نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری مدیریت ورزشی ، دانشگاه آزاداسلامی واحد سنندج. سنندج. ایران
2 استادیار گروه مدیریت ورزشی، واحد مریوان، دانشگاه آزاد اسلامی، مریوان، ایران
3 استادیار گروه مدیریت ورزشی، واحد قروه، دانشگاه آزاد اسلامی، قروه، ایران
4 گروه تربیت بدنی و علوم ورزشی، علوم انسانی، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران
چکیده
هدف از پژوهش حاضر، شناسایی عوامل مؤثر بر توسعه صنعت گردشگری ورزشی ایران بود. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و به لحاظ راهبرد از نوع کمی بود. جامعه آماری پژوهش حاضر را کلیه مطالعات انجامشده و در دسترس پیرامون توسعه گردشگری ورزشی تشکیل می‌دادند. با توجه به ماهیت پژوهش روش نمونه‌گیری از نوع هدفمند بود و درمجموع 21 پژوهش انتخاب گردید. جهت تجزیه‌وتحلیل پژوهشهای اولیه از اندازه اثر به تفکیک هر مطالعه، اندازه اثر ترکیبی با دو مدل اثرات ثابت و تصادفی استفاده شد. شاخص اندازه اثر شاخص r بود که با کمک نرم‌افزار CMA نسخه 2 محاسبه شد.
نتایج نشان داد بیشترین تأثیر در بین عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری ورزشی با اندازه اثر 786/0 متعلق به عامل خدمات است و پس‌ازآن عاملهای جاذبههای مربوط به کوهنوردی و غارنودی و مدیریت در رتبه‌های دوم تا سوم قرار داشتند. همچنین مشخص گردید که عامل اطلاعرسانی کمترین تأثیر را بر توسعه گردشگری ورزشی دارد. بر مبنای نتایج تحقیق به مسئولان گردشگری ورزشی پیشنهاد میشود در طرح برنامههای توسعه گردشگری به پیشرفت و بهبود خدمات به عنوان مهمترین نهاده مؤثر بر توسعه گردشگری ورزشی توجه و اهتمام گردد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Identifying the effective factors on the development of Iran's sports tourism industry
نویسندگان [English]
- Mohammadreza Parsamehr 1
- Mohammad Seayvan Nouri 2
- navid mahtab 3
- Korosh Veisi 4
1 Ph.D. Student, Sport Management, Islamic Azad University Sanandaj Branch, Iran
2 Associate Professor, Department of Sport Management, Islamic Azad University. Marivan Branch, Iran
3 Assistant Professor of Sport Management, Islamic Azad University, qorveh Branch, Iran
4 physical education and sport sciences, Faculty of humanities, Sanandaj branch, Islamic Azad University, Sanandaj, Iran.
چکیده [English]
The study is to identify the factors affecting the development of Iran's sports tourism industry. It was applied in terms of purpose and quantitative in terms of strategy. The statistical population consisted of all available studies on the development of sports tourism. Due to the nature of the research, the sampling method was purposive and a total of 21 studies were selected. In order to analyze the initial research, the effect size was used separately for each study, and the effect size was combined with two models of fixed and random effects. The effect size index was r index, which was calculated using CMA software version 2.
The results showed that the most impact among the factors affecting the development of sports tourism with an effect size of 0/786 belongs to the service factor, followed by the factors of attractions related to mountaineering and Nodi Cave and management were in the second to third ranks. It was also found that the information factor was of the least impact on the development of sports tourism.
Based on the research results, it is suggested to sports tourism officials to pay attention to the development and improvement of services as the most important institution affecting the development of sports tourism in designing tourism development programs.
کلیدواژه‌ها [English]
- sports tourism
- service facto
- mountaineering and caving attractions
- meta-analysis
شناسایی عوامل مؤثر بر توسعه صنعت گردشگری ورزشی ایران
محمدرضا پارسامهر[1]
محمد سیوان نوری[2]
نوید مهتاب[3]
کورش ویسی[4]
تاریخ دریافت مقاله: 9/9/1401
تاریخ پذیرش مقاله:20/1/1401
مقدمه
یکی از بزرگترین صنایع در جهان که مهمترین منبع درآمد بسیاری از کشورهای دنیا بهشمار میرود، صنعت گردشگری است (کامیلری[5]، 2018). گردشگری انواع مختلفی دارد و شناخت انواع گردشگری برای برنامهریزی از اهمیت به سزایی برخوردار است، چرا که تقاضاها و خدمات مورد نیاز گردشگران مختلف یکسان نیست (پاندی، ساهو و جوشی[6]، 2022). در این بین گردشگری ورزشی بهعنوان یکی از اقسام گردشگری در طی سالهای گذشته بیشترین رشد را تجربه کرده است (فانک و دنگ[7]، 2019).
گردشگری ورزشی یک نوع خاص از گردشگری است که به سفر مبتنی بر فراغت اشاره دارد و از طریق آن افراد در خارج از جوامع خود برای شرکت و تماشای فعالیتهای ورزشی و نیز بازدید از جاذبههای ورزشی اقدام به مسافرت میکنند (گیبسون، لامونت، کنیلی و بونینگ[8]، 2018). گردشگری ورزشی شامل سه بعد گردشگری ورزشی رویداد[9]، گردشگری ورزشی فعال[10] و گردشگری ورزشی نوستالژی[11] میباشد. در این بین گردشگری ورزشی رویداد به مسافرت جهت تماشای رویدادهای ورزشی بزرگ مانند بازیهای المپیک، بازیهای قارهای، جامجهانی فوتبال و غیره اشاره دارد. گردشگری ورزشی فعال مبتنی بر سفر جهت انجام فعالیتهای ورزشی مختلفی مانند گلف، پیادهرویی، تنیس، دوچرخهسواری، غواصی، اسکی روی یخ و غیره است و در نهایت مقصود از گردشگری ورزشی نوستالژی مسافرت با هدف بازدید از اماکن ورزشی معروف است (راس[12]، 2001). گفتنی است گردشگری ورزشی بهدلیل اینکه از حمایت ورزش برخوردار است، توانسته علاوه بر ایجاد مشاغل جدید، به شرکت‌ها و سازمان‌ها، سرمایهگذاری در زیرساختها و امکانات ورزشی و همچنین افزایش مزایای اقتصادی جامع میزبان کمک فراوانی نماید (گسوما، وهاب و حنفی[13]، 2020). در نتیجه مشاهده میشود به توسعه و پیشرفت آن طی دهههای گذشته توجه روزافزونی شده است (چانگ، چونگ و انجی[14]، 2020).
بررسی آمار و ارقام ارائهشده از سوی نهادهای مربوط به گردشگری نشان می‌دهد طی سالهای گذشته گردشگری ورزشی سریع‌ترین رشد را در بین بخش‌های گردشگری به خود اختصاص داده است (ترزیچ، دمیرویچ، پتروسکا و لیمبرت[15]، 2021، 1215). براساس گزارش موسسه تکنوویو[16] که در زمینه تحقیقات بازار به کاوش میپردازد، انتظار میرود ارزش گردشگری ورزشی که در سال 2016 برابر با 41/1 تریلیون دلار بود، در سال 2021 به 72/5 تریلیون دلار در سال افزایش پیدا کند (چانگ و همکاران، 2020). براین اساس، امروزه گردشگری ورزشی به یک مد تبدیل شده است و سازمان جهانی گردشگری در سال 2014، اعلام داشت گردشگری ورزشی 15 درصد از بازار گردشگری را به خود اختصاص داده است و پیشبینی میشود تا سال 2020 این مقدار به بیش از 30 درصد ارتقا پیدا کند (فانک و دنگ[17]، 2019). با این حال مشاهده میشود که درآمد حاصل از گردشگری ورزشی به مرور زمان در برخی کشورها کاهش پیدا کرده و بهدلیل مشکلات عدیده پدیدار شده در این کشورها، نه تنها گردشگری ورزشی توسعه پیدا نکرده، بلکه به نوعی دچار رکود نیز شده است (چانگ و همکاران، 2020).
بررسی‌ها نشان می‌دهد کشور ایران نیز یکی از این کشورهاست که در بحث گردشگری ورزشی چندان موفق نبوده است؛ به‌طوری که در حال حاضر تعداد گردشگران ورودی به کشور در مقایسه با ظرفیتهای موجود بسیار کم و تعداد تماشاگران رویدادهای ورزشی حتی مسابقات مهم و پر اهمیت نیز روزبه‌روز رو به کاهش است (خطیبزاده، کوچیان و هنرور، 1393). بنا بر نتایج تحقیقات انجامشده، عدماستفاده از شیوه‌های مناسب بازاریابی و تبلیغ غیرواقع در ایران، مشکلات سازمانی و تشکیلاتی، وجود سازمان‌های موازی در صنعت گردشگری، عدمهماهنگی بین سازمان‌های دست‌اندرکار، مشکلات سرمایهگذاری داخلی و خارجی، ضعف در نظام حمل و نقل کشور، تغییر کاربری هتل‌ها و واحدهای اقامتی، کمبود تأسیسات اقامتی، مشکلات آموزشی و تربیتی نیروی انسانی مورد نیاز بخش گردشگری و مشکلات تبلیغات مزید بر علت بوده است (هنرو، غفوری، فرزان و شریفیان، 1386). از طرفی بهنظر میرسد توسعه گردشگری ورزشی بهعنوان ستاده، تابع نهادههای مختلفی است که شناخت کافی و جامعی پیرامون آن وجود ندارد. برای مثال، حیدری و همکاران (1399) نشان دادند که توسعه گردشگری ورزشی تابع فناوری، تورم و فرسودگی و عدمپاسخگویی زیرساخت‌هاست. علیرغم آن خدابخشزاده و همکاران (1399) نشان دادند توسعه گردشگری ورزشی متأثر از مدیریت دانش است. همچنین سرلاب (1399) نشان داد عوامل فرهنگی اجتماعی، زیست محیطی، ورزشی و زیرساختی تعیینکنندههای توسعه گردشگری ورزشی هستند. در تحقیقی دیگر، میرآبادی و همکاران (1398) نشان دادند توسعه گردشگری ورزشی تحت تأثیر عوامل مدیریتی، زیرساختی، ارتباطی، سیاسی و اقتصادی قرار دارد. نیکنام و همکاران (1398) گزارش کردند توسعه گردشگری ورزشی متأثر از اقدامات اطلاعرسانی و تبلیغات، ظرفیتهای استان، رویدادها و جشنوارههای گردشگری ورزشی، کیفیت خدمات، بسترهای گردشگری ورزشی و مدیریت، بازاریابی و برنامهریزی است. سرانجام پاشایی و همکاران (1398) به این نتیجه رسیدند که توسعه گردشگری ورزشی ناشی از عوامل اجتماعی، اقتصادی، محیطی و نهادی است. علاوه بر این، ماکسیم[18] (2019) به این نتیجه رسید دلیل اینکه کشورهای توسعه‌یافته در بحث گردشگری نسبت به کشورهای کمتر توسعه‌یافته موفق‌تر عمل میکنند این است که این کشورها سیاستها و برنامههای راهبردی کلانی را برای این حوزه طرحریزی و پیاده‌سازی کرده‌اند و بر مبنای آن سیر تحولات پیش‌روی صنعت گردشگری خود را پیشبینی میکنند. یانگ و همکاران[19] (2020) نشان دادند که حمایت دولت و بازاریابی محلی در ارائه یک چارچوب ارزیابی پایدار برای گردشگری ورزشی نقش تعیینکنندهای دارد. جیمنز- گارسیا و همکاران (2020) نشان دادند که آموزش و برنامهریزی باید مورد توجه سیاستگذران و برنامهریزان حوزه گردشگری ورزشی قرار بگیرد. دارماوان، ابیدین و وایدیانگویش[20] (2022) نشان دادند افزایش مشارکت جامعه در فعالیتهای گردشگری مهمترین راهبرد توسعه گردشگری ورزشی است و بهموازات آن لازم است امکانات و زیرساختهای مورد نیاز فراهم گردد. سورمی، تیمزل و اسلان[21] (2022) به این نتیجه رسیدند که گردشگری ورزشی سهم قابل توجهی در اقتصاد دارد و توسعه آن با توسعه اقتصادی اجتماعی و پایداری گردشگری همراه خواهد بود.
نظر به اهمیت توسعه گردشگری ورزشی و نقشی که عوامل مختلف بر روی آن دارند، طی دهههای گذشته همواره چرایی و چگونگی توسعه گردشگری ورزشی در کانون توجه دولتمردان، سیاستگذاران و به‌طور خاص پژوهشگران بوده است. مطابق یافتههای پژوهشگران، پیشرانهای مختلفی بر سر راه توسعه گردشگری وجود دارد. برخی از این پیشرانها تسهیلگر و برخی نیز محدودکننده هستند. از طرفی، این پیشرانها جنسهای مختلفی دارند؛ به این معنی که برخی از پیشرانها فردی، برخی سازمانی و برخی نیز محیطی هستند. علاوه بر این، شدت اثر پیشرانهای شناساییشده متفاوت است و در برخی موارد اثر ناهمسویی دارند. برای مثال، پژوهشی عاملی را اثرگذار و پژوهشی دیگر آن را غیراثرگذار گزارش کرده یا اینکه در پژوهشی اثر یک عامل کم و در پژوهشی دیگر اثر همین عامل زیاد گزارش شده است. این تناقضات در کنار تعدد پیشرانهای شناساییشده منجر به این گردیده که متولیان گردشگری ورزشی که اجرای سیاستهای توسعه را دنبال میکنند نتوانند به درستی تشخیص دهند که کدامیک از عوامل به واقع اثرگذار یا مانع توسعه میباشند تا در سیاستگذاریهای خود آنها را اعمال کنند. از طرفی، جهت توسعه گردشگری ورزشی همواره در حوزه عمل به عوامل خاصی تأکید شده و به تبع آن سیاستهای خاصی نیز برای آن ایجاد گردیده که گاهی اثربخش نبوده است- به این دلیل که توافق نظر پیرامون آنها وجود نداشته است. شاید یکی از دلایل این ناکامیها، ارتباط مخدوش دستاوردهای علمی و سیاستهایی میباشد که بر مبنای آنها برنامهها طرحریزی شده اند، چرا که همواره سیاستگذاران با تعداد زیادی از دستاوردهای پژوهشی روبهرو هستند و بهزعم اینکه نتایج آنها قابل استناد استریال در تصمیمگیریهای خود آنها را دخالت میدهند- این در حالی است که در بیشتر مواقع ادلهای بر اثربخش بودن آن عامل یا عوامل مبتنی بر توافق جمعی وجود ندارد و پراکندگی این عوامل بسیار بالاست. از این رو، پژوهش حاضر درصدد است با استفاده از روش فراتحلیل به این پرسش پاسخ دهد:
عوامل مؤثر بر توسعه صنعت گردشگری ورزشی ایران کداماند؟
گفتنی است در حال حاضر در بین روشهای یکپارچهسازی نتایج، استفاده از روش فراتحلیل طی دهه گذشته رشد روزافزونی پیدا کرده است. فراتحلیل یکی از این روشهاست که از ترکیب نتایج متعدد آنالیزهای آماری حاصل میشود (گرانت و بوس[22]، 2009). مزیت استفاده از فراتحلیل این است که نتایج را به جمعیت بیشتری میتوان تعمیم داد، با استفاده از داده‌های بیشتر دقت و صحت تخمین‌ها و توان آماری برای کشف یک اثر افزایش مییابد و ناسازگاری نتایج مطالعات گذشته اندازه‌گیری و تجزیه و تحلیل میشوند. نظر به اینکه طی دهههای گذشته همواره بررسی چرایی و چگونگی توسعه گردشگری ورزشی مورد توجه بوده و به سبب آن اطلاعات زیادی با پراکندکی بالا تولید شده و این کار را برای سیاستگذاران و متولیان امر مشکل کرده است، در این پژوهش سعی شده تا با استفاده از روشهای فراتحلیل، عوامل مؤثر بر توسعه صنعت گردشگری ورزشی مشخص گردد. در صورت انجام این پژوهش انتظار میرود یک همسویی و هماهنگی در نتایج مطالعاتی که به بررسی توسعه گردشگری ورزشی پرداختهاند ایجاد شود، اطلاعاتی که از این پژوهش حاصل میشود به سیاستگذاریها و خطمشیهای گردشگری ورزشی کمک کند و در نهایت مشخص گردد که تا این برهه از زمان در تبیین توسعه گردشگری ورزشی چه عواملی نقش دارند و نقش کدامیک از عوامل به مراتب پررنگتر و مهمتر است تا در برنامهریزی آتی مورد توجه واقع شوند.
روش‌شناسی پژوهش
پژوهش حاضر ازنظر هدف کاربردی است و بهلحاظ اینکه از رویکرد فرا تحلیل استفاده‌شده در زمره تحقیقات کمی قرار دارد. جامعه آماری پژوهش حاضر را کلیه مطالعات انجامشده و در دسترس در زمینه توسعه گردشگری ورزشی تشکیل می‌دادند که در دو سطح قابل‌بررسی بود: پایان‌نامه‌های دانشجویی مقطع کارشناسی ارشد و دکتری در راستای توسعه گردشگری ورزشی که پیش‌تر در سامانه گنج ثبت‌شده بودند و پژوهش‌هایی که در بانک‌های اطلاعاتی رایانه‌ای در دسترس بودند. این پایگاه‌ها عبارت بودند از: پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی[23]، بانک اطلاعات نشریات ایران[24]، پایگاه تخصصی مجلات نور[25] و کتابخانه ملی ایران.
روش نمونه‌گیری از نوع هدفمند بود؛ به‌طوری‌که با بهره‌گیری از کلیدواژه‌های معتبر تعیین‌شده به بررسی کلیه پژوهشهای در دسترس حوزه توسعه گردشگری ورزشی پرداخته شد و مطالعاتی که در راستای هدف‌های تحقیق بود و بر اساس ملاک‌های ورود، شرایط لازم را داشتند انتخاب شدند. سرانجام از میان کلیه پژوهشهای انجامشده، 21 پژوهش انتخاب گردید و با توجه به اینکه هرکدام از این پژوهش‌ها چندین فرضیه را آزمون کرده بودند، تعداد 111 اندازه اثر از آنها به دست آمد. به‌منظور انتخاب پژوهشهای اولیه ابتدا کلیدواژه‌های معتبر بر اساس مرور پیشینه پژوهش تعیین گردید. این کلیدواژه‌ها عبارت بودند از: گردشگری ورزشی، توسعه گردشگری ورزشی، عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری ورزشی، پیامدهای توسعه گردشگری ورزشی و پیشایندهای توسعه گردشگری ورزشی. همچنین به‌منظور انتخاب نمونه پژوهش از پژوهشهای اولیه، چندین ملاک ورود و خروج در نظر گرفته شد. هدف از این کار، انتخاب پژوهشهای مرتبط و درعین‌حال مناسب بود. این ملاک‌ها در جدول 1 ارائهشده است:
جدول 1: ملاک‌های ورود و خروج مطالعات به فرا تحلیل
|
ملاک‌های ورود |
ملاک‌های خروج |
|
کلیه پژوهشهای مرتبط با موضوع پژوهش که بین سالهای 1385 تا 1400 انجام و منتشرشده بودند. |
پژوهش‌هایی که اطلاعات لازم را برای محاسبه اندازه اثر گزارش نکرده بودند. |
|
پژوهشهای که به بررسی عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری ورزشی پرداخته بودند. |
مقالات مستخرج از پایان‌نامه‌ها که پایان‌نامه‌های آن مورد تحلیل قرارگرفته بودند (یا برعکس) و اطلاعات آنها دو بار جمع‌آوری‌شده بودند. |
|
پژوهش‌هایی که ضمن دارا بودن سایر ملاک‌ها، داده‌های کافی برای محاسبه اندازه اثر را گزارش کرده بودند. |
پژوهشهای واحدی که با عناوین مختلف در مجلات و فصلنامه‌های مختلف به چاپ رسیده بودند. |
|
پژوهش‌هایی که به‌صورت اینترنتی قابل‌دسترسی بودند. |
پژوهش‌هایی که با روش‌هایی غیر از روش همبستگی به انجام رسیده بودند. |
|
پژوهشهای که سطح کارشناسی ارشد و دکتری انجامشده بودند. |
پایان‌نامه‌های که علاوه بر دانشگاه در مؤسسات و سازمان‌های دیگر نیز ارائهشده بودند. |
به‌منظور جمع‌آوری اطلاعات از پژوهشهای اولیه از چک‌لیست طراحی‌شده استفاده گردید. با استفاده از این چک‌لیست سه دسته اطلاعات از پژوهشهای اولیه استخراج و دسته‌بندی شدند: اطلاعات کتاب‌شناختی، اطلاعات روش‌شناختی و اطلاعات لازم برای محاسبه اندازه اثر. در زمینه سنجش روایی درونی پژوهش سعی شد با استفاده از ملاک‌های ورود و خروج مناسب، پژوهش‌هایی انتخاب شوند که در ارتباط با موضوع و هدف فرا تحلیل باشند در زمینه روایی بیرونی نیز سعی شد پژوهش‌هایی مشمول این پژوهش شوند که در سطح کشور انجام‌شده‌اند.
جهت تجزیه‌وتحلیل پژوهشهای اولیه از اندازه اثر به تفکیک هر مطالعه، اندازه اثر ترکیبی با دو مدل اثرات ثابت و تصادفی، نمودار قیفی، تحلیل حساسیت، آزمون همگنی، مجذور I و آماره NF-S استفاده شد. همچنین نوع شاخص اندازه اثر استفاده‌شده، شاخص r بود که با کمک نرم‌افزار CMA نسخه 2 انجام گرفت.
یافتههای پژوهش
در این پژوهش با استفاده از رویکرد فراتحلیل عوامل مؤثر بر توسعه صنعت گردشگری ورزشی تحلیل میشود:
جدول 2: توزیع فراوانی طبقات اندازه اثر متغیرها
|
مقدار اثر |
اندازه اثر |
فراوانی |
درصد فراوانی |
|
کمتر از 3/0 |
اندازه اثر کم |
15 |
514/13 |
|
3/0 تا 5/0 |
اندازه اثر متوسط |
10 |
009/9 |
|
5/0 و بیشتر |
اندازه اثر زیاد |
86 |
477/77 |
نتایج جستجوها بر اساس ملاک‌های ورود و خروج منجر به شناسایی 21 مطالعه شد که از این تعداد 111 اندازه اثر به دست آمد. بر اساس نتایج جدول 2، از میان 111 اندازه اثر، 15 مورد اندازه اثر کم، 10 مورد متوسط و 86 مورد نیز اندازه اثر زیاد داشتند.
جدول 3: اندازه اثر عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری ورزشی
|
کد مطالعه |
نویسنده |
متغیرهای مستقل |
اندازه اثر r |
حد پایین |
حدبالا |
مقدار Z |
سطح معناداری |
|
1 |
میرآبادی و همکاران (1398) |
اطلاع رسانی |
241/0 |
053/0 |
413/0 |
495/2 |
013/0 |
|
پوشش رسانهای رویدادهای مهم |
271/0 |
085/0 |
439/0 |
821/2 |
005/0 |
||
|
همگنسازی و نزدیک کردن سلایق |
211/0 |
021/0 |
386/0 |
174/2 |
030/0 |
||
|
اشاعه مفاهیم و ارزشها |
276/0 |
090/0 |
443/0 |
876/2 |
004/0 |
||
|
سیاستها و راهبردهای مشخص |
133/0 |
059/0- |
316/0 |
358/1 |
175/0 |
||
|
جنبههای آموزشی |
141/0 |
051/0- |
323/0 |
441/1 |
150/0 |
||
|
تقویت ارتباطات اجتماعی و میان فرهنگی |
212/0 |
022/0 |
387/0 |
185/2 |
029/0 |
||
|
تلاش رسانه در جلب مشارکت و سرمایهگذاری |
181/0 |
010/0- |
359/0 |
857/1 |
063/0 |
||
|
آگاهسازی و شفافسازی |
343/0 |
163/0 |
501/0 |
628/3 |
001/0 |
||
|
2 |
درودی و حسنی (1394) |
زیرساختهای گردشگری |
329/0 |
216/0 |
434/0 |
457/5 |
001/0 |
|
زیرساختهای ورزشی |
253/0 |
135/0 |
364/0 |
130/4 |
001/0 |
||
|
برگزاری رویدادهای ورزشی |
253/0 |
135/0 |
364/0 |
130/4 |
001/0 |
||
|
توجه مسئولان و متولیان |
191/0 |
071/0 |
306/0 |
088/3 |
002/0 |
||
|
3 |
کیماسی سلخوری و همکاران (1397) |
فناوری اطلاعات |
381/0 |
268/0 |
484/0 |
203/6 |
001/0 |
|
مدیریت منابع انسانی |
485/0 |
382/0 |
576/0 |
186/8 |
001/0 |
||
|
4 |
اسدی و همکاران (1398) |
نقشهای آگاهی‌دهنده |
810/0 |
773/0 |
842/0 |
999/21 |
001/0 |
|
نقشهای علاقمندکننده |
902/0 |
881/0 |
919/0 |
944/28 |
001/0 |
||
|
نقشهای اشتیاقآور |
643/0 |
580/0 |
698/0 |
898/14 |
001/0 |
||
|
نقشهای اقدام‌کننده |
823/0 |
788/0 |
853/0 |
760/22 |
001/0 |
||
|
نقشهای نگهدارنده |
835/0 |
802/0 |
863/0 |
509/23 |
001/0 |
||
|
5 |
خدابخشزاده و همکاران (1399) |
مدیریتی |
811/0 |
759/0 |
853/0 |
257/16 |
001/0 |
|
زیرساخت |
677/0 |
596/0 |
744/0 |
849/011 |
001/0 |
||
|
ارتباطی |
871/0 |
834/0 |
900/0 |
239/19 |
001/0 |
||
|
سیاسی |
778/0 |
718/0 |
826/0 |
967/14 |
001/0 |
||
|
اقتصادی |
745/0 |
678/0 |
800/0 |
835/13 |
001/0 |
||
|
6 |
ادبی فیروزجاه و همکاران (1388) |
جاذبههای طبیعی مربوط به ورزش ساحلی و ... |
780/0 |
695/0 |
843/0 |
914/10 |
001/0 |
|
جاذبههای مربوط به ورزشهای زمستانی |
560/0 |
418/0 |
675/0 |
607/6 |
001/0 |
||
|
جاذبههای مربوط به کوهنوردی و غارنوردی |
700/0 |
591/0 |
784/0 |
055/9 |
001/0 |
||
|
جاذبههای مربوط به آب گرم و طبیعت درمانی |
670/0 |
553/0 |
761/0 |
464/8 |
001/0 |
||
|
جاذبههای مربوط به بیابانگردی در ایران |
750/0 |
656/0 |
821/0 |
158/10 |
001/0 |
||
|
جاذبههای مربوط به شکار و صید در ایران |
750/0 |
656/0 |
821/0 |
158/10 |
001/0 |
||
|
جاذبههای مربوط به دامنهنوردی و طبیعتگردی |
790/0 |
708/0 |
851/0 |
186/11 |
001/0 |
||
|
7 |
خدابخشزاده و همکاران (1399) |
مدیریت دانش |
988/0 |
984/0 |
991/0 |
952/35 |
001/0 |
|
8 |
رضوی و همکاران (1392) |
جاذبههای مربوط به کوهنوردی و ... |
820/0 |
780/0 |
853/0 |
564/20 |
001/0 |
|
جاذبههای مربوط به ورزشهای تابستانی |
770/0 |
721/0 |
811/0 |
138/18 |
001/0 |
||
|
جاذبههای مرتبط با شکار و صید |
760/0 |
709/0 |
803/0 |
709/17 |
001/0 |
||
|
جاذبههای مربوط به ورزشهای زمستانی |
750/0 |
698/0 |
794/0 |
296/17 |
001/0 |
||
|
9 |
نیکنام و همکاران (1398) |
اطلاع رسانی و تبلیغات |
960/0 |
949/0 |
969/0 |
639/29 |
001/0 |
|
ظرفیتهای استان |
940/0 |
923/0 |
953/0 |
473/26 |
001/0 |
||
|
رویدادها و جشنوارههای گردشگری ورزشی |
890/0 |
860/0 |
914/0 |
658/21 |
001/0 |
||
|
کیفیت خدمات |
900/0 |
873/0 |
922/0 |
424/22 |
001/0 |
||
|
بسترهای گردشگری ورزشی |
940/0 |
923/0 |
953/0 |
473/26 |
001/0 |
||
|
مدیریت، بازاریابی و برنامهریزی |
880/0 |
847/0 |
906/0 |
955/20 |
001/0 |
||
|
10 |
خواجهپور و دوستی (1395) |
مدیریت سازمان |
413/0 |
310/0 |
507/0 |
231/7 |
001/0 |
|
مدیریت تکنولوژی |
325/0 |
215/0 |
427/0 |
551/5 |
001/0 |
||
|
مدیریت دانش |
276/0 |
163/0 |
382/0 |
664/4 |
001/0 |
||
|
11 |
عابدی سماکوش و همکاران (1397) |
عوامل جذب کنندهدرونی |
610/0 |
515/0 |
690/0 |
950/9 |
001/0 |
|
عوامل جذبکننده بیرونی |
671/0 |
587/0 |
741/0 |
405/11 |
001/0 |
||
|
12 |
سرلاب (1399) |
عامل فرهنگی اجتماعی |
725/0 |
667/0 |
774/0 |
955/15 |
001/0 |
|
عامل زیست محیطی |
713/0 |
653/0 |
764/0 |
523/15 |
001/0 |
||
|
عامل ورزشی |
890/0 |
864/0 |
911/0 |
710/24 |
001/0 |
||
|
عامل زیرساختی |
663/0 |
595/0 |
722/0 |
870/13 |
001/0 |
||
|
13 |
پاشایی و همکاران (1398) |
عوامل اجتماعی |
350/0 |
259/0 |
435/0 |
143/7 |
001/0 |
|
عوامل اقتصادی |
360/0 |
270/0 |
444/0 |
366/7 |
001/0 |
||
|
عوامل محیطی |
390/0 |
302/0 |
472/0 |
049/8 |
001/0 |
||
|
عوامل نهادی |
560/0 |
487/0 |
625/0 |
369/12 |
001/0 |
||
|
14 |
خالوفیروزآبادی (1391) |
عوامل ناشی از منابع طبیعی |
894/0 |
859/0 |
921/0 |
572/18 |
001/0 |
|
عوامل ناشی از امکانات و زیرساخت |
781/0 |
714/0 |
834/0 |
502/13 |
001/0 |
||
|
عوامل ناشی از تأسیسات رفاهی |
772/0 |
703/0 |
827/0 |
210/13 |
001/0 |
||
|
عوامل ناشی از خدمات اطلاعرسانی |
585/0 |
476/0 |
676/0 |
633/8 |
001/0 |
||
|
عوامل ناشی از خدمات حمل و نقل |
780/0 |
713/0 |
833/0 |
469/13 |
001/0 |
||
|
عوامل ناشی از خدمات ورزشی |
759/0 |
687/0 |
816/0 |
805/12 |
001/0 |
||
|
عوامل ناشی از سرگرمیها و خدمات تفریحی |
906/0 |
875/0 |
930/0 |
387/19 |
001/0 |
||
|
عوامل ناشی از تربیتبدنی |
265/0 |
119/0 |
400/0 |
498/3 |
001/0 |
||
|
15 |
احمدی اقدم (1390) |
جاذبههای گردشگری |
568/0 |
430/0 |
680/0 |
821/6 |
001/0 |
|
جاذبههای مربوط به ورزشهای ساحلی، آبی و تابستانی |
557/0 |
416/0 |
672/0 |
651/6 |
001/0 |
||
|
جاذبههای مربوط به ورزشهای زمستانی |
521/0 |
374/0 |
643/0 |
114/6 |
001/0 |
||
|
جاذبههای مربوط به کوهنوردی و غارنوردی |
600/0 |
468/0 |
706/0 |
336/7 |
001/0 |
||
|
جاذبههای مربوط به جنگل و دشت |
196/0 |
013/0 |
366/0 |
101/2 |
036/0 |
||
|
جاذبههای مربوط به شکار و صید |
557/0 |
416/0 |
672/0 |
651/6 |
001/0 |
||
|
جاذبههای مربوط به دامنهنوردی و طبیعتگردی |
228/0 |
047/0 |
395/0 |
456/2 |
014/0 |
||
|
16 |
نقیلو (1389) |
عوامل ناشی از خدمات ورزشی |
644/0 |
529/0 |
736/0 |
518/8 |
001/0 |
|
عوامل ناشی از تأسیسات رفاهی |
617/0 |
496/0 |
714/0 |
019/8 |
001/0 |
||
|
عوامل ناشی از منابع طبیعی |
602/0 |
478/0 |
703/0 |
753/7 |
001/0 |
||
|
عوامل مربوط به تربیتبدنی |
599/0 |
474/0 |
700/0 |
701/7 |
001/0 |
||
|
عوامل ناشی از سرگرمیها و فعالیتهای تفریحی |
595/0 |
469/0 |
697/0 |
632/7 |
001/0 |
||
|
عوامل مربوط به میراث فرهنگی و گردشگری |
594/0 |
468/0 |
696/0 |
615/7 |
001/0 |
||
|
عوامل ناشی از امکانات و زیرساختها |
578/0 |
449/0 |
683/0 |
343/7 |
001/0 |
||
|
عوامل ناشی از خدمات حمل و نقل |
557/0 |
424/0 |
667/0 |
998/6 |
001/0 |
||
|
عوامل ناشی از خدمات اطلاعرسانی |
552/0 |
418/0 |
663/0 |
918/6 |
001/0 |
||
|
17 |
نخلبند یزدی (1395) |
منابع طبیعی |
757/0 |
696/0 |
807/0 |
001/15 |
001/0 |
|
خدمات حمل و نقل |
716/0 |
647/0 |
773/0 |
640/13 |
001/0 |
||
|
امکانات و زیرساختها |
838/0 |
795/0 |
873/0 |
418/18 |
001/0 |
||
|
سرگرمیها و فعالیتهای تفریحی |
794/0 |
741/0 |
837/0 |
412/16 |
001/0 |
||
|
برگزاری مسابقات ورزشی |
658/0 |
578/0 |
725/0 |
970/11 |
001/0 |
||
|
خدمات اطلاع رسانی و ارتباطات |
492/0 |
388/0 |
584/0 |
170/8 |
001/0 |
||
|
تأسیسات رفاهی |
815/0 |
767/0 |
854/0 |
315/17 |
001/0 |
||
|
خدمات ورزشی |
829/0 |
784/0 |
365/0 |
970/17 |
001/0 |
||
|
گردشگری و میراث فرهنگی |
792/0 |
739/0 |
835/0 |
330/16 |
001/0 |
||
|
18 |
رضایی (1394) |
جاذبههای مربوط به ورزشهای ساحلی- آبی و تابستانی |
760/0 |
690/0 |
816/0 |
254/13 |
001/0 |
|
جاذبههای مربوط به کوهنوردی و غارنوردی |
720/0 |
641/0 |
784/0 |
075/12 |
001/0 |
||
|
جاذبههای مربوط به ورزشهای آبگرم و طبیعت درمانی |
830/0 |
778/0 |
871/0 |
807/15 |
001/0 |
||
|
جاذبههای مربوط به ورزشهای بومی- محلی |
840/0 |
791/0 |
878/0 |
247/16 |
001/0 |
||
|
19 |
فخارنژاد (1396) |
جاذبههای طبیعی مربوط به ورزشهای تابستانی |
720/0 |
578/0 |
820/0 |
147/7 |
001/0 |
|
جاذبههای مربوط به ورزشهای زمستانی |
710/0 |
564/0 |
813/0 |
986/6 |
001/0 |
||
|
جاذبههای مربوط به شکار و صید |
720/0 |
578/0 |
820/0 |
147/7 |
001/0 |
||
|
جاذبههای مربوط به کوهنوردی، غارنوردی |
810/0 |
705/0 |
880/0 |
874/8 |
001/0 |
||
|
جاذبههای مربوط به طبعیتگردی |
800/0 |
691/0 |
8730 |
650/8 |
001/0 |
||
|
20 |
فرزاننیا (1395) |
جاذبههای طبیعی مربوط به ورزشهای تابستانی |
600/0 |
471/0 |
704/0 |
498/7 |
001/0 |
|
جاذبههای مربوط به ورزشهای زمستانی |
580/0 |
447/0 |
688/0 |
166/7 |
001/0 |
||
|
جاذبههای مربوط به کوهنوردی، غارنوردی |
700/0 |
595/0 |
781/0 |
381/9 |
001/0 |
||
|
جاذبههای مربوط به آب گرم |
750/0 |
659/0 |
819/0 |
524/10 |
001/0 |
||
|
جاذبههای مربوط به بیابانگردی |
860/0 |
805/0 |
900/0 |
990/13 |
001/0 |
||
|
جاذبههای مربوط به شکار و صید |
600/0 |
471/0 |
704/0 |
498/7 |
001/0 |
||
|
21 |
شوشتری (1395) |
توسعه زیرساختها |
784/0 |
711/0 |
841/0 |
356/12 |
001/0 |
|
توسعه اماکن |
804/0 |
736/0 |
856/0 |
990/12 |
001/0 |
||
|
کیفیت خدمات |
846/0 |
791/0 |
887/0 |
536/14 |
001/0 |
||
|
جذب سرمایهگذاران |
745/0 |
661/0 |
811/0 |
256/11 |
001/0 |
||
|
جذب گردشگر ورزشی |
812/0 |
747/0 |
862/0 |
260/13 |
001/0 |
||
|
بازاریابی رویدادهای ورزشی |
713/0 |
620/0 |
786/0 |
455/10 |
001/0 |
||
|
ایجاد اشتغال |
728/0 |
639/0 |
798/0 |
821/10 |
001/0 |
در جدول 3،÷÷ خلاصه اطلاعات مربوط به پژوهشهای اولیه و اندازه‌های اثر استخراج‌شده (بر اساس اندازه اثر r) از این مطالعات ارائهشده است. همان‌طور که مشخص است اکثر قریب به‌اتفاق اندازه‌های اثرهای ارائهشده به جز 3 اندازه اثر معنادار هستند؛ به این معنی که اندازه اثرهای گزارش‌شده در تبیین توسعه گردشگری ورزشی نقش معناداری بهلحاظ آماری ندارند. همچنین بیشترین اندازه اثر 988/0 مربوط به مدیریت دانش و کمترین آن نیز 133/0 مربوط به سیاستها و راهبردهای مشخص بود.
جدول 4: اندازه اثر ترکیبی عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری ورزشی
|
نوع اثر |
اندازه اثر r |
فاصله اطمینان 95درصد |
مقدار Z |
سطح معناداری |
|
|
حد پایین |
حد بالا |
||||
|
ثابت |
708/0 |
701/0 |
715/0 |
655/127 |
001/0 |
|
تصادفی |
693/0 |
64/0 |
733/0 |
809/20 |
001/0 |
جدول 4، اندازه‌های اثر ترکیبی مدل ثابت و تصادفی مربوط به عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری ورزشی را نشان می‌دهد. بر اساس نتایج این جدول ، پس از ورود 111 اندازه اثر اولیه در فرایند فرا تحلیل، اندازه اثر ترکیبی عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری ورزشی در مدل ثابت معادل 708/0 و در مدل تصادفی معادل 693/0 است که مقادیر هر دو مدل ازلحاظ آماری معنادار میباشد.
یکی از بخش‌های مهم در فراتحلیل بررسی سوگیری انتشار است. سوگیری انتشار به چاپ نشدن پژوهشهای مرتبط با موضوع فراتحلیل است که دارای یافتههای غیر معنادار هستند. برای آگاهی از میزان سوگیری انتشار در فراتحلیل لازم است به تمام پژوهشهای مرتبط چاپ‌شده و چاپ‌نشده در آن حوزه مراجعه نمود که کاری غیرممکن است. بر همین اساس در فراتحلیل برای آگاهی از این مسئله، از تحلیل حساسیت استفاده میشود. تحلیل حساسیت با دو روش گرافیکی (نمودار قیفی) و شاخص آماری (تعداد امن از تخریب[26]) قابل انجام میباشد. نمودار قیفی[27] بر این حقیقت استوار است که وزن آماری مطالعه با افزایش نمونه آن افزایش مییابد. بنابراین مطالعات با اندازه نمونه کوچک به‌صورت گسترده در پایین نمودار پراکنده میشوند و مطالعات با اندازه نمونه بزرگ‌تر در قسمت بالای نمودار نزدیک به میانگین اندازه اثر قرار می‌گیرند. در نبود هیچ‌گونه خطایی، نمودار شبیه به یک قیف برعکس میشود و در صورت وجود خطا نمودار قیفی به‌صورت متقارن درمی‌آید. بر اساس نتایج نمودار 1، نبود سوگیری انتشار مشهود است.
نمودار 1: نمودار قیفی اندازه‌های اثر پژوهشهای اولیه (136/97=I2)
همچنین مقدار آمارهای امن از تخریب (NF-S) نیز پس از تحلیل حساسیت در روش روزنتال 3583 و در روش آروین 738 به‌دست آمد که این مقادیر بسیار مطلوب بودند، چراکه این آماره‌ها حاکی از آن است که در روش روزنتال پس از ورود 3583 و در روش آروین پس از ورود 738 مطالعه غیرمعنادار به فرایند تحلیل، اندازه اثر محاسبه‌شده غیر معنادار خواهد شد.
جدول 5: شاخصهای ناهمگنی در اندازه‌های اثر عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری ورزشی
|
مقدار Q |
درجه آزادی |
سطح معناداری |
مجذور I |
|
366/3840 |
110 |
001/0 |
136/97 |
پس از اطمینان از عدم‌سوگیری انتشار به‌منظور تعیین مدل نهایی فراتحلیل، یک مجموعه تحلیل ناهمگنی انجام شد که نتایج آن در جدول 5 ارائه شده است. با استناد به نتایج تحلیل همگنی مقدار شاخص Q، 366/3840 به‌دست آمد که ازلحاظ آماری معنادار میباشد. این امر حاکی از وجود تفاوت واقعی در میان اندازه‌های اثر پژوهشهای اولیه است. همچنین مقدار شاخص مجذور I برابر با 136/97 حاصل شد که نشان می‌دهد 97 درصد از پراکنش موجود در نتایج پژوهشهای اولیه واقعی بوده است.
جدول 6: توزیع فراوانی متغیرهای مشابه با فراوانی دارای کفایت در مطالعات بررسی‌شده
|
شماره مطالعه |
متغیر مستقل |
متغیر وابسته |
تکرار در مطالعات |
درصد |
متوسط اندازه اثر |
|
1-9-14-16-17 |
اطلاعرسانی |
توسعه گردشگری ورزشی |
5 |
363/11 |
566/0 |
|
2-5-12-14-16-17-21 |
زیرساخت |
توسعه گردشگری ورزشی |
7 |
909/15 |
658/0 |
|
3-5-7-9-10 |
مدیریت |
توسعه گردشگری ورزشی |
5 |
363/11 |
700/0 |
|
6-8-15-18-19-20 |
جاذبههای مربوط به ورزشهای تابستانی |
توسعه گردشگری ورزشی |
6 |
636/13 |
702/0 |
|
6-8-15-19-20 |
جاذبههای مربوط به ورزشهای زمستانی |
توسعه گردشگری ورزشی |
5 |
363/11 |
624/0 |
|
6-8-15-18-19-20 |
جاذبههای مربوط به کوهنوردی و غارنوردی |
توسعه گردشگری ورزشی |
6 |
636/13 |
725/0 |
|
6-8-15-19-20 |
جاذبههای مربوط به شکار و صید |
توسعه گردشگری ورزشی |
5 |
363/11 |
677/0 |
|
9-14-16-17-21 |
خدمات |
توسعه گردشگری ورزشی |
5 |
363/11 |
786/0 |
|
مجموع |
44 |
100 |
678/0 |
||
سرانجام با توجه به اینکه در جامعه آماری پژوهشهای اولیه، اثر عوامل مختلفی بر توسعه گردشگری ورزشی بررسی‌شده بود، در ادامه اندازه فرضیه‌های مشابه (که حداقل 5 بار در بین مطالعات تکرار شده باشند) استخراج و باهم ترکیب میشوند. بنا به نظر تامپسون[28] (1997) ملاک ورود به فراتحلیل تکرار آنها حداقل در 5 مطالعه میباشد. لذا از میان 111 فرضیه استخراج‌شده، 8 فرضیه که درمجموع 44 بار در مطالعات بررسی‌شده بودند و فراوانی 5 و بیشتر از 5 داشتند، جهت فراتحلیل مجدد برگزیده شدند که فهرست آنها در جدول 6 ارائهشده است- گفتنی است که در برخی مطالعات، بیش از یک‌بار یک فرضیه به طرق مختلف آزمون شده بود که ابتدا از ضریب اثر آنها معدل‌گیری شد. سپس به‌طورکلی متوسط اندازه اثر آنها با دیگر تحقیقات انجامشده محاسبه گردید. با استناد به نتایج جدول 6 ملاحظه میشود از 111 اندازه اثر برآورد‌شده، 5 مطالعه 363/11 درصد به بررسی تأثیر اطلاعرسانی، 7 مطالعه 909/15 درصد به بررسی تأثیر زیرساخت، 5 مورد 363/11 درصد به بررسی تأثیر مدیریت، 6 مطالعه 636/13 درصد به بررسی تأثیر جاذبههای مربوط به ورزشهای تابستانی، 5 مطالعه 363/11 درصد به بررسی تأثیر جاذبههای مربوط به ورزشهای زمستانی، 6 مطالعه 636/13 درصد به بررسی تأثیر جاذبههای مربوط به کوهنوردی و غارنوردی، 5 مطالعه 363/11 درصد به بررسی تأثیر جاذبههای مربوط به شکار و صید و درنهایت 5 مطالعه 363/11 درصد به بررسی تأثیر خدمات بر توسعه گردشگری ورزشی پرداختهاند. بر اساس اطلاعات ارائهشده بیشترین تأثیر در بین عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری ورزشی با اندازه اثر 786/0 متعلق به عامل خدمات است و پس‌ازآن عاملهای جاذبههای مربوط به کوهنوردی و غار نودی و مدیریت در رتبه‌های دوم تا سوم قرار داشتند. همچنین مشخص گردید که عامل اطلاعرسانی کمترین تأثیر را بر توسعه گردشگری ورزشی دارد.
بحث و نتیجه‌گیری
هدف از پژوهش حاضر، شناسایی عوامل مؤثر بر توسعه صنعت گردشگری ورزشی ایران بود. نتایج نشان داد از میان 111 فرضیه استخراج‌شده، 8 فرضیه که درمجموع 44 بار در مطالعات بررسی‌شده بودند و فراوانی 5 و بیشتر از 5 داشتند، جهت فراتحلیل مجدد برگزیده شدند. از 111 اندازه اثر برآورد‌شده، 5 مطالعه 363/11 درصد به بررسی تأثیر اطلاعرسانی، 7 مطالعه 909/15 درصد به بررسی تأثیر زیرساخت، 5 مورد 363/11 درصد به بررسی تأثیر مدیریت، 6 مطالعه 636/13 درصد به بررسی تأثیر جاذبههای مربوط به ورزشهای تابستانی، 5 مطالعه 363/11 درصد به بررسی تأثیر جاذبههای مربوط به ورزشهای زمستانی، 6 مطالعه 636/13 درصد به بررسی تأثیر جاذبههای مربوط به کوهنوردی و غارنوردی، 5 مطالعه 363/11 درصد به بررسی تأثیر جاذبههای مربوط به شکار و صید و درنهایت 5 مطالعه 363/11 درصد به بررسی تأثیر خدمات بر توسعه گردشگری ورزشی پرداختهاند. بر اساس اطلاعات ارائهشده، بیشترین تأثیر در بین عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری ورزشی با اندازه اثر 786/0 متعلق به عامل خدمات است و پس از آن عاملهای جاذبههای مربوط به کوهنوردی و غار نودی و مدیریت در رتبه‌های دوم تا سوم قرار داشتند. این یافته با نتایج مطالعات سرلاب (1399) مبنی بر اینکه نشان داد زیرساخت مؤثر بر توسعه گردشگری ورزشی است، میرآبادی و همکاران (1398) مبنی بر اینکه گزارش کرد توسعه گردشگری ورزشی تحت تأثیر عوامل مدیریتی و زیرساختی قرار دارد، نیکنام و همکاران (1398) بهجهت اینکه توسعه گردشگری ورزشی را متأثر از اقدامات اطلاعرسانی و تبلیغات، کیفیت خدمات، بسترهای گردشگری ورزشی و مدیریت میدانستند، همخوان است. در مقابل، این یافته با نتایج مطالعه دارماوان و همکاران (2022) ناهمخوان است، چرا که در مطالعه نامبرده مشارکت جامعه در فعالیتهای گردشگری مهمترین راهبرد توسعه گردشگری معرفی شده است، اما در مطالعه حاضر تشخیص داده شد خدمات مؤثرترین عامل بر توسعه گردشگری ورزشی است. همچنین مشخص گردید که عامل اطلاعرسانی کمترین تأثیر را بر توسعه گردشگری ورزشی دارد. شاید به این دلیل که اطلاعرسانی نمیتواند جزو پیشنیازهای اصلی توسعه گردشگری ورزشی باشد و زمانی که پیشرانها یا تعیینکنندههای اصلی آن فراهم شده باشد محتمل خواهد بود که توسعه گردشگری ورزشی رخ دهد.
در تبیین این یافته میتوان گفت که کیفیت خدمات گردشگری با تأکید عمده‌ای بر زمینه‌های مختلف گردشگری، هسته اصلی بازاریابی گردشگری به‌حساب می‌آید. در سالهای اخیر توجه به نیازهای گردشگران و پاسخگویی به خواسته‌های آنان در بخش خدمات، یکی از اصلی‌ترین و ضروری‌ترین وظایف و یا اهداف توسعه گردشگری ورزشی شده است. این در حالی است که کیفیت خدمات پیشینه قدیمی دارد و به‌نوعی در نخستین تحقیقات حوزه گردشگری شناسایی و مورد تأکید قرارگرفته است. مشاهده میشود علیرغم گذشت زمان طولانی از طرح موضوع خدمات و شیوه‌های سنجش و ارزیابی آن نه‌تنها توجه به این موضوع طی دهه گذشته کاهش نیافته، بلکه بهدلیل اهمیت فزاینده آن نزد گردشگران بیش‌ازپیش اهمیت یافته است (پارک و جیونگ[29]، 2019). از طرفی، سطح کیفی خدمات گردشگری ورزشی میزان جذب گردشگران را تعیین می‌کند و به عبارتی هرچه کیفیت خدمات ارائهشده در قالب چشم‌اندازهای طبیعی و غیرطبیعی در سطح مطلوبی باشد، رضایت و آسودگی خاطر بازدیدکنندگان را ایجاد خواهد کرد و به‌تبع آن به ازای ارتقای سطح رضایت‌مندی از خدمات ارائهشده تعداد گردشگران نیز افزایش خواهد یافت.
مشخص شد جاذبههای مربوط به کوهنوردی و غارنوردی پس از خدمات بیشترین اثر را بر توسعه گردشگری ورزشی دارد. این یافته با نتایج مطالعه ادبی فیروزجاه و همکاران (1388)، رضوی و همکاران (1392)، احمدی اقدم (1390)، رضایی (1394) و فخارنژاد (1396) همخوان است. در تبیین این یافته میتوان اشاره به این نکته داشت که شناخت قابلیت‌ها و توانمندی‌های گردشگری با محوریت ایجاد جاذبه، اولین گام مهم در توسعه گردشگری ورزشی است (رضایی، 1394). از طرفی، موفقیت گردشگری ورزشی کاملاً منوط به توانمندی‌های مقاصد گردشگری است که تا حدی در رقابت با مقاصد دیگر منحصربه‌فرد و متمایز باشند. در الگوی برنامهریزی و طرح کاربردی توسعه گردشگری ورزشی «انجمن گردشگری ورزشی کانادا» شناسایی، برآورد و توسعه قابلیت‌ها و ظرفیتهای گردشگری ورزشی یکی از مراحل چهارگانه توسعه گردشگری ورزشی کانادار معرفی‌شده است. به نظر میرسد اهمیت بیشتر کوهنوردی و غارنوردی نسبت به سایر جاذبه‌ها در ایران نخست ریشه در گستردگی این جاذبه‌ها داشته باشد. دوم، تنوع گسترده‌تر فعالیتهای ورزشی که می‌تواند در این جاذبه‌ها انجام شود نیز می‌تواند مزید بر علت باشد.
بر اساس نتایج حاصل‌شده، پس از خدمات و جاذبههای کوهنوردی و غارنوردی، عامل مدیریت بیشترین تأثیر را در توسعه گردشگری ورزشی دارد. این یافته که مدیریت یک عامل مؤثر بر توسعه گردشگری ورزشی با میباشد، با نتایج مطالعات خدابخشزاده و همکاران (1399)، خواجهپور و دوستی (1395) و کیماسی سلخوری و همکاران (1397) همخوان است. بر مبنای این یافته مشخص میشود علیرغم نقش خدمات و جاذبه‌ها، مدیریت عاملی است که اگر وجود نداشته باشد، ذینفعان این حوزه نمی‌توانند بهره چندانی از گردشگری ببرند، چراکه مدیریت درروند توسعه و بهبود گردشگری ورزشی نقشی علی و بسیار مهم دارد. یک عنصر مهم در مدیریت گردشگری این است که متولیان مربوطه با برنامهریزی، فراهم کردن و حفظ نمودن زیرساختهای گردشگری مطمئن شوند مدیریت گردشگری در یک حالت مناسب قرار دارد.
سرانجام مشخص گردید از میان عوامل اثرگذار بر توسعه گردشگری ورزشی، عامل اطلاعرسانی کمترین تأثیر را بر توسعه گردشگری ورزشی دارد. در تبیین این یافته میتوان اشاره به این نکته داشت که اطلاعرسانی یکی از ابزارهای تبلیغاتی حوزه گردشگری بهشمار میرود و توجه به عملکرد و نقش این پدیده در اقدامات از جانب عرضه‌کنندگان خدمات گردشگری می‌تواند بسترساز توسعه گردشگری ورزشی باشد- چراکه از این طریق هم مخاطبان گردشگری ورزشی با متولیان و هم متولیان با مخاطبان گردشگری ارتباط برقرار میکنند.
با اقتباس از نتایج تحقیق به مسئولان و متولیان گردشگری ورزشی پیشنهاد میشود در طرحهایی که برای گردشگری ورزشی ارائه میدهند توجه و اهتمام ویژهای به عاملهای خدمات، جاذبههای مربوط به کوهنوردی و غار نودی و مدیریت داشته باشند، چرا که براساس یافتههای این تحقیق بیشترین سهم را در تبیین توسعه گردشگری ورزشی دارند. همچنین پیشنهاد میشود سیاستهای توسعه و برنامههای راهبردی و آینده توسعه گردشگری ورزشی با محوریت این سه رکن تنظیم شود.
علیرغم نتایج به‌دست‌آمده، این پژوهش با محدودیت‌هایی هم روبهرو بوده است. ازجمله این محدودیت‌ها میتوان به‌احتمال عدم گزارش پژوهشهای غیرمعنادار، عدم‌گزارش کامل اطلاعات روش‌شناسی در برخی از پژوهش‌ها به‌صورتی که امکان مشخص کردن متغیرهای تعدیل‌کننده را به‌صورتدقیق فراهم آورد، عدم‌گزارش اطلاعات آماری دقیق و مناسب به‌خصوص آمارهای توصیفی در برخی از پژوهش‌ها- که درواقع یکی از ساده‌ترین و پرکاربردترین روشهای محاسبه اندازه اثر در مطالعات فراتحلیل است- اشاره کرد. از اینرو، به پژوهشگران آتی پیشنهاد میگردد با استفاده از روش فراترکیب که پیشفرضهای فراتحلیل را ندارد برای شناسایی عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری ورزشی استفاده کنند.
منابع
- احمدی اقدم، احد. (1390). «ارتباط بین جاذبههای طبیعی ورزشی با توسعه گردشگری ورزشی از دیدگاه مدیران ورزشی استان آذربایجان شرقی». پایاننامه کارشناسیارشد تربیتبدنی عمومی، دانشگاه پیامنور.
- ادبی فیروزجاه، جواد؛ کوزهچیان، هاشم و احسانی، محمد. (1388). «بررسی مهمترین جاذبههای طبیعی ورزشی مؤثر بر توسعه گردشگری ورزشی کشور از دیدگاه کارشناسان ورزشی و گردشگری». مدیریت ورزشی. (1)، صص 67-81.
- اسدی، زهرا؛ قاسمی، حمید و صابونچی، رضا. (1398). «طراحی الگوی توسعه گردشگری ورزشی با چارچوب تبلیغاتی AIDAR در انواع رسانههای جمعی». پژوهشهای کاربردی در مدیریت ورزشی. 8(3)، صص 89-102.
- پاشایی، سجاد؛ عسکریان، فریبا و روزافزون، عبدالرضا. (1398). «بررسی نقش میانجیگری عوامل نهادی در تأثیر عوامل اجتماعی، اقتصادی، محیطی بر توسعه گردشگری ورزشی منطقه آزاد ماکو». فصلنامه علمی مطالعات مدیریت گردشگری. 14(45)، صص 57-80.
- خالوفیروزآبادی، امیر. (1391). «عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری ورزشی در شهر مشهد». پایاننامه کارشناسی ارشد مدیریت ورزشی، دانشکده علومتربیتی و روانشناسی، دانشگاه تبریز.
- خدابخشزاده، امین؛ قهرمان تبریزی، کوروش و شریفیان، اسماعیل. (1399). «طراحی مدل شاخصهای ارزیابی توسعه گردشگری ورزشی ایران». پژوهشهای کاربردی در مدیریت ورزشی. 9(2)، صص 41-50.
- خدابخشزاده، امین؛ قهرمان تبریزی، کوروش و شریفیان، اسماعیل. (1399). «تأثیر مدیریت دانش بر توسعه گردشگری ورزشی استان کرمان». مدیریت ورزشی. 12(1)، صص 241-257.
- خطیبزاده، مهدی؛ کوزهچیان، هاشم و هنرور، افشار. (1393). «عوامل مؤثر بر کیفیت خدمات گردشگری ورزشی از دیدگاه گردشگران حاضر در شهرآورد استقلال و پرسپولیس». مدیریت ورزشی. 6(1)، صص 39-55.
- خواجهپور، اکرم و دوستی، مرتضی. (1395). «بررسی نقش مدیریت ارتباط با مشتری در توسعه صنعت گردشگری ورزشی از دیدگاه ورزشکاران و کارکنان المپیاد کارگری بانوان کشور». مجله برنامهریزی و توسعه گردشگری. 5(17)، صص 115-127.
- درودی، هما و حسنی، حمید. (1394). «بررسی عوامل مؤثر در گسترس گردشگری ورزشی (مطالعه موردی: گردشگران شرکتکننده در رویدادهای ورزشی استان زنجان)». فصلنامه مطالعات راهبردی ورزش و جوانان. 30(4)، صص 1-26.
- رضائی، مهری. (1394). «تحلیل عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری ورزشی استان سیستان و بلوچستان با تأکید بر جاذبههای طبیعی ورزشی». پایاننامه کارشناسیارشد مدیریت ورزشی، دانشکده گروه تربیتبدنی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تفت.
- رضوی، سید محمد حسین.؛ حسینی، سید عماد و خواجهپور، اکرم. (1392). «بررسی جاذبههای طبیعی اثرگذار بر توسعه گردشگری ورزشی استان مازندران». پژوهشنامه مدیریت ورزشی و رفتار حرکتی. 9(17)، صص 15-26.
- سرلاب، رقیه؛ علیپور نادینلوئی، زهرا و دهقانپوری، حوریه. (1399). «مطالعه پیشبینانه توسعه گردشگری ورزشی استان آذربایجان شرقی براساس ابعاد گردشگری- حامیگری». مدیریت و بازاریابی ورزشی. 1(4)، صص 98-115.
- شوشتری، فاطمه. (1395). «نقش خصوصیسازی بر توسعه توریسم ورزشی در استان گیلان». پایاننامه کارشناسیارشد مدیریت ورزشی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه پیامنور.
- عابدی سماکوش، محبوبه؛ فرزان، فرزام؛ دوستی، مرتضی و هنرور، افشار. (1397). «شناسایی عوامل جذبکننده و بازدارنده در توسعه گردشگری ساحلی (مطالعه موردی: گردشگران ورزشی فعال سفرکننده به مناطق ساحلی دریای خزر)». آموزش علوم دریایی. (13)، صص 96-108.
- فخارنژاد، فروغ. (1396). «شناسایی عوامل توسعه گردشگری ورزشی استان فارس با تأکید بر جاذبههای طبیعی». پایاننامه کارشناسیارشد مدیریت ورزشی، دانشگاه پیامنور.
- فرزاننیا، فرهاد. (1395). «بررسی عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری ورزشی استان خراسان جنوبی با تأکید بر جاذبههای طبیعی ورزشی». پایاننامه کارشناسیارشد مدیریت ورزشی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه پیامنور.
- کیماسی سلخوری، کورش؛ سلیمانی، مجید و احمدی، سیروس. (1397). «بررسی تأثیر فناوری اطلاعات، مدیریت منابع انسانی، کارآفرینی سازمانی بر توسعه پایدار گردشگری ورزشی براساس مدل کارمن». فصلنامه مطلاعات راهبردی ورزش و جوانان. 45 (3)، صص 205-224.
- میرآبادی، مصطفی؛ گلزاده، ملیحه و کریمی، احمد. (1398). «ارزیابی نقش و عملکرد رسانهها بر توسعه گردشگری ورزشی در استان آذربایجان شرقی». فصلنامه برنامهریزی منطقهای. 9(34)، صص 65-80.
- نخلبند، وهاب. (1395). «عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری ورزشی کویر اردکان (معروف به سیاهکوه)». پایاننامه کارشناسیارشد مدیریت ورزشی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تفت.
- نقیلو، زینب. (1389). «بررسی عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری ورزشی استان آذربایجان شرقی (از دیدگاه مدیران ورزشی و گردشگری استان)». پایاننامه کارشناسیارشد تربیتبدنی و علوم ورزشی، دانشکده تربیتبدنی و روانشناسی، دانشگاه تبریز.
- نیکنام، کامبیز؛ احمدی، عبدالحمید؛ هنری، حبیب و محرمزاده، مهرداد. (1398). «طراحی و تبیین الگوی مدیریت توسعه گردشگری ورزشی در آذربایجان شرقی». فصلنامه علمی پژوهشی گردشگری و توسعه. 8(4)، صص 99-125.
- هنرور، افشار؛ غفوری، فرزاد؛ فرزان، فرزام و شریفیان، اسماعیل. (1386). «عوامل مهم در بازاریابی گردشگری ورزشی در ایران». فصلنامه المپیک. 15(4)، صص 31-44.
- Camilleri, M. A. (2018). “The tourism industry: An overview”.Travel marketing, tourism economics and the airline product, 3-27.
- Chang, M. X., Choong, Y. O., & Ng, L. P. (2020). “Local residents’ support for sport tourism development: the moderating effect of tourism dependency”.Journal of Sport & Tourism, 24(3), 215-234.
- Chang, M. X., Choong, Y. O., & Ng, L. P. (2020). “Local residents’ support for sport tourism development: the moderating effect of tourism dependency”. Journal of Sport & Tourism, 24(3), 215-234.
- Darmawan, R., Abidin, J., & Widyaningsih, H. (2022). “Development of Water Sport Tourism Based on Sustainable Tourism in Pramuka Island, Thousand Islands DKI Jakarta”. In 5th International Conference on Sport Science and Health (ICSSH 2021) (pp. 153-157). Atlantis Press.
- Fang, Y., & Deng, Y. (2019). “The Impacts of Sport Tourism on Local Development”. Advances inEconomics and Management, 97-113.
- Fang, Y., & Deng, Y. (2019). “The Impacts of Sport Tourism on Local Development”. Advances in Economics and Management, 97-113.
- Gibson, H. J., Lamont, M., Kennelly, M., & Buning, R. J. (2018). Introduction to the special issue active sport tourism.
- Gibson, H., & Yiannakis, A. (2002). “Tourist roles: Needs and the life course”.Annals of tourism research, 29(2), 358-383.
- Grant, M. J., & Booth, A. (2009). “A typology of reviews: an analysis of 14 review types and associated methodologies”.Health information & libraries journal, 26(2), 91-108.
- Gusma, E. M., Wahab, Z., & Hanafi, A. (2020). “The Effect of Brand Equity and Brand Resonance on Tourist Decisions Visiting the 2018 Asian Games Legacy of Jakabaring Sport City as a Sport Tourism Destination”.International Journal of Multicultural and Multi religious Understanding, 7(5), 446-460.
- Jiménez-García, M., Ruiz-Chico, J., Peña-Sánchez, A. R., & López-Sánchez, J. A. (2020). “A Bibliometric Analysis of Sports Tourism and Sustainability (2002–2019)”.Sustainability, 12(7), 2840.
- Maxim, C. (2019). “Challenges faced by world tourism cities–London’s perspective”.Current Issues in Tourism, 22(9), 1006-1024.
- Pandey, A., Sahu, R., & Joshi, Y. (2022). “Kano model application in the tourism industry: A systematic literature review”.Journal of Quality Assurance in Hospitality & Tourism, 23(1), 1-31.
- Park, J., & Jeong, E. (2019). “Service quality in tourism: A systematic literature review and keyword network analysis”. Sustainability, 11(13), 3665.
- Ross, S. D. (2001). “Developing sports tourism”.Illinois: University of Illinois at Urbana-Champaign.
- Sürme, M., Temizel, M., & Aslan, R. (2022). “A Conceptual Study on The Social, Economic and Cultural Development of Sports Tourism”. Journal of Economics and Business Issues, 2(1).
- Terzić, A., Demirović, D., Petrevska, B., & Limbert, W. (2021). “Active sport tourism in Europe: Applying market segmentation model based on human values”. Journal of Hospitality & Tourism Research, 45(7), 1214-1236.
- Weaver, D. B. (2006). Sustainable tourism: Theory and practice.
- Yang, J. J., Lo, H. W., Chao, C. S., Shen, C. C., & Yang, C. C. (2020). “Establishing a Sustainable Sports Tourism Evaluation Framework with a Hybrid Multi-Criteria Decision-Making Model to Explore Potential Sports Tourism Attractions in Taiwan”. Sustainability, 12(4), 1673.
)