نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشگاه تهران
2 دانشیار دانشگاه تهران
چکیده
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
This research is aimed at analyzing the role of government in developing the use of green energy in sport facilities. The research is of exploratory mixed type. In qualitative part, meta-synthesis method was used for recognizing the dimensions of the government’s role on development of the use of renewable energy. In quantitative part, first the validity of the model was approved based on the experts’ survey and then, fitness of the model was checked by confirmatory factor analysis. In meta-synthesis phase, the studied population included the relevant theses and research papers (35 cases); in experts’ survey, the population included 7 experts of renewable energy area, and in factor analysis phase, the population included the mangers and experts of Renewable Energy Organization, managers of the companies working in the area of renewable energies, managers and experts of the Organization of Developing and Equipping Sport Facilities and subsidiary departments, and the experts of renewable energy area (676 people). In the first and second phases, sampling method was total population, and in factor analysis phase, the sampling was done by stratified method and 240 people were selected based on Morgan table. Meta-synthesis findings showed that government affects the development of the use of green energy in sport facilities through the political system, energy policies and strategies, its economic situation, governmental support, and the structure of the energy sector. Validity of the model was obtained as 0.893 by sigma counting method.
کلیدواژه‌ها [English]
نقش دولت در توسعه بکارگیری انرژی تجدیدپذیر در اماکن ورزشی (یک مطالعه آمیخته اکتشافی با روش فراترکیب)
تاریخ دریافت مقاله: 27/2/1398
تاریخ پذیرش مقاله:26/4/1398
مقدمه
امروزه با تبدیل ورزش به پدیدة اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی خیلی مهم، بسیاری از مردم در جوامع مختلف به اهمیت ورزش در حفظ سلامتی، نشاط و شادابی، افزایش تواناییهای جسمی و روانی پی بردهاند و به ورزشهای تفریحی یا اوقات فراغت و عدهای نیز به عنوان ورزشکار حرفهای به ورزشهای قهرمانی یا رقابتی میپردازند. به طور حتم ورزشهای اوقات فراغت یا ورزش قهرمانی همه در اماکن و تأسیسات ورزشی انجام میگیرند (جلالی فراهانی، 1390: 23). این اماکن دارای مصرف انرژی بسیار بالایی هستند (پاناراس و همکاران[5]، 2019: 651)، به طوری که نیازهای انرژی مراکز ورزشی قابل مقایسه با دیگر استفادهکنندهگان معمولی انرژی نظیر خانهها و ادارات نمیباشد (نورد و همکاران[6]، 2015: 57). مصرف انرژی بیش از 30 درصد کل هزینههای مربوط به اماکن ورزشی را شامل میشود. این هزینهها مربوط به مصرف انرژی جهت گرمایش (آب و فضا) و انرژی الکتریکی (گرمای اماکن، سرما و تهویه) و روشنایی و تجهیزات میباشد (گودرزی، 1397: 3). در عصر حاضر بیشترین میزان انرژی مورد استفاده کشورها از طریق منابع انرژی تجدیدناپذیر و سوختهای فسیلی مانند زغال سنگ، نفت و گاز طبیعی تامین میشود (نتونا و همکاران[7]، 2015: 3). اما استفاده از این سوختها سبب انتشار گازهای آلاینده شده و به شدت منجر به آلودگی محیط زیست میگردد. از سوی دیگر در سالهای اخیر میزان ذخیره این منابع انرژی رو به کاهش نهاده و حداکثر تا پایان قرن حاضر به اتمام خواهند رسید. از اینرو جهان در تکاپوی گذر از این تنگنای انرژی به منابع تجدیدپذیر چشم دوخته و در راستای تکوین و توسعه بهرهوری از آن به سرعت گام برمیدارد (نادری و محمودیان، 1395: 60). انرژی تجدیدپذیر به انواعی از انرژی گفته میشود که بر خلاف انرژیهای تجدیدناپذیر قابلیت بازگشت مجدد را به طبیعت دارند (یو و همکاران[8]، 2019: 76). انرژیهای بادی، خورشیدی، زمین گرمایی، زیست توده، زیست سوخت، نیروی برق آبی از جمله این انرژی ها به شمار می روند (پافیفر و مولدر[9]، 2013: 289). استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر دارای اثرات متعددی در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی و سیاسی و زیستمحیطی میباشد (بوهلمن و همکاران[10]، 2019: 834). انرژی تجدیدپذیر یک عامل مهم برای ایجاد توسعه پایدار است (گامیفی و همکاران[11]، 2018: 81). پیشبینی میشود سهم انرژی تجدید شدنی برای نیازهای انرژی جهان در سال 2070 تا سطح 60 درصد افزایش مییابد. از اینرو، درک انرژی تجدیدشدنی در همه بخشهای جامعه برای دستیابی به هدف کاهش تقاضای ما برای سوختهای فسیلی مهم است. این مساله یک مساله جهانی است و شامل هر بخش تجاری از جمله ورزش می باشد که باید به عنوان یک اولویت مدیریتی در نظر گرفته شود (چارد و مالن[12]، 2013: 5123). در سطح بینالمللی توسعه پایدار و محیط زیست به شدت از سوی کمیته بینالمللی المپیک به عنوان مهمترین سازمان ورزشی دنیا مورد توجه قرار گرفته است (جلالی فراهانی، 1390: 78). به طوری که ملاحظات زیست محیطی و تعهدات حفاظت از آن، از ملاکهای مهم اعطای امتیاز میزبانی به شهرهای داوطلب برگزاری بازیهای المپیک قرار گرفته است (جلالی فراهانی، 1390: 79). از اینرو کمیته بازیهای المپیک 2020 توکیو متعهد شده است تا با همکاری مقامات شهری توکیو بازیها را طوری مدیریت کنند که توسعه پایدار تضمین شود (فام[13]، 2015: 9). به این منظور آنها استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر در امکان ورزشی مربوط به بازیها را توسعه دادهاند تا مقدار کمتری دی اکسید کربن منتشر شود (فام، 2015: 9). یکی دیگر از، هزاران نتیجه مثبتی که با توسعه بکارگیری انرژی تجدیدپذیر در اماکن ورزشی می توانند رخ دهند برندسازی و افزایش شهرت آن مجموعه ورزشی است (چارد و مالن، 2013: 5129). انرژی خورشیدی، بادی، زیست توده و زمینگرمایی از منابع انرژی تجدیدپذیر هستند که میتوانند به منظور تامین انرژی در اماکن ورزشی مورد استفاده قرار گیرند (کالیز و همکاران[14]، 2018: 2182). امروزه بیشتر کشورهای اروپایی از انرژی سبز و تجدیدپذیر در اماکن ورزشی خود استفاده میکنند (اسمالدز[15]، 2006: 17). اما در ایران با وجود اینکه پتانسیل منابع تجدیدپذیر بسیار زیاد است، تاکنون به نحو شایستهای مورد بهره برداری قرار نگرفته است و اماکن ورزشی نیز هنوز به شکل سنتی مدیریت میشوند و علیرغم بخشنامه وزارت ورزش و جوانان مبنی بر استفاده از انرژیهای سبز و تجدیدپذیر در اماکن ورزشی، این نوع انرژی هیچ جایگاهی در تامین انرژی مورد نیاز آنها ندارد. این در حالی است که تعداد 22617 مکان ورزشی فعال در کشور وجود دارد و هر روزه در اماکن ورزشی انرژی به صورت میلیون کالری مصرف میشود. به خصوص با اجرای طرح ملی هدفمندسازی یارانهها، اجرای این اقدامات برای ادامه حیات اماکن ورزشی ضروری میباشد (میرزاحسینی، 1390: 36). موانع مختلفی وجود دارد که مانع توسعه بکارگیری انرژی تجدیدپذیر در کشور و اماکن ورزشی میشود که در پژوهشهای مختلف به بررسی آنها پرداخته شده است. جعفری (1395) موانع شناختی، موانع مدیریتی، موانع سیاسی، موانع فرهنگی، موانع اجرایی، موانع محیطی و موانع اقتصادی را از مهمترین موانع طراحی و ساخت اماکن ورزشی سبز برشمردند. دیتریش و ملویل[16] (2011) در پژوهش خود دریافتند که موانع بازار و عدم آشنایی مدیران و مالکان اماکن ورزشی، سرمایهگذاری در انرژی تجدیدپذیر در اماکن ورزشی را محدود کردهاند. چارد و مالن (2013) نداشتن استراتژی و برنامه خاص را از مهمترین موانع بکارگیری انرژی سبز در اماکن ورزشی کانادا برشمردند. چارنی و همکاران[17] (2015) در پژوهش خود به این نتیجه رسیدند که هزینه نصب و راهاندازی پنلهای خورشیدی و مدت زمان بازگشت سرمایه عامل تعیین کنندهای برای استفاده در اماکن ورزشی خواهد بود. برای توسعه بکارگیری انرژی سبز در اماکن ورزشی باید بر این موانع غلبه کرد. رسیدگی به تعدادی از این موانع، مستلزم مداخله دولت خواهد بود (وایت و همکاران[18]، 2013: 101). به طور کلی توسعه انرژی تجدیدپذیر یک چالش سیاسی است و بدون مداخله دولت امکانپذیر نخواهد بود (برک و همکاران[19]، 2018: 83). اما تا کنون پژوهشی تجربی به مطالعه تاثیرگذاری ابعاد مختلف نقش دولت در توسعه بکارگیری انرژی تجدیدپذیر در کشور به طور عام و در اماکن ورزشی به طور خاص نپرداخته است این در حالی است که اکثر اماکن ورزشی کشور دولتی هستند. لذا محقق به دنبال شناسایی و مدلسازی ابعاد، مولفهها و شاخصهای نقش دولت در توسعه بکارگیری انرژی تجدیدپذیر در اماکن ورزشی ایران است و میخواهد به این سوال پاسخ دهد که دولت چگونه و از چه طرقی بر توسعه انرژیهای تجدیدپذیر در اماکن ورزشی اثرگذار است؟
روششناسی پژوهش
روش کار در این پژوهش آمیخته اکتشافی بود. بر این اساس تحقیق در دو بخش کیفی و کمی انجام گردید. در بخش کیفی با توجه به جدید بودن موضوع و کمبود آشنایی جامع هدف، از روش فراترکیب[20] با رویکرد ساندلوسکی و باروسو[21] که شامل هفت مرحله است و در شکل 1 نشان داده شده است، به منظور شناسایی ابعاد نقش دولت بر توسعه بکارگیری انرژی تجدیدپذیر استفاده شده است. در بخش کمی ابتدا با طراحی پرسشنامه خبره و نطرسنجی از خبرگان روایی مدل تائید و سپس با استفاده از ابعاد و شاخصهای به دست آمده در مرحله فراترکیب پرسشنامه طراحی شد و از طریق تحلیل عاملی تائیدی به بررسی برازش مدل در جامعه مورد بررسی (اماکن ورزشی) پرداخت. در مرحله کیفی (فراترکیب) جامعه مورد بررسی در این پژوهش کتب، اسناد و مقالات پژوهشی با موضوع عوامل موثر بر توسعه بکارگیری انرژی تجدیدپذیر (با تاکید بر عوامل دولتی) است که پس از چند مرحله غربالگری 35 مورد وارد فرآیند فراترکیب شد. جامعه آماری در گام اول مرحله کمی (نظرسنجی خبرگان) 7 نفر از خبرگان دانشگاهی صاحب نظر در حوزه مدیریت انرژی و انرژی تجدیدپذیر بود و در گام دوم مرحله کمی (تحلیل عاملی تائیدی)، جامعه آماری شامل مدیران و کارشناسان سازمان انرژیهای نو ایران (296 نفر)، مدیران شرکتهای فعال در این حوزه (163 نفر)، مدیران و کارشناسان شرکت توسعه و تجهیز اماکن ورزشی و واحدهای تابعه (194 نفر) و خبرگان دانشگاهی صاحب نظر در در حوزه مدیریت انرژی و انرژی تجدیدپذیر (23 نفر) بودند که در مجموع 676 نفر شدند. روش نمونهگیری در مرحله اول و دوم تمامشمار و در مرحله تحلیل عاملی تائیدی طبقهای بود که بر اساس جدول مورگان حجم نمونهای برابر با 240 نفر انتخاب شد با توجه احتمال عدم دریافت پرسشنامه های سالم و کامل تعداد 300 پرسشنامه توزیع گردید که در نهایت 211 پرسشنامه جمع آوری شده و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. برای حصول اطمینان از روایی محتوایی و ظاهری پرسشنامه، ویرایش اولیه آن مورد بررسی متخصصان و صاحب‌نظران در این زمینه قرار گرفت و با توجه به نظرات و پیشنهادهای آنها اصلاحات لازم بر روی سنجه‌ها انجام شد و پس از تأیید مورد استفاده قرار گرفت. پایایی آن نیز در یک مطالعه مقدماتی و از طریق آلفای کرونباخ 87/0 به دست آمد. برای تجزیه و تحلیل دادهها در فراترکیب ابتدا کدهای نهایی انتخاب شد و سپس به مفاهیم و مقولهها دستهبندی شد، در نظرسنجی خبرگان برای تائید روایی مدل از روش سیگمای شمارشی استفاده شد و در آخر جهت اعتبار سنجی مدل در جامعه مورد بررسی از تحلیل عاملی مرتبه دوم با استفاده از نرمافزار لیزرل[22] نسخه 80/8 استفاده شد.
شکل 1: گامهای فراترکیب سندلوسکی و باروسو
یافتههای پژوهش
یافتههای پژوهش در دو بخش کیفی (فراترکیب) و کمی (نظرسنجی خبرگان و تحلیل عاملی تائیدی) قابل ارائه است. نخستین گام در فراترکیب تنظیم پرسشهای پژوهش است. سوال پژوهش حاضر شناسایی ابعاد، مولفهها و شاخصهای نقش دولت بر توسعه بکارگیری انرژی سبز در اماکن ورزشی است. گام دوم و سوم بررسی نظاممند متون و مقالات مرتبط است. در این پژوهش محقق با استفاده از جستجوی سیستماتیک واژگان کلیدی مرتبط فارسی (انرژی سبز، انرژی تجدیدپذیر، انرژی خورشیدی، انرژی بادی، انرژی بیوماس، فتوولتاییک) و لاتین (Green Energy, Renewable Energy, Solar Energy, Wind Energy, Biomass Energy, Photovoltaics) در پایگاهای علمی که دانشگاه تهران اشتراک آن را دارد، به بررسی متون پرداخت. علاوه بر این جهت تکمیل جستجو از google scholar نیز استفاده شد، که در مجموع 237 مقاله یافت شد که در طول چند مرحله غربالگری مقالاتی که با اهداف پژوهش همخوانی نداشتند از فرآیند پژوهش خارج شدند و 36 مقاله و پایان نامه انتخاب شد. در گام بعدی به منظور حذف مقالات بی کیفیت، محقق کیفیت روششناختی مطالعات را با برنامه مهارت های ارزیابی حیاتی[23] ارزیابی کرد. برنامه مهارت های ارزیابی حیاتی با 10 سوالی که بر اهداف تحقیق، منطق روش، طرح تحقیق، روش نمونه برداری، جمع آوری دادهها، انعکاس پذیری که شامل رابطه بین محقق و شرکت کنندگان می باشد، ملاحظات اخلاقی، دقت تجزیه و تحلیل دادهها، بیان واضح و روشن یافتهها و ارزش تحقیق تمرکز دارد به محقق کمک میکند تا دقت، اعتبار، و اهمیت مطالعات کیفی تحقیق را مشخص کند. در این مرحله محقق به هر کدام از این سوالات یک امتیاز کمی بین 1 تا 5 میدهد و سپس مقالاتی که مجموع امتیاز آنها زیر 30 میباشد را حذف میکند. که در طی این مرحله یک مقاله حذف و 35 مقاله وارد فرآیند تجزیه و تحلیل شدند. گام چهارم محقق عوامل دولتی موثر بر توسعه بکارگیری انرژی تجدیدپذیر در 35 مقاله باقیمانده را استخراج کرد که 137 مورد بود، که با توجه به تکرار بعضی از عوامل در چندین مقاله و با واژههای متفاوت آنها را در 26 کد نهایی خلاصه کرد. در مرحله پنجم محقق عوامل (کدها) ارائه شده در مرحله قبل که به صورت کدهای نهایی بیان شده بود را دستهبندی میکند. به این صورت که تمامی عواملی که از نظر مفهوم در یک دسته قرار میگیرند را با هم دستهبندی مینماید تا مفاهیم شکل گیرد. در این پژوهش محقق 26 کد نهایی را در 5 مفهوم دستهبندی کرد. بعد از ایجاد مفاهیم، مفاهیم شبیه به هم مقولهها را میسازند. در این پژوهش تمام 5 مفهوم ایجاد شده در مرحله قبل در مقوله عوامل دولتی قرار گرفتند. گام ششم کنترل کیفیت پژوهش است که محقق به منظور سنجش پایایی چارچوب طراحی شده نهایی از شاخص کاپا[24] استفاده کرد. بدین طریق که، شخص دیگری از خبرگان بدون اطلاع از نحوه ادغام کدها و مفاهیم ایجاد شده توسط پژوهشگر، اقدام به دستهبندی کدها به مفاهیم کرده است. سپس مفاهیم ارایه شده توسط پژوهشگر با مفاهیم ارایه شده توسط این فرد مقایسه شد. در نهایت با توجه به تعداد مفاهیم ایجاد شده مشابه و مفاهیم ایجاد شده متفاوت، شاخص کاپا محاسبه شد. نحوة محاسبه این شاخص به صورت رابطه 1 می باشد:
محقق کدها را در 5 مفهوم دستهبندی کرده بود و خبره دیگر کدها را در 6 مفهوم دستهبندی کرد که 5 مفهوم آن شبیه مفاهیم پژوهشگر بود. نتایج در جدول 1 آورده شده است.
جدول 1: نتایج دستهبندی پژوهشگر و خبره دیگر
|
نظر محقق |
|
|||
|
مجموع |
خیر |
بله |
||
|
6 |
1B= |
5A= |
بله |
نظر شخص دیگر |
|
0 |
0D= |
0C= |
خیر |
|
|
6 |
1 |
5 |
مجموع |
|
مقدار K محاسبه شده برابر 833/0 است که دارای وضعیت توافق معتبر میباشد. گام هفتم ارائه نتایج است که میتوان مدلی طراحی کرد، چارچوبی ارائه نمود و یا نتایج را در جدولی به همون صورت ارائه کرد. که نتایج فراترکیب در جدول 2 و مدل ارائه شده در شکل 2 آورده شده است:
جدول 2: نتایج فراترکیب
|
مفاهیم |
کدهای نهایی |
|
سیستم سیاسی |
تعهد و حمایت دولت و تصمیم گیرندگان سیاسی از منافع انرژی تجدیدپذیر |
|
پاسخگویی دولت در زمینه محیط زیست |
|
|
نوع حکومت |
|
|
منافع دولت مستقر به حفظ وضعیت موجود |
|
|
دولت مرکزی قوی |
|
|
آگاهی دولت و تصمیم گیرندگان سیاسی از منافع انرژی تجدیدپذیر |
|
|
فعالیت گروههای سیاسی و فعال در انرژی تجدیدپذیر |
|
|
سیاستها و راهبردهای انرژی |
تصویب و ابلاغ سند راهبردی ملی انرژی تجدیدپذیر |
|
سیاستهای انرژی دولت |
|
|
ثبات سیاستهای انرژی دولت |
|
|
پایداری راهبرد انرژی تجدیدپذیر |
|
|
وضعیت اقتصادی کشور |
درآمد ملی |
|
پایداری اقتصادی |
|
|
محیط اقتصاد کلان مناسب |
|
|
حمایت دولت |
تخصیص منابع مالی از طریق اخذ عوارض |
|
مشوقهای مالی |
|
|
هدفمندسازی یارانهها |
|
|
مشوقهای سرمایه ای |
|
|
حق بیمه برای تجهیزات داخلی |
|
|
نرخ بهره بانکی |
|
|
افزایش قیمت خرید تضمینی برق تجدیدپذیر |
|
|
موافقت نامه خرید برق تضمینی برق |
|
|
تخصیص منابع مالی صندوق توسعه ملی به این صنعت |
|
|
ساختار بخش انرژی |
قدرت سازمانها و موسسات مسئول |
|
همراستایی ساختار سیاستگذاری و اجرایی انرژی تجدیدپذیر |
|
|
سهولت مراحل اداری صدور مجوز |
شکل 2: مدل برخاسته از پژوهش
روایی مدل حاضر از طریق نظرسنجی خبرگان به دست آمد. برای محاسبه مقدار روایی از روش سیگمای شمارشی استفاده شده است که توسط رابطه (2) محاسبه میشود.
در این روش ابتدا به هر گزینه وزن (X) مناسب میدهیم. این وزنها عبارتند از: کاملا موافق=1، موافق= 75/0، بی نظر= 5/0، مخالف= 25/0 و کاملا مخالف= 0. سپس فراوانی (F) هر گزینه را که برابر با مجموع پاسخهای داده شده برای هر یک از آنهاست محاسبه نموده و با ضرب این مقدار در وزن هر گزینه میزان فراوانی نسبی (P(X)) هر گزینه محاسبه میشود. در نهایت با محاسبه مجموع این مقدار عدد روایی به دست میآید. محاسبه میزان روایی مدل با استفاده از نظرسنجی خبرگان و به وسیله پرسشنامه با 26 سوال و ارزیابی 7 خبره در جدول 3 نشان داده شده است:
جدول 3: نتایج نظرسنجی خبرگان برای روایی مدل نهایی
|
متغیر زمانی |
X (وزن) |
F (فراوانی) |
P(X) (فراوانی نسبی) |
XP(X) |
|
کاملا نامناسب |
0 |
2 |
0109/0 |
0 |
|
نامناسب |
25/0 |
3 |
0164/0 |
0041/0 |
|
تا حدی مناسب |
5/0 |
13 |
0714/0 |
0357/0 |
|
مناسب |
75/0 |
33 |
181/0 |
135/0 |
|
کاملا مناسب |
1 |
131 |
719/0 |
719/0 |
|
جمع |
|
182 |
|
8938/0 |
با توجه به نتایج جدول 3 ملاحظه میشود که مقدار روایی برابر با 8938/0 شده است و نشان دهنده این است که مدل ارائه شده میزان روایی مناسبی دارد. یکی از پیش‌آمدهای انجام تحلیل آماری برای انجام تحلیل عاملی، بررسی نرمال بودن توزیع‌های متغیر دادهها است، چرا که در این پژوهش از روش بیشینه درست نمایی برای برآورد پارامترها استفاده شده و این روش بر پیش‌فرض نرمال بودن چند متغیره دادهها استوار است؛ بنابراین قبل از ارائه مدل ابتدا وضعیت نرمال بودن دادهها مورد بررسی قرار می‌گیرد. نتایج بررسی نرمال بودن متغیرها در جدول 4 آمده است.
جدول 4: آمار توصیفی و استنباطی متغیرهای تحقیق
|
متغیر |
چولگی |
کشیدگی |
میانگین |
انحراف معیار |
مقدار t مشاهده‌شده |
|
سیستم سیاسی |
109/1- |
165/1 |
790/3 |
716/0 |
74/13 |
|
سیاستها و راهبردهای انرژی |
085/1- |
981/1 |
886/3 |
694/0 |
55/9 |
|
وضعیت اقتصادی کشور |
931/0- |
312/1 |
018/4 |
706/0 |
37/13 |
|
حمایت دولت |
485/1- |
847/2- |
188/4 |
564/0 |
85/12 |
|
ساختار بخش انرژی |
457/1- |
439/1 |
845/3 |
/689/0 |
73/27 |
همانطور که از جدول 4 استنباط میشود تمامی متغیرها از توزیع مناسبی برخوردارند و میانگین تمامی متغیرها حول عدد 3 میباشد، از طرف دیگر برای دادههای نرمال، کشیدگی کمتر از 7 و چولگی بین 3+ و 3- باشد که با توجه به دادههای فوق نشانگر نرمال بودن تمامی متغیرهاست.
پس از اطمینان از نرمال بودن توزیع متغیرها با نرمافزار لیزرل نسخه 80/8 و با بهره‌گیری از تحلیل عاملی تأییدی مرتبه دوم به بررسی برازش مدل در جامعه هدف پرداخته شد. شاخصهای برازش مدل در جدول 5 آمده است:
جدول 5: نتایج برازش مدل
|
شاخص |
GFI |
NFI |
IFI |
CFI |
X2/df |
RMSEA |
|
آستانه پذیریش |
9/0< |
9/0< |
9/0< |
9/0< |
3 > |
10/0> |
|
مقدار |
90/0 |
92/0 |
96/0 |
96/0 |
568/1 |
061/0 |
همانطور که در جدول 5 آورده شده است، نسبت کای دو بر درجه آزدای برابر 568/1 و کوچکتر از مقدار مجاز 3 میباشد. همچنین RMSEA برابر با 061/0 و کوچکتر از 10/0 میباشد. به طور کلی مقدار شاخصهای تناسب حاکی از برازش مناسب مدل است.
شکل 3 و 4 خروجی لیزرل را در حالت ضرایب استاندارد و اعداد معناداری نشان میدهد.
شکل 3: ضرایب استاندارد مدل
شکل 4: اعداد معناداری مدل
خلاصه بارهای عاملی و مقدار t مفاهیم مختلف مقولهها در جدول 6 آورده شده است:
جدول 6: نتایج تحلیل عاملی
|
متغیرهای پنهان |
متغیرهای مشاهده شده |
بار عاملی |
آماره t-value |
سطح معناداری |
|
سیستم سیاسی |
حمایت دولت و تصمیم گیرندگان سیاسی از منافع انرژی تجدیدپذیر |
84/0 |
|
001/0 |
|
پاسخگویی دولت در زمینه محیط زیست |
89/0 |
91/16 |
001/0 |
|
|
نوع حکومت |
56/0 |
64/8 |
001/0 |
|
|
منافع دولت مستقر به حفظ وضعیت موجود |
75/0 |
78/12 |
001/0 |
|
|
دولت مرکزی قوی |
92/0 |
21/18 |
001/0 |
|
|
آگاهی دولت و تصمیم گیرندگان سیاسی از منافع انرژی تجدیدپذیر |
88/0 |
48/16 |
001/0 |
|
|
فعالیت گروههای سیاسی و فعال در انرژی تجدیدپذیر |
68/0 |
07/11 |
001/0 |
|
|
سیاستها و راهبردهای انرژی |
تصویب و ابلاغ سند راهبردی ملی انرژی تجدیدپذیر |
70/0 |
|
001/0 |
|
سیاستهای انرژی دولت |
82/0 |
88/8 |
001/0 |
|
|
ثبات سیاستهای انرژی دولت |
65/0 |
98/7 |
001/0 |
|
|
پایداری راهبرد انرژی تجدیدپذیر |
54/0 |
77/6 |
001/0 |
|
|
وضعیت اقتصادی کشور |
درآمد ملی |
72/0 |
|
001/0 |
|
پایداری اقتصادی |
77/0 |
82/9 |
001/0 |
|
|
محیط اقتصاد کلان مناسب |
84/0 |
19/10 |
001/0 |
|
|
حمایت دولت |
تخصیص منابع مالی از طریق اخذ عوارض |
85/0 |
|
001/0 |
|
مشوقهای مالی |
92/0 |
48/18 |
001/0 |
|
|
هدفمندسازی یارانهها |
85/0 |
87/15 |
001/0 |
|
|
مشوقهای سرمایه ای |
85/0 |
17/16 |
001/0 |
|
|
حق بیمه برای تجهیزات داخلی |
59/0 |
44/9 |
001/0 |
|
|
نرخ بهره بانکی |
88/0 |
05/17 |
001/0 |
|
|
افزایش قیمت خرید تضمینی برق تجدیدپذیر |
78/0 |
94/12 |
001/0 |
|
|
موافقت نامه خرید برق تضمینی برق |
81/0 |
73/14 |
001/0 |
|
|
تخصیص منابع مالی صندوق توسعه ملی به این صنعت |
78/0 |
85/13 |
001/0 |
|
|
ساختار بخش انرژی |
قدرت سازمانها و موسسات مسئول |
75/0 |
|
001/0 |
|
همراستایی ساختار سیاستگذاری و اجرایی انرژی تجدیدپذیر |
83/0 |
47/9 |
001/0 |
|
|
سهولت مراحل اداری صدور مجوز |
71/0 |
12/9 |
001/0 |
همان گونه که در شکل 3 و 4 و جدول 6 مشاهده میشود دولت مرکزی قوی، پاسخگویی دولت در زمینه محیط زیست، آگاهی دولت و تصمیمگیرندگان از منابع انرژی تجدیدپذیر، سیاستهای انرژی دولت، محیط اقتصادی کلان مناسب، مشوقهای مالی، نرخ بهره بانکی، هدفمندسازی یارانهها، موافقتنامههای خرید تضمینی برق تجدیدپذیر و همراستایی ساختار سیاستگذاری و اجرایی انرژی تجدیدپذیر دارای بیشترین بار عاملی هستند و بالطبع بیشترین اهمیت و نقش را در توسعه بکارگیری انرژی سبز در اماکن ورزشی دارند و باید به آنها توجه ویژه داشت. تمامی مقادیر t نیز خارج از بازه ی 1.96 و 1.96- می باشند که حاکی از معنی دار بودن در سطح اطمینان 95 % می باشد.
بحث و نتیجهگیری
هدف از این تحقیق بررسی نقش دولت بر توسعه بکارگیری انرژی تجدیدپذیر در اماکن ورزشی ایران بود. که به روش آمیخته اکتشافی انجام شد. در بخش کیفی با استفاده از فراترکیب عوامل دولتی موثر بر توسعه بکارگیری انرژی تجدیدپذیر در اماکن ورزشی (سیستم سیاسی، سیاستها و راهبردهای انرژی، وضعیت اقتصادی دولت، حمایت دولت و ساختار بخش انرژی) شناسایی گردید. در بخش کمی ابتدا با نطرسنجی خبرگان روایی مدل و سپس با استفاده از تحلیل عاملی تائیدی برازش مدل مورد تائید قرار گرفت. در ادامه به بررسی هر کدام از ابعاد نقش دولت در توسعه بکارگیری انرژی تجدیدپذیر در اماکن ورزشی پرداخته میشود. بی شک محیط سیاسی هر کشوری یکی از عوامل موثر بر توسعه بکارگیری هر فناوری است. در تحقیقات الهی و همکاران (1394)، معادی رودسری و همکاران (1396)، وستنهگن و بیلهرز[25] (2006)، سیلوا[26] (2008)، آداچی[27] (2009)، مینارد[28] (2010)، برنز و همکاران[29] (2013)، انصاری و همکاران[30] (2013)، دارمانی و همکاران[31] (2014)، هویبرشت و مرتنس[32] (2014)، لوترا و همکاران[33] (2015)، یون و سیم[34] (2015)، انگلکن و همکاران[35] (2016) و کان ستر و همکاران (2018) به تاثیر سیستم سیاسی کشور بر توسعه فناوری انرژی تجدیدپذیر اشاره کرده است. با سیاستهای داخلی و خارجی دولت و تعامل آن با کشورهای دیگر و تعهد به موافقتنامههای بینالمللی که در حمایت و بکارگیری انرژی سبز و تجدیدپذیر و حفاظت از محیط زیست که در سازمانهای ورزشی و غیر ورزشی بینالمللی منعقد شده است میتواند از آژانسها، سازمانهای ورزشی و غیر ورزشی و بانکهای بینالمللی مروج انرژی تجدیدپذیر خدمات دریافت کند و اینگونه زمینه لازم را برای توسعه این فناوری در کشور و اماکن ورزشی فراهم آورند. همچنین برای انتقال تکنولوژی و خرید فناوریهای روز انرژی تجدیدپذیر برای استفاده در اماکن ورزشی نیازمند تعامل با محیط بینالمللی هستیم. انتقال فناوری روز که بی شک از پیشرفتهترین فناوریهای موجود در این حوزه برای استفاده در اماکن ورزشی در جهان هستند نیز سبب بهبود کارایی و رضایت مدیران و استفاده کنندهگان میشود و تمایل به استفاده از آن را در اماکن ورزشی افزایش میدهد. آشناییسیاستگذاران و مدیران عالی ورزش و اماکن ورزشی کشور از انرژی سبز و تجدیدپذیر و مزایای آن یکی دیگر از عوامل موثر بر توسعه بکارگیری این فناوری در اماکن ورزشی است. آشنایی این افراد با انرژی تجدیدپذیر و ضرورت و اهمیت آن باعث میشود تا حمایت بیشتری از این فناوری شود و قوانین و مقرراتی در حمایت از توسعه بکارگیری آن چه در سطح ملی و چه در سطح اماکن ورزشی تصویب شود. ثبات سیاسی و قدرت دولت مرکزی یکی دیگر از عوامل موثر برای توسعه بکارگیری فناوریهای انرژیهای تجدیدپذیر میباشد. زیرا قدرت و ثبات سیاسی دولتها ضامن اجرایی شدن سیاستها و قانون و مقررات آنان در زمینه بکارگیری هر فناوری نوین است. سیاستهای انرژی کشور یکی دیگر از عوامل بسیار مهم در توسعه بکارگیری انرژی تجدیدپذیر در اماکن ورزشی است. تحقیقات دولال و همکاران[36] (2013)، هیسکانن و ماتسوشس[37] (2017)، برنز و همکاران (2013)، بونک[38] (2014)، لی و همکاران[39] (2015)، ایکیهمبا و همکاران[40] (2017)، لوسی[41] (2011)، انصاری و همکاران (2013)، دارمانی و همکاران (2014)، حافظنیا و همکاران[42] (2017) و یاقوت و همکاران[43] (2016) به اهمیت سیاستهای انرژی دولت در توسعه انرژی تجدیدپذیر اشاره شده است. سیاست انرژی شیوه ای است که دولت تصمیم گرفته است به مسائل مربوط به توسعه انرژی از جمله تولید، توزیع و مصرف انرژی بپردازد. وجود یک سیاست انرژی روشن و با ثبات که از انرژی تجدیدپذیر حمایت میکند یک شرط لازم برای توسعه آن است. این سیاست باید تمام تلاشهای سازمانهای مختلف مسئول را مدنظر قرار دهد. زیرا این نوع انرژی بر خلاف انرژی فسیلی نیاز به سرمایهگذاری اولیه زیادی دارد و دیر بازده است و باید تا زمانی که به بازدهی مطلوب برسد مورد حمایت قرار گیرد. بنابراین حمایتی بودن و ثبات سیاستهای انرژی با فراهم کردن چشمانداز آینده انرژی کشور و هماهنگ کردن سازمانهای متفاوت مسئول و تصویب سیاستها و قوانین و مقررات نقش مهمی در توسعه بکارگیری این فناوری در کلیه ساختمانها به خصوص اماکن ورزشی ایفا میکند. شرایط اقتصادی کشور یکی دیگر از عوامل موثر بر توسعه انرژی تجدیدپذیر در اماکن ورزشی است. در تحقیقات بونک (2014)، کان ستر و همکاران (2018)، کلودیا (2014)، دارمانی و همکاران (2014) و سیتارامان و همکاران[44] (2016) به اهمیت وضعیت اقتصادی کشور در توسعه انرژی تجدیدپذیر اشاره شده است. راهاندازی و نصب تجهیزات مورد نیاز این نوع انرژی در اماکن ورزشی هزینه زیادی دارد، وجود شرایط کارآمد اقتصادی باعث میشود که بتوانیم تجهیزات مورد نیاز را با بهترین کیفیت، ارزانتر به دست مصرفکننده برسانیم و اینگونه بر جنبههای منفی اقتصادی که در راه توسعه بکارگیری آن در اماکن ورزشی وجود دارد غلبه کنیم. حمایت دولت یکی دیگر از عومل اثرگذار بر توسعه بکارگیری انرژی تجدیدپذیر در اماکن ورزشی میباشد. در تحقیقات معادیرودسری و همکاران (1396)، لوسی (2011)، دولال و همکاران (2013)، سیلوا (2008)، دفاریا[45] (2017)، کیارا[46] (2013)، آداچی (2009)، ازکان[47] (2014)، پینولی[48] (2001)، کان ستر و همکاران (2018)، هوانگ و همکاران[49] (2013)، مارتین و رایس[50] (2012)، روسو و کافاروف[51] (2015) و کلودیا (2014) به اهمیت حمایتهای دولت در توسعه انرژی تجدیدپذیر اشاره شده است. به طور کلی، عدم حمایت دولت باعث میشود توسعه و انتشار این فناوری به علت هزینههای بالای سرمایه اولیه امکانپذیر نباشد. این حمایت میتواند هم به صورت پولی نظیر مشوقهای مالی، مشوق های سرمایهای، هدفمند کردن یارانههای انرژی در حمایت از انرژی تجدیدپذیر و دادن وام کم بهره باشد و هم میتواند غیر پولی نظیر بیمه کردن تجهیزات آنان باشد که میتواند در توسعه بکارگیری آن در اماکن ورزشی موثر باشد. یکی دیگر از عواملی که در سطح ملی بر توسعه بکارگیری انرژی تجدیدپذیر اثر میگذارد ساختار بخش انرژی کشور است. در تحقیقات معادیرودسری و همکاران (1396)، امیرفدایی و همکاران (1389)، لوسی (2011)، برنز و همکاران (2013)، ازکان (2014)، ایکیهمبا و همکاران (2017)، لوکاس و همکاران[52] (2017)، کاراتایف و همکاران[53] (2016) و کنفاک و همکاران[54] (2017)، به اهمیت ساختار بخش انرژی در توسعه انرژی تجدیدپذیر اشاره شده است. به طور کلی سازمانهای مسئول در توسعه بکارگیری انرژی تجدیدپذیر نقش اساسی ایفا میکنند. میزان قدرتی که این سازمانها از لحاظ قانونی، مادی و تجربی دارند و نیز مشخص بودن وظایف هر کدام از آنها از فاکتورهای مهم در توسعه و همچنین اجرای سیاستهای انرژی است. از سوی دیگر رویههای اداری کسل کننده که در تصویب پروژههای انرژی تجدیدپذیر دخالت دارند نیز از توسعه این فناوری در اماکن ورزشی جلوگیری میکنند. به طور کلی میتوان نتیجه گرفت که نقش دولت در توسعه بکارگیری انرژی تجدیدپذیر در اماکن ورزشی یک نقش سیاستگذاری و حمایتی است. دولت باید با ایجاد محیط سیاسی مناسب که زمینه استفاده از خدمات بانکها و سازمانهای بینالمللی مروج انرژی تجدیدپذیر و انتقال فناوریهای کارآمد به کشور را فراهم میسازد، در کنار ایجاد محیط اقتصادی مناسب، باعث تاسیس زیرساختها و دسترسی آسان به فناوریهای انرژی تجدیدپذیر با کیفیت با قیمت مناسب میشود. سپس چشمانداز و سیاست انرژی کشور بر مبنای حمایت آشکار از افزایش مصرف انرژی تجدیدپذیر و کاهش سوخت فسیلی طراحی و قوانین و مقررات حمایتی متفاوتی () در سازمانهای مختلف تصویب کند. در نهایت جهت ایفای هر چه بهتر نقش سیاستگذاری و حمایتی دولت در توسعه بکارگیری انرژی تجدیدپذیر نیازمند آشنایی سیاستگذارن و مدیران ارشد کشور و اماکن ورزشی از انرژی تجدیدپذیر و مزایای آن و لزوم استفاده از این نوع انرژی در اماکن ورزشی است. بنابراین پیشنهاد میشود که با برگزاری جلسات با سیاستمداران و مدیران مسئول و کنگرهها و تهیه برنامههایی درباره اهمیت و لزوم استفاده از انرژی تجدیدپذیر در اماکن ورزشی به توجیه و آگاهسازی مدیران همت گماشت تا مدیران با سیاستگذاری و قانونگذاری از توسعه بکارگیری انرژی تجدیدپذیر در اماکن ورزشی به طرق مختلف حمایت کنند.
منابع
)