Document Type : Original Article
Authors
1 Ph.D., Associate Professor, Bu Ali Sina University, Hamedan,
2 Ph.D., Assistant Professor, Payam-e-noor University, Hamedan, Iran
3 Ph.D.,Full Professor, Tehran University, Tehran,
4 Ph.D. Student in Sport Management, Bu Ali Sina University, Hamedan, Iran
Abstract
The purpose of this research was to explain the indicators that influence success Sports Teams Success in International Events. Statically society including coaches, athletes and performance directors of Four Federations and National Olympic Committee and the Ministry of Sports and youth leaders that are non-randomly targeted and 153 subjects were selected based on Morgan table. Data gathering tool was the standardized questionnaire of elite sports climate (De Bosscher,2011) which consists of 95 questions. Content validity was evaluated by experts in the field of sports management and the reliability of the questionnaire through a pilot study with 30 participants and Cronbach’s Alpha (0/93) respectively. Using path analysis, the factors affecting the success of the sports teams were surveyed. The results showed that both external financial support and Elite sport environment to the ensemble of respectively (0/189 , P<0/01), (0/199 ,P<0/05) have significant effect on the sporting success. Also talent identification variable had a standardized coefficient about 0/348. The maximum effect was of sports participation with standardized coefficients the 0/035 and post-Career support with standardized coefficients the 0/134- the minimum direct effect in sporting success. Finally, sporting administrators and policy makers should notice these success factors and focus on them.
Keywords
کاربرد مدل تحلیل مسیردرتبیینشاخصهای مؤثربرموفقیت ورزشیتیمهای ایران دررویدادهای بینالمللی
غلامرضا شعبانی بهار[1]
نصراله عرفانی[2]
محمود گودرزی[3]
علی منصف[4]
تاریخ دریافت مقاله: 12/12/1393
تاریخ پذیرش مقاله:26/1/1394
مقدمه
با افزایش چشمگیر نقش ورزش در توسعۀ اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و حتی سیاسی کشورها، پیشرفت در زمینۀ ورزش به یکی از اولویتهای راهبردی برنامهریزان در کشورهای مختلف دنیا تبدیل شده است(سجادی وهمکاران،1390: 246-231). شرکت در مسابقات بینالمللی برای ورزشکاران و مربیان با اهمیت بوده و انگیزۀ قوی در بین آنها برای شرکت در این مسابقات به وجود میآورد (آرمند،1374: 81-77). کسب عنوان در رویدادهای ورزشی بزرگ و بینالمللی که درکانون توجه بسیاری از کشورها قرار دارد میتواند شرایط اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی یک جامعه را تحت تأثیر قرار دهد. از این رو، بسیاری از کشورها در تلاش اند با برنامه ریزی، ورزشکارانی را آماده و روانۀ مسابقات کنند که موفقیت آنها را در رویدادهای بزرگ تضمین کنند(سجادی و همکاران،1390: 246-231). یکی از ابعاد ورزش که میتواند انگیزههای مناسبی برای ورزش کردن در افراد جامعه به ویژه جوانان ایجاد کند، ورزش قهرمانی است. پیروزیهای بینالمللی و به ویژه موفقیت در رقابتهای المپیک در عرصۀ ورزش، به طور فزایندهای موجب رشد و توسعه در بسیاری از کشورها شده است. این برتری و موفقیت ورزشکاران نخبه در عرصۀ بینالمللی هویت و شخصیت ویژهای به آن کشور میدهد. برهمین اساس، دولتها تمایل بیشتری دارند با سرمایه گذاری مالی زیاد، موفقیت ورزشکاران نخبۀ خود را در عرصۀ بینالمللی فراهم کنند که این مسئله به بسط و توسعۀ سازمانها و سیستمهای مرتبط با پرورش و توسعۀ ورزشکاران نخبه در بٌعد ورزش قهرمانی منجر شده است(دی بوسچر[5]،215:2009-185).
آنچه که در نظام ورزش بارز و هویداست، علاقۀ شدید به موفقیت و تمایل محققان و سیاستگذاران برای بررسی و تشریح این موفقیتها به خصوص در رویدادهایی مانند رقابتهای المپیک و جهانی است. با توجه به این نکته، مطالعات فراوانی از پایان قرن بیستم در مورد سیاستهای کشورهای مختلف در قبال ورزش به انجام رسیده است. با توجه به اینکه تشریح موفقیت ورزشی و یافتن دلایل موفقیت خود پیش نیاز و زمینه ساز موفقیتهای آتی است، اهمیت نگاه به این مسأله کاملا ملموس است(سجادی و همکاران،1390: 246-231). از آنجایی که همۀ تلاشهای وزارت ورزش و فدراسیونهای ورزشی در هر کشور متمرکز بر تیمهای ملی میباشد، لذا تیم ملی هر رشته ورزشی را میتوان جلوه گاه تلاشها و کوششهای ورزشی انجام شده در آن کشور دانست. در سالهای اخیر موفقیتها و ناکامیهای ملی پوشان ورزش کشور در مسابقات بینالمللی، حساسیتهای زیادی را در بین مردم و مسئولان به وجود آورده است؛ به طوری که به نظر میرسد انتظارات مردم و مسئولان ورزشی و غیر ورزشی فزونی یافته و همه خواستار موفقیتهای بیشتر و ارزشمندتر در میادین بینالمللی نظیر مسابقات جهانی و المپیک میباشند. امروزه تلاش برای کسب مدالهای بیشتر مستلزم کسب دانش بیشتر در مورد عواملی است که منجر به موفقیت ورزشی میشوند. در این زمینه تلاشهای بسیاری صورت گرفته تا مشخص کنند چرا بعضی کشورها در صحنه رقابتهای بینالمللی موفقتر از دیگر کشورها هستند، اما به دلیل تفاوتهای فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی، توسعۀ یک الگوی جامع که در آن همۀ عوامل اثرگذار بر موفقیت ورزشی در سطح بینالمللی لحاظ شده باشد امکانپذیر نیست. بر اساس تحقیقات، عوامل زیادی میتواند برموفقیت ورزش قهرمانی تأثیرگذارباشد که از شاخصترین آنها میتوان به عوامل اقتصادی، جمعیت، شرایط آب و هوایی، منابع انسانی، رقابتهای ملی و بینالمللی، سیستم استعدادیابی، تسهیلات وامکانات ورزشی، تحقیقات علمی و پیشرفتهای پزشکی اشاره کرد. در کشور ایران علیرغم سرمایهگذاریهایی که دولت در ورزش داشته، به دلیل نامشخص بودن وضعیت ورزش قهرمانی از این نظر که کدام نهاد یا سازمان(کمیته ملی المپیک یا وزارت ورزش) متولی ورزش قهرمانی هستند، عملاً حرکتهای موازیصورت میگیرد و استفاده بهینه از منابع سرمایهای کشور به عمل نیامده است. هر چند در طرح جامع ورزش کشور و در بخش ورزش قهرمانی تلاشهایی صورتگرفته و به مواردی از قبیل استعدادیابی، مربیگری و فرصتهای رقابتی اشاره شده است، باوجود این باید اذعان کرد که متاسفانه اولویتبندی دقیقی در ورزش قهرمانی کشور وجود ندارد و به همین دلیل سالانه بخش قابل توجهی از منابع مادی و معنوی بههدر میرود(قره خانلو،1387: 63-57).
رویداد بزرگی نظیر بازیهای المپیک، مهمترین رویداد بینالمللی برای ورزش ایران و همۀ کشورهای حاضر در پهناورترین قارۀ جهان محسوب می شود. بدون شک، این رویداد به مثابه ویترین و آینۀ تمام نمای عملکرد ورزشی تک تک کشورها طی گذشت 4 سال از آخرین حضورشان در این رویداد تاریخی است که میتوانند با اتکا به نتایج حاصله موفقیت خود را در مقایسه با سایر کشورها مورد سنجش و ارزیابی قرار دهند(قاسمی،1384: 46-28). پس از افزایش رقابتهای بینالمللی در اواخر قرن نوزدهم، سیستم های ورزشی در کشورهای مختلف جهان به سمت حرفهای شدن گرایش پیدا کردند(ون بوتنبرگ[6]،2009: 129-111). از طرفی، جهانی شدن ورزش و ایجاد استانداردهای بینالمللی دراین صنعت، باعث رشد اقتصادی ورزش و تلاش گسترده برخی کشورها برای تمرکز و توسعه هویت ملی از طریق ورزش گردید(مورتون[7]،2002: 155-147). همچنین، رشد اقتصادی ورزش باعث توسعه سریع این حوزه و تأکید بر ورزش قهرمانی و موقعیت حرفهای آن شد(روسلت[8]،2008:). به عنوان مثال، روند رو به رشد بازاریابی رسانه های ورزشی در جهان (شامل افزایش درآمدزایی از تلویزیون، اینترنت و شرکتهای رسانهای) باعث تأثیرات مهمی بر مخاطبان و گرایش به سمت تماشای مسابقات ورزشی گردید؛ به طوری که نزدیک 2 میلیارد نفر در سراسر جهان به تماشای فینال مسابقات جام جهانی فوتبال 1998 پرداختند(شیبلی[9]،2008: 21-1). علاوه بر این، اشاعه و محبوبیت ورزش قهرمانی موجب افزایش رقابت برای تعیین ورزشکاران شایستۀ مرد و زن در رشتههای ورزشی و از طرف دیگر، رقابت بین کشورها در عرصۀ جهانی ورزش برای کسب جایگاه برجسته شده است(اوکلی[10]،2007: 105-83). علاوه بر آن که کسب مدال و عناوین قهرمانی در مجامع بینالمللی موجب افتخار، مباهات و سربلندی ملتهاست. در جدول رده بندی مسابقات رسمی نظیر رقابتهای جهانی و المپیک، جایگاه هر کشور زمانی ارتقا مییابد که ورزشکاران تیم ملی آن کشور در رشتههای مختلف ورزشی مدالهای متعدد و کثیری نصیب کاروان ورزشی خود نمایند.
حمایتهای اقتصادی و پوشش رسانهای حول محور ورزش قهرمانی عواملی هستند که موجب تأکید زیاد بر کسب موفقیت در رشته های ورزشی شده است. رویه های اخیر در ورزش، از افزایش حمایت دولتها از ورزشکاران نخبه برای کسب مدال و ثبت رکوردهای جدید حکایت دارد. از طرف دیگر پیشنهاد شده است که روند رو به رشد حمایتهای مالی و ارائه پاداش در قبال عملکرد ورزشکاران در رقابتهای مهم ورزشی به مثابه یک شاخص مهم در انتقال ورزش از شکل آماتور به حرفهای است. (ون بوتنبرگ،2009: 129-111) بررسی سیستمهای حرفهای ورزش، به ویژه در دهۀ گذشته نشان دهندۀ آن است که مزایای برنامههای موفق ورزش قهرمانی شامل منافع اقتصادی و سیاسی برای کشورها از طریق فراهم کردن فرصتهای شغلی تمام وقت مرتبط با ورزش، فروش کالا و خدمات ورزشی، مشارکت در رشد تولید ناخالص داخلی (GDP) و افزایش گردشگری ورزشی به دنبال میزبانی رویدادهای بزرگ ورزشی برای کشورها بوده است(اوکلی،2007: 105-83). بنابراین، امروزه رویکردهای منطقی و متمرکز در توسعه ورزش قهرمانی یا نخبه در بسیاری از کشورهای غربی در حال شکل گیری یا انجام گرفته است. علاوه بر این، شاخصهای سیستمهای موفق توسعۀ ورزش نخبه و نقشهای سازمانهای ورزشی در رابطه با این سطح از ورزش شناسایی و دسته بندی شده است(دی بوسچر وهمکاران،2007: 119-104).
بدیهی است که تکرار هر موفقیتی تنها در سایه سرمایه گذاری، برنامه ریزیهای کلان و فراهم کردن زمینههای مناسب به منظور رشد و تعالی ورزش قهرمانی امکان پذیر است. برای تدوین برنامه و موفقیت باید عوامل مؤثر بر موفقیت شناسایی و میزان تأثیر گذاری هرکدام نیز مشخص شود. جهت موفقیت در رویدادهای بینالمللی عوامل متعددی دخیل هستند که طبقهبندی آنها کاری سخت و پیچیده است. عوامل محیطی اثرگذار در موفقیت رویدادهای بینالمللی را میتوان در 3 حیطه طبقهبندی کرد:
1- متغیرهای سطح کلان؛ 2- متغیرهای سطح متوسط3؛ - متغیرهای سطح خرد.
درطول چند سالگذشته، مجموعه ادبیاتی از سیاستهای مرتبط با پرورش و توسعۀ ورزشکاران نخبه، درملل مختلف پدید آمده است(برگسگارد[11]،2007: 151-139). اگر چه همۀ این مطالعات به طور قابل توجهی به درک ما از سیاستهای ورزش نخبه میافزایند، ولی ملاحظات روش شناختی، اغلب مانعی برای بررسی تعامل بین سیاستها، موفقیت ورزش قهرمانی و فرایندهایی که پشت سیاستهاست، میباشد. ادبیات رقابتها به این اشاره دارد که به جای تلاش برای توضیح رقابتها در سطح ملی، ما باید ابتدا عوامل تعیین کننده یا موثر بر بهرهوری را درک کنیم(پورتر[12]،1990:96-87). این تحقیق به طور ویژه برآن دسته ازعوامل تعیینکنندۀ بهرهوری(عوامل سطح میانی) متمرکز شده است که میتواند توسط سیاستهای ورزش شکل گیرد.
این عوامل تعیین کنندۀ بهرهوری در مطالعۀ دی بوسچر وهمکاران موسوم به(spliss)[13] در نه عامل که ممکن است موفقیت ورزشی قهرمانی را تحت تاثیر قرار دهد دستهبندی شدهاند. این مدل آزمایش شده در کشورها، به عنوان یک پایه و چارچوب تحلیلی (باتوجه به فرهنگ وسیاستهای داخلی کشورمان) برای اهداف این تحقیق مورد استفاده قرارگرفت. تحقیقات و مطالعات متعددی در زمینۀ بررسی عوامل مؤثر بر موفقیتهای ورزشکاران در رشتههای مختلف ورزش قهرمانی صورت گرفته است که این پژوهشها میتواند به شناسایی مهمترین عوامل مؤثر بر موفقیت ورزشی تیمهای شرکت کننده در رقابتهای بینالمللی کمک شایانی کند. سجادی طی پژوهشی به بررسی علل ناکامی تیمهای ملی فوتبال جوانان جمهوری اسلامی ایران در مسابقات قهرمانی جوانان آسیا طی 20 سال(1978-1998)پرداخته است. (سجادی،1386: 74-53) نتایج نشان داد که برگزاری اردوهای ناکافی و به روش سنتی، تدارکات در حد متوسط، عدم امنیت شغلی در نزد مربیان، عدم بهره گیری از مشاوران علمی و کادر پزشکی لازم در کنار تیم، وجود اشکال در برنامهریزی سازماندهی تدارکات فدراسیون فوتبال وجود مشکلات فنی از مهمترین عوامل ناکامی شناخته شدند(قاسمی،1384: 46-28). همچنین، سجادی در پژوهشی مهمترین علل ناکامی اردوهای تدارکاتی تیم ملی شمشیر بازی جهت حضور در بازیهای آسیایی 2002 را برگزاری نامنظم اردو در طی سال 1380و1381، اعزامهای بدون هدف، دخالتهای مکرر فدراسیون در کار مربیان خارجی و تغییر دائم برنامههای مصوب دانست که منجر به عدم اعزام تیم ملی شمشیر بازی به بازیهای آسیایی 2002پوسان شد(سجادی،1382: 65-44). اکبری آرمند(1374) کمبود امکانات و تأسیسات رشته تنیس و بودجه و همچنین کافی نبودن منابع انسانی متخصص را از مهمترین علل رکود و عدم پیشرفت ورزش تنیس در کشور دانست (اکبریآرمند،1374: 81-77). سجادی و همکاران(1390) درتحقیقی دیگر استعداد یابی و آموزش و پرورش ورزشکاران در رشته جودو، برنامهریزی و راهکارهای مدیریتی و تجهیزات مناسب را از مهمترین عوامل در پیشرفت این رشته ورزشی دانستهاند(سجادی و همکاران،1390: 246-231). سیدعامری و همکاران(1393) در پژوهشی دو عامل رسانههای جمعی- که از مؤلفههای محیط قهرمانی است- و ساختار سازمانهای ورزشی را از عوامل مؤثر بر گرایش مردم به ورزش قهرمانی دانستند(سید عامری وهمکاران،1393: 72-61). بیکر(2007) هفت عامل اساسی و عمده را درموفقیت یک تیم یا سازمان ورزشی، حیاتی میداند که عبارت اند از: رهبری، انگیزش افرادگروه، امکانات مالی، اهداف، خلاقیت، ساختار و مهارت (بیکر،2007: 517-515). اوکلی وگرین(2007) بیان کردند که موفقیتهای ورزشی در عرصه جهانی و بینالمللی علاوه بر رونق اقتصادی، میتواند موجب سربلندی هر کشور شود. به همین منظور تلاشهای زیادی برای دستیابی به راهکارها و پرورش استعدادهای نخبه صورت میگیرد تا یک کشور بتواند در رقابتهای المپیک موفق شود(اوکلی،2007: 105-83). نتایج تحقیقات هایدی و همکاران(2009) نشان داد که زمان بندی صحیح اردوهای کریکت و برگزاری آن در اقامتگاههایی با آب و هوای مساعد و شرایط مناسب، استفاده از کمیتههای پژوهشهایی در این زمینه و تخصیص بودجه بیشتر به این رشته از مهمترین عوامل تأثیر گذار بر موفقیت کریکت هستند(هایدی[14] ،2009: 136-113). دی بوسچر و همکاران(2009) در بررسی سیاستها و برنامههای آموزش و پرورش ورزشکاران نخبه در شش کشور، به این نتیجه رسیدند که از میان 9 عامل در نظر گرفته شده در این پرسشنامه(حمایت مالی، ساختار و سیاستگذاری ورزش، مشارکت ورزشی، سیستم استعدادیابی، حمایت شغلی- ورزشی، اماکن وتسهیلات تمرینی، سیستم مربیگری، رقابتهای ملی و بینالمللی و تحقیقات علمی) حمایت مالی، حمایت شغلی-ورزشی، اماکن و تسهیلات تمرینی و سیستم مربیگری از عوامل اصلی در توسعۀ ورزشکاران نخبه است(دی بوسچر،2009: 185-215). سوتریادو وهمکاران(2009) در پژوهشی روی 35 سازمان مرتبط با ورزش دراسترالیا در مورد چگونگی پرورش ورزشکاران نخبه، دریافتند که نقش اقتصادی، عوامل فرهنگی(درسطح کلان) و روشهای علمی میتواند درتربیت ورزشکاران نخبه مؤثر باشد. همچنین طی مطالعهای در چهار سال قبل و بعد از المپیک سیدنی به این نتیجه رسیدند که کشف افراد علاقهمند و با استعداد، تدوین راهبردهای بلند مدت برای دستیابی به موفقیت، جذب کمکهای مالی وکسب منزلت اجتماعی، از راههای جذب افراد به ورزش و در نهایت تربیت ورزشکاران نخبه است(سوتریادو[15]،2009: 148-137). دی بوسچر و همکاران (2011) طی پژوهشی حمایت مالی، افزایش میزان شرکت ورزشکاران در رقابتهای ملی و بینالمللی، رشد پژوهشهای علمی در رشتههای ورزشی و حمایت و تضمین شغلی قهرمانان را از مهمترین عوامل موفقیت ورزشهای بینالمللی دانستند(دی بوسچر،2011: 215-185). ویکر[16] و همکاران (2012) در بررسی عوامل موفقیت در المپیک، رویکردهای یکپارچه در ورزش، سیستم منسجم استعدادیابی، منابع مالی، استفاده از مربیان و روانشناسان و اماکن و تسهیلات تمرینی را مهمترین عوامل موفقیت کشورها در بازیهای المپیک ذکر کردند(ویکر وهمکاران ،2012: 355-337). کالیوپی[17](2009) در تحقیقی با عنوان "توسعه ورزش استرالیا"، استعدادیابی، تسهیلات کافی، مربیان مجرب و ساختار رقابتهای ملی و فرصت شرکت در رقابتهای بینالمللی را عوامل اصلی موفقیت بیان کرده است(کالیوپی،2009: 223-217). گرین[18] و همکاران(2008) در مطالعهای با عنوان"سیاست و مسیرهای وابسته به سیاست در توسعۀ ورزش نخبگی استرالیا و فنلاند" گزارش کردند که تدوین برنامههای ویژه برای افزایش مشارکت ورزشی گروههای هدف (دانشآموزان، زنان واسترالیاییهای بومی) از جمله سیاستهای اثر بخش در زمینۀ توسعه و موفقیت ورزش نخبگی این کشور بوده است( گرین،2008: 251-225).
یانگ[19](1990) اعتماد به تحقیقات علمی و اطلاعات دقیق و به روز، وحدت و همکاری بین ورزشکاران و مسئوولان و وجود کارشناسان تغذیه و روانشناس در کنار تیم را از مهمترین عوامل موفقیت تیم ژیمناستیک چین در بیست و پنجمین دوره این بازیها دانستند (یانگ،1990: 6-1). همفریز[20] و همکاران (2012) در بررسی و مقایسۀ رقابتهای بینالمللی بین کشورها، عوامل سیاسی ورزش، مشارکت ورزشی و عوامل نهادی و ساختاری ورزش را از جمله مهمترین عوامل موفقیت کشورها در رقابتهای بینالمللی بیان کردند(همفریز وهمکاران ،2012: 237-222). همچنین نتایج پژوهشهای دیگر که به تشریح موفقیت ورزشی در سطوح بینالمللی پرداختند نشان داد که مهمترین عوامل در موفقیت بینالمللی ورزشکاران کشف افراد مستعد(دی بوسچر،2010 و سوتریادو و شیلبوری، 2009)، داشتن برنامه صحیح توسط مدیران ارشد فدراسیونها(سوتریادو وهمکاران،2009) و تخصیص بودجه و حمایت مالی (گیبونز،2003 ودی بوسچر،2009) میباشد. پرینز[21] و همکاران (2013) در تحقیقی با عنوان "برآورد شاخصهای موفقیت ورزش ملی"، منابع مالی، تسهیلات تمرینی، عامل مربیگری، رقابتهای ملی و بینالمللی، تحقیقات علمی و محیط قهرمانی را از شاخصهای اثر گذار بر موفقیت ورزش ملی بیان کردند(پرینز وهمکاران ،2012: 210-200). همچنین، قاسمی(1384) در پژوهش خود در زمینه توسعۀ ورزش قهرمانی ژیمناستیک به این نتیجه رسید که تجهیز کامل سالنها به امکانات تخصصی، حمایت سازمان تربیت بدنی و کمیته ملی المپیک، استفاده از روانشناس، افزایش بودجه فدراسیون، راه اندازی کمیته تحقیقات، ارتقای سطح دانش علمی و فنی مربیان و استعدادیابی به روش علمی مهمترین عوامل در پیشرفت بعد ورزش قهرمانی ورزش ژیمناستیک کشور است (قاسمی،1384: 46-28). همچنین، محمدتقی پور طهرانی (1386) در پژوهشی دیگر در زمینۀ توسعۀ ورزش قهرمانی تکواندو زنان کشور به این نتیجه رسید که آمادگی روانی تکواندو کاران عضو تیم ملی زنان کشور برای حضور در اردوها و رقابتها، استفاده از مربی بدنساز برای ورزشکاران تیم ملی، حضور بیشتر در رقابتهای برون مرزی، استفاده از مربی خارجی و ارتقای سطح دانش علمی و فنی مربیان، از جمله مهمترین عوامل توسعه این رشتۀ ورزشی محسوب میشود(محمدتقی پورطهرانی،1386: 63-42). با توجه به اینکه متخصصان و نخبگان هر رشته، معتبرترین و قابل اعتمادترین گروهی هستند که میتوان از آنها برای ترسیم سیاستها و راهبردهای مربوط به همان رشته کمک گرفت(غفوری وهمکاران،1382: 63-57) لذا ورزشکاران، مربیان و مدیران اجرایی در سطح قهرمانی به عنوان هستۀ اصلی ورزش قهرمانی نقش اساسی در روند پیشرفت و توسعۀ سیاستهای اثربخش در بعد ورزش قهرمانی دارند(دی بوسچر،2011: 600-567). بنابراین هر اندازه با استفاده و بهره گیری مطلوب از تجربیات، نظرات و پیشنهادات این افراد و مطالعه به صورت علمی و دقیق حرکت شود، بی شک نتیجه مناسبتری به دست خواهد آمد. شناخت نقش عوامل مؤثر در قالب ده عامل اصلی از جمله حمایت مالی، ساختار و سیاستگذاری ورزش، مشارکت ورزشی، سیستم استعدادیابی، حمایت شغلی- ورزشی، اماکن و تسهیلات تمرینی، سیستم مربیگری، رقابتهای ملی و بینالمللی، تحقیقات علمی و محیط قهرمانی سبب میشود که برنامه ریزان وسیاستگذاران ورزشی، نظیر وزارت ورزش و جوانان، کمیته ملی المپیک و فدراسیونهای ورزشی که سازمانهای ذینفع این تحقیق را هم تشکیل میدهند، با آگاهی از آنها و اتخاذ تدابیر و برنامهریزیهای اصولی و دست یابی به اهداف ورزش کشور، در توسعه هر چه بیشتر بعد قهرمانی گام بردارند. گفتنی است که هر چند در طرح جامع ورزش کشور و در بخش ورزش قهرمانی تلاشهایی صورتگرفته و به مواردی از قبیل استعدادیابی، مربیگری و فرصتهای رقابتی اشاره شده است، باوجود این باید اذعان کرد که در این زمینه تحقیق جامعی تا کنون به انجام نرسیده است. بنابراین، علاوه بر نو بودن، اهمیت دیگر این تحقیق در آن است که برای مدیران و برنامهریزان این امکان فراهم میشود تا برای توسعه ورزش و کسب کرسیهای بینالمللی با توجه به امکانات و منابع بالقوه کشور و مقایسه با کشورهای دیگر سیاستهای مناسبی اتخاذ کنند؛ به گونهای که هدفهای بلندمدت، میانمدت و کوتاهمدت خود را بر اساس عوامل اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی تعیین نمایند.
روش شناسی پژوهش
روش این پژوهش، توصیفی و از نوع مطالعات همبستگی است. جامعۀ آماری پژوهش، شامل مربیان، ورزشکاران و مدیران اجرایی چهار فدراسیون منتخب و همچنین مدیران کمیته ملی المپیک و وزارت ورزش وجوانان بود که به طور غیر تصادفی هدفدار انتخاب شدند. با استفاده از جدول مورگان، 153 نفر به عنوان نمونه تحقیق انتخاب شدند. به همین منظور250پرسشنامه در بین جامعه آماری توزیع گردید که 172پرسشنامه برگشت داده شد و با حذف پرسشنامههای مخدوش و غیر قابل استفاده، درمجموع دادههای 153پرسشنامه مورد بررسی قرارگرفت. ابزار گردآوری اطلاعات در این پژوهش، پرسشنامۀ بررسی جو ورزش نخبگان[22] (دی بوسچر وهمکاران،2011) میباشد. به منظور اندازه گیری روایی صوری و محتوایی، پرسشنامۀ مذکور پس از ترجمه و اعمال تغییراتی مختصر در اختیار اساتید مدیریت ورزشی قرار گرفت و از نظرات و پیشنهادات آنها به منظور تدوین پرسشنامۀ نهایی استفاده شد. به منظور تعیین پایایی، پرسشنامۀ طراحی شده بین30 نفر از نمونۀ تحقیق توزیع شد. پایایی پرسشنامه با استفاده از روش آلفای کرونباخ مورد بررسی قرار گرفت(Cronbach’s Alpha=0/93). این پرسشنامه در قالب مقیاس لیکرت تدوین و به هریک از شاخصها ارزش عددی 1تا5 (خیلی کم=1 تا خیلی زیاد=5) اختصاص داده شده است. برای اندازهگیری موفقیتورزشی از روش موفقیت مطلق[23] استفاده گردید. به موجب این روش، مدالهای کسب شده توسط تیمها، تبدیل به امتیاز شده است (طلا = 3، نقره = 2، برنز = 1) و مجموع امتیازات به دست آمده، به عنوان امتیاز کل(موفقیت ورزشی) بیان میشود(دی بوسچر،2011: 600-567).
برای تجزیه وتحلیل دادهها، از بستۀ نرم افزاریspss19 و برای ارائه آمار توصیفی، از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون گام به گام استفاده شد.
یافتههای پژوهش
یافتههای توصیفی مربوط به نمونۀ آماری نشان داد که میانگین و انحراف استاندارد سن آزمودنیها 87/11±33/36 میباشد. این موضوع نشان میدهد که اغب آزمودنیهای تحقیق جوان بودند. از لحاظ تحصیلات 5/8 درصد دیپلم و 6/87 درصد لیسانس و فوق لیسانس و 9/3 درصد دارای مدرک دکتری بودند. بنابراین بیشتر آزمودنیها دارای تحصیلات دانشگاهی بودند. همچنین، 2/24درصد افراد گروه نمونه مربی،0/19 درصد مدیر و 8/56 درصد ورزشکار بودند. نتایج ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که بین شاخصهای اثرگذار و موفقیت ورزشی رابطه مثبت و معنیداری وجود دارد. به منظور تحلیل اطلاعات، ابتدا مدل رگرسیون چندگانه با استفاده از روش گام به گام[24] اجرا شد و به دنبال آن با استفاده از تحلیل مسیر آثارمستقیم و غیرمستقیم متغیرهای برونزا بر متغیرهای درونزا بررسی گردید. شکل1 و جداول 1 تا 3 نتایج مربوط به مدل تحلیل مسیر را نشان میدهد.
شکل 1: مدل تحلیل مسیر شاخصهای اثرگذار برموفقیت ورزشی
همانگونه که در شکل 1 مشخص است، بین دو متغیر برونزای حمایت مالی و محیط قهرمانی همبستگی معنیداری مشاهده میشود (634/0r=) و نیز با ضرایب اثر به ترتیب 457/0و048/ 0بر ساختار و سیاستگذاری به طور غیرمستقیم برموفقیت ورزشی اثرگذار میباشند. علاوه بر این، متغیرسیستم مربیگری با ضریب اثر348/0 بیشترین تأثیر و متغیرهای مشارکت ورزشی با ضریب استاندارد 035/0 و حمایت شغلی-ورزشی با ضریب اثر134/0کمترین تأثیر را به طور مستقیم برموفقیت ورزشی دارند.
جدول 1: مقادیر ضریب اثر غیر مستقیم متغیرهایی که برموفقیت ورزشی تاثیر گذار میباشند
اثر متغیرها در مدل |
مقدار برآورد |
مقدار استاندارد شده |
خطای استاندارد |
t |
P |
حمایتمالی بر روی ساختار و سیاستگذاری |
294/ |
457/0 |
061/0 |
78/4 |
01/0>P |
محیط قهرمانی بر روی ساختار و سیاستگذاری |
044/0 |
048/0 |
087/0 |
508/0 |
05/0>P |
جدول2: مقادیر ضریب اثر مستقیم ساختار و سیاستگذاری بر روی هر یک ازشاخصهای موفقیت ورزشی
اثر متغیرهادرمدل |
مقدار برآورد |
مقدار استاندارد شده |
خطای استاندارد |
t |
P |
ساختار و سیاستگذاری بر روی مشارکتورزشی |
782/0 |
495/0 |
112/0 |
99/6 |
01/0>P |
ساختار و سیاستگذاری بر روی سیستم استعدادیابی |
347/0 |
288/0 |
094/0 |
69/3 |
01/0>P |
ساختار و سیاستگذاری بر روی حمایت شغلی-ورزشی |
399/0 |
272/0 |
115/0 |
47/3 |
05/0>P |
ساختار وسیاستگذاری بررویاماکن وتسهیلاتآموزشی |
245/0 |
198/0 |
099/0 |
47/2 |
05/0>P |
ساختار و سیاستگذاری بر روی توسعه مربیگری |
928/0 |
465/0 |
144/0 |
46/6 |
01/0>P |
ساختار و سیاستگذاری بر روی رقابت ملی وبینالمللی |
350/0 |
345/0 |
077/0 |
52/4 |
01/0>P |
ساختار و سیاستگذاری برروی تحقیقات علمی |
393/0 |
294/0 |
104/0 |
77/3 |
01/0>P |
جدول 3: مقادیر ضریب اثرمستقیم هریک از شاخصها بر روی موفقیت ورزشی
اثر متغیرها در مدل |
مقدار برآورد |
مقدار استاندارد شده |
خطای استاندارد |
t |
P |
مشارکت ورزشی بر روی موفقیت ورزشی |
593/0 |
035/0 |
26/1 |
470/0 |
05/0>P |
سیستم استعدادیابی بر روی موفقیت ورزشی |
62/4 |
208/0 |
66/1 |
78/2 |
05/0>P |
حمایت شغلی-ورزشی بر روی موفقیت ورزشی |
44/2 |
134/0 |
29/1 |
98/1 |
05/0>P |
اماکن وتسهیلات آموزشی بر روی موفقیت ورزشی |
48/3 |
161/0 |
45/1 |
39/2 |
05/0>P |
سیستم مربیگری بر روی موفقیت ورزشی |
67/4 |
348/0 |
765/0 |
10/6 |
01/0>P |
رقابتهای ملی وبینالمللی بر روی موفقیت ورزشی |
95/5 |
225/0 |
795/1 |
31/3 |
05/0>P |
تحقیقات علمی بر روی موفقیت ورزشی |
61/3 |
180/0 |
517/1 |
38/2 |
05/0>P |
بحثونتیجهگیری
یافتههای پژوهش نشان داد که از دیدگاه ورزشکاران، مربیان و مدیران اجرایی رشتههای منتخب، عامل محیط قهرمانی با اثرکل(199/0) اثر مثبت و معنی داری بر موفقیت ورزشی تیمها دارد. گرین و همکاران (2008) در تحقیقی با عنوان "توسعه ورزش در استرالیا و فنلاند"، مداخلۀ دولت، نقش اسپانسرها و سرمایه گذاری وسیع و کنترل دوپینگ را از عوامل توسعه ورزش قهرمانی در استرالیا بیان کردند. دیبوسچر وهمکاران(2011) در بررسی سیستمهای ورزش قهرمانی شش کشور، عامل محیط نخبگی را به عنوان یک عامل اثر گذار بر موفقیت ورزشی کشورها دانستند که این یافتهها نیز با نتایج پژوهش حاضر همسو میباشد. مظفری و همکاران (1388) و غفوری(1388) گسترش رسانهها و توسعۀ پخش تلویزیونی رشتههای ورزشی غیر فوتبال را- که یکی ازمؤلفههای محیط نخبگی است- درتوسعۀ ورزش قهرمانی آن رشته با اهمیت یافته اند. سجادی وهمکاران(1390) در تحقیق خود اهمیت نقش حمایت رسانههای ورزشی را در موفقیت ورزشی تیمها بیان کردهاند. پرینز و همکاران (2013) در تحقیقی با عنوان "برآورد شاخصهای موفقیت ورزش ملی"، محیط قهرمانی را از شاخصهای اثر گذار بر موفقیت ورزش ملی دانستند که این یافتهها با نتایج تحقیق حاضر همخوانی دارد. در کشور ما در سالهای اخیر به دلیل علاقهمندی زیاد جامعه به حمایت از ورزش قهرمانی و رشتههای مدالآور، وجود سازمانی برای پاسخگویی به استراتژیهای ضد دوپینگ در کشور و همچنین کاهش تعداد ورزشکارانی که در کشور از دوپینگ استفاده میکنند، این محیط نخبگی و قهرمانی از رشد قابل توجهی برخوردار بوده است.
برپایۀ یافتههای این پژوهش، ورزشکاران، مربیان و مدیران اجرایی رشتههای منتخب در تعیین اثر هر یک از شاخصها بر موفقیت ورزشی، حمایت مالی را با اثرکل(189/0)دارای اثر مثبت و معنی دار بر موفقیت ورزشی تیمها دانسته اند. نتایج پژوهش سجادی و همکاران (1390) متغیر بودجه و امور مالی را در درجه آخر اهمیت برای توسعۀ ورزش قهرمانی جودو کشور از دیدگاه صاحب نظران نشان داده است که با یافتۀ پژوهش حاضر غیرهمسوست. دراین راستا بیکر(2007) هایدی و همکاران(2009) و دیبوسچر و همکاران(2009) در پژوهشهای خود به این نتیجه رسیدند که حمایت مالی و فراهم بودن بودجۀ مالی لازم یکی از عوامل موفقیت و توسعۀ ورزش قهرمانی است. همچنین سوتریادو و شیلبوری(2009) یکی از راههای جذب افراد مستعد به ورزش قهرمانی را اعطای کمک مالی به آنان ذکر کردهاند. اوکلی وگرین(2007) به این نتیجه رسیدند که موفقیتهای ورزشی در عرصۀ بینالمللی میتواند موجب رونق اقتصادی کشور شود. ویکر و همکاران (2012) در بررسی عوامل موفقیت در المپیک، منابع مالی را از مهمترین عوامل موفقیت کشورها دربازیهای المپیک بیان کردند. پرینز و همکاران (2013) در تحقیق خود با عنوان "برآورد شاخصهای موفقیت ورزش ملی"، منابع مالی را از شاخصهای اثر گذار بر موفقیت ورزش ملی یافتند. گودرزی و همکاران(1390) در تحقیقات خود مبنی بر تدوین راهبرد توسعۀ ورزش قهرمانی استانها حمایت مالی از ورزشکاران نخبه را عاملی مهم در توسعۀ ورزش قهرمانی بیان کردند که این یافتهها با نتایج پژوهش حاضر همسو میباشد. از دلایل احتمالی اهمیت این عامل در بین نمونههای تحقیق میتوان گفت که حمایت مالی کافی از فدراسیونهای ورزشی برای پیشبرد اهداف و همچنین تأمین مالی ورزشکاران نخبه و مدالآور بسیار مهم و تأثیر گذار است، زیرا وزرشکاران بیشتر رشتههای مختلف ورزشی در کشور(به غیر از فوتبال) شرایط اقتصادی مناسبی ندارند و اهمیت عامل اقتصادی مانند کمکهای مالی و پاداشهای نقدی برای نخبگان ورزشی میتواند به افزایش تمرکز آنها براهداف ورزش و ایجاد انگیزۀ مضاعف در بین آنان گردد.
براساس یافتههای پژوهش، عامل ساختار و سیاستگذاری ورزشی با اثرکل(271/0) بیشترین اثر را از دیدگاه ورزشکاران، مربیان و مدیران اجرایی رشتههای منتخب بر موفقیت ورزشی تیمها اثر دارد. سجادی وهمکاران(1390) مدیریت وبرنامه ریزی را عاملی مهم در توسعۀ ورزش قهرمانی جودو بیان کردند. مظفری و الهی(1388) و سوتریادو وشیلبوری(2009) تقویت برنامههای توسعۀ ورزش در سطح پایه را یکی از عوامل تأثیرگذار در ورزش قهرمانی دانسته اند. سجادی(1386) اشکال در برنامهریزی و سازماندهی را از دلایل ناکامی تیم فوتبال جوانان یافته است. دیبوسچر( 2007) بر این باور است کشورهایی که شانس واقعی موفقیت در ورزش قهرمانی را دارند باید سازماندهی مناسبی در ورزش داشته باشند. در واقع ساختار همسان و منسجم، یک پیش شرط اساسی برای استفادۀ مؤثر از منابع است. همفری وهمکاران (2012) هماهنگی عوامل نهادی و ساختاری ورزش را از جمله مهمترین عوامل موفقیت کشورها دررقابتهای بینالمللی دانسته اند. کلامپنر(1994) خاطر نشان می سازد که سرمایه گذاری وسیع در ورزش قهرمانی تنها در صورتی میتواند باعث موفقیت شود که از طریق سیاست گذاری و تعیین خط مشی مناسب و برخورداری از ساختار سازمانی قوی در جهت رسیدن به هدف هدایت شود. ویکر و همکاران (2012) در بررسی عوامل موفقیت در المپیک، رویکردهای یکپارچه در ورزش را از مهمترین عوامل موفقیت کشورها در بازیهای المپیک بیان کردند. با این حال این یافتهها با نتایج تحقیق حاضر همخوانی دارد.کولینز و همکاران(2008) درمطالعۀ عوامل ساختاری ورزش نخبگان در نیوزیلند، ارتباط معنیداری بین این عامل و موفقیت ورزشی نشان ندادند که نتیجه این مطالعه با نتیجۀ تحقیق حاضر همسو نبود. در کشور ایران علیرغم سرمایهگذاریهایی که دولت در ورزش داشته، به دلیل نامشخص بودن وضعیت ورزش قهرمانی از این نظر که کدام نهاد یا سازمان(کمیته ملی المپیک یا وزارت ورزش) متولی ورزش قهرمانی هستند، در عمل حرکتهای موازیصورت میگیرد و استفاده بهینه از منابع سرمایهای کشور به عمل نمیآید که این میتواند مورد بررسی دقیقتر از سوی سیاستگذاران ورزشی قرار گیرد.
طبق یافتههای پژوهش، مشارکت ورزشی با ضریب اثر(035/0) اثر مثبت و معنیداری برموفقیت ورزشی تیمها دارد. شیلبوری و همکاران(2008) توسعۀ ورزش همگانی را زمینهای برای رشد ورزش قهرمانی میدانند و لزوم توسعۀ ورزش همگانی را بیش از ورزش قهرمانی متذکر می شوند. برنارد و بوش[25](2004) مشارکت در ورزش همگانی را زیربنایی برای ورزش قهرمانی می دانند و معتقدند که جمعیت ورزش قهرمانی و مشارکت مستقیم در ورزشهای سازمان یافته تأثیر بسیار بیشتری در توسعه ورزش قهرمانی دارد. دیبوسچر و همکاران(2009) مشارکت ورزشی را زمینهای برای بروز استعدادهای ورزشی بیشتر دانستند. مول وهمکاران[26](1992) درمدل طراحی شدۀ خود پیوندی میان ورزش همگانی و قهرمانی ایجاد کردند که شامل یک پایه در قاعده (ورزش همگانی) و رأس، ورزش قهرمانی است که ورزش همگانی را بستر توسعۀ ورزش قهرمانی دانستند. همفری وهمکاران (2012) مشارکت ورزشی را زمینهای برای پرورش ورزشکاران نخبه و قهرمان بیان کردند. بنابراین نتایج این پژوهشها با یافتۀ پژوهش حاضر همسو میباشد. با توجه به یافتههای پژوهش شناسایی استعدادها باضریب اثر(208/0) اثر مثبت و معنیداری برموفقیت ورزشی تیمها دارد. قاسمی(1384) استعدادیابی نوآموزان به روشهای علمی را از مهمترین عوامل مؤثر در توسعۀ ورزش قهرمانی ژیمناستیک دانست. سجادی و همکاران(1390) استعدادیابی، آموزش و پرورش ورزشکاران جودو را از با اهمیتترین عوامل پیشرفت ورزش قهرمانی جودو کشور معرفی کردند. غفوری(1388) نیز، در شناسایی عوامل اثر گذار بر توسعۀ ورزش قهرمانی به این نتیجه رسید که استعدادیابی یکی از شاخصهای مهم در توسعۀ ورزش قهرمانی است. سوتریادو و شیلبوری(2009)،کشف افراد علاقهمند و با استعداد را از مهمترین عوامل مؤثر در توسعۀ ورزش قهرمانی استرالیا دانست. دی بوسچر(2011) بیان کرد که به طور کلی همۀ سازمانهای ملی ورزشی اذعان دارند که استعدادیابی نقش بسیار مهمی در تضمین آیندۀ ورزشی آنها جهت جایگزینی ورزشکاران قهرمان بازنشسته دارد. لذا نتایج پژوهشهای فوق با یافتۀ پژوهش حاضر همخوانی دارند.
با توجه به نتایج به دست آمده، حمایت شغلی- ورزشی با ضریب اثر(134/0) اثر مثبت و معنیداری برموفقیت ورزشی تیمها دارد. رابینسون(2009) نشان داد که یک مرکز مربوط به ورزشکاران المپیک در کانادا، به ورزشکاران نخبۀ این کشور کمک میکند تا برای دوره بازنشستگی آماده شوند. دی بوسچر و همکاران(2011) درپژوهش خود یکی از عوامل مهم در پرورش افراد نخبه را حمایت از ورزشکاران در دوران قبل و بعد از قهرمانی در زمینههای مختلف بیان کرد تا ورزشکاران بتوانند در دورۀ ورزش خود بدون هیچ دغدغهای به ورزش قهرمانی بپردازند. سجادی(1390) حمایت از منابع انسانی از جمله تأمین آتیۀ ورزشکاران را از مهمترین عوامل توسعۀ ورزش قهرمانی جودو معرفی کرد که با نتایج پژوهش حاضر همخوانی دارد. خدمات حمایتی سهم مؤثری بر عملکرد ورزشکاران نخبه دارد و محیطی که ورزشکاران را از جنبههای مختلف حمایت میکند احتمال موفقیت بینالمللی آنها را افزایش میدهد. بنابراین با توجه به اینکه در ایران نیز طبق آیین نامه، قهرمانان رقابتهای جهانی و المپیک، از تسهیلاتی مانند تسهیلات تحصیلی و غیره میتوانند استفاده کنند، باید فدراسیونها با کمک وزارت ورزش وجوانان و کمیته ملی المپیک از طریق تدوین راهکارهای مناسب به این مهم جامۀ عمل بپوشانند تا عملکرد و بهرهوری ورزشکاران نخبه ارتقا یابد. طبق یافتههای پژوهش، اماکن و تسهیلات آموزشی و تمرینی با ضریب اثر(161/0) اثرمثبت و معنیداری برموفقیت ورزشی تیمها دارد. اکبری آرمند(1374) و قاسمی (1384) داشتن سالنها و تأسیسات اختصاصی را در موفقیت رشتۀ ورزشی تأثیرگذار دانستهاند. غفوری(1388) اشاره میکند که در زمینۀ عوامل بنیادی توسعۀ ورزش قهرمانی ایجاد مراکز مخصوص ورزش حرفهای، از عوامل تأثیرگذار برتوسعۀ ورزش قهرمانی است. سجادی وهمکاران(1382) دسترسی به باشگاههای تخصصی و مکانهای مجهز را از عوامل موفقیت کاروان ورزشی میدانند. سوتریادو وشیلبوری(2009) فراهم آوردن شرایط تمرینی مناسب را از مهمترین عوامل پیشرفت و موفقیت ورزشکاران نخبه عنوان کردند. ویکر وهمکاران (2012) در بررسی عوامل موفقیت در المپیک، اماکن و تسهیلات تمرینی را مهمترین عوامل موفقیت کشورها دربازیهای المپیک بیان کردند. پرینز و همکاران (2013) تسهیلات تمرینی را از شاخصهای اثر گذار بر موفقیت ورزش ملی دانسته اند که با نتایج تحقیق حاضر همسو میباشد. بنابراین در صورت وجود اماکن و تسهیلات آموزشی کافی در کشور، تعداد زیادی از علاقهمندان میتوانند در برنامههای ورزشی شرکت کنند و از بین این افراد ورزشکاران نخبه برای حضور در عرصههای قهرمانی انتخاب شوند. بر پایۀ یافتههای پژوهش، متغیر سیستم مربیگری با ضریب اثر(348/0) اثر مثبت و معنیداری بر موفقیت ورزشی تیمها دارد. قاسمی(1384)، محمدتقی پورطهرانی(1386) و دی بوسچر(2009) افزایش و ارتقای سطح دانش مربیان را از عوامل توسعۀ ورزش قهرمانی برشمردند. مظفری(1388) ایجاد نظام مربیگری نوین را از راهکارهای افزایش پیشرفت نظام توسعۀ ورزش قهرمانی در کشور میداند. گولد و همکاران[27](1999) در تحقیق خود با عنوان "ارزیابی استراتژیهای اثر گذار بر عملکرد ورزشکاران" دریافتند که مربیان یکی از مهمترین عوامل موفقیت میباشند. سوتریادو (2009) بیان میکند که مربیان قلب و روح ورزش قهرمانی هستند. ویکر وهمکاران (2012) استفاده از مربیان و روانشناسان در کنار تیمها را مهمترین عوامل موفقیت کشورها در بازیهای المپیک معرفی کردند. همچنین پرینز و همکاران (2013) عامل مربیگری را از شاخصهای اثر گذار بر موفقیت ورزش ملی بیان کردند. یافتۀ پژوهش حاضر همسو با یافتههای پژوهشهای یاد شده میباشد. از آن جا که این عامل در این پژوهش از دید صاحبنظران بیشترین اثر را برموفقیت ورزشی دارد، لذا استفاده از مربیان ورزشی نخبه در این سطح و همچنین ارزیابی عملکرد مربیان و طبقه بندی آنها جهت ایجاد انگیزه بیش از پیش احساس میگردد. بر اساس یافتههای پژوهش، متغیر رقابتهای ملی و بینالمللی با ضریب اثر(225/0) اثر مثبت و معنیداری برموفقیت ورزشی تیمها دارد. بیکر و لوگان(2007) رقابتها و رویدادهای ورزشی را به عنوان سنگ پایه موفقیتهای بینالمللی بیان کردهاند. هایدی وهمکاران(2009) نشان دادند برگزاری اردوهای تدارکاتی کریکت در موفقیت این تیم نقش اساسی داشته است. دی بوسچر وهمکاران(2011) افزایش شرکت ورزشکاران در رقابتهای بینالمللی را از عوامل مهم پیشرفت و موفقیت در ورزش دانسته اند. پرینز وهمکاران (2013) شرکت ورزشکاران در رقابتهای ملی و بینالمللی را عاملی جهت بهبود مهارت ورزشکاران بیان کردند. سجادی و همکاران(1390) برگزاری اردوهای بلند مدت و مسابقات درون مرزی را از عوامل پیشرفت ورزش قهرمانی جودوی کشور دانستند. این یافتۀ پژوهش نیز با یافتههای فوق همخوانی دارد. با توجه به اینکه یکی از عوامل موفقیت ورزشکاران در رویدادهای بزرگ، تدارک اردوها و مسابقات دوستانۀ متعدد است و نیز در کشورهای توسعه یافته، بعد از اتمام مسابقاتی نظیر المپیک، ورزشکار به حال خود رها نمیشود و فدراسیون برای مسابقات پیش روی خود برنامههای مدونی دارد، بنابراین برگزاری لیگهای منسجم و منظم در رشتههای انفرادی نیز در کشور ما احساس میشود. درانتها نتایج نشان داد متغیر تحقیقات علمی باضریب اثر(180/0) اثر مثبت و معنیداری برموفقیت ورزشی تیمها دارد. یانگ- مینگ لینگ(1990) دسترسی به اطلاعات جدید و پژوهشهای علمی را به عنوان یک عامل مهم برای موفقیت ورزشهای قهرمانی قلمداد نمودند. پرینز و همکاران (2013) تحقیقات علمی را از شاخصهای اثر گذار بر موفقیت ورزش ملی بیان کردند. دی بوسچر و همکاران(2011) رشد پژوهشهای علمی در رشتههای ورزشی را عامل موفقیت ورزشهای قهرمانی دانستند. هایدی و همکاران(2009) و قاسمی(1384) به تأثیر کمیتههای تحقیقاتی بر موفقیت در رشتههای ورزشی اشاره دارند. سجادی(1390) نیز به تأثیرکارگاهها و برنامههای علمی- آموزشی و راه اندازی کمیتۀ تحقیقات و انجام پژوهش در پیشرفت ورزش قهرمانی جودوی کشور اشاره داشته است. از این رو، میتوان نتایج پژوهش حاضر را با این یافتهها همسو دانست. پس ارتباط متقابل و دوسویه بین بخشهای پژوهشی- علمی و اجرایی در ورزش کشور به خصوص در سطح ورزش قهرمانی میتواند موجب ارتقای سطح عملکرد و اثربخشی شود.
به طور کلی نتایج پژوهش نشان داد که همۀ شاخصها به صورت مستقیم و غیر مستقیم بر موفقیت ورزشی تیمها اثر مثبت و معنیدار دارند. همچنین، تمامی متغیرهای مدل توانسته اند همسویی خود را با قریب به اتفاق اسناد ادبیات تحقیق به اثبات برساند. همچنین، نزدیکی نتایج با مدل مفهومی spliss که توسط دی بوسچر و همکاران (2011) پیشنهاد شده است، قابل توجه بود. در نهایت، با توجه به اثر گذار بودن شاخصهای فوق بر موفقیت ورزشی تیمها، سیاستگذاران ورزشی میتوانند با استفاده از تحلیل انجام گرفته و با تدوین برنامههای راهبردی به توسعه ورزش نخبگان کمک کنند. همچنین، پیشنهاد می گردد که برای مدیران و برنامهریزان این امکان فراهم آوده شود که برای توسعه ورزش و کسب کرسیهای بینالمللی با توجه به امکانات و منابع بالقوه کشور و مقایسه با کشورهای دیگر سیاستهای مناسبی اتخاذ نمایند؛ به گونهای که هدفهای بلندمدت، میانمدت و کوتاهمدت خود را بر اساس عوامل اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی تعیین نمایند.
منابع
- اکبری آرمند، علی .(1374). "توصیف وضعیت ورزش تنیس روی میزمردان کشور". پایان نامه کارشناسی ارشد،. دانشگاه تربیت معلم تهران. ص.77-81.
- محمد تقی پورطهرانی، پروانه .(1386). "مقایسه دیدگاه ورزشکاران، مربیان وصاحب نظران در مورد راهکارهای پیشرفت ورزش تکواندو زنان کشور". پایان نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران. ص63-42.
- مظفری، امیراحمد؛ الهی، علیرضا و قره، محمدعلی .(1388). "نظام جامع توسعه ورزش قهرمانی". طرح پژوهشی، پژوهشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی، تهران.
- سید عامری، میر حسن و جامعی، فاطمه .(1393). "تبیین عوامل مؤثر در گرایش مردم به ورزشهای همگانی و قهرمانی با تأکید برنقش رسانههای جمعی از دیدگاه کارشناسان تربیت بدنی استان کردستان". نشریه پژوهشهای کاربردی در مدیریت ورزشی. شماره1، تابستان 1393، ص.61-72.
- حیدرعلی، هومن .(1388). مدلیابی معادلات ساختاری باکاربرد نرمافزار لیزرل. چاپ سوم، تهران: انتشارات سمت
- سجادی، سید نصرالله .(1386). "بررسی علل ناکامی تیمهای ملی فوتبال جوانان در مسابقات آسیایی 1978-"1998. طرح پژوهشی، پژوهشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی.ص74-53
- سجادی، سید نصرالله .(1382). "بررسی نحوه اجرای برنامههای تمرینی تیم ملی دو ومیدانی و شمشیربازی به منظور شرکت در بازیهای آسیایی2002پوسان". طرح پژوهشی، پژوهشکده تربیت بدنی وعلوم ورزشی، تهران.ص.65-44
- سجادی، سید نصرالله؛ محمودی، احمد؛ ساعتچیان، وحید و حاجی آخوند زاده، مسعود .(1390). "بررسی اولویت وراهکارهای پیشرفت ورزش قهرمانی جودوی کشور از دیدگاه صاحبنظران". نشریه مدیریت ورزشی. دورۀ6، شماره2،ت ابستان1393،246 -.231
- عیدی، حسین و رمضانینژاد، رحیم .(1388). " تحلیل فرآیند مدیریت ورزشکاران نخبه". سومین کنگره ملی مدیریت منابع انسانی در ورزش. شهرکرد، 19 -20 آبان.ص11-7.
- غفوری، فرزاد .(1382). "تعیین عوامل مؤثر برگرایش به ورزش همگانی و قهرمانی برای تعیین راهبردهای ورزش ژیمناستیک کشور". رساله دکتری، دانشگاه تربیت مدرس.تهران.ص.63-57.
- قاسمی، محمدهادی .(1384). "مقایسه دیدگاه ورزشکاران، مربیان و صاحبنظران درمورد راهکارهای پیشرفت ورزش ژیمناستیککشور". پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت معلم. ص46-28.
- قراخانلو، رضا و قراخانلو، احسان .(1387). سیاستگذاری و اولویت بندی در توسعه ورزش قهرمانی. تهران: کمیته ملی المپیک جمهوری اسلامی ایران
- گودرزی، محمود؛ سیفپناهیشعبانی، جبار؛ حمیدی، مهرزاد و خطیبی، امین .(1390). "طراحی وتدوین راهبرد توسعه ورزش قهرمانی استان کردستان". نشریه مدیریت ورزشی. بهار1390، شماره8، ص.73-57
- هادوی، فریده. (1378). "تحلیل منتخبی از روش های استعدادیابی برای دوهای سرعت واستقامتی در پسرانجوان،".رساله دکتری، دانشگاه تهران. ص62-48.
- Bernard, A.B & Busse, M. R. (2000). "Who wins the Olympic games: Economies and medal totals". Review of Economics and Estatistics. 86(1), 413-417.
- Baker, J., & Logan, A. J. (2007). "Developmental contexts and sporting success: Birth date and birthplace effects in national hockey league draftees 2000-2005". British Journal of Sports Medicine, 41,515-517.
- Bergsgard, N.A., Houlihan, B., Mangset, P., Nodland, S.I. & Rommetveldt, H. (2007). Sport policy.A comparative analysis of stability and change. London: Elsevier,139-151
- Clumpner, R.A. (1994). 21ste century success in international competition. In R. Wilcox (Ed.), Sport in the global village (pp.298-303). Morgantown, WV: FIT.
- Collins, SNew Zealand. In B. Houlihan & M.Green. (2008). Comparative elite sport development. (pp.27-52). London: Elsevier.
- De Bosscher, V., De Knop, P., Van Bottenburg, M. (2007). "Sports Policy Factors Leading to International Sporting Success". Ph.D dissertation, University of Brussels, Be: Vubress,104-119
- De Bosscher, V., De Knop, P., Van Bottenburg, M., Shibli, S., Bingham, J. (2009). "Explaining international sporting success: An International comparison of elite sport systems and policies in six countries". Sport Management Review, 6,2, 185-215.
- De Bosscher, V., De Knop, P., van Bottenburg, M., Shibli, S., & Bingham, J. (2011)."Developing a Method for Comparing the Elite Sport Systems and Policies of Nations: AMixed Research Methods Approach". Journal of Sport Management, Vol. 24 P.567-600.
- Humphreys, B., Maresova, K., & Ruseski, J. (2012). Institutional factors, sport policy, and individual sport participation: An international comparison. (Working Paper No. 2012-01).pp.222-237.
- Kalliopi, Popi, Christine, Green, David, Shilbury. (2009). "Sport Development. Systems, Policies and Pathways: An Introduction to the Special Issue". Sport Management Review, Volume 11, Issue 3, November 2009, Pages 217–223
- Gibbons, T., McConnel, A., Forster, T., Riewald, S.T., & Peterson, K. (2003). "Reflections on success: US Olympians describe the success factors and obstacles that most influenced their Olympic development". Report phase II, United States Olympic Committee. USOC.
- Gould, D., Guinan, D., Greenleaf, C., Medbery, R. & Peterson, K. (1999). "Factors influencing Olympic performance: perception of athletes and coaches from more and less successful teams". The Sport Psychologist. 13, 371-394
- Green, M. and Collins, S. (2008). "Policy, Politics and Path Dependency: Sport Development in Australia and Finland". Sport Management Review. 11,225.251.
- Hyde, K. & Pritchard, A. (2009). "Twenty cricket: An examination of the critical success factors in the development of the competition". International Journal of Sports Marketing & Sponsorship, p. 113–136.
- Morton, R.H. (2002). "Who won the Sydney 2000 Olympics? An allometric approach". The Statistician, 51, 147-155.
- Oakley, B., & Green, M. (2007). "The production of Olympic champions: International perspectives on elite sport development system". European Journal for Sport Management, Vol. 8, P.83–105.
- Prinz, J., & von Hanau, T. (2013). "Estimating the indicators of national sporting success". Sport Management Review, 15(2),pp. 200–210.
- Porter, M.E. (1990). The competitive advantage of nations. London: the Macmillan Press LTD,78-96
- Rosselet, S. (2008). Methodology and principles of analysis. IMD World Competitiveness yearbook. Retreived August 2nd, 2008 from the IMD
- Robinson, L.and Bo”hlke, N. (2009). "Benchmarking of elite sport Systems". Management Decision. Vol. 47, No. 1. Pp. 67-84.
- Sotiriadou, K., and Shilbury, D. (2009). "Australian Elite Athlete Development: An Organizational Perspective". Sport Management Review. Vol: 12. P. 137–148.
- Shibli, S., Bingham, J. (2008). "A forecast for the performance of China in the Olympic Games 2008 and the underlying performance management issues". Managing Leisure, 13, 1-21.
- Van Bottenburg, M. (2009). Het topsportklimaat in Nederland[The elite sports climate in the Netherlands]. Hertogenbosch, the Netherlands: Diopter-Janssens and van Bottenburg bv,111-129
- Wicker, P., Hallmann, K., Breuer, C., & Feiler, S. (2012). "The value of Olympic success and the intangible effects of sport events—A contingent valuation approach in Germany". European Sport Management Quarterly, 12(4),pp.337–355.
- Yang, Mingling .(1990). "Summary of Chinese men Gymnastics team in the 25th Gymnastics championship". Chinese Sports Science and Technology. Vol.5. P. 1-6