نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 کارشناس ارشد روانشناسی کودکان استثنایی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه اصفهان (نویسنده مسئول) Email: Aliasghar.dadmehr@yahoo.com
2 مدرس دانشگاه پیام نور، تهران
3 کارشناسی ارشد روانشناسی کودکان استثنایی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران
4 کارشناسی ارشد روانشناسی کودکان استثنایی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه اصفهان
چکیده
با توجه به اهمیت نقش هوش هیجانی در روابط زناشویی به ویژه در بین اقشار جوان و تازه ازدواج کرده، هدف پژوهش حاضر فراتحلیل تحقیقات انجام شده پیرامون رابطه هوش هیجانی و رضایت از زندگی زناشویی در بین جوانان ایرانی است.این پژوهش، با استفاده از تکنیک فراتحلیل یا یکپارچه کردن نتایج حاصل از انجام تحقیقات مختلف، میزان اندازه اثر رابطه هوش هیجانی با رضایت زناشویی را مشخص نموده است. بدین منظور از بین 30 پژوهش، 16پژوهش که به لحاظ روش شناختی مورد قبول بودند انتخاب و فراتحلیل بر روی آنها انجام گرفت. ابزار پژوهش، چک لیست فراتحلیل بود. پژوهش حاضر مبتنی بر 3994 نمونه 16 اندازه اثر است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهند که میزان اندازه اثر رابطه هوش هیجانی و رضایت زناشویی (23/0r =) است (00001/0p=). نتیجه آن که این اندازه اثر طبق جدول کوهن دارای اندازه اثرپایینی است. لذا در حوزه رضایت زناشویی در کنار هوش هیجانی می توان از متغیرهای دیگری هم استفاده کرد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
A Comprehensive Meta-Analysis of the Relationship between Emotional Intelligence and Marital Satisfaction (Iran 2001-2011)
نویسندگان [English]
- Ali Asghar Dadmehr 1
- Ali Ahmad Yahyavi 2
- Kazem Rezaee 3
- Mojib Sanaiey mehr 4
1 Master degree in Psychology, Exceptional Children Education, Tehran University
2 Lecturer of Payam-e- Noor University
3 degree in Psychology, Exceptional Children Education, Isfahan University Master
4 Master degree in Psychology, Exceptional Children Education, Tehran University
چکیده [English]
Given the importance of emotional intelligence in marital relationships, this is a meta-analysis of 16 studies on the relationship between emotional intelligence and marital satisfaction. Using these meta-analysis techniques to integrate the results of different studies, the effect size of the relationship between emotional intelligence and marital satisfaction is identified. For this purpose, among 30 studies, 16 studies which were acceptable in terms of methodological and meta-analysis was performed on them. The research instrument was meta-analysis checklist. This study includes 3994 subjective and 16 effect size. Research findings show that emotional intelligence relationship with marital relationship (r=0. 23) (p=0/00001). Evaluated according to Cohen table effect size is low. So, along with emotional intelligence in marital satisfaction following variables must also be strong.
کلیدواژه‌ها [English]
- Emotional Intelligence
- Marital Satisfaction and Meta-Analysis
فراتحلیل جامع رابطه هوش هیجانی و رضایت زناشویی زوجین جوان ایرانی
علی اصغردادمهر[1]
علی احمد یحیوی[2]
کاظم رضایی[3]
مجیب سنایی مهر[4]
تاریخ دریافت مقاله: 1/5/1393
تاریخ پذیرش مقاله:30/7/1393
مقدمه
در میان موجوداتی که بر روی کره زمین زندگی می‌کنند، انسان از ویژگی‌های منحصر به فردی برخوردار است. احساسات، عواطف، هیجان وتوانایی قضاوت درباره رفتار خود و دیگران و تصمیم‌گیری بر اساس این قضاوت ها، تنها بخشی از این ویژگی خدادادی است که باعث سنگین شدن مسئولیت انسان شده است (سوره احزاب،آیه 72). ازدواج، مقدمه تشکیل خانواده است و به عنوان عالی‌ترین رسم اجتماعی برای دستیابی به نیازهای عاطفی و امنیتی افراد بزرگسال همواره مورد تاکید بوده است. یک ازدواج رضایت بخش و موفق در تامین بهداشت روانی و امنیتی خانواده منجر به رضایت زناشویی[5] و بهبود عملکرد خانواده در همه ابعاد می شود و اثرات مثبتی نیز در جامعه خواهد داشت، ولی چنانچه ازدواج و زندگی خانوادگی در ارضای نیازهای روانی زوجین ناکام باشد، نه تنها بهداشت روانی محقق نمی‌شود، بلکه اثرات بعضاً جبران‌ناپزیری نیز بر جای می‌گذارد وباعث نارضایتی زناشویی می شود (سلیمانیان، 1388). رضایت زناشویی تحت تاثیر عوامل متعددی از جمله: نحوه تفکر درمورد وظایف فرد در خانواده، ادراک فرد از خود و دیگران، انتظارات فرد از زندگی، ویژگی‌های شخصیتی و هیجانات و نحوه تخلیه این گونه هیجانات در خانواده قرار دارد (محمدخانی، 1389). الیس (1989) رضایت زناشویی را تجربه احساس های عینی خشنودی، رضایت و لذت همه زوجین زمانی که همه جنبه‌های ازدواجشان را در نظر می گیرند، تعریف می‌کند. بدین ترتیب، او نارضایتی زناشویی را فقدان چنین احساساتی در زوجین می‌داند. نارضایتی زناشویی فقدان تدریجی وابستگی عاطفی، کاهش توجه، فاصله عاطفی و افزایش احساس بی‌تفاوتی و بی‌علاقگی است. رایس (1996) نارضایتی زناشویی را شاخصی می‌داند که زوجین به وسیله آن به رابطه خود ادامه و یا خاتمه می دهند. در این بین، بحث شناخت و هیجان که همواره در فلسفه و بعد از آن در پژوهش‌های روانشناختی و خانواده مورد توجه بوده است(اکبرزاده، 1383)، بر اهمیت هیجان و هوش هیجانی در بروز احساسات وتاثیرات مثبت و منفی که در زندگی زناشویی ایفا می کند، تاکید دارد.
مدت زیادی نیست که مفهوم هوش هیجانی[6] مورد توجه متخصصان قرار گرفته است. مفهوم هوش هیجانی (EI) و بهره هیجانی[7] (EQ) به عنوان پرکاربردترین مفاهیم جدید در سال 1995 میلادی از سوی جامعه دیالکت[8] آمریکا انتخاب گردیدند. در سال 1980 میلادی رون بار آن[9] برای اولین بار سرنام بهره هیجانی یا EQ را مطرح کرد و اولین آزمون را برای سنجش آن ساخت. در سال 1990 پیتر سالووی[10] مفهوم اساسی تئوری خود را برای اولین بار با عنوان هوش هیجانی به چاپ رساندند. از این رو، دهه 90 میلادی را به عنوان دهه احساس و هیجان معرفی می‌کنند(اکبرزاده 1383). اصطلاح هوش هیجانی را برای اولین بار دانیل گولمن (1995) بر سر زبان‌ها انداخت. هوش هیجانی مشتمل بر شناخت احساسات خویش و استفاده از آن برای اتخاذ تصمیم‌گیری‌های مناسب در زندگی است(سان[11] ؛2005؛ به نقل از اکبرزاده، 1383). در تعریفی دیگر، هوش هیجانی بر اساس یک مدل توانشی چهار وجهی توصیف شده است. این مدل EI را به عنوان توانایی درک هیجانات خود و دیگران، مدیریت و تعدیل هیجانات، توانایی بیان موثر هیجانات و توانایی استفاده از اطلاعات هیجانی ذخیره شده در موقعیت‌های مختلف تعریف می‌کند (هوران، 2009؛ به نقل از اکبرزاده، 1383). مفهوم EI در واقع، ریشه در تئوری هوش هیجانی گاردنر دارد که طبق آن هوش هیجانی عبارت است از سازه‌ای[12] که در پی کشف این واقعیت است که چرا برخی افراد در روابط اجتماعی، شغلی و زناشویی موفق‌اند و برخی خیر(بریکر[13]، 2005). توجه هوش هیجانی به شناسایی مهارت‌های ذاتی ویژه و توانایی‌هایی است که برای صلاحیت اجتماعی به کار برده می‌شوند. این مهارت‌ها ممکن است ارثی (اساس نورولوژیکی) و یا اکتسابی (فرایند اجتماعی شدن و الگوسازی) باشند(مارتینزوهمکاران، 2010). برجسته‌ترین حضور این مفهوم در حوزه روابط بین فردی و رضایت از این روابط می‌باشد. رابطه زناشویی نیز از‌این قاعده مستثنی نیست. رضایت زناشویی، مهم‌ترین و اساسی‌ترین عامل جهت پایداری و دوام زندگی مشترک است. رضایت زناشویی، زمانی وجود دارد که وضعیت موجود در روابط زناشویی با وضعیت مورد انتظار منطبق باشد. در صورتی که زوج‌ها بتوانند سطح رضایت را در زندگی زناشویی افزایش دهند، خانواده را از آسیب‌ها محفوظ می‌دارند(مارکو وبرکت،2005). کیفیت زناشویی را سازه‌ای چند بعدی می‌دانند که فراتر از یک درجه ذهنی همسران به میزان رضایت زناشویی خود می‌باشد. رضایت زناشویی را شامل صمیمیت، تعهد و رضایت جنسی می‌دانند. در طول زندگی مشترک، متغیرهای گوناگونی بر نحوه ارتباط زوجین با یکدیگر تاثیر می‌گذارد. می‌توان گفت میزان رضایت زناشویی در طول زندگی زوجین ثابت نیست. این متغیرها، رضایت یا عدم رضایت زن و شوهر را از روابط زناشویی به همراه دارند. با فراگیرشدن سازه EI و ادعای آن مبنی بر‌ایجاد روابط موفق، تحقیقات بسیاری در زمینه رابطه هوش هیجانی و روابط زناشویی صورت گرفته است. سوال اساسی برای محققان این بوده است که چه عواملی بر موفقیت یا عدم موفقیت ازدواج‌ها تاثیر گذارند (مارکو وبرکت ،2005). از جمله پژوهش‌هایی که در کشور صورت گرفته است می‌توان به پژوهش‌های خداوندی (1383)؛ تیرگری (1383)؛ احدی (1384)؛ علی اکبری (1385)؛ شمسایی (1385)؛ مهانیان خامنه (1385)؛ فروغی (1387)؛ پرور (1388)؛ حسینی (1388-1389)؛ هادی (1388)؛حسینی (1388)؛ سلیمانیان (1388)؛ صلاحیان (1389)؛ عبداللهی (1390) و رجبی (1390) اشاره کرد که به بررسی رابطه هوش هیجانی و رضایت زناشویی پرداختند. یک راه برای کنار هم قرار دادن نتایج متفرقه و بعضاً متناقض تحقیقات مختلف، استفاده از فرا تحلیل[14] است که رویکردی آماری برای یکپارچه کردن نتایج مستقل به شمار می آید و منجر به نتایجی دقیق‌تر و معتبر‌تر از نتایجی می شود که از یک تحقیق اولیه به دست می‌آید. فرا تحلیل یا یکپارچه کردن نتایج حاصل از پژوهش های مختلف که بر روی نمونه‌های متعددی اجرا شده‌اند، دیدگاه جامع تری از اثر متغیرهای مختلف به دست می‌دهد. در واقع، با در کنار هم قرار دادن نتایج حاصل از انجام یک پژوهش روی نمونه‌ای از یک جامعه، افراد مختلف مورد بررسی قرار می‌گیرند. چنین یافته‌هایی در جوامعی چون جامعه ایران که گوناگونی بیشتری دارد مهم تر است، چرا که این گوناگونی، تفاوت‌های بیشتری را به همراه دارد و به ناچار باید اطلاعات متعددی را از نمونه‌های مختلف این جامعه، در دست داشت تا با یکپارچه کردن آنها، شباهت ها را به دست آورد و با تفاوت ها به طرز مناسبی برخورد کرد. توجه به زمینه‌های فرهنگی در جوامع مختلف، می‌تواند اثربخشی رویکردهای گوناگون را تبیین کند. یکی از ویژگی‌های بارز فراتحلیل این است که امکان مقایسه کارایی الگوها و متغیرهای مختلف را در بافت‌های فرهنگی گوناگون فراهم می‌آورد. تکرار اجرای فنون یک الگوی خاص روی نمونه‌هایی از یک فرهنگ واحد و انجام پژوهش‌های مختلف، این امکان را می‌دهد تا با فراتحلیل، نتایج دیدگاه کلی تری نسبت به کارایی آن الگو یا رابطه درآن فرهنگ خاص بدست آید. در این فراتحلیل نیزسعی شده است تا با یکپارچه کردن نتایج حاصل از اجرای پژوهش‌های مختلف، میزان موفقیت این رابطه را مورد بررسی قرار دهیم. با توجه به یافته‌های تحقیقاتی فوق و نتایج متفاوت در مورد رابطه هوش هیجانی و رضایت زناشویی، به نظر می‌رسد که انجام یک فرا تحلیل، به روشن ساختن مقدار واقعی رابطه بین این دو متغیر کمک خواهد کرد. پژوهش حاضر بر آن است که با استفاده از فراتحلیل، میزان رابطه بین هوش هیجانی و رضایت زناشویی را مورد بررسی قرار دهد.
روش شناسی پژوهش
در این تحقیق با توجه به هدف پژوهش، از روش فرا تحلیل استفاده شده است. در فراتحلیل اصل اساسی عبارت است از محاسبه اندازه اثر برای تحقیقات مجزا و برگرداندن آنها به یک ماتریس مشترک (عمومی) و آنگاه ترکیب آنها برای دستیابی به میانگین اثر(عابدی 1383).
جامعه آماری
جامعه آماری این پژوهش، پایان نامه‌ها و تحقیقات چاپ شده در مجلات علمی پژوهشی بودند که در طول دهه‌های اخیر (1390-1380) در زمینه هوش هیجانی و رضایت زناشویی زوجین به خصوص جوانانی که تازه ازدواج کرده اند انجام شده، حجم نمونه مناسبی داشته و از لحاظ روش شناسی (فرضیه سازی، روش تحقیق، جامعه، نمونه، حجم نمونه و روش نمونه‌گیری، ابزار‌اندازه‌گیری، روایی و پایایی ابزار‌اندازه‌گیری، فرضیه‌های آماری، روش تحقیق آماری و صحیح بودن محاسبات آماری)از شرایط لازم برخوردار باشند.
از بین 45 منبع بررسی شده که مرتبط با موضوع پژوهش بودند، 16 مقاله ملاک‌های درون گنجی ورود به این فراتحلیل را داشته‌اند. حجم نمونه نیز جمعا 3994ً نفر می‌باشند.
منابع جستجو در پژوهش حاضر عبارت بودند از: از پایان نامه‌های کارشناسی ارشد و دکترای دانشگاه‌ها، مجلات علمی- پژوهشی در حوزه علوم تربیتی و روانشناسی، بانک منابع اطلاعاتی جهاد دانشگاهی، مرکز اسناد ایران (واژه جستجو: هوش هیجانی و رضایت زناشویی)، پایان نامه‌ها و مقالات مرتبط در مجلات و سایر دانشگاه‌ها و دیگر موسسات.
ملاک‌های درون گنجی برای فرا تحلیل مورد نظر نیز عبارت بودند از:
- داشتن شرایط لازم از نظر روش شناسی (فرضیه سازی، روش تحقیق، جامعه، حجم نمونه، روش نمونه‌گیری، ابزار اندازه‌گیری، روایی و پایایی ابزار اندازه‌گیری، مفروضه‌های آماری، روش تحلیل آماری و صحیح بودن محاسبات).
- موضوع پژوهش‌ها، بررسی رابطه هوش هیجانی کل و رضایت زناشویی باشد.
- بررسی در قالب یک پژوهش گروهی صورت گرفته باشد (موردی و آزمون منفرد نباشد)
- تحقیقات به صورت همبستگی انجام شده باشند و ملاک‌های خروج، پژوهش‌هایی بودند که شرایط روش شناسی را نداشتند.
ابزار‌های مورد استفاده برای جمع‌آوری اطلاعات
ابزار‌های مورد استفاده برای جمع‌آوری اطلاعات عبارت بودند از: منابع دست اول و چک لیست تحلیل محتوا (از لحاظ روش شناختی).
این چک لیست شامل مولفه‌های زیر بود: عنوان پژوهش‌های انجام شده درباره هوش هیجانی و رضایت زناشویی، مشخصات کامل مجریان، سال اجرا، نوع ابزار جمع‌آوری اطلاعات، حجم نمونه و سطح معناداری آزمون‌های به کار گرفته شده. تنها پژوهش‌هایی برای این فراتحلیل انتخاب شدند که روایی و اعتبار آنها محرز شده بود.
شیوه محاسباتی فراتحلیل، براساس مراحل فراتحلیل کوهن انجام شده است (پاشاشریفی و پاشا شریفی، 1380). دراین روش فراتحلیل چهار گام اساسی باید برداشته شود: شناسایی، انتخاب، انتزاع و تجزیه و تحلیل. برای بدست آوردن میزان اندازه اثر از نرم افزاری استفاده نشده و‌اندازه اثر هر یک از پژوهش‌ها بصورت دستی محاسبه شده است.
به همین منظور ابتدا باید آنچه را که اندازه اثر نامیده می‌شود، در هر یک از پژوهش‌ها به صورت جداگانه محاسبه کرد. اندازه اثر، بیانگر تفاوت استاندارد شده بین میانگین‌های گروه‌های آزمایش و کنترل است (گریم و یارنولد، 1995) و برای محاسبه آن باید نسبت تفاوت میانگین نمرات گروه آزمایش و کنترل بر واریانس ادغام شده کل نمرات را بدست آورد.
فرمول 1- محاسبه‌ی‌اندازه اثر برای هر مطالعه
فرمول2- ترکیب نمودن‌اندازه اثرهای مطالعات
فرمول3-معناداری مطالعات ترکیب یافته
یافته های پژوهش
جدول1: اطلاعات توصیفی پژوهش‌های مورد استفاده در فراتحلیل
|
ردیف |
نام و نام خانوادگی |
عنوان |
جنسیت |
مکان |
حجم نمونه |
سطح معناداری |
اندازه اثر |
|
1 |
مهری مهانیان خامنه و همکاران |
بررسی رابطه هوش هیجانی و رضایت زناشویی |
زن |
تهران |
240 |
001/0 |
19/0 |
|
2 |
افسانه عبداللهی و همکاران |
رابطه بین هوش هیجانی و سبک‌های مقابله با رضایت و همسازی زناشویی |
زن |
چهارمحال و بختیاری |
60 |
001/0 |
39/0 |
|
3 |
افشین صلاحیان و همکاران |
بررسی رابطه بین هوش هیجانی و بخشودگی با تعارضات زناشویی |
زوج |
اصفهان |
100 |
001/0 |
30/0 |
|
4 |
سید مجتبی حسینی سده و همکاران |
بررسی نقش هوش هیجانی و مولفه‌های آن در رضایتمندی زناشویی و مقایسه آن با متغیرهای جمعیت شناختی |
مرد |
قم |
260 |
01/0 |
28/0 |
|
5 |
محمدمهدی شمسایی و همکاران |
رابطه احساس هویت و هوش هیجانی در رضایت زناشویی |
زوج |
- |
120 |
001/0 |
28/0 |
|
6 |
عبدالحکیم تیرگیری و همکاران |
مقایسه سطح هوش هیجانی در رضامندی زناشویی و رابطه ساختاری آنها در زوجین ناسازگار و سازگار شهرستان ساری1383 |
زوج |
ساری |
100 |
05/0 |
16/0 |
|
7 |
علی اکبر سلیمانیان و همکاران |
بررسی رابطه هوش هیجانی و رضایت زناشویی |
زوج |
بجنورد |
300 |
01/0 |
13/0 |
|
8 |
مهناز علی اکبری و همکاران |
شناسایی و مقایسه گروه‌های ترکیبی نه گانه سنخ‌های جنسیتی زنان شاغل شهر اهواز و همسران آنان از لحاظ سلامت روان و و رضایت زناشویی هوش هیجانی |
زوج |
اهواز |
1648 |
0. 05 |
04/0 |
|
9 |
شهین راهدانه خداوندی |
بررسی تاثیر هوش هیجانی بر میزان رضایت از زندگی زناشویی ورابطه آن با نظام ارزشی همسران |
زوج |
- |
150 |
01/0 |
19/0 |
|
10 |
غلامرضا رجبی و همکاران |
بررسی رابطه‌ایدئولوژیکی جنسیتی، نقش‌های زناشویی، هوش هیجانی و کیفیت زندگی |
زن ومرد |
شیراز |
250 |
001/0 |
19/0 |
|
11 |
محمدعلی امام‌هادی و همکاران |
مقایسه وضعیت هوش هیجانی در زنان قربانی خشونت خانگی با گروه شاهد |
زن |
- |
166 |
00/0 |
33/0 |
|
12 |
بتول احدی و همکاران |
بررسی ارتباط هوش هیجانی، سبک اسناد و خود کارآمدی با رضایت از زندگی در زنان شاغل 30 تا 40 ساله در بخش دولتی شهرستان بجنورددرسال1384 |
زن |
بجنورد |
120 |
05/0 |
15/0 |
|
13 |
مریم پروار و همکاران |
بررسی رابطه هوش هیجانی و رضایتمندی زناشویی دانشجویان دختر متاهل ساکن درخوابگاه‌های دانشگاه فردوسی مشهددرسال تحصیلی 1388-89 |
زن |
مشهد |
70 |
05/0 |
19/0 |
|
14 |
هلیدا نوری حسینی |
بررسی ارتباط هوش هیجانی و رضایت زناشویی پرستاران متاهل دانشگاه علوم پزشکی گلستان در شهر گرگان در سال تحصیلی 88-89 |
زن |
گلستان |
100 |
01/0 |
23/0 |
|
15 |
اشرف السادات فروغی |
بررسی ارتباط هوش هیجانی و مولفه‌های آن با رضایت زناشویی کارکنان متاهل دانشگاه تربیت معلم که حداقل 5سال ازدواج کرده باشند. |
زن ومرد |
- |
80 |
01/0 |
26/0 |
|
16 |
حمیده جعفریزدی وهمکاران |
هوش هیجانی وسازگاری زناشویی درزنان متاهل شاغل در آموزش وپرورش شهرتهران |
زن |
تهران |
109 |
001/0 |
29/0 |
جدول 2: محاسبه اندازه اثر وابزارهای مورد استفاده در پژوهش های استفاده شده
|
شماره تحقیق |
N |
مقیاسهای ارزیابی هوش هیجانی |
مقیاس ارزیابی رضایت زناشویی |
P |
Z |
Zr |
|
1 |
240 |
سیاهه هوش هیجانی شرینک |
مقیاس رضایت زناشویی‌هادسون |
001/0 |
09/3 |
192/0 |
|
2 |
60 |
مقیاس رگه فراخلقی سالووی ودیگران |
مقیاس رضایت زناشویی انریچ؛ |
001/0 |
09/3 |
412/0 |
|
3 |
100 |
پرسشنامه هوش هیجانی بارآن (2000) |
پرسشنامه تعارضات زناشویی ثنایی وبراتی (1379) |
001/0 |
09/3 |
310/0 |
|
4 |
260 |
سیاهه هوش هیجانی شرینک |
مقیاس رضایت زناشویی‌هادسون |
01/0 |
326/2 |
141/0 |
|
5 |
120 |
مقیاس خودسنجی هوش هیجانی (مقیاس صفت فراخلقی) (1988) |
پرسشنامه رضایت زناشویی انریچ |
001/0 |
09/3 |
288/0 |
|
6 |
100 |
پرسشنامه بهره هوش هیجانی بارآن |
پرسشنامه رضایت زناشویی انریچ |
05/0 |
645/1 |
161/0 |
|
7 |
300 |
پرسشنامه هوش هیجانیTMMS) ) |
پرسشنامه رضایت زناشویی انریچ |
01/0 |
2. 326 |
131/0 |
|
8 |
1648 |
پرسشنامه بهره هوش هیجانی بارآن |
پرسشنامه رضایت زناشویی انریچ |
05/0 |
645/1 |
04/0 |
|
9 |
150 |
پرسشنامه بهره هوش هیجانی بارآن |
- |
01/0 |
326/2 |
192/0 |
|
10 |
250 |
هوش هیجانی شاته |
کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی |
001/0 |
09/3 |
192/0 |
|
11 |
166 |
پرسشنامه بهره هوش هیجانی بارآن |
- |
000/0 |
40265 |
343/0 |
|
12 |
120 |
مقاس هوش هیجانی شاته |
پرسشنامه رضایت از زندگی‌هادسون |
05/0 |
645/1 |
151/0 |
|
13 |
70 |
دو پرسشنامه هوش هیجانی شوت |
شاخص رضات زناشویی شرز |
05/0 |
645/1 |
192/0 |
|
14 |
100 |
پرسشنامه هوش هیجانی بارآن |
- |
01/0 |
326/2 |
234/0 |
|
15 |
80 |
- |
آزمون رضایت زناشویی اتریچ-آزمون تمایز یافتگی |
01/0 |
326/2 |
266/0 |
|
16 |
109 |
پرسشنامه هوش هیجانی بارآن (1980) |
مقیاس سازگاری زناشویی اسپاینر (1971) |
001/0 |
09/3 |
299/0 |
میانگین‌اندازه اثر: 23/0 سطح معناداری: 00001/0
بحث و نتیجه‌گیری
در بین 16 پژوهش صورت گرفته در ایران و کشورهای دیگر، بیشترین اندازه اثر محاسبه شده مربوط به پژوهش عبدالهی وهمکاران (1390) می‌باشد. دراین مطالعه، رابطه بین هوش هیجانی و سبک‌های مقابله با رضایت و همسازی زناشویی مورد بررسی قرار گرفتند. یافته‌های حاصل از این فراتحلیل نشان داد که میزان اندازه اثر رابطه بین هوش هیجانی ورضایت زناشویی23/0است که مطابق جدول اندازه اثر کوهن، پایین ارزیابی می شود. این یافته تاییدی بر برخی از نتایج پژوهش‌های انجام شده در این زمینه از جمله مهانیان خامنه (1385)، تیرگری (1385)، سلیمانیان (1388) علی اکبری (1385)، راهدانه خداوندی (1383)، رجبی (1390)، احدی (1384)، پروار (1388) و نوری حسینی (1388) می باشد و با برخی پژوهش‌ها از جمله تحقیق عبدالهی (1390)، صلاحیان (1389)، حسینی سده (1388)، شمسایی (1385)، امام‌هادی (1388)، فروغی (1387) و جعفر یزدی (1384) ناهمخوان است. همچنین، تاییدی بر پژوهش بریکر (2005) که در ژوهانسبورک انجام شده، می‌باشد. گفتنی است که برای بهبود وتاثیر گذاری بر این رابطه باید در کنار متغیری به نام هوش هیجانی، به دنبال متغیرهای دیگری نیز باشیم. همچنین، در کنار هوش هیجانی عوامل متعدد دیگری نیز بر رضایت از زندگی زناشویی اثر دارند که مهم ترین آنها عبارت اند از: شخصیت، تسهیلات، طبقه اجتماعی، عقاید مذهبی، مسائل مالی، علاقه زوجین، اشتغال زن، تعداد فرزندان، طول مدت ازدواج، مسائل جنسی و ... که دراغلب پژوهش‌های انجام شده در این زمینه، به آنها توجهی نشده و یا مورد غفلت واقع شده اند- شاید همین مطلب، دلیلی بر بدست آمدن اندازه اثر پایین در این فراتحلیل باشد.
بدین ترتیب، پیشنهاد می‌شود که تحقیقاتی با در نظر گرفتن عوامل فوق صورت گیرند و از انجام پژوهش‌هایی با موضوعات مرتبط در مناطق و جوامع گوناگون استقبال شود تا نمونه‌های بیشتری از جامعه مورد نظر بررسی شود و با در کنار هم قرار دادن نتایج حاصل از نمونه‌های مختلف، دید بهتری نسبت به واقعیت جامعه در دسترس قرار گیرد.
بهتر است باتوجه به وضعیت موجود جامعه و بالا رفتن آمار طلاق، متخصصان و مشاوران در کنار متغیری به نام هوش هیجانی، متغیرهای دیگر را نیز مورد بررسی و آزمایش قرار دهند.
گفتنی است که از جمله مشکلات و محدودیت‌های پژوهش حاضر، فقدان یک بانک اطلاعاتی منسجم و منظم در کشور بود؛ به طوری که پژوهشگر مجبور بود تا برای دسترسی به پایان نامه‌ها به دانشگاه های مختلف مراجعه نماید.
منابع
- اکبرزاده، نسرین (1383) هوش هیجانی:دیدگاه سالووی ودیگران. تهران: فارابی
- امام‌هادی، محمد علی؛ جلیلوند، مریم و هادیان، مینا (1388) "مقایسه وضعیت هوش هیجانی در زنان قربانی خشونت خانوادگی با گروه شاهد". مجله علمی پزشکی قانونی. دوره 15، 1، صفحه 14-20.
- پروار، مریم(1388) "بررسی رابطه هوش هیجانی و رضایتمندی زناشویی دانشجویان دختر متاهل ساکن در خوابگاه‌های دانشگاه فردوسی مشهد در سال تحصیلی 1388-89.". پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد.
- تیرگری، عبدالحکیم؛ اصغر‌نژاد، فرید علی اصغر؛ بیان زاده، سید اکبر و غابدین، علی رضا (1385) "مقایسه سطح هوش هیجانی در رضامندی زناشویی و رابطه ساختاری آنها در زوجین ناسازگار و سازگار شهرستان ساری1383". مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران. 16، 55. صفحه 78-86.
- جعفریزدی، حمیده و گلزاری، محمد (1384) "هوش هیجانی و سازگاری زناشویی درزنان متاهل شاغل در آموزش وپرورش شهرتهران". فصلنامه خانواده پژوهی. 1، 4.
- جمالی پاقلعه، سمیه؛ عابدی، احمد؛ آقایی، الهام و زارع، راضیه (1389) "فراتحلیل جامع رابطه هوش هیجانی و سلامت روان". فصلنامه علمی پژوهشی سلامت روانشناختی. 4، 3و4.
- حسن زاده، رمضان و کیادهی، سید مرتضی (1388) هوش هیجانی (مدیریت احساس، عاطفه وهیجان). تهران
- کیاروچی، جوزف؛ فورگاست، جان و مییر، د (1385) هوش هیجانی در زندگی روزمره: کندوکاوی علمی. جعفر نجفی زند. تهران: سخن
- حسن زاده، رمضان و ساداتی کیادهی، مرتضی (1388) هوش هیجانی مدیریت احساس، عاطفه وقلب. تهران: نشر روان
- حسینی، سده سیدمجتبی و فتحی‌آشتیانی، علی(1388) " بررسی نقش هوش هیجانی و مولفه‌های آن در رضایتمندی زناشویی و مقایسه آن با متغیرهای جمعیت شناختی". مجله روانشناسی دین. 2، 2، صفحه 105-130.
- خالویی، قاسم (1381) "بررسی رابطه بین هیجان‌خواهی و میزان رضایت زناشویی خانواده‌های شهرستان اراک". پایان‌نامه کارشناسی ارشد، روانشناسی دانشکده علوم تربیتی دانشگاه اصفهان.
- راهدانه خدتوندی، شهین (1383)"بررسی تاثیر هوش هیجانی بر میزان رضایت از زندگی زناشویی و رابطه آن با نظام ارزشی همسران". پایان نامه دوره کارشناسی ارشد. دانشکده روانشناسی دانشگاه شهید بهشتی.
- رجبی، غلامرضا و قربانی، فردین (1390) "بررسی رابطه ایدئولوژیکی جنسیتی، نقش‌های زناشویی، هوش هیجانی و کیفیت زندگی". فصلنامه مشاوره وروان درمانی خانواده. 1، 1، صفحه 39-53.
- سلیمانیان، علی اکبر و محمدی، اکرم (1388) "بررسی رابطه هوش هیجانی و رضایت زناشویی". پژوهش نامه تربیتی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بجنورد. 19.
- شمسایی، محمد مهدی؛ نیکخواه، حمیدرضا و جدیدی، محسن(1385) "رابطه احساس هویت و هوش هیجانی در رضایت زناشویی". مجله روانشناسی کاربردی. صفحه 57-66.
- صلاحیان، افشین؛ صادقی، مسعود؛ بهرامی، فاطمه و شریفی، مریم (1389) "بررسی رابطه بین هوش هیجانی و بخشودگی با تعارضات زناشویی". مجله مطالعات روانشناختی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه الزهرا. 6، 2.
- عابدی، احمد (1383) "بررسی فراتحلیل عوامل مؤثر بر افزایش کاربست یافته‌های پژوهشی، کاربرد آن در آموزش و پرورش. استان اصفهان". طرح تحقیقاتی شورای تحقیقات سازمان آموزش و پرورش استان اصفهان.
- عبدالهی، افسانه؛ کافی، سید موسی و شاهقلیان، مهناز (1390) "رابطه بین هوش هیجانی وسبک های مقابله با رضایت و همسازی زناشویی". مجله روانشناسی تحولی، روانشناسان ایرانی. 7، 27، صفحه 279-287.
- علی اکبری، مهناز؛ نجاریان، بهمن و مهرابی زاده ییلاقی شعفی، منیژه (1385) "شناسایی و مقایسه گروه‌های ترکیبی نه گانه سنخ‌های جنسیتی زنان شاغل شهر اهواز و همسران آنان از لحاظ سلامت روان و رضایت زناشویی و هوش هیجانی". دانشکده علوم تربیتی وروانشناسی، دانشگاه چمران اهواز.
- فروغی، اشرف السادات (1387) "بررسی ارتباط هوش هیجانی و مولفه‌های آن با رضایت زناشویی کارکنان متاهل دانشگاه تربیت معلم که حداقل 5 سال ازدواج کرده باشند".تازه‌ها وپژوهش‌های مشاوره. 26.
- قرآن کریم، سوره مبارکه احزاب، آیه72، ترجمه اللهی قمشه ای .
- قمرانی، امیر (1386) "بررسی رابطه هوش هیجانی و پیشرفت تحصیلی". پایان نامه کارشناسی ارشد روان شناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشگاه شیراز.
- گلمن، دانیل (1995) هوش هیجانی، خودآگاهی هیجانی، خویشتن‌داری، همدلی و یاری به دیگران. پارسا نسرین. تهران: انتشارات رشد
- گنجی، حمزه (1388) روانشناسی عمومی. تهران: نشر ساوالان
- محمدخانی، پروانه (1389) آشفتگی‌ها وراه های افزایش رضایت زناشویی. تهران: نشر قطره
- مهانیان خامنه، مهری؛ برجعلی، احمد و سلیمی‌زاده، محمدکاظم (1385) "بررسی رابطه بین هوش هیجانی و رضایت زناشویی". مجله روانشناسی. 39، 10، 3، صفحه 309-320
- نوری حسینی، هلیدا (1389) "بررسی ارتباط هوش هیجانی و رضایت زناشویی پرستاران متاهل دانشگاه علوم پزشکی گلستان در شهر گرگان در سال تحصیلی88-89.".سامانه مدیریت اطلاعات تحقیقاتی دانشگاه علوم پزشکی گلستان (سمات). پایان نامه کارشناسی ارشد.
- هویت، دنیس؛ کرامر، دانکن (1948) روش های آماری در روانشناسی و سایر علوم رفتاری. پاشا شریفی، حسن؛ نجفی زاده، جعفر؛ میرهاشمی، مالک؛ معنوی پور، داوود و شریفی، نسترن. تهران: سخن
- Bar-on,R.,&Parker,J.D.A.(2000) Handbook of emotional intelligence. San Fransisco; Josey Bass.
- Dale, bricke. (2005)The link between marital satisfaction and emotional intelligence johannnesburg
- Marca, bracket., rebeccam,warner., and Jennifer "s. bosco. (2005) emotional intelligence and relationship quality among couples. personal relationship. 12, 197-212. yale university.
- Kee, K., Horan, W., Salovey, P., Kern, R., Sergi, M., Fiske, A. (2009) "Emotional intelligence in schizophrenia". Schizophrenia Research. 107(1), 61–68.
- Martins, A., Ramalho. N., Morin, E. (2010) "A comprehensive meta-analysis of the relationship between Emotional Intelligence and health". Journal of Personality and Individual Differences. 49, 554–564.
)