نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دکترای مدیریت سیاستگذاری، دانشگاه تربیت مدرس و استادیار دانشگاه افسری امام علی (ع)
2 کارشناس ارشد، مدیریت دولتی، گرایش مدیریت سیستم های اطلاعاتی(نویسنده مسئول ( E-mail: saharzare@gmail.com
چکیده
امروزه، فناوری اطلاعات و ارتباطات[1] تحولات گسترده ای را در عرصه های مختلف به دنبال داشته است و تاثیر آن بر جوامع بشری و سازمان های دولتی مهم و انکار ناپذیر می باشد. هدف محقق از این پژوهش، شناسایی و بررسی عوامل تأثیرگذار بر توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در وزارت ورزش و جوانان میباشد. این پژوهش، از منظر روش شناسی، توصیفی از نوع رابطهای میباشد. جامعه آماری این پژوهش، کارشناسان وزارت ورزش و جوانان میباشند؛ نمونهگیری به صورت تصادفی انجام گرفت و حجم نمونه مورد مطالعه 116 نفر بوده است. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم افزار SPSS-20 و Amos-20 در سطح توصیفی، استنباطی و الگویابی معادلات ساختاری استفاده گردید. نتایج این پژوهش نشان داد که به صورت کلی، عوامل موثر بر توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات شامل چشم انداز و راهبردها، منابع مالی، زیرساختهای فنی، فرهنگ سازمانی، منابع انسانی و وضعیت موجود فاوا در سازمان میباشند. نتایج حاصل از بررسی همزمان این متغیرها نشان داد که عوامل موثر بر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر شاخص توسعه فاوا اثر معناداری دارد. ضریب استاندارد نشان دهنده این است که این ارتباط به میزان 2/88 درصد می باشد که بسیار زیاد است.
کلیدواژهها
عنوان مقاله [English]
A Study on the Factors Influencing the Development of ICT in Iranian Ministry of Sports and Youth
نویسندگان [English]
- Mansoor Kheyrgoo 1
- Sahar Famil Zare 2
1 Ph.D., Assistant Professor in Policy Management, Imam Ali University, Tehran,
2 Master degree in Governmental Management, Tehran, Iran
چکیده [English]
Nowadays, ICT has led to extensive development in various fields and its impact on societies and government agencies is important and unavoidable. The research is to study, identify and examine the factors influencing the development of ICT in the Iranian Ministry of Sports and Youth respectively. This study, in terms of methodology is descriptive and co-relational. The population was the experts of the Ministry of Sports and Youth and 116 people were chosen through random sampling. The software SPSS-20 and Amos-20 were used to data analysis in descriptive, analytical and equation structural modeling. The results showed that in general, vision and strategy, financial resources, technical infrastructure, organizational culture, human resources and the current status of ICT in the organization are the factors affecting the development of information and communication technology. The results of review simultaneous on the both of these variables showed that the factors affecting the information and communication technology (ICT) has a meaningful effect on the ICT Development Index. Standard coefficient indicates that the relationships between these are of the rate 88.2 percentage, which is very high.
کلیدواژهها [English]
- Key words: Development of Information and Communication Technology
- Vision and Strategy
- Financial Resources
- Technical Infrastructure
- Organizational Culture and Human Resources
بررسی عوامل مؤثر بر توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در وزارت ورزش و جوانان جمهوری اسلامی ایران
منصور خیرگو [1]
سحر فامیل زارع[2]
تاریخ دریافت مقاله: 26/11/1394
تاریخ پذیرش مقاله:29/12/1394
ا
مقدمه
نقش مستقیم فناوری اطلاعات و ارتباطات در زندگی انسان ها بر کسی پوشیده نیست تا آنجایی که کشورها برای ارتقا در کلیه زمینه های اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی از فناوریهای نوین ارتباطی و اطلاعاتی به عنوان ابزار، بهره جسته و تلاش می کنند در این رقابت از هم پیشی بگیرند. دولتها در صددند با الکترونیکی کردن فرآیندهای خود، در کوتاهترین بازه زمانی و سادهترین حالت ممکن خدمات خود را به مردم ارائه دهند. در این میان، برخی از سازمانها همسو با نیاز جامعه در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات رشد نکرده اند و انتظارات محیط پیرامون خود را برآورده نمی سازند. بیشک، به کارگیری فناوریهای اطلاعات و ارتباطات در انتقال دانش و اطلاعات و همچنین تحقق اهداف و رسالتهای آموزش عالی، نقش حیاتی ایفا می کند (عارفی، 1384). با مطرح شدن نظریه موج سوم توسط تافلر با عنوان "انقلاب فناوری و آشکارشدن فرایند توسعه چند بعدی با تکیه بر ارتباطات و اطلاعات در عصر جدید" (جین[4]، 2014)، مجامع جهانی با دسته بندی، تعریف و تبیین مولفه ها و حوزههایی اقدام به یادگیری، بسط، انتقال تجارب و اطلاعات و حوزه بندی ارتباطات خود نمودند تا از این طریق بتوانند در حوزه های کلان اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی که به صورت مستقیم با فرایند جهانی شدن در ارتباط می باشد، نقش آفرینی کنند و تحولات را به نفع خود رقم بزنند (هدگهم، لمبرت و لانو[5]، 2014). این مسئله در حالی است که امروزه حتی برنامهریزی راهبردی فناوری اطلاعات و ارتباطات برای پیوند و همراهی مولفههای توسعهپذیری در جریان جهانی سازی و عصر ارتباطات نیز مطرح گردیده است (اخوان، 1390). آنچه در اینجا قابل تامل میباشد، آن است که کشورهای در حال توسعه در دستیابی به دستاوردها پیشرفت ناچیزی دارند (امانی، 1385). این امر سبب به وجود آمدن شکافهایی به نام شکاف دیجیتالی[6]، شکاف فناوری[7] و شکاف دانایی[8] میان کشورهای جهان شده است (جهانگرد، 1385). دغدغه اصلی پژوهشگر در این تحقیق، عدم توسعه متناسب وزارت ورزش و جوانان، به عنوان یکی از ارکان دولت جمهوری اسلامی ایران در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات میباشد. ازین رو، مسئله اساسی که محقق در صدد بررسی آن است، یافتن عوامل مؤثر بر توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در وزارت مذکور با در نظر گرفتن محیط واقعی و شرایط فعلی دستگاه میباشد.
انجام پژوهش با عنوان شناسایی و بررسی عوامل موثر بر توسعه فناوری اطلاعات در وزارت ورزش و جوانان، از جنبه های مختلفی دارای اهمیت می باشد، چرا که بیشتر مطالعاتی که تاکنون به بررسی وضعیت توسعه فاوا و عوامل موثر بر آن پرداخته اند، توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات را در سطح کشور مورد بررسی قرار داده اند و به تفاوت ها در سطوح توسعه فاوا و عوامل موثر بر آن متمرکز شده اند. بنابراین انجام پژوهش در زمینه شناسایی و بررسی عوامل موثر بر توسعه فاوا در سطح سازمان ها دارای اهمیت ویژه می باشد. از سوی دیگر، با توجه به محدودیت مطالعات در این زمینه، نتایج حاصل از این پژوهش می تواند یافته های جدیدی را برای پژوهشگران در راستای توسعه مطالعات در این زمینه فراهم نماید.
چارچوب مفهومی پژوهش
این پژوهش با هدف کلی شناسایی عوامل مؤثر بر شاخص توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در وازرت ورزش و جوانان، همچنین اهداف فرعی تعیین تأثیر این عوامل بر شاخص توسعه فاوا انجام شده است که پس از بررسی مبانی نظری و پیشینه تحقیق، مدل مفهومی پژوهش با شش عامل به عنوان متغیر پیش بین و متغیر شاخص توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات به عنوان متغیر ملاک در قالب مدل مسیر شکل 1 ترسیم میگردد.
شکل1: چارچوب مفهومی پژوهش
|
چشم انداز و راهبرد |
|
منابع مالی |
|
زیرساخت های فنی |
|
فرهنگ سازمانی |
|
منابع انسانی |
|
وضعیت موجود فاوا |
|
توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در وزارت ورزش و جوانان |
فرضیه های پژوهش
با توجه به موضوع پژوهش که بررسی عوامل مؤثر بر توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در وزارت ورزش و جوانان می باشد، فرضیه های پژوهش به صورت زیر مطرح میگردد:
- فرضیه اول : چشم انداز و راهبردهای سازمان در توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در وزارت ورزش و جوانان تأثیر مثبت و معناداری دارد.
- فرضیه دوم : زیرساختهای فنی در توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در وزارت ورزش و جوانان تأثیر مثبت و معناداری دارد.
- فرضیه سوم : منابع مالی در توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در وزارت ورزش و جوانان تأثیر مثبت و معناداری دارد.
- فرضیه چهارم: منابع انسانی در توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در وزارت ورزش و جوانان موثر میباشد.
- فرضیه پنجم : فرهنگ سازمانی در توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در وزارت ورزش و جوانان تأثیر مثبت و معناداری دارد.
- فرضیه ششم : وضعیت موجود فناوری اطلاعات و ارتباطات در سازمان در توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در وزارت ورزش و جوانان تأثیر مثبت و معناداری دارد.
متغیرهای پژوهش
با توجه به مدل مفهومی پژوهش، متغیرهای پژوهش عبارت اند از:
الف. متغیر مستقل: در این پژوهش چشم انداز و راهبردهای سازمان، زیرساختهای فنی، منابع مالی، فرهنگ سازمانی، وضعیت موجود فناوری اطلاعات و ارتباطات در سازمان به عنوان متغیرهای مستقل ایفای نقش می کنند.
ب. متغیر وابسته: در این پژوهش شاخص توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در وزارت ورزش و جوانان جمهوری اسلامی ایران متغیر وابسته است.
هر یک از این متغیرها، خود به متغیرهایی فرعی تقسیم می شوند که در ادامه به توضیح مختصر آنها می پردازیم.
چشم انداز و راهبردهای سازمان
در تعریف مفهومی، چشم انداز یک وضعیت ایده آل و آینده نگر از جایگاهی است که یک سازمان می خواهد به آن برسد و راهبرد عبارت است از: رویکرد سیستم یا سازمان در تعیین اقدامات عملیاتی جهت دستیابی به اهداف یا آرمان تعیین شده. به عبارت دیگر، به جهتگیری سیستم یا سازمان در حرکت از وضع موجود به سمت وضعیت آینده اطلاق می شود و اطلاعات، استانداردها، قوانین و مقررات، فعالیت های تجاری و فناوری هایی که به منظور انتقال و به اشتراک گذاری امن و مجاز اطلاعات موردنیاز است، در برمی گیرد.
از منظر عملیاتی در این پژوهش چشم انداز و راهبردهای سازمان در ابعاد ذیل مورد بررسی قرار می گیرد:
- وجود چشم انداز و راهبردهای سازمانی روشن در توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات؛
- همسویی برنامه های توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات با اهداف و چشم انداز سازمان؛
- آیین نامه ها و دستورالعمل های داخلی در استقرار، توسعه و به کارگیری فناوری اطلاعات؛
- قوانین و مقررات بالادستی در حمایت از توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات؛
- · حمایت مدیریت در توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات.
زیرساخت های فنی
در تعریف مفهومی، زیرساخت های فنی، اطلاعات، استانداردها، قوانین و مقررات، فعالیت های تجاری و فناوری هایی که به منظور انتقال و به اشتراک گذاری امن و مجاز اطلاعات موردنیاز است، در بر می گیرد. بانک جهانی زیرساخت اطلاعاتی و ارتباطی را به شبکه های اطلاعاتی و مخابراتی اطلاق می کند که از طریـق آنها اطـلاعات منتـقل، ذخـیره و ارائه می شوند.
از منظر عملیاتی در این پژوهش زیرساخت های فنی در ابعاد ذیل مورد بررسی قرار می گیرد:
- پراکندگی جغرافیایی محدوده فعالیت وزارت خانه؛
- وجود زیرساخت های فنی در نواحی مختلف؛
- پشتیبانی فنی در هنگام بروز مشکل؛
- وجود زیرساخت های فنی برای روابط با سایر سازمان ها؛
- بهره مندی از تجهیزات سخت افزاری و نرم افزاری کافی؛
- به روز نمودن مستمر تجهیزات سخت افزاری و نرم افزاری.
منابع مالی
در تعریف مفهومی، منابع مالی به کلیه منابع پولی و غیرپولی اطلاق می گردد که در راستای نیل به اهداف سازمانی از آن بهره گرفته می شود.
از منظر عملیاتی در این پژوهش منابع مالی در ابعاد ذیل مورد بررسی قرار می گیرد:
- بودجه مورد نیاز جهت راه اندازی سیستم های مرتبط با فناوری اطلاعات و ارتباطات؛
- هزینه های نگهداری و پشتیبانی فناوری اطلاعات و ارتباطات؛
- منابع مالی جهت به روز رسانی مستمر سیستم های مرتبط با فناوری اطلاعات و ارتباطات.
فرهنگ سازمانی
در تعریف مفهومی، فرهنگ سازمانی به مجموعه ای از ارزش ها، عادات، عقاید و سنت های مشترک در یک گروه یا جامعه گفته می شود. فرهنگ سازمانی به شیوه ای اطلاق می شود که اعضای سازمان درباره ویژگی های آن می اندیشند.
از منظر عملیاتی در این پژوهش فرهنگ سازمانی در ابعاد ذیل مورد بررسی قرار می گیرد:
- باور کارکنان نسبت به اهمیت فناوری اطلاعات؛
- تمایل کارکنان به جایگزینی فرایندهای سنتی انجام کار با فرایندهای مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات؛
- پذیرش فناوری اطلاعات در سازمان؛
- سازگاری کارکنان با ملزومات فناوری اطلاعات.
منابع انسانی
در تعریف مفهومی، منابع انسانی به کلیه افرادی که با عناوین مختلف شغلی در یک سازمان به منظور دستیابی به اهداف و استراتژی های تعیین شده باهم همکاری می نمایند، اطلاق می شود. سرمایه انسانی به کمک مهارت های سواد اطلاعاتی، فرصت های خوبی را جهت توسعه هرچه بیشتر فناوری اطلاعات و ارتباطات در اختیار سازمان ها قرار می دهد و به همین جهت، اهمیت شایانی در حرکت سازمان ها در مسیر رشد و توسعه دارد.
از منظر عملیاتی در این پژوهش منابع انسانی در ابعاد ذیل مورد بررسی قرار می گیرد:
- بهره گیری از نیروهای متخصص در حوزه فناوری اطلاعات؛
- میزان دانش عمومی پرسنل نسبت به فناوری اطلاعات و ارتباطات؛
- برگزاری دوره های آموزشی مستمر با محوریت فناوری اطلاعات و ارتباطات؛
- تناسب دوره های آموزشی با نیازهای موجود؛
- وجود انگیزه بالا در بهره گیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات؛
- بهره گیری از تیم های کاری با محوریت توسعه فناوری اطلاعات؛
- حمایت از طرح های پژوهشی در حوزه توسعه فناوری اطلاعات.
وضعیت موجود فاوا در سازمان
با توجه به اهمیت وضعیت موجود فناوری اطلاعات و ارتباطات در سازمان، این متغیر از منظر عملیاتی در این پژوهش در ابعاد ذیل مورد بررسی قرار می گیرد:
- میزان تامین نیازهای سازمان با بهره گیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات؛
- سهولت در فرایندهای انجام کاری با بهره گیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات؛
- سرعت در فرایندهای انجام کاری با بهره گیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات.
روش شناسی پژوهش
روند پژوهش بدین صورت است که ابتدا ادبیات موجود توسعه فناوری اطلاعات توسط پژوهشگران جمع آوری و سپس مصاحبه هایی با سیاستگذاران و مدیران فناوری اطلاعات در وزارت ورزش و جوانان صورت گرفته است. از محتوای مصاحبه های انجام شده، با استفاده از روش کیفی و تحلیل محتوا، مدل مفهومی پژوهش استخراج شد. در مرحله بعد، مفاهیم و شاخص های اندازه گیری مؤلفه ها و ابعاد پژوهش از ادبیات پژوهش و مصاحبه ها استخراج و مدل مفهومی پژوهش طراحی شد. سپس پرسشنامه ای برای آزمون مدل مفهومی پژوهش، طراحی شد و در جامعه آماری پژوهش مورد آزمون قرار گرفت.
جامعه آماری و روش نمونهگیری
برای این منظور پرسشنامه طراحی شده بین 30 نفر از نخبگان و خبرگان حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات وزارت ورزش و جوانان توزیع شد (نمونه اولیه) و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. انحراف معیار به دست آمده از تجمیع پاسخ های حاصله از نمونه اولیه معادل 687/0 بود که از قرار دادن آن در فرمول نمونه گیری کوکران در سطح اطمینان 95 درصد و دقت برآورد 05/0، حجم نمونه 145 نفر برآورد گردید. 150 پرسشنامه در میان کارشناسان جامعه آماری توزیع گردید که در نهایت تعداد 116 پرسشنامه معتبر مبنای تحلیل آماری قرار گرفت. با توجه به اینکه جامعه محدود بود و هیچ تفاوتی در انتخاب اعضای جامعه وجود نداشت، در توزیع پرسشنامه ها از روش نمونه گیری تصادفی ساده استفاده گردیده است.
روایی و پایایی پرسشنامه
الف. روایی پرسشنامه: متغیرهای موجود در این پژوهش شش عامل چشم انداز و راهبرد، زیرساخت های فنی، منابع مالی، منابع انسانی، فرهنگ سازمانی و وضعیت موجود فناوری اطلاعات و ارتباطات در وزارت ورزش و جوانان را مورد سنجش و ارزیابی قرار می دهد. در پژوهش حاضر برای تعیین روایی پرسشنامه، بعد از بررسی ها و مطالعات انجام شده در مورد پرسشنامه و مقایسه با کارهای قبلی در این زمینه، پرسشنامه به تصحیح و تأیید خبرگان و کارشناسان مرتبط رسیده است.
ب. پایایی (قابلیت اعتماد) پرسشنامه : قابلیت اعتماد، یکی از ویژگی های فنی ابزار اندازه گیری است. مفهوم یاد شده با این امر سر و کار دارد که ابزار اندازه گیری در شرایط یکسان تا چه اندازه نتایج یکسانی به دست می دهد. در این پژوهش از شیوه آلفای کرونباخ برای سنجش قابلیت اعتماد پرسشنامه استفاده شده است. با انجام محاسبات لازم، مقدار آلفای کرونباخ در پرسشنامه اول برابر 921/0 و برای پرسشنامه دوم 789/0 محاسبه گردید که بیانگر پایایی بالای این پرسشنامه می باشد.
تجزیه و تحلیل داده ها
داده های گردآوری شده با استفاده از نرم افزارهایSPSS و AMOS تحلیل شد و با ارائه تفسیر نتایج، فرضیه های پژوهش مورد آزمون قرار گرفته اند. در این تحقیق برای شناسایی عامل ها و نهایی کردن ابعاد و مؤلفه ها از تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی (مرتبه اول و مرتبه دوم) استفاده شده است. سپس چارچوب های پیشنهادی با استفاده از مدل معادلات ساختاری و با استفاده از نرم افزار اموس تحلیل شده است. این تحقیق از توع توصیفی (غیر آزمایشی) و از شاخه همبستگی می باشد. در مواقعی که محقق بخواهد از همبستگی مجموعه ای از متغیرها، اطلاعات را در عامل های محدودتر خلاصه کند یا خصیصه های زیربنایی (متغیر مکنون یا سازه) یک مجموعه از داده ها را تعیین نماید، از روش آماری تحلیل عاملی استفاده می شود. با توجه به هدف تحقیق حاضر، پس از تحلیل محتوای سؤالات به منظور پی بردن به متغیرهای زیربنایی پرسشنامه طراحی شده از تحلیل عاملی و نیز برای بررسی روابط میان متغیرها در مدل تحقیق از مدل معادلات ساختاری استفاده شده است.
یافته های پژوهش
عوامل مؤثر بر شاخص توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات
برای انجام تحلیل عاملی متغیرهای مرتبط با عوامل مؤثر بر شاخص توسعه در محیط وزارت ورزش و جوانان ابتدا از آماره اندازه کفایت نمونه گیری کایسر- مایر- اولکین (KMO) و آزمون کرویت بارتلت استفاده شده است. باتوجه به این بررسی، مقدار شاخص KMO برابر ۸۶۱/0 است (بیشتراز 7/0). لذا تعداد نمونه (تعداد پاسخدهندگان) برای تحلیل عاملی کافی میباشد. همچنین مقدار sig آزمون بارتلت، کوچکتراز 05/0 است که نشان میدهد تحلیل عاملی برای شناسایی ساختار مدل عاملی مناسب است.
در جدول 1، متغیرهای مورد سنجش و سوالات مربوط به هر یک به همراه عامل ها و بار عاملی هر یک از سوالات درج شده است.
جدول 1: وضعیت متغیرهای مورد سنجش
|
نام عامل |
سنجه ها |
بار عاملی |
درصد واریانس تبیین شده |
درصد تجمعی واریانس تبیین شده |
|
چشم انداز و راهبرد |
وجود چشم انداز و راهبردهای سازمانی روشن در توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات |
640/0 |
16/10 |
58/49 |
|
همسویی برنامه های توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات با اهداف و چشم انداز سازمان |
537/0 |
|||
|
آئین نامه ها و دستورالعمل های داخلی در استقرار، توسعه و به کارگیری فناوری اطلاعات |
857/0 |
|||
|
قوانین و مقررات بالادستی در حمایت از توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات |
507/0 |
|||
|
حمایت مدیریت در توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات |
661/0 |
|||
|
منابع مالی |
بودجه مورد نیاز جهت راه اندازی سیستم های مرتبط با فناوری اطلاعات و ارتباطات |
865/0 |
43/13 |
74/27 |
|
هزینه های نگهداری و پشتیبانی فناوری اطلاعات و ارتباطات |
866/0 |
|||
|
منابع مالی جهت به روز رسانی مستمر سیستم ها مرتبط با فناوری اطلاعات و ارتباطات |
785/0 |
|||
|
زیرساخت های فنی |
وجود زیرساخت های فنی در نواحی مختلف |
511/0 |
81/9 |
39/59 |
|
پشتیبانی فنی در هنگام بروز مشکل |
605/0 |
|||
|
وجود زیرساخت های فنی برای روابط با سایر سازمان ها |
747/0 |
|||
|
بهره مندی از تجهیزات سخت افزاری و نرم افزاری کافی |
867/0 |
|||
|
به روز نمودن مستمر تجهیزات سخت افزاری و نرم افزاری |
782/0 |
|||
|
فرهنگ سازمانی |
باور کارکنان نسبت به اهمیت فناوری اطلاعات |
458/0 |
67/11 |
41/39 |
|
تمایل کارکنان به جایگزینی فرایندهای سنتی انجام کار با فرایندهای مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات |
345/0 |
|||
|
پذیرش فناوری اطلاعات در سازمان |
690/0 |
|||
|
سازگاری کارکنان با ملزومات فناوری اطلاعات |
853/0 |
|||
|
منابع انسانی |
بهره گیری از نیروهای متخصص در حوزه فناوری اطلاعات |
697/0 |
31/14 |
74/27 |
|
میزان دانش عمومی پرسنل نسبت به فناوری اطلاعات و ارتباطات |
789/0 |
|||
|
برگزاری دوره های آموزشی مستمر با محوریت فناوری اطلاعات و ارتباطات |
799/0 |
|||
|
تناسب دوره های آموزشی با نیازهای موجود |
932/0 |
|||
|
وجود انگیزه بالا در بهره گیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات |
649/0 |
|||
|
بهره گیری از تیم های کاری با محوریت توسعه فناوری اطلاعات |
518/0 |
|||
|
حمایت از طرح های پژوهشی در حوزه توسعه فناوری اطلاعات |
586/0 |
|||
|
وضعیت موجود فاوا در سازمان |
میزان تامین نیازهای سازمان با بهره گیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات |
787/0 |
84/5 |
23/65 |
|
سهولت در فرایندهای انجام کاری با بهره گیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات |
792/0 |
|||
|
سرعت در فرایندهای انجام کاری با بهره گیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات |
868/0 |
شکل 2 نتایج ناشی از آزمون مدل مفهومی پژوهش و جدول 2 آزمون فرضیه های پژوهش را نشان می دهد.
شکل 2: نتایج ناشی از آزمون مدل مفهومی پژوهش (مدل در حالت تخمین استاندارد)
شاخص های برازش تطبیقی مدل تدوین شده، بیشتر بالای 9/0 هستند. شاخص RMSEA کمتر از 08/0 و برابر ۰63/0 می باشد که مناسب است. میزان کای دو به درجه آزادی نیز کمتر از 3 می باشد. لذا در کل با توجه به کلیه شاخص ها، مدل از برازش مناسبی برخوردار است.
با توجه به کوچکتر بودن سطح معنی داری، بارهای عاملی از میزان 05/0 مشخص می شود تمامی متغیرهای مشاهده شده به صورت معنی داری متغیر پنهان مربوط به خود را تبیین می کنند. هر چه مقدار تخمین استاندارد به یک نزدیکتر باشد، نشان دهنده اهمیت و قویتر بودن رابطه است. در نتیجه با توجه به ضرایب همبستگی چندگانه می توان گفت به ترتیب فرهنگ سازمانی (986/0)، منابع انسانی (816/0)، زیرساخت های فنی (744/0)، چشم انداز و راهبرد (۶۵۹/0)، وضعیت موجود فاوا (617/0) و منابع مالی (591/0) توانسته اند تغییرات عوامل موثر بر فاوا را تبیین نمایند.
رتبه بندی عوامل موثر بر توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در وزارت ورزش و جوانان از منظر پاسخ دهندگان و استناد بر آزمون فریدمن و خروجی نرم افزار SPSS شامل میانگین رتبه های هر یک از شاخص ها و آماره کای دو مربع متغیرهای مربوطه به شرح زیر می باشد :
جدول 3: رتبه بندی عوامل موثر بر فاوا
|
ردیف |
عوامل موثر بر فاوا |
میانگین رتبه ها |
اولویت |
|
1 |
فرهنگ سازمانی |
10/4 |
اول |
|
2 |
چشم انداز و راهبرد |
73/3 |
دوم |
|
3 |
وضعیت موجود فاوا |
40/3 |
سوم |
|
4 |
زیرساخت های فنی |
34/3 |
چهارم |
|
5 |
منابع انسانی |
30/3 |
پنجم |
|
6 |
منابع مالی |
13/3 |
ششم |
|
تعداد=۱۱۶ کای دوم ربع= 165/22 درجه آزادی= ۵ سطح معناداری=۰۰0/0 |
|||
بحث و نتیجه گیری
فرضیه اصلی پژوهش، بررسی عوامل موثر بر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر شاخص توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در وزارت ورزش و جوانان می باشد. سطح معناداری اثر عوامل موثر بر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر شاخص توسعه فاوا برابر ۰۰۰/0 و کمتر از سطح خطای 05/0 می باشد؛ یعنی عوامل موثر بر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر شاخص توسعه فاوا اثر معناداری دارد. ضریب استاندارد نشان دهنده این است که این ارتباط به میزان 2/88 درصد می باشد که بسیار زیاد است. بنابراین، این فرضیه تایید می گردد.
در فرضیات فرعی پژوهش، فرضیه اول، چشم انداز و راهبردها در توسعه فاوا در وزارت ورزش و جوانان موثر بود که سطح معناداری چشم انداز و راهبردهای سازمان در توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات برابر ۳۳۸/0 و بیشتر از سطح خطای 05/0 می باشد؛ یعنی چشم انداز و راهبردهای سازمان بر توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات اثر معناداری ندارد و این فرضیه رد می شود. نتایج حاصل شده در زمینه این فرضیه، دیدگاه مدیریتی جدید در زمینه ارتباط چشم انداز و راهبردهای سازمان با فناوری اطلاعات و ارتباطات را تایید و بر منسوخ شدن دیدگاه های پیشین در این زمینه تاکید می نماید، چرا که در گذشته وجه غالب نگرش به منابع انسانی و فناوری اطلاعات و ارتباطات نگرش پشتیبان بوده است؛ بدین معنا که مدیران، فناوری اطلاعات و ارتباطات و منابع انسانی را به عنوان پشتیبان سیاست ها و استراتژی های خودشان تلقی می کردند. لذا این مقولات در ساختار سازمانی مرتبه پایینی داشت و بعد از این که استراتژی ها طرح ریزی می شد، مدیران موظف بودند نیروی انسانی و فناوری اطلاعات و ارتباطات را در پشتیبانی آنها تجهیز کنند. بنابراین نگرش به فاوا، نگرش پشتیبانی بوده است.
فرضیه دوم، زیرساختهای فنی در توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در وزارت ورزش و جوانان موثر بود که سطح معناداری اثر زیرساختهای فنی بر توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات برابر ۰۱۳/0 و کمتر از سطح خطای 05/0 نتیجه شد؛ یعنی زیرساختهای فنی بر توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات اثر معناداری دارد. ضریب استاندارد نشان دهنده این است که این ارتباط به میزان ۸/۳۰ درصد می باشد که متوسط است. همراستا با نتایج حاصل شده در زمینه این فرضیه، رحمان پور و همکاران(1388) اذعان نموده اند که زیرساخت ها، یکی از عوامل بسیار مهم و به نوعی تعیین کننده میزان آمادگی الکترونیکی دولت ها در جهت توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات می باشد. بنابراین بر مبنای نتایج حاصل شده در این پژوهش و سایر پژوهش ها در این زمینه و با استناد بر مدل UNDP که توسط سازمان ملل برای توسعه فناوری اطلاعات در کشورهای در حال توسعه ارائه شده است، توسعه زیر ساخت و تجهیزات که در ابعاد تأمین رایانه، سرور و سایر سخت افزارهای جانبی، تأمین شبکه های ارتباطاتی امن، تأمین دسترسی همگانی به بستر مناسب دریافت و ارائه خدمات الکترونیکی قابل برآورد است، از عوامل مهم موثر بر توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات می باشند و باید در این راستا مورد توجه جدی قرار گیرند.
فرضیه سوم نیز بیان نمود که منابع مالی در توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در وزارت ورزش و جوانان موثر است که سطح معناداری اثر منابع مالی در توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در وزارت ورزش و جوانان برابر ۳۹۲/0 و بیشتر از سطح خطای 05/0 حاصل شد، یعنی اثر منابع مالی بر توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در وزارت ورزش و جوانان معنادار نمی باشد. اگرچه همراستا با نتایج این پژوهش، استونمن(1993) به تحلیل تجربی تأثیر قیمت ها بر روی بکارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات پرداخته است. پیشنهاد می گردد که چشم انداز و راهبردهای سازمان در توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات مشخص و واضح باشد و منابع مالی جهت به روز رسانی مستمر سیستم ها، مرتبط با فناوری اطلاعات و ارتباطات تامین گردد.
فرضیه چهارم بیان می دارد که منابع انسانی در توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در وزارت ورزش و جوانان موثر میباشد. با بررسی سطح معناداری، اثر منابع انسانی در توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در وزارت ورزش و جوانان برابر ۰۰3/0 و کمتر از سطح خطای 05/0 می باشد؛ یعنی اثر منابع انسانی بر توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در وزارت ورزش و جوانان معنادار است. ضریب استاندارد نشان دهنده این است که این ارتباط به میزان 5/52 درصد می باشد که نسبتاً قوی است. در این راستا، بهره گیری از نیروهای متخصص در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات، دانش عمومی پرسنل در زمینه فناوری اطلاعات و ارتباطات، برگزاری دوره های آموزشی مستمر با این محوریت، تناسب دوره های آموزشی با نیازهای موجود، وجود انگیزه بالا در بهره گیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات، بهره گیری از تیم های کاری با محوریت توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات و در نهایت حمایت از طرح های پژوهشی در حوزه توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات از عوامل اثرگذار بر توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در بعد منابع انسانی می باشند.
فرضیه پنجم حکایت از این دارد که فرهنگ سازمانی در توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در وزارت ورزش و جوانان موثر میباشد. سطح معناداری فرهنگ سازمانی در توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات برابر ۰۳۹/0 و کمتر از سطح خطای 05/0 می باشد؛ یعنی اثر فرهنگ سازمانی بر توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در وزارت ورزش و جوانان معنادار است. ضریب استاندارد نشان دهنده آن است که این ارتباط به میزان ۲۰ درصد می باشد. به صورت کلی، فرهنگ سازمانی مجموعه ای از باورها، عادات، عقاید و مجموعه های ذهنی مشترک می باشد که توسط اعضای سازمان پذیرفته شده و مورد توافق قرار گرفته است. مطالعات مختلف در این زمینه نشان داده است که فرهنگ سازمانی نقش مهمی در پذیرش یا رد فناوری اطلاعات و ارتباطات دارد(رحمانی پور و همکاران، 1388). همچنین علی رغم نتایج این پژوهش، مطالعات الکرانی (2007) و لراس(2006) نشان داد که برداشت ها و نگرش های کارکنان نسبت به فناوری اطلاعات و ارتباطات از جمله عواملی هستند که بر میزان پذیرش و استفاده کارکنان از فاوا تأثیر می گذارند. بنابراین، بر مبنای نتایج حاصل شده در این زمینه، باور کارکنان نسبت به اهمیت فناوری اطلاعات و ارتباطات، تمایل کارکنان به جایگزینی فرایندهای سنتی انجام کار با فرایندهای مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات، پذیرش فناوری اطلاعات و ارتباطات در سازمان و همچنین سازگاری کارکنان با ملزومات فناوری اطلاعات و ارتباطات از عوامل اثرگذار بر توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در بعد فرهنگ سازمانی می باشند.
فرضیه ششم بیان می دارد که وضعیت موجود فناوری اطلاعات و ارتباطات در سازمان در توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در وزارت ورزش و جوانان موثر میباشد. سطح معناداری اثر وضعیت موجود فاوا در توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در وزارت ورزش و جوانان برابر ۰۰۲/0 و کمتر از سطح خطای 05/0 می باشد؛ یعنی اثر وضعیت موجود فاوا بر توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در وزارت ورزش و جوانان معنادار است. ضریب استاندارد نشان دهنده این است که این ارتباط به میزان 6/52 درصد می باشد که نسبتا قوی است. در این راستا، نتایج این پژوهش نشان داد که میزان تامین نیازهای سازمان، سهولت و سرعت در فرایندهای انجام کاری با بهره گیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات از عوامل موثر بر توسعه فاوا در وزارت ورزش و جوانان می باشند. همراستا با نتایج حاصل از این فرضیه، ماکولیت و گایل سارکان (2014) نشان دادند که محصولات فناوری اطلاعات و ارتباطات مورد استفاده از عوامل موثر بر توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات می باشند. در تبیین نتایج حاصل شده در زمینه این فرضیه می توان بیان نمود که توسعه مستمر فناوری اطلاعات و ارتباطات را می توان در یک چرخه تشریح نمود، چرا که توسعه اولیه در فاوا در صورتی می تواند انگیزه و تمایل بیشتر به استفاده از آن را ایجاد نماید که این توسعه و وضعیت موجود در سهولت و سرعت در فرایندهای انجام کاری نقش مثبتی داشته باشد. بنابراین تجربه نتایج مثبت اولیه براساس توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات از یک سو، توجه بیشتر مدیران و دولت ها را به تدوین راهبردها در این حوزه، توسعه زیرساخت ها و فراهم نمودن منابع مالی در این زمینه جلب می نماید و از سوی دیگر، آمادگی کارکنان را جهت سازگاری با این فناوری افزایش می دهد.
پیشنهادها
در پایان برخی پیشنهادهای لازم با استناد به نتایج حاصل از متغیرهای موجود در مدل مفهومی پژوهش برای بهبود توسعه فناوری اطلاعات ارائه می شود:
بر اساس فرضیه اول پژوهش مشخص گردید چشم انداز و راهبردهای سازمان در توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در وزارت ورزش و جوانان موثر نمیباشد.
- پیشنهاد می گردد چشم انداز و راهبردهای سازمان در توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات مشخص و واضح باشد.
- پیشنهاد می گردد آیین نامه ها و دستورالعمل های داخلی در استقرار، توسعه و به کارگیری فناوری اطلاعات تعریف شده باشد.
- پیشنهاد می گردد برنامه های توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات با اهداف و چشم انداز سازمان همسو باشد.
- پیشنهاد می گردد قوانین و مقررات بالادستی در حمایت از توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات لحاظ گردید.
- پیشنهاد می گردد مدیریت از توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در سازمان حمایت کند.
بر اساس فرضیه دوم پژوهش مشخص گردید زیرساختهای فنی در توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در وزارت ورزش و جوانان موثر میباشد.
- پیشنهاد می گردد زیرساخت های فنی در نواحی مختلف برای توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات وجود داشته باشد.
- پیشنهاد می گردد پشتیبانی فنی در هنگام بروز مشکل وجود داشته باشد.
- پیشنهاد می گردد زیرساخت های فنی برای روابط با سایر سازمان ها فراهم باشد.
- پیشنهاد می گردد تجهیزات سخت افزاری و نرم افزاری به میزان کافی موجود باشد.
- پیشنهاد می گردد تمهیداتی در نظر گرفته شود تا کارکنان نسبت به فناوری اطلاعات نگرش و باور مثبتی داشته باشند.
بر اساس فرضیه سوم پژوهش مشخص گردید منابع مالی در توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در وزارت ورزش و جوانان موثر میباشد.
- پیشنهاد می گردد بودجه مورد نیاز جهت راه اندازی سیستم های مرتبط با فناوری اطلاعات و ارتباطات فراهم شود.
- پیشنهاد می گردد هزینه های نگهداری و پشتیبانی فناوری اطلاعات و ارتباطات در سازمان تامین شود.
- پیشنهاد می گردد منابع مالی جهت به روز رسانی مستمر سیستم ها، مرتبط با فناوری اطلاعات و ارتباطات تامین گردد.
بر اساس فرضیه چهارم پژوهش مشخص گردید منابع انسانی در توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در وزارت ورزش و جوانان موثر میباشد.
- پیشنهاد می گردد از نیروهای متخصص در حوزه فناوری اطلاعات بهره گرفته شود.
- پیشنهاد می گردد میزان دانش عمومی پرسنل نسبت به فناوری اطلاعات و ارتباطات بهبود یابد.
- برگزاری دوره های آموزشی مستمر با محوریت فناوری اطلاعات و ارتباطات در توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در وزارت ورزش و جوانان موثر میباشد. بنابراین پیشنهاد می گردد به این مهم توجه ویژه ای شود.
- پیشنهاد می گردد از کارهای پژوهشی در حوزه توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات حمایت گردد.
بر اساس فرضیه پنجم پژوهش مشخص گردید فرهنگ سازمانی در توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در وزارت ورزش و جوانان موثر نمیباشد.
- پیشنهاد می گردد تمایل کارکنان به جایگزینی فرایندهای سنتی انجام کار با فرایندهای مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات جایگزین گردد.
- پیشنهاد می گردد سازگاری کارکنان با ملزومات فناوری اطلاعات مورد توجه قرار گیرد.
بر اساس فرضیه ششم پژوهش مشخص گردید وضعیت موجود فناوری اطلاعات و ارتباطات در سازمان در توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در وزارت ورزش و جوانان موثر نمیباشد.
- پیشنهاد می گردد میزان تامین نیازهای سازمان با بهره گیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات مورد توجه مدیران قرار گیرد.
- پیشنهاد می گردد سهولت در فرایندهای انجام کاری با بهره گیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات مورد توجه مدیران قرار گیرد.
- پیشنهاد می گردد سرعت در فرایندهای انجام کاری با بهره گیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات مورد توجه مدیران قرار گیرد.
منابع
- اخوان، حمید. (1390). "فناوری ارتباطات، اطلاعات و سیاست". فصلنامه پژوهش فرهنگی. شماره چهاردهم، 65-107.
- امانی، پ. (1385). "نقش مراکز جامعه کاربردی فناوری اطلاعات و ارتباطات در فعالیتهای ترویجی و توسعه روستایی". پایاننامه کارشناسی ارشد، رشته ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس.
- باصری، بیژن و جهانگرد، اسفندیار. (1385). "نقش فناوری بر اشتغال صنایع کارخانهای ایران". فصلنامه پژوهشهای اقتصادی ایران. 8 (28): 85-61.
- خاکی، غلامرضا. (1379). روش تحقیق با رویکردی به پایان نامه نویسی. چاپ دوم، تهران: کانون فرهنگی انتشارات داریت
- سرمد، زهره؛ بازرگان، عباس و حجازی، الهه. (1386). روشهای تحقیق در علوم رفتاری. چاپ چهاردهم، تهران: انتشارات آگاه
- عارفی، م. (1384). برنامهریزی درسی راهبردی در آموزش عالی. تهران : مرکز انتشارات جهاد دانشگاهی- واحد دانشگاه شهید بهشتی.
- قاسمی، وحید. (1392). مدلسازی معادله ساختاری در پژوهش های اجتماعی با کاربرد Amos Graphics . چاپ دوم، تهران: انتشارات جامعه شناسان
- Golden, T. D., Veiga, J. F., & Dino, R. N. (2008). "The impact of professional isolation on teleworker job performance and turnover intentions: Does time spent teleworking, interacting face-to-face, or having access to communication-enhancing technology matter?". Journal of Applied Psychology. 93, 1412-1421.
- Hargittai, E., & Hinnant, A. (2008). "Digital inequality: differences in young adults' use of the internet". Communication Research, 35, 602e621.
- Heddeghem. W., Lambert. S. and Lannoo. B. (2014). "Trends in worldwide ICT electricity consumption from 2007 to 2012". Computer Communications. Vol. 50. PP. 64-76.
- Jain. P. (2014). "Indigenous knowledge management in Botswana using ICT applications". Concepts and Advances in Information Knowledge Management. Vol. 1. PP. 167-191.
- Karshenas, M. and Stoneman, P.L. (1993). "Rank, stock, order, and epidemic effects in the diffusion of new process technologies: an empirical model". RAND Journal of Economics, 24(4): 503–528.
- Vanderlinde, R., & van Braak, J. (2011). "A new ICT curriculum for primary education in Flanders: defining and predicting teachers' perceptions of innovation attributes". Educational Technology & Society, 14(2), 124e135.
- Wiesenfeld, B. M., Raghuram, S., & Garud, R. (2001). "Organizational identification among virtual workers: The role of need for affiliation and perceived work-based social support". Journal of Management, 27, 213-229.
)