نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار، دانشکده علوم انسانی، گروه علوم ورزشی، دانشگاه بجنورد، بجنورد، ایران
2 کارشناس ارشد مدیریت ورزشی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شیروان، شیروان، ایران
3 کارشناس ارشد مدیریت ورزشی، دانشگاه بجنورد، بجنورد، ایران
4 دانش آموخته دکتری مدیریت ورزشی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران
چکیده
پژوهش حاضر به بررسی و ارائه راهکارهای توسعه ورزش روستایی و بازیهای بومی محلی پرداخته است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی، و از نظر ماهیت و روش، توصیفی همبستگی میباشد که به صورت آمیخته در دو بخش کیفی و کمی انجام شد. جامعه آماری در بخش کیفی، افراد آگاه به موضوع پژوهش و خبرگان و صاحب‌نظران حیطه ورزش روستایی و بازیهای بومی محلی بودند که تعداد 8 نفر با روش نمونهگیری گلوله برفی انتخاب شدند و در بخش کمی، کارکنان معاونت توسعه ورزش ادارات کل ورزش و جوانان استانها، ادرات ورزش و جوانان شهرستانها، هیئتهای ورزشهای روستایی و بازیهای بومی محلی استانهای ایران و همچنین برخی اساتید دانشگاهی صاحبنظر بودند که تعداد 100 نفر به‌صورت نمونهگیری در دسترس به روش 20 برابر تعداد سوالات متغیری با بیشترین تعداد سوال، جهت کفایت نمونه انتخاب شدند. ابزار پژوهش در بخش کیفی، مصاحبه عمیق نیمهساختارمند بود که از طریق آن مولفههای اصلی موثر بر توسعه ورزش روستای و بازیهای بومی محلی مشخص شد. ابزار پژوهش در بخش کمی، پرسشنامه محققساخته مستخرج از بخش کیفی پژوهش (مطالعه اکتشافی نظام‌مند با استفاده از مطالعه کتابخانهای و مصاحبه) با مقیاس 5 ارزشی لیکرت بود (67 سوال). تحلیل عاملی تاییدی با استفاده از نرمافزار اسمارت پیالاس جهت تحلیل دادهها استفاده گردید. نتایج حاکی از آن بود که اولویت سازههای مدل به ترتیب شامل تأمین امکانات مشارکت ورزشی، نیازسنجی ورزشی روستاییان، نقشهای ذینفع، نوآوری و تنوعبخشی ورزشی، احیا و ترویج بازیهای بومی سنتی، دستاورد و بازخورد مشارکت ورزشی، هدفمندسازی و استمرار مشارکت ورزشی، نهادهای متولی، مشارکت ورزش و بازی روستاییان، توسعه پایدار ورزش روستایی و بازی بومی سنتی، فرهنگسازی مشارکت ورزشی، تقسیم کار میان‌بخشی و فرابخشی و آموزش همگانی فعالیت ورزشی بودند.
در نهایت نتایج نشان داد که مدل معادلات ساختاری عوامل تعیین‌کننده توسعه ورزش روستایی و بازیهای بومی محلی برازش مطلوبی دارد و تامین امکانات و زیرساختها در کنار نوآوری، فرهنگسازی و تنوعبخشی از نقش تعیین کنندهای در توسعه ورزش روستایی و بازیهای بومی محلی ایران برخوردار است. مدل نهایی پژوهش، شناختی جامع و کلان بر پایه شناسایی عوامل کلیدی موثر بر توسعه ورزش بومی محلی و چگونگی تعامل آنها با یکدیگر را فراهم میآورد و چارچوبی مناسب و بومی برای مطالعات بیشتر و دقیقتر در این حوزه است و میتواند برای توسعه ورزش بومی محلی مبنای عمل قرار گیرد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Providing Solutions for the Development of Rural Sports and Local Indigenous Games
نویسندگان [English]
- Misaq Hosseini Keshtan 1
- reza saeedi 2
- Mohsen Rezaei 3
- salah dastoom 4
1 Assistant professor, Department of Sport Sciences, Faculty of Humanities, University of Bojnord, Bojnord, Iran
2 M.A in Sport Management, Azad Islamic University, Shirvan Branch, Shirvan, Iran
3 M.A in Sport Management, University of Bojnord, Bojnord, Iran
4 PhD in Sport Management, University of Guilan, Rasht, Iran
چکیده [English]
The study is to provide solutions for the development of rural sports and local indigenous games. This research is applied in terms of purpose and descriptive correlational research in terms of method that was conducted by the mixed method in two parts: quantitative and qualitative. The statistical population in the qualitative part was all people aware of the research topic and experts in the field of indigenous and rural sports- 8 people were selected by snowball method - and in the quantitative part, all employees of the deputy of sports development of the general directorate of sports and youth the cities as well as the rural sports delegations and Local Indigenous Games of the provinces of Iran and the university professors who were experts- 100 people were selected by the method of 20 times the number of variable questions with the highest number of questions. The research tool in the qualitative part was an in-depth semi-structured interview through which the main components influencing the development of rural sports and local indigenous games were identified and the research tool in the quantitative part was a researcher-made questionnaire extracted from the qualitative part of the research (systematic exploratory study using library study and interview) with a 5-point Likert scale (67 questions). Confirmatory factor analysis and path analysis were used to analyze the data using PlS software. Concerning the priority of the model structures, the results showed that the priority of the structures was to provide sports participation facilities, rural sports needs assessment, beneficiary roles, innovation and sport diversification, the restoration and promotion of traditional indigenous games, the achievement and feedback of sports participation Goal-oriented and ongoing sports participation, trusteeship institutions, participation of sports and play of villagers, sustainable development of rural sports and traditional indigenous games, the development of sports participation culture, the division of cross-sectional work and education, and general education of sports activities.
Finally, the results showed that the structural equation model was of a good fit for rural development and local indigenous games, and the provision of facilities and infrastructure along with innovation, culture, and diversification has a decisive role in the development of rural sports and local indigenous games in Iran. According to the final model and how the factors interact with each other, a suitable and indigenous framework for more and more detailed studies in this field is obtained, which can be the basis for the development of local indigenous sports.
کلیدواژه‌ها [English]
- Rural Sport
- Local Indigenous Games and Sports Development
ارائه راهکارهای توسعه ورزش روستایی و بازی های بومی محلی ایران
محسن رضائی[1]
میثاق حسینی کشتان[2]
رضا سعیدی[3]
صلاح دستوم[4]
تاریخ دریافت مقاله: 10/7/1400
تاریخ پذیرش مقاله:10/11/1400
مقدمه
فرهنگ، میراث کهنی است که در طول قرن‌ها از گذشتگان به آیندگان، توسعه[5] و تحول یافته و از نسلی به نسل دیگر رسیده است (شهرکی 1383: 2). شخصیت و هویت هر نسل مایه استقلال خویش را از فرهنگ دریافت میکند و اگر فرهنگ را از یک ملت جدا کنند در واقع آن نسل را از خویشتن خویش جدا نموده‌اند. تاریخ یک صد ساله اخیر ایران شاهد هجوم گسترده و همه جانبه فرهنگی بر تار و پود خویش است و تمامی جنبههای فرهنگی کشور را تحت تأثیر قرار داده تا جایی که حتی بازیها و ورزشهای بومی محلی[6] که یکی از وجوه پهنه هنر و فرهنگ هر قوم است، نیز تحت تأثیر قرارگرفته و همچون سایر جنبههای فرهنگ مردم رو به فراموشی رفته است. بازیها و ورزش‌هایی که پدران و نیاکان ما از برکت فرهنگ دیرپای خود و به پیروی از فهم و ادراک فطری، موافق آداب و رسوم و بافت شهر و دیار خود و منطبق بر الگوهای حرکتی روزمره زندگی خویش خیلی راحت و سنجیده ابداع نموده بودند، اکثر آنها در اشاعه و گسترش ورزشهای نوین و بازیهای سرزمین‌های دیگر، به دست فراموشی سپرده شده است (شهرکی، ۱۳۸۳: 2). از طرفی، با کاهش جمعیت روستایی و توسعه صنعت و فناوری و تغییر در سبک زندگی مردم بسیاری از بازیهای سنتی و بومی از بین رفتهاند و یا کمرنگ شدهاند و بسیاری از بازیهای اصیل و با هویت که در تاریخ و فرهنگ گذشتگان ما ریشه دارند، فراموش شدهاند (رکنالدین افتخاری و همکاران، 1397: 236). هر ملتی بازیها و سرگرمی خـاص خـود را دارد و همه انسان‌ها تمایل دارند در کنار فعالیتهای معیشتی، به فعالیتهای سرگرم‌کننده و شادی‌آور بپردازند که برخاسته از تمایلات درونی آن‌هاست و این فعالیتها مرزهای سن، جنس، موقعیت اجتماعی، اقتصـادی و جغرافیایی، و شهر و روستا را در هم می‌شکند. از طرفی، مناطق روستایی دارای انواع بازیها و سرگرمی‌های محلی هستند که لایه‌هایی از فرهنگ را بـه دور خود تنیده‌اند (نقوی و همکاران، 1392: 113؛ به نقل از بوگوپا[7]،۲۰۰۱).
نقش و جایگاه روستاها در فرآیندهای توسعه اقتصادی، اجتماعی و سیاسی در مقیاس محلی، منطقهای، ملی، بین‌المللی و پیامدهای توسعه‌‌نیافتگی مناطق روستایی، از جمله: فقر گسترده، نابرابری فرآیند رشد سریع جمعیت، بیکاری، مهاجرت، حاشیه‌نشینی شهری و غیره موجب توجه به توسعه روستایی و حتی تقدم آن بر توسعه شهری شده است. در این میان، ورزش و بازیهای بومی محلی نقش بسیار مهمی در ساختار منـاطق روستایی دارند و این رویکرد بر سلامت جسمانی، شناخت هویت‌ها و فرصتهای تعامل اجتماعی ساکنان روستایی نقشی اساسی دارد (نقوی و همکاران، ۱۳۹۲: 111). بازیهای بومی محلی به بازی‌هایی اطلاق میشود که فقط در منطقه یا محله خاصی اجرا شوند، ولی در بازیهای محلی وسعت تحت پوشش بازی بیشتر شده و اختصاص به مناطقی دارد که دارای وجوهاتی مشترک مانند آب و هوا، زبان و غیره باشند. بازیهای بومی محلی شامل مزایا و فوائد بسیاری است؛ از جمله میتوان به منافع اجتماعی، فیزیکی، روانی، عاطفی، آگاهی و دانش اشاره کرد اندام و همکاران، ۱۳۹۳: 50؛ به نقل از شریعت زاده، 1371).
توسعه ورزش به سبب تأثیر مثبت بر تأمین سلامت جسمی و روحی، گذران سالم اوقات فراغت و آثار شگرف آن در ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی میتواند به عنوان یکی از اصلی‌ترین ابزارهای توجه به انسان به‌عنوان محور توسعه پایدار قلمداد شود (پاپزن و همکاران، ۱۳۹۵: 89). فعالیتهای ورزشی موجب سرزندگی افراد و رفع انزواطلبی و رشد شخصیت اجتماعی و فرهنگی و تعالی رفتارها و ارزش‌های سـاکنان روسـتایی میشود (نقوی و همکاران، ۱۳۹۲: 114؛ به نقل از درخشان زاویه،1390). روستا و روستاییان منابع بنیانی تولید و رشد اقتصاد ملی در هر جامعه‌ای هستند و اهمیت والایی نیز دارند که بی‌توجهی و به فراموشی سپردن این نیروهای مولد و مؤثر در توسعه اقتصادی و ضعف امکانات زیستی سبب مهاجرت‌های شدید روستا به شهری می‌گردد. این مسئله، نه تنها سبب تنزل و انحطاط نسبی روستاها و فاصله گرفتن روستاییان از هویت فرهنگی و بومی خود میشود، بلکه مشکلات عدیده‌ای را سد راه مسئولان و برنامه‌ریزان شهری می‌نماید. بنابراین ضروری است به ارتقای کمی و کیفی سطح زندگی در نواحی روستایی و تأمین نشاط و سلامت جسمانی و روانی روستاییان توجه کافی صورت پذیرد. یکی از مهمترین روشها برای رسیدن به این هدف، تدوین برنامه‌های سالم و مفرح برای پر کردن اوقات فراغت روستاییان میباشد. این هدف علاوه بر تأمین سلامت جسمانی و روانی روستاییان موجب افزایش سطح کارآیی افراد و جلوگیری از بروز بسیاری از مشکلات و معضلات در اجتماع خواهد شد (پاپزن و همکاران، ۱۳۹4: 732).
آموزش و تمرین مهارت‌های مختلف، برخورداری ورزشهای بومی و محلی از تنوع و گوناگونی، سهولت انجام ورزشهای بومی و محلی، پیوند با ساختارهای فرهنگی روستا، قابلیت سازگاری بالا با شرایط جامعه امروزی، جلوگیری از انحرافات اجتماعی در جوانان، وجود زمینه برگزاری جشنواره‌های ورزشی بومی و محلی به عنوان مهمترین مزیت ورزشهای بومی و محلی برای توسعه ورزش روستایی محسوب می‌شوند (پاپزن و همکاران، 1394: 18). رشد و توسعه مناطق روستایی بسیار فراتر از برنامهریزی برای توسعه کشاورزی تلقی میشود و حتی توسعه روستایی به افزایش تولید، اشتغال و بهره‌گیری از ظرفیت‌های مناطق روستایی نیز محدود نمی‌شود، بلکه ایجاد کیفیت‌های جدید زندگی در جهت رشد و تعالی انسان‌ها نیز در این چارچوب مطرح میشود که توسعه ورزش یکی از آن‌هاست. بر اساس نتایج مطالعات مختلفی همچون: بوگوپا (۲۰۰۱)، تانگوتم و چنتاچن[8] (۲۰۰۹)، مدوجیچ[9] و همکاران (۲۰۱۱) و غفوری (۱۳۹۴) بازیهای بومی و محلی به دلیل انطباق با علایق ذوقی، هنری و فرهنگی جامعه میتواند در جذب گردشگران و توسعه ورزش و رونق اقتصادی مناطق روستایی مؤثر واقع شوند. در همین راستا زابکی[10] (2019) در پژوهشی به بهبود و ارتقای فرهنگ و زبان بومی آمریکا در بازیهای کامپیوتری پرداخت، و ماتمبو و مخیز[11] (2019) در پژوهشی تاثیر بازیهای بومی و محلی آفریقای جنوبی در بهبود رفتارها و مشاوره کودکان را مورد بررسی قرار دادند. دلگادو[12] (2019) نیز در پژوهش خود گزارش نمود که بازیهای بومی محلی در کاستاریکا چارچوبی را برای یکپارچگی پایدار، برابری اجتماعی، صلح و یکپارچگی منطقهای در آمریکای مرکزی ایجاد میکند. . اجو[13] (2019) نیز در پژوهشی نشان داد که بازیهای بومی و محلی آفریقا به‌عنوان یک میراث بر تعلیم و تربیت تاثیرگذار است و به عنوان یک متغیر میانجی به جامعه نشان میدهد که به چه جایی تعلق داشته و ارزش وجودی آنها در سرزمینشان به چه صورت است. چن[14] و همکاران (2018) در پژوهشی با عنوان «بررسی پوشش رسانهای بازیهای بومی ملل جهان در سال 2017 و بازیهای بومی آمریکای شمالی» دریافتند که بازیهای بومی و محلی مردمان بومی کانادا تا چه میزان نشان‌دهنده چالشها، آسیبپذیری، دشواریها، فقدان منابع و فرصتهای لازم، موانع اقتصادی و اجتماعی و عدم آموزش مناسب برای این قشر کانادا میباشند. سالامینا[15] (2019) با بررسی دلایل زوال بازیهای بومی محلی استان لیمپوپو آفریقای جنوبی اشاره نمود که دلایل عدم‌مشارکت افراد در بازیهای بومی محلی شامل از دست دادن علاقه و توسعه فناوری و دستگاههای الکترونیکی میباشد. کایران و نایتز[16] (2010) نیز اثربخشی بازیهای بومی سنتی بر بهبود فعالیت بدنی و تعامل فرهنگی دانش آموزان شمال کوئینزلند را گزارش نمودند. پرامانیک[17] (2018) نیز با بررسی بازیهای بومی و محلی مناطق روستایی اودشای غربی هندوستان گزارش نمود که بازیهای سنتی کودکان روستایی با میراث فرهنگی یک جامعه غنی شده و به‌عنوان منبع انتقال دانش عمل میکند. همچنین بازیهای سنتی جزئی از میراث فرهنگی و فرهنگ فردی میباشد که با گذشت زمان و به دلیل شیوه زندگی مدرن و افزایش بیگانگی در نسلهای جوان به دست فراموشی سپرده میشود. همچنین کیم[18] و همکاران (2019)، گولونگ[19] و همکاران (2017) و لی[20] و همکاران (2016) گزارش نمودند که توسعه ورزش روستایی پیامدهایی مانند توسعه رضایت از زندگی، غرور، لذت، سطح سلامت، شاخصهای اجتماعی و همچنین توسعه توریسم در روستاها را در پی خواهد داشت.
در ایران اگر چه امکانات ورزشی فراوانی وجود دارد، اما توزیع این امکانات متناسب با پراکندگی جمعیت نبوده است؛ به طوری که بسیاری از این امکانات در مراکز استانها و یا شهرهاست و جمعیت کثیری که در روستاها، مناطق مرزی و دورافتاده زندگی می‌کنند از امکانات ورزشی مناسبی برخوردار نیستند. در این مناطق به دلیل کمبود این‌گونه امکانات اقشار مختلف جامعه به‌ویژه جوانان و جوانان و دانش‌آموزان نمی‌توانند اوقات فراغت خود را به خوبی سپری نمایند و بسیاری آن را به بطالت می‌گذرانند. بنابراین به نظر میرسد باید در این‌گونه مناطق راه‌حل‌های مناسبی را برای برطرف کردن این مشکل جستجو نمود که یکی از این راه‌حل‌ها میتواند پرداختن به بازیهای بومی محلی هر منطقه باشد (شهرکی،۱۳۸۳: 11). بازیهای بومی محلی از یک طرف بافرهنگ اصیل و سنتی ایران عجین هستندو از طرف دیگر، انجامشان نیازی به امکانات فراوان ندارد، در هر فصل و مکانی قابل‌اجرایند و همچنین قابلیت پاسخ دادن به هر سلیقه و استعدادی را دارند. لذا میتوان آنها را با شعار «ورزش برای ورزش» در سطح جامعه عمومیت داد. عده‌ای از پژوهشگران که در زمینه‌های فرهنگی به مطالعه پرداخته‌اند، تحقیقاتی در زمینه بازیها و ورزشهای بومی محلی به شکلی محدود انجام داده‌اند که این تحقیقات اغلب توسط جامعه‌شناسان و تاریخ‌نویسان به رشته تحریر در آمده است. اینک با توجه به نیاز مبرم به شناخت فرهنگ اصیل ایران جهت توسعه و رشد ارزش‌های مثبت جامعه این ضرورت احساس می‌گردد که باید با سیاست‌گذاری و برنامهریزی مناسب، توجه بیشتری به فرهنگ و عناصر فرهنگی کشور از جمله بازیهای بومی محلی شود، چرا که این فعالیتها میتوانند توسعه پایدار در روستاها را شکوفا نمایند (نیازی،۱۳۹۰: 6). ایران نیز از گروه‌های مختلف قومیتی تشکیل شده است که هر یک از این قوم‌ها دارای فرهنگ و آداب رسوم مختلف میباشند و باعث وجود بازیهای مختلف و ورزشهای متنوع شدهاند. پژوهش حاضر نیز به دنبال ارائه راهکارهای توسعه ورزش روستایی و بازیهای بومی محلی است تا با ترویج این بازیها و انتقال آنها به آیندگان از فراموشی آنها جلوگیری کند و موجب توسعه ورزش روستاها شود. بنابراین فراتر از برنامه‌ها، اهداف و محورهای تعیین‌شده در نهادهای مسئول، ضروری است الگوهای مناسب و متناسب با شرایط و همگام با سطوح اصلی ورزش کشور بر اساس مطالعات کلان طراحی شود (شکل1: مدل مفهومی پژوهش) تا دانش و توان موجود در زمینه توسعه ورزش روستایی و بازیهای بومی محلی به بهترین وجه ممکن به کار گرفته شود.
شکل 1: مدل مفهومی پژوهش
روششناسی پژوهش
این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر ماهیت و روش، از نوع توصیفی و همبستگی میباشد که به روش آمیخته اکتشافی در دو بخش کیفی و کمی انجام شد. جامعه آماری در بخش کیفی، تمامی افراد آگاه به موضوع پژوهش و خبرگان و صاحب‌نظران حیطه پژوهش و در بخش کمی تمامی کارکنان معاونت توسعه ورزش اداره کل ورزش و جوانان استانها و شهرستانها و همچنین هیئتهای ورزشهای روستایی و بازیهای بومی و محلی استانهای ایران و اساتید دانشگاهی صاحبنظر میباشند. نمونهگیری در بخش کیفی به‌صورت غیراحتمالی و از روش گلولهبرفی تا رسیدن به اشباع نظری استفاده شد(8 نفر) و در بخش کمی، به‌صورت نمونهگیری در دسترس به روش 20 برابر تعداد سوالات متغیری با بیشترین تعداد سوال، جهت کفایت نمونه انجام گردید. بر این اساس برخی متغیرها با 5 سوال دارای بیشترین تعداد بودند و 20 برابر آن در نظر گرفته شد. جهت اطمینان از نمونه 100 نفری، پرسشنامه در بین 110 نفر توزیع گردید (بیشتر به‌صورت نسخه الکترونیک) واز بین 105 پرسشنامه دریافتی، 100 پرسشنامه انتخاب شدند. ابزار پژوهش در بخش کیفی، مصاحبه عمیق نیمهساختارمند و در بخش کمی، پرسشنامه محققساخته مستخرج از بخش کیفی پژوهش (مطالعه اکتشافی نظام‌مند با استفاده از مطالعه کتابخانهای و مصاحبه) با مقیاس 5 ارزشی لیکرت[21] بود (67 سوال). روایی ابزار پژوهش ابتدا در بخش روایی محتوایی توسط10 نفر شامل 5 تن از اساتید مدیریت ورزشی و 5 تن از مدیران ورزشی ارزیابی و تایید گردید و روایی سازه آن با استفاده از تکنیکهای حداقل مربعات جزئی بررسی شد. به جهت غیرطبیعی بودن توزیع متغیرهای پژوهش و نیاز به آزمون فرضیات میانجی، از نرمافزار اسمارت پیالاس[22] استفاده گردید. لذا برای برازش مدل اندازه‌گیری از شاخصهای روایی همگرا، روای واگرا، پایای ترکیبی و آلفای کرونباخ[23] و برای برازش مدل ساختاری از ضریب تشخیص(R2)، شاخص [24]GOF، شاخص بلایندفولدینگ[25] (Q2) و شاخص انداره اثر (F2) استفاده شده است.
یافتههای پژوهش
در ابتدا متغیرهای پژوهش بر اساس شاخصهای میانگین و انحراف استاندارد توصیف شدند. عامل تأمین امکانات مشارکت ورزشی دارای بیشترین میانگین (28/4) و آموزش همگانی فعالیت ورزشی دارای کمترین میانگین (53/3) بود.
جدول 1: آمار توصیفی مربوط به مقیاسهای پرسشنامه
|
مولفه |
میانگین |
انحراف معیار |
مولفه |
میانگین |
انحراف معیار |
|
تأمین امکانات مشارکت ورزشی |
28/4 |
75/0 |
نهادهای متولی |
97/3 |
83/0 |
|
نیازسنجی ورزشی روستاییان |
22/4 |
17/1 |
مشارکت ورزش و بازی روستاییان |
96/3 |
06/1 |
|
نقشهای ذینفع |
21/4 |
95/0 |
توسعه پایدار ورزش روستایی و بازی بومی سنتی |
94/3 |
49/1 |
|
نوآوری و تنوعبخشی ورزشی |
19/4 |
86/0 |
فرهنگسازی مشارکت ورزشی |
92/3 |
84/0 |
|
احیا و ترویج بازیهای بومی سنتی |
17/4 |
25/1 |
تقسیم کار میان بخشی و فرابخشی |
76/3 |
96/0 |
|
دستاورد و بازخورد مشارکت ورزشی |
15/4 |
53/1 |
آموزش همگانی فعالیت ورزشی |
53/3 |
95/0 |
|
هدفمندسازی و استمرار مشارکت ورزشی |
05/4 |
32/1 |
با توجه به جدول 1 مشاهده میشود که به ترتیب تامین امکانات مشارکت ورزشی با میانگین 28/4، نیازسنجی ورزشی روستاییان با میانگین 22/4 و نقشهای ذینفع با میانگین 21/4، بیشترین میانگینها و فرهنگسازی مشارکت ورزشی با میانگین 92/3، تفسبم کار میان بخشی و فرابخشی با میانگین 76/3 و آموزش همگانی فعالیت ورزشی با میانگین 53/3 کمترین میانگینها را در بین مقیاسهای مربوط به پرسشنامه داشتند.
بخش مدلسازی شامل دو بخش برازش مدل و نتایج آزمون فرضیات (روابط) بود:
برازش مدل: بارهای عاملی بیشتر سنجه‌ها در سازه مربوط به خود بالاتر از 4/0 میباشند. بر اساس نتایج به‌دست آمده از همبستگی‌ها (بین متغیرها بالا بود) و جذر AVE، روایی همگرا و واگرای مدل در سطح سازه را از نظر معیار فرونل و لاکر مورد تایید قرار گرفت. تمامی متغیرها دارای مقدار آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی بالای 70/0 میباشند که نشان دهنده این است که مدل دارای پایایی (چه از نظر آلفای کرونباخ و چه از لحاظ پایایی ترکیبی) مناسبی است. ضریب معنادار (T-values) تمامی مسیرهای روابط بین مؤلفههای پژوهش و همچنین گویهها با هر یک از عاملهای خود بزرگ‌تر از 96/1 و معنی‌دار است. این معنیداری حاکی از پیشبینی صحیح روابط مدل پژوهشی است. جدول نشان میدهد که میزان R2 اکثر متغیرهای پژوهش (به جز چهار متغیر) بسیار بالاتر از 33/0 و در محدوده 67/0 یا بزرگ‌تر از آن هستند؛ این بدین معنی است که مدل ساختاری پژوهش دارای برازش قوی و قدرت توضیح دهندگی بالاست. اندازه اثر (F2) هر یک از عامل‌ها با ابعاد خودش که اکثرا دارای اندازه اثر بزرگ هستند، نشان میدهد که اثر 2 رابطه اندازه اثر کوچک دارد. مقادیر معیار Q2نشان داد که مدل دارای قدرت پیشبینی بسیار قوی است.
جدول 2: شاخصهای برازش مدل
|
ابعاد |
R Square |
communalities |
SSO |
SSE |
Q² |
Composite Reliability |
Cronbach's Alpha |
AVE |
|
آموزش همگانی فعالیت ورزشی |
288/0 |
585/0 |
000/480/3 |
585/510/2 |
279/0 |
846/0 |
749/0 |
585/0 |
|
احیا و ترویج بازیهای بومی و محلی |
483/0 |
577/0 |
000/044/1 |
296/675 |
353/0 |
844/0 |
756/0 |
577/0 |
|
تامین امکانات مشارکت ورزشی |
392/0 |
540/0 |
000/480/3 |
418/143/2 |
384/0 |
851/0 |
779/0 |
540/0 |
|
تقسیم کار میان‌بخشی |
459/0 |
537/0 |
000/784/2 |
952/701/1 |
389/0 |
926/0 |
916/0 |
537/0 |
|
توسعه پایدار ورزش روستایی و بازی بومی سنتی |
546/0 |
668/0 |
000/740/1 |
013/181/1 |
321/0 |
889/0 |
834/0 |
668/0 |
|
دستاورد و بازخورد مشارکت ورزشی |
514/0 |
553/0 |
000/088/2 |
739/426/1 |
317/0 |
788/0 |
798/0 |
553/0 |
|
فرهنگسازی مشارکت ورزشی |
296/0 |
705/0 |
000/392/1 |
794/880 |
367/0 |
877/0 |
789/0 |
705/0 |
|
مشارکت ورزش و بازی روستاییان |
352/0 |
722/0 |
000/740/1 |
617/534/1 |
118/0 |
836/0 |
730/0 |
722/0 |
|
نقش ذینفع |
برونزا |
554/0 |
000/088/2 |
511/483/1 |
290/0 |
831/0 |
731/0 |
554/0 |
|
نهاد متولی |
برونزا |
519/0 |
000/392/1 |
114/877 |
370/0 |
810/0 |
786/0 |
519/0 |
|
نوآوری و تنوعبخشی ورزشی |
151/0 |
621/0 |
000/088/2 |
663/670/1 |
200/0 |
891/0 |
847/0 |
621/0 |
|
نیازسنجی ورزش روستایی |
291/0 |
539/0 |
000/740/1 |
815/916 |
444/0 |
823/0 |
717/0 |
539/0 |
|
هدفمندسازی و استمرار مشارکت ورزشی |
510/0 |
559/0 |
000/088/2 |
502/269/1 |
392/0 |
789/0 |
793/0 |
559/0 |
با توجه به جدول 2 مشاهده میشود که مدل پژوهش روایی و پایایی مطلوب و همچنین قدرت پیشبینی و قدرت توضیح دهندگی بالای دارد.
جدول 3: بررسی روایط هریک از عوامل با یکدیگر
|
روابط هریک از عامل‌ها با همدیگر |
P Values |
T Statistics |
میزان F2 |
میزان اندازه اثر |
|
آموزش همگانی فعالیت ورزشی -> مشارکت ورزش و بازی روستاییان |
001/0 |
200/2 |
076/2 |
اثر بزرگ |
|
احیا و ترویج بازیهای بومی و محلی -> توسعه پایدار ورزش روستایی و بازی بومی سنتی |
001/0 |
445/8 |
354/0 |
اثر بزرگ |
|
تامین امکانات مشارکت ورزشی -> مشارکت ورزش و بازی روستاییان |
001/0 |
787/3 |
605/10 |
اثر بزرگ |
|
تقسیم کار میان‌بخشی -> آموزش همگانی فعالیت ورزشی |
001/0 |
660/7 |
073/5 |
اثر بزرگ |
|
تقسیم کار میان‌بخشی -> تامین امکانات مشارکت ورزشی |
001/0 |
763/10 |
786/0 |
اثر بزرگ |
|
تقسیم کار میان‌بخشی -> فرهنگسازی مشارکت ورزشی |
001/0 |
618/8 |
204/3 |
اثر بزرگ |
|
تقسیم کار میان‌بخشی -> نوآوری و تنوعبخشی ورزشی |
001/0 |
815/4 |
411/3 |
اثر بزرگ |
|
تقسیم کار میان‌بخشی -> نیازسنجی ورزش روستایی |
001/0 |
430/7 |
611/5 |
اثر بزرگ |
|
دستاورد و بازخورد مشارکت ورزشی -> احیا و ترویج بازیهای بومی و محلی |
001/0 |
161/4 |
107/0 |
اثر کوچک |
|
دستاورد و بازخورد مشارکت ورزشی -> هدفمندسازی و استمرار مشارکت ورزشی |
001/0 |
818/5 |
528/0 |
اثر بزرگ |
|
فرهنگسازی مشارکت ورزشی -> احیا و ترویج بازیهای بومی و محلی |
001/0 |
753/4 |
131/8 |
اثر بزرگ |
|
مشارکت ورزش و بازی روستاییان -> دستاورد و بازخورد مشارکت ورزشی |
001/0 |
917/10 |
583/2 |
اثر بزرگ |
|
نقش ذینفع -> تقسیم کار میان‌بخشی |
001/0 |
217/5 |
098/3 |
اثر بزرگ |
|
نهاد متولی -> تقسیم کار میان‌بخشی |
001/0 |
698/5 |
403/0 |
اثر بزرگ |
|
نوآوری و تنوعبخشی ورزشی -> هدفمندسازی و استمرار مشارکت ورزشی |
001/0 |
486/2 |
838/1 |
اثر بزرگ |
|
نیازسنجی ورزش روستایی -> مشارکت ورزش و بازی روستاییان |
001/0 |
159/1 |
041/5 |
اثر بزرگ |
|
هدفمندسازی و استمرار مشارکت ورزشی -> توسعه پایدار ورزش روستایی و بازی بومی سنتی |
001/0 |
682/1 |
115/0 |
اثر کوچک |
با توحه به جدول 3 ، معناداری تمامی روابط به غیر از دو رابطه مورد تایید است. همچنین به غیر از دو رابطه که اندازه اثر کوچک دارند، باقی روابط دارای اندازه اثر بزرگ میباشد.
برازش کلی مدل با استفاده از شاخص [26]GOF و از طریق معادله زیر قابل محاسبه میباشد. مقادیر به‌دست آمده توسط این فرمول میتواند با سه مقدار 01/0، 25/0 و 36/0 در سه سطح ضعیف، متوسط و قوی تقسیم‌بندی شوند.
GOF 2 GOF
برازش کلی قوی
با توجه به آن که معیار نامبرده برابر 582/0 میباشد، برازش کلی مدل در حد "بسیار قوی" مورد تایید قرار می‌گیرد.
آزمون روابط مدل مفهومی: روابط بین متغیرهای پژوهش در محیط نرم افزار مورد بررسی قرار گرفت و نتایج آن به صورت شکل 2 و جدول 4 میباشد.
شکل 2: میزان ضریب اثر و ضریب معناداری (T-values) مدل نهایی پژوهش
در شکل 2 مدل نهایی پژوهش با ضرایب مسیر و آماره تی نمایش داده شده است. همانطور که مشاهده میشود تمامی روابط به غیر از دو رابطه دارای آماره تی مورد قبول میباشند.
جدول 4: نتایج فرضیه اصلی آزمون مدل نهایی پژوهش
|
روابط هریک از عاملهای اصلی با یکدیگر |
ضریب مسیر |
تیولیو |
سطح معنیداری |
نتیجه فرضیه |
|
آموزش همگانی فعالیت ورزشی->مشارکت ورزش و بازی روستاییان |
325/0 |
200/2 |
001/0 |
تایید |
|
احیا و ترویج بازیهای بومی و محلی->توسعه پایدار ورزش روستایی و بازی بومی سنتی |
654/0 |
445/8 |
001/0 |
تایید |
|
تامین امکانات مشارکت ورزشی->مشارکت ورزش و بازی روستاییان |
428/0 |
787/3 |
001/0 |
تایید |
|
تقسیم کار میان‌بخشی->آموزش همگانی فعالیت ورزشی |
536/0 |
660/7 |
001/0 |
تایید |
|
تقسیم کار میان‌بخشی->تامین امکانات مشارکت ورزشی |
626/0 |
763/10 |
001/0 |
تایید |
|
تقسیم کار میان‌بخشی->فرهنگسازی مشارکت ورزشی |
545/0 |
618/8 |
001/0 |
تایید |
|
تقسیم کار میان‌بخشی->نوآوری و تنوعبخشی ورزشی |
388/0 |
815/4 |
001/0 |
تایید |
|
تقسیم کار میان‌بخشی->نیازسنجی ورزش روستایی |
539/0 |
430/7 |
001/0 |
تایید |
|
دستاورد و بازخورد مشارکت ورزشی->احیا و ترویج بازیهای بومی و محلی |
415/0 |
161/4 |
001/0 |
تایید |
|
دستاورد و بازخورد مشارکت ورزشی->هدفمندسازی و استمرار مشارکت ورزشی |
536/0 |
818/5 |
001/0 |
تایید |
|
فرهنگسازی مشارکت ورزشی->احیا و ترویج بازیهای بومی و محلی |
405/0 |
753/4 |
001/0 |
تایید |
|
مشارکت ورزش و بازی روستاییان->دستاورد و بازخورد مشارکت ورزشی |
717/0 |
917/10 |
001/0 |
تایید |
|
نقش ذینفع->تقسیم کار میان‌بخشی |
388/0 |
217/5 |
001/0 |
تایید |
|
نهاد متولی->تقسیم کار میان‌بخشی |
401/0 |
698/5 |
001/0 |
تایید |
|
نوآوری و تنوعبخشی ورزشی->هدفمندسازی و استمرار مشارکت ورزشی |
270/0 |
486/2 |
001/0 |
تایید |
|
نیازسنجی ورزش روستایی->مشارکت ورزش و بازی روستاییان |
144/0 |
159/1 |
001/0 |
رد |
|
هدفمندسازی و استمرار مشارکت ورزشی->توسعه پایدار ورزش روستایی و بازی بومی سنتی |
136/0 |
682/1 |
001/0 |
رد |
با توجه به نتایج جدول 4 و شکل 2، به جز 2 اثر نیازسنجی ورزش روستایی بر مشارکت ورزش و بازی روستاییان و هدفمندسازی و استمرار مشارکت ورزشی بر توسعه پایدار ورزش روستایی و بازی بومی سنتی که مورد تایید قرار نگرفت (05/0P>) تمامی ضرایب معنیداری t از 96/1 بزرگ‌تر هستند که این امر معنی‌دار بودن تمامی سؤالات و روابط میان متغیرها را در سطح اطمینان 95درصد تایید می‌سازد. بر اساس تحلیل مسیر مشخص شد که متغیر آموزش همگانی فعالیت ورزشی به‌طور مستقیم اثر معناداری بر مشارکت ورزش و بازی روستاییان دارد و حدود 32 درصد این متغیر را تبیین میکند. همچنین متغیر احیا و ترویج بازیهای بومی و محلی به‌طور مستقیم اثر معناداری بر توسعه پایدار ورزش روستایی و بازی بومی سنتی دارد و حدود 65 درصد این متغیر را تبیین میکند. متغیر تامین امکانات مشارکت ورزشی به‌طور مستقیم اثر معناداری بر مشارکت ورزش و بازی روستاییان دارد و حدود 42 درصد این متغیر را تبیین میکند. متغیر تقسیم کار میان‌بخشی به‌طور مستقیم اثر معناداری بر آموزش همگانی فعالیت ورزشی دارد و حدود 53 درصد این متغیر را تبیین میکند. متغیر تقسیم کار میان‌بخشی به‌طور مستقیم اثر معناداری بر تامین امکانات مشارکت ورزشی دارد و حدود 62 درصد این متغیر را تبیین میکند. متغیر تقسیم کار میان‌بخشی به‌طور مستقیم اثر معناداری بر فرهنگسازی مشارکت ورزشی دارد و حدود 54 درصد این متغیر را تبیین میکند. متغیر تقسیم کار میان‌بخشی به‌طور مستقیم اثر معناداری بر نوآوری و تنوعبخشی ورزشی دارد و حدود 38 درصد این متغیر را تبیین میکند. متغیر تقسیم کار میان‌بخشی به‌طور مستقیم اثر معناداری بر نیازسنجی ورزش روستایی دارد و حدود 53 درصد این متغیر را تبیین میکند. متغیر دستاورد و بازخورد مشارکت ورزشی به‌طور مستقیم اثر معناداری بر احیا و ترویج بازیهای بومی و محلی دارد و حدود 41 درصد این متغیر را تبیین میکند. متغیر دستاورد و بازخورد مشارکت ورزشی به‌طور مستقیم اثر معناداری بر هدفمندسازی و استمرار مشارکت ورزشی دارد و حدود 53 درصد این متغیر را تبیین میکند. متغیر فرهنگسازی مشارکت ورزشی به‌طور مستقیم اثر معناداری بر احیا و ترویج بازیهای بومی و محلی دارد و حدود 40 درصد این متغیر را تبیین میکند. متغیر مشارکت ورزش و بازی روستاییان به‌طور مستقیم اثر معناداری بر دستاورد و بازخورد مشارکت ورزشی دارد و حدود 71 درصد این متغیر را تبیین میکند. متغیر نقش ذینفع به‌طور مستقیم اثر معناداری بر تقسیم کار میان‌بخشی دارد و حدود 38 درصد این متغیر را تبیین میکند. متغیر نهاد متولی به‌طور مستقیم اثر معناداری بر تقسیم کار میان‌بخشی دارد و حدود 40 درصد این متغیر را تبیین میکند. متغیر نوآوری و تنوعبخشی ورزشی به‌طور مستقیم اثر معناداری بر هدفمندسازی و استمرار مشارکت ورزشی دارد و حدود 27 درصد این متغیر را تبیین میکند. متغیر نیازسنجی ورزش روستایی به‌طور مستقیم اثر معناداری بر مشارکت ورزش و بازی روستاییان ندارد و حدود 14 درصد این متغیر را تبیین میکند. متغیر هدفمندسازی و استمرار مشارکت ورزشی به‌طور مستقیم اثر معناداری بر توسعه پایدار ورزش روستایی و بازی بومی سنتی ندارد و حدود 13 درصد این متغیر را تبیین میکند.
بحث و نتیجهگیری
پژوهش حاضر به بررسی و ارائه راهکارهای توسعه ورزش روستایی و بازیهای بومی محلی پرداخته است. نتایج تحلیل یافتههای پژوهش نشان داد که عوامل موثر بر توسعه ورزش روستایی و بازیهای بومی محلی شامل نهادهای متولی، نقشهای ذینفع، تقسیم کار میان بخشی و فرابخشی، نیازسنجی ورزشی روستاییان، تامین امکانات مشارکت ورزشی و مشارکت ورزش و بازی روستاییان، فرهنگسازی مشارکت ورزشی، نوعآوری و تنوع بخشی ورزشی، هدفمندسازی و استمرار مشارکت ورزشی، دستاورد و بازخورد مشارکت ورزشی، احیا و ترویج بازیهای بومی محلی و توسعه پایدار ورزش روستایی و بازی بومی محلی بودند. در همین راستا اندام و همکاران (1393) عوامل و موانع ورزش بومی محلی را عوامل مدیریتی، روانی، سازمانی، محیطی، فرهنگی و درون فردی گزارش نموند و همچنین نقی زاده و محرمزاده (1400) موانع سازمانی، فرهنگی، اجتماعی، زیرساختی، فردی و اقتصادی را به عنوان مهمترین موانع توسعه بازیهای بومی محلی استان اردبیل شناسایی کردند و خدایی (1386) عوامل اثرگذار بر توسعه ورزش کشور در بخشهای مختلف را آمادگی، امکانات و فناوری جدید، برگزاری اردوها و مسابقات، مدیریت، انگیزش و منابع انسانی دانسته است. میکائیل و هیوت[27] (2018) اظهار داشتند که شرایطی چون: امکانات ورزشی، مسائل اقتصادی، فرهنگی و مدیریتی میتواند این ورزش را به سمت توسعه و پیشرفت هدایت کند. نتایج پژوهش اولیوویرا[28] (2017) نشان میدهد که به طور کلی بعد از انگیزه تندرستی و آمادگی جسمانی، انگیزه کسب نشاط، احساس شادی و تعامل گروهی در مشارکت افراد تاثیر گذارند. فتحی و مطلق (۱۳۸۹) گزارش نمودند که آموزش و تمرین مهارت‌های مختلف، برخورداری ورزشهای بومی و محلی از تنوع و گوناگونی، سهولت انجام ورزشهای بومی و محلی، پیوند با ساختارهای فرهنگی روستا، قابلیت سازگاری بالا با شرایط جامعه امروزی، جلوگیری از انحرافات اجتماعی در جوانان، وجود زمینه برگزاری جشنواره‌های ورزشی بومی و محلی، به عنوان مهمترین مزیت ورزشهای بومی و محلی برای توسعه ورزش روستایی محسوب می‌شوند. در پژوهشی سالامینا (2019) با بررسی دلایل زوال بازیهای بومی محلی استان لیمپوپو آفریقای جنوبی اشاره نمود که دلایل عدم مشارکت افراد در بازیهای بومی محلی شامل از دست دادن علاقه، و توسعه فناوری و دستگاههای الکترونیکی میباشد. پرامانیک (2018) نیز با بررسی بازیهای بومی و محلی مناطق روستایی اودشای غربی هندوستان گزارش نمود که بازیهای سنتی کودکان روستایی با میراث فرهنگی یک جامعه غنی شده و به‌عنوان منبع انتقال دانش عمل میکند و همچنین بازیهای سنتی جزئی از میراث فرهنگی و فرهنگ فردی میباشد که با گذشت زمان و به دلیل شیوه زندگی مدرن و افزایش بیگانگی در نسلهای جوان به دست فراموشی سپرده میشود. همچنین کیم و همکاران (2019)، گولونگ و همکاران (2017)، و لی و همکاران (2016) گزارش نمودند که توسعه ورزش روستایی پیامدهایی مانند توسعه رضایت از زندگی، غرور، لذت، سطح سلامت، شاخصهای اجتماعی و همچنین توسعه توریسم در روستاها خواهد داشت. همچنین بر اساس نتایج مطالعات مختلفی همچون بوگوپا (۲۰۰۱)، تانگوتم و چنتاچن (۲۰۰۹)، مدوجیچ و همکاران (۲۰۱۱) و غفوری (۱۳۹۴) بازیهای بومی و محلی به دلیل انطباق با علایق ذوقی، هنری و فرهنگی جامعه میتواند در جذب گردشگران و توسعه ورزش و رونق اقتصادی مناطق روستایی مؤثر واقع شوند. در پژوهش حاضر با استفاده از نظرات اساتید مدیریت ورزشی کشور ابعاد 13 گانه شامل نهادهای متولی، نقشهای ذینفع، تقسیم کار میان‌بخشی و فرابخشی، نیازسنجی ورزشی روستاییان، تامین امکانات مشارکت ورزشی، آموزش همگانی فعالیت ورزشی، فرهنگسازی مشارکت ورزشی، نوعآوری و تنوعبخشی ورزشی، مشارکت ورزش و بازی روستاییان، هدفمندسازی و استمرار مشارکت ورزشی، دستاورد و بازخورد مشارکت ورزشی، احیا و ترویج بازیهای بومی محلی و توسعه پایدار ورزش روستایی و بازی بومی محلی جهت سنجش میزان تأثیر و طراحی مدل ساختاری انتخاب گردیدند. منظور از نهادهای متولی در این پژوهش، ادارات ورزش و جوانان و هیئتهای ورزشی، هیئتهای ورزش روستایی و بازیهای بومی محلی و سایر سازمانهای ورزشی و نقشهای ذینفع نیز شامل معلمان و مربیان ورزش، ورزشکاران و دانشجویان تربیتبدنی، مسئولان هیئتهای ورزش روستایی و بومی محلی و غیره بود. منظور از تقسیم کار میان‌بخشی و فرابخشی طرحریزی و برنامهریزی توسعه ورزش و بازی در روستاها، نظارت و ارزیابی امور توسعه ورزش و بازی در روستاها بود و نیازسنجی ورزشی روستاییان شامل یافتن ورزش‌ها و بازیهای مناسب برای مردم ساکن در روستاها با توجه به شرایط فیزیکی و روحی و روانی مردم و همچنین با توجه به امکانات موجود در روستاها میباشد. گفتنی است که سابقه نیازسنجی به زمان جنگ جهانی دوم بر می‌گردد؛ زمانی که جامعه‌شناسان و پژوهشگران علوم سیاسی در آمریکا به‌طور وسیع به استفاده از نیازسنجی روی آورند. آنان به خوبی آگاه بودند که این ابزار میتواند مشارکت مردم را در اداره دموکراتیک جامعه افزایش دهد. منظور از تامین امکانات مشارکت ورزشی و مشارکت ورزش و بازی روستاییان، سطح مشارکت افراد در ورزش و سطح برنامه‌های ورزشی و امکانات مورد نیاز آن در هر جامعه است. یکی از راه‌های تدوین اهداف سازمانهای ورزشی، توجه به سطوح مشارکتی افراد است. میزان مشارکت افراد در سطوح مختلف ورزش بر اهداف و سیاست‌های سازمانهای ورزشی اثرگذار است و شناسایی سطوح مشارکت در ورزش، به تشکیل سازمان‌ها و انجمن‌های ورزشی متناسب با هر سطح کمک میکند. همچنین مشارکت ورزشی شامل ترغیب روستاییان برای شرکت در انواع بازیهای بومی محلی و استمرار این مشارکت میباشد. آموزش همگانی فعالیت ورزشی کوششی است که مربی برای انتقال معلوماتی خاص به ورزشکاران خود به کار می‌برد و عمدتاً به مهارت و خبرگی مربی و نوع محتوای آموزشی که مربی به انتقال آن می‌پردازد، بستگی دارد. منظور از آموزش همگانی، انتقال مهارت‌های مربوط به انواع ورزش‌ها و بازیهای محلی است که از اذهان اکثر مردم پاک شده و باید شیوه اجرای این بازیها را بیاموزند. منظور از فرهنگسازی مشارکت ورزشی برگزاری رویدادهای محلی ورزش و بازی خانوادگی، آگاهسازی روستاییان از ضرورت و کارکرد فعالیت ورزشی و بازی میباشد. همچنین نوعآوری و تنوعبخشی ورزشی به معنی استفاده از انواع بازیها و ورزش‌ها با نیازهای مختلف است. منظور از هدفمندسازی و استمرار مشارکت ورزشی برنامهمحور شدن فعالیت ورزشی، انجام فعالیت ورزشی به‌صورت منظم میباشد. همچنین دستاورد و بازخورد مشارکت ورزشی به معنی میزان دستیابی به اهداف تفریحی و شادی ورزش، میزان دستیابی به اهداف سلامتی و تندرستی ورزش است. در نهایت منظور از توسعه پایدار ورزش روستایی و بازی بومی محلی فراهم آوردن راهبردها و ابزارهایی است که بتواند به پنج نیاز شامل تلفیق حفاظت و توسعه، تامین نیازهای اولیه زیستی، دستیابی به عدالت اجتماعی، خودمختاری و تنوع فرهنگی، حفظ یگانگی اکولوژیکی پاسخ داد (امینیان، ۱۳۹۳).
در مورد اولویت سازههای مدل نتایج حاکی از آن بود که اولویت سازهها به ترتیب شامل تأمین امکانات مشارکت ورزشی، نیازسنجی ورزشی روستاییان، نقشهای ذینفع، نوآوری و تنوعبخشی ورزشی، احیا و ترویج بازیهای بومی سنتی، دستاورد و بازخورد مشارکت ورزشی، هدفمندسازی و استمرار مشارکت ورزشی، نهادهای متولی، مشارکت ورزش و بازی روستاییان، توسعه پایدار ورزش روستایی و بازی بومی سنتی، فرهنگسازی مشارکت ورزشی، تقسیم کار میان بخشی و فرابخشی، و آموزش همگانی فعالیت ورزشی بود. تأمین امکانات مشارکت ورزشی و نیازسنجی ورزشی روستاییان در اولویت اول قرار داشت و این عوامل به دلیل کمبود امکانات ورزشی در مناطق روستایی ایران و همچنین مفرح بودن بازیها در ارتباط با شاخصهای نیازسنجی میباشد. در مورد اولویت بعدی یعنی نقشهای ذینفع نیز به نظر میرسد به دلیل نقش مهم معلمان و ورزشکاران در ترویج بازیها در اولویت سوم قرار گرفته است. نوآوری و تنوعبخشی ورزشی نیز با توجه به گذشت زمان و تغییراتی که در سلایق و سبک زندگی مردم به وجود آمده است احساس میشود اما باید توجه داشت تا ماهیت سنتی و نشانههای بومی بودن بازی یا ورزش سلب نشود. احیا و ترویج بازیهای بومی سنتی نیز با توجه به گسترش روز افزون دنیای مجازی به‌خصوص سرگرمیها و بازیهای مجازی باید به‌عنوان یک راهبرد برای جلوگیری از تحت شعاع قرارگرقتن خرده فرهنگها و فراموشی سنتها و فرهنگهای بومی مورد استفاده قرار بگیرد. دستاورد و بازخورد مشارکت ورزشی نیز تصور میشود که به دلیل اهمیت بازیهای بومی محلی و همچنین نقش این بازیها در روحیه روستائیان جزو عوامل مهم قرار گرفته است. نهادهای متولی نیز به دلیل نقش غیرقابل انکار آن در توسعه ورزش از منظر قانونی و کمک به سازماندهی و سامان‌بخشی و حتی گسترش بازیهای بومی و محلی در این اولویت قرار دارد. هدفمندسازی و استمرار مشارکت ورزشی، مشارکت ورزش و بازی روستاییان، فرهنگسازی مشارکت ورزشی نیز به دلیل رکن اصلی توسعه ورزش که مشارکت افراد در ورزش میباش،د در این اولویت قرار گرفته است. توسعه پایدار ورزش روستایی و بازی بومی محلی از این حیث حائز اهمیت است که مفهوم توسعه پایدار مهم است. توسعه پایدار که در چند دهه اخیر توجه جامعه جهانی را به خود جلب کرده است، به‌عنوان یک اصل ضروری در توسعه خرد و کلان جنبههای مختلف لازم و ضروری به نظر میرسد که در این بین ورزش و توسعه ورزش از این امر مستثنی نمیباشد. تقسیم کار میان‌بخشی و فرابخشی به دلیل قابلیت سازماندهی و جهت دهی به مجموعهای از جریانات و اقدامات به سوی توسعه ورزشهای بومی محلی، و آموزش همگانی فعالیت چون آموزش نیازمند اساتید زیاد و برنامهریزی میباشد و در اولویت آخر قرار گرفته است. در همین راستا پاپ زن و همکاران (۱۳۹۳) گزارش نمودند آموزش و تمرین مهارت‌های مختلف، برخورداری ورزشهای بومی و محلی از تنوع و گوناگونی، سهولت انجام ورزشهای بومی و محلی، پیوند با ساختارهای فرهنگی روستا، قابلیت سازگاری بالا با شرایط جامعه امروزی، جلوگیری از انحرافات اجتماعی در جوانان، وجود زمینه برگزاری جشنواره‌های ورزشی بومی و محلی، به‌عنوان مهمترین مزیت ورزشهای بومی و محلی برای توسعه ورزش روستایی محسوب می‌شوند. رکنالدین افتخاری (1397) تاثیر بر سلامتی مردم، گذران اوقات فراغت، پایداری اجتماعی روستاها و افزایش نشاط اجتماعی مردم را مولفههایی معرفی کرد که با گسترش و هنجارسازی بازیهای بومی و محلی در روستاها ایحاد میشود. نیازی (۱۳۹۰) نشان داد علل کاهش گرایش به بایهای بومی محلی شامل تبلیغ و نمایش بازیهای نوین در رسانه و عدم پوشش رسانهای بازیهای بومی و محلی، آشنا نکردن جامعه با ریشه‌های فرهنگی و کارکردهای اقتصادی و اجتماعی بازیهای بومی، عدم پرداختن وزارت ورزش و جوانان به بازیهای بومی و محلی و همچنین عدم معرفی ورزشکاران برتر بازیهای بومی و محلی استانها، عدم آشنایی معلمین ورزش با بازیهای بومی و محلی استانها و همچنین عدم وجود کتابی مدون در زمینه بازیهای بومی و محلی، حضور تلویزیون و رایانه در منازل به عنوان سرگرمی و از رونق افتادن این بازیها در اعیاد و عروسی‌ها میباشند. درخشان زاویه (۱۳۹۰) نیز گزارش نمود که میزان فاصله روستا از شهر و نوع سکونتگاه‌های روستایی در توسعه یا عدم توسعه بازیهای بومی محلی تاثیرگذار هستند. اصدقی و همکاران (1398) نتیجه گرفتند که سرمایه اجتماعی، مشارکت داوطلبانه، مشارکت انجمنی، مشارکت اجتماعی، اعتماد اجتماعی، هنجارهای تعمیم‌یافته و نیز کنشهای یاری‌گرایانه بر توسعه بازیهای بومی و محلی بسیار تاثیر گذارند. خدادادی و عسگریان (۱۳۸۹) نیز علل کاهش گرایش به بازیهای بومی محلی را زندگی ماشینی امروزی، گرایش به بی‌تحرکی، زندگی آپارتمانی و بازیهای رایانه‌ای گزارش نمودند و دو راهکار شامل ایجاد دو واحد درسی با عنوان «آشنایی با بازیهای بومی و محلی ایران» و برگزاری جشنواره بازیهای بومی و محلی در سطح دانشگاه‌های کشور را پیشنهاد نمودند. حسن‌پور (۱۳۸۷) نیز جهت توسعه بازیهای بومی محلی دو راهکار شامل استفاده از بازیهای بومی و محلی در اوقات فراغت، و استفاده از بازیهای بومی و محلی در اعیاد، مراسم و جشن‌ها را پیشنهاد نمود. فجوری (۱۳۸۵) نیز عدمپرداختن رسانه‌ها به بازیهای بومی و محلی و تأثیرات زندگی شهری را از عوامل فراموش بازیهای بومی محلی گزارش نمودند. همچنین لازاروس[29] (۲۰۱۰) نشان داد بازیها و سرگرمی‌های بومی سنتی به‌عنوان یکی از ستون‌های استوار فرهنگ بومی و برخاسته از اراده و خِرَد جمعی، به سبب انطباق با علایق ذوقی، هنری و فرهنگی جامعه میتوانند به مثابه بخشی از برنامهریزی فرهنگی در توسعه فرهنگی روستاها مد نظر قرار گیرد. دهواری و همکاران (1399) نشان دادند که حضور در فضای مجازی با کمک به اطلاعرسانی، وضعیت مشارکت اجتماعی، وضعیت فرهنگ سازی، وضعیت آموزش، حس شادابی و القای همدلی بر انجام بازیهای بومی و محلی تاثیر مثبت دارد. کابرا و سیرو[30] (۲۰۱۰) نشان دادند که بازیهای بومی محلی تحت تأثیر ابعاد مختلف فرهنگی و بیولوژیکی است، اما در بیشتر کشورها آب و هوا و منطقه جغرافیایی در علائق و اجرای بازیها تأثیرگذار است. بوسکه[31] (۱۹۹۰) اشاره میکند که تغییر در شیوه‌های زندگی مردم، گسترش شهرنشینی و صنعتی شدن و پیدایش فناوری‌ها، بازیهای سنتی را منسوخ کرده یا به حاشیه رانده است.
بر پایه روابط تحلیل‌شده میتوان مکانیزم ارتباط ورزش بومی محلی مشارکت ورزشی امکانات ورزشی تنوع بخشی ورزشی و غیره را به صورت نظام‌مند تجزیه و تحلیل کرد و به نوعی دستهبندی جدید دست یافت که مبتنی بر مطالعات پیشین، تجارب مدیران و ادراک متخصصان است. این مدل، چارچوبی مناسب برای مطالعات آتی در حوزه ورزش بومی محلی است و میتواند مبنای عمل قرار گیرد، زیرا شناختی جامع بر پایه شناسایی عوامل کلیدی و چگونگی تعامل آنها با یکدیگر پدید میآورد و قابلیت ارزیابی مستمر را ایجاد میکند. این مدل با توجه به معیار استون و گیزر، قدرت پیشبینی در حدی بسیار قوی دارد. این مدل، شناختی جامع و کلان بر پایه شناسایی عوامل کلیدی موثر بر توسعه ورزش بومی محلی و چگونگی تعامل آنها با یکدیگر را فراهم میآورد و چارچوبی مناسب و بومی برای مطالعات بیشتر و دقیقتر در این حوزه است و میتواند برای توسعه ورزش بومی محلی مبنای عمل قرار گیرد. به طور مثال، طبق نتایج تحقیق عامل تامین امکانات میتواند در توسعه ورزش روستایی و بازیهای بومی محلی تاثیر زیادی داشته باشد، چون خود این عامل انگیزه زیادی به اهالی برای شرکت در بازیها میدهد و یا این که از طریق عامل نیازسنجی ورزشی میتوان بازیهای مفرح را در میان مردم رواج داد که این شادی‌بخش بودن بازیها خود یکی از مهمترین عاملهای گرایش مردم به بازی و ورزش میباشد. همچنین میتوان از طریق مدل، موثرترین اشخاص در توسعه ورزش را شناسایی کرد تا از طریق آنها به هدف نهایی خود رسید مانند معلمان و دهیاران. از این رو، مدیران میتوانند با تکیه بر این مدل و موثرترین عوامل درون آن برای توسعه هر چه بهتر ورزش روستایی و بازیهای بومی محلی اقدام نمایند، زیرا در این مدل از جدیدترین عوامل تاثیرگذار بر توسعه ورزش با نظر کارشناسان خبره مدیریت ورزشی استفاده شده و تمام عوامل یک مدل کارآمد را نیز دارد. در نهایت نتایج نشان داد که مدل معادلات ساختاری عوامل تعیین‌کننده توسعه ورزش روستایی و بازیهای بومی محلی، برازش مطلوبی دارد.
منابع
- اصدقی، یاسین؛ بدری آذرین، یعقوب و خدادای، محمدرسول. (1398). «تاثیر سرمایه اجتماعی و مشارکت اجتماعی بر توسعه بازیهای بومی و محلی در شهرستان هشترود». پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تبریز، دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی.
- امینیان، مهدی؛ محمودزاده، مجتبی و قادری، اسماعیل.(۱۳۹۳). «شناسایی ابعاد توسعه پایدار گردشگری از دیدگاه اسلام». پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده مدیریت و حسابداری.
- اندام، رضا؛ عسگری، مرتضی و سلیمی، میترا. (۱۳۹۳). »بررسی موانع توسعه بازیهای بومی محلی از دیدگاه دانشجویان». فصلنامه پژوهشهای کاربردی در مدیریت ورزشی. سال 4، شماره ۲، صص49 ۶۱.
- پاپ زن, عبدالحمید؛ آگهی, حسین و شاهمرادی, مهنا .(1394). «توسعه ورزش روستایی با محوریت ورزشهای بومی و محلی». مدیریت و توسعه ورزش. 4(2)، صص 15-29.
- پاپ زن، عبدالحمید؛ آگهی، حسین و شاهمرادی، مهنا. (۱۳۹4). «تعیین راهبردهای مناسب برای ورزش روستایی با تاکید بر ورزشهای بومی شهرستان کرمانشاه». فصلنامه مدیریت ورزشی. دوره ۷، شماره ۵، صص ۷49-۷31.
- پاپ زن، عبدالحمید؛ آگهی، حسین و شاهمرادی، مهنا. (۱۳۹۵). «مؤلفههای اصلی ورزشهای بومی و محلی به منظور بهره برداری در توسعه پایدار روستایی (مورد مطالعه: بازیها و ورزشهای بومی و محلی شهرستان کرمانشاه)». فصلنامه توسعه محلی. دوره 8، شماره ۱، صص۱۱۲-۸۹.
- حسن‌پور، غلامحسین. (1387). ورزشهای بومی سنتی و محلی. تهران: انتشارات بامداد کتاب
- خدادادی، محمد رسول و عسگریان، فریبا. (۱۳۸۹). بازیهای بومی محلی غرب ایران. تهران: عصر انتظار
- خدایی، مجید؛ اصلانخانی، محمدعلی و حمیدی، مهرزاد. (۱۳۸۶). «توصیف و مقایسه دیدگاه مدیران، مربیان و قهرمانان تیمهای ملی در مورد عوامل مؤثر در توسعه و ارتقاب ورزش قهرمانی کشور». پایاننامه کارشناسی ارشد تربیت بدنی، دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی.
- رکنالدین افتحاری، عبدالرضا؛ پورطاهری، مهدی و درخشان، مهدی. (1397). «تحلیلی بر توزیع فضایی بازیهای بومی محلی در نواحی روستایی (مطالعه موردی: روستاهای بخش خورش رستم شهرستان خلخال)». فصلنامه علمی پژوهشی گردشگری و توسعه. سال 9، شماره1، ، صص 235-251.
- درخشان زاویه، مهدی؛ رکنالدین افتخاری، عبدالرضا و پورطاهری، مهدی. (۱۳۹۰). «تحلیلی بر توزیع فضایی بازیهای بومی محلی در مناطق روستایی (نمونه موردی: بخش خورش رستم شهرستان خلخال)». پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده علوم انسانی.
- دهواری، مصطفی؛ فراهانی، ابولفضل و قربانی قهفرخی، لیلا. (1399). «تاثیر فضای مجازی بر وضعیت انجام ورزشهای بومی محلی در شهرستان سراوان». پایاننامه کارشناسی ارشد در رشته تربیت بدنی و علوم ورزشی، دانشگاه پیام نور واحد قشم، دانشکده تربیتبدنی و علوم ورزشی.
- شهرکی، منصوره؛ فراهانی، ابولضل و اسدی، حسن. (۱۳۸۳). «بررسی بازیهای بومی محلی استان سیستان و بلوچستان». پایاننامه کارشناسی ارشد در رشته تربیت بدنی و علوم ورزشی، دانشگاه پیام نور، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
- صفانیا، علی محمد و نیک‌بخش، رضا. (۱۳۸۸). «بررسی انگیزههای مشارکت دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی در فعالیتهای جسمانی». فصلنامه تخصصی تربیت بدنی و علوم ورزشی. دوره ۲، شماره ۸، صص ۱۲-۵.
- غفوری، فرزاد. (۱۳۸۶). «مطالعه انواع ورزشهای همگانی و تفریحات مطلوب جامعه و ارائه مدل برای برنامهریزیهای آینده». دفتر ملی مدیریت و توسعه ورزش کشور، سازمان تربیت بدنی جمهوری اسلامی ایران.
- فجوری، ستار بردی. (۱۳۸۵). بازیهای بومی ترکمن‌ها. گرگان: مختوم قلی فراغی
- الماسی مرغزار، محمد. (۱۳۹۵). «رابطه موانع ادراک شده باانگیزه مشارکت ورزشی کارگران شهرستان قوچان». پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه بین‌المللی امام رضا، دانشکده علوم انسانی.
- نقوی، محمد رضا؛ مریدالسادات، پگاه؛ فتاحی، احدالله و عبادیان، مهشاد. (۱۳۹۲). «ارزیابی جایگاه بازیهای بومی و محلی در توسعه مناطق روستایی (نمونه موردی: دهستان میانکاله شهرستان بهشهر)». پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور بهشهر.
- نقیزاده باقی، علی و محرمزاده، مهرداد. (1400). «شناسایی موانع توسعه بازیهای بومی و محلی استان اردبیل». پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اردبیل، دانشکده علوم انسانی.
- نیازی، مرجان. (۱۳۹۰). «بررسی وضعیت بازیهای بومی و محلی استان گلستان». پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی.
- Bogopa, (2001). “Sports Development, Obstacles, and Solutions in South Africa”. University of Port Elizabeth, 8(1), 1-11.
- Boske, (1990). “Happy living”. Jurnal of UNESCO Massage, 20, 700-712.
- Cabrera, , Cepero, M., Roja, F. (2010). “Play and childhood in ancient Greece”. Jurnal of human sport and exercise, 20, 520-533
- Chen, C., Mason, D., Misener, L. (2018). “Exploring Media Coverage of the 2017 World Indigenous Nations Games and North American Indigenous Games: A Critical Discourse Analysis”. Event Management, 22(6), 1009-1025.
- Delgado, Luis. (2019). “Traditional indigenous games in costa-Rica, an opportunity in the framework of the sustainable integration of central America”. Russian Journal of Physical Education and Sport, 14(3), 48-61.
- Ejuu, G. (2019). “Using Bame Nsamenang’s Africentric thoughts to reflect on our heritage, pedagogy, and practice in a global village”.Journal of Psychology in Africa, 29(4), 319-327.
- Guolong, Z., Yi, W. (2017). “The Influence of Traditional Sports on Rural Tourism in Wuling Mountain Area”. College of Physical Education, Jishou University.
- Kim, Y., Magnusen, M., Weaver, A., Kim, M. (2019). “Rural community well-being through minor league sport”., Sport, Business and Management, 9, 201-219.
- Kiran, A., Knights, J. (2010). “Traditional Indigenous Games promoting physical activity and cultural connectedness in primary schools”. Article in Health Promotion Journal of Australia, the official journal of Australian Association of Health Promotion Professionals, 21(2), a49-51.
- Lazarus, (2010). “Goal Setting in Sport, Setting and Achieving in Sport-AnOvervie”. www, winning at sport, com, McKay & Gore& Kirk.1190,
- Li, K., Nie, P., Liu, W. (2016). “Study on the Sports Lifestyle of Rural Adolescents in Yunnan Border Areas”. 2nd International Conference on Arts, Design and Contemporary Education, Advances in Social Science, Education and Humanities Research, https://doi.org/10.2991/icadce-16.2016.298.
- Michael, J., Hewitt, J. (2018). “Writing an Exercise Prescription”, Integrative Medicine, Fourth Edition,91, P. 887-894.
- Mthembu, M., Mkhize, N. (2019). “Social workers’ reflections on utilizing indigenous games in child counseling”. Southern African Journal of Social Work and Social Development, 31(2), 1-15.
- Oliveira, P., Brochado, P., Quelhas, B.F., Oliveira, B. (2017). “Correlates of adult’s participation in sport and frequency of sport”. Science & Sports, https, doi.org,10.1016, j. scispo.2017.03.005.
- Pramanik, R. (2018). “Play and Indigenous Games of Children: A Cultural Heritage of Western Odisha (India)”. Knowledge Cultures Journal, 6(2), 96-110.
- Salamina, S. (2019). “Participation of indigenous games by youth in Ga-Ledwaba Village in Lebowakgomo in Lepelle Nkumpi District”. University of Venda, School of Human and Social Sciences, Centre for African Studies, Theses and Dissertations.
- Ząbecki, Krzysztof. (2019). “Promoting and Preserving Indigenous Languages and Cultures in the Americas Through Video Games”. Handbook of the Changing World Language Map pp 1785-1802, Faculty of Geography and Regional, Studies University of Warsaw, Poland.
)