این منشور تعهدنامه‌ای است که برخی حدود اخلاقی و مسئولیتهای مربوط به انجام فعالیتهای علمی ـ پژوهشی و چاپ آنها در نشریات را ترسیم می‌کند تا از بروز تخلفات پژوهشی آگاهانه یا ناآگاهانه توسط نویسندگان مقالات پیشگیری نماید.
این منشور برگرفته از ”منشور وموازین اخلاق پژوهش“ مصوب معاونت پژوهش و فناوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ایران، موازین انتشاراتی پذیرفته شده بینالمللی و تجربیات موجود در حوزۀ نشریات علمی ـ پژوهشی است.
- مقدمه
نویسندگان، داوران، اعضای هیئتتحریریه و سردبیراننشریات موظف هستند تمام اصول اخلاق پژوهشی و مسئولیتهای مرتبط در زمینه چاپ را دانسته و به آن متعهد باشند. ارسال مقاله توسط نویسندگان، داوری مقالات و تصمیمگیری در مورد قبول یا رد مقاله توسط اعضای هیئتتحریریه و سردبیر بهمنزله دانستن و تبعیت از این حقوق میباشد و در صورت احراز عدم پایبندیِ هر یک از این افراد به این اصول و مسئولیتها، نشریات هرگونه اقدام قانونی را حق خود میدانند.
- وظایف و تعهدات نویسندگان(Authors’Responsibilities)
- مقالات ارسالی باید در زمینه تخصصی مجله بوده و به صورت علمی، منسجم و مطابق با استانداردهای مجله آماده شده باشد.
- مقالات ارائه شده باید پژوهش اصیل (OriginalResearch)نویسنده/نویسندگان مقاله باشد. دقت در پژوهش، گزارش صحیح دادهها و ذکر منابعِ در بردارنده تحقیقات سایر افراد، در مقاله الزامی است.
- نویسنده/نویسندگان مسئول صحت و دقت محتوای مقالات خود هستند.
نکته 1.چاپ مقاله به معنی تأیید مطالب آن توسط مجله نیست.
- نویسندگان حق ”ارسال مجدد(DuplicateSubmission)“ یک مقاله را ندارند. به عبارت دیگر، مقاله یا بخشی از آن نباید در هیچ مجله دیگری در داخل یا خارج از کشور چاپ شده یا در جریان داوری و چاپ باشد.
- نویسندگان مجاز به ”انتشار همپوشان (Overlapping Publication)“ نیستند. منظور از انتشار همپوشان، چاپ دادهها و یافتههای مقالات پیشین خود با کمی تغییر در مقالهای با عنوان جدید است.
- نویسنده/نویسندگان موظفاند در صورت نیاز به استفاده از مطالب دیگران، آنها را با ارجاع دهی(Citation)دقیق و در صورت نیاز پس از کسب اجازه کتبی و صریح ،از منابع مورد نیاز استفاده نمایند. هنگامی که عین نوشتههای پژوهشگر دیگری مورد استفاده قرار میگیرد باید از روشها و علائم نقل قول مستقیم، نظیر گذاشتن آن داخل گیومه (”“)، استفاده شود.
- نویسنده مسئول مقاله باید نسبت به وجود نام و اطلاعات تمام نویسندگان (پس از اخذ تأیید از نامبردگان) و نبودن نامی غیر از پژوهشگران درگیر در انجام پژوهش و تهیه مقاله اطمینان حاصل کند.
نکته 2.از درج عبارت”مؤلف افتخاری(Gift Authorship)“و حذف ”مؤلف واقعی(Ghost Authorship)“خودداری شود.
- نویسنده مسئول مقاله موظف است از اینکه همه نویسندگان مقاله، آن را مطالعه و نسبت به ارائه آن و جایگاه خود در مقاله به توافق رسیده اند، اطمینان حاصل کند.
- ارسال مقاله به منزله آن است که نویسندگان رضایت کلیه پشتیبانهای مالی یا مکانی مقاله را جلب کرده و تمامی پشتیبانهای مالی یا مکانی مقاله را معرفی نمودهاند.
- نویسنده/ نویسندگان می توانند به هنگام وجود هر گونه خطا و بی‌دقتی در مقاله خود، متولیان نشریه را در جریان آن قرار داده، نسبت به اصلاح آن اقدام و یا مقاله را بازپس گیرند.
- نویسنده/نویسندگان ملزم به حفظ نمونهها و اطلاعات خام مورد استفاده در تهیه مقاله، تا یکسال پس از چاپ آن در نشریه مربوط، جهت پاسخ گویی به انتقادات و سؤالات احتمالی خوانندگان نشریه هستند.
- رفتار غیراخلاقی انتشاراتی و پژوهشی
نویسنده/نویسندگان موظف به احتراز از ”رفتار غیراخلاقی انتشاراتی و پژوهشی(ResearchandPublicationMisconduct)“ هستند. اگر در هر یک از مراحل ارسال، داوری، ویرایش، یا چاپ مقاله در نشریات یا پس از آن، وقوع یکی از موارد ذیل محرز گردد، رفتار غیر اخلاقی انتشاراتی و پژوهشی محسوب شده و نشریه حق برخوردقانونی با آنرا دارد.
- جعل دادهها (Fabrication):عبارت است از گزارش مطالب غیرواقعی و ارائه دادهها یا نتیجههای ساختگی به عنوان نتایج آزمایشگاهی، مطالعات تجربی و یافتههای شخصی، ثبت غیرواقعی آنچه روی نداده است یا جابهجایی نتایج مطالعات مختلف، نمونههایی از این تخلف است.
- تحریف دادهها (Falsification):تحریف دادهها به معنای دستکاری مواد، ابزار و فرایند پژوهشی یا تغییر و حذف دادههاست بهنحوی که سبب میگردد تا نتایج پژوهش با نتایج واقعی تفاوت داشته باشند.
- سرقت علمی(Plagiarism):سرقت علمی به استفاده غیرعمدی، دانسته و یا بی‌ملاحظه از کلمات، ایده‌ها، عبارات، ادعا و یا استنادات دیگران بدون قدردانی و توضیح و استناد مناسب به اثر، صاحب اثر یا سخنران ایده گفته میشود.
- اجاره علمی: منظور آن است که نویسنده/نویسندگان، فرد دیگری را برای انجام پژوهش بهکار گیرد و پس از پایان پژوهش، بادخل و تصرف اندکی آن را به نام خود به چاپ رساند.
- انتساب غیرواقعی: منظور انتساب غیرواقعی نویسنده/نویسندگان به مؤسسه، مرکز یا گروه آموزشی یا پژوهشی است که نقشی در اصل پژوهش مربوطه نداشتهاند.
- وظایف داوران (Reviewers’ Responsibility)
داوران در بررسی مقالات، باید نکات زیر را در نظر داشته باشند:
- بررسی کیفی، محتوایی و علمی مقالات بهمنظور بهبود، ارتقای کیفی و محتوایی مقالات.
- اطلاعرسانی به سردبیر نشریه مبنی بر پذیرفتن یا نپذیرفتن داوری (به لحاظ مرتبط نبودن حوزه موضوعی مقاله با تخصص داور) و معرفی داور جایگزین در صورت پذیرفتن داوری.
- ضرورت در نپذیرفتن مقالاتی که منافع اشخاص، موسسات و شرکتهای خاص بهوسیله آن حاصل و یا روابط شخصی در آن مشاهده میشود و همچنین مقالاتی که در انجام، تجزیه و تحلیل یا نوشتن آن مشارکت داشته است.
- داوری مقالات باید بر اساس مستندات علمی و استدلال کافی انجام شده و از اعمال نظر سلیقه ای، شخصی، صنفی، نژادی، مذهبی و غیره در داوری مقالات خودداری گردد.
- ارزیابی دقیق مقاله و اعلام نقاط قوت و ضعف مقاله به صورتی سازنده، صریح و آموزشی.
- مسئولیتپذیری، پاسخگویی، وقت شناسی، علاقهمندی و پایبندی به اخلاق حرفهای و رعایت حقوق دیگران.
- عدم اصلاح و بازنویسی مقاله بر اساس سلیقه شخصی.
- حصول اطمینان از ارجاعدهی کامل مقاله به کلیه تحقیقات، موضوعات و نقل قول هایی که در مقاله استفاده شده است و همچنین یادآوری موارد ارجاع نشده در تحقیقات چاپ شده مرتبط.
- احتراز از بازگویی اطلاعات و جزئیات موجود در مقالات برای دیگران.
- داور حق ندارد قبل از انتشار مقاله، از دادهها یا مفاهیم جدید آن به نفع یا علیه پژوهشهای خود یادیگران یا برای انتقاد یا بیاعتبارسازی نویسندگان استفاده کند. همچنین پس از انتشار مقاله، داور حق انتشار جزئیات را فراتر از آنچه توسط مجله چاپ شده است، ندارد.
- داور حق ندارد بجز با مجوز سردبیر مجله، داوری یک مقاله رابه فرد دیگری از جمله همکاران هیئت علمی یا دانشجویان تحصیلات تکمیلی خود بسپارد. نام هر کسی که در داوری مقاله کمک نموده باید در گزارش داوری به سردبیر ذکر و در مدارک مجله ثبت گردد.
- داور اجازه تماس مستقیم با نویسندگان در مورد مقالات در حال داوری را ندارد. هرگونه تماس با نویسندگان مقالات فقط از طریق دفتر مجله انجام خواهد شد.
تلاش برای ارائه گزارش ”رفتارغیراخلاقی انتشاراتی و پژوهشی“ و ارسال مستندات مربوطه به سردبیر نشریه.
