Document Type : Original Article
Authors
1 Department of Physical Education an sports scinses , Aliabad Katoul Branch, Islamic Azad University, Aliabad Katoul, Iran
2 Department of Physical Education as sports scinses , Aliabad Katoul Branch, Islamic Azad University, Aliabad Katoul, Iran
3 Department of Physical Education, Bandargaz Branch, Islamic Azad University, Bandargazs, Iran.
4 Assistant Professor, Department of Physical Education, Azadshahr Branch, Islamic Azad University, Azadshahr, Iran
Abstract
The research is to develop a model for cultural diplomacy in professional sports in Iran. This study was a mixed method and an exploratory mixed research design. The statistical population of the qualitative section included selected professors familiar with cultural diplomacy and sports diplomacy and some selected sports managers of the country who were selected purposefully (14 people). The statistical population in the quantitative part included the statistical population of the qualitative part and the managers of sports and youth departments of the country's provinces, the heads of sports federations, considering the frequency of the statistical population, the sample size and the probability of sampling error were considered to be 92 people. The data collection tool in this research was a semi-structured interview and a researcher-made questionnaire extracted from the qualitative section. In order to analyze the data of the present research, coding was used in the qualitative part and structural equation method was used in the quantitative part. In the qualitative part of the research, it was determined that the categories were defined in the form of 17 categories and 80 conceptual codes, and in the heart of the 6 dimensions of the paradigm model in the form of causal factors (3 categories), the main category: cultural diplomacy in sports (3 categories), strategies (3 categories), background conditions (2 categories), intervening conditions (3 categories) and consequences (3 categories) were placed. In the quantitative part, it was also determined that all 6 main components of the research had a good fit and the relationships between the variables were significant (T value greater than 1.96). Senior managers of a country can use the capacities of sports and culture by using the existing infrastructure and avoiding economic, political and law and policy interfering factors and by adopting strategies in the field of media, sports events and and transnational sports to achieve positive results in the field of sports, economy and culture.
Keywords
ارائه مدل توسعه دیپلماسی فرهنگی در ورزش حرفه ای ایران
1. ابراهیم کریمی[1]
2. اکرم اصفهانی نیا[2]
3. مجتبی احمدی[3]
4. ناصر بای[4]
تاریخ دریافت مقاله: 16/8/1400
تاریخ پذیرش مقاله:4/4/1402
مقدمه
دیپلماسی یکی از ضروریات جهان امروزی میباشد (ولیکایا[5]، 2020). استفاده از دیپلماسی به‌عنوان یکی از ابزارهای اجرایی دولتها همواره مورد توجه بوده است (مانور[6]، 2019). دیپلماسی در روزگار ما نیازمند چشم‌انداز و دیدگاهی است که بر پایه آن‌ها بیش از هر چیز باید ارتباط میان ویژگی هر دوره با نیاز انسان به مفاهیمی همچون صلح، انسان‌دوستی، امنیت جهانی، آزادی، دموکراسی و تعامل دولتها با یکدیگر موردنظر قرار گیرد. به همین دلیل دیپلماسی یکی از ابزارهایی است که در این امر میتواند راهگشا باشد و فضایی ایجاد نماید تا هر کشوری بسته به سهم و بزرگی خود، جایگاه مناسبی را در تأمین منافع انسان‌ها به دست آورد. بدیهی است که دیپلماسی همراه با دگرگونی‌های گوناگون، شکل عوض میکند و متناسب با اندیشه و فکر هر عصر میتواند برای ایجاد ارتباطی درست، منطقی و مبتنی بر اصول و مفاهیم انسان دوستانه بین کشورها به بیانی دیگر برای زندگی صلح‌آمیز انسان‌ها در کنار هم مورد استفاده قرار گیرد. در روابط بینالملل معاصر، ورزش یکی از حوزه‌های موضوعی رایج و گسترده بوده است. از اواخر قرن نوزدهم میلادی، دو روند همزمان با افزایش روزافزون تعاملات بینالمللی و بینالمللی شدن ورزش در جریان بودهاند. به‌رغم توجه امروزی دانش روابط بینالملل به بسیاری از حوزه‌هایی که پیش‌تر در این دانش چندان اهمیتی به آن‌ها داده نمی‌شد. در عصر کنونی ابعاد سیاسی و فرهنگی ورزش به‌صورت گسترده‌ای به رسمیت شناخته‌شده‌اند و ورزش بینالمللی جزئی جدایی‌ناپذیر از پویش‌های روابط میان ملتها شده است. این تحول در ماهیت ورزش و توسعه دامنه جغرافیایی آن بخشی از تحولاتی است که طی قرن گذشته در حوزه روابط بینالملل اتفاق افتاده است. اهمیت یافتن سازمانهای غیردولتی بینالمللی در سیاست‌گذاری‌ها، تأثیر شگرف جنبش‌های فراملی بر حاکمیت و تغییر روابط میان هویت و مکان بخشی دیگر از تحولات در محیط بینالملل هستند (امیرفضلی، 2016). اگر دیپلماسی فرهنگی را امر متوجه فهم متقابل و تبادلات فرهنگی را محصول روابط اجتماعی میان ملتها تعریف کنیم، فوتبال گونه‌ای از این نوع ورزش خواهد بود. همان‌طور که «بان- کیمون دبیر کل سابق سازمان ملل متحد گفته است: «ورزش زبانی است که هر یک از ما میتواند بدان سخن بگوید.» فوتبال این زبان مشترک، گفتوگو میان افراد و ملتها را تسهیل میکند و حتی گاهی تفاوت‌های سنتی و فرهنگی میان آنان را کمرنگ میسازد. با توجه به محیط به‌شدت رقابتی که اغلب در میادین ورزشی با آن مواجه هستیم، این امر دستاوردی بزرگ است. تبادل ایده‌ها در درون نهادهای جهانی در خلال رخدادهای عمده ورزشی نظیر المپیک و جام جهانی فوتبال، فهم متقابل میان افراد و ملتها را افزایش میدهد، هرچند دهه گذشته شاهد برخی درگیری‌ها بین ملتها در بعضی رویدادها مانند جام ملتهای اروپا بوده است. به‌عنوان مثال، در رقابت‌های سال 2000 میلادی، این درگیری میان بلژیکی‌ها و هلندی‌ها مشاهده شد. جام ملتهای اروپا در سال 2008 میلادی نیز شاهد خصومت مشابهی میان سوئیسی‌ها و اتریشی‌ها بود. با وجود این، آن‌ها به‌رغم این اختلاف‌نظر همچنان خواهان گفت‌وگوی دوجانبه هستند (اژدری و همکاران، 2018).
از سویی، هرچند ورزش فوتبال به‌تنهایی نمی‌تواند همه تعارضات بینالمللی و داخلی را حل‌وفصل نماید، اما قادر است به‌عنوان محرکی قوی، مردم، سیاستمداران و نمایندگان را بهسمت راه‌حل‌های صلح‌آمیز و یا حداقل بهبود وضعیت موجود سوق دهد. نمونه‌هایی که پیش‌تر راجع به آن‌ها سخن گفتیم نویدبخش پیشرفت‌های خوش‌بینانه در آینده و علامتی مثبت برای نسل آینده ورزشکاران، طرفداران ورزش و رهبران هستند (بخشی، گودرزی، سجادی و جلالی فراهانی، 2019). دراین راستا، نظریهپردازان دیپلماسی مدعی هستند که در حال حاضر تحولی عظیم در رویههای دیپلماتیک بهوقوع پیوسته که این تحول همان گسترش و سرریز شدن فعالیت دیپلماتیک به دامنه وسیعی از فعالیتهای اجتماعی است. از اینرو، بینالمللی شدن روزافزون موضوعات صنعتی، اجتماعی و فناورانه سبب شده است که هریک از این موارد وجهی دیپلماتیک به خود بگیرند (همیلتون و لانگهورن[7]، 2011) به‌طوری‌که توسعه ورزش و ارتباط یافتن آن با دیپلماسی در این فضا بهوجود آمده است. بدین جهت، دیپلماسی ورزشی را میتوان «فعالیتهای دیپلماتیک و نمایندگی اصحاب ورزش به نیابت از دولت متبوع آن‌ها» تعریف کرد. براین اساس، مورای[8] هفت دلیل را به شرح زیر برای ورزشی شدن دیپلماسی ابراز میکند:
تغییرات ایجادشده در فضای دیپلماتیک، طی چند دهه گذشته دیپلماسی را به سازگاری، تطابق و آزمایش شیوه‌های نوین مجبور کرده است. جهانی‌شدن یکی از این تغییرات است که بهکار گرفتن ورزش به‌عنوان ابزاری غیرمستقیم برای رسیدن به اهداف سیاست خارجه یکی از آن‌هاست. تصویر سیاست خارجی یک کشور میتواند نزد افکار عمومی به‌وسیله ورزش از شکل منزوی، بسته، گنگ و غیر مرتبط به شکلی خلاقانه، مؤثر و عامه‌پسند تبدیل شود (وزین، 2018).
جهانی‌شدن باعث تعامل[9] و تقویت هرچه بیشتر و ادغام دیپلماسی و ورزش شده است. نقش ورزشکاران و دیپلماتها در حال تغییر است و آگاهی از مسئولیت‌های اجتماعی آنان خواست عامه مردم از هر دو حرفه است. در این شرایط ورزش و دیپلماسی به مشابه دو قطب غیرهمنام به‌سوی یکدیگر کشیده میشوند؛ هم ورزشکاران و هم دیپلماتها بهدنبال کسب پیروزی برای حکومت خود هستند. نقشهای این دو گروه در حال تغییر است که با افزایش آگاهی‌های اجتماعی، موجب تقاضای عمومی بیشتری از این دو حرفه شده است- فارغ از این‌که ورزشکار در زمین‌بازی بدود یا دیپلمات به دور میز بنشیند. ازاین‌رو، همزیستی مشخصی میان این دو میتوان متصور بود. دیپلماسی ورزش مسیر و شیوهای نرم برای کشف یا تغییر معنادار سیاست خارجی میان حکومت‌هاست. دیپلماسی پینگ‌پنگ سال 1971، دیپلماسی کریکت میان کشورهای هند و پاکستان در مارس 2011 و یا دیپلماسی فوتبال 1998 مابین دو کشور ایالاتمتحده و ایران نمونههای این تغییرند (اژدری و همکاران، 2018).
یکی از اشکال مهم در حوزه دیپلماسی، دیپلماسی فرهنگی میباشد. در تحولات دهه‌های اخیر، دیپلماسی فرهنگی در عرصه روابط بینالملل، در راستای بهبود روابط و مناسبات فی‌مابین کشورها جایگاه ویژهای یافته و موجب همگرایی میان دولتها و ملتها گردیده است. دیپلماسی فرهنگی به‌عنوان ابزار سیاست خارجی کشورها که هنر ترویج و توسعه فرهنگ را بر عهده دارد و در فراهم آوردن زمینههای همکاریهای مشترک و شناخت و شناساندن فرهنگها و تبادل ارزشهای فرهنگی و تحکیم و تثبیت روابط حسنه میان دولتها تأثیر بسزایی داراست. از طرف دیگر در راستای تحولات منطقهای و جهان، در استفاده از دیپلماسی سنتی که بر مبنای تبادل هیئت دیپلماتیک و اعزام نفرات صورت می‌گرفت، اکنون دولتها علاوه بر آن ابزارها، شیوه و راهکارهای جدید و تأثیرگذارتر دیگری را بهکار گرفتهاند که موجب سرعت ارتباطات و تعامل و نفوذ در بین مخاطبان میگردد و روند حصول به منافع ملی را برحسب نیازها، فرصتها و تهدیدها به‌جای بدنه دولتها به بازیگران جدیدی در عرصه بینالملل سپردهاند (وزین، 2018). دیپلماسی فرهنگی تلاش برنامهمند و نظامیافته برای تأثیرگذاری بر اندیشه‌ها و برداشتها و انگارهها و ایدئالها، ارزشها و باورها و سبک زندگی سایر ملتها از طریق ترویج فرهنگ و تمدن خود باهدف تأمین و توسعه اهداف و منافع ملی میباشد. بهرهگیری از دیپلماسی فرهنگی به‌عنوان یک دغدغه مهم همواره موردتوجه بوده است (کلارکی و دوبر[10]، 2020). در حالیکه توجه عمده دیپلماسـی سـیاسـی به دولتها و سـیاسـتمداران اسـت، دیپلماسـی اقتصــادی روی بازار و کنشــگران اقتصــادی تمرکز دارد و دیپلماســی نظامی به ارتشها و فرماندهان توجه میکند، دیپلماسـی فرهنگی با مردم و افکار عمومی سـروکار دارد و هدفش بهبود نگرش سـایر ملل نسـبت به کشـور خود اسـت (قنبرلو، 2021). از سوی دیگر، تمامی ملل سعی در بهبود دیپلماسی فرهنگی و از این منظر سعی در کسب فوائد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی داشته اند (بیر و وایت[11]، 2020). امروزه جهت بهبود دیپلماسی فرهنگی نیازمند توجه به جنبه‌های مختلفی میباشد. کارکردهای ورزش در حوزه دیپلماسی سبب گردیده است تا امروزه از آن به‌عنوان یک ابزار مهم در جهت توسعه دیپلماسی فرهنگی استفاده گردد. تعاملات ورزش و دیپلماسی فرهنگی میتواند فوائد ارزندهای برای ورزش و سیاست داشته بلشد.
تحقیقات اندکی در حوزه دیپلماسی فرهنگی و به‌خصوص در ورزش انجام‌شده است. بخشی و همکاران (2019) در پژوهش خود بیان نمودند که معرفی فرهنگ غنی و متمدن ایران، معرفی جاذبههای گردشگری کشور و در ادامه آن جذب جهانگردان و ایجاد زمینه بهتر برای گفتوگو بین اقوام و ملل مختلف، مواجه‌شدن با مقاومت کمتر در جوامع و کشورهای مقصد در مذاکرات سیاسی، احتمال کاهش درگیری نظامی میان کشورها و کاهش اهمیت مسائل نظامی، عاری بودن دیپلماسی ورزشی از لحن خصمانه در کنار جذابیت بیشتر این نوع دیپلماسی نسبت به سایر دیپلماسیها از مهم‌ترین نقشهای دیپلماسی ورزشی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران از دیدگاه نخبگان بود. شریعتی فیض‌آبادی (2019) در پژوهش خود دریافت که کشورهای توسعهیافته مانند ایالاتمتحده، ژاپن و استرالیا در کنار کشورهای دارای اقتصاد نوظهور (بریک) مانند روسیه و چین با ارائه برنامهای جامع و در قالب استفاده از ورزشکاران، مربیان، داوران و حتی شرکتهای ورزشی به دنبال تحقق اهداف کلان سیاسی خود در بستر ورزش هستند؛ حال‌آنکه تصمیمگیران سیاسی ایران به ورزش به‌عنوان پدیدهای تفریحی نگریسته و هنوز به علاقه‌مندی به‌جای ادراک از ظرفیت ورزش ایران در عرصه بینالملل بسنده کردهاند. همچنین، جوادیپور و راسخ (2019) در پژوهشی با عنوان نقش ورزش و توسعه دیپلماسی ورزشی در پیشبرد سیاستهای فرهنگی- اجتماعی و روابط خارجی جمهوری اسلامی ایران دریافتند که چالش‌ها و ضعف‌های مختلف، شامل نبود خط‌مشی‌های روشن و شفاف، نداشتن آگاهی و دانش لازم، عدمشناخت ظرفیتهای بالقوه دیپلماسی فرهنگی ورزشی میباشد و پیشنهادها و اقداماتی را در زمینه تحقق اهداف دیپلماسی ورزشی از طریق میزبانی رویدادهای بینالمللی، حضور در رویدادهای بینالمللی، اعزام مربیان و ورزشکاران، بستر رسانه ملی، استفاده از ستارگان و نخبگان ورزشی و عضویت هدفمند در مجامع بینالمللی ارائه میدهند.
علاوه بر این، وزین (2018) پس از بررسی‌های خود پی برد که توسعه و گسترش مرزهای دیپلماسی درروند روابط فرهنگی میان ملتها و دولتها تاثیر بسیار فزاینده‌ای را رقم می‌زند و نیز موجب ترویج فرهنگ صلح در روابط بینالملل میگردد. باقری و قدیمی (2018) دریافتند که جذب اقوام در جامعه ملی توسط ورزش فوتبال یکی از کارکردهای هویت‌ساز آن است. اژدری و همکاران (2018) در تحقیق خود که باهدف آسیب‌شناسی دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و ارائه راهبرد انجام گرفت، پس از بررسی‌های خود پی بردند که ایران در موقعیت راهبرد محافظه‌کارانه قرار دارد و لازم است نسبت به تقویت اشتراکات دینی، فرهنگی و تاریخی، گسترش مناسبات و همکاری فرهنگی، اقتصادی و علمی، تربیت نیروی انسانی متخصص، بازنگری در قوانین، تقویت هماهنگی بین دستگاه‌های مختلف و حمایت و تقویت کرسیهای زبان فارسی و ایران‌شناسی اقدام شود.. پویتائف[12] (2020) در تحقیق خود که باهدف بررسی نقش دیپلماسی فرهنگی به‌عنوان منبع سیاست خارجی انجام گرفت، پس از بررسی‌های خود پی برد که دیپلماسی فرهنگی به‌واسطه کارکردهای خود میتواند نقش مهمی در حوزه سیاست خارجی داشته باشد. در نهایت، دوبینسکی[13] (2019) در تحقیقی، پس از بررسی‌های خود پی بردند که بهرهگیری از ظرفیتهای ورزشی میتواند منجر شکل‌گیری دیپلماسی فرهنگی در این حوزه گردد.
دیپلماسی فرهنگی به یکی از نگرانی‌ها و دغدغه‌های دولتها تبدیل‌شده است (کارتا و هیگوت[14]، 2019). مشارکت دیپلماتها در فعالیتهای خیریه کشور مقصد سابقهای طولانی دارد و بخشی از فرآیندهای غیررسمی دیپلماتیک است؛ اما شرکت ورزشکاران در فعالیتهای خیریه بینالمللی تا سه دهه گذشته جزئی از دیپلماسی دولتها نبود. یکی از اشکال مهم در حوزه دیپلماسی، دیپلماسی فرهنگی میباشد. دیپلماسی فرهنگی به کشورها اجازه میدهد که با استناد به عناصر کلیدی و نفوذ دولت‌های خود، به‌طور مستقیم با مخاطبان خارجی، به انضمام مردم معمولی و رهبران افکار، در ارتباط باشند. نفوذ بر روی توده‌های خارجی و آوردن آن‌ها به صحنه بینالمللی، به‌منظور فراهم آوردن فشار مؤثر به دولت‌های آن‌ها، در نظر گرفته میشود. دیپلماسی فرهنگی فرایند مؤثری است که در آن فرهنگ یک ملت به جهان بیرون عرضه میشود و خصوصیات منحصربه‌فرد فرهنگی ملتها در سطوح دوجانبه و چندجانبه ترویج مییابند. دیپلماسی فرهنگی ازآن‌جهت که به یک کشور امکان میدهد که فرهنگ، جامعه و مردمش را به دیگران معرفی کند و همچنین از طریق فزونی بخشیدن به ارتباطات خصوصی بین مردم کشورهای گوناگون، کشورها را قادر میسازد که ایدهآلهای سیاسی و سیاستهایشان را در انظار افکار عمومی بسیار جذاب سازند. وقتی فرهنگ کشوری شامل ارزشهای جهانشمول شود، کسب نتایج دلخواه برای آن کشور افزایش مییابد.
برنامههایی که در قالب دیپلماسی فرهنگی به اجرا درمیآیند، ازآنجاکه موجب گسترش ارتباطات میان مردم کشورهای مختلف میشود، زمینهساز برقراری روابط مستحکم و دوستانه میان کشورها را فراهم میسازد. کارکردهای دیپلماسی فرهنگی در تمامی حوزهها ازجمله ورزش میتواند ظرفیتهای مطلوبی را ایجاد کند. به‌صورتی که امروزه دیپلماسی فرهنگی در ابعاد سیاسی و ورزشی میتواند فواید مثبتی را ایجاد کند. این مسئله سبب گردیده است تا دیپلماسی فرهنگی به‌عنوان یک دغدغه همواره در تمامی حوزهها موردتوجه قرار گیرد. از طرفی توسعه دیپلماسی فرهنگی در ورزش میتواند ضمن ارتقای ورزش حرفهای، شرایط جهت جذب مخاطبان در ورزش را نیز فراهم نماید. بنابراین نبود تحقیقات جامع در این زمینه سبب گردیده است تا امروزه روند توسعه دیپلماسی فرهنگی در ورزش حرفهای ایران دچار مشکلات اساسی گرددذ و از ظرفیتهای موجود در جهت توسعه دیپلماسی فرهنگی در ورزش حرفهای استفاده مناسب برده نشود. به عبارتی، شواهد نشان میدهد که ورزش حرفهای ایران نتوانسته از ظرفیتهای موجود در جهت توسعه دیپلماسی فرهنگی نهایت استفاده را ببرد. تحقیق حاضر باهدف ارائه مدل توسعه دیپلماسی فرهنگی در ورزش حرفهای ایران، سعی در پاسخ به این سؤال دارد:
مدل توسعه دیپلماسی فرهنگی در ورزش حرفهای ایران چگونه است؟
روششناسی پژوهش
پژوهش حاضر ازلحاظ هدف کاربردی، روش تحقیق، توصیفی، شیوه گردآوری دادهها پیمایشی و بر اساس رویکرد پژوهش، آمیخته بود. در مرحله اول، برای ساخت الگو از روش کیفی گرانددتئوری و برای آزمون الگو از روش کمی توصیفی- تحلیلی از نوع همبستگی مبتنی بر الگوی معادلات ساختاری استفاده گردید. روش پژوهش آمیخته از نوع اکتشافی متوالی بود؛ یعنی ابتدا کیفی و سپس کمی بود. ابزار مورد استفاده در این پژوهش بعد از انجام مصاحبه و رسیدن به اشباع نظری تدوین شد که شامل 80 گویه و در قالب 17 مؤلفه در قالب طیف پنج گزینهای لیکرت (خیلی زیاد، 5 امتیاز تا خیلی کم، 1 امتیاز) بود. در بخش اول (کیفی) برای انجام مصاحبه میدانی، جامعه آماری پژوهش را اساتید منتخب آشنا با دیپلماسی فرهنگی و دیپلماسی ورزشی (که در زمینههای گفته‌شده، کتاب، مقاله و طرح پژوهشی انجام داده باشند)، برخی مدیران منتخب ورزشی کشور نظیر معاونت امور فرهنگی و توسعه ورزش همگانی وزارت ورزش و جوانان، رؤسا و معاونین المپیک، پارالمپیک و آکادمی المپیک شامل می‌شدند که این افراد، به‌صورت هدفمند از نوع معیاری، برای مصاحبه‌های کیفی در موضوع پژوهش انتخاب گردید (14 مصاحبه با 14 نفر و تا حد اشباع نظری ادامه یافت). در بخش دوم (کمی) بعد از گردآوری اطلاعات حاصل از پژوهش کیفی، اقدام به ساخت پرسشنامه شد و این پرسشنامه در بین مدیران ورزش کشور (مدیران گفته‌شده در بخش کیفی، مدیران ادارات ورزش و جوانان استانهای کشور، رؤسای فدراسیونهای ورزشی) توزیع گردید. نمونه آماری این پژوهش با توجه به تعداد کل جامعه آماری (111 نفر) و جدول مورگان، تعداد 92 نفر در نظر گرفته شد که از این تعداد، 78 پرسشنامه به‌صورت صحیح عودت داده شد. روش انجام مصاحبه و توزیع پرسشنامه، با توجه به پراکندگی نمونهها و همچنین همهگیری ویروس کرونا، به‌صورت حضوری، تلفنی، ایمیلی و واتساپی انجام شد. شاخص آزمون KMO، کفایت نمونهگیری را میسنجد و مقدار 73/0 برای این آزمون بهدست آمد که نشان از کفایت مناسب نمونهها دارد.
مراحل کدگذاری در گرانددتئوری شامل: گام اول (کدگذاری باز[15]: استخراج کدهای اولیه از مصاحههای مکتوب شده)، گام دوم(کدگذاری محوری[16]: انتخاب دیپلماسی فرهنگی به‌عنوان پدیده محوری و ارتباط سایر مقولهها (شرایط علی، شرایط زمینهای، شرایط مداخلهگر، راهبردها و پیامدها با آن) و گام سوم (کدگذاری انتخابی[17]: روند انتخاب مقولهی اصلی به‌طور منظم و ارتباط سیستماتیک آن با سایر مقولهها، اعتبار بخشیدن به روابط و پر کردن جاهای خالی با مقولاتی که نیاز به اصلاح و گسترش دارند) بود.
در بخش کیفی تحقیق جهت بررسی روایی از قابلیت باورپذیری (اعتبار)، انتقالپذیری و تائید پذیری استفاده گردید (جدول 1).
جدول 1: روایی و پایایی بخش کیفی
|
|
|
روش |
نتیجه |
|
روایی |
قابلیت باورپذیری (اعتبار) |
تأیید فرآیند پژوهش توسط هفت متخصص |
تائید |
|
استفاده از دو کدگذار جهت کدگذاری چند نمونه مصاحبه |
تائید |
||
|
انتقالپذیری |
نظرات سه متخصص که در پژوهش مشارکت نداشتند |
تائید |
|
|
تاییدپذیری |
ثبت و ضبط تمامی مصاحبهها |
تائید |
|
|
پایایی |
مطالعه حسابرسی فرآیند |
در اختیار قرار دادن اطلاعات به اساتید راهنما و مشاور |
تائید |
|
توافق درون موضوعی دو کدگذار |
تحلیل سه مصاحبه توسط محقق و همکار و مشخص نمودن کدهای مشابه و غیرمشابه |
تعداد کل کدها: 106 تعداد کل توافقات: 41 تعداد کل عدم توافقات: 24 پایایی بین دو کدگذار: 3/77% بیشتر از 60% و تائید پایایی |
پایایی و روایی در پیالاس در دو بخش سنجیده میشود: الف) بخش مربوط به مدلهای اندازهگیری، ب) بخش مربوط به مدل ساختاری. پایایی مدل اندازهگیری به‌وسیله ضرایب بارهای عاملی، آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی مورد ارزیابی قرار میگیرد. بارعاملی از طریق محاسبه مقدار همبستگی شاخصهای یک سازه با آن سازه محاسبه میشود که اگر این مقدار برابر و یا بیشتر از مقدار 4/0 شود مؤید این مطلب است که واریانس بین سازه و شاخصهای آن از واریانس خطای اندازهگیری آن سازه بیشتر و پایایی در مورد آن سازه قابل‌قبول است. همچنین در مورد روایی محتوی نیز با استفاده از فرمهای روایی سنجی CVI و CVR روایی مورد تائید قرار گرفت. مقدار CVR با توجه به تعداد اساتید (8 نفر)، 79/0 و مقدار CVI بیشتر از 78/0 به دست آمد. بنابراین روایی محتوی ابزار مورد تائید قرار گرفت. روایی واگرا و همگرا نیز موردسنجش قرار گرفت.
در این پژوهش از دو بخش آمار توصیفی و آمار استنباطی بهرهگیری شد. در بخش آمار توصیفی از جداول توصیفی برای بیان ویژگیهای جمعیتشناختی پژوهش استفاده گردید. به‌منظور تجزیه‌وتحلیل مصاحبهها و استخراج کدهای پژوهش، از نرمافزار Max QDA نسخه Pro استفاده شد. شاخصهای کشیدگی و چولگی به‌منظور بررسی توزیع دادهها (طبیعی و یا غیرطبیعی بودن) با استفاده از نرمافزار SPSS نسخه 24، مورد سنجش قرار گرفت و برای رسم و تدوین مدل اندازهگیری و مدل ساختاری از نرمافزار Smart PLS نسخه 0/2 استفاده شد.
یافتههای پژوهش
نتایج بخش توصیفی مربوط به ویژگیهای جمعیتشناختی پژوهش در بخش کیفی نشان داد که همه مشارکتکنندگان مرد و اکثر مشارکتکنندگان دارای تحصیلات دکتری بودند (4/71 درصد). در مرحله کیفی، چند کد مفهومی تبدیل به یک مقوله میشود. در جداول زیر نتایج کدگذاری باز بر اساس کدهای مفهومی و مقولات آورده شده است:
جدول 2: کدگذاری ثانویه و شکلدهی مقولات
|
مقوله |
مفاهیم |
کد مصاحبه‌شونده |
|
|
ظرفیتهای نهاد ورزش |
جذابیتهای عمومی ورزش و رویدادهای آن |
P3, P4, P6 |
|
|
|
|
تنوع ورزش برای گروههای مختلف جامعه |
P1, P2, P9 |
|
|
تعداد زیاد هواداران ورزش |
P5, P6, P9, P15 |
|
|
|
مقبولیت جهانی ورزش |
P1, P2, P12 |
|
|
|
سرمایهگذاری در ورزش |
P3, P5, P8, P14 |
|
|
|
آثار مثبت جسمی و روانی ورزش |
P8, P9, P10, P12 |
|
|
ظرفیتهای فرهنگی ایران |
تنوع قومی و نژادی ایران |
P1, P3, P12 |
|
|
|
|
تنوع جغرافیایی ایران |
P2, P6, P9, P13, P14 |
|
|
تنوع آب و هوایی در ایران |
P3, P9, P12 |
|
|
|
تنوع زبانی در ایران |
P6, P9, P13 |
|
|
|
تنوع فرهنگی – عقیدتی در ایران |
P2, P3, P11 |
|
|
|
تنوع موسیقی و ابزارهای موسیقی در ایران |
P2, P8, P11 |
|
|
|
تاریخچه فرهنگی باشکوه ایران |
P8, P10, P11, P12, P13 |
|
|
|
اخلاق مناسب مردم ایران |
P1, P3, P5, P14 |
|
|
|
اماکن گردشگری بینالمللی ایران |
P5, P9, P10 |
|
|
|
فضاهای گردشگری طبیعی زیبا در ایران |
P7, P8, P13 |
|
|
|
وجود رسانههای متنوع |
P5, P7, P10, P14 |
|
|
مدیریت فرهنگی در ورزش |
وجود مدیران علاقمند به دیپلماسی فرهنگی |
P2, P3, P8, P9 |
|
|
|
|
وجود مدیران فعال در عرصههای بینالمللی ورزشی |
P1, P2, P9, P10 |
|
|
دانش مدیران نسبت به اثرگذاری ورزش در عرصههای بینالمللی |
P4, P5, P9, P12 |
|
|
اهداف دیپلماسی فرهنگی در ورزش
|
کسب وجهه بینالمللی از طریق ورزش |
P1, P4, P7, P8 |
|
|
|
|
فهم دقیق اصول موجود در فرهنگ سایر ملتها |
P6, P7, P11, P14 |
|
|
درک متقابل میان ملتها |
P1, P3, P5, P9 |
|
|
|
نمایش چهره واقعی ملت ایران در میادین بینالمللی |
P5, P6, P8 |
|
|
|
بهبود ارتباطات و همکاری ورزشی در سطح جهانی |
P2, P3, P11 |
|
|
|
جلوگیری از سوءتفاهم و درگیری |
P9, P10, P12 |
|
|
مزایای دیپلماسی فرهنگی در ورزش |
مواجه‌شدن با مقاومت کمتر در جوامع و کشورهای مقصد |
P1, P6, P10, P14 |
|
|
|
|
جذابیت به دلیل عدم وجود لحن خصمانه |
P3, P6, P9 |
|
|
تلاش جهت کشف، تعریف و ترویج ارزشها |
P5, P6 |
|
|
|
تأثیر دیپلماسی فرهنگی از طریق ضمیر ناخودآگاه |
P4, P9, P10 |
|
|
|
ایجاد اعتمادسازی از طریق دیپلماسی فرهنگی |
P2, P10, P13 |
|
|
ابزارها و روشهای دیپلماسی فرهنگی در ورزش |
جهانگردی و صنعت توریسم |
P6, P11, P15 |
|
|
|
|
صادرات و واردات کالاها و خدمات ورزشی |
P1, P3, P14 |
|
|
رسانههای مختلف ورزشی مکتوب و مجازی |
P3, P4 |
|
|
|
استفاده از لژیونرهای ورزشی به عنوان سفیر فرهنگی |
P6, P7, P8 |
|
|
موفقیت ورزشی |
کسب مقامهای مختلف ورزشی در میادین جهانی |
P5, P9, P12 |
|
|
|
|
کسب مقامهای مختلف ورزشی در المپیک و پارالمپیک |
P3, P7, P8 |
|
|
وجود نخبههای ورزشی مطرح و بینالمللی نظیر علی دایی |
P2, P3, P6 |
|
|
|
موفقیتهای ورزشی در رشتههای ورزشی متنوع |
P1, P2, P7 |
|
|
زیرساختهای فرهنگی ورزشی |
وجود امکانات ورزشی در رشتههای ورزشی متنوع |
P6, P9, P10, P14 |
|
|
|
|
وجود زیرساختهای ارتباطی (شبکههای تلفن، اینترنت) |
P9, P11, P13 |
|
|
وجود راههای ارتباطی (هوایی، جادهای، ریلی، آبی) |
P3, P9, P14 |
|
|
وضعیت اقتصادی |
وجود تحریمها علیه ایران |
P2, P3, P5 |
|
|
|
|
وجود تورم در ایران |
P1, P3, P4, P8 |
|
|
وجود اقشار ضعیف اقتصادی در ورزش ایران |
P5, P9, P10 |
|
|
|
هزینه بالای حضور ورزشکاران در میادین بینالمللی |
P1, P2, P8 |
|
|
|
هزینه بالای میزبانی رویدادهای ورزشی |
P6, P8, P11 |
|
|
وضعیت سیاسی ایران |
قطع روابط ایران و برخی از کشورها |
P9, P12 |
|
|
|
|
استفاده از ورزش به منظور دستیابی به اهداف سیاسی |
P5, P6, P13 |
|
|
وجود تنش های سیاسی در منطقه |
P3, P6, P10, P14 |
|
|
قوانین و سیاستها |
قوانین مربوط به پوشش در ایران |
P2, P3, P7 |
|
|
|
|
قوانین مربوط به مصرف مشروبات در ایران |
P2, P4, P6 |
|
|
قوانین مربوط به حق پخش تلویزیونی |
P6, P7, P9 |
|
|
|
قوانین مربوط به میزبانی رویدادهای ورزشی در ایران |
P1, P3, P7, P10 |
|
|
راهبردهای مربوط به رویدادهای ورزشی |
میزبانی رویدادهای ورزشی بینالمللی در ایران |
P1, P6, P9, P12 |
|
|
|
|
شرکت در رویدادهای ورزشی بینالمللی کشورهای مختلف |
P5, P9, P10 |
|
|
حور در رویدادهای ورزشی مختلف با نشان دادن آداب ایرانی اسلامی پسندیده |
P2, P6, P14 |
|
|
راهبردهای ورزشی فراملی |
تبادل مربی و ورزشکار |
P1, P5, P9 |
|
|
|
|
میزبانی و برگزاری دورههای علمی- ورزشی مشترک |
P1, P4, P6, P8 |
|
|
حضور در دورههای علمی- ورزشی مشترک کشورهای دیگر |
P1, P4, P6, P14 |
|
|
|
بینالمللی کردن ورزشهای بومی ایرانی |
P6, P9, P10 |
|
|
|
کسب کرسیهای بینالمللی |
P3, P10, P11 |
|
|
|
ارتقای برند ملی ورزشی |
P2, P3, P8 |
|
|
|
رعایت هنجارها توسط ورزشکاران |
P1, P6, P9 |
|
|
|
انتخاب سفیر فرهنگی برای حضور در رویدادها |
P6, P7, P9 |
|
|
|
توجه به اهمیت حضور زنان در ورزشگاهها |
P7, P9, P11 |
|
|
راهبردهای مربوط به رسانه |
تقویت عملکرد رسانههای ملی در زمینه پوشش اخبار |
P6, P8, P9 |
|
|
|
|
تشویق ورزشکاران نخبه برای حضور گستردهتر در فضای مجازی برای انتقال ویژگیهای مثبت فرهنگی |
P4, P6, P9 |
|
|
تولید برنامههای مختلف در حوزه شناساندن جاذبههای فرهنگی – ورزشی |
P2, P3, P6 |
|
|
پیامدهای ورزشی |
توسعه ورزش قهرمانی |
P1, P3, P10 |
|
|
|
|
افزایش همکاری ها در ورزش |
P3, P4, P11 |
|
|
توسعه وجهه بینالمللی ورزش ایران |
P6, P7 |
|
|
|
مشارکت بیشتر مردم در ورزش |
P8, P9, P11 |
|
|
پیامدهای اقتصادی |
توسعه گردشگری ورزشی |
P3, P4, P7 |
|
|
|
|
جذب حامیان مالی بینالمللی برای رویدادها و باشگاههای ورزشی حرفهای |
P5, P8, P14 |
|
|
فروش محصولات و خدمات ورزشی |
P1, P9, P10 |
|
|
|
ایجاد فرصتهای شغلی جدید برای فعالان و متخصصان ورزشی |
P2, P3, P5 |
|
|
پیامدهای فرهنگی |
ایجاد حس خودباوری در ورزشکاران ایرانی |
P3, P7, P13 |
|
|
|
|
ارتقای مشارکت اجتماعی از طریق محیط اجتماعی ورزش حرفهای |
P2, P6, P13 |
|
|
کاهش مرزهای قومی، مذهبی و زبانی به واسطه ورزش حرفهای |
P3, P9 |
|
در نهایت 80 کد مفهومی و 17 مقوله اصلی استخراج شد. مقولات استخراج‌شده در قالب مدل پارادایمی اشتراوس و کوربین قرار گرفتند. مدل نهایی پارادایمی توسعه دیپلماسی فرهنگی در ورزش حرفهای ایران در شکل 1 نشان داده‌شده است:
شکل 1: مدل نهایی توسعه دیپلماسی فرهنگی در ورزش حرفهای ایران
نتایج توصیفی مربوط به وضعیت جنسیت نمونه تحقیق حاضر نشان داد که اکثر نمونههای تحقیق مرد (9/76 درصد) و اکثرا دارای تحصیلات کارشناسی ارشد و دکتری بودند (1/64 درصد).
برای بررسی برازش مدلهای اندازهگیری، سه معیار پایایی، روایی همگرا و روایی واگرا استفاده میشود. پایایی خود از سه طریق بررسی ضرایب بارهای عاملی، ضرایب آلفای کرونباخ، پایایی ترکیبی و پایایی اشتراکی صورت میپذیرد. مقدار ملاک برای مناسب بودن ضرایب بارهای عاملی، 5/0 میباشد. برای تمامی سؤالها، ضرایب بارهای عاملی سؤالات از 5/0 بیشتر است که نشان از مناسب بودن این معیار دارد. در اینجا هیچ‌یک از سؤالها حذف نگردید.
مقدار مربوط به آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی متغیرها در هر 6 متغیر، بالاتر از 7/0 میباشد که حکایت از پایایی مناسب مدل دارد. در این تحقیق پایایی متغیرها در حد مطلوب است. ازآنجاکه پایایی تائید میشود میتوان به بررسی فرضیات توسط معادلات ساختاری پرداخت و نتیجه قابل‌تعمیم به‌کل جامعه موردنظر میباشد. معیار دوم از بررسی مدلهای اندازهگیری، روایی همگراست که به بررسی همبستگی هر متغیر با سؤالات (شاخصها) خود میپردازد. با توجه به روش فورنل و لارکر که مقدار مناسب برای AVE را 4/0 به بالا معرفی کردهاند. برای تمامی 6 متغیر، مقدار AVE بیشتر یا مساوی 4/0 میباشد. روایی واگرا سومین معیار بررسی برازش مدلهای اندازهگیری است که در این پژوهش در هر دو بخش روش اول (سؤالات مربوط به هرمتغیر نسبت به خود آن متغیر همبستگی بیشتری دارند تا نسبت به متغیرهای دیگر) و دوم (معیار مهم دیگری که با روایی واگرا مشخص میگردد، میزان رابطه یک متغیر با سؤالاتش در مقایسه رابطه آن متغیر با سایر متغیرهاست) بررسی گردید. روایی واگرای قابل‌قبول این مدل حاکی از آن است که یک متغیر در مدل تعامل بیشتری با سؤالات خود دارد تا با متغیرهای دیگر. روایی واگرا وقتی در سطح قابل‌قبول است که میزان AVE برای هر متغیر بیشتر از واریانس اشتراکی بین آن متغیر و متغیرهای دیگر در مدل باشد (جدول 3).
جدول 3: شاخصهای برازش مدل اندازهگیری
|
AVE |
پایایی ترکیبی
|
آلفای کرونباخ
|
بار عاملی |
گویهها
|
مقولهها
|
کدهای محوری |
|
51/0 |
80/0 |
78/0 |
78/0 |
جذابیت ورزش |
ظرفیتهای نهاد ورزش |
شرایط علی
|
|
70/0 |
تنوع وزش |
|||||
|
75/0 |
تعداد زیاد هواداران ورزش |
|||||
|
73/0 |
مقبولیت جهانی ورزش |
|||||
|
68/0 |
سرمایهگذاری در ورزش |
|||||
|
65/0 |
آثار مثبت جسمی و روانی ورزش |
|||||
|
66/0 |
تنوع قومی و نژادی ایران |
ظرفیتهای فرهنگی ایران |
||||
|
73/0 |
تنوع جغرافیایی ایران |
|||||
|
59/0 |
تنوع آب و هوایی در ایران |
|||||
|
75/0 |
تنوع زبانی در ایران |
|||||
|
77/0 |
تنوع فرهنگی – عقیدتی در ایران |
|||||
|
56/0 |
تنوع موسیقی و ابزارهای موسیقی در ایران |
|||||
|
54/0 |
تاریخچه فرهنگی باشکوه ایران |
|||||
|
63/0 |
اخلاق مناسب مردم ایران |
|||||
|
71/0 |
اماکن گردشگری بینالمللی ایران |
|||||
|
72/0 |
فضاهای گردشگری طبیعی زیبا در ایران |
|||||
|
73/0 |
وجود رسانههای متنوع |
|||||
|
75/0 |
وجود مدیران علاقمند به دیپلماسی فرهنگی |
مدیریت فرهنگی در ورزش |
||||
|
62/0 |
وجود مدیران فعال در عرصههای بینالمللی ورزشی |
|||||
|
63/0 |
دانش مدیران نسبت به اثرگذاری ورزش در عرصههای بینالمللی |
|||||
|
57/0 |
83/0 |
79/0 |
59/0 |
کسب وجهه بینالمللی |
اهداف دیپلماسی فرهنگی در ورزش |
پدیده اصلی
|
|
58/0 |
فهم دقیق اصول موجود در فرهنگ سایر ملتها |
|||||
|
55/0 |
درک متقابل میان ملتها |
|||||
|
69/0 |
نمایش چهره واقعی ملت ایران در میادین بینالمللی |
|||||
|
73/0 |
بهبود ارتباطات و همکاری |
|||||
|
66/0 |
جلوگیری از سوءتفاهم و درگیری |
|||||
|
60/0 |
مواجه‌شدن با مقاومت کمتر در جوامع و کشورهای مقصد |
مزایای دیپلماسی فرهنگی در ورزش |
||||
|
58/0 |
جذابیت به دلیل عدم وجود لحن خصمانه |
|||||
|
70/0 |
تلاش جهت کشف، تعریف و ترویج ارزشها |
|||||
|
68/0 |
تأثیر دیپلماسی فرهنگی از طریق ضمیر ناخودآگاه |
|||||
|
75/0 |
ایجاد اعتمادسازی از طریق دیپلماسی فرهنگی |
|||||
|
59/0 |
جهانگردی و صنعت توریسم |
روهای دیپلماسی فرهنگی در ورزش |
||||
|
80/0 |
صادرات و واردات کالاها و خدمات ورزشی |
|||||
|
73/0 |
رسانههای مختلف ورزشی مکتوب و مجازی |
|||||
|
75/0 |
لژیونرهای ورزشی |
|||||
|
66/0 |
79/0 |
80/0 |
69/0 |
کسب مقامهای مختلف ورزشی در میادین جهانی |
موفقیت ورزشی |
شرایط زمینهای
|
|
66/0 |
کسب مقامهای مختلف ورزشی در المپیک و پارالمپیک |
|||||
|
53/0 |
وجود نخبههای ورزشی مطرح و بینالمللی نظیر علی دایی |
|||||
|
71/0 |
موفقیتهای ورزشی در رشتههای ورزشی متنوع |
|||||
|
70/0 |
وجود امکانات ورزشی در رشتههای ورزشی متنوع |
زیرساخت های فرهنگی ورزشی |
||||
|
78/0 |
وجود زیرساختهای ارتباطی (شبکههای تلفن، اینترنت) |
|||||
|
75/0 |
وجود راههای ارتباطی (هوایی، جادهای، ریلی، آبی) |
|||||
|
71/0 |
81/0 |
77/0 |
73/0 |
تحریمها تورم وجود اقشار ضعیف اقتصادی در ایران هزینه بالای حضور ورزشکاران در میادین بینالمللی هزینه بالای میزبانی رویدادهای ورزشی |
وضعیت اقتصادی |
شرایط مداخلهگر
|
|
72/0 |
||||||
|
60/0 |
||||||
|
79/0 |
||||||
|
77/0 |
||||||
|
53/0 |
قطع روابط ایران و برخی از کشورها |
وضعیت سیاسی |
||||
|
56/0 |
نگاه سیاسی به ورزش |
|||||
|
57/0 |
وجود تنشهای سیاسی در منطقه |
|||||
|
83/0 |
قوانین مربوط به پوشش در ایران |
قوانین و مقررات |
||||
|
74/0 |
قوانین مربوط به مصرف مشروبات در ایران |
|||||
|
70/0 |
قوانین مربوط به حق پخش تلویزیونی |
|||||
|
75/0 |
قوانین مربوط به میزبانی رویدادهای ورزشی در ایران |
|||||
|
59/0 |
86/0 |
83/0 |
76/0 |
میزبانی رویدادهای ورزشی بینالمللی در ایران |
راهبردهای مربوط به رویدادهای ورزشی |
راهبردها
|
|
78/0 |
شرکت در رویدادهای ورزشی بینالمللی کشورهای مختلف |
|||||
|
73/0 |
حور در رویدادهای ورزشی مختلف با نشان دادن آداب ایرانی اسلامی پسندیده |
|||||
|
67/0 |
تبادل مربی و ورزشکار |
.راهبردهای ورزشی فراملی |
||||
|
50/0 |
میزبانی و برگزاری دورههای علمی- ورزشی مشترک |
|||||
|
54/0 |
حضور در دورههای علمی- ورزشی مشترک کشورهای دیگر |
|||||
|
68/0 |
بینالمللی کردن ورزشهای بومی ایرانی |
|||||
|
69/0 |
کسب کرسیهای بینالمللی |
|||||
|
73/0 |
ارتقای برند ملی ورزشی |
|||||
|
78/0 |
رعایت هنجارها توسط ورزشکاران |
|||||
|
64/0 |
انتخاب سفیر فرهنگی برای حضور در رویدادها |
|||||
|
53/0 |
توجه به اهمیت حضور زنان در ورزشگاهها |
|||||
|
74/0 |
تقویت عملکرد رسانههای ملی در زمینه پوشش اخبار |
راهبردهای مربوط به رسانه |
||||
|
55/0 |
تشویق ورزشکاران نخبه برای حضور گستردهتر در فضای مجازی برای انتقال ویژگیهای مثبت فرهنگی |
|||||
|
59/0 |
تولید برنامههای مختلف در حوزه شناساندن جاذبههای فرهنگی – ورزشی |
|||||
|
63/0 |
80/0 |
73/0 |
67/0 |
توسعه ورزش قهرمانی |
پیامدهای ورزشی |
پیامدها
|
|
66/0 |
افزایش مراودات ورزشی |
|||||
|
83/0 |
توسعه وجهه بینالمللی ورزش ایران |
|||||
|
76/0 |
مشارکت بیشتر مردم در ورزش |
|||||
|
77/0 |
توسعه گردشگری ورزشی |
پیامدهای اقتصادی |
||||
|
73/0 |
جذب حامیان مالی بینالمللی |
|||||
|
72/0 |
فروش محصولات و خدمات ورزشی |
|||||
|
55/0 |
ایجاد فرصتهای شغلی جدید |
|||||
|
57/0 |
ایجاد حس خودباوری در ورزشکاران ایرانی |
پیامدهای فرهنگی |
||||
|
76/0 |
انسجام و همگرایی فرهنگی اجتماعی |
|||||
|
56/0 |
کاهش مرزهای قومی، مذهبی و زبانی |
بعد از بررسی برازش مدلهای اندازهگیری، نوبت به برازش مدل ساختاری پژوهش میرسد. همان‌گونه که اشاره شد، بخش مدل ساختاری برخلاف مدلهای اندازهگیری، به سؤالات (متغیرهای آشکار) کاری ندارد و تنها متغیرهای پنهان همراه با روابط میان آن‌ها رابررسی میکند.
شکل 2: مدل اندازهگیری (بررسی ضرایب مسیر مدل پژوهش)
برای بررسی برازش مدل ساختاری پژوهش از چندین معیار استفاده میشود که اولین و اساسی‌ترین معیار، ضرایب معنی‌داری t یا همان مقادیر t-values است؛ درصورتی‌که مقدار این اعداد از 95/0 بیشتر شود، نشان از صحت رابطه بین متغیرها و درنتیجه تائید فرضیههای پژوهش در سطح اطمینان 96/1 دارد. البته باید توجه داشت که اعداد فقط صحت رابطه را نشان میدهند و شدت رابطه بین متغیرها را نمیتوان با آن سنجید.
شکل 3: ضرایب معنی‌داری t مقادیر t-values))
مقدار R2: برای متغیرهای برون‌زا یا مستقل برابر صفر است. در این قسمت، مقدار R2 برای دو متغیر (پدیده اصلی و پیامدها) بیشتر از 32/0 و برابر با مقدار متوسط و برای متغیر راهبردها بیشتر از 19/0 و برابر با مقدار ضعیف است. مقدار Q2: این معیار برای سه متغیر درون‌زای مدل بیشتر از 15/0 میباشد که این نشان میدهد که متغیر برون‌زا (مستقل) در پیشبینی متغیر وابسته، متوسط هستند و برازش مناسب مدل ساختاری پژوهش را تا حدودی بار دیگر تائید میسازد.
برازش مدل کلی: مدل کلی شامل هر دو بخش مدل اندازهگیری و ساختاری میشود و با تائید برازش آن، بررسی برازش در یک مدل کامل میشود. با توجه به سه مقدار 01/0، 25/0 و 36/0 که به‌عنوان مقادیر ضعیف، متوسط و قوی برای GOF معرفی‌شده است، در هر 3 متغیر، مقدار بیشتر از 36/0 بهدست آمد که نشان از برازش کلی متوسط مدل دارد. بنابراین در بخش کیفی پژوهش مشخص گردید که مقولهها در قالب 17 مقوله و 80 کد مفهومی مشخص شد و در دل ابعاد ۶ گانه مدل پارادایمی به‌صورت موجبات علی (3 مقوله)، مقوله اصلی: دیپلماسی فرهنگی در ورزش (3 مقوله)، راهبردها (3 مقوله)، شرایط زمینهای (2 مقوله)، شرایط مداخلهگر (3 مقوله) و پیامدها (3 مقوله) جای گرفتند. در بخش کمی نیز مشخص گردید که هر 6 مؤلفه اصلی پژوهش از برازش مناسبی برخوردار است و روابط بین متغیرها تأیید گردید(مقدار تی بیش از 96/1)(جدول 4)؛ بنابراین مدل پژوهش از برازش کافی برخوردار میباشد.
جدول 4: ضرایب مسیر و مقدار تی
|
روابط |
ضرایب مسیر |
مقدار تی |
|
شرایط علی بر پدیده اصلی |
708/0 |
220/10 |
|
پدیده اصلی بر راهبردها |
321/0 |
205/4 |
|
شرایط زمینهای بر راهبردها |
351/0 |
126/5 |
|
شرایط مداخلهگر بر راهبردها |
231/0 |
874/3 |
|
راهبردها بر پدیده اصلی |
721/0 |
671/12 |
بحث و نتیجهگیری
رشته روابط بینالملل برای بررسی روابط سیاسی میان دولت در سطح بینالملل در قرن بیستم پا به عرصه گذاشت. موضوع بررسی روابط بینالملل به‌طور کلی مسائلی چون: جنگ و صلح، دیپلماسی و سیاست و روابط خارجی دولتهاست. نظریهپردازان دیپلماسی مدعی هستند که در حال حاضر تحولی عظیم در رویههای دیپلماتیک به وقوع پیوسته که این تحول همان گسترش و سرریز شدن فعالیت دیپلماتیک به دامنه وسیعی از فعالیتهای اجتماعی است. توسعه ورزش و ارتباط یافتن آن با دیپلماسی در این فضا و اتمسفر رخ داده است. واتسون[18] نشان میدهد که دیپلماتها هر روز با دامنه گستردهتری از موضوعات نوین سروکار پیدا میکنند که پیش از این هیچ ربطی بدانها نداشت. از سویی، چند معنایی و چند نمادی دیپلماسی ورزشی آن را به‌صورت یکی از مبهمترین ابزارهای دیپلماتیک تبدیل کرده و همین امر آن را مفید و مناسب ساخته است؛ چنان که میتواند موید آن باشد که «یک کشور قوی است و نباید ناچیز و ضعیف انگاشته شود، اما در عین حال منعطف است و مایل به گفتوگو» (امیرفضلی، 2016). از انواع دیگر دیپلماسی میتوان به دیپلماسی فرهنگی اشاره نمود. ارتباط بین ورزش و دیپلماسی فرهنگی اثرات مثبت زیادی در کشور چه از نظر ورزشی و چه از نظر غیرورزشی میگذارد. ازاین‌رو، هدف از انجام پژوهش حاضر طراحی، ارائه مدل پارادایمی توسعه دیپلماسی فرهنگی در ورزش حرفهای ایران مبتنی بر رویکرد دادهبنیاد (اشتراوس و کوربین) بود.
نتایج پژوهش نشان داد شرایط علی مؤثر بر دیپلماسی فرهنگی در ورزش ایران شامل ظرفیتهای فرهنگ، ظرفیتهای ورزش و عوامل مدیریتی میباشد. درواقع مشخص گردید که این سه دسته از عوامل و شرایط علَی، تأثیرات مستقیمی بر دیپلماسی فرهنگی در ورزش ایران دارند. ماهیت ورزش که در واقع همان جذابیت، تنوع و پرطرفدار بودن است و از سوی دیگر، قابلیت ارزشآفرینی اقتصادی نیز دارد، باعث میشود که ازجمله مفاهیمی باشد که مورد اقبال مردم سراسر دنیا قرار گیرد. بنابراین به‌عنوان یک ابزار سیاسی، فرهنگی و اجتماعی برای رفع یک سری اختلافات و مراودات سیاسی مورداستفاده قرار میگیرد. تجربیات کشورهای مختلف نیز گویای آن است که ورزش توانسته است نقش دیپلماسی فرهنگی را ایفا کند. همچنین، در ایران ظرفیتهای فرهنگی بسیاری به دلیل تاریخچه بسیار غنی ایرانی اسلامی وجود دارد. ازجمله آثار بسیار متنوع و زیبای تاریخی، طبیعی، زبان، آداب‌ورسوم، تنوع قومی و ... از سوی دیگر مشخص گردید که عوامل مدیریتی نیز بر توسعه دیپلماسی فرهنگی در ورزش تأثیرگذار است. ازجمله وجود مدیران علاقه‌مند به دیپلماسی فرهنگی، وجود مدیران فعال در عرصههای بینالمللی ورزشی و دانش مدیران نسبت به اثرگذاری ورزش در عرصههای بینالمللی. به‌صورت کلی، نتایج این قسمت از پژوهش با نتایج پژوهشهای جوادیپور و راسخ (2019)، شریعتی فیض‌آبادی (2019)، حسینی عسگرآبادی (1400) و عبدی و همکاران (1400) همخوان و همراستا میباشد.
همچنین مشخص گردید که اهداف دیپلماسی فرهنگی در ورزش، مزایای دیپلماسی فرهنگی در ورزش و ابزارها و روشهای دیپلماسی فرهنگی در ورزش ازجمله مؤلفههای پدیده اصلی پژوهش (دیپلماسی فرهنگی در ورزش) میباشند. دیپلماسی فرهنگی کارکردهای متنوعی دارد که با بهرهگیری از آن‌ها به‌خصوص در حوزه ورزش میتوان شاهد توسعه و اعتلای جایگاه ایران در میادین بینالمللی (ورزشی و غیرورزشی) بود. نتایج پژوهش حاضر در این قسمت با نتایج پژوهش شریعتی فیض‌آبادی (2019) همخوان و همراستا میباشد.
ازجمله شرایط زمینهای مؤثر بر راهبردهای پیشنهادی به‌منظور توسعه دیپلماسی ورزشی میتوان به موفقیت ورزشی و زیرساختی اشاره نمود. تا زمانی که موفقیتهای ورزشی در میادین بینالمللی برای ایران حاصل نشود، نمیتوان انتظار آن را داشت که از ورزش به‌خصوص ورزش حرفهای به‌منظور ابزاری برای توسعه دیپلماسی فرهنگی استفاده نمود. بنابراین اثربخشی دیپلماسی به‌خصوص دیپلماسی فرهنگی در گرو موفقیتهای ورزشی ورزشکاران و افراد درگیر در ورزش ایران است. نمونههای بسیاری از ورزشکاران نخبه در سطح بینالمللی وجود دارد که پیامآور صلح و دوستی در دنیا بودهاند (ازجمله رونالدو، مارادونا و ...). محمدی عزیزآبادی و التیامی نیا (2015)در پژوهش خود بیان نمودند که ورزش در فراهم کردن شرایط صلح در بین دولتها، نقشی تسریعکننده دارد. از سوی دیگر، وجود زیرساختها همیشه به‌عنوان سکوی پرش برای موفقیت افراد بوده است که در زمینه توسعه دیپلماسی فرهنگی در ورزش نیز از شرایط زمینهای مؤثر میتواند باشد.
از شرایط مداخلهگر شناسایی‌شده میتوان به وضعیت اقتصادی، سیاسی و قوانین و سیاستهای ایران نام برد. در چند سال اخیر (به‌خصوص)، وضعیت اقتصادی کشور که متأثر از تحریمهای بی‌شمار بوده و منجر به کاهش سرعت موفقیت ورزشی ایران گردیده است. گرانیها و تحریم روادید ایرانی، در بسیاری کشورها به‌عنوان مانعی برای رشد ورزش حرفهای عمل کرده است. ازاین‌رو نمیتوان عملکرد درخشانی در حوزه دیپلماسی از خود نشان داد. از سوی دیگر، در داخل ایران نیز بسیاری از قوانین و سیاستهای سخت و دست‌وپا گیر وجود دارد که مانع از عملکرد بهتر میشود. ازجمله قوانین مربوط به پوشش در ایران، قوانین مربوط به مصرف مشروبات در ایران و قوانین مربوط به حق پخش تلویزیونی میباشد. نتایج پژوهش در این قسمت با نتایج پژوهشهای جوادی پور و راسخ (2019) و شریعتی فیض‌آبادی (2019)، همخوان و همراستا میباشد.
ازجمله راهبردهای پیشنهادشده از سوی متخصصان، میتوان به راهبردهای مربوط به رویداد ورزشی، راهبردهای ورزشی و راهبردهای مربوط به رسانه نام برد. با بهکارگیری هر یک از این راهبردها میتوان منتظر توسعه بیشتر دیپلماسی فرهنگی در ورزش ایران بود. البته بهکارگیری این راهبردها، لازمه حضور حداکثری اکثر سازمانهای کلان و ارشد حکومتی و کلیه سازمانهای ذیربط ورزشی میباشد. با بهکارگیری هر یک از این راهبردها میتوان انتظار رشد و توسعه در ورزش، اقتصاد و فرهنگ کشور را داشت. زمانی که کشورهای دیگر که تحت تأثیر تبلیغات سوء رسانههای غربی علیه ایران قرارگرفته‌اند، شاهد مستقیم رفتارهای مخالف آن تصورات از سوی ورزشکاران ایران قرار گیرند، دیپلماسی فرهنگی آغاز میشود. به‌صورت کلی به مدیران ورزش کشور، مدیران کلان کشوری، مربیان و در نهایت ورزشکاران تیمهای ملی توصیه میگردد که: شرایطی را برای میزبانی در رویدادهای ورزشی در ایران مهیا نمایند، شرایط حداکثری را برای حضور ورزشکاران تیمهای ملی در میادین بینالمللی فراهم آورند، ورزشکاران سعی در نشان دادن آداب ایرانی- اسلامی داشته باشند. تبادل مربیان و ورزشکاران، میزبانی و برگزاری دورههای علمی- ورزشی مشترک، حضور در دورههای علمی- ورزشی مشترک کشورهای دیگر، بینالمللی کردن ورزشهای بومی ایرانی، کسب کرسیهای بینالمللی، ارتقای برند ملی ورزشی، هنجارها توسط ورزشکاران رعایت شود، انتخاب سفیر فرهنگی برای حضور در رویدادها، توجه به اهمیت حضور زنان در ورزشگاهها، عملکرد رسانههای ملی در زمینه پوشش اخبار تقویت شود، ورزشکاران نخبه برای حضور گستردهتر در فضای مجازی برای انتقال ویژگیهای مثبت فرهنگی تشویق شوند و برنامههای مختلف در حوزه شناساندن جاذبههای فرهنگی – ورزشی تولید شود.
هر چند در المپیک و جامهای جهانی، ملتهای جهان با یکدیگر هم‌بازی میشوند و از این طریق، آشنایی میان فرهنگ صورت میگیرد و صلح و دوستی تقویت میشوند، اما مرزهای میان ملتها، در فضای مسالمتآمیز و دوستانه به شکل بارزی برجسته میشود و تأکید بر تعلقات ملی و تمایزات بین ملتها پذیرفته‌شده و تایید میگردد (محمدی عزیزآبادی و التیامینیا، 2015). از این منظر، ورزش و نگاه دیپلماسی فرهنگی به آن باید سر لوحه فعالیت کلیه دستاندرکاران ورزش کشور قرار گیرد.
با توجه به محدودیتهای پیشروی تیم پژوهش از جمله: انتخاب مدل پارادایمی، محدود بودن متخصصان حوزه دیپلماسی فرهنگی در ورزش، شیوع کرونا و عدم دسترسی کامل به مشارکتکنندگان به صورت حضوری، به پژوهشگران توصیه میشود که پژوهشهایی با محوریت طراحی مدل دیپلماسی فرهنگی در ورزش حرفهای با رویکرد گلیزری انجام دهند؛ از نظرات متخصصان خارجی و کاردارهای ایرانی در کشورهای دیگر و برعکس به منظور جمعآوری اطلاعات، استفاده نمایند؛ با رویکرد پدیدارشناسی از نظرات ورزشکارانی با تجربه حضور در میادین بینالمللی به منظور طراحی مدل استفاده شود. همچنین پیشنهاد میشود با رویکرد آیندهپژوهی، پیشرانهای توسعه دیپلماسی فرهنگی در افق 20 ساله، شناسایی و تحلیل شود.
منابع
- Abdi, K, Talibpour, M, Ranjkesh, M. J, Jabbari Noghabi, H. (2021). “Designing a model for exercising soft power through sports diplomacy”. Sports Management Studies, 13 (66), 263-296.
- Ajdari, L; Farhangi, A; Salehi Amiri, S; Soltanifar, M, (2018). “The pathology of cultural diplomacy of the Islamic Republic of Iran and the presentation of strategy”. (Persian)
- Amir Fazli, M. (2016). “A Study of the Relationship between Globalization and Cultural Diplomacy from the Perspective of Soft Power”, International Conference on Research in Science and Engineering. (Persian)
- Bagheri, Y; Shariati Faizabadi, M, Nazarian, A. (2015). “Soft Modeling (ISM) components of sports diplomacy”. Sports Management, 8(5): 5, December and December 2016. 797-821. (Persian)
- Bakhshi, A; Goodarzi, M; Sajjadi, N, Jalali Farahani, M. (2019). “The role of sports diplomacy in the foreign policy of the Islamic Republic of Iran”. Journal of New Approaches in Sports Management, V7 (26) Fall 1398. 21-36. (Persian)
- Bier, L. M. & White, C. L. (2020). “Cultural diplomacy as corporate strategy: an analysis of Pasona Group’s “New Tohoku” program in Japan”. Place Branding and Public Diplomacy, 1-13.
- Carta, C. & Higgott, R. (Eds.). (2019). Cultural diplomacy in Europe: Between the Domestic and the International. Springer.
- Clarke, D. & Duber, P. (2020). “Polish cultural diplomacy and historical memory: the case of the Museum of the Second World War in Gdańsk”. International Journal of Politics, Culture, and Society, 33(1), 49-66.
- Dubinsky, Y. (2019). “From soft power to sports diplomacy: A theoretical and conceptual discussion. Place Branding and Public Diplomacy”. 15(3), 156-164.
- Ghanbarloo, A. (2021). Cultural diplomacy and Iran's international standing. Quarterly Journal of Strategic Studies, 24 (93), 149-179.
- Hamilton and Langhorne. (2011).The Prractice of Diplomacy: Its Evolution, Theory and Administration. Routledge
- Hosseini Asgarabadi, M, Heidarinejad, S, Marashian, S. H, Rumi, F. (2021). “The role model of sports in explaining Iran's public diplomacy”. Sports Management Studies, 13 (68), 230-263.
- Javadipour, M, Rasekh, N. (2019). “The role of sports and the development of sports diplomacy in promoting socio-cultural policies and foreign relations of the Islamic Republic of Iran”. Journal of Sports Management, 11 (2), 219-234. (Persian)
- Manor, I. (2019). The digitalization of public diplomacy. Cham: Palgrave Macmillan.
- Mohammadi Azizabadi, M, Altaynia, R. (2015). “The ancillary and accelerating role of sport in providing conditions of peace between states”. Journal of Political and International Research, 7 (22), 149-179. (Persian)
- Shariati Faizabadi, M. (2019). “A comparative study of sports diplomacy in the development of foreign relations between Iran and selected countries”. Two Scientific Quarterly of Political Science, Fifteenth Year, First Issue (29th consecutive), spring and summer. 125-148. (Persian)
- Vazin, A. (2018). “The role of cultural diplomacy in the process of lasting peace”. The first international conference on peace research, Kish Island. (Persian)
- Velikaya, A. A. (2020). Russia's public diplomacy. G. Simons (Ed.). Springer International Publishing.
)