کاوش عوامل مؤثر در توسعه شطرنج ایران با رویکرد بین‌المللی

احسان قائم مقامی[1]

حبیب هنری [2]

 غلامعلی کارگر[3]

جواد شهلایی باقری[4]

تاریخ دریافت مقاله: 23/1/1398

                                                                                 تاریخ پذیرش مقاله:14/2/1398

مقدمه

امروزه ورزش نمونه مطالعاتی مهمی برای جامعه جهانی بشمار می­آید؛ از یک سو نقش آن در تحکیم روابط کشورها و از سوی دیگر نقش ابزاری این پدیده در جهت سنجش و مقایسه کشورها با یکدیگر باعث شده تا پژوهشگران، ورزش را به‌عنوان مؤلفه­ای جدانشدنی از تمامی ارتباطات و مبادلات سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی کشورهای مختلف جهان در نظر گیرند (بوچر[5]و همکاران، ۲۰۰۶: ۲۰۱۵ـ۱۸۵). به عقیده محققان رشد کمی و کیفی یا توسعه یافتگی ورزش، مدیون توسعه یافتگی این مؤلفه­ها در جوامع مختلف است. به عبارتی، توسعه یافتگی ورزش در تعامل با سایر شاخص­های توسعه یافتگی موجبات پیشرفت و رفاه هرچه بیشتر کشورها را فراهم می­سازد (جیانگ[6]، ۲۰۱۰: ۱۸۱ـ۱۷۰). توسعه امری پویا، فراگیر و چند بعدی است که تمام جنبه­های زندگی انسان را دربر می­گیرد. توسعه در ذات خود سه مفهوم اساسی زیر را ارائه می­کند؛ ۱) تغییر: فرایندی قابل اندازه­گیری در یک دوره کوتاه­مدت که قصد آن تغییر ساختارها و نهادها برای زمینه سازی به سایر مراحل توسعه و نیز ترسیم آینده مطلوب برای جامعه است. ۲) تحول: فرایندی که بعد از مرحله تغییر حادث می­شود و در یک دورة بلند مدت نتیجه می­دهد. در این مرحله، تغییر روابط اجتماعی و اقتصادی، رفتارها و نگرش­ها در بین مردم و مسئولین مدنظر است. ۳) پیشرفت: پویایی، تغییر و حرکت رو به جلو در گذر زمان و نتیجه نهایی تغییر و تحول است، که نتیجه عینی آن در کیفیت زندگی و رفاه جامعه دیده می­شود (حسینی، ۱۳۸۴: ۸ـ۱). توسعه ورزش به فرایندها و اقداماتی گفته می­شود که از ترکیب آنها تلاش می­شود فرصت­ها و تجارب ورزشی برای همه افراد جامعه به وجود آید. این تعریف با چند مفهوم دیگر مانند مفهوم ورزش همگانی، مشارکت ورزشی، ورزش قهرمانی و حرفه­ای و ورزش نخبه پیوند خورده است (رمضانی نژاد و همکاران، ۱۳۹۴: ۲۰-۱۵). سوتیریادو[7] و همکاران (۲۰۰۹) توسعه ورزش را مشتمل بر ساختارها، سیستم­ها، فرصت­ها و فرایندهایی می­دانند که افراد جامعه را قادر می­سازد در گروه­ها و طبقات خاصی در ورزش و تفریحات شرکت کنند (مفهوم مشارکت ورزشی) و عملکرد خود را تا سطح دلخواه ارتقاء دهند (سوتیریادو و همکاران، ۲۰۰۹: ۷۶ـ۷۱ ).

کشورهای آمریکا، استرالیا، انگلستان و چین با توسعه یافتگی نسبتاً بالا در دستیابی به درآمدهای کلان اقتصادی، کسب افتخارات بین‌المللی و جهانی با ارتقای سلامت جامعه در صدر توسعه یافتگی ورزشی قرار دارند (لوئیز و فادال[8]، ۲۰۱۰). در این راستا، طبق اعلام کمیته بین‌المللی المپیک[9] بیش از نیمی از مدال­ها و افتخارات بازی­های المپیک تابستانی ۲۰۰۸ پکن توسط ۱۰ کشور توسعه یافته جهان (چین، آمریکا، روسیه، انگلستان، آلمان، استرالیا، کره جنوبی، ژاپن و ایتالیا) کسب شده و در حدود ۵۷ درصد از ۱۹۹ کشور شرکت کننده، هیچ مدالی دریافت نکرده­اند (کاستونکا و اسکوریچ[10]، ۲۰۱۱: ۱۰۷ـ۱۰۴). از این رو، برخی معتقدند که دستیابی به توسعه یافتگی و عملکرد ورزشی نسبتاً مطلوب مدیون توسعه یافتگی مؤلفه­های اقتصادی و صنعتی است (جیانگ[11]، ۲۰۱۰). به هر حال نتایج برخی از مطالعات حاکی است از آن است که عواملی مانند شرایط سیاسی (کریشنا و هاگلند[12]، ۲۰۰۸)، آب و هوا (کاستونکا و اسکوریچ[13]، ۲۰۱۱)، حق میزبانی (لویی و سوئن[14]، ۲۰۰۸) و وضعیت آموزشی - بهداشتی (لوئیز و فادال، ۲۰۱۰) وجود دارند که به طور جداگانه یا در تعامل با هم می­توانند در کسب افتخارات بین‌المللی یا ارتقاء عملکرد و توسعه­یافتگی ورزشی نقش داشته باشد. از طرف دیگر دستآوردها و پیامدهای توسعه ورزش دایره­ای گسترده دارد و موجب رونق اقتصادی و شکوفایی اجتماعی می­شود (پورکیانی و همکاران، ۱۳۹۶: ۷۲ـ۵۵).

توسعه ورزش به‌عنوان یک مفهوم نظری و عملی به بخشی جدایی‌ناپذیر از سیاست‌های ملی و بین‌المللی طراحی‌شده برای مقابله با مسائل اجتماعی گسترده‌تر مانند رفتار ضد اجتماعی، چاقی، بیکاری، سلامت، آموزش و صلح تبدیل‌شده است. توسعه ورزش دقیقاً به همین موضوع می­پردازد که خلاء بین آموزش و تحقیق در مورد ورزش را از بین ببرد و تجارب ارزشمندی را برای سیاست‌گذاران و متخصصان این حوزه فراهم می‌کند (لی و لیم[15]، ۲۰۱۹). با این‌حال، تحقیقات تجربی کمی در مورد نحوه کارآمدی و توسعه یافتگی ورزش بخصوص رشته شطرنج انجام‌شده است. شطرنج قرن‌ها یک بازی تفریحی برای حاکمان در نظر گرفته می‌شد. نقطه عطف قابل‌توجه و افزایش محبوبیت این ورزش در اواسط دهه ۱۹۰۰ رخ داد. در سال ۱۹۲۴، فدراسیون جهانی شطرنج[16] بنیان‌گذاری شده است و تنها سه سال بعد، اولین دوره مسابقات جهانی شطرنج در لندن با شرکت ۱۶ کشور برگزار شد (جرمیک[17] و همکاران، ۲۰۱۱).  

ورزش شطرنج[18] را می‌توان یک مدل حل وظایف پیچیده در شرایط متغیر و به‌عنوان روشی کارآمد برای آموزش استفاده از مهارت‌های تفکر برتر و تلاش برای غلبه بر مشکلات فردی و رسیدن به پتانسیل کامل افراد به کار می رود، در نظر گرفت. همچنین تحقیقات زیادی نشان‌دهنده مزیت‌های شطرنج در مراکز و آموزشگاه­ها در سنین پایه است. شطرنج در برنامه درسی آموزش، اولین بار در اواخر قرن بیستم در کانادا و ایالات‌متحده به کار گرفته شد. در نتیجه این ورزش در مدارس و دانشگاه­های بسیاری از کشورها مورد توجه قرار گرفته است (جانکوویچ و نواک[19]، ۲۰۱۹). فدراسیون شطرنج انگلیس در مأموریت و اهداف خود ارتقاء و توسعه بازی شطرنج در تمام اشکال به‌عنوان وسیله­ای برای پیشرفت فرهنگی و شخصی، کمک به رسیدن به بالاترین درجه موفقیت در بازی، در دسترس قرار دادن خدمات و شرایط عضویت در فدراسیون برای همه بدون محدودیت و ایجاد شرایط مساوی برای همه در حالت مثبت را مد نظر قرار داد (فدراسیون شطرنج انگلیس[20]، ۲۰۰۹). در بیانیه رسمی فدراسیون شطرنج انگلیس آمده است که تشویق مطالعه و تمرین شطرنج در انگلیس، ایجاد و حفظ مسابقات قهرمانی انگلیس، توسعه تورنمنت­های داخلی و بین‌المللی، تأمین خواسته­های شطرنج بازان انگلیسی در مسابقات و تورنمنت­های خارجی، حمایت از شطرنج نابینایان و دیگر مؤسسات شطرنج که عضو فدراسیون هستند، برنامه­ریزی رقابت­ها، جلسات و غیره مطلوب و فراهم آوری جوایز برای رقابت، حفظ و افزایش سرمایه­گذاری و در دسترس قرار دادن خدمات فدراسیون برای همه بدون تبعیض جزء اهداف فدراسیون شطرنج انگلیس می باشد (همان).

میخائیلوفیا[21] و همکاران (۲۰۱۸) در پژوهشی به بررسی شاخص­های فرهنگ فیزیکی، ورزش شطرنج و گردشگری به‌عنوان نشانگرهای شاخص توسعه انسانی در فدراسیون روسیه پرداختند. نتایج این پژوهش که با هدف تحلیل محتوای تعدادی از پژوهش­ها جهت توسعه استراتژی­های فدراسیون روسیه در بهبود کیفیت زندگی شهروندان روسیه انجام گرفته است نشان داده است که در سطح جامعه شناختی، تلاش شده است تا سهم قابل توجهی در توسعه سرمایه انسانی و بهبود کیفیت زندگی افراد معلول و همچنین توسعه بالقوه انسانی را از طریق فرهنگ جسمانی و ورزش­هایی مانند شطرنج تحقق بخشند.

رمضانی نژاد و هژبری (۱۳۹۶) در پژوهشی به بررسی ابعاد نظری توسعه ورزش قهرمانی و کاربرد آن در ورزش ایران پرداختند. براساس نتایج این مطالعه، در برنامه های اول تا پنجم توسعه ایران و سند چشم انداز ۲۰ ساله جمهوری اسلامی ایران، توسعه ورزش در قالب توسعه فرهنگی مورد تأکید واقع شده است که وجود رویکرد فرهنگی یا تربیتی - اخلاقی به توسعه ورزش ایران را نشان می­دهد. جوزف[22] و همکاران (۲۰۱۶) در پژوهشی تحت عنوان تأثیر آموزش شطرنج بر عملکرد تحصیلی کودکان دبستانی در هند به این نتیجه رسیدند که پس از یک سال تمرین در مهارت­های شطرنج، پیشرفت­های تحصیلی دانش آموزان در زبان انگلیسی، مطالعات اجتماعی و علوم، بهبود چشمگیری داشته است. ایزو[23] و همکاران (۲۰۱۶) در پژوهشی تحت عنوان مدل­های نوآورانه مربیگری در شطرنج نوجوانان به این نتیجه رسیدند که روش تجربی برای آموزش بازیکنان نوجوانان با استفاده از نرم افزار تخصصی شطرنج، اینترنت و فرم­های آموزشی مبتنی بر وب، باعث افزایش کارایی جلسات آموزشی و نتایج بیشتر نسبت به روش سنتی می­شود (ایزو و همکاران، ۲۰۱۶)

ژانگ[24] و همکاران (۲۰۱۳) در پژوهش خود با عنوان "بررسی توسعۀ ورزش­های چینی"، تأثیر ساختار طراحی شده برای سطوح اجرایی فعالیت­های ورزشی را در کلیۀ سنین مهم دانستند و به اهمیت توسعۀ ورزش­های پایه­ای اشاره کردند. همچنین، آنها تأثیر فرهنگ منطقه­ای هر ورزش در منطقۀ خود را در پیشرفت آن ورزش زیاد دانستند و بیان کردند که هر ورزشی برای پیشرفت، نیاز به حمایت کردن از دانش آموزان همان منطقه دارد. توکلی و همکاران (۲۰۱۳) نیز در پژوهش خود که به بررسی نقش رسانه­های اجتماعی در توسعۀ ورزش پرداختند نشان دادند که بیشتر تمرکز رسانه­ها بر ورزش قهرمانی و حرفه­ای و نیز تعداد محدودی از رشته­ها می­باشد و توجه کافی به ورزش­های تفریحی و همگانی از طریق رسانه­های جمعی دیده نمی­شود. شناخت مسائل و مشکلات رشته شطرنج نیازمند نگاهی علمی و تجربی است. اما باید اذعان کرد که متأسفانه اولویت­بندی دقیقی در این رشته وجود ندارد و اصولاً برنامه مناسبی برای توسعه بین­المللی شطرنج مورد توجه قرار نگرفته است. این در حالی است که امر توسعه ورزش شطرنج در بسیاری از کشورها با نگاهی علمی در حال تحقق است و قله­های بلند یکی پس از دیگری فتح می­شوند. ایران نیز دریای استعداد انسانی است و از این حیث زمینه مناسبی وجود دارد ولی ظاهراً ریشه مشکل را باید در فقدان برنامه­ریزی شایسته جستجو کرد. با توجه به آشنایی و همکاری محقق با این فدراسیون تلاش گردید که با شناسایی ابعاد توسعه ملی شطرنج و همچنین با توجه به استفاده از ظرفیت­های موجود در جهت رشد و توسعه شطرنج در سطح بین­المللی گامی مؤثر برداشته شود که در نهایت موجب پیشرفت شطرنج بازان در سطوح جهانی شود. بر این پایه و با عنایت به تأثیر اهمیت سازنده ورزش بر موفقیت در عرصه­های بین­المللی و توسعه جهات مختلف اجتماعی، این تحقیق درصدد است که عوامل مؤثر بر توسعه ورزش شطرنج را شناسایی نماید و به نقاط ضعف و قوت این امر در عرصه برون مرزی پی ببرد؟

شکل ۱ـ مدل مفهومی پژوهش

روش شناسی پژوهش

با توجه به هدف پژوهش، روش تحقیق حاضر زمینه­یابی از نوع اکتشافی بود؛ بدین صورت که ابتدا مطالعات اسنادی (مطالعه مقالات، کتب، اسناد و وب سایت­ها) به منظور تهیه و شناسایی فهرستی از ابعاد توسعه بین­المللی شطرنج انجام گرفت، سپس برای شناسایی این ابعاد مصاحبه نیمه ساختارمند با خبرگان صورت پذیرفت. جامعه آماری تحقیق شامل اساتید دانشگاهی با تخصص در زمینه مدیریت ورزش و مسئولین فدراسیون شطرنج و رؤسا هیئت­های ورزشی استان­ها و قهرمانان ملی این رشته بود. با توجه به ماهیت تحقیق، روش نمونه­گیری از نوع نظری (هدفمند) بود. براساس مطالعات و بررسی­ها، نمونه­گیری از افرادی انجام شد که بیشترین فرصت را برای گردآوری مرتبط­ترین داده­ها درباره پدیده تحت مطالعه فراهم می­کردند. در انتخاب افراد برای انجام مصاحبه، داشتن تجربه و پژوهش در زمینه شطرنج مدنظر بود. زمانی که موضوع به حد اشباع نظری رسید، فرآیند انجام مصاحبه و جمع آوری داده­ها پایان یافت. در منابع علمی انجام ۱۲ تا ۱۸ مصاحبه را برای رسیدن به اشباع نظری کافی می دانند (بازرگان، ۱۳۹۷). در این تحقیق نیز پس از انجام ۱۷ مصاحبه با ۱۴ نفر (با سه نفر از خبرگان دو مرتبه مصاحبه انجام شد) محقق به اشباع نظری رسید.

جدول ۱: گزارش توصیفی نمونه تحقیق

گردآوری داده­ها از طریق مطالعات اسنادی و مصاحبه صورت گرفت. مصاحبه با خبرگان به صورت نیمه ساختارمند و عمیق به منظور کاوش عوامل مؤثر بر توسعه بین­المللی ورزش شطرنج کشور انجام شد.

یافته های پژوهش

با توجه به مبانی نظری پژوهش­های کیفی، همزمان با انجام مصاحبه­ها، تحلیل و کدگذاری آن­ها نیز انجام شد؛ به طوری که تحلیل هر مصاحبه به همراه یافته­های قبلی به‌عنوان راهنمای مصاحبه و معیاری برای انتخاب افراد بعدی بود. انجام مصاحبه­های کیفی تا حد رسیدن به اشباع نظری ادامه پیدا کرد. تجزیه و تحلیل داده­ها در یک فرآیند شش مرحله ای صورت گرفت: ۱. مرور متن نوشتاری داده­ها، کسب احساس کلی نسبت به آن ها و تعیین چگونگی بخش­بندی متن نوشتاری؛ ۲. انتخاب بخش­هایی از متن نوشتاری داده­ها به صورت اطلاعات کدگذاری شده؛ ۳. مرور کدهای تدوین شده و ادغام آن­ها به صورت دسته­های عمده­تر اطلاعات؛ ۴. کاهش دسته­ها، حذف دسته­های تکراری و ادغام دسته­های کوچک­تر در دسته­های عمده­تر؛ ۵. تبدیل دسته کدها به ۵ تا ۷ موضوع؛ ۶. انتخاب کدهایی (مقوله­هایی) به‌عنوان موضوع بحث و مشخص کردن بقیه مقوله­ها برای توصیف آن ها در گزارش تحقیق (بارزگان، ۱۳۹۷).براساس جدول شماره (۲) تحلیل مصاحبه­ها در گزیدۀ ابعاد و ویژگی­ها خلاصه گردید. در ادامه این ابعاد ۷ عامل یا مقوله فرعی استخراج شد. در نهایت از دسته­های مقوله­های فرعی ۴ مقوله اصلی به دست آمد. این مقوله­ها شامل؛ پیاده سازی الگوی مطلوب توسعه، جهانی­سازی، فناوری، دیپلماسی ورزشی می­باشند.

جدول ۲:  یافته­های پژوهش حاصل از مصاحبه

بحث و نتیجه گیری

هدف از تحقیق حاضر، کاوش عوامل مؤثر در توسعه شطرنج ایران با رویکرد بین­المللی بود. پس از انجام مصاحبه­ها و تحلیل آن­ها، ۴ عامل پیاده سازی الگوی مطلوب توسعه، جهانی سازی، فناوری، دیپلماسی ورزشی به‌عنوان مفاهیم کلی به دست آمد.

بر اساس نتایج پژوهش یکی از عوامل تأثیرگذار در توسعه بین­المللی ورزش شطرنج الگوهای توسعه کشورهای مطرح و صاحب‌نام در این رشته ورزشی می­باشد. نتایج پژوهش با نتایج بابایی و همکاران (۱۳۹۴)، رمضانی نژاد و هژبری (۱۳۹۶) ایزو (۲۰۱۶)، جوزف و همکاران (۲۰۱۶) و میخائیلوفیا و همکاران (۲۰۱۸) همسویی دارد. ورزش جایگاه مناسبی را در توسعه برنامه­های فرهنگی، اجتماعی، تفریحی، اوقات فراغت و سرگرمی پیداکرده است بعلاوه میدان خوبی برای متصدیان اجرایی و ورزشکاران جهت ورود به سایر فعالیت­های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی است. با توجه به نتایج می­توان بیان نمود که برای توسعه شطرنج کشور در سطح بین­المللی باید نگاه ویژه به مقوله استعدادیابی در ورزش مدارس کشور داشت تا بتوان با یک آمایش سراسری استعدادهای ورزشی در عرصه‌های مختلف بین­المللی را شناسایی کرد. این امر با مطالعه قابلیت­های هرکدام از استان­های کشور محقق خواهد شد. بنابراین پیشنهاد می­شود که مدیران فدراسیون با نگاه توسعه­ای به این مهم توجه کنند. استان­هایی که در پرورش استعدادها در رشته شطرنج در رده­های سنی مختلف بخصوص رده سنی پایه پیشرفت خوبی داشته­اند توجه بیشتری شود و استان­های که در این رشته حضور کم‌رنگ‌تری داشته‌اند را ترغیب نمایند که در این امر تلاش بیشتری کند. ورزش کشور اعم از قهرمانی و همگانی زمانی به وقوع می‌پیوندد که برنامه‌ریزی در تیم‌های پایه‌ای ورزشی کشور شکل بگیرد و برای این امر نیز باید نگاه اصولی و منطقی به اجرای همکاری‌های مستمر وزارتخانه‌های آموزش‌وپرورش و ورزش و جوانان و بخصوص فدراسیون شطرنج داشت تا بتوان ورزش مدارس را صرفاً از نگاه زنگ تفریحی خارج کرد. از سویی دیگر بر اساس نظرات صاحب‌نظران رشته شطرنج، الگو گیری از کشورهای مطرح در رشته شطرنج است. همچنین به مدیران ارشد فدراسیون پیشنهاد می­گردد با بررسی استراتژی­ها، برنامه­ها و رویکردهای توسعه محور کشورهای صاحب‌نام در این رشته ورزشی و بهره‌گیری و پیاده‌سازی این برنامه­ها بر اساس شرایط فرهنگی و اجتماعی کشور در توسعه هر چه بیشتر این رشته در عرصه بین­المللی مؤثر واقع شوند.

بر اساس نتایج یافته­ها یکی از مواردی که در توسعه بین­المللی ورزش شطرنج مؤثر است عامل جهانی‌سازی می­باشد. این نتایج با تحقیقات عیدی و همکاران (۱۳۹۰)، شاه رضایی و شیرزادی (۱۳۹۵)، کشاورز و همکاران (۱۳۹۷)، جکسون[25] (۲۰۱۳) و توکلی (۲۰۱۳) و تمیر[26] و همکاران (۲۰۱۵) همسویی دارد. کشورها به‌منظور رشد اقتصاد داخلی و مقابله با سیاست انزوا و خطر تحریم در جستجوی راه­هایی برای ایجاد، گسترش و ادامه روابط با کشورهای دیگر در سراسر جهان هستند. یکی از این راه­ها که موردتوجه برنامه ریزان ورزشی می­باشد، فتح سکوهای بین‌المللی و افتخارآفرینی در ورزش است (کشاورز، ۱۳۹۷). برخی از کشورها بسیاری از کرسی­های مؤثر را تصاحب کرده­اند، حال ‌آنکه کشور ما در بسیاری از رشته­ها صاحب سبک می­باشد، اما در مجامع بین‌المللی صاحب کرسی مؤثر نیست. بر اساس یافته حاضر می­توان بیان نمود که به نظر می­رسد یکی از عواملی که منجر به توسعه بین­المللی ورزش شطرنج می­شود، برگزاری رویدادهای ورزشی است که فرصت تعامل با فرهنگ‌های خارجی را ایجاد می­نماید. همچنین حضور ورزشکاران ایرانی در لیگ­های معتبر خارجی است که می­تواند موجب شکل­گیری و ساختن روابط بین‌المللی شود. از طرفی ورزشکاران هنگام سفر به تورنمنت­های بین‌المللی به تعامل فرهنگی با ملت میزبان و معرفی فرهنگ ملت خود می­پردازند. در این راستا ایجاد ساختارهای مناسب از امکانات بالقوه ورزش شطرنج، توانایی کسب کرسی بین‌المللی، بهره‌گیری از فنون مدیریت در سطح جهانی، حضور مستمر در رویدادهای مختلف بین‌المللی جهت ارتقا جایگاه بین‌المللی شطرنج، کسب کرسی­های بین‌المللی در توسعه بین‌المللی شطرنج ایران اثربخش است. همچنین یکی از شاخصه­های انتخاب افراد در کرسی­های بین‌المللی، آشنایی با مسائل بین‌المللی و حضور مداوم آن‌ها در جلسات است. می­توان با انتخاب افراد باصلاحیت و توانمند در رأس فدراسیون این کرسی­ها را کسب کرد.

ازنظر صاحب‌نظران رشته شطرنج یکی از عواملی که در توسعه بین‌المللی این رشته مؤثر است، استفاده از فناوری می­باشد. نتایج با تحقیقات تی سو اهانا[27] ( ۲۰۱۴) و ایزو (۲۰۱۶) همسویی دارد. فناوری نقش اساسی تمامی حوزه­های ورزش ایفا می‌کند. استفاده مربیان از فناوری باعث افزایش سطح تمرینات و بهبود عملکرد ورزشی ورزشکاران می­شود. با توجه به نظر خبرگان این رشته ورزشی متأسفانه توجه کمتری به استفاده از فناوری می­شود و بسیاری از مربیان و ورزشکاران از آن شناخت و آگاهی ندارند. بر این اساس ازنظر متخصصان، مربیان رشته شطرنج می­توانند از فناوری همچون نرم‌افزارهای تخصصی و ابررایانه‌ها در این رشته ورزشی جهت آموزش­های نوین شطرنج استفاده نمایند. البته باید به این نکته اشاره کرد که مربیان و ورزشکاران بتوانند از فناوری­های روز جهان استفاده کنند که جا دارد تا فدراسیون‌ با استفاده از مراکز و مدرسین بین‌المللی هرچه سریع­تر زمینه‌های آشنایی مربیان و ورزشکاران را فناوری­های به‌روز در حوزه ورزش را مهیا نمایید. مربیان فدراسیون و ورزشکاران می­توانند بینش بیشتری نسبت به‌کارگیری روش­های نوین آموزشی از طریق استفاده از برنامه­های مدرن به دست آورند. به‌عبارت‌دیگر، اختراعات و فناوری نه ‌تنها این رشته ورزشی تأثیر می­گذارد، بلکه موجب توسعه و پیشرفت آن خواهد شد.

درنهایت عاملی دیگری که در توسعه بین‌المللی ورزش شطرنج مؤثر است، توانایی دیپلماسی و برقراری ارتباط مؤثر با نهادهای تصمیم‌گیرنده در این رشته می­باشد. این یافته با تحقیقات بابایی و همکاران (۱۳۹۴)، محمدی عزیزآبادی، التیامی نیا (۱۳۹۴)، باقری و همکاران (۱۳۹۵)، شاه رضایی و شیرزادی (۱۳۹۵)، کشاورز و همکاران (۱۳۹۷)، توکلی (۲۰۱۳)، چا[28] (۲۰۱۳)، گریکس و هولیهان[29] (۲۰۱۴) همخوانی دارد. به ‌منظور توسعه راه‌حل‌های دیپلماتیک برای حل مشکلات بین‌المللی از ورزش به‌عنوان یک روش برای شروع روابط دیپلماتیک استفاده می­شود. از نقش­های مهم ورزش در روابط بین‌الملل، نقش دیپلماسی عمومی است، بنابراین ورزش فعالیتی برای همکاری و تعامل بین‌المللی است (محمدی عزیزآبادی، التیامی نیا، ۱۳۹۴). استفاده از ورزش به‌عنوان ابزاری برای تأثیرگذاری بر روابط دیپلماتیک، اجتماعی و سیاسی همواره در طول تاریخ مفاهیم مثبت و منفی زیادی در پی داشته است. با عنایت به نقش ورزش به‌عنوان یک‌زبان مشترک و فرهنگ متقابل برای ایجاد ارتباطی صلح‌آمیز و پایدار میان ملت­ها، در جهان امروزی این مقوله بسیار قابل‌توجه است. ورزش یک علاقه مشترک اجتماعی است که مردم را در سراسر جهان، از هر نژاد و مذهب در رقابت‌های ورزشی شرکت می‌دهد. در عرصه قدرت نرم، ورزش یکی از مهم‌ترین کارکردها را ایفا می‌کند؛ به‌طوری‌که کشورها سعی دارند از طریق ورزش به اهداف گسترده خود در کسب قدرت دست یابند. برگزاری رویدادهای بزرگ ورزشی برای ملت میزبان، فرصت‌های مهمی را در قالب دیپلماسی عمومی مهیا می‌کنند. یکی از کارکردهای دیپلماتیک ورزش در عرصه بین‌الملل کسب موقعیت برای کشورهاست. در حقیقت، کسب، حفظ و ارتقای موقعیت یا اعتبار بین‌المللی ازجمله مؤلفه‌های اصلی منافع ملی کشورها به‌حساب می‌آید و می‌توان گفت که دولت‌ها از راه‌های مختلف تلاش می‌کنند که در جامعه جهانی دارای جایگاه و منزلت بالایی باشند و به آن‌ها به‌عنوان کشورهای قابل‌احترام نگریسته شود. ورزش بخش اعظمی از زندگی امروزی را به خود اختصاص داده است و مخاطب جهانی دارد و چنانچه وضعیت، تصویر و پیام دیپلماتیک از طریق ارزش‌های ورزشی مثبت منتقل شود، ادراکات از سیاست خارجی می‌تواند به شکل معناداری تغییر و بهبود یابد.

به‌طورکلی مدیران فدراسیون با برگزاری اردوهای مشترک با کشورهای مطرح در این رشته، کسب میزبانی مسابقات بین‌المللی می­توانند سطح کیفی مربیان و ورزشکاران را ارتقاء دهند. همچنین ارتباطات بین‌المللی، گفتگوی بین کشورها و برقراری تفاهم با سایر کشورها، کسب کرسی­های بین­المللی از موضوعات مهم ورزش است که تحقق آن ها نیازمند همکاری ارگان­های مختلف ورزشی و وزارت امور خارجه است. افزایش شناخت و آگاهی و ادراک تصمیم گیران مدیران فدراسیون در کنار علاقه­مندی به رشته­ ورزشی می­تواند تصمیم سازان استراتژیک این رشته را ترغیب نماید تا برنامه­ایی ویژه برای دیپلماسی ورزشی داشته باشند. همچنین پیشنهاد می­گردد کشور از ورزشکاران قهرمان خود که شهرت جهانی دارند، به‌عنوان سفیران ویژه این رشته ورزشی استفاده کند و به ‌صورت غیررسمی از این ورزشکاران برای حل مسائل بین‌المللی بهره گرفته شود. با توجه به این نتایج ضروری است تلاش بسیاری درزمینۀ تصاحب کرسی­های مؤثر بین­المللی ورزشی صورت بگیرد و کسب سهمیه و جایگاه بین‌المللی در مجامع ورزشی در کنار پیروزی و موفقیت ورزشکاران در سطوح بین­المللی ورزش و کسب مدال­های ورزشی به‌عنوان یکی از استراتژی­های مهم در عرصه ورزش شطرنج تلقی گردد و این مهم در اولویت­ها، برنامه­ها و سیاست‌گذاری‌های استراتژیک فدراسیون قرارگرفته تا کشورمان بتواند ازنظر دیپلماسی در سطح بین‌المللی موردتوجه و در سطح بسیار خوب و مهم قرار گیرد.