از روش های تحلیل کیفی است، متن تمامی مصاحبه شوندگان کدگذاری شده و 43 کد باز به دست آمد. به عبارت دیگر، داده‌های اطلاعاتی خام (عبارت‌های پرتکرار یا معنادار) از بین پاسخ های مصاحبه شوندگان استخراج و به گونهای نامگذاری شدند که بیانگر محتوا باشند. در نهایت کدهای باز دسته بندی و محورها و کدهای محوری نیز کدهای انتخابی را ساخت. در مرحله بعد برای تحلیل اثرگذاری و اثرپذیری این متغیرها بر یکدیگر و دستهبندی آنها از روش تحلیل اثرات متقابل استفاده گردید. عوامل شناسایی شده وارد ماتریس تاثیر متقابل شد و در قالب پرسشنامه عدم قطعیتها در بین خبرگان توزیع گردید و خبرگان از 0 تا 3 به سوالات پژوهش امتیازاتی را دادند. در این راستا جایگاه هر متغیر پیرامون آینده مشخص و اثرپذیری و اثرگذاری آن تعیین شد .به منظور تجزیه و تحلیل داده ها در بخش کیفی پژوهش از نرم افزار مکس کیو دی ای نسخه 11 و در بخش دوم در تحلیل متقاطع از نرم افزار میک مک بهره گیری شد.
یافته های پژوهش
در بخش یافته های کیفی پژوهش، نتایج حاصل از مصاحبه در 43 کد نهایی شد. این کدها ابتدا در قالب یک مدل مفهومی ترسیم و در نهایت در قالب یک ماتریس 43*43 برای تحلیل اثرات متقابل تنظیم و مجدد در اختیار گروه خبره قرار گرفت. در ادامه در جدول و نمودار 1 نتایج کیفی (کدهای شناسایی شده) به صورت خلاصه گزارش شده است:
جدول 1: تجزیه و تحلیل یافته های کیفی
|
ردیف |
متن کلیدی مصاحبه |
کد های باز |
|
1 |
... به نظر بنده باید در مورد هزینهها تفکر ویژه ای داشت. یکی از راهکارها استفاده از افراد داوطلبی است که هم در دسترس اندو هم توانایی ویژهای دارند ... |
نظام داوطلبی |
|
2 |
... هر نیروی انسانی در سازمان دارای دانش ویژهای است که اگر مدیریتی بر این تجربه صورت گیرد توسعه اتفاق می افتد ... |
مدیریت دانش |
|
3 |
... اگر کارکنان رتبهبندی بشوند، انگیزه در کارکنان بیشتر می شود و افراد فرصت برای تلاش بیشتر را خواهند داشت ... |
نظام رتبه بندی |
|
4 |
... سیستم های قدیمی جوابگوی ورزش امروز نیست. بهتر است با رویکرد تغییر در سیستم ها جلو رفت. گاهی تمرکز روی سیاستهاست که بهتر است تغییر همه جانبه در اداره اتفاق بیفتد ... |
رویکرد تغییر |
|
5 |
... کارکنان راضی بهتر کار می کنند و اگر سیستمی برایشان تعریف شود، توسعه اتفاق می افتد ... |
رضایت شغلی |
|
6 |
... اگر نظارت و ارزشیابی صورت گیرد، مسیر اتفاقات و فعالیت ها بهتر تنظیم میگردد و مسیر بهتر جلو خواهد رفت ... |
نظارت و ارزشیابی |
|
7 |
... آموزش کارکنان باید در اولویت پیشرفت سازمان و ورزش قرار گیرد، بدون آموزش مسیر ناقص ... |
آموزش نیروی انسانی |
|
8 |
...باید بهترین ها در مسئولیتهای ورزشی قرارگیرند تا ورزش سریعتر جلو رود ... |
شایسته سالاری |
|
9 |
...کارکنان وفادار سازمان ها کم هستند و این کارکنان با جان و دل کار می کنند ... |
وفاداری سازمانی |
|
10 |
... توسعه ورزش در گرو بهره گیری از نیروهای انسانی متخصص است و تا زمانی که روابط بر تخصص حاکم باشد توسعه ای اتفاق ... |
نیروی انسانی متخصص |
|
11 |
... نیروی جوان و با انرژی در ورزش تحول آفرین است ... |
اهمیت به نیروهای جوان |
|
12 |
... ورزش امروز با آی تی همراه است و تا زمانی که توجه ما به آی تی کم باشد، سیستم ما به صورت سنتی مدیریت می شود ... |
سیستم های فن آوری |
|
13 |
... روابط عمومی ورزش، پایه و اساس توسعه ورزش است و ... |
توجه به روابط عمومی |
|
14 |
... اقتصاد ورزش باید آزاد باشد و خیرین ورزش به عنوان نیروهای داوطلب ورزش زمینه توسعه ورزش را فراهم می سازد ... |
ارتباط با خیرین |
|
15 |
... ورزش به تنهایی جوابگو نیست و باید بسیجی برای ورزش و نهادها و سازمان ها ایجاد گردد ... |
ارتباط با نهادها و سازمان ها |
|
16 |
... مخاطب ورزش در واقع همان مشتری است و اگر مسئولان ورزش نتوانند با مشتری خود ارتباط برقرار کنند کار ورزش لنگ بوده است ... |
مدیریت ارتباط با مشتری |
|
17 |
... تا کنون توجهی به بازار و ورزش نشده است، همیشه سازمان در بحث های اقتصادی با مشکل روبه رو بوده اند ... |
بازاریابی ورزش |
|
18 |
... توجه به ورزش تربیتی، همگانی، قهرمانی و حرفه ای می تواند توسعه ورزش را فراهم آورد ... |
توسعه همه جانبه ورزش |
|
19 |
... خلاقیت و کارآفرینی در ورزش محور ادارات باید باشد. در ورزش و هیئت های ورزشی خلاقیت وجود دارد، اما نهادی برای رسیدگی بر آن وجود ندارد ... |
خلاقیت محوری و کارآفرینی |
|
20 |
... پژوهش و اطلاعات حاصل از پژوهش می تواند به مدیران در تصمیمات بهتر کمک کند ... |
تحقیق و توسعه |
|
21 |
...حامیان مالی و شرایط ساده ورود آنها زمینه مشارکت ورزشکاران را فراهم می کند ... |
حامیان مالی |
|
22 |
... توجه به آمایش سرزمین و ایجاد چارچوب های زمینه ای آن ... |
آمایش سرزمین |
|
23 |
... اطمینان به نخبه ها و استفاده از نخبه ها در امور ... |
نخبه گرایی |
|
24 |
... چارچوب توسعه ورزش بدون اخلاق کاملاً بی ارزش است ... |
اخلاق محوری |
|
25 |
... بهتر است با الگو سازی مناسب ورزشکاران حرفه ای و کارکنان کارآمد زمینه مشارکت عموم مردم و کارکنان فراهم گردد ... |
الگو سازی |
|
26 |
... باید محور توسعه در فرهنگ کارکنان قرار گیرد و لازمه ورزش وجود فرهنگ در تک تک جایگاه های ورزش است ... |
فرهنگ سازمانی |
|
27 |
... گزینه مناسب ورزش، آموزش روزانه است. باید اطلاعات ورزش دقیق تر و سریع تر در اختیار عموم مردم قرار گیرد ... |
آموزش محوری |
|
28 |
... استفاده از امکانات و تجهیزات مناسب و خریداری به موقع و در دسترس قرار دادن امکانات توسعه آفرین است ... |
امکانات و تجهیزات |
|
29 |
... سپردن امور و کارها به افراد شایسته و ارزیابی آنها مسیر توسعه ورزش استان را ساده می سازد ... |
برون سپاری |
|
30 |
... وجود سرانه ورزشی بالاتر توسعه ورزش را رقم می زند ... |
سرانه ورزشی |
|
31 |
... با توجه به بودجه محدود ورزش باید نظام نگهداری در ورزش حاکم باشد ... |
نظام نگهداری |
|
32 |
... در زمانی که همه چیز شفاف در اختیار کارکنان و نهادهای مربوطه قرار گیرد، آنگاه سردرگمی در کار دیگر مطرح نیست ... |
شفافیت اداری |
|
33 |
... در ورزش زمانی که عدالت وجود نداشته باشد ،توسعه ای هم صورت نمی گیرد ... |
عدالت محوری |
|
34 |
... قانون مداری و رعایت موازین شرعی در ورزش پایه امور کاری ورزش و حکمرانی خوب مسیر توسعه ورزش است ... |
حاکمیت قانون |
|
35 |
... مسئولیت پذیری و تعهد در ورزش محور توسعه ورزش است و تا زمانی که مسئولیت افراد مشخص نگردد کارکنان نمی توانند اندیشه درست در محیط کار خود داشته باشند ... |
مسئولیت پذیری |
|
36 |
... باید از سیاست های غلط دوری کنیم و ارتباط با سیاسیون باید همواره با دقت انتخاب شود ... |
سیاست گریزی |
|
37 |
... تصمیمات و تغییرات باید با نظام بالادستی هماهنگ گردد و چنانچه این نظام تحول زا نباشد سازمان های پایین دست نمی توانند به همان اندازه اثربخش باشند... |
هماهنگی با نظام بالادستی |
|
38 |
... انتخاب بهترین افراد در بهترین مکان ها و دادن فرصت به کارکنان توسعه آفرین است ... |
سازماندهی راهبردی |
|
39 |
... محیط ورزش در توسعه ورزش اثر دارد و نگاه دقیقی باید بر آن صورت گیرد... |
محیط شناسی راهبردی |
|
40 |
... نبود چشم انداز در هیئت و نبود ماموریت غیر واقعی مسیر ورزش را ساده می سازد ... |
چشم انداز و مأموریت مدون |
|
41 |
... توافق شورای راهبردی می تواند در تدوین بهتر راهبرد کمک کند ... |
شورای راهبردی |
|
42 |
... راهبرد بدون بودجه تنها چند برگ کاغذ است ... |
بودجه راهبردی |
|
43 |
... در زمان تدوین راهبرد باید بین اعضای اصلی هماهنگی مناسب ایجاد شود ... |
هماهنگی راهبردی |
نمودار 1: کدگذاری آینده پژوهی ورزش استان کرمان
در ماتریس متقاطع جمع اعداد سطرهای هر مولفه، میزان تاثیرگذاری و جمع اعداد ستون‌های هر عامل میزان تاثیر پذیری آن عامل را از عوامل دیگر نشان میدهد. پس از تحلیل داده‌ها توسط نرم افزار میک مک، جمع اثرگذاری هر عامل بر عوامل دیگر و جمع تاثیرپذیری هر عامل از عوامل دیگر در جدول 2 مشاهده میشود:
جدول 2: تجزیه و تحلیل اثرگذاری و اثرپذیری متغیرهای پژوهش
|
ردیف |
کدهای باز |
جمع اثرگذاری |
جمع اثر پذیری |
|
1 |
نظام داوطلبی |
41 |
45 |
|
2 |
مدیریت دانش |
102 |
45 |
|
3 |
نظام رتبه بندی |
70 |
64 |
|
4 |
رویکرد تغییر |
91 |
107 |
|
5 |
رضایت شغلی |
64 |
92 |
|
6 |
نظارت و ارزشیابی |
85 |
81 |
|
7 |
آموزش نیروی انسانی |
85 |
64 |
|
8 |
شایسته سالاری |
93 |
76 |
|
9 |
وفاداری سازمانس |
46 |
87 |
|
10 |
نیروی انسانی متخصص |
97 |
83 |
|
11 |
توجه به نیروی جوان |
66 |
49 |
|
12 |
سیستم های فناوری |
72 |
53 |
|
13 |
توجه به روابط عمومی |
106 |
53 |
|
14 |
ارتباط با خیرین |
61 |
50 |
|
15 |
ارتباط با نهاد ها |
66 |
78 |
|
16 |
مدیریت ارتباط با مشتری |
65 |
88 |
|
17 |
بازاریابی ورزشی |
55 |
77 |
|
18 |
توسعه همه جانبه ورزش |
112 |
99 |
|
19 |
خلاقیت محوری و کارآفرینی |
71 |
83 |
|
20 |
تحقیق و توسعه |
67 |
66 |
|
21 |
حامیان مالی |
75 |
55 |
|
22 |
آمایش سرزمین |
58 |
91 |
|
23 |
نخبه گرایی |
44 |
53 |
|
24 |
هماهنگی راهبردی |
87 |
100 |
|
25 |
اخلاق محوری |
69 |
73 |
|
26 |
الگوسازی |
44 |
51 |
|
27 |
فرهنگ سازمانی |
82 |
87 |
|
28 |
آموزش محوری |
76 |
68 |
|
29 |
امکانات و تجهیزات |
89 |
80 |
|
30 |
برون سپاری |
49 |
53 |
|
31 |
سرانه ورزشی |
74 |
64 |
|
32 |
نظام نگهداری |
40 |
91 |
|
33 |
شافیت اداری |
76 |
65 |
|
34 |
عدالت محوری |
90 |
79 |
|
35 |
حاکمیت قانون |
104 |
84 |
|
36 |
مسئولیت پذیری |
84 |
98 |
|
37 |
سیاست گریزی |
42 |
71 |
|
38 |
نظام بالادستی |
52 |
80 |
|
39 |
سازماندهی راهبردی |
98 |
95 |
|
40 |
محیط شناسی راهبردی |
103 |
82 |
|
41 |
چشم انداز و ماموریت مدون |
83 |
66 |
|
42 |
شورای راهبردی |
47 |
60 |
|
43 |
بودجه راهبردی |
88 |
83 |
|
مجموع |
3169 |
3169 |
|
در تجزیه و تحلیل جایگاه هر متغیر از میزان پایداری و ناپایداری دو نوع پراکنش وجود دارد. در سیستم پایدار عوامل به صورت L انگلیسی نشان داده می شود و در سیستمهای ناپایدار متغیرها حول محور قطبی صفحه پراکنده هستند. این حالت بینابینی بودن متغیرها را نشان میدهد. در سیستمهای ناپایدار در مجموع پنج دسته از عوامل را میتوان مشاهده کرد: عوامل اثرگذار یا تعیین کننده، عوامل مستقل، عوامل تاثیرپذیر، عوامل تنظیمی و عوامل دو وجهی (عوامل ریسک و هدف) که در شکل 1 نشان داده شده اند:
نمودار 2: تجزیه و تحلیل پراکندگی متغیرهای پژوهش
از وضعیت صفحه پراکندگی عوامل تاثیرگذار و تاثیرپذیر نمودار 1 مشخص میشود که وضعیت متغیرها دچار پراکندگی است. از بعد دیگر در بررسی عوامل تاثیرگذار، عوامل دو وجهی، عوامل تاثیرپذیر، عوامل مستقل و عوامل تنظیمی جایگاه هر یک از متغیرها در جدول3 ارائه شده است:
جدول 3: تجزیه و تحلیل متغیرها در ماتریس آینده نگری
|
ردیف |
طبقه بندی |
عوامل |
|
1 |
عوامل تعیین کننده یا تاثیرگذار |
توجه به روابط عمومی، مدیریت دانش، آموزش نیروی انسانی، چشم انداز و ماموریت مدون، حامیان مالی، شفافیت اداری |
|
2 |
عوامل دو وجهی (ریسک و هدف) |
توسعه همه جانبه ورزش، حاکمیت قانون، محیط شناسی راهبردی، سازماندهی راهبردی، نیروی انسانی متخصص، شایستگی سالاری، بودجه راهبردی، عدالت محوری، رویکرد تغییر، هماهنگی راهبردی، مسئولیت پذیری، فرهنگ سازمانی، نظارت و ارزشیابی |
|
3 |
عوامل تاثیرپذیری یا نتیجه |
مشتری مداری، رضایت شغلی، آمایش سرزمین، هماهنگی با نظام بالادستی، بازاریابی ورزشی، وفاداری سازمانی، نظام نگهداری |
|
4 |
عوامل مستقل |
سرانه ورزشی، سیستم های فناوری، نظام رتبه بندی، تحقیق و توسعه، اهمیت به نیروهای جوان، ارتباط با خیرین، برون سپاری، شورای راهبردی، سیاست گریزی، نخبه گرایی، الگوسازی، نظام داوطلبی |
|
5 |
عوامل تنظیمی |
آموزش محوری، خلاقیت محوری و کارآفرینی، اخلاق محوری، ارتباط با نهادها |
از آنجا که در طبقه بندی داده ها تاثیر هر یک از متغیرها بر یکدیگر مهم است، در دیاگرام های مختلف در گروههای تاثیرات بسیار ضعیف تا بسیار قوی، تاثیرات ضعیف تا بسیار قوی، تاثیرات نسبتا قوی تا بسیار قوی، تاثیرات قوی تا بسیار قوی و تاثیرات بسیار قوی متغیرها در اشکال 2، 3، 4 و5 ارائه شده اند.
نمودار 3: دیاگرام تاثیرات مستقیم عوامل (تاثیرات بسیار ضعیف تا بسیار قوی)
نمودار 4: دیاگرام تاثیرات مستقیم عوامل (تاثیرات ضعیف تا بسیار قوی)
نمودار 5: دیاگرام تاثیرات مستقیم عوامل (تاثیرات نسبتا قوی تا بسیار قوی)
نمودار6: دیاگرام تاثیرات مستقیم عوامل (تاثیرات قوی تا بسیار قوی)
نمودار 7: دیاگرام تاثیرات مستقیم عوامل (تاثیرات بسیار قوی)
بحث و نتیجه گیری
با توجه به رشد همه جانبه ورزش در کشور و به خصوص استان کرمان، جامعه فردا نیازمند برنامه ریزی و آینده نگری پیرامون ورزش است. لذا شناسایی متغیرها و تشخیص روابط بین آنها به درک بهتر آینده می تواند کمک کند. براین اساس پژوهشگر طی بررسی پیشینه پژوهش و تهیه مصاحبه با خبرگان، به 43 عنصر موثر بر توسعه ورزش کرمان دست یافت: توجه به روابط عمومی، مدیریت دانش، آموزش نیروی انسانی، چشم انداز و ماموریت مدون، حامیان مالی، شفافیت اداری، توسعه همه جانبه ورزش، حاکمیت قانون، محیط شناسی راهبردی، سازماندهی راهبردی، نیروی انسانی متخصص، شایستگی سالاری، بودجه راهبردی، عدالت محوری، امکانات، رویکرد تغییر، هماهنگی راهبردی، مسئولیت پذیری، فرهنگ سازمانی، نظارت و ارزشیابی، مشتری مداری، رضایت شغلی، آمایش سرزمین، هماهنگی با نظام بالادستی، بازاریابی ورزشی، وفاداری سازمانی، نظام نگهداری، سرانه ورزشی، سیستم های فناوری، نظام رتبه بندی، تحقیق و توسعه، اهمیت به نیروهای جوان، ارتباط با خیرین، برون سپاری، شورای راهبردی، سیاست گریزی، نخبه گرایی، الگوسازی، نظام داوطلبی، آموزش محوری، خلاقیت محوری و کارآفرینی، اخلاق محوری، ارتباط با نهادها بودند.
از مهمترین عوامل اثرگذار توسعه ورزش استان کرمان می توان به توسعه همه جانبه ورزش، توجه به روابط عمومی و حاکمیت قانون اشاره داشت. در بعد دوم نیز عوامل هماهنگی راهبردی، رویکرد تغییر و مسئولیت پذیری به عنوان عوامل اثرپذیر مطرح هستند. در تجزیه و تحلیل متغیرها در ماتریس آینده نگری توجه به روابط عمومی، مدیریت دانش، آموزش نیروی انسانی، چشم انداز و ماموریت مدون، حامیان مالی و شفافیت اداری به عنوان عوامل تعیین کننده یا تاثیرگذار بودند. در زمینه عوامل دو وجهی (ریسک و هدف) عوامل توسعه همه جانبه ورزش، حاکمیت قانون، محیط شناسی راهبردی، سازماندهی راهبردی، نیروی انسانی متخصص، شایستگی سالاری، بودجه راهبردی، عدالت محوری، امکانات، رویکرد تغییر، هماهنگی راهبردی، مسئولیت پذیری، فرهنگ سازمانی، نظارت و ارزشیابی مشخص شدند. مشتری مداری، رضایت شغلی، آمایش سرزمین، هماهنگی با نظام بالادستی، بازاریابی ورزشی، وفاداری سازمانی و نظام نگهداری نیز جزو عوامل تاثیرپذیری یا نتیجه بودند. سرانه ورزشی، سیستم های فناوری، نظام رتبه بندی، تحقیق و توسعه، اهمیت به نیروهای جوان، ارتباط با خیرین، برون سپاری، شورای راهبردی، سیاست گریزی، نخبه گرایی، الگوسازی و نظام داوطلبی هم جزو عوامل مستقل بودند. آموزش محوری، خلاقیت محوری و کارآفرینی، اخلاق محوری و ارتباط با نهادها نیز در زمره عوامل تنظیمی بودند.
در مؤلفه توسعه همه جانبه ورزش در استان کرمان بحث توجه یکسان به تمامی سطوح ورزش تربیتی، همگانی، قهرمانی و حرفهای در راستای عدالت اجتماعی در ورزش مطرح است. این یافته با نتایج پژوهشی دی پوچر و همکاران (2015)، فراهانی و همکاران (1395) و کشاورز و همکاران (1397) هم خوانی دارد. فراهانی و همکاران در پژوهش خود اشاره داشت که وجود برنامه جامع و تعهد به اجرای آن یک اصل است و مدیران سازمان ها باید تمامی جنبه های توسعه همه جانبه ورزش را مد نظر داشته باشند، اما نتایج اصلی اجرای ورزش نبود برنامه جامع و یا عدم تعهد به اجرای برنامه جامع و حتی توجه یک طرفه به ورزش قهرمانی و عدم دیدگاه یکسان به سطوح ورزش مطرح بوده است. استیریادو[15] (2013)، شری و همکاران[16] (2015) و بریونینگ و همکاران[17] (2015) بیان داشتند که ورزش قهرمانی در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه وابسته به پایه های فرهنگ سلامت محور در جامعه، بهبود زیرساخت و مشارکت اجتماعی است و نشان میدهد که ماهیت همه جانبه و توجه به همه ابعاد ورزش یک سیاست گذاری درست در مسیر ورزش است (براور و همکاران[18]، 2015). دی بوچر و همکاران در کتاب خود ورزش را از کودکی تا بزرگسالی بررسی و نتایج توسعه همه جانبه ورزش را در یک مثال این گونه بیان میکند که توجه به توسعه همه جانبه ورزش توانسته ورزش کشور سوئیس را با جمعیتی حدود هشت میلیون نفر جلوتر از ورزش ایران در پایان نتایج المپیک تابستانی ریو 2016 با 80 میلیون جمعیت قرار دهد. به عبارت دیگر، جمعیت حدود 80 میلیونی ایران نتیجه ضعیف تری در این رقابت ها داشت و در این بین کرمان با جمعیتی حدود سه میلیون نفر در سطوح تیم های ملی رتبه پایینی در المپیک ریو کسب کرد و این نشان از عدم توجه به توسعه همه جانبه ورزش در سطح استان و حتی کشور بوده است و در مورد آینده نگری به ورزش کشور این مقوله باید در اولویت قرار گیرد.
در مؤلفه حاکمیت قانون و عدالت محوری در ورزش مقوله حکمرانی خوب به عنوان دیدگاه آینده در ورزش کرمان مطرح بوده است. این مورد با نتایج پژوهش مهرابی و همکاران (1396) و احمدی و همکاران (1397) همسو بود. مهرابی و همکاران شفافیت و پاسخگویی، قانون مداری، مسئولیت پذیری، کنترل فساد، موازین اخلاقی و نظارت و کنترل را راهکار توسعه ورزش مطرح کرده بودند. احمدی و همکاران (1397) شفافیت، دموکراسی، نظارت، همبستگی را راهکار سرمایه اجتماعی میدانند. گودرزی و همکاران (1392) ورزش را جنگ بین ملت ها در زمان صلح دانسته اند. گودرزی و همکاران در کتاب «سیاست و ورزش» ورزشکاران را به سربازان این میدان تشبیه کرده اند که تلاش خود را برای مسابقات ملی گذاشته اند و در باشگاه ها تلاشی نمی کنند. به نظر می رسد درک راهی برای ورود سیاست گذاران ورزشی به مطالعات آینده پژوهی بتواند از تصمیمات اشتباه آینده جلوگیری کند (راتکلیف و کروسزیک[19]، 2011). همچنین توسعه ورزش در راستای قانون و حاکمیت آن است که می تواند نقش موثری در راستای ورزش استان کرمان داشته باشد و برای ایجاد عدالت و قانون مداری، رعایت اصول شفافیت، کنترل فساد و واگذاری مسئولیت به کارکنانبرخورداری از دیدگاه روشن و شفاف اهمیت دارد.
در مؤلفه نگاه راهبردی به ورزش استان کرمان مبحث بودجه راهبردی، محیط شناسی راهبردی، هماهنگی راهبردی و سازماندهی راهبردی مطرح است. این موارد با نتایج پژوهش های پیشین پیامون ورزش استان کرمان- نصیرزاده و همکاران (1393) و گودرزی و همکاران (1392)- هم راستا بود. نصیر زاده و همکاران (1393) پیش بینی و داشتن راهبرد و زمینه اجرای آن را در تحقق اهداف مربوطه در بلند مدت یادآوری و زمینه توسعه ورزش را منوط بر آن گزارش کرده اند. گودرزی و همکاران (1392) در چشم انداز ورزش در استان کرمان باهدف رسیدن به جامعهای سالم، ورزشکار، با نشاط و امید به زندگی بهتر اشاره کرده که ورزش کرمان نیز جهت توسعه خود باید از دیدگاه بلند مدت به ابعاد راهبردی شامل بودجه راهبردی، هماهنگی راهبردی و سازماندهی راهبردی توجه ویژه داشته باشد.
در مؤلفه نیروی انسانی و شایسته سالاری نیز مفاهیم استخدام، آموزش، توسعه نیروی انسانی، تربیت مدیران، افزایش بهره وری و توسعه عملکرد سازمانی مطرح است که این مضمون با نتایج پژوهشهای مرندی و همکاران (1395) پیرامون شایسته سالاری و توسعه نیروی انسانی همسو بود. به نظر می رسد ورزش کرمان در آینده خود تفکر نیروی انسانی را باید بیشتر مد نظر قرار دهد و در مسیر بهبود جذب، ذخیره سازی و توسعه نیروی انسانی خود گام بردارد.
در مؤلفه فرهنگ و فرهنگ سازی، توجه به توسعه فرهنگ سیاسی، تقویت هویت دینی- ملی، فرهنگ اقتصادی، فرهنگ اجتماعی و توسعه آموزشی و فناوری مطرح است که این مضمون با نتایج پژوهشهای رمضانی نژاد و همکاران (1395) در مقوله ورزش قهرمانی، عادلخانی و همکاران (1391) در مقوله فرهنگ همگانی و درویشی و همکاران (1397) در توسعه فرهنگ تربیتی همخوان بود. در تمامی پژوهشهای مذکور اشاره شده که فرهنگ یک مقوله دراز مدت است و سرمایه گذاری بر روی آن دستاوردهای مطلوبی را به همراه دارد. به نظر میرسد آینده ورزش کرمان با فرهنگ ورزشی رابطه تنگاتنگی دارد و باید به عنوان راهبرد به آن توجه شود.
مؤلفه تغییر، نظارت و ارزشیابی از دیگر مولفه های تاثیر گذار در آینده توسعه ورزش کرمان بودند که نشان میدهد آینده ورزش کرمان با شروع یک تغییر رقم میخورد و با ارزشیابی گام به گام آن می توان زمینه طرحهای توسعه ورزش در آینده را رقم زد.
به نظر میرسد مسیر آینده ورزش دستخوش تغییرات گوناگونی خواهد شد و ترسیم آینده ورزش گامی پیش بینی کننده برای اتفاقات پیش روی جهان و آمادگی لازم در مقابل این اتفاقات است. ورزش ایران و به خصوص ورزش کرمان برای دستیابی به مسیری پویا باید توجه ویژه ای به توسعه همه جانبه ورزش، نگاه راهبردی به مسائل، نیروی انسانی، فرهنگ و فرهنگ سازی در ورزش داشته باشد تا زمینه تحقق توسعه یافتگی را ایجاد کند.
از آنجا که مسیر هر پژوهش با محدویت هایی همراه است، در این پژوهش نیز محدودیت هایی وجود داشت. تفکرو دیدگاه پیرامون آینده در زمینه ورزش پایین است و حتی خبرگان نیز دیدگاه شان بیشتر مقطعی است. عدم پاسخ و گاهی سختی در انتخاب کدهای حاصل از متون مصاحبه مسیر پژوهش را تغییر میداد.
پیشنهاد ها
با توجه به یافته های پژوهش حاضر پیشنهادهای زیر ارائه می شود:
منابع
)