نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار، گروه مدیریت ورزشی، دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی، دانشگاه تهران، تهران، ایران(نویسنده مسئول) E-mail: Askarian@ut.ac.ir
2 کارشناس ارشد، گروه مدیریت ورزشی، دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
چکیده
تحقیق حاضر با هدف ارزیابی عملکرد استان های کشور در حیطه ورزش قهرمانی معلولان انجام پذیرفت. پژوهش حاضر از نوع تحلیلی- توصیفی و با هدف کاربردی می باشد. جامعه و نمونه آماری تحقیق برابر و شامل هیئتهای ورزش جانبازان و معلولان 31 استان کشور میباشد. پس از دستهبندی و توصیف دادهها از طریق آمار توصیفی، از آزمون های آماری کلموگروف اسمیرنف، رگرسیون چند متغیره و تحلیل پوششی دادهها استفاده شد. نتایج حاکی از آن بود که جمعیت معلولان (003/0 p<و 26/3 t=) و تولید ناخالص داخلی (002/0 p<و 42/3 t=) به عنوان پیشبینی کنندههای عملکرد ورزش قهرمانی معلولان قابل استناد هستند. همچنین از مجموع 31 استان کشور، 8 استان جزو استانهای کارآ و 23 استان در زمره استانهای ناکارآ قرار دارند.
با توجه به عدم توانایی یکسان استان های کشور در کسب مدال در سطح ملی و بینالمللی، نیاز توجه ویژه به افزایش تولید ناخالص داخلی و منابع و امکانات استانها و تشویق معلولان به مشارکت ورزشی از اهمیت خاصی برخوردارست.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Assessment of Performance of Athletics with Disability in Iran through Data Envelopment Analysis (DEA) Method
نویسندگان [English]
- Fariba Askarian 1
- Shadi Majid khah 2
1 Ph.D., Associate Professor, Sport Management Department, Faculty of Physical Education and Sport Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran
2 Master Degree, Sport Management Department, Faculty of Physical Education and Sport Sciences, University of Tabriz, Tabriz, Iran
چکیده [English]
The study is to assess the performance of the provinces in the field of athletics of the disabled. The present study is an analytical-descriptive type with a practical purpose. The society and the statistical sample are equal and include the sports teams of veterans and disabled in 31 provinces of the country. After categorizing and describing the data, descriptive statistics, Kolmogorov-Smirnov statistical tests, multivariate regression and data envelopment analysis were used.
The results showed that the population with disabilities (t = 3/26, p <0/003) and GDP (t = 3/42, p <0/002) can be considered as predictors of the performance of the sports championship of the disabled. Also, from 31 provinces of the country, 8 provinces are among the effective provinces and 23 provinces are among the inefficient provinces.
Due to the inability of the provinces of the country to medal earn at the national and international levels, the need for special attention to the increase of GDP and resources and facilities of the provinces and encouraging people with disabilities to participate in sports is very important.
کلیدواژه‌ها [English]
- Key Words: Assessment of Performance
- Sports Athletics
- Disabled People and Data Envelopment Analysis
ارزیابی عملکرد ورزش قهرمانی معلولان کشور با روش تحلیل پوششی داده ها
فریبا عسکریان[1]
شادی مجیدخواه[2]
تاریخ دریافت مقاله: 22/3/1397
تاریخ پذیرش مقاله:5/6/1397
مقدمه
موفقیت در ورزش قهرمانی اغلب به عنوان منبعی ارزشمند از انطباقپذیری در کمک به رسیدن به طیف وسیعی از تمامی اهداف دولت ها محسوب میشود (گرین و هولیهان[3]، 130:2005). رقابتهای ورزشی در عرصه بینالمللی مدام در حال افزایش است و فراگیر شدن و اهمیت موفقیت در عرصه بین‌الملل، توجه ویژهای را از طرف دولتها متوجه این امر ساخته است و کشورها، رویکردهای راهبردی بیشتری را برای توسعه ورزش قهرمانی در سطح جهانی اتخاذ میکنند (دی بوسچر و همکاران[4]، 118:2009).
پارالمپیک، یکی از رویدادهای بینالمللی ورزشی است که برای ورزشکاران معلول برگزار میگردد و طی دهههای گذشته به طور چشمگیری گسترش یافته است و تعداد بیشتری از ورزشکاران در آن شرکت میکنند. تعداد ورزشکاران پارالمپیک از 400 نفر و 23 کشور در اولین پارالمپیک رم 1960، به 4200 نفر و 165 کشور در پارالمپیک 2012 لندن افزایش یافته است که این امر اهمیت و توجه ویژه را به ورزش معلولان دوچندان ساخته است (کمیته بینالمللی پارالمپیک[5]، 2012). بنابر تعریف سازمان بهداشت جهانی[6]، معلولیت عبارت است از: ایجاد اختلال در روابط بین وضعیت سلامت فرد، عوامل فردی و عوامل خارجی که نشاندهنده شرایط زندگی فرد است. معلولیت اصطلاح فراگیری است که اختلالات[7]، محدودیتهای حرکتی[8] و محدودیتهای مشارکتی[9] را شامل میشود (سازمان بهداشت جهانی، 2011). در بسیاری از کشورهای توسعه یافته، بررسی مشکلات معلولان، یکی از پایه های اساسی مطالعات اجتماعی و سیاست های مهم جامعه محسوب می شود (گودلی، هاگز و دیویس[10]،2012: 54). ورزش معلولان در طی دو دهه گذشته، در هر دو سطح ملی و بینالمللی توسعه قابل توجهی در سراسر جهان داشته است (دی بوسچر و وونگ[11]، 8:2014 و توماس و اسمیت[12]،73:2009)
عملکردهای فوق‌العاده و موفقیت در ورزش معلولان همانند ورزش غیر معلولان میتواند نتیجه سیاستهای حمایتی و پیشرفته دولتها باشد که عموماً در قالب ساختارهای فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی و ... درکنار ساختار ورزشی یک کشور قرار گرفتهاند (هوو[13]، 130:2008). مطالعات زیادی نشان دادهاند که تنوع و اندازه جمعیت یک کشور در کسب مدال در رویدادهای بزرگ ورزشی مؤثر میباشد (هافمن و همکاران[14]، 264:2004). در المپیک تابستانی 2008، به طور کلی، بیش از نیمی (56 درصد) از همه مدالها (542 مدال) و 64 درصد از کل مدالهای طلا (194 مدال طلا)، توسط 10 کشور برتر که نمایانگر یک سوم از جمعیت جهان هستند، کسب شدهاند. اهمیت اندازه جمعیت در موفقیت بینالمللی یک فرض منطقی است. جمعیت بیشتر، یک منبع بزرگتر از استعدادهای بالقوه برای دستاوردهای ملی آینده است، اما سؤال اینجاست که چرا کشورهای پرجمعیتی مانند هند، بنگلادش، تایلند و برزیل، با وجود داشتن جمعیت زیاد، قادر به کسب مدال در المپیک نیستند؟ (کاستونکا و اسکوریچ[15]،110:2011).
برخی از محققان معتقد هستند که اندازه جمعیت نمیتواند به اندازه کافی توزیع مدالها را در رقابتهای ورزشی توضیح دهد و شاخص اقتصادی تولید ناخالص داخلی، بهترین عامل پیشبینی کننده در عملکرد ورزشی و کسب موفقیت میباشد (هافمن و همکاران،545:2002؛ رابرتز[16]، 2006؛ کاستونکا و اسکوریچ، 112:2011). تولید ناخالص داخلی یا به طور کلی اقتصاد یک کشور در موفقیتهای ورزشی، قطعاً مهم است، اما برخی از کشورهای فقیرکه از لحاظ اقتصادی و متوسط درآمد در سطح پایینی قرار دارند نیز توانستهاند در کسب مدال، در رقابتهای بینالمللی موفق شوند. به عنوان مثال، کشورهایی مانند کنیا و اتیوپی در دو استقامت، آنگولا در بسکتبال، کامرون در فوتبال و یا کشور کوبا که توانست در المپیک 1996 آتلانتا، 25 مدال و در المپیک 2000 سیدنی، 29 مدال به دست آورد (موسی و اسمیت[17]، 2004؛ لوئیز و فادال[18]، 2010). بنابراین برخی محققان معتقدند که اندازه جمعیت در کنار تولید ناخالص داخلی، تأثیر مثبت و به سزایی در عملکرد و کسب مدال در موفقیتهای ورزشی کشورها دارد (راتک و ویتک[19]،525:2008؛ برنارد و باس[20]،420:2000؛ جانسون و علی،981:2004). این امر به دلیل اینکه جمعیت بیشتر، منبعی از نیروی کار بیشتر است و تولید ناخالص داخلی نیز منبعی از سرمایه بیشتر برای پرورش این نیروی کار است، قابلیت توجیهی بیشتری دارد (موسی و اسمیت، 288:2004).
استانهای کشورها نیز توانایی یکسانی در شرکت و کسب مدال، چه در سطح ملی و چه در سطح بینالمللی ندارند و با توجه به تفاوت های اجتماعی– اقتصادی، از عملکردهای متفاوتی در ورزش قهرمانی برخوردارند (عسکریان و همکاران، 1394: 40). بنابراین با توجه به آمار بالای تعداد معلولان و افزایش روزشمار آنها و اهمیت مشارکت و موفقیت آنان در رقابتها، لزوم توجه ویژه به ورزش معلولان نمایان میشود. بدین ترتیب، تحقیق حاضر درصدد است که عملکرد استان های کشور در حیطه ورزش قهرمانی معلولان در مسابقات بین المللی را با روش تحلیل پوششی داده ها مورد ارزیابی قرار دهد. لذا سؤالات مطرح شده در این تحقیق ورزش عبارت اند از:
عوامل اقتصادی و اجتماعی مؤثر بر عملکرد قهرمانی معلولان ایران کدام اند؟
میزان کارآیی استانها از لحاظ عملکرد ورزش قهرمانی معلولان چگونه است؟
روش شناسی پژوهش
تحقیق حاضر، از نوع توصیفی- تحلیلی و در زمره تحقیقات کاربردی محسوب می شود. جمع آوری داده ها به روش اسنادی و به صورت کتابخانهای صورت گرفته است. جامعه آماری این تحقیق شامل هیئتهای ورزشی جانبازان و معلولان استانهای کشور (31 هیئت) میباشد که با توجه به نوع تحقیق، حجم نمونه برابر با جامعه آماری در نظر گرفته شده است. دادههای تحقیق از سال 1389 تا سال 1393 جمعآوری و تجزیه و تحلیل شدهاند.
اطلاعات مربوط به شاخصهای تولید ناخالص داخلی به عنوان مهمترین شاخص اقتصادی مؤثر با مراجعه به مرکز آمار ایران و همچنین استفاده از سالنامههای آماری استانها موجود در سایت استانداری هر استان، جمعآوری شد. همچنین اطلاعات مربوط به جمعیت معلولان به تفکیک استانها، از سازمان بهزیستی کشور دریافت شد. داده های مربوط به عملکرد معلولان در مسابقات پاراالمپیک، جهانی و پاراآسیایی نیز از کمیته ملی پاراالمپیک جمعآوری شده است.
برای تجزیه و تحلیل دادهها در بخش آمار توصیفی، اقدام به نمایش دادهها، رسم نمودارها و فراوانی شده است و در بخش آمار استنباطی ابتدا از آزمون کلموگروف- اسمیرنف جهت مشخص کردن نرمال بودن دادهها و سپس برای تعیین ضریب تأثیر متغیرهای تحقیق و استخراج معادله از رگرسیون چندگانه در سطح معناداری 05/0 = α استفاده گردید.
در این تحقیق ابتدا تأثیر عوامل اقتصادی (تولید ناخالص داخلی، نرخ تورم، نرخ بیکاری و ضریب جینی) و عوامل اجتماعی (اندازه جمعیت استان ها و اندازه جمعیت معلولان) بر عملکرد ورزش قهرمانی معلولان ایران مورد بررسی قرار گرفت که تنها عامل اقتصادی تولید ناخالص داخلی و عامل اجتماعی اندازه جمعیت معلولان دارای اثر معنادار بودند.
در بخش بعدی به تجزیه و تحلیل دادهها جهت سنجش کارآیی استانها با استفاده از تحلیل پوششی دادهها پرداخته شده است. میزان کارآیی استانها از لحاظ عملکرد ورزش قهرمانی با توجه به دو عامل اثرگذار جمعیت معلولان و تولید ناخالص داخلی به عنوان داده (ورودی) و مدالهای طلا، نقره و برنز پارالمپیک، پارآسیایی و جهانی به عنوان ستانده (خروجی) بر اساس مدل[21]BCC بررسی گردید.
روش تحلیل پوششی دادهها (DEA)
تحلیل پوششی دادهها، یک روش برنامهریزی ریاضی برای ارزیابی کارآیی واحدهای تصمیم گیرندهای (DMUs)[22] است که چندین ورودی و چندین خروجی دارند. اندازهگیری کارآیی به دلیل اهمیت آن در ارزیابی عملکرد یک شرکت یا سازمان همواره مورد توجه محققان قرار داشته است. در سال 1957، فارل با استفاده از روشی همانند اندازهگیری کارآیی در مباحث مهندسی، به اندازهگیری برای واحد تولیدی اقدام کرد. موردی که فارل برای اندازهگیری کارآیی مد نظر قرار داد، شامل یک ورودی و یک خروجی بود (مهرگان، 138:1383). الگوهای تحلیل پوششی دادهها به طور کلی عبارت اند از: الگوی (CCR)، الگوی (BCC)، الگوی جمعی و الگوی اندرسون- پیترسون که در این پژوهش مدل BCC خروجی محور به عنوان مبنا به کار گرفته شده است. دلیل انتخاب خروجی محور آن است که استانها دارای منابع نسبتاً ثابتی از جمله جمعیت معلولان و تولید ناخالص داخلی هستند و با توجه به ماهیت آنها توصیه به کم کردن آنها عاقلانه نخواهد بود؛ اما خروجیها که شامل تعداد مدالهای طلا، نقره و برنز هستند به فعالیتها و نحوه تخصیص منابع بستگی دارد و در هر دوره قابل تغییر میباشند. از این رو، برای ارزیابی آنها مدل خروجی محور مناسبتر است. همچنین دلیل استفاده از بازده متغیر به مقیاس، محدودیتهایی است که فرض بازدهی ثابت به مقیاس دارد، نظیر اینکه تنها برای زمانی مفید است که بنگاه‌ها در مقیاس بهینه عمل کنند و این بسیار دور از ذهن است. علاوه بر این، رویکرد بازدهی متغیر به مقیاس به ارائه نتایج دقیق تر و کاملتری می‌انجامد.
تجزیه و تحلیل دادهها و ارزیابی کارآیی و رتبه‌بندی استانهای منتخب بر مبنای روش خروجی محور و بر پایه بازدهی متغیر به مقیاس (VRS)[23] انجام شده است. اندازهگیری کارآیی توسط نرم افزار تخصصی روش تحلیل پوششی دادهها یعنی DEAP V.2.1 و کلیه تحلیل‌ها با استفاده از دادهها و آمار واقعی متغیرهای ورودی و خروجی طی سال 1389 تا 1393 صورت گرفته است.
در تکنیک تحلیل پوششی دادهها به ارزیابی کارآیی واحدهای تصمیم‌گیرنده (DMU) براساس ورودی‌ها و خروجیها پرداخته میشود. دادههای مربوط به ورودی‌ها و خروجیهای استان در یک ماتریس تصمیم قابل نمایش است. ماتریس تصمیم با n شاخص و m گزینه به صورت زیر محاسبه خواهد شد:
در این ماتریس مقدار متغیر jام امبرای استان iام است.
- تولید ناخالص داخلی و جمعیت معلولان (ورودی)
- مجموع مدالهای کسب شده (خروجی)
بر اساس نتایج تحلیل پوششی دادهها، استانهایی که نمره 1 را به دست آوردهاند، استانهای کاملاً کارآ به شمار میآیند. به عبارتی، این استانها سعی و تلاش بیشتری در جذب منابع و تخصیص بهینه منابع داشتهاند و توانستهاند از منابع موجود بیشترین استفاده را ببرند. استانهایی که نمره کمتر از 1 به دست آوردهاند، جزو استانهای ناکارآ میباشند و نتوانستهاند از ظرفیتهای موجود استفاده بهینه داشته باشند. همچنین استانهایی که میزان خروجی آنها صفر می باشد، نمره کارآیی آنان صفر خواهد بود. در واقع، این استانها در بازیهای پارالمپیک، پاراآسیایی و جهانی هیچ مدالی کسب نکردهاند.
یافته های پژوهش
در این بخش ابتدا به توصیف متغیرهای مورد استفاده در تحقیق حاضر پرداخته شده است. جدول 1 میانگین و انحراف استاندارد تولید ناخالص داخلی و جمعیت معلولان استانها را طی پنج سال مورد بررسی نشان می دهد. با توجه به اطلاعات به دست آمده، میانگین تولید ناخالص داخلی و جمعیت معلولان استانها طی این پنج سال افزایش داشته است.
جدول 1: میانگین تولید ناخالص داخلی و جمعیت معلولان استانها طی پنج سال
|
سال شاخص |
آماره |
1389 |
1390 |
1391 |
1392 |
1393 |
|
تولید ناخالص داخلی* (میلیارد ریال) |
میانگین |
77/190006 |
74/191742 |
19/231610 |
32/314578 |
29/345466 |
|
انحراف استاندارد |
02/317559 |
7/278112 |
91/331274 |
65/422650 |
3/464028 |
|
|
جمعیت معلولان** (نفر) |
میانگین |
29/23611 |
06/27464 |
65/35285 |
10/35861 |
42/38032 |
|
انحراف استاندارد |
83/17889 |
96/20433 |
14/26398 |
2/26981 |
66/29388 |
*منبع: گزارش‌های اقتصادی استانهای کشور و بانک مرکزی
**منبع: سازمان بهزیستی کشور
جدول 2 نیز، شاخصهای توصیفی مدالهای (پارالمپیک، جهانی و پاراآسیایی) کسب شده توسط ورزشکاران هر استان را به شکل میانگین، انحراف استاندارد، حداقل و حداکثر در سال های مورد مطالعه نشان می دهد.
جدول 2: شاخصهای توصیفی مدالهای کسب شده توسط ورزشکاران هر استان(تعداد: 31)
|
شاخص سال |
آماره |
1389 |
1390 |
1391 |
1392 |
1393 |
|
مدال* (تعداد) |
میانگین |
77/7 |
9/2 |
67/2 |
45/3 |
22/7 |
|
انحراف استاندارد |
65/8 |
74/3 |
05/3 |
31/4 |
78/8 |
|
|
حداقل |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
|
حدکثر |
38 |
17 |
12 |
19 |
38 |
*منبع: اطلاعات کمیته ملی پارالمپیک
با توجه به نتایج آزمون کلموگروف اسمیرنف در جدول 3، اختلاف معنیداری بین دادههای مورد نظر مشاهده نشد. بنابراین دادههای جمعآوری شده دارای توزیع طبیعی میباشند.
جدول3: آزمون کلموگروف- اسمیرنف جهت بررسی توزیع طبیعی دادهها
|
متغیر |
آماره |
p |
|
تولید ناخالص داخلی |
53/0 |
078/0 |
|
جمعیت معلولان |
05/1 |
21/0 |
|
مدال |
963/0 |
31/0 |
همچنین نتایج به دست آمده از رگرسیون چندگانه (جدول 4) نشان میدهد که 79 درصد از تغییرات متغیر وابسته، توسط متغیرهای مستقل تبیین میشود و 21 درصد باقیمانده مربوط به سایر عواملی است که در این آزمون مورد بررسی قرار نگرفته است. همانطور که در جدول 4، ملاحظه میشود، معنیداری متغیرهای تولید ناخالص داخلی و اندازه جمعیت معلولان کمتر از 5 درصد میباشند. در نتیجه این متغیرها در تعامل با یکدیگر، بر عملکرد ورزش قهرمانی معلولان تأثیر دارند و با توجه به ستون ضرایب استاندارد شده و سهم اثر معنیدار هر یک، مشاهده میشود که قویترین پیشبینی کنندهها به ترتیب عبارت اند از: جمعیت معلولان(482/0β=) و تولید ناخالص داخلی (46/0β=).
جدول 4: جدول رگرسیونی عوامل مؤثر بر عملکرد ورزش قهرمانی معلولان
|
شاخص |
ضرایب استاندارد نشده |
ضرایب استاندارد شده |
R2 |
t |
p |
|
|
B |
خطای معیار |
Beta |
||||
|
ثابت |
13/8 |
762/0 |
|
79/0 |
67/10 |
001/0> |
|
تولید ناخالص داخلی |
04/4 |
23/1 |
46/0 |
26/3 |
003/0 |
|
|
جمعیت معلولان |
18/4 |
22/1 |
482/0 |
42/3 |
002/0 |
|
در نتیجه، مدل پیشبینی عملکرد ورزش قهرمانی معلولان استانهای کشور که از رابطه رگرسیونی استخراج شده است، به شرح زیر میباشد:
y=13/8+04/4x1+18/4x2
y: عملکرد ورزش قهرمانی معلولان
1x: تولید ناخالص داخلی (میلیارد ریال)
2x: جمعیت معلولان.
در بخش بعدی به تجزیه و تحلیل دادهها جهت سنجش کارآیی استانها با استفاده از تحلیل پوششی دادهها پرداخته شده است. میزان کارآیی استانها از لحاظ عملکرد ورزش قهرمانی با توجه به دو عامل اثرگذار جمعیت معلولان و تولید ناخالص داخلی به عنوان داده (ورودی) و مدالهای طلا، نقره و برنز پارالمپیک، پاراآسیایی و جهانی به عنوان ستانده (خروجی) بر اساس مدل[24]BCC بررسی گردید.
نتایج جدول 5، نشان میدهد که در سال 89، تعداد 12 استان یا 39 درصد استانهای کشور کارآ و 61 درصد استانها ناکارآ؛ در سال 1390، تعداد 10 استان یا 32 درصد استانها کارآ و 68 درصد استانها ناکارآ؛ در سال 91، تعداد 7 استان یا 23 درصد کارآ و 77 درصد استانها ناکارآ؛ در سال 92، تعداد 11 استان یا 35 درصد استانها کارآ و 65 درصد ناکارآ و در سال 93 تعداد 7 استان یا 23 درصد استانها کارآ و 77 درصد ناکارآ میباشند. همچنین نشان میدهد که استانهای ایلام، خراسان جنوبی، خراسان شمالی و کهگیلویه و بویر احمد در مسابقات مذکور هیچ مدالی به دست نیاوردهاند و کارآیی آنها در عملکرد ورزش قهرمانی معلولان صفر میباشد.
جدول 5: کارآیی استانها در حالت بازده متغیر به مقیاس*
|
استانها |
کارآیی |
||||
|
89 |
90 |
91 |
92 |
93 |
|
|
آذربایجان شرقی |
1 |
1 |
467/0 |
603/0 |
701/0 |
|
آذربایجان غربی |
672/0 |
25/0 |
71/0 |
143/0 |
352/0 |
|
اردبیل |
1 |
1 |
1 |
0 |
868/0 |
|
اصفهان |
859/0 |
981/0 |
412/0 |
1 |
759/0 |
|
البرز |
1 |
368/0 |
413/0 |
486/0 |
1/0 |
|
ایلام |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
بوشهر |
739/0 |
1 |
936/0 |
0 |
1 |
|
تهران |
1 |
1 |
1 |
1 |
1 |
|
چهارمحال و بختیاری |
1 |
0 |
0 |
0 |
1 |
|
خراسان جنوبی |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
خراسان رضوی |
1 |
89/0 |
6/0 |
951/0 |
844/0 |
|
خراسان شمالی |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
خوزستان |
723/0 |
158/0 |
333/0 |
296/0 |
772/0 |
|
زنجان |
1 |
1 |
0 |
1 |
1 |
|
سمنان |
0 |
1 |
1 |
1 |
0 |
|
سیستان و بلوچستان |
0 |
0 |
0 |
718/0 |
0 |
|
فارس |
531/0 |
635/0 |
415/0 |
1 |
1 |
|
قزوین |
1 |
0 |
0 |
0 |
29/0 |
|
قم |
0 |
333/0 |
327/0 |
1 |
401/0 |
|
کردستان |
578/0 |
0 |
0 |
1 |
0 |
|
کرمان |
1 |
453/0 |
681/0 |
1 |
602/0 |
|
کرمانشاه |
758/0 |
1 |
1 |
158/0 |
1 |
|
کهگیلویه و بویر احمد |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
گلستان |
651/0 |
0 |
789/0 |
336/0 |
756/0 |
|
گیلان |
1 |
1 |
1 |
749/0 |
55/0 |
|
لرستان |
1 |
1 |
1 |
1 |
1 |
|
مازندران |
1 |
644/0 |
1 |
0 |
277/0 |
|
مرکزی |
821/0 |
1 |
787/0 |
1 |
408/0 |
|
هرمزگان |
565/0 |
0 |
0 |
642/0 |
152/0 |
|
همدان |
151/0 |
292/0 |
0 |
163/0 |
137/0 |
|
یزد |
0 |
0 |
0 |
1 |
3/0 |
*منبع: یافتههای تحقیق
جدول 6، نتایج نمره استانها و رتبه آنها را طی پنج سال نشان میدهد. با توجه به نتایج جدول مربوطه، از 31 استان کشور، تنها 8 استان اردبیل، بوشهر، تهران، زنجان، لرستان، مرکزی، سمنان و خراسان رضوی کارآ بودهاند و توانستهاند حداکثر کارآیی یعنی 1 را به دست آورند. به عبارت دیگر، این استانها توانستهاند حداکثر میزان نتیجه (تعداد مدالهای کسب شده) را با توجه به منابع در دسترس (تولید ناخالص داخلی و نیروی انسانی) به دست آورند. بقیه استانها کارآیی لازم را با توجه به ظرفیتهای موجود و در مقایسه با سایر استانها نداشتهاند. به بیان دیگر، استانهای ناکارآ در این بخش با منابع و ورودی های بیشتر، خروجیهای کمتری ارائه میکنند.
جدول 6: ارزیابی عملکرد ورزش قهرمانی معلولان استان ها طی پنج سال*
|
میزان کارآیی |
رتبه |
استانهای کشور یا بنگاه (DMU) |
|
1 |
1 |
اردبیل |
|
1 |
1 |
بوشهر |
|
1 |
1 |
تهران |
|
1 |
1 |
خراسان رضوی |
|
1 |
1 |
زنجان |
|
1 |
1 |
مرکزی |
|
1 |
1 |
لرستان |
|
1 |
1 |
سمنان |
|
975/0 |
9 |
آذربایجان شرقی |
|
934/0 |
10 |
کرمان |
|
907/0 |
11 |
فارس |
|
893/0 |
12 |
گیلان |
|
845/0 |
13 |
اصفهان |
|
802/0 |
14 |
کرمانشاه |
|
66/0 |
15 |
البرز |
|
644/0 |
16 |
مازندران |
|
576/0 |
17 |
چهارمحال و بختیاری |
|
568/0 |
18 |
قم |
|
479/0 |
19 |
خوزستان |
|
47/0 |
20 |
گلستان |
|
451/0 |
21 |
آذربایجان غربی |
|
374/0 |
22 |
یزد |
|
324/0 |
23 |
قزوین |
|
261/0 |
24 |
هرمزگان |
|
243/0 |
25 |
کردستان |
|
137/0 |
26 |
همدان |
|
075/0 |
27 |
سیستان و بلوچستان |
|
0 |
28 |
ایلام |
|
0 |
28 |
خراسان جنوبی |
|
0 |
28 |
خراسان شمالی |
|
0 |
28 |
کهگیلویه و بویر احمد |
*منبع: یافتههای تحقیق
بحث و نتیجه گیری
نتایج به دست آمده حاکی از آن است که تولید ناخالص داخلی بر عملکرد ورزش قهرمانی معلولان در ایران تأثیر مثبت دارد. در تبیین این موضوع میتوان گفت که جامعه ثروتمندتر به احتمال زیاد، فرصت بیشتری برای مشارکت معلولان در ورزشهای سازمان یافته فراهم میکند. تمرینات و فراهم کردن شرایط ورزشی برای معلولان، معمولاً هزینهبر و گران میباشد و جای تعجب نیست که کشورهای فقیر قادر به ارائه امکانات لازم و آموزش ورزشها به معلولان نخواهند بود. همچنین، شرکت در مسابقات ورزشی نیازمند صرف هزینه است و بستگی به پشتیبانی مالی دولت و بخش خصوصی دارد. بی شک، ورزشکاران جوامع فقیر با مشکلات بیشتری در جمعآوری بودجه لازم جهت شرکت در مسابقات روبه رو خواهند شد (بوتس و همکاران،135:2011). یک کشور ثروتمند میتواند منابع مورد نیاز بیشتری را برای آمادگی ورزشکاران، ایجاد و حفظ امکانات آموزشی، توسعه سیستم آموزشی پیشرفته برای مربیان و حمایت از تحقیقات علمی در نظر بگیرد که این کار، زمینه ایجاد و توسعه استعدادهای ورزشی بیشتری را فراهم میکند (راتک و ویتک، 525:2008). همچنین واضح است که افزایش درآمد یک کشور باعث افزایش رفاه و افزایش تقاضای مردم آن کشور برای ورزش خواهد شد و بی تردید باعث شکوفا شدن استعدادهای ورزشی و قهرمانپروری میشود (لوئیز و فادال،871:2010 و جیانگ و همکاران،185:2010). با توجه به وابستگی بسیار زیاد عملکرد کشورها در مسابقات المپیک و پارالمپیک (هولیهان و مالکوم[25]، 2015: 212)، می توان اقتصاد را یکی از عوامل اصلی برای توسعه ورزش رقابتی دانست؛ چنان که تولید ناخالص داخلی یک کشور به عنوان یکی از اصلیترین شاخصهای اقتصادی میتواند در توسعه ورزش و میزان موفقیت یک کشور نقش بهسزایی ایفا کند (کاستونکا و اسکوریچ، 2011 و جانسون و علی، 2000 و 2004). درآمد بیشتر به یک جامعه این امکان را میدهد که در ورزشها تخصصی تر عمل کند، ورزشکاران بهتری آموزش دهد، مراقبتهای بهداشتی بیشتری ارائه دهد و تعداد افراد زیادتری را به مسابقات اعزام نماید (هافمن و همکاران،266:2004). تحقیقات زیادی به وجود رابطه بین عوامل کلان اقتصادی و موفقیت در رقابتهای ورزشی اشاره کردهاند. به عقیده برنارد و باس (2004)، در کشورهای ثروتمند، افراد، سازمانها و یا دولت حاضر به سرمایهگذاری در ورزش هستند. همچنین ورزش به عنوان بخشی از آموزش و پرورش محسوب میشود و نقش مهمی در پر کردن اوقات فراغت مردم دارد. یافته حاضر با نتایج تحقیقات کارتر و همکاران (2014)، لوئیز و فادال (2010)، کاستونکا و اسکوریچ (2011)، فارست و همکاران (2010)، راتک و ویتک (2008)، کریشنا و هاگلند (2008)، چاریلو و فلیتمن (2006) و برنارد و باس (2004) همسو میباشد. برای توسعه ورزش معلولان نیز همانند ورزش غیر معلولان، وجود تجهیزات و امکانات ورزشی مناسب، زیرساختها و باشگاههای مخصوص، مربیان برجسته و ... ضروری میباشد که تمامی این تسهیلات نیازمند تخصیص سرمایه و بودجه به ورزش معلولان است. روشن است جوامعی که درآمد بیشتری دارند، قادر به تأمین بیشتر این نیازمندیها و فراهم کردن فرصت برای مشارکت معلولان نیز میباشند که این به نوبه خود شکوفا شدن استعدادها و بهبود عملکرد ورزش آنان را به دنبال خواهد داشت. نتایج این تحقیق با تحقیقات رحیمی (1392) و دختباقر (1392) ناهمسو میباشد. دلیل این ناهمسویی را میتوان اختلاف در عوامل مورد بررسی در تحقیقات ناهمسو با این تحقیق دانست. همچنین جامعه آماری نیز میتواند این ناهمسویی را توضیح دهد؛. به طوری که کشورهای عربی در جامعه آماری تحقیقات ناهمسو، با وجود اینکه ثروت بالایی دارند، اما از عملکرد مطلوبی برخوردار نبودهاند.
نتیجه دیگر تحقیق نشان داد که جمعیت معلولان بر عملکرد ورزش قهرمانی معلولان استانها تأثیر مثبت دارد. جمعیت نقش مهمی در تعیین موفقیتهای ورزشی ایفا میکند. به طور طبیعی، جمعیت بزرگتر منبع بیشتری از ورزشکاران با استعداد خواهد داشت. در نتیجه شانس بیشتری برای پیروزی در رقابتها دارد (برنارد و باس، 2004). جمعیت بیشتر فرصت بیشتری را برای سازماندهی آموزش و رقابتها فراهم مینماید. این استدلال که جمعیت بر روی کیفیت آموزش تأثیر میگذارد، به این دلیل برمیگردد که ورزشها اغلب محصولات مشترکی از ویژگیهای فردی و محیطی هستند. درست است که موفقیت فردی بر اساس ویژگیهای فردی میباشد، اما توسعه و رشد این ویژگیها زمانی میسر خواهد بود که ورزشکار بتواند با دیگر ورزشکاران مستعد به تمرین و رقابت بپردازد. بی تردید، یافتن ورزشکاران کافی برای تشکیل تیم و تمرین و آموزش در صورتی آسانتر خواهد بود که میزان و توزیع جمعیت بیشتر باشد. این امر در جوامع با جمعیت کمتر شاید امکانپذیر نباشد و شاید استعدادهای بالقوه افراد در جوامع کوچک به همین دلیل به بالفعل تبدیل نگردد (بوتس و همکاران،140:2011 و دی بوسچر و همکاران،122:2014). تحقیقات مختلفی تنوع و اندازه جمعیت را در کسب موفقیتهای ورزشی مؤثر میدانند. به طور طبیعی به نظر میرسد که کشورهای پرجمعیتی مانند چین، ایالات متحده آمریکا و روسیه با جمعیت بزرگتر، یک منبع بزرگتر از ورزشکاران با استعداد خواهند داشت و از این رو، قادر به کسب مدال بیشتری میباشند (هافمن و همکاران، 265:2004). در رقابتهای پاراآسیایی 2010 گوانگجو، کشورهای پرجمعیت مانند چین (331,1 میلیارد نفر) و ژاپن (5,127 میلیون نفر) با توجه به جمعیت زیاد و احتمال حضور ورزشکاران نخبه معلول بیشتر توانستهاند به ترتیب بر سکوهای اول و دوم بزرگترین رویدادهای ورزشی معلولان آسیا تکیه بزنند(رحیمی و همکاران، 108:1392). در بازیهای المپیک 2008 پکن، پنج کشور برتر، حدود 36 درصد از جمعیت کل جهان را داشتند و توانستند بیش از 38 درصد کل مدالها را به دست آورند. پنج کشور در رتبههای پایین، با داشتن 9 درصد از کل جمعیت جهان، توانستند فقط 5 درصد مدالها را کسب نمایند (شریعتی فیضآبادی و همکاران،71:2013)؛ اما با این حال کشورهایی هستند که علیرغم داشتن جمعیت زیاد، قادر به کسب مدال نیستند و عملکرد چشمگیری در ورزش ندارند. برای مثال، کشوری مانند هند و اندونزی، نتایج متضادی داشتند و عملکرد ضعیفی در بازیهای پارالمپیک از خود نشان دادند. هندوستان که دومین کشور پرجمعیت جهان در سال 2012 بوده است، تنها 6 مدال و اندونزی با رتبه چهارمین کشور پرجمعیت جهان (دفتر مرجع جمعیت، 2012)، تنها یک مدال به دست آورده است (کمیته بینالمللی پارالمپیک، 2012). در توضیح این موضوع میتوان چنین توضیح داد که در بسیاری از کشورهای در حال توسعه، توانایی استفاده و مدیریت منابع انسانی وجود ندارد و رشد جمعیت به عنوان یک ویژگی منفی و عامل عقب افتادگی معرفی میشود- در حالی که در کشورهای توسعه یافته و پیشرفته به عنوان عامل توسعه یافتگی تلقی میگردد. یافتههای تحقیق با نتایج تحقیقات کارتر و همکاران (2014)، بوتس و همکاران (2011)، لوئی و سوئن (2008)، کریشنا و هاگلند (2008)، ماتروس و نامورو (2004) و فخری (1391) همسو میباشد، اما با نتایج کاستونکا و اسکوریچ (2011)، رابرتز (2006)، هافمن و همکاران (2002) و عسکریان و همکاران (1395) ناهمسو میباشد. علت این امر را میتوان جامعه آماری مطالعات یاد شده دانست، چرا که جامعه هدف آنها، کشورهای حاضر در رقابتهای المپیک، جهانی و آسیایی است و وجود کشورهای پرجمعیتی مانند هندوستان، اندونزی، نیجریه، بنگلادش، میتواند این ناهمسویی را توضیح دهد. از طرفی عملکرد مطلوب کشورهای کم جمعیتی همانند استرالیا و ترکیه، دلیل دیگری بر تبیین این موضوع است.
با توجه به عوامل اثرگذار بر عملکرد ورزش قهرمانی معلولان، با استفاده از روش تحلیل پوششی دادهها، عملکرد ورزش قهرمانی معلولان استانها محاسبه شد. از مجموع 31 استان کشور، 8 استان جزو استانهای کاملاً کارآ و 23 استان یا 74 درصد استانها در زمره استانهای ناکارآ طی پنج سال قرار دارند. این امر مؤید آن است که استانهای کشورها نیز توانایی یکسانی در شرکت و کسب مدال، چه در سطح ملی و چه در سطح بینالمللی ندارند و با توجه به تفاوتهای اجتماعی- اقتصادی، از عملکردهای متفاوتی در ورزش قهرمانی برخوردارند. همچنین با توجه به مدل به دست آمده در تحقیق حاضر از رگرسیون چندگانه، میتوان با احتمال 95 درصد، عملکرد ورزش قهرمانی معلولان استانها را در سالهای آتی پیشبینی نمود.
در نهایت میتوان گفت که افزایش تولید ناخالص داخلی استانها و استفاده و به کارگیری منابع و امکانات، همچنین استفاده از نیروی انسانی و فراهم کردن زمینه و تشویق معلولان به مشارکت ورزشی، به عنوان عوامل مؤثر همزمان باعث افزایش عملکرد ورزش قهرمانی معلولان میشود.
با توجه به نتایج به دست آمده پیشنهاد می گردد برای پشتیبانی و حمایت از جمعیت معلولان و فراهم کردن امکانات و زمینه مشارکت آنان در فعالیتهای اجتماعی به ویژه فعالیتهای ورزشی، با توجه به تأثیر مثبت اندازه جمعیت معلولان در عملکرد ورزش قهرمانی معلولان تلاش بیشتری صورت پذیرد.
با توجه به موانع معمول برای افراد معلول برای شرکت در ورزش همچون: عدم آگاهی افراد سالم در مورد چگونگی به کار گیری مناسب آنها را در تیم ها، کمبود فرصت ها و برنامه های آموزشی و رقابتی برای این افراد و محدود بودن امکانات دسترسی به تجهیزات مناسب ورزش معلولان (کیوپیس، 2018)، شناخت مکانیزم های صحیح درگیرکردن آنان در محیط های ورزشی (اسپایج و همکاران، 2014) از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.، بنابراین برگزاری دوره های آموزشی برای مربیان و دست اندرکاران ورزش معلولان در این زمینه می تواند بسیار مفید واقع شود.
از آنجا که در تحقیق حاضر جمعیت معلولان به صورت کلی و با توجه به عدم اطلاعات دقیق استانی اعم از جنسیت و یا دلیل معلولیت (بر اثر جنگ و یا بیماری و مادرزادی) و یا طبقه بندی آن (ناشنوایان، معلولان جسمی و ذهنی) در نظر گرفته شده است، پیشنهاد می گردد در آینده تحقیقی در این زمینه و به صورت جزئی تر انجام بگیرد.
منابع
- دخت باقر، ناصر. (1392). «بررسی عوامل اجتماعی- اقتصادی مؤثر بر عملکرد تیمهای لیگ برتر فوتبال ایران». پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی. دانشگاه تبریز، صص 55-46.
- رحیمی، محمد؛ شریعتی فیضآبادی، مهدی و صوفی، محمدرضا. (1392). «ارتباط بین شاخصهای جمعیتی- اقتصادی با میزان موفقیت ورزشکاران معلول کشورهای حاضر در بازیهای پاراآسیایی 2010 گوانگجو». پژوهش در مدیریت ورزشی. دوره دوم، شماره 5، صص 102-112.
- صادق آرانی، زهرا و میر غفوری، سید حبیب اله. (1388). «تجزیه و تحلیل وضعیت توسعه یافتگی ورزشی استانهای ایران طی سال های 85-1384». پژوهش در علوم ورزشی. شماره 24، صص 120-103.
- عسکریان، فریبا؛ جعفری، افشار و فخری، فرناز. (1394). «عوامل مؤثر بر عملکرد ورزش قهرمانی در ایران». مطالعات مدیریت ورزشی. شماره 29، خرداد و تیر، صص37-50.
- عسکریان، فریبا؛ شیرعلیزاده، زهرا و پناهی، حسین. (1395). «عوامل مؤثر بر عملکرد تیمهای شرکت کننده در جام جهانی فوتبال 2014 برزیل». مطالعات مدیریت ورزشی. شماره 39، آذر و دی، صص139-154.
- مرکز آمار ایران. (1385). بررسی میزان شیوع معلولیت به صورت صورت ملی و استانی و رابطه آن با توسعه استان ها. سرشماری سال 1385.
- مهرگان، محمدرضا. (1383). مدلهای کمی برای ارزیابی عملکرد سازمانها. تهران: انتشارات دانشگاه تهران
- Bernard, A. B., Busse, M. R, (2004). “Who Wins the Olympic Games: Economic Resources and Medal Totals”. The Review of Economics and Statistics, 86(1), 413-511.
- Buts, C., Bois, C. Du., Heyndels, B., Jegers, M. (2011). “Socioeconomic Determinants of Success at the Summer Paralympics”. Journal of Sports Economics, 14 (2), 133-147
- Carter, N., Felton, N., Schwertman, N. (2014). “A Classroom Investigation of the Effect of Population Size and Income on Success in the London 2012 Olympics”. Journal of Statistics Education, 22(2), 1-20.
- Churilov, L., Flitman, A. (2006). “Towards Fair Ranking of Olympics Achievements: the case of Sydney 2000”. Computers and Operations Research, 33 (7), 2057-2082.
- Custonja, Z., Skoric, S. (2011). “Winning Medals at the Olympic Games – Does CROATIA Have Any Chance”. Kinesiology, 43 (1), 107-114.
- De Bosscher, V., De Knop, P., van Bottenburg, M., Shibli, S., Bingham, J. (2009). “Explaining International Sporting Success: An International Comparison of Elite Sport Systems”.Sport Management Review, 12 (3), 113–136.
- De Bosscher, V., Wong, J. (2014). “Sport Policy Effectiveness in Disability Sport (SPEDS)”. A Four- Year International Comparative Research Project,1-20.
- Disability Sports (2018). “Information on Sport for the Disabled”. Available at: https://www.disabled-world.com/sports.
- Forrest, D., Sanz, I., & Tena, J. (2010). “Forecasting National Team Medal Totals at the Summer Olympic Games”. International Journal of Forecasting, 26 (3), 576-588.
- Goodley, D., Hughes, B., & Davis, L. (2012). Disability and Social Theory: New Developments and Directions. Basingstoke, UK: Palgrave Macmillan
- Green, M., Houlihan, B. (2005). Elite Sport Development. Policy Learning and Political Priorities. London and New York: Rutledge
- Howe. D. (2008). The Cultural Politics of the Paralympics Movement through an Anthropological Lens. Routledge: London/NewYork
- Hoffmann, R., Ging, L. C., & Remasany, B. (2004). “Olympic Success and ASEAN Countries: Economic Analysis and Policy Implications”. Journal of Sports Economics, 5 (3), 262–276.
- Hoffman, R., Ging, L. C., & Ramasany, B. (2002). “Public Policy and Olympic Success”. Applied Economics Letters, 9 (8), 545–548.
- Houlihan, B., Malcolm, D. (2015). Sport and Society. SAGE Publications Ltd, 3rd edition.
- International Paralympics Committee (IPC). (2012). “Sports Science and Research at the London 2012 Paralympic Games”. Available at:www.paralympic.org.
- Jiang, Y., Ma, T., Huang, Z. (2010). “The Economic Factors Analysis in Olympic Game”. International Journal of Sports Science and Engineering, 4 (3), 181-187.
- Johnson, D. K. and Ali, A. (2004). “A Tale of Two Seasons: Participation and Medal Counts at the summer and Winter Olympic Games”. Social Science Quarterly, 85 (4), 974-993.
- Kiuppis, F. (2018). “Inclusion in Sport – Disability and Participation”. Sport in Society Journal, 21 (1), 4-21.
- Krishna, A, Haglund, E. (2008). “Why Do Some Countries Win More Olympic Medals? Lessons for Social Mobility and Poverty Reduction”. Economic & Political Weekly, 43 (28), 151-143
- Lui, H.K., Suen, W.C. (2008). “Men, Money and Medals: An Econometric Analysis of the Olympic Games”. Pacific Economic Review, 13 (1), 1-16.
- Luiz, J., Fadal, R. (2010). “An Economic Analysis of Sports Performance in Africa”. International Journal of Social Economics, 38(10), 869 - 883.
- Moosa, I., Smith., L. (2004). “Economic Development Indicators as Determinants of Medal Winning at Analysis at the Sydney Olympics: An Extreme Bounds Analysis”. Australian Economic Papers - AUST ECON PAP.43 (3), 288-301.
- Population Reference Bureau. (2012). “2012 World Population Data Sheet”. Available at: http://www.prb.org/Publications/Datasheets/ 2012populationclock.aspx.
- Rathke, A., Woitek. (2008). “Economics and the Summer Olympics: An Efficiency Analysis”. Journal of Sports Economics, 9 (5), 520-537.
- Roberts, G. (2006). “Accounting for Achievement in Athens: A count data analysis of national Olympic performance”. Econometrics Working Papers EWP 0602. Available at: http://web.uvic.ca/econ/ewp0602.pdf.
- Shariati Feizabadi, M., Khabiri, M., Hamidi, M. (2013). “The Relationship between the Success of Countries at the Guangzhou 2010 Summer Asian Games and Demo-Economic Factors”. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 82, 369-374
- Spaaij, R., J. Magee, and R. Jeanes. (2014). Sport and Social Exclusion in Global Society. Abingdon: Routledge
- Thomas, N., & Smith, A. (2009). Disability, Sport and Society, An introduction. London/New York: Rutledge. 1st Edition.
- World Bank. (2017). “Topics Disability, Overview”. Available at: http://www.worldbank.org/en/topic/disability/overview.
- World Health Organization (WHO). (2016). “Health Topics Disabilities”. Available at: http://www.who.int/topics/disabilities/en.
)