نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استاد دانشگاه کردستان گرئه تربیت بدنی .ایران
2 گروه تربیت بدنی دانشگاه آزاد ایلام
3 هیات علمی دانشگاه رازی کرمانشاه
چکیده
پژوهش حاضر با هدف شناسایی الگوهای ذهنی فرآیند عملکرد تیمی در بازیکنان لیگ دسته اول فوتبال ایران انجام گرفت. این پژوهش با دیدمان تلفیقی (کیفی-کمی) و با استفاده از روش شناسی کیو انجام شد. تالار گفتمان پژوهش را 18 نفر (6 نفر از اساتید صاحبنظر رشته مدیریت ورزشی، 6 نفر از مربیان با سابقه و 6 نفر از بازیکنان موفق و با تحصیلات لیسانس و بالاتر) تشکیل دادند که به صورت هدفمند انتخاب شدند. جامعه آماری پژوهش شامل بازیکنان تیم های لیگ دسته اول فوتبال کشور بودند که تعداد 21 نفر به صورت قضاوتی هدفمند و بر اساس سابقه بازی آن ها انتخاب گردیدند. بر اساس مصاحبه های انجام شده و مرور ادبیات تحقیق، 36 گزاره کیو استخراج و در قالب یک پرسشنامه متشکل از 36 کارت و یک نمودار کیو در اختیار بازیکنان مورد مطالعه قرار گرفت که میزان موافقت یا مخالفت خود را با آن ها مشخص نمایند. بر اساس نتایج حاصل از تحلیل عاملی اکتشافی نوع کیو ذهنیت مشارکت کنندگان در 5 عامل: انگیزش تیمی، کیفیت تیمی، یادگیری تیمی، مهارت تیمی و تصمیم گیری تیمی به عنوان شاخصه های ارزیابی فرآیند عملکرد تیمی دستهبندی گردید که این الگوها در مجموع 28/62 درصد واریانس کل را تبیین می کنند. بر اساس نتایج پژوهش حاضر به مدیران سیستم ورزش کشور پیشنهاد می شود جهت ارزیابی عملکرد مربیان و تیم های ورزشی علاوه بر رده بندی پایان فصل و اهداف نتیجه ای دیگر شاخصه های فرآیند عملکردی مانند الگوهای شناسایی شده این پژوهش را نیز در نظر داشته باشند.
کلیدواژهها
عنوان مقاله [English]
Mental patterns of Iranian Football Players in League 1 in the field of team performance by Q methodology
نویسندگان [English]
- Saeed Sadeghi Boroujerdi 1
- ramazan karimi 2
- Bahram yoosefy 3
1 Department of Physical Education, University of Kurdistan, Sanandaj, Iran
2 department of physical education
3 department of physical education
چکیده [English]
The purpose of this study was to identify the mental patterns of the team performance process in Football players with a mixed approach (quantitative - qualitative) and using Q methodology. The course in this study included 18 people (6 sports management professors, 6 experienced coaches and 6 successful players with B.A. and M.A. degree of education who were selected purposefully). The statistical population of the study consisted of the players of the first league football teams of the country, 21 of them were selected purposefully. Based on interviews and reviewing the research literature, 36 Q's statements were extracted and presented in a 36-card questionnaire and one Q-type questionnaire for the players to determine their degree of agreement or opposition. Based on the results of Q-type exploratory factor analysis, participants' mentality was categorized into five factors: team motivation, team quality, team learning, team skills, and team decision. These patterns explain 62.28% of total variance. Based on the results of this study, it is recommended to the managers of the country's sports system that in order to evaluate the performance of the coaches and the sports teams, in addition to the current ranking in the end of the season, other goals of the performance process, such as the identified patterns of the research.
کلیدواژهها [English]
- Key words: Mental Attitude
- Team Performance Process
- Iranian Football League
- Q Method
الگو های ذهنی بازیکنان لیگ یک فوتبال ایران در زمینه عملکرد تیمی با روش کیو
رمضان کریمی[1]
سعید صادقی بروجردی[2]
بهرام یوسفی[3]
10.22034/SSYS.2022.744.1506
تاریخ دریافت مقاله: 29/1/1398
تاریخ پذیرش مقاله:15/4/1398
مقدمه
ارزیابی و بررسی عملکرد در قسمت های مختلف صنعت ورزش از جمله مسائل مهمی است که امروزه توجه بسیاری از محققان را به خود جلب کرده است (روحانی، 1390 :2). با این وجود یکی از نکات قابل توجه و مهم در ارزیابی و اندازه گیری عملکرد تیم ها توسط مدیران باشگاه ها و سازمان های برگزار کننده، توجه یک جانبه به عملکرد ورزشی تنها بر مبنای نتایج مسابقات و عدم توجه کافی به سایر عوامل و شاخصه های فرآیند عملکرد تیمی می باشد (کریمی، 1397: 168).
ارزیابی عملکرد غالبا در سه سطح فردی، تیمی و سازمانی مورد بررسی قرار می گیرد. سنجش عملکرد در سطح تیم سازوکار لازم را برای بهره مندی از توان تیم در دست یابی به اهداف سازمان و هم سویی اهداف فردی، تیمی و سازمانی را فراهم می کند با این حال ارزیابی عملکرد تیم متفاوت از ارزیابی عملکرد فردی می باشد و ارزیابی عملکرد تیم مشکل تر از ارزیابی عملکرد افراد است (آرمسترانگ[4]، 1397 : 156). اندازهگیری عملکرد تیم، اولین گام برای ارزیابی اعتبار الگوهای پیش بینی عملکرد و بهبود آنها است که این الگوها درصدد گسترش درک و فهم فعلی از تیمها و تئوری کار تیمی میباشند (معایرحقیقی فرد و همکاران، 1387: 34). در زمینه اهمیت اندازه گیری عملکرد بعضی از محققان تاثیر مثبت ارزیابی عملکرد را در جهت ارائه عملکرد بهتر کارکنان از طریق ایجاد انگیزش در آن ها مورد تایید قرار داده اند (ایدویو[5]، 2017). مهم ترین دلایل اهمیت اندازه گیری عملکرد برای تیم ها عبارتند از: 1- معیارهای اندازه گیری عملکرد، یک اثر متمرکز کنندگی و برانگیزانندگی بر فرآیندهای تیمی دارند. 2- اندازه گیری عملکرد، بازخورد لازم را برای تصمیم گیری، تشخیص مشکل و اصلاحات را فراهم می کند. 3- اندازه گیری عملکرد، مبنای یادگیری تیمی و بهبود مستمر است (هانت[6]، 2001).
سنجش عملکرد تیم، روشهای عملی را برای یک تیم فراهم میکند تا عملکرد، پویایی و اثربخشی خود را ارزیابی کند (معایر حقیقی فرد و همکاران، 1387 :34). در ایران مانند سایر کشورها، آماده سازی تیم ها برای هر فصل همواره مقادیر زیادی از منابع مادی و غیرمادی را طلب می کند. اما بسیاری از باشگاه ها با وجود صرف هزینه های هنگفت در پایان فصل نتایج لازم را بدست نمی آورند و عملکرد مطلوبی ندارند، و از طرفی دیگر مدیران باشگاه ها جهت سنجش عملکرد تیم ها فقط رتبه بندی پایان فصل مسابقات را در نظر می گیرند (سلیمانی دامنه، 1393: 108) و دیگر عوامل مرتبط مانند کیفیت، کارآیی، اثربخشی و سایر ابعاد و اهداف فرآیندی عملکرد تیمی آن ها نادیده گرفته می شود (سلیمانی دامنه، 1393: 108). این در حالی است که در طرح جامع ارزیابی عملکرد، منظور ازسنجش عملکرد توجه به هردو بعد نتایج و فرآیندهای عملکرد تیمی می باشد (سلطانی،1390: 2). تلول و همکاران[7] (2006) معتقدند که برای بررسی دقیق عملکرد ورزشی تنها ارزیابی اهداف نتیجه ای کافی نیست و باید به اهداف فرآیندی نیز توجه کرد. عملکرد تیمی، بیانگر سنجههایی از موفقیت یا اقدام مورد نیاز، برای دست یابی به نتایج مطلوب تیم و سازمان میباشد (کلبو[8]، 2003). عملکرد میتواند به عنوان مجموعهای از پارامترها یا شاخصها تعریف شود که به صورت مکمل هستند و گاهی وقتها متباین و بیانگر فرآیندی است که از طریق آن انواع مختلف پیامدها و نتایج به دست میآید (نلی[9]، 2007).
تبیین ابعاد، مؤلفه ها و شاخص های عملکردی برای درک چگونگی ارزیابی عملکرد در سطح تیم ضروری است (رضائیان و گنجعلی، 1396: 293). با وجود رویکرد های مختلف موجود در زمینه های الگوسازی و پیش بینی عملکرد تیمی، اهمیت اندازه گیری عملکرد و ابعاد آن انکار ناپذیر است. یکی از چالش های محققان همواره آن بوده است که منظور خود را از عملکرد تیم روشن سازند (سلطانی، 1390: 5). ادبیات وسیع موجود در زمینه ارزیابی عملکرد تیم ها در برگیرنده ابعاد متعددی از عملکرد می باشد. حتی تصمیم گیری تیم ها نیز به عنوان نوعی عملکرد در نظر گرفته می شود (معایر حقیقی فرد و همکاران، 1387 :33). پژوهشگران مختلف، ابعاد متعددی برای عملکرد تیمی درنظر گرفته اند. تامپسون معیارهای ارزیابی سنجش عملکرد مؤثر تیم های کاری را به چهار شکل: 1-بهره وری تیم 2 -رضایت تیم 3-رشد فردی اعضای تیم و 4- عواید سازمانی ارائه داد (تامپسون[10]، 2002). چانگ[11] (1385) راهنمای عملی بسیار مفیدی در زمینه های سنجش عملکرد تیم و ابزار کمی و کیفی آن ارائه می دهد. وی اشاره می کند که برای سنجش موثر، آنچه را که اهمیت دارد بسنجید و از دو بعد از نیازهای تیم آگاه شوید: اول: اهداف تیم و شاخص های ارزیابی موفقیت تیمی، دوم: پویایی و ارتباط تیمی. وست[12](2004) جهت ارزیابی عملکرد تیمی 6 مؤلفه: انگیزه تیم، ترکیب تیم، روابط بین فردی، کوشش، استراتژی مناسب و اثر بخشی را مورد ارزیابی قرار داده است (کوپر و ساتر[13]، 2011 به نقل از مایکل وست). لی[14](2009) در مطالعه ای به ارزیابی عملکرد در لیگ های حرفه ای ورزش کره پرداخت. در این پژوهش میانگین تماشاگر و درصد برد به عنوان خروجی یا عملکرد در نظر گرفته شده است. جاردین[15](2010) در پژوهشی به ارزیابی عملکرد باشگاه های فوتبال فرانسه پرداخته است. در این پژوهش از امتیازات کسب شده و گردش مالی فصل برای محاسبۀ ارزیابی عملکرد استفاده شده است. هوئگل و پاربوته[16](2007) برای بررسی کیفیت کار تیمی، شش بعد ارتباط، هماهنگی، تعادل، کمک های اعضا، حمایت متقابل و انسجام را مطرح کرده اند. آرمسترانگ و بارون[17] (2005) سنجه های مربوط به فرآیند در تیم را عواملی چون مشارکت و ایفای نقش، ارتباط های شفاهی، تلاش جمعی و همکاری، حل تعارض، برنامه ریزی و هدفگذاری و سنجه های مربوط به نتایج را عواملی چون رضایت مشتری، کمیت و کیفیت کارها، دانش فرآیند و دستیابی به هدف دانسته است. لوی و ویلیامز[18] (2004 ) نیز متغیرهای تعهد سازمانی، انسجام و همبستگی، رابطه رئیس و مرئوس و رهبری را به عنوان عوامل فرآیندی ذکر کرده اند. در حوزۀ پژوهش های داخلی، خلیلی و همکاران (1394) در پژوهشی با عنوان شناسایی مؤلفه ها و شاخص های عملکرد تیمی در سازمان های دولتی ایران 4 مؤلفه رهبری و هدفگذاری، همکاری و مشارکت، تحقیق و توسعه و اخلاق تیمی را شناسایی نمودند. همچنین شاخص های عملکرد تیمی را در دو دسته ،شاخص های فرآیند تیمی (رهبری اثر بخش، هماهنگی، پژوهش تیمی، کیفیت تیمی، تصمیم گیری تیمی، یادگیری تیمی) و شاخص های نتایج تیمی (رضایت تیمی، تعهد تیمی، بهره وری، کارایی) قرار دادند (خلیلی و همکاران، 1394: 62). سرایی و همکاران (1396) در پژوهشی تحت عنوان ارزیابی عملکرد تیم های حرفه ای فوتبال در لیگ برتر ایران چهار معیار تعداد تماشاگران، میانگین امتیازات پنج فصل قبل، تعداد برد خارج از خانه و امتیازات فصل در حال برگزاری (پانزدهم) را جهت ارزیابی عملکرد مورد بررسی قرار دادند. قانع نیا و همکاران (1394) در پژوهشی با عنوان تاثیر آموزش رفتارهای رهبری اصیل بر افزایش عملکرد کارکنان شاخص های کمیت، کیفیت و اثر بخشی را جهت سنجش عملکرد کارکنان مورد بررسی قرار دادند. ندیمی و همکاران (1392) در پژوهش خود برای ارزیابی عملکرد تیمی کارکنان، مؤلفه های کیفیت، دست یابی به اهداف، کارایی و رضایت مشتریان را مورد سنجش و بررسی قرار دادند. بعضی از محققین عملکرد تیم و اثر بخشی تیم را به جای یکدیگر به کار برده اند (معایر حقیقی و همکاران،1387 :33). ساندستورم و مک اینتیر[19](2000) به چهار بُعد از اثر بخشی تیم اعتقاد دارند: عملکرد، رضایت اعضاء، یادگیری تیم و رضایت خارجی (رضایت هواداران، سهامداران، مدیریت). بتمن و همکاران[20](2002) جهت سنجش اثر بخشی تیم های کاری از یک الگوی شش بعدی شامل: هم افزایی، اهداف عملکردی، مهارت ها، استفاده از منابع، نوآوری وکیفیت استفاده نمودند.
|
مؤلفه های ارزیابی عملکرد تیمی |
|
تعهد تیمی |
|
کیفیت تیمی |
|
رضایت تیمی |
|
تصمیم گیری تیمی |
|
انگیزش تیمی |
|
انسجام تیمی |
|
مهارت تیمی |
|
یادگیری تیمی |
ازآنجایی که ورزشکاران به عنوان یکی از عوامل اصلی تاثیر گذار بر عملکرد تیمی محسوب می شوند؛ درنتیجه، با شناسایی ادراکات، ویژگی های رفتاری و عملکردی آنها می توان نقش این عوامل را در ایجاد اتحاد، انسجام، پویایی، کیفیت و بهبود عملکرد مشخص کرد (فیلیپ و همکاران[21]، 2011). همچنین، این بررسی ها اطلاعات تازه ای را در اختیار مربیان، ورزشکاران، مدیران ورزش و سایر دست اندرکاران ورزشی در داخل کشور قرار می دهد تا درصورت به کارگیری صحیح عناصر مورد نیاز، قادر باشند سریع تر و بهتر به اهداف ورزشی که همانا رسیدن به موفقیت و عملکرد بهتر است، دست یابند (زردشتیان و خزایی، 1396: 218). تحقیقات زیادی در زمینه ارزیابی عملکرد و شناسایی مؤلفه های آن صورت گرفته با این وجود تا کنون مطالعه ای در خصوص شناسایی الگوهای ذهنی بازیکنان در زمینه فرآیند عملکرد تیمی با روش کیو انجام نگرفته است. لذا در این پژوهش محققان به دنبال شناسایی ابعاد و شاخصه های دیگری غیر از نتایج تیمی یعنی فرآیند تیمی و آن هم بر مبنای شناسایی نگرش ذهنی بازیکنان و استفاده از روش شناسی کیو بودند. روش کیو ابزاری مناسب برای شناسایی الگوهای ذهنی جهت انجام هرچه بهتر این پژوهش به نظر می رسد(تایلن و همکاران[22]، 2008). در این تحقیق تلاش می شود که نگرش و ذهنیت ورزشکاران تیم های فوتبال لیگ دسته اول ایران در زمینه فرآیند عملکرد تیمی مطالعه شود (خوشگویان فرد، 1392: 21). به همین دلیل، از روش کیو که ابزاری توانمند در آشکارسازی ذهنیت افراد نسبت به یک پدیده است (خوشگویان فرد، 1392: 21)، برای بررسی نگاه ورزشکاران به فرآیند عملکرد تیمی استفاده می شود. با توجه به موارد مذکور، پژوهشگران در پژوهش حاضر در پی شناسایی الگوی ذهنی غالب بازیکنان فوتبال لیگ دسته اول ایران در زمینه مؤلفه های فرآیندی عملکرد تیمی می باشند. با توجه به مطالعات صورت گرفته ی سایر پژوهش ها و ادبیات تحقیق، مدل مفهومی پژوهش به شکل زیر ارائه می گردد (شکل1).
|
مؤلفه های ارزیابی عملکرد تیمی |
|
تعهد تیمی |
|
کیفیت تیمی |
|
رضایت تیمی |
|
تصمیم گیری تیمی |
|
انگیزش تیمی |
|
انسجام تیمی |
|
مهارت تیمی |
|
یادگیری تیمی |
شکل1: مدل مفهومی تحقیق
روش شناسی پژوهش
پژوهش حاضر که با دیدمان تلفیقی (کیفی-کمی) انجام شد از نظر هدف کاربردی، به لحاظ ماهیت از نوع تحقیقات اکتشافی، از نظر افق زمانی، مقطعی و از نظر روش گردآوری دادها کیفی از نوع کیو می باشد. اگر هدف محقق در یک مطالعه سنجش افکار، نگرش ها، اعتقادات و ادراکات فردی باشد، مناسب ترین راهکار، مطالعه نظام مند ترکیبی، مانند روش کیو می باشد (تایلن و همکاران، 2008). روش کیو بدنبال یافتن دیدگاه های ذهنی افراد مانند احساسات، عقاید و باورهای ذهنی می باشد (لی[23]، 2017؛ واس و همکاران[24]، 2019) و روشی منحصر به فرد برای کشف دیدگاه های انسانی است (زابالاو همکاران[25]، 2018) منحصر به فرد بودن این روش به دلیل الف) شناسایی طیف وسیعی از دیدگاه های ذهنی در مورد یک موضوع خاص و ب) فراهم نمودن هر دو اطلاعات کمی و کیفی در دیدگاه های فردی و گروهی می باشد (لیین و همکاران[26]، 2018). هدف اصلی این روش شناخت الگوهای ذهنی است، نه شمارش تعداد افرادی که تفکرات مختلفی دارند. از این نظر، می توان گفت روش یادشده روشی کیفی است، اما از آنجا که برای تجزیه وتحلیل داده ها از تحلیل عاملی و تحلیل مؤلفه های اصلی استفاده می شود، این روش به نوعی روش کمی نیز محسوب می شود به همین دلیل روش کیو را روش ترکیبی (کمی-کیفی) می نامند (خوشگویان فرد، 1392: 10). تالارگفتمان پژوهش حاضر شامل 18 نفر (6 نفر از اساتید صاحبنظر دانشگاهی رشته مدیریت ورزشی دارای پیشینه مطالعات در زمینه موضوع پژوهش حاضر، 6 نفر از مربیان دارای سابقه مربیگری بالای 15 سال و با کسب عملکرد خوب و 6 نفر از بازیکنان موفق با تحصیلات لیسانس و بالاتر ، معرفی شده توسط مربیان تیم ها) بودند، که به روش نمونه گیری هدفمند (روش نمونه برداری غیر احتمالی) به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای تحلیل داده های آماری از روش شناسی کیو و تحلیل عاملی اکتشافی استفاده شده است. در این مطالعه جهت آشکارسازی الگوهای ذهنی، 5 مرحله مختلف روش کیو طی شده است (واست و استنر[27]، 2012). 1- ایجاد فضای گفتمان و مجموعه کیو. در این مرحله، گزینههای مجموعه کیو از طریق انجام مصاحبه نیمه ساختارمند با اعضای تالار گفتمان (18نفر) تدوین شدند. و از بین مجموعهای بزرگ از گزینههای بالقوه، تعداد مناسبی از عبارات، از کل دیدگاهها، در زمینه فرآیند عملکرد تیمی انتخاب شد و با ارزیابی، ویرایش و حذف عبارات مشابه و تکراری، کاهش ابهام معانی، جمله بندیها اصلاح گردید. در این مرحله یعنی انتخاب عبارت نمونه کیو، ابتدا 48 عبارت برگزیده حاصل شد که با همکاری گروه تحقیق و افراد شرکتکننده در تالار گفتمان و حذف گویههای تکراری و همسان به 36 عبارت کاهش یافتند. سپس هریک از گویه ها به طور جداگانه بر روی کارت هایی هم شکل و هم اندازه ، نوشته شد و به این ترتیب طراحی نهایی کارتها کیو، صورت گرفت. برای کسب اطمینان از روایی محتوایی، علاوه بر طی فضای گفتمان و انجام اصلاحات مورد نظر، از روش آزمون روایی نسبی محتوا با استفاده از شاخص CVR[28] استفاده گردید (حاجی زاده و اصغری، 1397: 399). برای تعیین CVR از 12 نفر از اعضاء هیات علمی گرایش مدیریت ورزشی درخواست گردید گویه هایی نهایی کیو (36گویه) را براساس طیف سه قسمتی «ضروری است»، «مفید ولی غیر ضروری » و «غیر ضروری» بررسی نمایند، سپس پاسخ ها بر اساس فرمول (1) محاسبه گردید.
(1)
با توجه به این که تعداد پاسخ دهندگان 12 نفر بود، بر اساس جدول CVR ، ضریب CVR باید بیش از 56/. باشد. چون ضریب CVR محاسبه شده 63/. به دست آمد می توان گفت که ابزار گردآوری داده ها در این پژوهش از روایی مناسبی بر خوردار است. 2- انتخاب مشارکتکنندگان. برای انتخاب افراد مشارکت کننده سعی گردید که از مرتبطترین افراد با موضوع مورد مطالعه، استفاده شود بدین منظور افراد شرکت کننده بر اساس سابقه بازی و داشتن عملکرد مطلوب توسط مربیان تیم ها معرفی گردیدند. در خصوص تعداد افراد شرکتکننده، پیشنهادهای متفاوتی در منابع مختلف ذکر شده است. برخی منابع تعداد بین 20 تا 80 شرکت کننده، و برخی دیگر حداکثر نصف تعداد عبارات کیو را ذکر نموده اند. لذا معیار قطعی جهت تعیین تعداد مشارکتکنندگان وجود ندارد (دانایی فرد و همکاران، 1392: 62). در این مطالعه پس از مشورت با صاحب نظران در روش شناسی کیو، تعداد 21 نفر از بازیکنان لیگ دسته اول فوتبال کشور (فصل95-96) به صورت هدفمند در نظر گرفته شدند. 3- مرتب سازی کیو. در این مرحله برای جدول رتبه بندی عبارات کیو از توزیع شبه نرمال که شکل استاندارد جدول رتبه بندی در روش شناسی کیو میباشد، در قالب توزیع اجباری، استفاده شد. به این معنا که شکل و توزیع کارتها از قبل مشخص شده بود و شرکتکنندگان را ملزم مینمود که مشخص نمایند که هر یک ازعبارت کیو طبق طیف (خیلی موافقم یا خیلی مخالفم) تا چه حد در مورد آنها صدق میکند (نمودار1).
|
کاملا موافق کاملا مخالف 5+ 4+ 3+ 2+ 1+ 0 1- 2- 3- 4- 5- |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
||||||||
نمودار1: ارزش گذاری متوازن نظر سنجی در روش کیو
نمودار کیو پژوهش حاضر (نمودار1) حاوی 36 خانه میباشد و بازه رتبهبندی از «5-» برای خیلی مخالف تا «5+» برای خیلی موافق انتخاب شده و عدد صفر (مبین بی نظر) در میانه بازه قرار گرفته است. از شرکت کنندگان خواسته شد که 36 عبارتی که برای انجام پژوهش تدوین شدند را بخوانند وآنها را در سه دسته تقسیم کنند در دسته اول 15 عباراتی که با آنها موافق هستند ودر دسته دوم 15 عبارتی که با آنها مخالف هستند. در دسته سوم نیز 6 عبارتی که نه با آنها موافق هستند ونه مخالف قرار دهند. در ادامه از شرکت کنندگان خواسته شد 15 عبارتی که با آن موافق هستند را بر اساس شدت موافقت از 5+ تا 1+ مرتب کنند به گونه ای که شماره عبارتی که با آن بیشترین میزان موافقت را داشتند در خانه زیر5+ و دو عبارتی بعدی که موافقت بیشتری با آن دارند را در زیر خانه های 4+ و بقیه عبارات را بر همین اساس قرار دهند و همین عمل را برای 15 عبارتی که با آن مخالف هستند انجام دهند و 6 عبارتی را که با آن نه موافق و نه مخالف هستند در 6 خانه زیر عدد صفر ثبت کنند. پس از تکمیل کارت های کیو پایایی ابزار پژوهش با روش آلفای کرونباخ میزان 86/0 محاسبه شد که این مقدار نشان دهنده اعتماد بالای عبارات کیو و نتایج مرتب سازی آنها در نمودار کیو است. 4- در گام چهارم، یعنی تحلیل آماری دادهها به منظور شناسایی ذهنیتهای مشابه بین مشارکتکنندگان، از روش تحلیل عاملی کیو که اصلیترین روش برای تحلیل ماتریس دادههای کیو است، استفاده گردید. مبنای این روش همبستگی میان افراد است (خوشگویان فرد، 1392: 67). 5- در گام پنجم نیز تفسیر عاملها ( ذهنیتها) صورت گرفت به این معنا که به کمک نرم افزار آماری SPSS نسخه 19 و بر پایه ماتریس عاملی چرخش یافته و محاسبه امتیازهای عاملی، تفسیر عاملهای استخراج شده، انجام گردید.
یافته های پژوهش
در جدول 1، خلاصه ویژگی های توصیفی مشارکت کنندگان در مرتب سازی کیو بیان شده است:
جدول1: ویژگی های جمعیت شناختی مشارکت کنندگان پژوهش
|
متغیر |
سطح |
فراوانی |
درصد |
|
سن |
زیر22 سال |
2 |
5/9 |
|
22 تا25 سال |
3 |
3/14 |
|
|
26 تا 29 سال |
8 |
1/38 |
|
|
30 سال به بالا |
8 |
1/38 |
|
|
تحصیلات |
دیپلم |
3 |
3/14 |
|
کاردانی |
7 |
3/33 |
|
|
کارشناسی |
9 |
9/42 |
|
|
ارشد و بالاتر |
2 |
5/9 |
|
|
سابقه ورزشی |
5 تا 10 سال |
6 |
6/28 |
|
11 تا 16 سال |
8 |
1/38 |
|
|
17 سال به بالا |
7 |
3/33 |
بر اساس دادهها، میانگین سن بازیکنان نمونه پژوهش 71/26 سال و در دامنه سنی20 تا 35 سال قرار داشتند که دارای میانگین سابقه ورزشی 09/14بودند. 5/9 درصد از آن ها نیز دارای تحصیلات ارشد و بالاتر بودند.
پس از این که تمامی نمودار کیوها تکمیل شدند، دادهها به صورت مناسب به نرم افزارspss نسخه 19 وارد شده و مورد تحلیل عاملی قرار گرفتند. در ادامه جدول همگنی هر نمودار کیو ذکر شده است (جدول2).
جدول2: جدول همگنی نمودارهای کیو
|
مشارکت کنندگان |
مقدار همگنی |
مشارکت کنندگان |
مقدار همگنی |
مشارکت کنندگان |
مقدار همگنی |
|
1 |
68/0 |
8 |
50/0 |
15 |
72/0 |
|
2 |
76/0 |
9 |
70/0 |
16 |
72/0 |
|
3 |
63/0 |
10 |
57/0 |
17 |
45/0 |
|
4 |
76/0 |
11 |
59/0 |
18 |
55/0 |
|
5 |
56/0 |
12 |
71/0 |
19 |
58/0 |
|
6 |
40/0 |
13 |
68/0 |
20 |
60/0 |
|
7 |
66/0 |
14 |
59/0 |
21 |
58/0 |
جدول همگنی(2) نشان میدهد که عاملهای شناسایی شده تا چه میزان قادر به بیان دیدگاه مشارکت کنندگان هستند. یعنی اینکه هر چه میزان همگنی بالاتر باشد، شرکتکننده مورد نظر ذهنیت عامتری نسبت به موضوع دارد و نقش دیدگاههای او در عاملهای شناسایی شده بیشتر است (دانایی فرد و همکاران، 1392: 103). در این مطالعه جهت شناسایی نگرش های ذهنی بازیکنان لیگ یک فوتبال ایران نسبت به ابعاد فرآیند عملکرد تیمی از تحلیل عاملی اکتشافی نوع کیو به روش تحلیل مؤلفه های اصلی استفاده شد (جدول3).
جدول3: مقدار ویژه و درصد واریانس انباشته عامل های چرخیده
|
عامل |
مقدار ویژه |
درصد واریانس مقدار ویژه |
درصد تجمعی واریانس |
|
1 |
27/4 |
35/20 |
35/20 |
|
2 |
54/2 |
13/12 |
48/32 |
|
3 |
50/2 |
93/11 |
42/44 |
|
4 |
28/2 |
86/10 |
28/55 |
|
5 |
47/1 |
00/7 |
28/62 |
نتایج ارائه شده در جدول 3 نشان می دهد که نگرش های بازیکنان لیگ دسته اول فوتبال ایران در مطالعه حاضر در5 عامل با مقدار ویژه بالاتر از یک طبقه بندی شده است. براساس روش تحلیلی شاخصهای اصلی و چرخش به شیوه واریمکس و با توجه به ماتریس عاملی و درصد واریانس تبیین شده از مجموع 36 سوال، 5 عامل استخراج گردید و به دلیل عقاید مشابه و اشتراک نظرات، در دسته بندی های مجزا قرار گرفتند. این 5 عامل روی هم 28/62 درصد کل واریانسهای متغیرها (دیدگاههای مشترک شرکت کنندگان) را پوشش میدهد. نتایج جدول 3 بیانگر آن است که ذهنیت 35/20 درصد از مشارکتکنندگان در چارچوب عامل اول و 7 درصد ذهنیت شرکتکنندگان به عامل ششم، اختصاص داشته است. همان طوری که مشاهده می شود عامل اول با مقدار ویژه 27/4 بیشترین سهم در تبیین واریانس های کل نگرش ها و عامل آخر با مقدار ویژه 47/1 کمترین سهم در تبیین واریانس های کل نگرش ها ی بازیکنان فوتبال لیگ دسته اول در زمینه فرآیند عملکرد تیمی پژوهش مورد مطالعه را دارد. در جدول 4، تعداد 36 گزاره و امتیازهای عاملی بدست آمده برای هر 5 الگوی ذهنی نمایش داده شده است.
جدول4: امتیاز عاملی گزارهها در ذهنیتهای شناسایی شده
|
ردیف |
گزاره |
ذهنیت1 |
ذهنیت2 |
ذهنیت3 |
ذهنیت4 |
ذهنیت5 |
|
1 |
تلاش مضاعف اعضای تیم جهت رسیدن به هدف تیمی |
88/1 |
80/0 |
32/1 |
35/1 |
53/0 |
|
2 |
حس مشترک تیمی درباره هدف. |
20/0 |
57/0- |
84/1- |
62/0 |
20/0 |
|
3 |
ارتباط اثربخش مدیریت باشگاه و کادر فنی در جهت تلاش بیشتر اعضا تیم |
12/1- |
81/0 |
90/0 |
30/1 |
10/0- |
|
4 |
استفاده اعضا از بهترین تواناییشان برای رسیدن به موفقیت |
20/0 |
67/1 |
07/1- |
29/1- |
04/1 |
|
5 |
آموزش کافی به اعضا تیم |
89/0- |
67/0- |
65/0- |
79/1 |
07/1- |
|
6 |
اعمال تاکتیکهای مورد نیاز در جهت بهبود مهارتهای تیمی |
35/0 |
63/1- |
95/0- |
25/1 |
64/0 |
|
7 |
فرآیند منظم جهت تعیین و شناسایی نیازهای آموزشی و توسعهای تیم |
22/1- |
30/0 |
84/1- |
78/0 |
64/0- |
|
8 |
اهمیت آموزش منظم و علمی برای اعضای تیم |
76/0- |
29/1 |
77/0 |
57/0 |
92/0 |
|
9 |
اشتیاق اعضای تیم نسبت به روش های جدید تمرینی |
11/1 |
39/0 |
59/0 |
93/0 |
21/0 |
|
10 |
تشویق حرکات خلاقانه تیم از سوی باشگاه و کادر فنی |
34/0 |
95/0- |
54/0 |
45/0- |
69/1- |
|
11 |
استفاده از تکنولوژی جدید جهت رسیدن به هدف تیمی |
87/0- |
10/0 |
57/1 |
85/1- |
60/0- |
|
12 |
اهمیت استفاده از فرآیند حل مسأله به منظور یادگیری و رشد تیمی |
08/1- |
23/0 |
06/0 |
34/0- |
04/0- |
|
13 |
ارائه ایدههای جدید به منظور بهبود عملکرد تیمی |
88/0- |
14/0 |
15/1 |
23/0 |
48/1 |
|
14 |
استفاده ازاستانداردهای روشن و تعریف شده جهت فعالیتهای درون |
58/0- |
73/1 |
02/2- |
23/0- |
19/0- |
|
15 |
بازخورد منظم نتیجه نظارت و استانداردها به اعضای تیم |
06/0 |
12/1- |
44/0- |
86/0- |
50/1- |
|
16 |
بررسی و کنکاش منظم علل ناکامی تیم |
67/0 |
18/1- |
24/0- |
55/0 |
81/0- |
|
17 |
احساس رضایت کافی اعضا از کار تیمی |
24/0 |
15/0 |
73/0 |
98/1- |
48/0 |
|
18 |
ایجاد انگیزه ناشی از مهم بودن هدف تیمی |
99/1 |
41/1 |
05/0 |
61/0- |
72/0- |
|
19 |
اهداف تیم چالش برانگیزو قابل دست یابی |
19/1- |
10/0- |
06/- |
06/0 |
57/- |
|
20 |
دریافت بازخورد روشن از عملکرد تیمی |
04/1- |
11/2- |
17/1 |
42/0 |
40/0 |
|
21 |
انگیزه رسیدن به اهداف با اعطای پاداشهای مادی |
37/1 |
73/0 |
14/0 |
26/0 |
08/1- |
|
22 |
آگاهی اعضای تیم از نقش مؤثرشان در مجموعهی تیم |
86/0- |
27/0 |
49/1- |
69/0 |
17/1- |
|
23 |
اهمیت اهداف بلند مدت نسبت به نتایج مقطعی |
39/0 |
20/1- |
66/0 |
30/0 |
02/1- |
|
24 |
ارائه بازخورد ناشی از کیفیت کار تیمی به اعضا تیم |
52/0 |
76/1 |
36/0- |
15/0- |
62/0 |
|
25 |
تقدم اهداف تیمی بر اهداف فردی |
69/0 |
35/1- |
48/0- |
02/1- |
30/0 |
|
26 |
ضرورت برنامههای جدید جهت نیل به اهداف بلند مدت تیم |
23/0- |
18/0 |
73/0 |
53/1 |
41/0- |
|
27 |
اهمیت پیوسته به یادگیری و آموزش درتیم |
19/0- |
12/1- |
61/1 |
64/0 |
73/0 |
|
28 |
آگاهی اعضای تیم به اهمیت یادگیری |
12/1- |
61/0 |
72/0 |
55/0- |
33/0- |
|
29 |
اعطای مزایا و پاداش برای افراد یاد دهنده و یاد گیرنده |
67/0- |
02/0- |
16/1- |
13/0 |
54/0- |
|
30 |
یادگیری و تغییر واکنش اعضای تیم نسبت به بازخوردها |
03/1- |
05/1- |
97/0- |
48/0 |
54/0 |
|
31 |
داشتن احترام و پذیرش نسبت به تصمیمات تیمی |
03/0 |
16/1- |
004/0- |
80/0- |
57/1 |
|
32 |
همراهی اعضا تیم با تصمیم گیری اکثریت |
90/0- |
69/0 |
30/0 |
71/0- |
79/0 |
|
33 |
مشارکت اعضا تیم در تصمیم گیری |
17/1- |
30/0 |
01/1- |
10/0- |
96/1- |
|
34 |
تشویق اعضا تیم در جهت مشارکت در تصمیم گیری |
09/0 |
93/0- |
44/0- |
05/1- |
46/1- |
|
35 |
بیان نظرات به بازیکنان به صورت روشن و دقیق |
78/0 |
96/0- |
76/0- |
77/0- |
88/1 |
|
36 |
ابراز هیجانات و احساسات مثبت مربی به تیم |
80/1 |
25/0- |
89/0- |
98/0- |
57/0 |
درگام بعدی جهت تفسیرعاملی، گزارههای دارای امتیازات عاملی بالای 7/.، مبنای مقایسه و تفسیر دیدگاهها قرار گرفتند. در عمده مطالعات روش شناسی کیو، امتیاز عاملی بالای 7/. مهم و معنادار در نظر گرفته شده است (میرک زاده و همکاران، 1395: 25). با توجه به تحلیل دادهها در نرم افزار SPSS و نتیجه حاصل از آن، در نهایت 5 الگوی ذهنی (انگیزش تیمی، کیفیت تیمی، یادگیری تیمی، مهارت تیمی و تصمیم گیری تیمی) شناسایی و با توجه به ماهیت گزارهها نام گذاری شدند (جدول5).
جدول5: گزاره های دارای امتیاز عاملی
|
عنوان عامل |
امتیاز عاملی |
گزاره |
ردیف |
|
انگیزش تیمی
|
99/1 |
ایجاد انگیزه ناشی از مهم بودن هدف تیمی |
1 |
|
88/1 |
تلاش مضاعف اعضای تیم جهت رسیدن به هدف تیمی |
2 |
|
|
80/1 |
ابراز هیجانات و احساسات مثبت مربی به تیم |
3 |
|
|
37/1 |
انگیزه رسیدن به اهداف با اعطای پاداشهای مادی |
4 |
|
|
11/1 |
اشتیاق اعضای تیم نسبت به روش های جدید تمرینی |
5 |
|
|
کیفیت تیمی |
76/1 |
ارائه بازخورد ناشی از کیفیت کار تیمی به اعضا تیم |
6 |
|
73/1 |
استفاده از استاندارد های روشن و تعریف شده جهت فعالیت های درون تیمی |
7 |
|
|
67/1 |
استفاده اعضاء از بهترین توانایی شان برای رسیدن به موفقیت |
8 |
|
|
29/1 |
اهمیت آموزش منظم و علمی برای اعضای تیم |
9 |
|
|
73/0 |
احساس رضایت کافی اعضا از کار تیمی |
10 |
|
|
یادگیری تیمی |
61/1 |
اهمیت پیوسته به یادگیری و آموزش درتیم |
11 |
|
57/1 |
استفاده از تکنولوژی جدید جهت رسیدن به هدف تیمی |
12 |
|
|
17/1 |
دریافت بازخورد روشن از عملکرد تیمی |
13 |
|
|
72/0 |
آگاهی اعضای تیم به اهمیت یادگیری |
14 |
|
|
مهارت تیمی |
79/1 |
آموزش کافی به اعضا تیم |
15 |
|
53/1 |
ضرورت برنامههای جدید جهت نیل به اهداف بلند مدت تیم |
16 |
|
|
30/1 |
ارتباط اثربخش مدیریت باشگاه و کادر فنی در جهت تلاش بیشتر اعضا تیم |
17 |
|
|
25/1 |
اعمال تاکتیکهای مورد نیاز در جهت بهبود مهارتهای تیمی |
18 |
|
|
78/0 |
فرآیند منظم جهت تعیین و شناسایی نیازهای آموزشی و توسعهای تیم |
19 |
|
|
تصمیم گیری تیمی |
88/1 |
بیان نظرات به بازیکنان به صورت روشن و دقیق |
20 |
|
57/1 |
داشتن احترام و پذیرش نسبت به تصمیمات تیمی |
21 |
|
|
48/1 |
ارائه ایدههای جدید به منظور بهبود عملکرد تیمی |
22 |
|
|
79/0 |
همراهی اعضا تیم با تصمیم گیری اکثریت |
23 |
بر اساس نتایج ارائه شده در جدول 5 در ادامه به توصیف پنج نگرش فرآیند عملکرد تیمی بازیکنان مورد مطالعه که در نتیجه انجام تحلیل عاملی اکتشافی نوع کیو به دست آمده، پرداخته می شود.
عامل اول: انگیزش تیمی
افراد قرار گرفته در این الگو، «ایجاد انگیزه ناشی از مهم بودن هدف تیمی»، «تلاش مضاعف اعضای تیم جهت رسیدن به هدف تیمی»، «ابراز هیجانات و احساسات مثبت مربی به تیم»، «انگیزه رسیدن به اهداف با اعطای پاداشهای مادی» و «اشتیاق اعضای تیم نسبت به روش های جدید تمرینی»، را مهمترین دیدگاهها و معنادار ترین نظرات درباره فرآیند عملکرد تیمی معرفی نمودند، چرا که این الگو (5گزاره ) بیشترین مقدار ویژه (27/4 درصد) و بالاترین مقدار واریانس تبیین شده (35/20 درصد) را از مجموع واریانس 28/62 به خود اختصاص داده است
عامل دوم: کیفیت تیمی
اعضاء تشکیل دهنده این الگو (عامل) ذهنی، با انتخاب گزاره های «ارائه بازخورد ناشی از کیفیت کار تیمی به اعضا تیم»، «استفاده از استاندارد های روشن و تعریف شده جهت فعالیت های درون تیمی»، «استفاده اعضاء از بهترین توانایی شان برای رسیدن به موفقیت»، «اهمیت آموزش منظم و علمی برای اعضای تیم» و «احساس رضایت کافی اعضا از کار تیمی» معتقد به توجه به کیفت کار تیمی به عنوان یکی از ابعاد فرآیند عملکرد تیمی می باشند. در این الگوی ذهنی 5 گزاره قرار گر فته است که توانسته اند با دارا بودن مقدار ویژه (50/2) ،93/11 درصد واریانس فرآیند عملکرد تیمی را به خود اختصاص دهد.
عامل سوم: یادگیری تیمی
کسانی که نمودار کیو آن ها، عامل سوم را تشکیل داده است. به دلیل وجود صفات و ویژگی های مشترک میان آن ها در شمار گروه ذهنی یادگیری تیمی قرار گرفته اند. از دید این افراد، «اهمیت پیوسته به یادگیری و آموزش درتیم»، «استفاده از تکنولوژی جدید جهت رسیدن به هدف تیمی»، «دریافت بازخورد روشن از عملکرد تیمی»، «آگاهی اعضای تیم به اهمیت یادگیری» از مهم ترین عواملی هستند که باید در بعد یادگیری تیمی مربوط به فرآیند عملکرد تیمی باید مد نظر قرار گیرد. در این الگوی ذهنی 4 گزاره قرار گرفته است که توانسته اند با دارا بودن مقدار ویژه (54/2) ،13/12 درصد واریانس فرآیند عملکرد تیمی را به خود اختصاص دهد.
عامل چهارم: مهارت تیمی
«آموزش کافی به اعضا تیم»، «ضرورت برنامههای جدید جهت نیل به اهداف بلند مدت تیم»، «ارتباط اثربخش مدیریت باشگاه و کادر فنی در جهت تلاش بیشتر اعضا تیم»، «اعمال تاکتیکهای مورد نیاز در جهت بهبود مهارتهای تیمی» و «فرآیند منظم جهت تعیین و شناسایی نیازهای آموزشی و توسعهای تیم» از مهم ترین وجوه مشترک معتقدان به این الگوی ذهنی در بین مشارکت کنندگان هستند. در این الگوی ذهنی 5 گزاره قرار گرفته است که توانسته اند با دارا بودن مقدار ویژه (28/2) ،86/10 درصد واریانس فرایند عملکرد تیمی را به خود اختصاص دهد.
عامل پنجم: تصمیم گیری تیمی
طرفداران به این الگو در مطالعه حاضر معتقد به نقش عامل تصمیم گیری تیمی در زمینه فرآیند عملکرد تیمی می باشند. «بیان نظرات به بازیکنان به صورت روشن و دقیق»، «داشتن احترام و پذیرش نسبت به تصمیمات تیمی»، «ارائه ایدههای جدید به منظور بهبود عملکرد تیمی» و «همراهی اعضا تیم با تصمیم گیری اکثریت» مهم ترین گزاره های ذهنی مشترک معتقدان این الگوی ذهنی است. در این الگو (5گزاره) کم اهمیت ترین دیدگاه ها و نظرات در زمینه ابعاد فرآیند عملکرد تیمی وجود دارد چرا که کمترین مقدار ویژه(47/1 درصد) و کمترین واریانس تبیین شده (7درصد) را از مجموع واریانس28/62 به خود اختصاص داده است.
بحث و نتیجه گیری
پژوهش حاضر با هدف شناسایی الگوهای ذهنی بازیکنان فوتبال لیگ دسته اول ایران در زمینه شاخص های فرآیند عملکرد تیمی و با استفاده از روش شناسی کیو انجام شد. توجه یک جانبه به عملکرد ورزشی تنها بر مبنای نتایج مسابقات و عدم توجه کافی به سایر عوامل و شاخصه های فرآیند عملکرد در ارزیابی عملکرد تیمی(کریمی، 1397: 168)، پژوهشگران تحقیق پیش رو را برآن داشت تا صرف نظر از اهداف نتیجه ای به شناسایی ابعاد فرآیندی عملکرد، جهت ارزیابی عملکرد تیمی و آن هم بر مبنای نگرش ذهنی بازیکنان و با استفاده از روش شناسی کیو بپردازند. در این راستا، با استفاده از روش کیو و در تالار گفتمان پژوهش، بر اساس مصاحبه های انجام شده 36 گویه نهایی شناسایی شده و در اختیار 21 مشارکت کننده ارزش گذاری کیو قرار گرفت. پس از مرتب سازی عبارات کیو پاسخ داده شده ، تحلیل آماری داده ها با انجام تحلیل عاملی کیو به منظور شناسایی ذهنیت های مشابه صورت گرفت. نتایج پژوهش بیانگر این است که مشارکتکنندهگان در این پژوهش، از ذهنیتهای گوناگونی در زمینه شاخص های فرآیند عملکرد تیمی برخوردارند و به بیان دیگر ذهنیت های متفاوتی دارند. ذهنیت مشارکت کنندگان در این پژوهش در پنج گروه جداگانه طبقه بندی گردید که به طور خلاصه به ترتیب شامل انگیزش تیمی (35/20)، کیفیت تیمی (13/12)، یادگیری تیمی (93/11)، مهارت تیمی (86/10) و تصمیم گیری تیمی (00/7) هستند که در مجموع 28/62 واریانس شاخص های فرآیند عملکرد تیمی (دیدگاه مشارکت کنندگان) را پوشش می دهند. بتمن و همکاران (2002) جهت سنجش عملکرد و اثربخشی تیمی از یک الگوی شش بعدی شامل: هم افزایی، اهداف عملکردی، مهارت، استفاده از منابع، نوآوری و کیفیت تیمی استفاده نمودند که از میان مؤلفه های سنجش عملکرد تنها دو بعد مهارت و کیفیت تیمی با یافته های این تحقیق مطابقت دارد. خلیلی و همکاران (1394) نیز در مطالعات خویش مؤلفه های هماهنگی، رهبری اثربخش، پژوهش تیمی، کیفیت تیمی، تصمیم گیری تیمی و یادگیری تیمی را به عنوان شاخصه های فرآیند تیمی شناسایی نمودند که در این تحقیق مؤلفه های کیفیت، تصمیم گیری و یادگیری تیمی با یافته های این پژوهش مطابقت دارد. آرمسترانگ و بارون (2005)، در پژوهشی جهت ارزیابی عملکرد تیمی مؤلفه های متفاوتی (مشارکت، ارتباطات شفاهی، همکاری و تلاش جمعی، حل تعارض و هدفگذاری) با تحقیق حاضر را برای ارزیابی فرآیند عملکرد تیمی بکار برده اند. این احتمال وجود دارد که نگرش ها در موقعیت های مختلف تیمی، کاری و اجتماعی با هم تفاوت داشته باشند و یا اینکه در تحقیقات پیشین برای سنجش عملکرد از ابزارهای استاندارد جهت سنجش و شناسایی مؤلفه های عملکرد استفاده شده در حالی که محققان در این پژوهش، شناسایی مؤلفه ها را با استفاده از روش شناسی کیو و بر مبنای نگرش ذهنی مشارکت کنندگان مورد مطالعه انجام داده اند. براساس نتایج به دست آمده از پژوهش حاضر، در ادامه پنج الگوی فرآیند عملکرد تیمی بازیکنان فوتبال که در نتیجه تحلیل عامل اکتشافی نوع کیو به دست آمده مورد بحث و بررسی قرار می گیرد:
نتایج بیانگر آن است که از میان پنج الگوی ذهنی بدست آمده، الگوی ذهنی اول (انگیزش تیمی) بیشترین امتیاز عاملی را به خود اختصاص دادهاست. افراد گروه اول بر این باورند که ایجاد انگیزه ناشی از مهم بودن هدف تیمی، تلاش مضاعف اعضای تیم جهت رسیدن به هدف تیمی، ابراز هیجانات و احساسات مثبت مربی به تیم، انگیزه رسیدن به اهداف با اعطای پاداشهای مادی و اشتیاق اعضای تیم نسبت به روش های جدید تمرینی شروط اساسی برای ایجاد انگیزه تیمی هستند که به عنوان شاخص انگیزشی فرآیند عملکرد تیمی جهت ارزیابی عملکرد تیمی معرفی گردید. بنابراین شاخص انگیزش تیمی به عنوان اولین عامل از دیدگاه نمونه پژوهش در زمینه فرآیند عملکرد تیمی انتخاب گردید. الگوی مذکور (عامل اول: انگیزش تیمی) با شاخصه انگیزه تیمی پرسشنامه وست (کوپر و ساتر،2011 به نقل از کوپر و ساتر) جهت سنجش ارزیابی عملکرد و اثربخشی تیمی همسویی دارد.
بازیکنان فوتبال با ذهنیت کیفیت گرایی تیمی (عامل دوم) به ارائه بازخورد ناشی از کیفیت کار تیمی به اعضا تیم، استفاده از استاندارد های روشن و تعریف شده جهت فعالیت های درون تیمی، استفاده اعضاء از بهترین توانایی شان برای رسیدن به موفقیت، اهمیت آموزش منظم و علمی برای اعضای تیم و احساس رضایت کافی اعضا از کار تیمی معتقد هستند که در پژوهش حاضر به عنوان شاخص کیفیت تیمی در فرآیند عملکرد تیمی و به عنوان دومین الگوی ذهنی مد نظر قرار گرفت. پژوهشگران متعددی عامل کیفیت تیمی را جهت ارزیابی عملکرد تیمی معرفی و بکار برده اند که از آن جمله می توان به پژوهش های هوئگل و پاربوته (2007)، آرمسترانگ (2005)، خلیلی و همکاران (1394) اشاره نمود.
افراد تشکیل دهنده الگوی یادگیری تیمی (عامل سوم)، اهمیت پیوسته به یادگیری و آموزش درتیم، استفاده از تکنولوژی جدید جهت رسیدن به هدف تیمی، دریافت بازخورد روشن از عملکرد تیمی و آگاهی اعضای تیم به اهمیت یادگیری را به عنوان مهم ترین گزاره های تشکیل دهنده این الگوی ذهنی انتخاب نمودند. این شاخص عملکرد تیمی (یادگیری تیمی) در پژوهش های خلیلی و همکاران (1394)، ساندروم و مک اینتیر (2000) و بتمن و همکاران (2002) معرفی و به عنوان شاخص ارزیابی عملکرد تیمی مورد استفاده قرار گرفته است.
بازیکنان تشکیل دهنده الگوی مهارت تیمی (عامل چهارم) معتقدند که ریشه اصلی کسب مهارت تیمی درفرآیند منظم آموزش و ضرورت توسعه برنامه های جدید تمرینی نهفته است. آموزش کافی به اعضا تیم، ضرورت برنامههای جدید جهت نیل به اهداف بلند مدت تیم، ارتباط اثربخش مدیریت باشگاه و کادر فنی در جهت تلاش بیشتر اعضا تیم، اعمال تاکتیکهای مورد نیاز در جهت بهبود مهارتهای تیمی و فرآیند منظم جهت تعیین و شناسایی نیازهای آموزشی و توسعهای تیم از مهم ترین عواملی هستند که باید به عنوان شاخص مهارت تیمی در زمینه ارزیابی فرآیند عملکرد تیمی مد نظر قرار گیرد. بتمن و همکاران (2002) این شاخص را برای ارزیابی عملکرد تیمی معرفی و بکار برده اند.
مشارکت کنندگان قرار گرفته در الگوی ذهنی پنجم (تصمیم گیری تیمی) با تاکید بر گزاره های بیان نظرات به بازیکنان به صورت روشن و دقیق، داشتن احترام و پذیرش نسبت به تصمیمات تیمی، ارائه ایدههای جدید به منظور بهبود عملکرد تیمی و همراهی اعضا تیم با تصمیم گیری اکثریت شاخص دیگری از فرآیند عملکرد تیمی به نام تصمیم گیری تیمی را ارائه نمودند که در پژوهش حاضر کمترین امتیاز عاملی را به خود اختصاص داده است. شاخصه تصمیم گیری تیمی در تحقیقات معایر حقیقی (1387)، خلیلی و همکاران (1394) جهت ارزیابی عملکرد تیمی معرفی و مورد استفاده قرار گرفته است.
پیشنهادها
با توجه به نتایج پژوهش و شناسایی پنج الگوی ذهنی در بررسی فرآیند عملکرد تیمی، پیشنهادهای زیر به مدیران باشگاه ها و تیم های ورزشی، ارائه می گردد:
- با توجه به ذهنیت انگیزش تیمی ضروری است مدیران باشگاه ها انگیزه های لازم را از طریق تشویق و اعطای پاداش های مادی به بازیکنان جهت ارائه عملکرد بهتر فراهم آورند.
- پیشنهاد می شود با توجه به ذهنیت کیفیت گرایی تیمی، با ارائه روش های تمرینی، آموزش علمی و استفاده از مربیان آشنا به متد های تمرینی نوین شرایط مناسبی را برای ارائه بازی های با کیفیت ایجاد نمایند.
- نظر به وجود الگوی ذهنی یادگیری تیمی پیشنهاد می گردد نسبت به برگزاری دوره های آموزشی و تقویت خلاقیت، شرایط لازم را برای یادگیری هرچه بهتر بازیکنان در خصوص تکنیک و تاکتیک های تیمی فراهم کنند.
- با توجه به الگوی مهارت تیمی، پیشنهاد می شود با شناسایی نیاز های آموزشی و فنی بازیکنان وآموزش کافی شرایط لازم را برای ارائه بازی های تماشاگر پسند و بهبود مهارت های تیمی فراهم آورند.
- نظر به وجود الگوی ذهنی تصمیم گیری تیمی، پیشنهاد می گردد با هم فکری و مشارکت بازیکنان و ایجاد فضای مشارکتی، از نقطه نظرات بازیکنان در جهت حل مشکلات تیمی و ارائه عملکرد بهتر استفاده گردد.
با توجه به نتایج می توان گفت که نوآوری این پژوهش آن است که برای بررسی عملکرد تیم های ورزشی صرفنظر از نتایج تیمی به شناسایی و معرفی مؤلفه های فرآیندی عملکرد (اهداف فرآیندی: انگیزش تیمی، کیفیت تیمی، یادگیری تیمی، مهارت تیمی و تصمیم گیری تیمی) پرداخته شده همچنین تا پیش از انجام این پژوهش، پژوهشی دیگر در راستای شناسایی الگو های ذهنی ورزشکاران در زمینه مؤلفه های فرآیندی عملکرد و با استفاده از روش شناسی کیو انجام نگرفته است. بنابراین این مطالعه طبقه بندی جدیدی به ادبیات موضوع در رابطه با مؤلفه های ارزیابی عملکرد تیمی اضافه می نماید.
به دیگر پژوهشگران پیشنهاد می شود با استفاده از روش های داده بنیاد (گرند تئوری) یا روش دلفی به شناسایی مؤلفه های فرآیند عملکرد تیمی بپردازند.
از آنجا که نمی توان نتایج پژوهش حاضر را به دیگر رشته های ورزشی تعمیم داد لذا پیشنهاد می شود نظیر چنین پژوهشی در سایر رشته ها ورزشی نیز انجام گیرد و نتایج آن ها با نتایج تحقیق حاضر مقایسه شود.
پیشنهاد می شود تحقیقات مشابهی در رشته های انفرادی و تیمی بصورت مجزا انجام و الگوهای شناسایی شده با هم مقایسه گردد.
پبشنهاد می گردد بر اساس متغیر جنسیت به شناسایی الگوهای ذهنی بازیکنان مرد و زن در یک رشته ورزشی مشابه پرداخته شود و نتایج با هم مقایسه شود.
درباره محدودیت های پژوهش باید به محدودیت ذاتی پژوهش های مبتنی بر روش کیو اشاره نمود که چون مبنای تحلیل در این روش حقایق نیست و فقط به ذهنیت افراد توجه می کند، از قابلیت تعمیم پذیری کم برخوردار است. عدم آشنایی مشارکت کنندگان با روش کیو، عدم همکاری برخی مشارکت کنندگان در وارد کردن کارت های کیو در نمودار فلش کیو و زمان بر بودن مصاحبه ها از دیگر مشکلات اجرای پژوهش بود.
منابع
- آرمسترانگ، مایکل. (1397). مدیریت عملکرد (فرد، تیم و سازمان). بهروز قلیچلی و داریوش غلامزاده. تهران: نشر صفار
- چانگ، ریچارد. (1385). راز موفقیت کار تیمی. سید امین ا... علوی و محمد هاشم غرقی. تهران: مرکز آموزش مدیریت دولتی
- حاجیزاده، ابراهیم و اصغری، محمد. (1397). روشها و تحلیلهای آماری با نگاه به روش تحقیق در علوم زیستی و بهداشتی. تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی
- خلیلی، کرم؛ سلطانی، ایرج و نفر، مهدی. (1394). «شناسایی مؤلفهها و شاخصهای عملکرد تیمی در سازمانهای دولتی ایران». فصلنامه مدیریت دولتی. دوره 7، شماره 1، صص 55-70.
- خوشگویان فر، علیرضا. (1392). روششناسی کیو. تهران: انتشارات مرکز سازمان صدا و سیما
- داناییفرد، حسن؛ حسینی، یعقوب و شیخها، روزبه. (1392). روششناسی کیو: شالودههای نظری و چارچوب انجام پژوهش. تهران: انتشارات صفار
- رضائیان، علی و گنجعلی، اسدالله. (1396). مدیریت عملکرد (چیستی، چرایی و چگونگی). تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق
- روحانی، میثم. (1390). «بررسی شاخص های ارزیابی عملکرد مربیان لیگ برتر باشگاههای فوتبال ایران». پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه گیلان.
- زردشتیان، شیرین و خزایی، شهرزاد. (1396). «رابطه رفتار مربیگری با انسجام تیمی و کارایی مشارکتی بازیکنان زن لیگ برتر هاکی ایران». مطالعات مدیریت ورزشی. شماره 41، صص 211-232.
- سرایی، ایرج؛ شجاعی مهر، محمدتقی و برزگرینژاد، عباس. (۱۳۹۶). «ارزیابی عملکرد تیمهای حرفهای فوتبال در لیگ برتر ایران». دومین کنفرانس بینالمللی پژوهش های کاربردی در تربیت بدنی، علوم ورزشی و قهرمانی. تهران، دانشگاه صالحان.
- سلطانی، ایرج. (1390). مدیریت عملکرد بسترساز پرورش منابع انسانی. اصفهان: انتشارات اردکان
- سلیمانی دامنه، جهانگیر؛ حمیدی، مهرزاد و سجادی، سیدنصرالله. (1393). «ارزیابی عملکرد تیمهای لیگ برتر فوتبال ایران با استفاده از مدل تلفیقی APA و DEA». مطالعات مدیریت ورزشی. شماره 22، صص 105-126.
- قانعنیا، مریم؛ ارشدی، نسرین؛ سلطانیان، نسیم و فروهر، محمد. (1394). «تأثیر آموزش رفتارهای رهبری اصیل بر افزایش عملکرد کارکنان پتروشیمی». فصلنامه آموزش و توسعه منابع انسانی. سال 2، شماره 6، صص 141-125.
- کریمی، رمضان. (1397). «تأثیر سبک رهبری اصیل مربیان بر عملکرد تیمی با نقش میانجی اعتماد به مربی در لیگ دسته اول فوتبال ایران». پایان نامه دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرمانشاه.
- معایر حقیقی فرد، علی؛ مرادی، مرتضی؛ خلیلزاده، مهدی و نوبخت ساهرودکلانی، جواد. (1387). «بررسی عملکرد تیمهای کاری در سازمان و عوامل مؤثر بر آن». دو ماهنامه توسعه انسانی پلیس. سال 5، شماره 20 ، صص 23-44.
- میرکزاده، علیاصغر؛ خسروی، سمیه؛ شهبازی، سمیه؛ غلامی، مصیب و مهدیزاده، حسین. (1395). «نگرش دانشجویان تحصیلات تکمیلی ترویج و آموزش کشاورزی و توسعه روستایی دانشگاه رازی کرمانشاه نسبت به آینده شغلی خود». پژوهش مدیریت آموزش کشاورزی. شماره 38، صص 18-29.
- ندیمی، بنفشه؛ قلیپور، آرین و ابن یامینی، شیوا. (1392). «بررسی تاثیر انعکاسگری تیمی بر عملکرد تیمی در تیم پروژهای». مدیریت فرهنگ سازمانی. دوره 11، شماره 4، صص 84-63.
- Armstrong, , & Baron, A. (2005). Managing performance: Performance management in Action. London: Institute of Personnel and Development.
- Bateman, B., Wilson, F. , & Bingham, D. (2002). “Team effectiveness development of an audit questionnaire”. Journal of Management Development, 21(3), p p: 215-226.
- Cooper, D.J., & Sutter, M. (2011). Role Selection and Team Performance. Forschungsinstitut zur Zukunft der ArbeitInstitute for the Study of Labor. IZA DP No. 5892.
- Hoegle, M., & Parboteeah, K. P. (2007). “Creativity in innovative project: How teamwork matters”. Journal of Engineering Technology Management, 24, pp: 148-166.
- Hunt, D. (2001). A System Approach to Team Performance Management. John Williams, MIT
- Idowu, A. (2017). “Effectiveness of Performance Appraisal System and its Effect on Employee Motivation”. Nile Journal of Business and Economics. 5, pp: 15-39.
- Jardin, M. (2010). Efficiency of French football clubs and its dynamics. University of Rennes, MPRA; (13): 19828.
- Kelbaugh, B. M. (2003). “Exploration of Teamwork in Extension: Identifying Indicators of Success Using a Modified Delphi Study”. Phd dissertation, The Ohio State University,
- Lee, B. (2017). “The fundamentals of Q methodology”. Journal of Research Methodology, 2(2), PP: 57-95.
- Lee, Y.H. (2009). “Evaluating Management Efficiency of KoreanProfessional Teams Using Data Envelopment Analysis”. International Journal of Applied Sports Sciences, 21(2), pp: 93-112.
- Levy, P.E., & Williams, J.R. (2004). “The Social Context of Performance Appraisal: A Review and Framework for the Future”. Journal of Management, 30(6), pp: 881-905.
- Lien, A.M., Ruyle, G.B., & López-Hoffman, L. (2018). “Q Methodology: A method for understanding complex viewpoints in communities served by extension”. Journal of Extension, 56(2), [# 2IAW4].
- Neely, A. (2007). Businees Performance Measurement: Unifying Theory and Integrating Practce. 2th edn. Cambridge University Press
- Philippe, R., Sagar, S., Huguet, S., Paquet, Y., & Jowett, S. (2011). “From teacher to friend: The evolving nature of the coach-athlete relationship”. J. Sport Psychol. 42, pp: 1-23.
- Sundstrom, E., & Mcintyre, M. (2000). Measuring WorkGroup Effectiveness. of Tennessee, Knoxville.
- Thelwell, R., Greenless, I. A., & Weston, J. V. (2006). “Using psychological training Thompson, enhancing employee engagement”. Journal of applied sport psychology, 18(6), pp: 254-270.
- Thompson, L. (2002). Making the Team. Northwestern University, Upper saddleriver.
- Tielen, M., Vaan staa, A, L., Jedeloo, S., Van Exel, N.J.A, & Weimar, w. (2008). “Q-Methodology to Identify Young Adult Renal Trans plant Recipients at Risk for Nonadherence”.Transplantation, 85(5), pp: 700-706.
- Vass, J., Driessen, P.J., Giezen, M., Laerhoven, F.V., & Wassen, M.J. (2019). “Let me tell you your problems. Using Q methodology to elicit latent problem perceptions about invasive alien species”. 99, PP: 120–131.
- Watts, S., & Stenner, p .(2012). “Doing Methodology: Theory, Method and Interpretation”. Qualitative Research in Psychology, 2, pp: 67-91.
- West, M. A. (2004). Effective teamwork: Practical lessons from organizational research. Malden, MA: BPS Blackwell.
- Zabala, A., Sandbrook,Ch., & Mukherjee,N. (2018). “When and how to use Q methodology to understand perspectives in conservation research”.Conservation Biology, 32(5), PP: 1185–1194.
)