طراحی برنامه راهبردی ورزش قهرمانی جمهوری اسلامی ایران برای المپیک 2024

رضا شربت زاده[1]  

مهدی نادری نسب[2]  

ابراهیم علیدوست  قهفرخی[3]

 10.22034/SSYS.2022.776

تاریخ دریافت مقاله: 11/3/1398

                                                                                 تاریخ پذیرش مقاله:2/4/1398

مقدمه

یکی از ویژگی های عصر حاضر، سرعت تغییرات در محیط سازمانی و برون سازمانی است، تا حدی که دهه قبل را دهه انتقال اطلاعات و دهه حاضر را دهه انفجار اطلاعات نامیده اند، این سرعت بالا در تغییرات محیطی، سازمان ها را ملزم می سازد تا پلی از زمان حال به آینده بسازند و با پیش بینی این تغییرات، سازمان را برای مواجهه با آن ها و اتخاذ تصمیمات درست و کارا آماده سازند، به نظر می رسد برنامه ریزی استراتژیک راه حل مناسبی برای این امر باشد ( فولادوند و شاه طالبی،[4]2015)

.سازمان های امروزی بیشتر از گذشته، با فشارهای محیطی درگیر هستند. به منظور برداشتن گامی فراتر از رقبا باید به دنبال بهترین راهکار بود(ایورسن و کاسکلی[5] ،2015).

امروزه مدیران سازمان ها از موفقیت ها و شکست ها به سرعت مطلع می شوند و مسیر موفقیت صنایع توسعه یافته به دقت بررسی می کنند تا آنان نیز با بهره گیری از آنها به رشد و ترقی دست یابند (شو سیانگ و جاتی پی و آنا[6]، 2015).

 برنامه ریزی در سیر تکاملی خود دستخوش تحولات بسیاری قرار گرفت که طی سه دوره گذار از دوره محصول گرایی در قرن نوزدهم به دوره بازارگرایی و نهایتا دوره فرا صنعتی، قابل تفکیک است (افندی و کاسمانتینی[7] 2015 ) . این گذار باعث شد برنامه ریزی، روش ها و انواع آن متناسب با نیاز هر دوره متحول شود( نظری، 1394)

مدیریت استراتژیک یک سازمان از چرخ های تشکیل شده است که برنامه ریزی استراتژیک، برنامه ریزی عملیاتی، بودجه ریزی، نظارت وا رزیابی عملکرد، اجزای اصلی آن هستند (سودیارنتو[8] 2015).برنامه راهبردی در جهت تجهیز منابع سازمان و وحدت بخشیدن به تلاش های آن برای نیل به رسالت و اهداف بلند مدت، با توجه به امکانات و محدودیت های درونی و بیرونی هر سازمان طراحی می شود. (شعبانی و همکاران، 1394) در هزاره سوم، سازمان های ورزشی مانند بیشتر سازمان ها و نهادهای دیگر حوزه ها برای بقا و دوام در عرصه رقابت جهانی به سازمانی راهبرد محور تبدیل شده اند، چرا که تفکر راهبردی در جست و جوی چرخه های زاینده و پاینده برای سازمان است. ( نظری و همکاران، 1393) تا زمانی که برای یک سازمان هدفی مشخص نشود آن سازمان نمی داند به کجا می خواهد برود و اگر هدف مشخص شود ولی برنامه ریزی نشود آن سازمان نمی داند چگونه به آن هدف برسد، بنابراین هر سازمانی که به دنبال موفقیت است باید اهداف مشخص داشته باشد و نحوه و زمان رسیدن به آن هدف را نیز تعیین کند، بر اساس برنامه تعیین شده به سمت اهداف مورد نظر پیش برود و همواره ناظر بر حرکت خود باشد تا انحرافات احتمالی را شناسایی و تعدیل کند(رشید‌لمیر، 1392)

بررسی عملکرد برخی کمیته های ملی المپیک  در سرتاسر جهان حاکی از این است که کمیته هایی که برای انجام ماموریت و دست یابی به اهداف خود از مدیریتی قوی و مبتنی بر برنامه ریزی راهبردی استفاده کردند، توانستند در فعالیت های مختلف از جمله ورزش قهرمانی به موفقیت های چشمگیری دست یابند، به عنوان نمونه کشور چین از رتبه چهارم المپیک 1996 آتلانتا به رتبه اول در المپیک 2008 پکن و سوم لندن و سوم ریوی برزیل دست یافت و کشور استرالیا از رتبه هفتم در المپیک آتلانتا به رتبه چهارم در المپیک سیدنی و آتن دست یافته است.( نادری نسب 1398) . نادری نسب در سال 1391 در تحقیقی با عنوان بررسی وضعیت موجود فوتبال جمهوری اسلامی ایران و تعیین موقعیت راهبردی فوتبال کشور به بررسی نقاط ضعف، قوت، فرصت ها و تهدیدات پیش روی ورزش فوتبال در ایران پرداخته است  و موقعیت راهبردی را WT عنوان نموده است و احتمال موفقیت تیم های باشگاهی در لیگ قهرمانان آسیا و شاخص های فونبال حرفه ای در کشور را نامناسب بیان کرده است. (نادری‌نسب و همکاران، 1390 )

ورزش به عنوان یک مفهوم عمده واساسی با ابعاد مهم جهانی مطرح است. شاید دلیل این موضوع جذابیت های ورزش باشد که آن را به موضوع مورد توجه عده بیشماری در سراسر دنیا تبدیل کرده است( حسینی، 1394). امروزه در مجامع ورزش به عنوان فاکتوری ارزنده برای معرفی ملت ها به شمار می رود و موفقیت در رقابت های جهانی و المپیک یک امتیاز مهم برای هر کشور محسوب می گردد . امروزه ورزش بسیار فراتر از یک رقابت بوده و به حوزه های سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، تجاری و صنعتی راه یافته و به موضوعی پیچیده و چند وجهی تبدیل شده است(الهی، 1383).  لذا توسعه موفق و همراه با توسعه همه جانبه ورزش نیازمند نگاهی بلند مدت و جامع در برنامه ریزی همراه با عمل گرایی و جدیت اجرایی است. بر این اساس با مطالعات دقیق و با رویکردی جامع و مبتنی بر متدولوژی های علمی، برنامه جامع وزارت ورزش و جوانان جمهوری اسلامی ایران را برای المپیک 2024 طراحی خواهیم نمود. از این رو تحقیق حاضر در تلاش است با استفاده از شیوه های علمی به طراحی و تدوین برنامه جامع وزارت ورزش وجوانان  و کمیته ملی المپیک جمهوری اسلامی ایران در حوزه ورزش قهرمانی برای کسب جایگاه هشتم جهان در المپیک 2024 بپردازد.

بسیاری از سازمان‌های ورزشی در سطح جهان نیز به تدوین بیانیه چشم‌انداز خود مبادرت نموده‌اند. به عنوان مثال، در 11 می 2010 دولت استرالیا این‌گونه اعلام کرد:ورزش استرالیا، مسیری برای موفقیت است و این آغازی بود برای افزایش سرمایه‌گذاری دولت در فدراسیون‌های ملی.کمیته ملی المپیک استرالیا عنوان کرد که مهم است که ورزشکاران، طبیعت خاص بازی‌های المپیک را درک کنند و به خوبی برای رقابت در مسابقات المپیک آماده شوند.در پایان کمیته ملی المپیک استرالیا فرصت‌هایی را ایجاد خواهد کرد تا ورزشکاران در بازی‌های المپیک لندن عملکرد عالی داشته باشند. مهم‌تر اینکه کمیته المپیک استرالیا، فدراسیون‌های ملی را تشویق خواهد کرد تا ورزشکارانشان را در مورد مسائل والزامات ضد دوپینگ آگاه ساخته و آن الزامات را بپذیرند ( همتی عفیف 1397 ).در این چارچوب، عدالت، استقلال و برنامه‌هایی برای ورزشکاران انتخاب نشده وجود داشت و اعتقاد راسخ این کمیته است که بهترین ورزشکاران باید عادلانه انتخاب شوند و همچین کمیته المپیک استرالیا تشخیص داده است که مربیان، تکنیک‌های آموزشی، پزشکان، متخصصان ومدیریت شخصی نقش کلیدی در موفقیت ورزشکاران در مسابقات المپیک بازی می‌کنند.در استرالیا بطور بحث‌انگیزی بیش از هر جای دیگر، موفقیت در ورزش مترادف است با حس افتخار ملی.این موفقیت‌ها نماینده مهم‌ترین ویژگی‌ها از قبیل شهامت و حس بازی جوانمردانه هستند. تمرکز همه استرالیایی‌ها هـر 4 سال یکبار بر عملکرد ورزش قهرمانی در بالاترین سطح یعنی المپیک می‌باشد.( نادری نسب و همکاران، 1398 )

کمیته ملی المپیک قطر نیز در راستای تدوین برنامه راهبردی با اعلام رسالت ، چشم انداز و اهداف کلان خود سعی دارد به توسعه و ترویج المپیزم ، صلح و ارزش های اخلاقی از طریق ورزش ، پیروی از اهداف و برنامه های کمیته بین المللی المپیک ، توسعه ورزش همگانی و ورزش قهرمانی بپردازد(نادری نسب 1390).کمیته ملی المپیک عراق با وجود مشکلات زیاد دست به تدوین برنامه راهبردی خود با اولویت های راهبردی : 1 – ارتقای جایگاه ورزش عراق در مجامع بین المللی 2 – تدوین برنامه های بلند مدت برای توسعه رشته های ورزشی 3- یافتن حامیان مالی مورد نیاز به منظور تسریع در اجرای برنامه ها(نادری نسب 1389).

چشم‌انداز فدراسیون فوتبال استرالیا عبارت است از تبدیل این کشور  به عنوان رهبر جهان فوتبال در مسابقات جهانی زیر نظر فیفا. این فدراسیون به گونه‌ای عمل خواهد کرد که جهت‌دهنده به رقابت‌های فوتبال و هدایت‌گر آن در کلیه سطوح باشد(امپریکال[9]، 2014). چشم‌انداز برنامه جامع فوتبال ایرلند عبارت است از فوتبال برای آیندۀ جامعه. در این چشم‌انداز از نیاز آیندۀ جامعه برای تأمین نیازهای اساسی خود توسط فوتبال در حیطه‌های سلامتی، نشاط، شادابی، مسائل اجتماعی و فرهنگی یاد شده است و از فوتبال به عنوان حامی جامعۀ ایرلند یاد شده است(امپریکال، 2014).

تعیین حوزه‌های کلیدی عملکرد از موضوعاتی است که به تسهیل فرایند تدوین برنامه راهبردی و در نهایت دسیابی به اهداف و اولویت‌های یک سازمان کمک می‌نماید( نل سارتر[10] ،2006). به همین منظور بسیاری از سازمان‌های ورزشی به تعیین اهداف و حوزه‌های کلیدی عملکرد خود مبادرت می نمایند. به عنوان نمونه حوزه‌های کلیدی عملکرد در برنامۀ جدید توسعۀ فوتبال استرالیا عبارت اند از:  تمرکز بر برنامه قبلی و ارتقای مسابقات،  حفظ روند توسعه آموزش مربیان و داوران، حضور در رقابت های مالی لیگ های جهانی و حضوربازیکنان مستعد در لیگ های برتر جهان از جمله لالیگا و لیگ برتر انگلیس (گلوی دی[11]2016). در برنامۀ جامع فوتبال نیوزلند نیز اهدافی چون کسب جایگاه معتبر در جام جهانی و حضور در المپیک 2024 توسط تیم ملی امید این کشور مطرح گردیده است که سرچشمه این برنامه ها مربوط به رهبری و مدیریت، درآمد منظم مالی و برنامه جامع در 10 سال گذشته می باشد. (برنامه راهبردی ورزش نیوزلند 2012 - 2024). حوزه‌های کلیدی عملکرد در برنامۀ جامع فوتبال کشور چین عبارت است از: باشگاه‌ها، فوتبال پایه، مدارس فوتبال، بانوان، آموزش مربیان، داوران، پزشکی ورزشی، بازاریابی و رسانه(وانگ پی هونگ[12] 2016). در برنامه توسعه فوتبال‌ در انگلیس حوزه‌های کلیدی عملکرد عبارت اند از: امکانات و زیرساخت‌ها، آموزش، توسعۀ فوتبال در زمین‌های کوچک، ایجاد باشگاه‌ها، حوزۀ سلامت و تندرستی ورزشکاران، بخش داوطلبانه، بخش مربوط به معلولان، بخش فرهنگی ـ اجتماعی فوتبال، بخش افزایش مشارکت فعال ورزشی(استوان اچ ، اپلبوم[13] 1991). کمیته ملی المپیک زیمباوه نیز با تجزیه و تحلیل محیط درونی و بیرونی به تدوین برنامه راهبردی خود اقدام کرده است. این برنامه با مشارکت ذینفعان برای دوره 2008- 2002 طراحی گردیده است که در چشم انداز خود بر بهبود کیفیت شرکت در بازی های بین المللی تاکید کرده است(نادری نسب، 1390).

دیوید[14] (1385) معتقد است که در تدوین راهبرد باید مأموریت سازمان ، عواملی تهدید کننده سازمان  یا عواملی که فرصت‌هایی را به وجود می‌آورند شناسایی شوند، نقاط قوّت و ضعف داخلی سازمان مشخص گردد، اهداف بلند مدت تعیین شوند و برای این فعالیت‌ها راهبرد‌های گوناگون شناسایی و انتخاب شوند بر اساس این روش، یک راهبرد مناسب قوّت‌ها و فرصت‌ها را به حداکثر و ضعف‌ها و تهدیدها را به حداقل ممکن می‌رساند. در این تحلیل، راهبرد‌ها در چهار حالت پیوند داده می‌شوند تا گزینه‌های راهبردی از بین آنها انتخاب شود (طیبی،1384).  به طور کلی، بسیاری از سازمان‌های ورزشی و از جمله کمیته المپیک استرالیا و فدراسیون‌های فوتبال کشورهای مختلف به تدوین راهبرد‌های خود مبادرت نموده‌اند و کمیته ملی المپیک استرالیا از رابطه خود با کمیته ملی بریتانیا و کمیته سازماندهی لندن 2012 برای بازی‌های المپیک نهایت استفاده کرد تا برای دست‌یابی به موفقیت در بازی‌های المپیک لندن از مکان‌های تمرینی و آموزشی مناسب در بریتانیا استفاده نماید.از مهم‌ترین طرح‌های اجرایی کمیته ملی المپیک استرالیا، طرح‌های ایجاد انگیزه‌های تجاری، طرح کسب مدال طلا، نقره و برنز بود که به تیم‌های اجرایی متخصص سپرده شد. و همچنین نیوزلند برای دوره 2012 تا 2024 با استفادهاز نظرات گروه مدیریت و تدوین برنامه راهبردی نیوزلند، هشت راهبرد کلیدی را به‌کار خواهد گرفت تا مطمئن شود که به مأموریت عملکرد عالی نائل خواهد شد( برنامه راهبردی نیوزلند[15] 2024- 2012).

راهبرد یک (رهبری): گروه مدیریت برنامه، سرمایه‌هایش را برای عملکرد برتر ورزشکاران و مربیان هدایت خواهد کرد.

راهبرد دو (هدف‌های سرمایه‌گذاری): بیش از 70% سرمایه‌های برنامه جامع صرف حمایت از رقابت‌های ورزشی هدفمند (مدال‌آور) یا شانس مدال خواهد شد .

راهبرد 3 (پیشرفت ورزشکار): برنامه راهبردی 5 مرحله را برای راهبرد فوق پیشنهاد کرده است که از دوران کودکی تا عملکرد عالی طی خواهد شد: 1- کشف استعدادها 2- آموزش مهارت‌ها و توسعه مهارت‌های حرکتی پایه 3- شرکت در بازی‌ها و توسعه‌ توانایی‌های ویژه و تخصصی 4- عملکرد: شناسایی استعدادهای برتر ومنحصر بفرد توسط محققان در مسابقات تا این ورزشکاران تا سطح جهانی ارتقاء یابند 5- شایسته: ورزشکاران در مسابقات جهانی برنده خواهند شد.

راهبرد 4: توسعه مربیگری: این راهبرد شامل برنامه‌های پیشرفته مربیگری می‌شود

راهبرد 5 (بهبود توانمندی‌ها):  توانمندی مدیران اجرایی، مربیان، کارکنان و مدیران ستادی ارتقا یابد.

راهبرد 6 (انتقال دانش): توجه به دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی برای جذب دانش مورد توجه قرار خواهد گرفت

راهبرد 7 (طراحی  اجرای سیستم خدمت‌رسانی): در این  راهبرد به طراحی سیستمی پرداخته شده تا با بررسی زندگی ورزشکاران و مربیان و زمان‌های تمرین، مراقبت‌های لازم از جمله پزشکی، تغذیه، بدنسازی را به آنها ارائه دهند

راهبرد 8 (ارائه تسهیلات با کلاس جهانی): سعی خواهد شد تا با ارائه برنامه‌های تمرینی، ویژگی‌های مربیان، امکانات و تسهیلات ورزشی و تسهیلات ملی تا سطح بالای جهانی توسعه یابد( برنامه راهبردی نیوزلند 2024- 2012).

برنامه راهبردی المپیک چین نیز با نگاه جامع با عنوان رویای چین برای دوره 2002 تا 2012 طراحی شد ه بود که شامل موارد زیر بود : 1- ارتباط تاریخی کشور چین با المپیک 2- سیاست‌هاوخط‌مشی‌های جامعه ورزشی چین و تغییرات جدید در آنها 3- راهبرد‌های چین در ارتباط با توسعه و شرکت در المپیک 4- اهداف و آمادگی بازی المپیک 2008 و 5- پیشرفت ورزش چین بعد از المپیک تا 2008 تا 2012 ، که با دستیابی به اهدف تعیین شده در المپیک های تعیین شده نشان از موفقیت این کشور داشت.

این برنامه که شامل دو سند: 1- راهبرد برای بردن مدال المپیک طی دوره 2012-2002 - برنامه راهبردی برای کسب قهرمانی المپیک 2008 بود بر اساس موارد ذیل انجام گرفت :

 حوزه های کلیدی مورد توجه در این برنامه عبارت بودند از:

1 - رشته های ورزشی المپیک

در المپیک رشته‌های مختلف ورزشی رقابتی وجود دارد که توسط وزارت ورزش چین به 4 گروه دسته‌بندی شده است و برای هر کدام از این دسته‌بندی‌ها راهبرد تدوین شده است:

رشته‌های ورزشی سنتی در المپیک: حفظ برتری در مسابقات

توانایی بالا در رشته‌های ورزشی: کسب مدال‌های بیشتر

رشته‌های ورزشی مستعد در المپیک: حرکت به سمت کسب مدال‌های بیشتر

رشته‌های ورزشی المپیکی ضعیف: رسیدن به کیفیت و استاندارد مناسب

2 - افزایش ورزشکاران المپیکی

برای افزایش ورزشکاران المپیکی در سه حوزه تمرکز صورت گرفت: 1- گسترش تعداد تیم‌ها: تیم‌های ملی، تیم‌های جوانان و دیگر تیم‌ها 2- گسترش تعداد ورزشکاران 3- هر تیم ورزشی با اهداف خاص خودش باید مدال‌های مورد انتظار در بنرامه راهبردی را کسب کند.

3 - افزایش منابع مالی المپیک

منابع مالی وزارت ورزش کشور چین برای المپیک 2008 افزایش چشم‌گیری داشت و به 88/4 میلیارد دلار رسید که 90 درصـد آن به ورزشکاران، مربیان، ساختار و کسب مدال اختصاص یافت.

4 - جهت‌گیری توسعه رشته‌های ورزشی پس از المپیک 2008

پس از المپیک 2008 جهت‌گیری ورزش چین به سمت موارد فوق بود: 1- برنامه احساسی شادی پس از موفقیت‌های المپیک 2- اجرای برنامه متمرکز در مدیریت اداری سیستم رشته‌های ورزشی 3- توسعه بازاریابی 4- تجاری‌سازی ورزش 5- فراگیر و همه‌گیر شدن فعالیت‌های ورزشی 6- توسعه سریع فعالیت‌های ورزشی در بین عموم

اهداف برنامه ورزش چین

- هدف اساسی ورزش چین ایجاد حس برنده شدن و برتری از طریق رقابت‌های بین‌المللی است.

- برای دسترسی به هدف برنده شدن، مرکز سیستم ورزش قهرمانی و نخبه‌پرور تأسیس شد.

- رقابت‌های ورزشی المپیک 2008، سیستم ورزش قهرمانی و حرفه‌ای چین را قدرتمند ساخت.

بسته رسانه‌ای عملکرد نیوزلند در المپیک 2012 در ارزیابی برنامه های ورزش نیوزلند موردی از تدوین شاخص های ارزیابی برنامه های المپیکی ای کشور است. که توسط سیتر و گراهام [16]در 2015  ارائه شده است .این بسته رسانه‌ای برای مهیا کردن آسان اطلاعات، پیش‌زمینه‌ای قابل دسترس برای روزنامه‌نگارها که بزرگترین رویدادهای ورزشی را در بازی‌های المپیک لندن- 2012 ، پوشش می‌دهند، طراحی شده است.روزنامه‌نگارها با ارائه تصاویر و حقایق طرح و برنامه‌ای را که از سال 2006 با تدوین راهبرد و اهداف برای بازی‌های لندن بیان می‌کنند. این راهبرد همه نیازهای ورزشکاران نیوزلندی را برای داشتن احساس آرامش بیشتر فراهم می‌کرد تا فعالیت بهتری را در لندن بروز بدهند. این طرح با اجرای 21 ورزشکار در سال 2011 به پایان رسیده بود و نکته اینکه سرمایه‌گذاری مستقیم روی این ورزشکاران که احتمال موفقیت بیشتری داشتند صورت گرفته بود تا با حمایت بیشتر کشورشان، استفاده از تسهیلات، تمرین و آموزش مناسب و موارد دیگر در المپیک موفق باشند و تصور هم بر این بود که نیوزلندی‌ها بردهای بیشتری ار در سطح جهان داشته باشند.

زمانی‌که مدالیست‌های نیوزلندی المپیک بر روی سکو ایستادند بیشتر مردم و مدیران ورزش این کشور به عملی شدن این کار بزرگ به آنها کمک کرده بودند از جمله توانمندی و موقعیت متخصصان، اجراء و تحلیل تکنیک‌ها، متخصصان تغذیه، فیزیولوژیست‌ها، پزشکان، ماساژورها، فیزیوتراپ‌ها، روان‌شناسان و مشاوران، تمرینات و مهارت‌های روحی و ذهنی مربیان از نکات اساسی بودند و نکته دیگر این که تعامل سازنده با دیگر ارگان‌های موجود در نیوزلند از عوامل مهم تأمین منابع برای رسیدن به موفقیت بود ( سیتر و گراهام، 2015). این برنامه با تدوین چشم انداز : پرورش نیوزلندی‌های پیروز در سطح جهانی با یک سرمایه گذاری مناسب انجام شد. در المپیک 2008 در 5 یا 6 رشته ورزشی مورد نظر که هدف کشور نیوزلند بود موفقیت نصیب این کشور شد و در بین کشورهای شرکت کننده در رقابت‌ها به مقام سوم در رشته‌های مورد نظر دست یافت که این رشته‌ها همان راهبرد مورد نظر همراه با سرمایه‌گذاری بود که شانس کسب مدال را داشتند و تمرکز بر کسب مدال در المپیک لندن نیز متصور خواهد بود و این برنامه ادامه پیدا خواهد کرد. در ژانویه 2010، دولت بودجه سرمایه‌گذاری جدیدی را به ارزش 10 میلیون دلار برای سال  2011-2010 و 15 میلیون دلار در سال 2012-2011 و 20 میلیون دلار هر سال بعد از 2012 اعلام کرد.این مبالغ برای عملکردهای نیوزلند در سال 2013-2022 حدود 60 میلیون دلار می‌شود که این سرمایه‌گذاری نسبت به سه سال گذشته 50% افزایش داشته است. حدود 70 درصد از سرمایه عملکرد عالی به 9 ورزش هدفمند و موفق در المپیک تحویل داده شد( سیتر و گراهام، 2015).

برنامه جامع توسعه ورزش روسیه تا المپیک 2024 از دیگر برنامه های مورد مطالعه بود که در ادامه آمده است.این طرح یک برنامه ریزی به منظور توسعه و پیشبرد ارزش تندرستی و سلامتی و زندگی فعال ، پیشرفت ورزش ،موفقیت ورزشکاران در رقابت های بین المللی ، مشارکت بیشتر مردم در رده های مختلف سنی در ورزش و ارتقا سطح درآمد ورزشکاران میباشد که در سال 2009 به تصویب رسیده است و در ضمیمه آن به این نکته اشاره شده است که علیرغم وضعیت بحرانی اقتصادروسیه و جهان، نباید مقوله ورزش تحت تاثیر قرار گیرد.( برنامه جامع توسعه ورزش روسیه تا المپیک 2024).

در این طرح موارد مهم زیر وجود دارد :

توسعه ورزش اسکی و اسکیت یخی که به همین منظور مرکز ناواگرکس با هزینه بسیار بالا و امکانات مناسب افتتاح شد و ورزشکاران جوان روسیه به منظور کسب امادگی برای شرکت در مسابقات مهم و رقابت با کشور کانادادر این مرکز تمرین می کنند. تاسیس کمیته ای خاص برای سازماندهی تیم های ملی روسیه در مسابقات جهانی 2018 که در دولت روسیه به تصویب رسید.که این کمیته وظایف مهم از جمله هماهنگی با دولت های ناحیه ای ، خبرگزاری های داخلی و خارجی ،پوشش رسانه ای و همچنین تمام خواسته ها و نیاز های وزیر ورزش را در مسائل مختلف رفع خواهد کرد.( برنامه جامع توسعه ورزش روسیه تا المپیک، 2024).

روسیه اعلام کرد : با توجه به افزایش مشارکت فعال ورزشی تا سال 2008 که دربرگیرنده 25 میلیون نفر از افراد جامعه می باشد در صدد خواهیم بود تا این مشارکت در سال 2015 به بیش از42 میلیون نفر برسانیم که شاید بتوانیم مشابه همسایگان اروپایی مشارکت 70 درصدی را داشته باشیم همچنین باشگاه های ورزشی باید به طور ایده آلی در همه جای کشور در دسترس عموم باشد و به همین منظوردر سال 2011 تعداد 300 باشگاه،استادیوم و مرکز ورزشی در رشته های مختلف با تسهیلات مالی و سرمایه گذاری مناسب ساخته شدکه موفقیت این کشور در این زمینه متوسط بود و باید پروژه برزگتری در این زمینه تعریف شود.هزینه آمادگی جسمانی و تربیت بدنی جامعه یک موضوع جداگانه بوده و با توجه به هماهنگی با وزیر اقتصاددر سال 2011 مبلغ 90 میلیارد روبل به طرح سه ساله تا 2014 اختصاص یافت که  یکی از برنامه های این طرح ایجاد یک استخر و یک باشگاه ورزشی برای هر مدرسه می باشد. ( برنامه جامع توسعه ورزش روسیه تا المپیک 2024).کسب مقام های مناسب و همچنین میزبانی آبرومندانه در مسابقات دانشجویی 2013 شهر کازان با مشارکت 11هزار ورزشکار دانشجو از سراسر دنیا و عملکرد مناسب در المپیک و پاراالمپیک 2014 ،به روز رسانی و دسترسی به تکنولوژی ورزشی نوین جهانی ، توجه به رشته های خاص در کشور از جمله اسکیت نمایشی ، پاتیناژ ،هاکی روی یخ در بخش بانوان،افتتاح 10 باشگاه ورزشی با ظرفیت 800 دانش آموز ویژه مدارس در سال 2011،استخدام و به کارگیری 310000 متخصص و اجباری کردن تربیت بدنی (3جلسه) در هفته در کلیه مدارس، برگزاری مسابقات ورزشی دانش آموزی سالیانه ،توسعه مشارکت ورزش دانش آموزی ( افزایش مشارکت 35 درصدی در سال 2010 و 3 درصدی در اکثررشته ها ) ، فراهم کردن شرایط انجام سه جلسه تمرین اجباری - هفتگی برای دانشجویان و ایجاد 13 لیگ ورزشی در بخش ورزش دانشجویی، تدوین 25 تفاهم نامه بین دولت(وزرا) و سازمان های ورزشی در سال 2011 ،ایجاد مراکز ویژه تیم های ملی در حوزه های مختلف تمرینی ، برنامه ریزی و سازماندهی ،توسعه برنامه های پزشکی ورزشی : آموزش پزشک و فیزیوتراپ ، پرداخت حقوق ثابت به ورزشکاران ( ورزشکاران تیم ملی ماهیانه 12000 تا 20000 روبل ،فوتبالیست ها و هاکی بازان 80000 روبل که تا 120000 روبل افزایش می یابدو در صورت کسب مدال پاداش ویژه نیز دریافت خواهند کرد)، تدوین برنامه خاص برای 37 رشته در سال 2012 و افزایش میزان بودجه اختصاصی به آماده سازی تیم های روسیه در سالهای 2011 تا 2013 به ترتیب 2/52 ، 4/34 ،3/31 میلیارد روبل از برنامه های عملیاتی مرتبط با برنامه راهبردی روسیه بود. ( برنامه جامع توسعه ورزش روسیه تا المپیک 2024).

مطالب بیان شده  نشان میدهد که برخی از کشورهای آسیایی و اکثر کشورهای اروپایی و آمریکایی در دهه های گذشته با برنامه ریزی های منظم توانسته اند گام های بلندی در راه توسعه ورزش بردارند. حرکت رو به جلوی این کشورها سبب شده است که ورزش کشورمان علیرغم اقدامات انجام شده و پیشرفت های سالهای اخیر نتواند انتظارات مردم را برآورده سازد و جامعه ایرانی نیز از اثرات حاصل از ورزش بی بهره بماند. ( نادری نسب 1389). وجود برنامه جامع برای وزارت ورزش و جوانان جمهوری اسلامی ایران در حوزه ورزش همگانی در کمیته ملی المپیک به لحاظ کسب موفقیت در المپیک برزیل و ایجاد غرور ملی اهمیت خاصی دارد لذا خردمندانه است که وزارت ورزش با استفاده از برنامه ریزی جامع، علاوه بر مزایای موجود در بطن فرآیند برنامه ریزی به پیشبرد اهداف این سازمان در توسعه اصولی تر و ورزش قهرمانی و کسب جایگاه بهتر در عرصه های بین المللی کمک شایانی نماید از طرف دیگر ، اینکه وزارت ورزش و جوانان جمهوری اسلامی ایران بتواند بدرستی وضعیت موجود خود را شناسایی کند، مقصد مناسب را تشخیص دهد و با توجه به تغییرات قابل پیش بینی نحوه رسیدن به آن را معین نماید، چنین مزایایی باعث شده است که سازمان های ورزشی کشورهایی چون استرالیا، نیوزلند، ژاپن، چین، عربستان ، عراق و... نیز به تدوین برنامه جامع خود در سال های گذشته مبادرت ورزند ( نادری نسب 1389).

در همین رابطه، یوفا (UEFA) با تدوین برنامه استراتژیک خود در دهه گذشته به توسعه فوتبال این قاره کمک شایانی نموده است و اعلام نموده است که به اهدافی چون ارتقاء دموکراسی در فوتبال، شفاف سازی فعالیتها  و همچنین افزایش قابلیت ها و ظرفیت های ورزش فوتبال در اعضاء این قاره موفق بوده است و همچنین AFC با تدوین برنامه چشم انداز فوتبال آسیا در چند کشور آسیایی از جمله ایران، بنگلادش، چین، هند و... به توسعه فوتبال در این قاره می اندیشد.(نایون[17] 2005). و همچنین فدراسیون فوتبال نیوزلند نیز براساس تحلیل SWOT برنامۀ جامع خود را برای سال‌های 2006 تا 2010 طراحی نموده است که با توجه به راهبرد‌های تدوین شده همخوانی اهداف و رسالت‌ها بسیار نزدیک بوده و توسعه رقابت‌ها که با مدیریت و مشاوره کفدراسیون فوتبال این کشور صورت می‌گیرد، جهت دهنده اصلی به راهبرد فوتبال نیوزلند است(وانگ پی هونگ وای [18] 2014).

این موضوع در مورد وزارت ورزش و جوانان و کمیته ملی المپیک جمهوری اسلامی ایران نیز صدق می کند به طوریکه علیرغم تلاش های گسترده مسئولین و دست اندرکاران، مشابه سازمان تربیت بدنی در گذشته ، فاقد برنامه اجرایی و واقع گرایانه برای انجام مسئولیت خود می باشد و احتمالا نداشتن چنین برنامه ای می تواند یکی از دلایل عدم کسب رتبه مناسب در المپیک های گذشته باشد بنابراین، در حالیکه بسیاری از سازمان های ورزشی در سطح جهان با تدوین برنامه های جامع توانسته اند به خوبی به رسالت خود عمل کنند و به اهداف مورد نظر دست یابند این مساله مطرح است که وزارت ورزش وجوانان و کمیته ملی المپیک جمهوری اسلامی ایران هنوز فاقد برنامه استراتژیک  برای انجام مسئولیت های خود برای کسب رتبه مناسب در رشته های مختلف در سطح جهان و به خصوص در المپیک 2024  می باشد.( نادری نسب 1398 ). بدین منظور، این تحقیق سعی دارد با بکارگیری فرآیند برنامه ریزی استراتژیک و استفاده از الگوها و روش های علمی متداول مورد استفاده بویژه در سازمان های ورزشی، به طراحی و تدوین برنامه جامع ورزش و جوانان جمهوری اسلامی در حوزه ورزش قهرمانی در کمیته ملی المپیک ایران  برای دست یابی به رتبه دهم در المپیک 2024  بپردازدو به سوالات اساسی زیر پاسخ دهد : چشم انداز ، اهداف بلند مدت ، حوزه های کلیدی عملکرد ، نقاط قوت و ضعف ، تهدید ها و فرصت ها ، راهبرد ها، موقعیت راهبردی و رئوس برنامه های عملیاتی وزارت ورزش و جوانان و کمیته ملی المپیک در حوزه ورزش قهرمانی و کسب مدال در رقابت های المپیک در المپیک 2024 چیست ؟

روش شناسی پژوهش

این تحقیق بر مبنای هدف، از نوع تحقیقات کاربردی است؛ که قصد دارد با تدوین برنامه راهبردی از طریق روشهای علمی به بهبود عملکرد وزارت ورزش و جوانان و کمیته ملی المپیک در حیطه قهرمانی کمک نماید. علاوه بر این، این تحقیق بر حسب روش گردآوری اطلاعات، از نوع تحقیقات توصیفی ـ تحلیلی است که به صورت مطالعه وزارت ورزش و جوانان ، کمیته ملی المپیک و فدراسیون هایی که شانس مدال دارند یا مدال آورند ، صورت گرفته است.  این تحقیق با بررسی وضعیت موجود و ترسیم وضعیت مطلوب این سازمان ها در حیطه مطالعات راهبردی انجام شدهو از روشهای زیر برای گردآوریاطلاعات ااستفاده شده است :

بررسی اسناد و مدارک موجود مربوط به سوابق فعالیت های گذشته و جاری مطالعه وزارت ورزش و جوانان ، کمیته ملی المپیک و فدراسیون هایی که شانس مدال دارند یا مدال آورند،  مطالعه اسناد الزام آور ملی و بین المللی از جمله  سند چشم انداز بیست ساله کشور، سیاستهای کلی اصل 44 قانون اساسی، سیاستهای کلی برنامه پنجم، اساسنامه  وزارت ورزش و جوانان ، کمیته ملی المپیک و فدراسیون هایی که شانس مدال دارند یا مدال آورند، برنامه سوم و چهارم توسعه ، برنامه راهبردی کمیته ملی المپیک ، سند راهبردی سازمان  اسبق تربیت بدنی و ابلاغیه های موجود،الزامات کمیته بین المللی المپیک (مقررات و قوانین، بخش نامه ها و...) ، بررسی مطالعات و برنامه های تدوین شده فدراسیون ها، کمیته های ملی المپیک و وزارت ورزش کشور های منتخب، نظر سنجی از مدیران فدراسیون های منتخب، کمیته ملی المپیک، وزارت ورزش کشور، مربیان، ورزشکاران صاحب مدال در المپیک و نخبگان مدیریت ورزشی با استفاده از پرسشنامه ها و فرم های شناسایی و تعیین موضوعات مندرج در برنامه راهبردی.

جامعه آماری تحقیق شامل رؤسای کمیته های فدراسیون های منتخب، مدیران فدراسیون های منتخب، مدیران وزارت ورزش ، مدیران کمیته ملی المپیک، مربیان تیم های ملی، ورزشکاران صاحب مدال در المپیک، نخبگان و کارشناسان مدیریت ورزشی بودند که از آنها نظرسنجی به عمل آمد. نمونه آماری ما شامل 174 نفر بودند که نمونه آماری به روش تمام شمار  انتخاب شدند. بر اساس موضوعات راهبردی مورد نظر در برنامه در طول انجام کار برای گردآوری اطلاعات مورد نیاز از فرم های شناسایی SWOT با محتوای سؤالات باز، پرسشنامه های عوامل درونی، پرسشنامه های PEST SCAN ،  فرم های تعیین اهداف بلند مدت وزارت ورزش ، فدراسیون های منتخب و کمیته ملی المپیک،  فرم های تعیین راهبردهای وزارت ورزش، فدراسیون های منتخب و کمیته ملی المپیک، فرمهای تعیین موقعیت راهبردی وزارت ورزش ، فدراسیون های منتخب و کمیته ملی المپیک که این فرمها  بر اساس الگوی تعیین موقعیت راهبردی وزارت ورزش، فدراسیون های منتخب و کمیته ملی المپیک (از لحاظ وضعیت درونی و وضعیت بیرونی) طراحی گردید که شامل تعیین ضریب اهمیت (وزن)، شدت عامل، و نمره عوامل درونی (قوّتها و ضعفها) و همچنین برای عوامل بیرونی (فرصتها و تهدیدها) و در نهایت تعیین موقعیت نهایی وزارت ورزش ، فدراسیون های منتخب و کمیته ملی المپیک از لحاظ درونی و بیرونی در جایگاهSO،  ST، WO، WTبود. در این فرمها به منظور تعیین موقعیت راهبردی وزارت ورزش ، فدراسیون های منتخب و کمیته ملی المپیک از پرسش شوندگان خواسته شد که با دادن نمره به «ضریب اهمیت (وزن)» و نیز نمره به «شدت عامل» به تعیین موقعیت مبادرت نمایند.

برای تجزیه و تحلیل همزمان عوامل درونی و بیرونی از ماتریس درونی و بیرونی استفاده شد. این ماتریس برای تعیین موقعیت راهبردی وزارت ورزش و کمیته ملی المپیک در ورزش قهرمانی به کار رفت. برای تشکیل این ماتریس، نمرات حاصل از ماتریس های ارزیابی عوامل درونی و بیرونی در ابعاد افقی و عمودی قرار گرفتند تا جایگاه وزارت ورزش و کمیته ملی المپیک در حوزه ورزش قهرمانی در خانه ای از این ماتریس مشخص شود به طوریکه بتوان راهبرد مناسبی برای آن اتخاذ گردد. برای تدوین راهبرد ها از تحلیلSWOTو ماتریس مبتنی بر مدل «دیوید» و از یک ماتریس چهارخانه ای استفاده شد. برای این کار، از مقایسات دو به دو (قوّتها و فرصتها، قوتها و تهدیدها، ضعف ها و فرصتها، ضعف ها و تهدیدها) برای تعیین راهبردهای چهار گانهSO، ST، WO ،WTو بر مبنای قضاوت تحلیلی و شهودی و طوفان مغزی پرسش شوندگان استفاده شد.در بخش آماری توصیفی، اطلاعات جمع آوری شده به صورت شاخص های فراوانی، درصد و همچنین به صورت نمودار و جداول دسته بندی گردید و برای تجزیه و تحلیل داده ها در بخش آمار استنباطی به منظور رتبه بندی قوّتها، ضعفها، فرصتها، تهدیدها، ارزشهای محوری و اهداف بلند مدت ورزش قهرمانی از آزمون رتبه ای «فریدمن» استفاده شد. برای سایر موارد مندرج در برنامه راهبردی، بر حسب موضوع از تحلیل های راهبردی به ویژه تحلیل SWOT بهره گرفته شد.

یافته های پژوهش

در برنامه راهبردی تدوین شده برای وزارت ورزش و کمیته ملی المپیک در حوزه ورزش قهرمانی و کسب مدال در المپیک 2024 ،  ابتدا نتایج دو دوره گذشته المپیک که خود یکی از شاخص های کلیدی مورد توجه در ارزیابی ها بوده است بیان می شود و سپس چشم انداز ، اهداف بلند مدت ، حوزه های کلیدی عملکرد ، نقاط قوت و ضعف ، تهدید ها و فرصت ها ، راهبرد ها، موقعیت راهبردی و رئوس برنامه های عملیاتی وزارت ورزش و جوانان و کمیته ملی المپیک در حوزه ورزش قهرمانی و کسب مدال در رقابت های المپیک  2024 بیان می شود.

1- نتایج جمهوری اسلامی ایران در دو دوره المپیک 2012 و 20161

نتایج حاکی از کسب رتبه 17 و 23 دو دوره المپیک 2012 و 2016 می باشد که در جداول 1 و 2 آمده است:

جدول 1 : رده بندی کشورها درالمیپک2012 لندن

جدول 2 : رده بندی کشورها درالمیپک 2016 برزیل

2 - بیانیه چشم انداز ورزش قهرمانی جمهوری اسلامی ایران برای المپیک 2024 :  افزایش مشارکت جوانان در رشته های ورزشی با توجه به رشته های مدال آور و شانس مدال به منظور کسب رتبۀ شایسته ( مقام هشتم المپیک ) در مسابقات المپیک 2024

3 - بیانیه رسالت ورزش قهرمانی جمهوری اسلامی ایران برای المپیک 2024: توسعه و ترویج رشته های ورزشی مدال آور و دارای شانس مدال با توجه  به اهدافی چون هویت ملی ، نشاط جامعه؛ حضوری افتخارآمیز در میادین بین‌المللی با به کارگیری ظرفیت‌های موجود و ظرفیت سازی در داخل کشور بر اساس قوانین وزارت ورزش  و جوانان و کمیته ملی المپیک

4 - حوزه های کلیدی عملکردورزش قهرمانی جمهوری اسلامی ایران برای المپیک 2024: حرفه ای و قهرمانی، ورزش پایه و همگانی، مدیریت، بازاریابی ورزشی، ارتباطات ملی و بین المللی، تحقیق و توسعه.

5 - اهداف بلند مدت ورزش قهرمانی جمهوری اسلامی ایران برای المپیک 2024: برای تدوین اهداف بلند مدت وزارت ورزش و جوانان و کمیته ملی المپیک در حوزه ورزش قهرمانی و کسب مدال در رقابت های المپیک از بیانیه رسالت، بیانیه چشم انداز، ارزش های محوری، حوزه های کلیدی عملکرد ، ادبیات پیشینه تحقیق، نظرسنجی از مدیران، کارشناسان، نخبگان و اعضای شورای راهبردی وزارت ورزش و کمیته ملی المپیک جمهوری اسلامی ایران استفاده شد.جدول3،این اهداف را نشان می دهد.

جدول3 : اهداف بلندمدت راهبردی وزارت ورزش  و جوانان در حوزه ورزش قهرمانی و کسب مدال در المپیک 2024

6 - موقعیت راهبردی، ماتریس عوامل درونی و ماتریس عوامل بیرونی ورزش قهرمانی جمهوری اسلامی ایران برای المپیک 2024: برای تعیین موقعیت راهبردی وزارت ورزش و جوانان و کمیته ملی المپیک در حوزه ورزش قهرمانی و کسب مدال در رقابت های المپیک از ماتریس عوامل درونی و ماتریس عوامل بیرونی استفاده شد. نتایج حاصل در جدول 4 نشان داد که مجموع نمرات عوامل درونی برابر با 723/1 می باشد و حاکی از آن است که وزارت ورزش و جوانان و کمیته ملی المپیک و کسب مدال در رقابت های المپیک 2024 ، از لحاظ عوامل درونی در موقعیت ضعف است.

جدول4 : ماتریس عوامل درونی وزارت ورزش و کمیته ملی المپیک در ورزش قهرمانی و کسب مدال در المپیک 2024

جدول 5 : ماتریس عوامل بیرونی وزارت ورزش  و کمیته ملی المپیک در ورزش قهرمانی و کسب مدال در المپیک 2024

 درجدول 5 ، ماتریس عوامل بیرونی وزارت ورزش و جوانان و کمیته ملی المپیک در حوزه ورزش قهرمانی و کسب مدال در رقابت های المپیک 2024 را نشان می دهد. همان گونه که ملاحظه می شود مجموع نمرات ماتریس 467/1 می باشد و نشان دهنده آن است که وزارت ورزش و جوانان و کمیته ملی المپیک جمهوری اسلامی ایران به خوبی از فرصت ها استفاده نکرده و در کنترل تهدیدها نیز موفق نبوده است. در مجموع نتایج ماتریس داخلی و خارجی در شکل 1، حاکی از آن است که وزارت ورزش و جوانان و کمیته ملی المپیک جمهوری اسلامی ایران از لحاظ موقعیت راهبردی در موقعیت WT قرار دارد و به عبارت دیگر می توان گفت که به دلیل چیرگی ضعف ها بر قوت ها و عدم توانایی وزارت ورزش و جوانان و کمیته ملی المپیک جمهوری اسلامی ایران در استفاده از فرصت ها و دفع تهدیدهای احتمالی بهتر است راهبرد تدافعی اتخاذ نماید تا وضعیت وزارت ورزش و جوانان و کمیته ملی المپیک جمهوری اسلامی کشور از وضعیت کنونی بدتر نگردد.

شکل 1 : ماتریس عوامل داخلی و خارجی

شاخص های کلیدی و اهداف کمی ورزش قهرمانی جمهوری اسلامی ایران برای المپیک 2024: برنامه راهبردی وزارت ورزش و کمیته ملی المپیک، شاخص‌های موجود در اسناد ملی بالادستی، شاخص‌های موجود در اسناد بین‌المللی، برنامه‌های راهبردی ورزشی چند کشور منتخب که این شاخص ها به همراه اهداف کمّی مربوط به رشته های مدال آور بیان شده است که عبارت اند از:

1 –کشتی آزاد و فرنگی 2–وزنهبرداری، 3 –تکواندو 4– بوکس 5 – شمشیربازی6 – تیراندازی7– جودو8– سنگ نوردی9 - ووشو

اهداف کمی

کسب رتبه 8در المپیک 2024توسط تیم ایران:

کسب 11 مدال طلا : 2 مدال در کشتی آزاد ، 2 مدال در کشتی فرنگی ، 2 مدال در وزنه برداری ،2 مدال در تکواندو ، 1 مدال در سنگ نوردی و 2 مدال در ووشو

-کسب 8 مدال نقره : 2 مدال در وزنه برداری ، 1 مدال در کشتی فرنگی ، 1 مدال در بوکس، 1 مدال در تیراندازی ، 1 مدال در جودو ، 1 مدال در شمشیر بازی و 1 مدال در تکواندو

-کسب 5 برنز : 2مدال در کشتی آزاد ، 1 مدال در کشتی فرنگی ، 1 مدال در ووشوو 1 مدال در وزنه برداری

بحث و نتیجه گیری

ماتریس عوامل بیرونی وزارت ورزش و جوانان و کمیته ملی المپیکدر حوزه ورزش قهرمانی و کسب مدال در رقابت های المپیک نشان داد که مجموع نمرات ماتریس 467/1 می باشد که نشان دهنده آن است که وزارت ورزش و جوانان و کمیته ملی المپیکجمهوری اسلامی ایران به خوبی از فرصت ها استفاده نکرده و در کنترل تهدیدها ضعیف عمل نموده است. برای تعیین موقعیت راهبردی وزارت ورزش و جوانان و کمیته ملی المپیک در حوزه ورزش قهرمانی و کسب مدال در رقابت های المپیکجمهوری اسلامی ایران از ماتریس عوامل درونی و ماتریس عوامل بیرونی استفاده شد. نتایج حاصل نشان داد که مجموع نمرات عوامل درونی برابر با 723/1 می باشد و حاکی از آن است که ورزش قهرمانی وزارت ورزش  و جوانان و کمیته ملی المپیک در رقابت های المپیک 2024 از لحاظ عوامل درونی دارای ضعف است. همچنین نتایج ماتریس داخلی و خارجی حاکی از آن است که وزارت ورزش و جوانان و کمیته ملی المپیک از لحاظ موقعیت راهبردی در موقعیت WT قرار دارد و به عبارت دیگر می توان گفت که به دلیل چیرگی ضعف ها بر قوت ها و عدم توانایی وزارت ورزش و جوانان و کمیته ملی المپیکدر استفاده از فرصت ها و دفع تهدیدهای احتمالی بهتر است راهبرد تدافعی اتخاذ نماید تا وضعیت وزارت ورزش و جوانان و کمیته ملیالمپیکجمهوری اسلامی ایران کشور از وضعیت کنونی بدتر نگردد. وضعیت راهبردی کشورهای چین ، روسیه ، نیوزلند و انگلیس نشان می داد که آن ها شرایط فوق العاده بهتری نسبت به کشور ما داشته و در موقعیت راهبردی مناسب تری قرار دارند. و این نشان می دهد که جایگاه کشور ما با توجه به سرمایه گذاری هایی که کرده ایم، جایگاه مناسبی نیست و برای کسب رتبه و ارتقای شاخص های کمّی و کیفی بهتر باید واقع گرایانه عمل کنیم. برای تدوین رئوس برنامه های عملیاتی وزارت ورزش و جوانان و کمیته ملی المپیک در حوزه ورزش قهرمانی و کسب مدال در رقابت های المپیک، راهبرد های تدوین شده مبنای کار قرار گرفت تا برنامه های عملیاتی واقع گرایانه تر طراحی و استخراج شود. اولویت اجرای برنامه ها برای جلو گیری از بدتر شدن جایگاه ایران در مسابقات المپیک در اولین مرحله اجرای راهبرد های تدافعی است،اما پس از اجرای این راهبرد ها باید بر راهبرد های دیگر از جمله حفظ وضعیت موجود و راهبرد رقابتی با تغییر موقعیت راهبردی از WT به ST تمرکز داشت و از فرصت هایی که در این پژوهش شناسایی شده است به نحو مطلوب استفاده نمود تا شرایط راهبرد های تهاجمی ، رشد و توسعه در انتهای برنامه بلند مدت فراهم شود.بدیهی است اجرای برنامه های پیشنهادی که برخاسته از تحلیل ، بحث و بررسی و مقایسه برنامه های راهبردی کشور های منتخب می باشد منجر به کسب جایگاه هشتم ایران در المپیک 2024 خواهد شد در غیر این صورت این جایگاه به دست نخواهد آمد. در ادامه راهبرد های وزارت ورزش و جوانان و کمیته ملی المپیک در حوزه ورزش قهرمانی و کسب مدال در رقابت های المپیک2024 بر اساس راهبرد های چهارگانه  WO , WT , SO , ST ,ارائه خواهد شد.این راهبرد ها که برخاسته از تحلیل کیفی نتایج حاصل از ماتریس ارزیابی درونی و بیرونی می باشد زمینه ساز حفظ رنکینگ ایران در رقابت های المپیک 2020 می باشد، این راهبرد ها بیشتر تدافعی است تا جایگاه کشور در المپیک تنزل پیدا نکند زیرا راهبرد های توسعه ای که بیشتر نیازمند فعالیت های عملیاتی زیربنایی است ، زمان بر بوده ومستلزم ایجاد فرصت های مناسب و رفع نقاط ضعف می باشد که در یک فرآیند بلند مدت اتفاق خواهد افتاد و نتایج آن به صورت کمی و کسب مدال قابل حصول در کوتاه مدت میسر نیست چه بسا که تنزل ایران از جایگاه هفدهم در المپیک 2012  به جایگاه بیست و سوم المپیک ریودوژانیرو برزیل در سال 2016 قابل مشاهده و ملموس است.

راهبرد های‌WT

1. جهت دهی به حضور افراد سیاسی در ورزش توسط متخصصان مدیریت ورزشی به منظور ایجاد رویکرد مناسب رسانه‌ای در توسعه رشته های ورزشی مدال آور

حضور افراد سیاسی در ورزش منجر به ایجاد چالش های مهمی در ورزش کشور شده است که این چالش ها اگر به خوبی مدیریت شوند تبدیل به فرصتی هایی خواهند شد تا با استفاده از نفوذ این افراد در برنامه های اقتصادی و سیاسی کشور زمینه ای برای جذب منابع مالی و رفع موانع سیاسی فراهم شود که لازمه آن حضور متخصصان ورزشی در کنار این افراد و انجام فعالیت های اجرایی و جهت دهی های سیاست گذاری های ورزشی است.

2. حفظ وضعیت موجود در رقابت های بین المللی با نگاه به برنامه های رقیبان جهانی

امروزه برنامه های توسعه ای رقیبان ایران که در رنکینگ المپیک های گذشته مشخص شده است شاخصی است تا بر مبنای آن میتوان رقبا را شناخت و برای تصاحب مدال مورد نظر ، برنامه عملیاتی مناسب طراحی کرد. مثلا نیوزلند یا قزاقستان یکی از این رقباست که کسب مدال در رشته بوکس می تواند جایگاه کشور ایران را با آن کشورها جابه جاکند.

3. اجرای طرح های اقتصاد مقاومتی با توجه به رشته های ورزشی پرطرفدار

در بسیاری از کشورها از جمله انگلیس تمرکز دولت در پخش رقابت های ورزشی داخلی و بهره مندی از مزایای تبلیغی این مسابقات و افزایش درآمدزایی است چه بسا که حتی در زمان برگزاری پربیننده ترین بازی فوتبال یعنی ال کلاسیکو ، پخش لیگ برتر جزیره مقدم بر این بازی است و این الگو به ما می آموزد که برنامه های ورزشی ما نیز باید یک راهبرد مناسب در حوزه پخش رقابت های داخلی و بازاریابی ورزشی داشته باشد. هنگامی که شرکت های معتبر بین المللی درک از این موضوع دارند که بیشتر رقابت های ورزشی دنیا در کشورمان پخش مستقیم دارند و جامعه هدف آن ها متاثر از تبلیغات کالاهای این شرکت ها خواهد بود ، نیازی به حمایت مالی یا تبلیغات از طریق تیم های ایرانی حس نمی کنند و مقوله رشد اقتصادی ورزش در کشور ایران تحت تاثیر این عامل منفی قرار می گیرد لذا اجرای برنامه های عملیاتی با نگاه به رقابت های داخلی از ضروریات امروز ماست.

راهبرد های WO

1 - تسریع در امر خصوصی‌سازی به منظور محدود کردن وابستگی ورزش به منابع دولتی

یکی از مشکلاتی که از دیرباز مطرح بوده ، تامین مالی فعالیت های ورزشی از طرف دولت بوده که منجر به بیماری اقتصادی ورزش  و وابستگی بیش ازحد ورزش به دولت گردیده است تا جایی که ورزش نتوانسته به عنوان یک صنعت اقتصادی مناسب مطرح گردد.لذا امروه گام اول خصوصی سازی در ورزش ، تجاری سازی آن است که از طریق تدوین قوانین مناسب و محترم شمردن حق ورزش از جمله حق پخش تلویزیونی و کپی رایت امکان پذیر است .این عمل با تمرکز بر رشته های مدال آور و شانس مدال و همچنین پرطرفدار شروع گردد و منابع مالی دولتی نیز در بسته های حمایتی و تشویقی به باشگاه های پیش رو و کسب کننده مدال های جهانی و المپیک تزریق گردد

2 - بهره‌گیری ازتوجه جهانی به ورزش به منظور ایجاد امکانات ، زیرساخت ها وتجهیزات سخت‌افزاری دررشته های ورزشی مدال آور توسط دولت

گام اول در ایجاد امکانات و زیرساخت هاتغییر نگرش بنیادین توجه به ورزش در دولت و مجلس با بیان اثرات اقتصادی و سیاسی ورزش در جهان می باشد ، با ایجاد این نگرش اساسی ، رشته های مدال آور و شانس مدال در دولت و مجلس ( به دلیل ایجاد غرور ، اتحاد و نشان ملی از کسب مدال در میادین بین المللی ورزشی )مورد حمایت بیشتر قرا گرفته و در برنامه های فرهنگی و ورزشی شهرها ، ورزش وزن مناسبی در هزینه کردها پیدا می کند. این برنامه ها را با وضوح کامل در برنامه های راهبردی روسیه و نیوزلند می بینیم ، به عنوان مثال در نیوزلند کسب مدال مساوی است با غرور ملی نیوزلندی ها و در روسیه تمام تلاش ولادیمیر پوتین و دولت برای کاهش  فاصله مشارکت ورزشی روس ها با رقبای اروپایی است.

3-اختصاص منابع مالی و مادی مناسب در رشته های ورزشی مدال آور و شانس مدال

با توجه به برنامه های راهبردی چین و روسیه میتوان گفت که اختصاص منابع مالی مناسب از مهمترین وظایف دولت برای اجرای برنامه های ورزش قهرمانی است در این زمینه روسیه اعلام کرد که در سال 2010 بالغ بر 20 میلیارد روبل برای ورزش همگانی اختصاص داده است و همچنین چین هزینه ای بالغ بر 18 میلیارد دلار برای برگزاری المپیک پکن صرف نموده است.با توجه به این دلایل اختصاص بودحه مناسب به دوره‌های آموزشی مربیان و ورزشکاران،تخصیص پاداش تعیین شده به ورزشکاران صاحب مدال در رشته های مدال آور و شانس مدال ، اختصاص منابع مالی مناسب برای تیم‌های ملی در رشته های مدال آور و شانس مدال ، اردو های مناسب و سازماندهی لیگ ها بر اساس رویکرد اقلیمی از طریق ایجاد بخش‌های وظیفه‌ای تخصصی برای تصدی امور اجرایی لیگ ها ، توسعه متوازن لیگ‌‌های برتر ،  1 ، 2 ، استانی در رشته های مدال آور و شانس مدال بر اساس منابع انسانی بومی میتواند کشور ایران را در اجرای این راهبرد یاری سازد.

راهبرد های ST

1- ایجاد نظام ورزش حرفه ای و قهرمانی با استفاده ار نفوذ سیاسی.

در راستای اجرایی شدن این راهبرد، تدوین طرح جامع برای ایجاد ارتباط بین نهادها و سازمان‌های ورزشی با نهاد های سیاسی برای احقاق حقوق رشته های مدال آور از مهمترین اصول مرتبط با این راهبرد است، این راهبرد که در به محض ایجاد توانمندی بالا در رشته های ورزشی مدال آور و شانس مدال قابلیت اجرایی دارد منجر به ایجاد شیب  تند و سرعت بیشتر در توسعه ورزش کشور خواهد شد. تسهیل در ساختار قانونی و مجوز های فعالیت باشگاه های حرفه ای در رشته های ورزشی مدال آور و شانس مدال مسیر را برای توسعه پایدار ورزش و دستیابی به اهداف چشم اندازی ورزش قهرمانی امکان پذیر می سازد.

2 - توسعه کمی و کیفی منابع انسانی در ورزش برای توسعه ورزش پایه در رشته های مدال آور و شانس مدال

مهمترین منبع در بین منابع موجود در جهان منابع انسانی است که موتور محرکه توسعه ورزش می باشد و شواهد زیادی از جمله توجه بیشتر کشورها به جذب ورزشکاران دورگه ، مربیان بین المللی و مدیران برجسته تایید کننده مطلب فوق الذکر است.با توجه به اینکه این راهبرد مرتبط با ورزش پایه می باشد نیروهای انسانی تعلیم دهنده  و الگواهمیت زیادی دارند زیرا که مستعدان ورزشی مدال آور و شانس مدال در یک پروسه بلند مدت باید تحت آموزش این افراد و با تبعیت از الگوهای مناسب قرار گیرند و این راهبرد مشابه یکی از راهبرد های توسعه ای چین می باشد که تمرکز بر آموزش گروه های پایه را از مهمترین عوامل در دستیابی به چشم انداز و اهداف بلند مدت  کشور خود ذکر می کند وضرورت یادگیری بین المللی وارتقای کمی و کیفی منابع انسانی را خاطرنشان می کند.به همین منظور ایجاد اماکن ورزشی با استانداردهای  نوین جهانی ، تجهیز اماکن ورزشی با تجهیزات تخصصی ورزشی علمی و نوین ، تدوین و طراحی فیلم ها و کتاب های آموزشی اثرگذار بر رشد رشته های مدال آور و شانس مدال از الزامات این برنامه می باشد. نتایج تحقیق در کشور روسیه و استرالیا نشان داد که بهره گیری از مربیان برجسته دنیا از اولویت های این کشور ها در توسعه ورزش پایه و در ادامه شکل گیری ورزش قهرمانی می باشد. لازم به ذکر است که روسیه برای همسان سازی و به کارگیری علم روز برای رقابت در رشته های اسکی ، هاکی و اسکیت، سالنی مشابه کشور کانادا برای رقابت با این کشور طراحی نموده است تا دغدغه مربیان برای آموزش  و سازگاری با روز مسابقه را رفع کنند.

راهبرد‌های SO

1 -  توسعه بنیادین و علمی رشته های مدال آور و دارای شانس مدال با وجود استعدادهای فراوان

 برای اجرایی شدن این راهبرد که با توجه به فرصت هایی چون دسترسی به منابع علمی به روز و قوت هایی چون وجود متخصصان و استعدادهای فراوان نیاز به زمان کافی داریم تا استعدادهای بالقوه به بالفعل تبدیل شوند . در راستای این راهبرد مکان های آموزشی با مدیریت متخصصان تحصیلکرده دانشگاهی ویژه رشته های مدال آور و شانس مدال در سطح کشور برای المپیک 2024 راه اندازی شده تا اهداف چشم اندازی برنامه راهبردی وزارت ورزش و جوانان و کمیته ملی المپیک جمهوری اسلامی ایران محقق گردد. این راهبرد مشابه راهبرد های توسعه ای چین ، نیوزلتد ، انگلیس و استرالیاست که با تمرکز بر سطوح پایه برای کسب برتری در محافل بین المللی سرمایه گذاری کرده اند. به عنوان نمونه طرح توسعه فوتبال (2008–2020) با نام شالوده فوتبال انگلیس برای رشد فوتبال پایه ، هزینه ای معادل 500 میلیون پوند در نظرگرفته است که خروجی آن کسب قهرمانی جوانان جهان توسط این کشور در سال 2017 می باشد.تحقیقات نشان داده است که موفقیت کشورها در رشته های ورزشی بستگی به  به  توسعه ورزش  در سطوح پایه و استعدادیابی است که این طرح در برنامه های  راهبردی  کشورهای مورد مطالعه یافت شده به همین منظور در یک برنامه 8 ساله پیشنهاد شده است تا رشته های مدال آور و شانس مدال در سطح کشوردر سطوح پایه مورد توجه قرار گیرد.

2–ایجاد و توسعه نظام ارزیابی عملکرد فدراسیون های مدال آور و شانس مدال بر اساس شاخص های نوین از جمله کسب مدال المپیکی

طراحی و تدوین برنامه های راهبردی در بیشتر سازمان های ورزشی کشور به طور چشمگیری وجود دارد که متاسفانه دلایل مختلفی باعث عدم اجرایی شدن این راهبرد هاست که در تحقیقات مختلف شعارگرایانه بودن ،عدم وجود الزامات مرتبط با برنامه محور بودن مدیران ، تصمیمات سلیقه ای ،عدم ثبات مدیران ورزشی و عدم تخصص مدیران در اجرایی ساختن برنامه ها  از دیدگاه محققین ذکر شده است و لیکن یک شکاف مهم عدم تدوین نظام ارزیابی عملکرد در حوزه های عملکردی براساس شاخص های کلیدی عملکرد است. در این استراتزی که مشابه برنامه های راهبردی کشورهایی چون ژاپن ، استرالیا ، چین ، روسیه ، نیوزلند و قطر می باشد یک سیستم ارزیابی عملکرد با قابلیت اجرایی  بر اساس شاخص های کمی و کیفی در رشته های مدال آور و شانس مدال در کشور طراحی و اجرا گردد که در برگیرنده مواردی چون : طراحی منشور بر اساس اساسنامه و ارزش‌ها به صورت دستورالعمل‌های اخلاقی دقیق همراه با جزئیات مربوط به تشویق و تقویت منفی در رشته های مدال آور و شانس مدال ، به‌کارگیری مشاوران حقوقی و قانونی ، نظارت دولت همراه با عدم دخالت آن در برگزاری مسابقات  و انتخابات مدیریتی  ، تدوین آیین‌نامه نظارت بر عملکرد مربیان تیم ملی در رشته های مدال آور و شانس مدال میباشد.

3–توسعه تکنولوژِیکی و ارتباطی در سازمان های ورزشی و فدراسیون های مدال آور و شانس مدال در سطوح پایه

 با توجه به اهمیت فناوری اطلاعات و دنیای الکترونیک و لزوم یادگیری بین المللی راه اندازی سیستم ارتباطی در سازمان های ورزشی و مرتبط ساختن به سازمان های بین المللی و ورزشی و نهادهای علمی  در جهان و کشور میتواند زمینه ساز رشد رشته های ورزشی مداآور و شانس مدال باشد. در قرن اخیر این شیوه جامع و فراگیر از طرف سازمان های مختلف ورزشی مورد توجه است چه بسا که تعامل باشگاه های بزرگ جهان و ایجاد مدارس ورزش در کشوهای مختلف ، توجه FIFA  وAFC  به چشم انداز فوتبال جهان ، به کارگیری تکنولوژی های برتر در برنامه هاب راهبردی ژاپن ، چین ، روسیه ، قطر و حتی زیمباوه ( در شرایط فقر اقتصادی ) دلیلی بر اهمیت این موضوع و لزوم طراحی برنامه های عملیاتی مرتبط با این راهبرد است.

خلاصه این که برای اجرایی ساختن هریک از راهبرد های تدوین شده نیاز به این داریم که بدانیم کدام استراتؤی در چه زمانی و با چه شیوه و سیستم ارزیابی عملکرد اجرایی شود . در این پژوهش راهبرد ها براساس اینکه کدامیک زودتر به نتیجه میرسد و بر اساس تقدم و تاخر ارائه شده است و چون راهبرد های مرتبط با ورزش پایه نیازمند زمان است دیرتر به نتیجه خواهد رسید ولیکن پایدار تر خواهد بود. این نگاه مستلزم مشارکت نظام تعلیم و تربیت به ویژه آموزش و پرورش و وزارت علوم و فناوری با حمایت رسانه های کشور است تا با تدوین طرح مناسب برای برگزاری مسابقات دختران و پسران، استعدادیابی و تشویق ورزشکاران و تیم‌های مدرسه قهرمان در رشته های :1 – کشتی آزاد و فرنگی ، 2– وزنه برداری، 3–تکواندو ، 4– بوکس ، 5 – شمشیربازی ، 6 – تیراندازی، 7– جودو ، 8 –سنگ نوردی ، 9– ووشو به اهداف تدوین شده برای المپیک 2024 برسیم.