سارا شهانواز؛ منصوره اعظم آزاده؛ مریم قاضی نژاد
دوره 18، شماره 46 ، اسفند 1398، ، صفحه 195-220
چکیده
ازدواج به عنوان راه تشکیل خانواده همواره مورد تاکید فرهنگ ها و جوامع بوده است. در دهه های اخیر الگوی ازدواج دچار تحولات فراوانی شده است. گسترش تجرد و تاخیر در ازدواج از تغییرات مهم در این زمینه اند. در کشور ما نیز تاخیر در ازدواج و باقی ماندن در تجرد طی سالیان گذشته روندی فزاینده داشته است. شناسایی آینده این مسئله مهم اجتماعی می تواند ...
بیشتر
ازدواج به عنوان راه تشکیل خانواده همواره مورد تاکید فرهنگ ها و جوامع بوده است. در دهه های اخیر الگوی ازدواج دچار تحولات فراوانی شده است. گسترش تجرد و تاخیر در ازدواج از تغییرات مهم در این زمینه اند. در کشور ما نیز تاخیر در ازدواج و باقی ماندن در تجرد طی سالیان گذشته روندی فزاینده داشته است. شناسایی آینده این مسئله مهم اجتماعی می تواند برای پیشگیری از اثرات سوء آن بر جامعه بسیار پراهمیت باشد. هدف این پژوهش، بررسی احتمال وقوع آینده پیشران های تجرد در ایران 1414 است. برای دستیابی به این هدف با استفاده از پیشران های تجرد در ایران، فرضیاتی برای آینده تجرد طراحی شد. فرضیات به شکل ماتریس در اختیار کارشناسان قرار گرفت تا درباره احتمال وقوع ساده و احتمال وقوع شرطی فرض ها نظر دهند. داده ها توسط نرم افزار smic-prob expert تجزیه و تحلیل و مورد تفسیر قرار گرفت. احتمال وقوع شش فرض مطرح شده برای هر یک از پیشران های تجرد، به تفکیک به دست آمد که در این میان، فرض «افزایش تاثیر رسانه های جمعی و شبکه های اجتماعی بر تغییر نگرش جوانان» بالاترین درصد احتمال وقوع را از نظر متخصصان به خود اختصاص داد. همچنین، احتمال وقوع سناریوهای بالقوه، از کنارهم قرارگیری فرضیات با حالات مختلف به وجود آمد. حالتی در آینده که تمامی فرض ها رخ دهند، بالاترین احتمال وقوع را به خود اختصاص داده است. نتایج تحلیل حساسیت نیز نشان می دهد فرض تاثیر رسانه های جمعی، بالاترین میزان اثرگذاری بر سایر فرض ها را دارد که نشان دهنده میزان اهمیت آن بوده و لزوم توجه ویژه به آن در برنامه ریزی و سیاستگذاری را آشکار می کند.
مریم قاضی نژاد؛ فاطمه رهنما؛ کیانا کلهر
دوره 14، شماره 29 ، آذر 1394، ، صفحه 49-76
چکیده
گشوده شدن پنجره جمعیتی جوان متولدان دهه های 1360و1370 (نسل پرزائی) به روی جامعه ایران، در شرایط گذار اقتصادی- اجتماعی و در بستر تحولات فرهنگی و سیاسی چند دهه اخیر، به منزله فرصتی طلایی برای استفاده از پتانسیل رشد موجود درجمعیت جوان برای تحقق اهداف توسعه ملی محسوب می شود. متاسفانه، فقدان یا ضعف سیاست اجتماعی هدفمند، ...
بیشتر
گشوده شدن پنجره جمعیتی جوان متولدان دهه های 1360و1370 (نسل پرزائی) به روی جامعه ایران، در شرایط گذار اقتصادی- اجتماعی و در بستر تحولات فرهنگی و سیاسی چند دهه اخیر، به منزله فرصتی طلایی برای استفاده از پتانسیل رشد موجود درجمعیت جوان برای تحقق اهداف توسعه ملی محسوب می شود. متاسفانه، فقدان یا ضعف سیاست اجتماعی هدفمند، برنامه ریزی بلند مدت و اندیشیدن تمهیدات لازم برای نیازهای رشد، حمایت و تامین رفاه آنان در چرخه زندگی از کودکی تا بزرگسالی کارآمد و مستقل، موجب بروز تهدید ات مختلف علیه قشر (نسل) جوان مذکور و نیز جامعه در حال توسعه ایران گردیده است. در چنین شرایطی، سنجش و ارائه تصویری جامع از وضعیت جوانان در ایران در چارچوب رویکرد نوین و حقوق محور طرد و ادغام اجتماعی می تواند توجهات لازم را برانگیزد، شناخت وارزیابی دقیقتری از موقعیت و وضعیت اجتماعی - اقتصادی و مسائل جمعیت جوان به دست دهد و راهگشای سیاستگزاران و نهادهای متولی ساماندهی و مرتبط با امور جوانان باشد. در این راستا، پژوهش حاضر با هدف بررسی تجربی وضعیت جوانان درایران، درقالب مفهوم جهانی طرد اجتماعی و عملیاتی سازی آن، میزان طرد و محرومیت یا "عدم ادغام اجتماعی" جوانان در نظام اجتماعی (کلیت جامعه ) را در دو سطح عینی و ذهنی مورد مطالعه قرار داده است. مفهوم طرد عینی در سه بعد 1- محرومیت مادی، 2- محرومیت از حقوق اجتماعی اساسی و 3- محرومیت از ادغام اجتماعی- فرهنگی عملیاتی شده است. مفهوم طرد ذهنی نیز ناظر بر فاصله بین خواسته ها و انتظارات فرد با وضعیت و شرایط واقعی او می باشد. نتایج این پیمایش توصیفی- تبیینی که در سطح ملی و طی سال های 93-1391، برروی نمونه ای به حجم 4522 نفر از جوانان 15 تا 29 ساله، از 12 استان کشور -که به روش نمونه گیری خوشه ای احتمالی چند مرحله ای انتخاب شده بودند- با استفاده از پرسشنامه (استاندارد و بومی سازی شده ) به انجام رسیده، نشان می دهد قریب نیمی (45 درصد) از پاسخگویانِ جوان، طرد اجتماعی عینی (محرومیت چندگانه و مزمن مادی و غیرمادی) را در مسیر حیات و کلیت زندگی خود، به میزان قابل ملاحظه ای (میانگین 34) تجربه کرده اند. نیز حدود نیمی از آنان، با طرد ذهنی (احساس بیرون افتادگی و محرومیت اجتماعی ) شدید (میانگین 7/68) همسازند. همچنین، تفاوت های موجود بین گروه های مختلف جمعیت جوان، درسطوح و ابعاد طرد اجتماعی، مورد تجزیه وتحلیل قرارگرفته است .
مریم قاضی نژاد؛ فریده وحید فاضل
دوره 12، شماره 22 ، اسفند 1392، ، صفحه 115-132
چکیده
امروزه سلامت اجتماعی از ابعاد مهم سلامت فردی محسوب می شود و به عنوان ملاک و معیار توسعه انسانی و اجتماعی، یکی از محورهای اصلی بحث و گفتگو در مجامع و محافل علمی و سیاست گذاری جهانی می باشد. هرچند پژوهشی مستقل در زمینه سلامت اجتماعی قشر جوان در جامعه ایران انجام نشده است، اما محدوده تحقیقات مرتبط با موضوع، به طور ضمنی نشان می دهند ...
بیشتر
امروزه سلامت اجتماعی از ابعاد مهم سلامت فردی محسوب می شود و به عنوان ملاک و معیار توسعه انسانی و اجتماعی، یکی از محورهای اصلی بحث و گفتگو در مجامع و محافل علمی و سیاست گذاری جهانی می باشد. هرچند پژوهشی مستقل در زمینه سلامت اجتماعی قشر جوان در جامعه ایران انجام نشده است، اما محدوده تحقیقات مرتبط با موضوع، به طور ضمنی نشان می دهند که جوانان ایرانی از مؤلفه های سلامت اجتماعی تعریف شده، در حد لازم برخوردار نیستند و با وضعیت مطلوب فاصله دارند. بر این اساس، پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان سلامت اجتماعی جوانان و شناخت علل و عوامل اجتماعی مؤثر بر آن به انجام رسیده است. این پژوهش، برروی نمونه معتبر آماری به حجم 350 نفر از جوانان 15 -29 ساله شهر تهران با روش پیمایش و تکنیک پرسشنامه انجام شده است. برای سنجش سلامت اجتماعی، از مدل مفهومی کییز(مدل استاندارد فعلی) استفاده شده است. کییز بر مبنای رویکرد سلامت محور و در یک تحلیل عاملی گسترده ، پنج بعد از سلامت اجتماعی را که در سطح فردی عملیاتی می شوند، ارائه داده است. درتکمیل چارچوب مفهومی کییز، از نظرات آهوویا نیز برای تبیین موضوع مورد مطالعه، استفاده شده است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که سلامت اجتماعی 11.9 درصد افراد نمونه، در حد کم، 40.8 درصد، در سطح متوسط و 47.4 درصد آنان نیز، در حد زیاد بوده است. میانگین این شاخص (در بازه 0-100) 58.11 بوده است. همچنین از میان عوامل مختلف مورد بررسی، متغیر جمع گرایی با ضریب رگرسیونی 0.320 دارای بیشترین سهم در پیش بینی سلامت اجتماعی جوانان می باشد و این بدان معناست که هرچه جوانان جمع گراتر باشند، ازسلامت اجتماعی بالاتری برخوردار خواهند بود.
مریم قاضی نژاد
دوره 12، شماره 19 ، اردیبهشت 1392، ، صفحه 49-80
چکیده
مقاله حاضر برگرفته از پیمایشی میدانی در زمینه طرد اجتماعی جوانان در ایران است که با هدف برررسی ادبیات نظری و نیز سنجش تجربی میزان و ابعاد طرد اجتماعی و شرایط و عوامل زمینه ساز آن در جمعیت جوان شهری تهران و حاشیه با نمونه ای به حجم 1200 نفر به اجرا درآمده است . رهیافت و مفهوم نوین طرد اجتماعی، چارچوب پژوهشی در عرصه تحقیقات نابرابری ، فقر ...
بیشتر
مقاله حاضر برگرفته از پیمایشی میدانی در زمینه طرد اجتماعی جوانان در ایران است که با هدف برررسی ادبیات نظری و نیز سنجش تجربی میزان و ابعاد طرد اجتماعی و شرایط و عوامل زمینه ساز آن در جمعیت جوان شهری تهران و حاشیه با نمونه ای به حجم 1200 نفر به اجرا درآمده است . رهیافت و مفهوم نوین طرد اجتماعی، چارچوب پژوهشی در عرصه تحقیقات نابرابری ، فقر و محرومیت های اجتماعی مزمن به روی محققین مسائل اجتماعی گشوده است که بر مبنای آن وجوه پیدا و پنهان مسئله طرد در گروههای در معرض خطر من جمله جوانان، در گستره ای وسیعتر بطور سیستماتیک و دقیقتر قابل سنجش خواهد بود. در چشم انداز طرد اجتماعی، افراد گروهها و مناطق مطرود، برحسب شرایط، حوادث و خصائصی معین (متفاوت) بصورت انباشتی و مزمن از جریان اصلی توزیع منابع و فرصتهای اجتماعی جدا و در حاشیه قرار می گیرند، بطوریکه خلاصی از این وضعیت (تله طرد) امری فرافردی و نیازمند اقدامات اصلاحی و مداخلات ادغامی در سطح اجتماعی و سیستمی خواهد بود. یافته ها و نتایج حاصل از بررسی ، که در دوبخش توصیفی و تحلیلی در مقاله ارائه گردیده اند، نشان می دهد حدود نیمی از نوجوانان و جوانان مورد مطالعه ، اعم از دختر و پسر، در گستره وسیعی از جوانی (29-15 سال) و انتقالهای اساسی مربوط به آن ، در تهران و شهرهای حاشیه، در خطر طرد اجتماعی" بالاتر از حد متوسط" قرار داشته و در حال حاضر در وضعیت محدودیتهای چندگانه و مزمن عینی و ذهنی، بسر میبرند. گستره شاخص طرد ذهنی بیش از طرد عینی بوده و بغیر از سن ،تابع سایر عوامل خطرزا (جنسیت و محل اقامت پاسخگویان) نیست.در مقابل، طرد عینی علیرغم رابطه معنی دار با متغیرهای سن و محل اقامت، در غالب ابعاد جنبه فراجنس داشته است.
