^[4]  سبک ترانه‌های محبوب هر فرهنگ بازتاب دهنده و تقویت کننده‌ آن نوع رفتاری است که در تلاش‌های عمده آن فرهنگ برای بقا و در نهاد اجتماعی^[5] مرکزی و کنترل کننده آن نقش اساسی دارد. (لمکس، 1968: 133به نقل از هاشمی و نطنزی، 1391: 123)

از آنجا که موسیقی عنصری اساسی از نظام فرهنگ به شمار‌ می‌رود، تا حد زیادی می‌تواند تعیین کننده برخی جهت‌گیری کلی فرهنگ و تغییرات فـرهنگی رخ داده، باشد. گرایش به یک رفتار خاص، نظیر شنیدن موسیقی در شناخت فرهنگ عمومی یک جامعه و همچنین‌ خرده‌ فرهنگ‌های موجود در آن کمک شایانی می‌نماید. (میرزایی و دیگران، 1390: 143)

از نظر‌ آدرنو^[6]، بلوخ^[7]‌ و ماکس وبر^[8]، موسیقی یک زبان و دارای نشانه‌های معین با نظامی‌ مشخص و دستور زبان است. موسیقی در حقیقت قادر اسـت‌ از اصـواتی که بنا به قـواعد و قـوانینی مشخص، قابل تبیین‌ و توصیف هستند‌ معناهایی بیافریند که ما آنها را به شکلی درک می‌کنیم که برای خودمان به کلام قابل‌ درک نیست. این معناها آنجایی قابل فهم می‌شوند که‌ جنبه اجتماعی پیدا مـی‌کنند؛ یعنی مـا بتوانیم آنها را به‌ تاریخ و جامعه‌ای‌ که این معناها در آن تدوین شده‌اند، مرتبط کنیم (احمدی، 1386: 48)

اهمیت و نقش قابل توجه موسیقی در زندگی روزمره‌ انسان‌ها انکارناپذیر است. در حال حاضر در شرایطی هستیم که رشد فناوری موجب شده  دسترسی افراد جامعه به موسیقی بسیار آسان و همین امر به شکل غیرمستقیم زمینه بیشتری را برای مصرف موسیقی فراهم آورده است. در طول روز و ساعات مفید کار و فراغت، بخش زیادی از انسان ها مشغول گوش دادن به موسیقی هستند و به نظر می رسد جزئی از فراغت انسان ها شده است. امروزه افراد زیادی در حین کار، در منزل، هنگام رانندگی و ... از طریق دستگاه های مختلف پخش موسیقی و در اماکن عمومی مانند مترو، اتوبوس و تاکسی با هندزفری و هدفون از موسیقی استفاده می کنند.

همچنین، رشد بی سابقه آموزشگاه های موسیقی، گسترش آموزش موسیقی کودک (ارف) در بسیاری از مهدکودک ها، افزایش استودیوهای ضبط موسیقی به موازات ظهور آهنگسازان و خوانندگان جدید و... بیانگر پررنگ تر شدن نقش موسیقی در جامعه است.

اثرات کلام، محتوا و پیام های انتقال داده شده توسط موسیقی قابل توجه است و می تواند بر روی افکار، منش، سبک زندگی، ایجاد شادی و غم، امید و یاس و.... اثرگذار باشد و در این بین عمومیت یافتن مصرف موسیقی در بین جوانان که می توان آنها را "مصرف کنندگان عمده موسیقی" نامید، از اهمیت بیشتری برخوردار است. همچنین، جوانان با توجه به شرایط خاص فکری و نقش موثری که در موج سازی های فرهنگی و اجتماعی در جامعه دارند و می توانند موجب پویایی یا بی تحرکی جامعه باشند، باید بیشتر مورد توجه قرار گیرند. نمونه موردی نقش جوانان در جامعه، واکنش آنها به درگذشت خواننده پاپ (مرتضی پاشایی) بود که بخش زیادی از جامعه جوان کشور را درگیر خود کرد و عکس العمل هایی که نسبت به این اتفاق و به خصوص مراسم پرشور تشییع جنازه ی او از سوی این قشر صورت گرفت، بیش از گذشته نگاه جامعه شناسان را به این پدیده معطوف ساخت.

به عقیده‌ آدرنو،‌ کاری کـه ‌ ‌مـوسیقی می‌کند این‌ است‌ که‌ حالت‌هایی‌ را برای ما می‌آفریند و احساسات و عواطفی را برمی‌انگیزد که به زبـان قـابل بـیان نیست؛ نمی‌توانیم بگوییم چرا دچار این عواطف شده‌ایم‌ و این‌ عواطف‌ چیست؟ موسیقی بیان‌ ناتوانی‌های انـسان است؛ بیان‌ شکاف‌ها، تعارض‌ها‌ و تناقض‌های زندگی اجتماعی است. حس غـمگین نوستالژیکی که‌ موسیقی در انسان‌ها ایـجاد مـی‌کند به‌ دلیل‌ این‌ است‌ که بیانگر شکاف‌های پر نشده طبقاتی و بیان‌ سرکوب‌های اجتماعی‌ است. (همان)

بنابراین بررسی، تحلیل و آسیب شناسی مصرف موسیقی به خصوص در بین جوانان و اینکه دلایل گرایش آنها به سوی موسیقی چیست و تابع چه عواملی است، از اهمیت خاصی برخوردار است.

 نگاهی به وضعیت مصرف موسیقی در جامعه نشان می دهد که در سال های اخیر شاهد رشد روزافزون تولیدات موسیقایی زیرزمینی، ظهور خوانندگان رپ و سبک های جدید غربی بوده ایم که منجر به تولید موسیقی هایی با زمینه  های اعتراض با ریتم و سازبندی خشن با  مضامین پوچ گرای تند و بی پروا، استفاده از واژگان سخیف و خط قرمزی و... شده و در  بین جوانان و نسل جدید محبوبیت زیادی یافته است. تغییر گروه های مرجع جوانان به سمت خوانندگان موسیقی و تبعیت از سبک پوشش، خالکوبی و لباس های عجیب و غریب خوانندگان غربی و رپ و تفکر و عمل به پیام های محتوای درونی برخی از این موسیقی ها می تواند موجب افزایش انحراف فکری، پوچ گرایی، رواج افسردگی، اعتیاد، خودکشی و... در بین آنان شود که کمتر مورد توجه قرار گرفته و نیازمند توجه بیشتر از طریق انجام پژوهش های دقیق است تا ضمن آسیب شناسی این پدیده، میزان و نوع مصرف موسیقی در بین جوانان، دلایل گرایش آنها، محتوای موسیقی های مورد مصرف و تحلیل و پیش بینی اثرات آن در حال و آینده بررسی شود و در کنار شناسایی و گوشزد نمودن این اثرات به مسئولان و متولیان، به راهکارهای مناسبی در این مورد رسید و آموزش و آگاهی سازی لازم را به والدین، مصرف کنندگان و متولیان امور داد.

در این پژوهش به بررسی مصرف موسیقی در بین جوانان شهر تهران با هدف شناسایی عوامل اثرگذار در میزان علاقه به انواع موسیقی در بین آنان، شناخت میزان علاقه و مدت زمان گوش دادن به موسیقی، سبک موسیقی و خوانندگان مورد علاقه، منابع کسب خبر درباره تازه های موسیقی، تفاوت علایق موسیقایی فرزندان با والدین و... پرداخته می شود. شهر تهران هم به دلیل ویژگی های خاص جمعیتی، کانون اصلی تولیدات و پخش آثار، پراکندگی سلیقه ای، جمعیتی، قومی، فکری و .... انتخاب شده که می تواند برایند مناسبی از وضعیت کلی جامعه و عوامل مرتبط با مصرف موسیقی ارائه دهد.

پیشینه پژوهش

محمد فاضلی (1384) در پژوهشی با عنوان "بررسی تجربی فعالیت موسیقایی و مصرف موسیقی در شهر تهران" به طرح این سوال می پردازند که نوع و میزان مصرف موسیقی تحت تاثیر چه عواملی است. برای پاسخ دادن به آن نیز از منظر تحلیل طبقاتی به مصرف موسیقی پرداخته است. روش به کار گرفته شده در این پژوهش، پیمایش بود و نمونه گیری از مناطق 22 گانه تهران صورت گرفت. یافته های تحقیق یاد شده نشان داد که هرچند هنوز متغیرهای سرمایه فرهنگی و تمایزهای طبقاتی در مصرف موسیقی نقش ایفا می کنند، اما شرایط جامعه جدید به سایر متغیرها نیز اجازه داده است تا بر ذائقه ها تاثیر بگذارند- شرایطی که بیش از گذشته، گوش دادن به موسیقی را به تجربه ای فردی و فراطبقاتی تبدیل کرده است.

علی خواه و خانی ملکوه (1385) تحقیقی با عنوان "جوانان و مصرف موسیقی" با استفاده از روش پیمایش در بین جوانان 15 تا 20 سال ساکن شهر تهران انجام دادند که از بین آنان 1024 نفر به روش نمونه گیری     مرحله ای انتخاب شدند. نتایج پژوهش یاد شده نشان داد که بیشتر نوجوانان و جوانان به موسیقی علاقمندند و در واقع، گوش دادن به موسیقی جزئی از برنامه های ثابت روزانه آنان است؛ به طوری که 31 درصد پاسخگویان بین 2 تا 4 ساعت در روز به موسیقی گوش می دهند.

رضوی طوسی و یاهک (1393) تحقیقی با عنوان "مصرف موسیقایی با هدف بررسی گرایش شهروندان 15 تا 45 ساله تهرانی" به صورت نظرسنجی تلفنی انجام دادند. حجم نمونه 804 نفر بود و یافته ها نشان داد 2/78 درصد شهروندان، شنونده انواع موسیقی هستند و موسیقی پاپ ایرانی با 8/63 درصد بیشترین طرفدار را دارد.

پرهانن[9] و همکاران (2009) در پژوهشی که با عنوان "تفکیک اجتماعی الگوهای ذائقه موسیقایی و ادبی در فنلاند" که با استفاده از روش پیمایش انجام شد، تفاوت اجتماعی روشنی را هم از نظر ذائقه در حوزه ادبیات دریافتند. پژوهش فوق نشان داد که در فنلاند، سن و به ویژه جنس به اندازه تحصیلات در تبیین الگوهای ذائقه مصرف موسیقایی و ادبی به طور عام و الگوهای متشخصانه به طور خاص اهمیت دارند. نکته ای که تحقیق حاضر را از کارهای قبل متمایز می کند، تمرکز بر مفهومی به نام جایگاه فرد در فضای اجتماعی است که از نظریه کنش پیر بوردیو[10] استنتاج شده است.

شوکر[11] (2005) در پژوهشی که در زمینه اهمیت موسیقی در زندگی نوجوانان و جوانان در نیوزلند به انجام رساند، نشان داد که گوش دادن موسیقی به عنوان جذاب ترین فعالیت تفریحی دانش آموزان متوسطه به خصوص برای دختران 16 تا 24 ساله تبدیل شده است. در واقع، موسیقی موجب تشدید حالات روحی آنان می شود، شعارهایشان را شکل می دهد و موجب غلبه کردن آنان بر محافظه کاری شان می شود- موسیقی برای آنان چیزی فراتر از صرف وقت است. (ترجمه الهامیان، 1384)

مبانی نظری پژوهش

موسیقی به مثابه محصولی اجتماعی، یکی از محوری ترین موضوعات پژوهش جامعه شناختی است. جامعه شناسی موسیقی^[12]، مطالعه فرایندهای تولید، توزیع و مصرف به مثابه متن یا کالا در قالبی اجتماعی است و همواره درصدد‌ یافتن‌ روابط متقابل بین‌ موسیقی و ساخت اجتماعی است(شفرد، 1385: 721). سؤال بنیادی کـه جـامعه‌شناسی‌ موسیقی با آن‌ روبه‌روست‌ این‌ است که شرایط یک نظام اجتماعی چگونه بر نـوع مـوسیقی غالب‌ بر فـرهنگ یک جامعه یا‌ یک‌ گروه مؤثر است؟ (قاسمی و میرزایی، 1385: 99 به نقل از صمیم و قاسمی، 1387: 82)

مصرف موسیقی بازگوکننده یکی از ابعاد مصرف و به تبع آن بیانگر منش ها و سبک های متفاوت زندگی در دنیای جدید است. از آنجا که سبک های زندگی بر پایه الگوهای مصرف بنا شده است (شکوری و غلامزاده نطنزی، 1389: 23) بررسی نظریات مرتبط با سبک زندگی و الگوی مصرف ضروری است.

امـروزه مـصرف فـرهنگی به دلیل گسترش فزاینده کالاهای فرهنگی، بخش اساسی و جدایی‌ناپذیر‌ زندگی‌ انـسان‌ها‌ شده است. این امر پرسش از عوامل اجتماعی موثر بر نوع مصرف‌ و محتوای‌ سلیقه‌های‌ هنری گروه‌های مختلف جامعه و خاصه جـوانان را بـه یکی از مـهم‌ترین دغدغه‌های نظری محققان‌ عرصه‌ جامعه‌ شناسی فرهنگ بدل کرده است. به مـیزانی که مـحصولات فرهنگی در جوامع رشد می‌یابند‌ و مصرف‌ فرهنگی نقش مهم‌تری در خلق هویت‌ها و همچنین اقتصاد فرهنگ ایفا می‌کند. (ملکی و رفیعی، 1391: 73)‌

مصرف فرهنگ و کالاهای فرهنگی، فعالیتی اجتماعی و کرداری روزمره است و به واسطه همین کردارهایی که ما "مصرف فرهنگی" می­نامیم، فرهنگ تولید و بارور می­شود. در مصرف فرهنگی است که هم خلاقیت خود را در ساختن فرهنگ و هم تعلقات خود را به صنایع فرهنگی که ابزارها و هم شرایط ما در بروز خلاقیت­هایمان هستند نشان می­دهیم. مصرف فرهنگی سبک خاص زندگی ما را شکل می­دهد، نیازها و تمایلات ما را سامان می­بخشد، مواد لازم برای تولید تخیلات و رویا­های­مان را فراهم می­کند، نشان­دهنده تفاوت­ها و تمایزات اجتماعی و نمایانگر تولیدات ثانویه ما در به کارگیری ابزارهای موجود است­. (استوری، 1386: 46 به نقل از حاجی زاده و دینانی، 1394: 96)

در نظام های جـهانی، مـصرف همیشه نوعی مصرف مـعطوف بـه‌ هویت‌ است‌ و بازسازی فرهنگی خویشتن با منابع و امکان هایی که بازار سرمایه‌داری عرضه می‌کند، امـکان‌پذیر‌ مـی‌شود.‌ "فرهنگ‌ مصرفی"^[13] موجب می‌شود تا فـرد بـه جای ایـنکه از طـریق روابـط اقتصادی (طبقه) یا‌ پیـوندهای‌ سیاسی (ملیت) هویت پیدا کند، با خوردن، نوشیدن، نحوه گذران اوقات فراغت یا‌ به‌ عـبارتی،‌ "شـیوه زندگی" هویت یابد (فریدمن، 1994: 104 به نـقل از گـل‌محمدی، 1386: 107). همچنین، سبک زندگی فرهنگی، مجموعه منسجمی از رفتارهای مصرف و فعالیت فرهنگی است که روی هم دارای انسجام هستند و در گروه مشخصی از افراد قابل تشخیص است. طبیعی است که گوش دادن به موسیقی، نوع ژانر موسیقایی که گوش داده می شود و فعالیت موسیقایی نیز متاثر از سبک زندگی فرهنگی خواهد بود (فاضلی، 1384: 31) با وجودی که اندیشه مصرف و مصرف گرایی با صاحبنظرانی چون وبلن^[14] و زیمل^[15] نزدیکی پیدا کرده است، با این حال پیر بوردیو در بین متفکران از جایگاه ویژه ای برخوردار شده است و منسجم ترین بحث و نظریه را درباره مفهوم سبک زندگی^[16] و مصرف فرهنگی بیان نموده است. وی در کتاب "تمایز" خود، مصرف را مهم ترین عنصر دنیای مدرن در نظر می گیرد. (شکوری و غلامزاده نطنزی، 1389: 24)

بوردیو، سبک زندگی و فعالیت‌های مختلف در این حوزه را در تحلیل‌های خود درباره تمایز‌ اجتماعی‌ مطرح‌ می‌کند. از نظر بوردیو سبک‌های زندگی می‌توانند به بهترین وجـه خود را در مـجموعه متنوعی از‌ فعالیت‌های‌ اجتماعی‌ از جمله اعمالی که به اوقات فراغت مربوط می‌شوند مانند ورزش‌ها، مطالعه، موسیقی، سینما و سایر امور ذوقی نشان‌ دهند. کار‌ عمده بوردیو این است که نشان می‌دهد اگرچه مصرف و فعالیت‌های سبک زندگی می‌توانند‌ بـیانگر‌ هـویت‌ اجتماعی^[17] باشند و در شکل دادن به این هویت نقش داشته باشند، اما در تحلیل‌ نهایی‌ این‌ جایگاه‌های طبقاتی و تجربه‌های زندگی خانوادگی و اجتماعی است که می‌تواند تفاوت‌ها را در‌ تبیین‌ هویت‌ اجتماعی بیان کند. (ربانی و شیری، 1388: 226)

تـشخص^[18]‌، نقطه اوج مـطالعات و تحقیقات بوردیو درباره‌ عوامل‌ سیاسی‌ و اقتصادی موثر بر چگونگی دریافت و مصرف هـنر اسـت. بوردیو فـرهنگ و هنر عالی را به دلیل ‌‌نقش‌ آن در مشروعیت بخشیدن به جایگاه اجتماعی، "فرهنگ مشروع"^[19]  و اعتباری که برای کـسب ایـن‌ جـایگاه‌ لازم‌ است، "سرمایه فرهنگی"^[20]می‌نامد؛ این سرمایه که برای دارندگانش منافع مادی به همراه می‌آورد، اما بـا ایـن حال نمی‌توان آن را‌ به سرمایه اقتصادی صرف تقلیل داد. بوردیو مطالعه خود را به قلمرو‌ فرهنگ مشروع محدود نـمی‌کند. او‌ عـوامل‌ تعیین کننده اجتماعی موثر بر سلیقه افراد در فعالیت‌های فرهنگی مختلف از عالی‌ترین تـا پیـش پا افتاده‌ترین را نیز تحلیل می‌کند. (لین، 1387: 122)

از نظر بوردیو، سلیقه تشخص و ذائقه، امری است که از لحاظ اجتماعی تعیین می شود و مصرف فرهنگی نیز بر پایه همین سلیقه یا ذائقه جهت می گیرد (بوردیو، 1984: 25 به نقل از صمیم و قاسمی، 1388: 246). وی روی این سوال متمرکز است که چطور فعالیت های عادی افراد، تحت تاثیر ساختار بیرونی دنیای اجتماعی آنان قرار می گیرد و چقدر این فعالیت ها در بازتولید این ساختارها موثرند؟ او با استفاده از مفهوم منش و میدان (عرصه)، به این پرسش پاسخ می دهد.

نقشی که منش در انتخاب سبک های متفاوت زندگی دارد، می تواند در سبک موسیقی و نحوه تعامل با آن در زندگی افراد، مورد مطالعه قرار گیرد. نوع موسیقی در معنابخشی به زندگی افراد و از این طریق، بر ساخت منزلت و موقعیت در جامعه به طریقی اتفاق می افتد که گاهی اوقات افراد با موسیقی در زندگی خود عجین  می شوند و خودشان را با نوع موسیقی که گوش می دهند، تعریف می کنند.

در اصل موسیقی نوعی کنش خلاقانه با معنا تلقی می شود که قدرت انتقال بین ذهنی فراوانی دارد و تجربه موسیقی در سیستم معنای کنشگران اجتماعی تفسیر می شود (ایمان و همکاران، 1389: 87)

منش ها، نقشه شناختی از دنیای اجتماعی افراد و طبایع فردی در یک موقعیت ویژه فراهم می کنند، زیرا به نظر بوردیو، فکر بشر از لجاظ اجتماعی محدود شده و تعلیم و تربیت و آموزش، درون محدودیت های تجربه قابل تفسیر و توضیح است. مردم قادرند شرایط خودشان را بفهمند، اما ادراک آنان به طور اجتماعی به وسیله شرایط اجتماعی و اقتصادی شکل گرفته است. منش بوردیو می گوید که ساختارهایی ساختاریافته در جامعه وجود دارند و پس از ورود به اذهان عمومی به ساختارهای ساختاردهنده بدل می شوند. در واقع، ساختارهای ساختاریافته از راه آموزش رسمی و تجربه های نخستین فرد، در ذهن او پایه ریزی شده و پایه و مبنای تفکر را برای فرد تشکیل می دهند؛ به گونه ای که افراد خود متوجه آن نیستند. (رضوی طوسی و یاهک، 1393: 12)

اگر مصرف موسیقی را به منزله یکی از جلوه های مصرف در نظر بگیریم، بنا بر گفته بوردیو انتخاب نوع موسیقی ناشی از آن چیزی است که تمایل افراد را شکل می دهد. بنابر تعریف "منش" بوردیو، افراد با توجه به اینکه از چه جنسیتی، از کدام پایگاه اقتصادی – اجتماعی^[21] یا از چه قومیتی باشند و در چه منطقه ای از یک شهر زندگی کنند، مصرف موسیقی متفاوتی خواهند داشت که از منش آنها نشات گرفته است. همچنین، سبک زندگی فرهنگی و میزان سرمایه فرهنگی فرد در مصرف او اثرگذار است، چرا که افراد نوع موسیقی مصرفی خود را آگاهانه انتخاب می کنند ولی در اولویت این انتخاب ها، جنسیت، پایگاه و... موثر است.

به گمان بوردیو، وقتی منش ها، سبک زندگی را تولید می کنند، سبک های زندگی خود به مثابه سیستمی از فعالیت های طبقه بندی شده با ذائقه های متفاوت در نظر گرفته می شوند. این فعالیت ها شامل اشکال ویژه لباس پوشیدن، غذا خوردن، موسیقی، هنر، اوقات فراغت و... هستند که همه آنان، تمایزهای قومی، طبقه ای و جنسیتی را بیان می کنند. پس طبقات متفاوت، انواع متفاوتی از سبک های ورزش کردن، غذا خوردن و... دارند که بدان وسیله خودشان را تعریف می کنند. (همان)

پس به طور کلی بنا بر گفته بوردیو، انتخاب نوع موسیقی مورد استفاده، ناشی از آن چیزی خواهد بود که تمایلات افراد را شکل می دهد. برای نمونه، افراد آگاهانه نوع موسیقی ای را که می خواهند مصرف کنند انتخاب می کنند، اما این انتخاب ناشی از اولویت های آنهاست که این اولویت ها دیگر آگاهانه و عامدانه نیستند، بلکه ناشی از عواملی مانند پایگاه اقتصادی- اجتماعی، قومیت، جنس و... است که بوردیو آنها را با نام "منش" معرفی می کند. (شکوری و غلامزاده نطنزی، 1389: 25). بنابراین طبق نظریه بوردیو در این تحقیق متغیرهایی مانند پایگاه اقتصادی و اجتماعی، سرمایه فرهنگی، جنسیت و سن به منزله منش های افراد و اثراتی که بر روی مصرف موسیقی دارد، مورد بررسی قرار می گیرند.

مدل مفهومی تحقیق

فرضیه های پژوهش

1. بین پایگاه اجتماعی و اقتصادی جوانان با مصرف موسیقی آنان رابطه وجود دارد.
2. بین میزان سرمایه فرهنگی فرد با مصرف موسیقی آنان رابطه وجود دارد.
3. میانگین مصرف موسیقی بین دو گروه زن و مرد تفاوت معنا داری دارد.
4. بین سن فرد با  مصرف موسیقی آنان رابطه وجود دارد.

روش شناسی پژوهش

در این پژوهش با توجه به اهداف آن از روش پیمایشی استفاده گردیده است. شیوه نمونه گیری در این تحقیق، نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای و روش گرد آوری داده ها به صورت پرسشنامه ای است که در آن برای اندازه گیری متغیرها از سوال و برای اندازه گیری سازه ها از تکنیک طیف لیکرت استفاده شده است. جامعه آماری در این تحقیق جوانان 15 تا 29 سال ساکن شهر تهران بوده است که جمعیت آن ها بر اساس آخرین سرشماری مرکز آمار ایران در سال 1395، 1937064 نفر بوده است. تعداد حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران با دقت برآورد 50/. =d ، حداکثر واریانس 25%=pq و سطح اطمینان 95 درصد مشخص گردید که با توجه به فرمول زیر حدود 384 نفر تعیین شد ، لیکن حجم نمونه را با توجه به مخدوش بودن و یا برنگشتن برخی پرسشنامه ها ، 430 پرسشنامه در نظر گرفته شد و بر این اساس 400 پرسشنامه آن استخراج شد.

N=

تعریف نظری و عملیاتی متغیرها

متغیر سرمایه فرهنگی

تعریف مفهومی: ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ  ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺑﻪ ﺗﻤﺮﻛﺰ و اﻧﺒﺎﺷﺖ اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻛﺎﻻﻫﺎی ﻣﻠﻤﻮس ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و ﻧﻴﺰ ﻗﺪرت و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ در اﺧﺘﻴﺎر ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻳﻦ ﻛﺎﻻﻫﺎ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﺳﺘﻌﺪاد و ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻓﺮد در ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﻛﺎرﺑﺮد اﻳﻦ وسائل اطلاق  می شود. بر اساس نظر بوردیو، برای سرمایه فرهنگی سه بعد 1- تجسم یافته؛ 2- عینی؛ 3- نهادینه را می توان در نظر گرفت (بوردیو،139:1380). ﮔﻔﺘﻨﻲاﺳﺖ ﻛﻪ سرمایه فرهنگی در دو ﺑﺨـﺶ ﺳـﺮﻣﺎﻳﺔ ﻓﺮﻫﻨﮕـﻲ ﺧـﺎﻧﻮادﮔﻲ( ﺳـﺮﻣﺎﻳﺔ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ واﻟﺪﻳﻦ ﻣﺪﻧﻈﺮ اﺳﺖ) و سرمایه ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺧﻮد ﻓﺮد مد نظر اﺳﺖ. ﺑﺮای ﺳﻨﺠﺶ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ واﻟﺪﻳﻦ، از دو ﻃﻴﻒ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ: ﻳﻚ ﻃﻴﻒ، داراییﻫﺎی ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ واﻟﺪﻳﻦ ( ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺪارک ﺗﺤﺼـﻴﻠﻲ و ﻛﺘـﺎب ﻫـﺎی ﻣﻮﺟـﻮد در ﻣﻨـﺰل آن ها) و ﻃﻴـﻒ دﻳﮕـﺮ، ﻣﻴـﺰان اﻧﺠـﺎم رﻓﺘﺎرﻫﺎی ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ مختلف در خانواده پدری. در ارزیابی سرمایه فرهنگی والدین، با دو بعد رفتاری و دارایی های فرهنگی سرو کار داریم(فاضلی،40:1384).

ﺑﺮای ﺳﻨﺠﺶ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ  ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺧﻮد ﭘﺎﺳﺨﮕﻮ، ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﺑﻌﺎد ﺳﻪﮔﺎﻧﺔ ﺳـﺮﻣﺎﻳﺔ  ﻓﺮﻫﻨﮕـﻲ ﻛـﻪ در ﺑﺎﻻ ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ (1- تجسم یافته 2- عینی یافته 3- نهادینه شده) ، از شاخصﻫـﺎی ﻣﺘﻌـﺪدی ﭼـﻮن : ﺗﻌﺪاد ﻛﺘﺎب ﻫﺎی ﻏﻴﺮدرﺳﻲ ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﻨﺰل ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻓﺮد ﺗﻌﻠﻖ دارﻧﺪ، ﻣﺘﻮﺳﻂکتاب ﻫﺎی ﻏﻴـﺮ درﺳﻲ ﺧﺎﻧﻮاده ﻛﻪ ﻫﺮ ﺳﺎل در خانواده فرد خریداری می شود، ﺳﺒﻚ زﻧـﺪﮔﻲ ﻓﺮﻫﻨﮕـﻲ ﭘﺮﻣﻨﺰﻟـﺖ ـ ﺑﻌـﺪ رﻓﺘﺎرﻫﺎی ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻧﻮﮔﺮاﻳﺎﻧﻪ ـ ﻣﻴﺰان ﻋﻼﻗﻪ ﺑﻪ ﻫﻨﺮ، ﻣﻴﺰان ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻫﻨﺮﻣﻨـﺪان رﺷـﺘﻪ ﻫـﺎی ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﻫﻨﺮی و ﺗﺤﺼﻴﻼت استفاده شده اﺳﺖ.

پایگاه اقتصادی- اجتماعی(ESE)

تعریف مفهومی: ﭘﺎﻳﮕﺎه اﻗﺘﺼﺎدی و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﺘﻀﻤﻦ رﺗﺒﻪ ﻳﺎ ﻣﻘﺎم ﻓﺮد در ﮔـﺮوه ﻳـﺎ رﺗﺒـﻪ و ﻣﻘـﺎم ﮔﺮوﻫﻲ نسبت به ﮔﺮوه های دیگر است. ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دیگر، ﭘﺎﻳﮕـﺎه اﻗﺘﺼـﺎدی- اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ ﻣﻨﺰﻟـﺖ و ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻓﺮد در جامعه از آن برخوردار است یا تصور آن را دارد. ﻣﺆﻟﻔﻪ های مربوط به ﭘﺎﻳﮕﺎه اﻗﺘﺼﺎدی ـ اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ عبارت اند از: درآﻣـﺪ ماهیانه خانواده، ﻣﻨﺰﻟـﺖ ﺷﻐﻠﻲ ﭘﺪر و تحصیلات پدر و مادر.

متغیر مصرف موسیقی

تعریف مفهومی: میزان تمایل و آﻣﺎدﮔﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ، اﺣﺴﺎﺳـﻲ و رﻓﺘﺎری ﻓﺮد ﺑﺮای ﮔﻮش دادن یا خرید محصولات نوع خاصی از موسیقی است.گرایش مصرف موسیقی پاسخگویان به گونه های مختلف موسیقی هم بر روی طیفی 5 درجه ای (اصلاً، به ندرت، گاهی، بیشتر اوقات و همیشه) سنجیده شده و به منظور بررسی ترجیحات موسیقایی و عملیاتی کردن آن از سبک های زیر استفاده شده که به دلیل احتمال آشنا نبودن پاسخگویان با سبک ها و ارزیابی درست از پاسخ ها، جلوی هر سبک نام مشهورترین هنرمندان آن نوشته شده است:

اعتبار و پایایی پرسشنامه

در این پژوهش به جهت برآورد اعتبار سوالات پرسشنامه، از اعتبار محتوایی استفاده شده است. اعتبار محتوایی به معنی شناسایی اعتبار شاخص ها یا معرف های پژوهش از طریق مراجعه به داوران می باشد. بدین ترتیب در پژوهش حاضر پژوهشگران از طریق بررسی ادبیات موضوع و نظر خبرگان این حوزه به این نتیجه رسیده اند که شاخص گنجانده شده درسولات پرسشنامه معرف حوزه معنایی مفاهیم مورد مطالعه هستند. همچنین، برای حصول اطمینان از پایایی ابزار سنجش، پرسشنامه مورد پیش آزمون قرار گرفت؛ به این صورت که تعداد 60 نفر از پاسخگویان پرسشنامه تنظیم شده را تکمیل نمودند. پس از تکمیل، پرسشنامه های مذکور کد گذاری و در نرم افزار SPSS وارد شدند و پایایی آن ها به وسیله آلفای کرونباخ ارزیابی گردید. بر این اساس نتایج به دست آمده در غالب موارد بیش از 70 درصد بود که نشان دهنده پایایی و قابلیت اعتماد پرسشنامه می باشد. (جدول 1) برای روایی سازه ها نیز با استفاده از نرم افزار Amos عاملی انجام گرفت و سپس با اطمینان از اعتبار آن به تحلیل داده ها اقدام گردید. داده ها با نرم افزار spss در دو سطح توصیفی و استنباطی مورد پر دازش قرار گرفته است. همچنین، برای تحلیل داده ها از رگرسیون چند متغیره و مدل سازی معادلات ساختاری^[22] استفاده شده است.

جدول 1: ضریب آلفای متغیرهای تحقیق

یافته های پژوهش

از میان 400 نفر پاسخگو، 8/50 درصد (203نفر) زن و 2/49 درصد (197 نفر) مرد بودند. در مورد سن پاسخگویان، 8/49 درصد 15 تا 19 سال، 2/20 درصد 20 تا 24 سال و 30 درصد 25 تا 29 سال داشتند. در مورد وضعیت تاهل، 9/77 درصد مجرد، 21 درصد متاهل و 1/1 درصد مطلقه بودند. به لحاظ نوع فعالیت، 2/45 درصد دانش آموز، 5/20 درصد دانشجو، 2/4 درصد سرباز، 8/25 درصد شاغل، 3 درصد خانه دار و 2/1 درصد بیکار بودند.

وضعیت تحصیلی و سواد پاسخگویان نیز بدین گونه بود: 5/44 درصد زیر دیپلم، 2/9 درصد دیپلم و پیش دانشگاهی، 2/14 درصد کاردانی، 23 درصد لیسانس، 5/7 درصد فوق لیسانس و 5/1 درصد دکترا.

به لحاظ رشته تحصیلی، 31 درصد انسانی، 8/18 درصد فنی، 17 درصد ریاضی، 5/13 درصد تجربی، 8 درصد هنر، 2 درصد زبان انگلیسی و 8/9 درصد عمومی یا بدون رشته تحصیلی - دانش آموزان سال اول دبیرستان که به انتخاب رشته نرسیده بودند.

میزان علاقه به موسیقی و صرف وقت برای گوش دادن به موسیقی در طول شبانه روز

نتایج نشان می دهد 40 درصد خیلی زیاد، 46 درصد زیاد، 2/10 درصد کم، 8/2 درصد خیلی کم و 1 درصد اصلاً به موسیقی علاقه ای ندارند. به عبارت دیگر، 86 درصد در حد زیاد، 13 درصد کم و 1 درصد اصلا به موسیقی علاقه ندارند که نشان دهنده میزان بالای علاقه جوانان به موسیقی است.

همچنین، 8/23 درصد کمتر از یک ساعت، 36 درصد بین یک تا دوساعت، 8/22 درصد بین سه تا چهار ساعت، 7 درصد بین پنج تا شش ساعت، 8/3 درصد بین هفت تا هشت ساعت و 4 درصد نه ساعت و بیشتر از وقت خود را صرف گوش دادن به موسیقی می کنند. 8/2 درصد پاسخگویان نیز اعلام کردند اصلاً به موسیقی گوش نمی کنند.

تماشای کنسرت، شرکت در کلاس موسیقی و علاقه به خوانندگی

در سوالی از پاسخگویان پرسیده شده در طی یک سال اخیر چند بار کنسرت رفته اند که 5/48 درصد نرفته اند، 8/12 درصد یکبار، 5/10 درصد دوبار، 5 درصد سه بار و 5/6 درصد بیش از سه بار رفته اند. 8/16 درصد هم اعلام کردند هیچ علاقه ای به رفتن به کنسرت ندارند.

2/21 درصد در کلاس های آموزش موسیقی شرکت کرده و 8/78 درصد شرکت نکرده اند و در بین سازها بیشترین علاقمندی به ترتیب: گیتار(2/32 درصد)، پیانو (2/17 درصد)، سنتور (2/6 درصد)، ویولن (5/5 درصد)، ارگ (5 درصد)، تاروسه تار (3 درصد)، دف (8/1 درصد)،  و تنبک (8/1 درصد) و سایر سازها (زیر 1 درصد) بوده است- ضمن اینکه 8/26 درصد اعلام نمودند که به هیچ سازی علاقه ندارند. همچنین، 5/45 درصد به خوانندگی علاقه دارند و 5/54 درصد علاقه ای ندارند.

گرایش مصرف موسیقایی پاسخگویان

جدول 2: آماره های توصیفی مربوط به گرایش مصرف موسیقی جوانان

در انتخاب نوع موسیقی تان، هرکدام از موارد زیر تا چه حد برایتان مهم است؟

جدول 3: آماره های توصیفی مربوط به انتخاب نوع موسیقی جوانان

در خصوص محتوای ترانه، کدام یک از موارد زیر اهمیت بیشتری برای شما دارد؟

جدول 4: آماره های توصیفی مربوط به محتوای ترانه  در بین جوانان

میزان علاقه شما به محتوای ترانه در ژانرهای زیر چه میزان است؟

جدول 5: آماره های توصیفی مربوط به محتوای ترانه در ژانرها در بین جوانان

میزان علاقه والدین به موسیقی های مورد پسند جوانان

در سوالی از پاسخگویان پرسیده شده میزان علاقه والدین تان به موسیقی های مورد پسندتان چه میزان است که 7/30 درصد زیاد، 63 درصد کم و 3/6  درصد هم اعلام کردند والدین شان هیچ علاقه ای به موسیقی های مورد پسندشان ندارند.

یافته ها ی پژوهش

فرضیه اول) بین پایگاه اجتماعی و اقتصادی با مصرف موسیقی رابطه وجود دارد.

جدول 6:  ضریب همبستگی پیرسون بین مصرف موسیقی و سرمایه فرهنگی فرد

برای مطالعه رابطه بین پایگاه اجتماعی اقتصادی و مصرف موسیقی  از ضریب همبستگی پیرسون استفاده شده است. با توجه به نتایج به دست آمده از جدول 1 می توان بیان کرد که رابطه بین پایگاه اجتماعی و اقتصادی و مصرف موسیقی در سطح 003/0 معنی دار می باشد. میزان همبستگی پیرسون برابر با 105/0 می باشد که به این معنی است که رابطه مثبت و معناداری بین پایگاه اجتماعی- اقتصادی و مصرف موسیقی وجود دارد؛ چنان که هر چه قدر پایگاه اجتماعی اقتصادی بالاتر باشد، مصرف موسیقی و گوش دادن به موسیقی هم بیشتر خواهد شد. به عبارت دیگر، فرضیهH0 رد و فرضیه 1H (فرضیه پژوهش) تایید می شود.

فرضیه دوم) بین سرمایه فرهنگی فرد و مصرف موسیقی رابطه وجود دارد.

جدول 7: ضریب همبستگی پیرسون بین مصرف موسیقی و سرمایه فرهنگی فرد

با توجه به اینکه دو متغیر سرمایه فرهنگی فرد  و مصرف موسیقی هر دو در سطح فاصله ای می باشند در نتیجه برای آزمون همبستگی بین دو متغیر از آزمون پیرسون استفاده شده است. با توجه به نتایج آزمون در فاصله اطمینان 95%  سطح معناداری آن برابر است با 000/0Sig=.  به عبارت دیگر، همبستگی معناداری بین دو متغیر وجود دارد و میزان رابطه بین دو متغیر 237/0r= مثبت بیانگر رابطه  قوی می باشد. بنابراین، بین سرمایه فرهنگی فرد  با مصرف موسیقی رابطه معناداری وجود دارد. به عبارت دیگر، فرضیهH0 رد و فرضیه 1H (فرضیه پژوهش) تایید می شود."

 فرضیه سوم) بین میانگین مصرف موسیقی بین دو گروه زن و مرد تفاوت معنا داری وجود دارد.

به منظور بررسی رابطه مصرف موسیقی با جنسیت پاسخگویان از آزمون مقایسه میانگین ها استفاده گردید که آزمون آماری مناسبی برای بررسی تفاوت میانگین هاست. نتایج این آزمون نشان می دهد که میان جنسیت (زنان و مردان) با مصرف موسیقی جوانان تفاوت معنادار آماری وجود دارد.

جدول 8: جدول آماره های توصیفی دو گروه مردان و زنان

جدول 9: مقایسه میانگین مصرف موسیقی در دو گروه مستقل مردان و زنان

در جدول فوق نتایج تست لیون نشان می دهد که سطح معناداری به دست آمده برابر است با : 124/0 . از آنجا که این عدد بیش از 05/0 می باشد، لذا همگنی واریانس ها مفروض شده و در تحلیل آزمون t به سطر اول مراجعه می شود. با توجه به نتایج آزمون t در فاصله اطمینان 95 درصد ، با درجه آزادی 398 و 309/0- : t سطح معناداری به دست آمده برابر است با : 758/0 ؛ به این معنی که تفاوت معناداری بین مصرف موسیقی جوانان در دو گروه مجرد و متاهل وجود ندارد. به عبارت دیگر، فرضیهH0 تایید و فرضیه 1H (فرضیه پژوهش) رد می شود.

فرضیه چهارم) بین سن فرد با  مصرف موسیقی آنان رابطه وجود دارد.

جدول 10: ضریب همبستگی پیرسون سن فرد با  مصرف موسیقی

همانطور که نتایج آزمون پیرسون نشان می دهد سطح معناداری به دست آمده برابر با 000/0 ، و ضریب همبستگی(118/0) است. از آنجایی که سطح معناداری کمتر از 05/0 است، لذا می توان نتیجه گرفت که بین دو متغیر سن و مصرف موسیقی جوانان رابطه معناداری وجوددارد. به عبارت دیگر، فرضیه H0 رد و فرضیه 1H (فرضیه پژوهش) تایید می شود.

بحث و نتیجه گیری

هدف اصلی این پژوهش، تبیین جامعه شناختی گرایش جوانان شهر تهران به مصرف انواع موسیقی بود که در ابتدا ضمن تشریح مفاهیم مصرف، موسیقی و تقسیم بندی انواع ژانرهای موسیقی در قالب سوالاتی پایگاه اقتصادی- اجتماعی، میزان علاقه پاسخگویان به موسیقی، ساعات گوش دادن، شرکت در کنسرت، علاقه به خوانندگی، میزان علاقه والدین و... مورد سنجش قرار گرفت. 

بدون تردید، به موازات گستردگی تولیدات موسیقایی، میزان دسترسی جوانان هم آسان تر شده که در این بین گسترش فضای مجازی، سایت های اینترنتی و کمک موسیقی برای فرار از لحظات تنهایی و آسان تر نمودن ساعت های انتظار (پشت ترافیک، داخل مترو و اتوبوس و...) باعث شده میزان علاقه مندی به موسیقی و استفاده از آن در طول شبانه روز به طرز چشم گیری افزایش یابد که در مقایسه با پژوهش علی خواه و خانی ملکوه و رضوی طوسی و یاهک میزان علاقه همچنان بالاست و افزایش اندکی یافته، اما ساعات گوش دادن به موسیقی رشد چشم گیری پیدا کرده است. بنابراین در سبک زندگی جوانان، گوش دادن به موسیقی سهم زیادی در گذران اوقات فراغت آنان دارد که با پژوهش شوکر (1384) همخوانی دارد.

در مورد شرکت جوانان در کنسرت های موسیقی، درصد بالایی تاکنون امکان حضور حتی یک بار در طول سال را نداشته اند و نگاهی به پایگاه اقتصادی و پاسخ آنان پیرامون دلایل عدم حضورشان نشان می دهد که علاقمندی برای تماشای موسیقی زنده زیاد است، اما گران بودن بلیط مانع از حضور آنان شده- نگاهی به شرایط اقتصادی کسانی که حضور یافته اند نشان می دهد که عمده آنها از شرایط مالی مناسبی برخوردارند و در مناطق بالای شهر سکونت دارند.

در مورد شرکت در کلاس های موسیقی هم شرایط تقریباً به همین شکل است و گران بودن ساز و هزینه کلاس های موسیقی باعث شده افراد قشر پایین تر علیرغم علاقه شان، کمتر فرصت حضور در کلاس های موسیقی را داشته باشند.

در بین سازهای موسیقی، گیتار و پیانو بیشترین علاقمندی را دارند که هردو از سازهای غربی هستند و نشان دهنده گرایش بالای جوانان به این سازها و موسیقی است که تولید کنند و گرایش کمتر به سازهای ایرانی نشان دهنده فاصله گرفتن این نوع موسیقی با ذائقه جوانان است.

در مورد میزان علاقه پاسخگویان به ژانرهای مختلف موسیقایی، بیشترین علاقمندی ابتدا به سمت موسیقی پاپ نسل دوم است و سپس موسیقی رپ است که این نوع موسیقی به ویژه در بین جوانان زیر بیست سال و در همه افراد با پایگاه های اقتصادی و اجتماعی مختلف از محبوبیت خاصی برخوردار شده است.

گوش دادن به موسیقی های بی کلام (ایرانی و خارجی) در سطح پایینی است، گرایش به موسیقی غربی باکلام افزایش داشته و موسیقی پاپ نسل دوم تقریباً در همه سنین عمومیت دارد.  موسیقی های لس آنجلسی و کافه بازاری هم در سنین بالاتر عمومیت بیشتری دارد، ولی به طور کلی به نظر می رسد موسیقی پاپ نسل دوم تولید داخل که در سال های اخیر با افزایش تولیدات و اعطای مجوز به برخی خوانندگان این نسل که قبلاً در زمره خوانندگان غیرمجاز بودند، باعث شده که گرایش به موسیقی های تولید خارج از کشور کاهش یابد. با وجود این،  موسیقی لس آنجلسی در رتبه سوم قرار گرفته و همچنان تا حدودی مورد استقبال جوانان قرار می گیرد که بخشی از آن ناشی از گسترش ماهواره در جامعه است که شبکه های ماهواره ای فارسی زبان این نوع موسیقی را بیشتر پخش می کنند.

در مورد موسیقی سنتی آوازی به نسبت پژوهش های قبلی علاقمندی در سطح پایینی قرار گرفته، اما رشد موسیقی سنتی تلفیقی در سال های اخیر باعث شده بخشی از جوانان به این موسیقی گرایش یافته و طبق نتایج این پژوهش علاقمندی به موسیقی سنتی تلفیقی بیشتر از موسیقی آوازی است.

موسیقی های محلی و مذهبی به ترتیب پایین ترین میزان علاقمندی را در بین جوانان دارند که در مقایسه با پژوهش رضوی طوسی و یاهک افت چشمگیری یافته است.

به طور کلی در مقایسه با پژوهش های قبلی رشد چشمگیر علاقه به موسیقی رپ قابل تامل است و به نظر   می رسد ویژگی هایی مانند رک و صریح بودن، اعتراضی بودن، شکستن ساختارهای معمول موسیقی، استفاده از موسیقی و سازبندی تلفیقی و بهره گیری از ویژگی های خاص کلامی که به شیوه ای همدلانه به حرف ها و دردل های نسل جوان نزدیک تر است موجب گرایش روزافزون این نسل به ویژه جوانان زیر بیست سال به این نوع موسیقی است.

یکی دیگر از موضوعاتی که در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفت، معیارهای پاسخ دهندگان برای انتخاب نوع موسیقی بود که به ترتیب: صدای خوب، سبک و شیوه خواندن، محتوای شعر و ترانه و ملودی ریتم در سطح بالاتر و معروف بودن و تیپ خواننده در حد پایین تری قرار داشت.

همچنین در مورد محتوای ترانه، عاطفی و احساسی بودن و قوی بودن ترانه از اهمیت بیشتری برخوردار بوده، سپس رک و صریح بودن و توجه داشتن به مسائل روز و در نهایت نام شاعر و ترانه سرا کمترین اهمیت را داشته است.

یافته ها نشان می دهد که میزان علاقمندی والدین به موسیقی های موردپسند جوانان در حد پایینی است که نشان دهنده شکاف نسلی بین آنهاست و در مقایسه با پژوهش های رضوی طوسی و یاهک و همچنین ملکوه و علی خواه هم این شکاف افزایش یافته است.

همان طور که در مباحث نظری مطرح شد مطابق نظریه بوردیو، انتخاب آگاهانه نوع موسیقی ناشی از تمایل افراد-  بر اساس منش آنها و پایگاه اقتصادی- اجتماعی آنها- است که در این پژوهش مورد تایید قرار گرفت. همچنین، جنسیت و سن هم در زمره منش ها قرار گرفت و در قالب دو فرضیه  مورد سنجش واقع شد.

نتایج نشان داد که بین سن با مصرف موسیقی رابطه معناداری وجود دارد که با نتیجه پژوهش پرهانن و همکاران (2009) همخوانی دارد، ولی بین جنسیت افراد و مصرف موسیقی رابطه معناداری مشاهده نشد که با نتایج پژوهش آنها همخوانی نداشت.

همچنین فرضیه میزان تاثیرگذاری سرمایه فرهنگی فرد بر مصرف موسیقی هم مورد تایید قرار گرفت؛ یعنی اینکه بخشی از مصرف موسیقی جوانان ناشی از سرمایه فرهنگی و سبک زندگی فرهنگی آنان است که با نتایج پژوهش فاضلی (1384) همخوانی داشت.

به طور کلی نتایج تحقیق نشان می دهد که موسیقی در زندگی امروز جوانان نقش پررنگی دارد و از آنجا که بخش زیادی از موسیقی مورد استفاده باکلام است و حاوی پیام هایی است که بر روی ذهن آنان اثرگذار      می باشد و به نوعی بخش زیادی از خوراک فکری شان به وسیله موسیقی تامین می شود، بنابراین لازم است مسئولان و متولیان بیش از همیشه موسیقی را جدی بگیرند و ضمن سرمایه گذاری بیشتر روی تولیدات خوب و مطابق با سلیقه جوانان، با دقت و وسواس بیشتری در سیاست گذاری ها تلاش کنند سهم بیشتری در برطرف نمودن نیازهای موسیقایی جامعه داشته باشند.

مرکز موسیقی و سرود صداوسیما به  عنوان متولی اصلی تولید در رسانه ملی تولیدات خود را افزایش و به لحاظ کیفی به سلیقه جوانان نزدیک تر کند. شبکه های مختلف تلویزیونی هم تنها اکتفا به پخش آهنگ های مناسبتی نکنند و در زمینه پخش موسیقی های عاشقانه و جوان پسند بیشتر تلاش نمایند.

با توجه به رشد چشمگیر علاقمندان به موسیقی رپ که عمدتاً موسیقی های زیرزمینی یا غیرمجاز هستند، وزارت ارشاد تلاش کند تا با جذب برخی از خوانندگان این ژانر و نزدیک تر کردن فضای موسیقی و کلام آنها به معیارهای مورد نظر، زمینه انتشار و تولید موسیقی های رپ مجاز را فراهم کند تا از این طریق عرصه را بر آثار مخرب و غیرمجاز تنگ کنند- سیاستی که در مورد موسیقی پاپ اتخاذ شد و نتیجه مثبتی داشت که امروزه مخاطب خوانندگان پاپ مجاز بیش از موسیقی های پاپ غیرمجاز و لس آنجلسی است.

با توجه به رشد روزافزون فضای مجازی و تاثیرات این حوزه بر مصرف فرهنگی، پیشنهاد می شود در پژوهش های بعدی روی این حوزه و اثراتی که بر روی مصرف موسیقی گذاشته است به صورت جدی کار شود.