نظر به جایگاه کتاب الکترونیکی در آیندة اوقات فراغت جوانان، بررسی وضعیت نشر الکترونیکی کتاب در ایران و نیز چگونگی مصرف کتابهای الکترونیک اهمیت مییابد. مطالعة حاضر با توجه به سؤالات مختلفی که در این عرصه دارد، ترکیبی از روش های مختلف از جمله بررسی اطلاعات موجود، مطالعة موردی، تحلیل ثانویه و پیمایش را مورد استفاده قرار میدهد؛ به ...
بیشتر
نظر به جایگاه کتاب الکترونیکی در آیندة اوقات فراغت جوانان، بررسی وضعیت نشر الکترونیکی کتاب در ایران و نیز چگونگی مصرف کتابهای الکترونیک اهمیت مییابد. مطالعة حاضر با توجه به سؤالات مختلفی که در این عرصه دارد، ترکیبی از روش های مختلف از جمله بررسی اطلاعات موجود، مطالعة موردی، تحلیل ثانویه و پیمایش را مورد استفاده قرار میدهد؛ به طوری که ابتدا با بررسی اطلاعات موجود و نیز از طریق مطالعة موردیِ وضعیت نشر الکترونیکی در مؤسسة نشر نی به بررسی تحول صنعت نشر کتاب از رسانهای چاپی به مجازی میپردازد و مسائل و مشکلات توسعة آن را در کشور ایران ترسیم میکند. سپس با ترکیب روش تحلیل ثانویة مطالعات موجود و نیز روش پیمایش و در نهایت، مقایسة نتایج تحلیل ثانویه و پیمایش در پی دریافت چگونگی مصرف کتابهای الکترونیک در ایران و مقایسة آن با الگوهای جهانی برمیآید. نمونه های این پژوهش، به شکل غیرتصادفی و به روش گلولة برفی انتخاب شده است. مبنای مطالعه نیز پرسشنامهای است که توسط محقق با ارجاع به مطالعة جهانی تنظیم و از طریق ایمیل به پاسخگویان عرضه شده است و آنها نیز آن را پس از تکمیل به همان صورت بازگرداندهاند.
بررسی صنعت نشر کتاب الکترونیک نشان میدهد که هرچند درآیندة نزدیک فارسیشدنِ قالب کتابهایِ الکترونیک محتمل است، اما به علّت ضرورت توسعة زیرساختهای نرمافزاری و سختافزاری لازم، نشرِ صنعتی در این حوزه بهزودی تحقق نخواهد یافت. در این مورد مجموعهای از متغیرها از جمله فقدان فرهنگ کتابخوانی، نبود ساختارهای کتابخانهای گسترده و عدم شکلگیری بازار کالایی در حوزة کتاب الکترونیک و از همه مهمتر کم رونقی نشر در ایران بهعنوان موانع زمینهای عمل میکنند. از منظر شرکتهای انتشاراتی به طور مشخص امنیت بسیار بااهمیت مینماید، زیرا در غیاب شرکتهای امنیتیِ معتبرِ بینالمللی آنها اعتمادی به فرآیند الکترونیکیشدن ندارند.
در بررسی چگونگی مصرف کتاب الکترونیکی مطابق تحلیل ثانویة مطالعهای که در بین 10 کشور متفاوت صورت پذیرفته است، مقالة حاضر الگوی مصرف کتاب و متون الکترونیک را شامل سه مدل کشورهای پرسابقه، کشورهای واسط و کشورهای در حال ظهور برمیشمارد. در کشورهای دسته اول، بازار کتاب الکترونیک کاملاً شکل گرفته و بسیار پررونق و متوجة کتابهای ادبیات، داستان و رمان است. در مقابل، در کشورهای در حال ظهور بهرهبرداری از متون الکترونیک و بازار کتاب الکترونیک متوجه کتابهای تخصصی و آکادمیک است. مطالعة حاضر نشان میدهد بهرهبرداری از کتاب در ایران هنوز کالایی نشده است. نیز علیرغم آنکه هنوز بازار سازمانیافتهای در ایران برای کتاب الکترونیک شکل نگرفته، اما بهرهبرداری از متون و کتابهای الکترونیک کاملاً و حتی بیشتر از گروه سوم، متوجه کتابهای تخصصی و آکادمیک است. در همین حال، فقدان بازار کتاب و بهرهبرداری کالایی باعث شده است کاربران در ایران بیشتر متوجه کتابها و متون رایگان باشند- ضمن اینکه رفتار بیثباتتری را نیز در بهرهبرداری به نمایش میگذارند، زیرا فقدان بازار کتاب بهنوبة خود کیفیت و قابلیت اعتماد را نیز محدود میسازد. بیرونقی استفاده از دستگاههای مخصوص خواندن کتاب نیز انعکاسی از همین فقدان بازار کتاب در ایران است، هر چند خود نیز در عدم اشتیاق به مطالعة کتاب الکترونیکی نقش دارد.