نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری گروه مدیریت ورزشی، واحد بروجرد، دانشگاه آزاد اسلامی، بروجرد، ایران.
2 استادیار گروه مدیریت ورزشی، واحد ایلام، دانشگاه آزاد اسلامی، ایلام، ایران. (نویسنده مسئول)
3 دانشیار گروه مدیریت ورزشی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.
4 استادیار مدیریت بازاریابی، واحد ایلام، دانشگاه آزاد اسلامی، ایلام، ایران.
چکیده
باوجود ادبیات غنی درزمینه اخلاق حرفهای درمتون مختلف، ماهیت تحقیقات درعرصه فعالیتهای سازمانی بازرگانی با بار فرهنگی و اقتصادی متفاوت، دچار تغییرات عمده شده است و درنتیجه الگوها و مدلهای موجود اخلاق سازمانی به خوبی شیوه اخلاق تجاری را در این نوع سازمانها بیان نمیکنند. بنابراین، هدف کلی ارائه پژوهش حاضر، طراحی الگوی اخلاق تجاری مدیران سازمانهای ورزشی ایران بود. این پژوهش کاربردی و ازنظرنحوه گردآوری دادهها، ازنوع پژوهشهای اسنادی- فراترکیب به شمار میرود. برای شناسایی الگوی اخلاق تجاری مدیران سازمانهای ورزشی ایران، تعداد122 مقاله بررسی و ازآن میان، 32 مقاله برای تجزیه وتحلیل نهایی انتخاب شد. ابتدا244 شاخص معرف اخلاق تجاری مدیران شناسایی و در34 مفهوم و12 مقوله طبقهبندی گردیدند. برای تعیین وزن شاخصها، از آنتروپی شانون استفاده شد. براساس یافتههای پژوهش، ابعاد اصلی الگوی اخلاق تجاری مدیران سازمانهای ورزشی ایران شامل حرفهایگرایی اخلاقمحور، آگاهی و اشراف سازمانی، مسئلهمحوری و واقعگرایی در برخورد با مسائل سازمانی، نگاه اخلاقی درتعاملات سازمانی، الزامات مدیریتی اخلاقمحور، اتخاذ رفتارهای اخلاقی- مالی، پایبندی به رفتارهای اخلاقی- رفتاری بازار، اخلاقمداری در درآمدهای سازمانی، الزامات اموزشی مبتنی براخلاق، روحیه فسادزدایی و استقرارعدالت، ثبات شخصیتی-رفتاری، بصیرت و توانایی مدیریتی رهبریگونه هستند. مدیران وکارکنان هر روزه با چالش تصمیمگیری اخلاقی مواجه هستند و نتایج این مطالعه میتواند ابعاد گوناگون اخلاق تجاری را در مناسبات سازمانهای ورزشی بیان نماید.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Designing a Business Ethics Model for Managers of Sports Organizations in Iran: Research Synthesis on the Baseisd of the Sandolski and Barroso,s Models
نویسندگان [English]
- amir Daniari 1
- ramezan karimi 2
- leila Ghorbani Ghahfarokhy 3
- Mohammad bagher arayesh 4
1 Head of Sports and Youth Department of Badreh-Ilam city
2 department of physical education
3 payamnoor university'
4 Faculty of Islamic Azad University of Ilam
چکیده [English]
The general purpose of presenting the present research was to design a model of business ethics for managers of sports organizations in Iran. This research is applied and in terms of the way of data collection, it is considered as a meta-composite documentary research. In order to identify the model of business ethics of managers of sports organizations in Iran, 122 articles were reviewed, and 32 articles were selected for the final analysis. In this research, first, 244 indicators representing business ethics of managers were identified and classified into 34 concepts and 12 categories. Shannon's entropy was used to determine the weight of indicators. Based on the findings of the research, the main dimensions of the model of business ethics of managers of sports organizations in Iran include ethics-oriented professionalism, organizational awareness and nobility, problem-oriented and realism in dealing with organizational issues, ethical view in organizational interactions, requirements Ethics-oriented management, adoption of ethical-financial behaviors, adherence to ethical-behavioral behaviors of the market, ethical orientation in organizational incomes, educational requirements based on ethics, anti-corruption spirit and establishment of justice, personality-behavioral stability, insight and leadership-type management ability. Managers and employees are faced with the challenge of ethical decision-making every day and the results of this study can express various aspects of business ethics in the relations of sports organizations.
کلیدواژه‌ها [English]
- Ethics-oriented
- insight
- establishment of justice
- hybridization
- organizational interactions
طراحی مدل اخلاق تجاری مدیران سازمان های ورزشی در ایران: سنتز پژوهی براساس مدل سندولسکی و باروسو
امیر دانیاری[1]
رمضان کریمی[2]
لیلا قربانی قهفرخی[3]
محمد باقر آرایش[4]
تاریخ دریافت مقاله: 22/1/1401
تاریخ پذیرش مقاله:7/6/1401
مقدمه
امروزه با توجه به تغییرات محیطی، سازمانها با عوامل وگرایشهایی مواجه‌اند که ضرورت وجود رویکرد مبتنی بر اخلاق سازمانی را افزایش میدهد. عملکردمالی مبتنی براخلاق به تعیین قابلیتهای مورد نیازکمک میکند واین اطمینان را میدهد که استانداردهای سازگاری دریک سازمان به کار میرود (بیهام و مویر[5]، 2015). مدیران وکارکنان هر روزه با چالش تصمیمگیری اخلاقی مواجه هستند؛ تصمیم‌هایی که شرکت، سهامداران و همه طرف‌های درگیر را تحت تأثیر قرار می‌دهند (مندعلیزاده، 1399). هدایت و مدیریت یک کسب‌وکار به روش‌های اخلاق‌مدارانه، به دلایل قانونی و کاری امری ناگزیر وآگاهی از الزامات اخلاقی برای مدیران کسب و کارها، ضروری است (محمدی، خلیلنژاد و گل محمدی، 1399)، در غیر این صورت نمی‌توانند خواسته‌ها و انتظارات شرکت را برآورده کنند و برای دیگران الگو باشند (الوانی و احمدی، 1392). اخلاق، یک سیستم ارزشی است که توسط آن افراد رفتارهای خود ودیگران را ارزیابی و قضاوت میکنند (دارینی، 1399؛ رحمدل، کفاشپور و فراحی، 1399). در واقع اخلاق، فرایندی است که افراد، گروه های اجتماعی و جوامع اقدامات خود را از منظر اصول و ارزشهای اخلاقی ارزیابی می کنند. این ارزیابی ممکن است بر اساس اعتقادات سنتی، ایدهآلهای دنبال‌شده، اهداف مورد نظر، قوانین اخلاقی که باید رعایت شود و کیفیت بهتر روابط بین انسانها و محیط زیست باشد (هرلی[6]، 2019). هنگامیکه از اخلاق و بازتاب اخلاقی صحبت میکنیم، منظور ما استفاده از این معیارهای مختلف برای اقدامات افراد و گروههاست. اخلاق در مورد مدیران کسب و کار شامل یکسری رفتارهاست که به ارزشهای فردی که مدیر فردی، سرپرستان و زیردستان مدیر، جامعه عمومی و از همه مهمتر مشتریان/مشتریان مدیران را رعایت میکنند، پایبند است (بارتلت[7] ، 2020).
ورزش بـه عنـوان ابـزاری کارآمـد و پدیدهای منحصر به فرد در جهت ایجاد جامعهای پویا و شاداب (معینالدینی و صنعتخواه، 1391) و رفع بسیاری از بحرانهای اجتماعی، فرهنگی و حتی اقتصادی و سیاسـی (سلیمی، 1396) اثرات منحصر به‌فردی را از خود به نمایش گذاشته و حتی تصور عامه بر این است که ورزش توانایی بازنمایی فرهنگ، خصایل و خوبی و بدی‌های یک جامعه را دارد (قربانی، امیرمقدم و زارعیان، 1398). با اینحـال، ایـن پدیـده جهانی امروزه با چالشی جدی روبه روست که به‌راحتی نمیتوان ازآن گذر نمود و این چالش کمرنـگ‌شـدن مقولـه اخـلاق درکلیه ابعادجامعـه بـزرگ ورزش از جملـه ورزشـکاران، مربیـان، داوران، تماشاگران، رسانههـای گروهـی و مـدیران وکارکنـان سازمانهای ورزشی مشهود است (سلیمی، 1396؛ قربانی وهمکاران، 1398). با توحه به سرعت زیاد تغییر بازار و افزایش قابلیت تولید، انتظارات مشتریان به سرعت در حال تغییر است و مشتریان پاسخ‌های سریع را ازسازمانها انتظار دارند. همانگونه که سازمانها مجبور میشوند که منعطفتر شوند، نیاز به داشتن کارکنانی با اخلاق که اثربخش باشند نیز افزایش مییابد (لوسیا ولپسینگر[8]،2017). رعایت مسائل اخلاقی در تجارت در سه دهه اخیر اهمیت زیادی کسب کرده و در اغلب دانشگاههای معتبردنیا بهویژه دردانشکدههای اقتصاد و بازرگانی کوشش میکنند که جنبههای اخلاقی مرتبط با تجارت و تولید را به افرادی که در آینده عهدهدار تصدی بنگاههای اقتصادی و تولیدی خواهند شد، بیاموزند (رضانیا شیرازی، 1395).
با این حال، هیچ اثری هنوز به موضوعات اخلاقی پیش روی مدیران در یک صنعت بهویژه صنعت در‌حال‌رشد ورزش نپرداخته است. تجارت ورزش از مشکلات اخلاقی در امان نبوده و منزوی نشده است، زیرا مدیران ورزشی هر روز که مشغول به کار هستند با تصمیمگیری اخلاقی روبه‌رو میشوند (برانولد[9]، 2016 ؛ دسنسی و روزنبرگ[10]، 2014). از آنجا که اخلاق با مطالعه اخلاق و معیارهای اخلاقی که افراد باید از آن پیروی کنند سروکار دارد، سوالات ارزشی و مفاهیم درستی و نادرستی در این مبحث در نظر گرفته میشوند (رزاقی و مهرابی، 1397). مدیران ورزشی وظیفه پرداختن به سوالات اخلاقی مانند سوالات مربوط به حرفهای‌بودن، عدالت، مدیریت حقوقی، مسائل پرسنلی، مالکیت تیم، مسئولیت امتیازات تیم حرفهای و عدالت اجتماعی مرتبط با تمام سطوح ورزشی را دارند (پین و دیمانش[11]، 2018). در نظام مدیریت ورزشی ایران، نقش سازمانهای ورزشی بر اساس نوع دیپلماسی ورزشی در توسعه ورزش و درآمدزایی مهم و اساسی است (واحدیزاده، آقایی والهی، 1399). منابع انسـانی با اخلاق، کارآمد، متخصص و با انگیزه در مشاغل و جایگاههای مختلف، یکی از عـواملی اسـت کـه نقـش راهبـردی در رسیدن سازمانها به اهداف از پیش تعیین‌شده دارد (میرکمالی، حاج خزیمه و ابراهیمی، 1394) و در صورت عدم‌توجه به تواناییها، تجربیات، علایـق، کـارایی و دانـش تخصصـی افـراد خـود در انتصاب سازمانی آنها، عموما موجب نارضایتی، ضعف سازمانی و تضعیف عملکرد آنان میشود (زارعی متین، 1400). دراین زمینه اخلاق تجاری مدیران ورزشی به عنوان یک پدیده جدید در ورزش، مسیر جدیدی را با هدف افزایش گفت وگو برای بازکردن افق و دیدگاههای جدید وکمک به درک فرهنگ بیشتر بین مردم جهان باز نموده است (دوستی، صابونچی وشریعتی فیضآباد، 2019). ورزش میتواند بهعنوان ابزاری برای توســعه روابط مد نظر قرار گیرد تا از فشــارهای جهانی خارج شــود (تهذیبی، 1400)، عملکرد مالی فوق‌العادهای داشته باشد و تصــویر مثبتی از خود را در عرصــه بین المللی بجا بگذارد (حسن پورقادی و دوستی، 1400). لذا طراحی و تبیین مدل اخلاق تجاری سازمانهای ورزشی تحت شرایط بحران اقتصادی کشور میتواند نقشه راهی برای وزرات ورزش و جوانان جهت فعالیت اثربخشتر در حوزه بینالمللی در راستای توســعه و رشــد ورزش کشــور و همچنین ارتقای پرستیژ ملی در رقابتهای داخلی و بینالمللی باشد. درتحقیقات انجام‌شده در زمینه موضوع تحقیق تنها یک یا دو ویژگی خاص و یا عوامل اثر گذار بر اخلاق حرفهای تجاری در سازمانهای دولتی و یا خصوصی بررسی شده است و فقدان یک مدل همه جانبهنگر مرتبط با سازمانهای تخصصی ورزشی و همچنین ورزش حرفهای در شرایط کشور ما بخوبی احساس میگردد. لذا تحقیق حاضر بر آن است که با به‌کارگیری رویکرد فراترکیب از طریق برقراری ارتباطات رو در رو با خبرگان و کلیه افراد دخیل در این مهم، مدل جامع اخلاق تجاری مدیران را در سازمانهای ورزشی ایران ارائه نماید. اخلاق تجاری[12] بهعنوان شاخهای از علم اخلاق، مسائل اخلاقی را در محیطهای سرمایهگذاری و تجاری مورد بحث و بررسی قرار میدهد. در این عرصه، ضرورت توجه به اخلاق در تحارت، به مرور زمان و به شکل تجربی ظهور یافته است (رضانیا شیرازی، 1395). اخلاق تجارت اغلب به تمام جنبههای جریان کار اعمال میشود و مرتبط با رفتار افراد و کل سازمان است. اخلاق کسب و کار سیستمی از قوانین و دستورالعمل‌های حرفهای یک کسب و کار یا یک سازمان در یک محیط عادلانه، قانونی واخلاقی است و همه مسئولیت‌های یک شرکت در قبال عموم مردم (مسئولیت اجتماعی شرکتها)، همچنین قوانین خاص منع کارهای غیرقانونی در محل کار را شامل میشود (ویکیپدیا، 1400). در دنیای امروز توجه به مسائل اخلاقی در تجارت و بهطورکلی در اقتصاد بینالمللی، اهمیت زیادی یافته است. نتایج پژوهشهای زیادی جکایت از آن دارد که در عالم تجارت، سود شرکتهای قائل به رعایت اخلاق حرفهای تجارت به مراتب بیشتر از شرکت‌هایی بوده است که به مقوله مذکور بی‌تفاوت بوده‌اند (رضانیا شیرازی، 1395). در شرایط کنونی، عدم‌رعایت مضامین و مولفههای اخلاقی، باعث نوعی نگرانی فزاینده در مدیریت بخشهای دولتی وخصوصی شده است. در واقع افول ارزشهای اخلاقی، بسیاری از اندیشمندان را برآن داشته است که الگوهای نظری قابل اجرا را ایجاد نمایند تا از این منظر بتوانند مسیر مناسب اجرایی راشناسایی و مفهوم‌سازی کنند (هادوینیا و انصاری‌فرد، 1395).
پژوهشهای پراکندهای در زمینه اخلاق تجاری انجام شده است. خاکی و مجیبی (1400) در تحقیق خویش به ابعاد شخصیتی، ارتباطی، اجتماعی و ارزشی ابعاد اصلی اخلاق حرفهای در سازمانهای آموزش‌محور اشاره نمودهاند. نعمتی، دانشفرد و میرسپاسی (1400) به ضرورت وجود 6 بعد فردی، بینفردی، مدیریتی، شغلی، ارزشی و اعتقادی و بعد خاص قضایی برای ارتقای اخلاق حرفهای مدیران با رویکرد حکمرانی خوب معتقدند. در تحقیق حاجیمحمدی، پورشافعی، زیرک و مومنی مهموئی (1400) مولفههای اخلاق حرفهای مدیران در قالب ابعاد فردی، سازمانی، اجتماعی- فرهنگی وسیاسی- اقتصادی معرفی شدهاند. رحمدل و همکاران (1399) به آزادی بیان و استقلال رای، خدمتگزاری، اعتدال و میانهروی، شفافیت و حقمداری و شایستهسالاری به عنوان عناصرتشکیلدهنده الگوی بومی اخلاق حرفهای مدیران اشاره نمودهاند. اسدی، داوودی و میرزایی (1399) مولفههای اخلاق حرفهای شامل ابعاد روان‌شناختی، ارتباطی- اجتماعی، فنی-تخصصی و اعتقادی را در تحقیق خویش ارائه کردند. رحمدل، سامانیان وکفاشپور (1398) جوانمردی، خطرپذیری، خودارتقایی، امانتداری، آداب اجتماعی، سعهصدر، قاطعیت، وجدانکاری، شایستهسالاری، مشارکتطلبی، پاکدستی، تکریم کارکنان، انگیزه خدمت، پایبندی به ارزشها، قانونمداری، عدالت و انصاف، آیندهنگری، رقابتطلبی در سطح فرا سازمانی، مشتریمداری، مسئولیت اجتماعی، پاسخگویی، خیرخواهی عمومی و اعتماد‌آفرینی را بهعنوان مهمترین مولفههای اخلاق حرفهای مدیران بانکها، معرفی نمودند. سلیمی(1396) بر این باور است که مؤلفههای مدیریتی، فردی، مالی، اخلاقی و آموزشی، اجزای اصلی تشکیلدهنده اخلاق حرفهای در سازمانهای ورزشی هستند. در تحقیق صانعی و یاری (1391)، رعایت صداقت و تعهد در اطلاعرسانی درست به متقاضیان استخدام، جبران خدمات کارکنان با شرط رعایت عدالت و داشـتن تعهـد نسبت به آنها، عایت عدالت در ارتقای کارکنان، رعایت قاطعیت و صداقت در انتقال اطلاعات مربوط به عملکرد کارکنـان و انجام تعهد در جهت کاهش آسیبهای شغلی، مهمترین مولفههای اخلاق حرفهای مدیران تلقی شدهاند. درتحقیق کوک پراجک چات و سومرتفول[13] (2018) مشخص گردید که بیشتر کارمندان دولت، مقررات قانون اخلاق حرفهای برای کارمندان دولت را به رسمیت میشناسند و به پیروی از موارد موجود در قانون اخلاق حرفهای تشویق میشوند. با اینحال، برخی از مشکلات در اجرای این قوانین یافت شده است و هنوز هم در میان سازمانها نقض قوانین اخلاق حرفهای وجود دارد. درتحقیق یانگ [14]و همکاران (2016) احترام و خودکارآمدی بهعنوان متغیرهای میانجی با رهبری اخلاقی و رفتار شهروندی رابطه معنادار داشتند. چام[15] و همکاران (2013) در تحقیق خویش خاطر نشان کردند که مسئولیت سرپرستی، داشتن کارهای چندگانه، ارائه گزارش عملکرد فرد توسط خودش، مرکز کنترل، محیط کار و برخی متغیرهای جمعیت‌شناختی میتوانند بر رفتار اخلاقی تاثیر گذارند. تحقیق فتاح (2011) منجربه شناسایی اصول دموکراسی، رویه ها و فرآیندها، مشترکسازی و نهادینهسازی استانداردهای اخلاقی حرفهای، نقش آموزش رهبری حرفهای و غیرمنطقی‌بودن رفتارهای غیراخلاقی گردید. مرور ادبیات تجربی تحقیقات انجام شده در زمینه موضوع تحقیق تنها گویای یک یا دو ویژگی خاص و یا عوامل اثرگذار بر اخلاق حرفهای تجاری در سازمانهای دولتی و یا خصوصی بوده است. لذا در بررسیهای به‌عمل آمده، فقدان یک مدل همه جانبهنگر مرتبط با سازمانهای تخصصی ورزشی و همچنین ورزش حرفهای در شرایط کشور ما بخوبی احساس میگردد.
بنابراین سوالات اصلی تحقیق حاضر این است:
چه الگوی نظری میتواند اخلاق تجاری مدیران سازمانهای ورزشی را بیان و تبیین نماید؟ مولفههای الکوی مذکور کدام‌اند؟ و رتبهبندی ابعاد و مفاهیم مذکور در تبیین اخلاق تجاری مدیران سازمانهای ورزشی چگونه است؟
محقق در تحقیق حاضر سعی دارد تا با طراحی و تبیین مدل اخلاق تجاری مدیران سازمانهای ورزشی ایران گرهگشای بسیاری از مشکلات و بی نظمیهای کنونی سازمانهای ورزشی ایران باشد.
روششناسی پژوهش
این پژوهش بر مبنای هدف، کاربردی است و به لحاظ ماهیت و سبک تحلیل دادهها، از نوع تحقیقات کیفی- فراترکیب میباشد. در واقع مبنای اساسی گردآوری دادهها در این پزوهش، اطلاعات اسنادی میباشد. لذا در این پژوهش از روش فراترکیب جهت بررسی تحقیقات پیشین استفاده شد (کشاورز، تقوا وکرد، 1398). ابزار اصلی گردآوری دادهها، 32 مقاله بود که از میان 122 مقاله جستجو‌شده در پایگاه های اطلاعاتی معتبر اعم از داخلی و خارجی به کمک رویکرد هدفمند در فاصله زمانی 2010-2022 انتخاب شدند. استفاده از نقطه نظرات اساتید راهنما و مشاور، مبنای روایی مطالعه حاضر بوده است. فراترکیب متمرکز بر مطالعات کیفی بوده و به ترجمه مطالعات کیفی به یکدیگر وفهم عمیق پژوهشگر برمیگردد. در این پژوهش، از روش هفت مرحلهای سندلوسکی، باروسو و ویلز[16] (2007) استفاده شده است که شامل مراحل تنظیم سوال پژوهش، مرور ادبیات نظاممند، جستجو و انتخاب متون مناسب، استخراج اطلاعات متون، تجزیه و تحلیل و ترکیب یافتههای کیفی، کنترل کیفیت و ارائه یافتهها میباشد. جامعه آماری پژوهش حاضر را مقالههای مستخرج از پایگاههای معتبرخارجی(Google Scholar, Science direct, Springer, Wiley, Taylor & Francis, EBSCO Emerald Insight, Proquest و نیز پایگاههای معتبرداخلی (پایگاه تخصصی نور، مگیران، ایران داک، پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی و پرتال جامع علوم انسانی) تشکیل می‌دادند.
تنظیم سوال تجقیق: در پژوهش حاضر محقق به دنبال ارائه مدل اخلاق تجاری مدیران سازمانهای ورزشی ایران بود. لذا سؤال پژوهش عبارت است از: ابعاد، مولفهها وشاخصهای اخلاق تجاری مدیران سازمانهای ورزشی کدام‌اند؟ و چه الگوی نظری میتواند اخلاق تجاری مدیران سازمان های ورزشی را بیان و تبیین نماید؟
جستجوی ادبیات: در این مطالعه، 122 سند علمی و مطالعه انتشر‌یافته در پایگاه های علمی معتبر داخلی و خارجی در حد فاصل سال های 2010-2022 بر مبنای کلید واژه های »اخلاق تجاری «، »اخلاق حرفهای «و »اخلاق حرفهای در سازمانهای ورزشی «جستجو شدند. بر اساس عنوان پژوهش، از محموع 122 مقاله، 21سند به دلیل مغایرت و عدم‌همخوانی با مسئله تحقیق و متغیرهای آن رد شدند. از 101 سند باقیمانده، 25 سند با توجه به چکیده و 44 سند با توجه به محتوا، از بررسی خارج شدند. در مجموع 32 منبع علمی برای پیدا‌نمودن مولفهها و ابعاد اصلی و در نهایت ارائه الگوی اخلاق تجاری مدیران سازمان های ورزشی، مناسب در نظر گرفته شدند.
شکل1: نتایج جستجو و چگونگی انتخاب مقالات مناسب
یافتههای پژوهش
در این پژوهش، استخراج اطلاعات مقالات مورد‌مطالعه با استفاده از چک لیست اقتباس‌شده از ابیلی، نصیری فیروز، پورکریمی و کرامتی( 1400)، انجام شد؛ به این ترتیب که اطلاعات به صورت نویسندگان، سال انتشار، ابعاد و مولفهها و درنهایت ابعاد برای هر دسته شناسایی شدند. مبنای تجزیه و تحلیل یافتههای کیفی نیز تحلیل مضمون بود. دراین مرحله تعداد 244 شاخص معرف اخلاق تجاری مدیران شناسایی و در 34 مفهوم و 12 مقوله طبقهبندی شدند.
ارزیابی و بازخورد(کنترل کیفیت)
پژوهشگر جهت مشخص‌نمودن مولفههای هر سند (مقاله) به دقت منابع مرتبط را بررسی و دستهبندی نمود و برای هر دسته مقولهای شناسایی کرد که در نهایت مورد بازبینی قرار گرفت. سپس یافتهها در قالب یک ساختار مناسب، ثبت و تفسیر لازم صورت گرفت. پژوهشگر کنترل کیفیت الزم را به صورت زیر دنبال کرد. جهت تامین اعتبار مطالعه، در تمامی مراحل، بازبینی اساتید راهنما و مشاور مد نظر قرار گرفت. در پژوهش حاضر، جهت بالا بردن اعتبار پژوهش، بر مینای معیارهای گوبا و لینکن[17] (1985) اقداماتی شفاف صورت گرفت: (جدول 1)
جدول1: معیارهای اعتبارپذیری تحقیق کیفی لینکن و گوبا (1985)
|
معیارها |
فعالیتهای پزوهشگر |
|
تصدق‌پذیری |
مطالعه مقالات و اسناد طی چهار ماه |
|
انتقال‌پذیری |
انتخاب مقالات مناسب با اطلاعات کافی |
|
قابلیت اطمینان |
تبت و ضبط تمام جزئیات |
|
تایید‌پذیری |
بازبینی مداوم |
پس ازاستخراج شاخصها با استفاده از روش کیفی فراترکیب، برای تعیین وزن شاخصها ازروش آنتروپی شانون استفاده شد. آنتروپی در تئوری اطلاعات، شاخصی برای اندازه‌گیری عدم‌اطمینان است که ازطریق یک توزیع احتمال بیان میشود(آذر، میرفخرالدینی و انواری رستمی، 1387). در روش آنتروپی شانون، ابتدا پیام بر حسب مقولهها به تناسب هر پاسخگو در قالب فراوانی شمارش میشود. سپس با استفاده از بار اطلاعاتی هر مقوله درجه اهمیت هر یک محاسبه میگرذد. برای وزن‌دهی شاخصها بر مبنای آنتروپی شانون، ابتدا ماتریس فراوانی‌ها با استفاده از رابطه زیر نرمال‌سازی شد. مقدار r مقادیر ماتریس را نشان میدهد:
=
سپس آنتروپی E طبق رابطه زیر محاسبه شد:
= -K
مقدار K بهعنوان یک ثابت از رابطه زیر محاسبه گردید. در این رابطه n بیانگر تعداد شاخص‌هاست:
K =
در ادامه مقدار درجه انحراف (d) محاسبه شد. این درجه نشان میدهد که شاخص j تا چه اندازه اطلاعات مفیدی برای تصمیمگیری در اختیار قرار میدهد:
= 1-
در نهایت، وزن شاخصها از رابطه زیر محاسبه گردید:
=
نتایج مربوط به وزن‌دهی شاخصهای مورد بررسی بر مبنای آنتروپی شانون در جدول2 ارائه شده است. در این جدول به ترتیب بالاترین و پایین‌ترین رتبه و ضریب اهمیت مربوط به شاخصهای مورد نظر مشخص شدهاند.
جدول2: رتبهبندی و ضریب اهمیت کدهای الگوی اخلاق تجاری مدیران سازمانهای ورزشی
|
مفاهیم |
شاخص |
فراوانی |
عدم اطمینان |
ضریب اهمیت |
رتبه در مفاهیم |
|
|
پایبندی به رفتارهای رقابتی |
پرهیز از متهم‌کردن رقیب |
20 |
58/2 |
71/. |
065/0 |
1 |
|
خودداری از تقلب در رقابت |
48/2 |
66/. |
042/0 |
8 |
||
|
پایبندی به معیارهای اخلاقی مشتریان |
عدمارتکاب خلاف شرع |
38 |
27/2 |
68/. |
062/0 |
1 |
|
امتناع از دروغ‌گفتن برای رسیدن به هدف |
98/1 |
38/. |
042/0 |
18 |
||
|
پایبندی به رفتارهای مالی |
منطبق‌کردن اولویتها با ارزشها |
28 |
32/3 |
75/. |
055/0 |
1 |
|
اشتیاق و تعصب کافی در مورد کالا |
10/2 |
38/. |
040/0 |
21 |
||
|
توکل حرفهای |
ایمان و اعتقاد و باور نسبت به خداوند |
4 |
98/2 |
69/. |
056/0 |
1 |
|
خدا ترس |
85/2 |
42/. |
039/0 |
3 |
||
|
تعهد حرفهای |
رعایت ارزشها و هنجارهای اجتماعی |
42 |
05/3 |
66/. |
068/0 |
1 |
|
برتری‌جویی |
44/2 |
40/. |
037/0 |
31 |
||
|
تحول حرفهای |
پرهیز از رفتارهای تعصب‌آمیز |
19 |
25/3 |
68/. |
069/0 |
1 |
|
ریزبین |
35/2 |
38/. |
036/0 |
13 |
||
|
تعلقحرفهای |
دلبستگی |
17 |
23/3 |
60/. |
052/. |
1 |
|
تلاش در شناخت موانع وچالش‌ها |
86/2 |
55/. |
048/0 |
5 |
||
|
تحول حرفهای |
انعطاف‌پذیری |
19 |
05/3 |
66/. |
068/0 |
1 |
|
عد‌م‌مقاومت در برابر تغییرات سازنده |
35/2 |
38/. |
036/0 |
13 |
||
|
تداوم حرفهای |
حفظ ارتباطات با حرفه ایها |
8 |
00/3 |
65/. |
066/0 |
1 |
|
پایداری و ماندگاری در حرفه
|
84/2 |
53/. |
053/0 |
3 |
||
|
تخصص حرفهای |
استفاده از مهارتها و دانش خود برای انجام بهتر کارها |
12 |
23/3 |
70/. |
055/0 |
1 |
|
داشتن نقش کاربردی |
20/3 |
68/. |
052/0 |
3 |
||
|
تکامل حرفهای |
انجام وظایف و استاندارهای رفتار فردی و سازمانی مورد انتظار |
4 |
30/3 |
66/. |
048/0 |
1 |
|
چگونگی استفاده از دانش و مهارت در هنگام ارائه خدمات |
10/2 |
38/. |
040/0 |
3 |
||
|
آگاهی از روابط سازنده |
آگاهی مدیران از آداب معاشرت در فضای سازمانی |
13 |
33/3 |
64/. |
056/0 |
1 |
|
آگاهی مدیران از نحوه رفتار مناسب در فضای ورزشی |
87/2 |
55/. |
048/0 |
6 |
||
|
بصیرت مدیریتی |
باور قلبی به اهمیت اصول اخلاق حرفهای در سازمان |
10 |
10/3 |
65/. |
058/0 |
1 |
|
برخورداری از ادراک صحیح و عمیق در فرایند مدیریتی |
26/3 |
61/. |
054/0 |
3 |
||
|
وجود اعتماد |
وجود اعتماد به‌نفس کافی در محیط کار |
7 |
21/3 |
68/. |
060/0 |
1 |
|
وجود اعتماد کافی به همکاران در محیط کار |
85/2 |
45/. |
043/0 |
3 |
||
|
برنامهریزی اثربخش |
برنامه‌محور‌بودن سازمان در زمینه اصول اخلاق حرفهای تجاری |
2 |
48/2 |
66/. |
042/0 |
1 |
|
مسئلهمحوری و به روز بودن |
برخورد واقع‌گرایانه با معضلات اخلاقی در محیط کار |
14 |
21/3 |
68/. |
060/0 |
1 |
|
داشتن نگرش نوین و به‌روز نسبت به اصول اخلاقی در محیط کار |
26/3 |
61/. |
054/0 |
5 |
||
|
ثبات کاری و رفتاری |
ثبات رویه در مدیریت سازمان |
12 |
89/2 |
48/. |
044/0 |
1 |
|
ثبات رفتاری مدیران |
75/2 |
43/. |
039/0 |
3 |
||
|
پرهیز از قضاوتهای غیراخلاقی |
پرهیز از تعصبورزی در قضاوتهای اخلاقی در فضای کاری |
6 |
13/3 |
68/. |
061/0 |
1 |
|
پرهیز از تعصبورزی در قضاوتهای اخلاقی در فضای بین‌سازمانی |
70/2 |
42/. |
040/0 |
3 |
||
|
نهادینه نمودن اخلاق در تعاملات سازمانی |
رعایت اصول اخلاقی حرفهای در تعاملات فردی |
15 |
35/3 |
72/. |
068/. |
1 |
|
برقراری تعامل سازنده با عوامل بیرونی سازمانی |
45/2 |
40/. |
038/0 |
4 |
||
|
رفتارهای اخلاقی سازمانی |
پرهیز از ارائه آمارهای دروغین برای نمایش تواناییهای خویش |
26 |
25/3 |
68/. |
059/0 |
1 |
|
پرهیز از روحیه فریبکاری در محیط کاری |
92/1 |
38/. |
031/0 |
8 |
||
|
اراده و روحیه فسادزدایی از سازمان |
جلوگیری از فسادهای اخلاقی در محیطهای سازمانی |
15 |
23/3 |
66/. |
052/0 |
1 |
|
جلوگیری از فسادهای مالی در محیطهای سازمانی |
85/2 |
55/. |
050/0 |
4 |
||
|
عدالت و پرهیز از ظلم |
عدم کم‌فروشی |
21 |
56/3 |
74/. |
069/0 |
1 |
|
عدم غبن |
10/2 |
38/. |
040/0 |
8 |
||
|
انصاف |
سود منصفانه |
14 |
08/2 |
43/. |
045/0 |
1 |
|
عدم تبلیغ اغراق آمیز |
80/1 |
36/. |
044/0 |
2 |
||
|
پارامترهای مدیریتی |
شفافیت کامل مسائل مالی در سازمان و جلوگیری از کسب درآمدهای نامشروع |
32 |
35/3 |
72/. |
068/0 |
1 |
|
حمایت اخلاقی و حقوقی کافی مدیران از پرسنل و کارکنان سازمان |
45/2 |
40/. |
038/0 |
11 |
||
|
پارامترهای آموزشی |
بهرهگیری از اساتید و مربیان آموزش‌دهنده مجرب و متخصص در مسائل اخلاقی وحقوقی |
20 |
58/2 |
71/. |
065/0 |
1 |
|
پر رنگ‌نمودن هنجارها در سازمان |
53/2 |
68/. |
046/0 |
8 |
||
|
اخلاق درآمدزایی رسانهای |
دریافت حقوق سازمانی و باشگاه از محل پیامک و نرم‌افزارهای تلفن همراه |
18 |
21/3 |
68/. |
060/0 |
1 |
|
دریافت حق پخش مسابقات، تصاویر و .. از شبکه جهانی اینترنت |
85/2 |
45/. |
043/0 |
7 |
||
|
تدارک منابع اطلاعرسانی سازمانی |
فراهم‌نمودن بیلبوردها و امکانات تبلیغاتی |
26 |
00/3 |
56/. |
00/3 |
1 |
|
تهیه بانک اطلاعاتی جامع |
90/1 |
32/. |
034/0 |
6 |
||
|
اخلاق درآمدزایی بازرگانی |
تشکیل کانون هوارداران و عضوگیری سازمانی |
42 |
25/3 |
68/. |
069/0 |
1 |
|
حضور در مسابقات بینالمللی و داخلی |
35/2 |
38/. |
036/0 |
11 |
||
|
صیانت از دارایی معنوی |
صیانت و توجه به سابقه و قدمت باشگاه و افتخارت آن در عرصههای مختلف |
|
26/3 |
68/. |
054/0 |
1 |
|
پیگیری جایگاه و رتبه بینالمللی باشگاه |
85/2 |
55/. |
048/0 |
5 |
||
|
بازارپردازی و بازارگرایی اخلاقمحور |
تبلیغات روی نشریات و وب سایت تخصصی باشگاه |
36 |
23/3 |
65/. |
066/0 |
1 |
|
درآمد حاصل از صدور کارت هواداری |
35/2 |
38/. |
036/0 |
15 |
||
|
اخلاق تبلیغات |
تبلیغات روی البسه |
15 |
85/2 |
34/. |
031/0 |
1 |
|
دریافت حق تبلیغ چهرههای تیم |
80/1 |
29/. |
022/0 |
3 |
||
|
اخلاق جذب حامیان مالی |
حامیان مالی اصلی (حامی پیراهن و..)، |
17 |
56/3 |
74/. |
069/0 |
1 |
|
حامی تولیدی |
85/2 |
55/. |
044/0 |
4 |
||
|
اخلاقمداری در فراهمسازی زیرساختها |
زمین تمرین و سالن سرپوشیده |
13 |
23/3 |
70/. |
055/0 |
1 |
|
مدارس و امکانات آکادمی |
90/1 |
33/. |
028/0 |
5 |
||
|
درآمدهای مسابقات |
فروش محصولات باشگاه |
14 |
82/3 |
75/. |
060/0 |
1 |
|
پیش‌فروش بلیط‌ها تا پایان فصل |
10/2 |
38/. |
040/0 |
6 |
با توجه به سیر مراحل فراترکیب این پژوهش و با بررسی عمیق عناوین، چکیده مقالات، محتوای مقالات، در مجموع 32 مقاله در چرخه مرور نظاممند انتخاب و مطالعه شدند. از میان این 32 مقاله، تعداد21 مورد داخلی و 11 مورد نیز لاتین بودند.
جدول3: بازه زمانی اسناد مورد مطالعه
|
سال انتشار |
فراوانی |
درصد |
|
قبل از سال 2012 |
1 |
3 |
|
2015-2012 |
6 |
19 |
|
2019-2016 |
16 |
50 |
|
2022-2020 |
9 |
28 |
برای پاسخ به سوال اول پژوهش، 32 مقاله انتخاب و بررسی شدند. زیرمولفهها و مولفههای اصلی اخلاق تجاری مدیران سازمانهای ورزشی، از طریق چک لیست شناسایی شدند. جدول 4 منابع استفاده‌شده در شناسایی مولفههای اخلاق تجاری مدیران سازمانهای ورزشی را نشان داده است. جدول 5 نتایج مرور نظاممند مولفهها و زیرمولفههای اخلاق تجاری مدیران سازمانهای ورزشی را نشان میدهد:
جدول4: منابع استفاده‌شده در شناسایی مولفههای اخلاق تجاری مدیران سازمانهای ورزشی
|
منبع (کد منبع) |
|
(1) مندعلیزاده (1399)؛ (2) سلیمی (1396)؛ (3) قربانی و همکاران (1398)؛ (4) رضانیا شیرازی (1395)؛ (5) دمیرچی و نوریزاده (1399)؛ (6) هادوینیا و نوریزاده (1395)؛ (7) حیدری و همکاران (1398)؛ (8) عباسزاده و همکاران (1396)؛ (9) قربانی و همکاران (1398)؛ (10) عیوضی و همکاران (1399)؛ (11) سادات حسینی و همکاران (1399)؛ (12) خاکی و مجیبی (1400)؛ (13) خیاط مقدم و طباطبایی نسب (1400)؛ (14) حاجی محمدی و همکاران (1400)؛ (15) صانعی و یاری (1391)؛ (16) توکلی و کریمی (1393)؛ (17) فتاح (2011)؛ (18) باربو و لوین (2012)؛ (19) دی واگنر و همکاران (2016)؛ (20) گالفیلد و همکاران (2022)؛ (21) چام و همکاران (2013)؛ (22) ایسیگلو و همکاران (2015)؛ (23) یانگ و همکاران (2016)؛ (24) آنانومو (2018)؛ (25) هارلی (2019)؛ (26) دوستی و همکاران (2019)؛ (27) دس سنسی (2014)؛ (28) نعمتی و همکاران (1400)؛ (29) موسوی و همکاران (1395)؛ (30) عباسزاده و همکاران (1396)؛ (31) رزاقی و مهرابی (1397)؛ (32) رحمدل و همکاران (1399)
|
جدول5: مرور نظاممند مولفهها و زیر مولفههای اخلاق تجاری مدیران سازمانهای ورزشی
|
مولفه اصلی |
زیرمولفهها |
|
منابع |
|
پایبندی به رفتارهای اخلاقی- رقابتی بازار |
پایبندی به رفتارهای رقابتی، پایبندی به معیارهای اخلاقی مشتریان |
پرهیز از تخریب رقیب و بازار او، خودداری از تقلب در رقابت، پرهیز از القای ذهنیت منفی در مشتری درباره رقیب، پرهیز از تبلیغ سوء درباره رقیب، پرهیز از متهم‌کردن رقیب، پرهیز از مذمت محصول رقیب |
[5، 2، 9، 15، 16، 17، 23، 29، 6، 31، 32] |
|
اتخاذ رفتارهای اخلاقی مالی |
پایبندی به رفتارهای مالی |
عدمارتکاب به خلاف شرع، امانت داری، وفای به عهد، پرهیز از فریب‌دادن و گمراه‌کردن، پرهیز از رشوه‌دادن با عنوانهای مختلف، پرهیز از افشای اطلاعات شرکت، داشتن تعهد و وجدان کاری، آگاهی از ضعفهای درونی خود، پذیرش عملکرد اشتباه و اصلاح سریع آن، دوری از طمع، صبر و ایستادگی در مقابل ناملایمات، دوری از عجب و خودپسندی، توانایی تغییر مسیر به موقع، مشورت‌کردن |
[21، 22، 13، 16، 28،32، 20] |
|
حرفهایگرایی اخلاق محور |
توکل حرفهای، تعهد حرفهای، تعلق حرفهای، تحولحرفهای، تداوم حرفهای، تخصص حرفهای، تکامل حرفهای |
ایمان و اعتقاد و باور نسبت به خداوند، خدا ترس، رعایت اخلاق صنفی و شغلی کارشناسان، مبرا از قانون‌شکنی نامحسوس و هنجارشکنی، خستگی‌ناپذیر، برتری‌جویی و رقابتطلبی، عدالت و انصاف، رعایت ارزشها و هنجارهای اجتماعی، پرهیز از رفتارهای تعصب‌آمیز، عشق‌ورزی و انگیزه و روحیه حرفهای، تحول‌آفرین، عدم مقاومت در برابر تغییرات سازنده، پیشنهاد‌دهنده، پایداری و مانداری در حرفه، توسعه ذهنی، حفظ ارتباطات با حرفه‌یها |
[15، 16، 23، 6، 7، 32، 26، 30، 32، 19، 14، 12، 10] |
|
آگاهی و اشراف سازمانی |
آگاهی از روابط سازنده |
آگاهی آداب معاشرت در فضای سازمانی، آگاهی از چکونگی ارتباط‌گیری با دیگران، آگاهی از نحوه رفتار مناسب در فضای ورزشی، آگاهی از چکونگی برقراری روابط بین‌الملل، |
[1، 12، 13، 22، 24، 26، 27، 30، 8، 10] |
|
بصیرت و توانایی مدیریتی رهبریگونه |
بصیرت مدیریتی، وجود اعتماد، برنامهریزی اثربخش |
برخورداری از ادراک صحیح و عمیق در فرایند مدیریتی، باور قلبی به اهمیت اصول اخلاق حرفهای در سازمان، وجود عزت‌نفس کافی در محیط کار، بهره‌مندی از بینش دقیق و روشن در فرایند مدیریتی، وجود اعتماد به‌نفس کافی در محیط کار |
[11، 14، 16، 17، 19، 20، 22، 25، 28، 31، 5] |
|
مسئلهمحوری و واقعگرایی در برخورد با مسائل سازمانی |
مسئلهمحوری و به روز بودن |
رویکرد مسئله محوری در محیط کار، وجود تصمیم‌گیریهای کارآمد، برخورد واقع‌گرایانه با معضلات اخلاقی در محیط کار، تاکید بر عملکردگرایی به جای توجه صرف به فضیلت های کمال‌گرایانه |
[5، 2، 9، 15، 16، 17، 23، 29، 6، 31، 32، 12، 8] |
|
ثبات شخصیتی -رفتاری |
ثبات کاری و رفتاری |
ثبات رویه در مدیریت سازمان، ثبات شخصیتی مدیران، ثبات رفتاری مدیران |
[3، 4، 7، 9، 11، 14، 15] |
|
نگاه اخلاقی در تعاملات سازمانی |
پرهیز از قضاوتهای غیراخلاقی، نهادینه نمودن اخلاق در تعاملات سازمانی |
پرهیز از قضاوتهای اخلاقی مطلق در محیط کار، پرهیز از تعصب ورزی در قضاوتهای اخلاقی در فضای کاری، برقراری تعامل سازنده با عوامل بیرونی و درون سازمانی، رعایت اصول اخلاقی حرفهای در تعاملات فردی و گروهی |
[3، 4، 7، 10، 12، 13، 15، 22، 27، 30] |
|
روحیه فسادزایی و استقرار عدالت و انصاف سازمانی |
رفتارهای اخلاقی سازمانی، اراده و روحیه فسازدایی از سازمان، عدالت و پرهیز از ظلم، انصاف |
جلوگیری از رانت اداری در سازمانها، پرهیز از لابیگری در فضای سازمانی، پرهیز از ارائه آمارهای دروغین برای نمایش تواناییهای خویش، جلوگیری از فسادهای اخلاقی در محیطهای سازمانی، جلوگیری از فسادهای اجتماعی در محیطهای سازمانی، عدم کم‌فروشی، عدم تدلیس، عدم غبن، عدم احتکار |
[7، 11، 14، 23، 25، 29، 31] |
|
رعایت الزامات مدیریت اخلاقمحور |
پارامترهای مدیریتی |
بهرهگیری از کارکنان متخصص و تحصیل‌کرده در سازمانهای ورزشی، ارتباط و اعتماد صحیح مدیران با کارکنان، حمایت اخلاقی و حقوقی کافی مدیران از پرسنل و کارکنان سازمان، شفافیت کامل مسائل مالی در سازمان و جلوگیری از کسب درآمدهای نامشروع، کنترل و جهتدهی سرمایههای مالی سرگردان و هنگفت در ورزش توسط سازمان |
[7، 12، 1، 3، 5، 6، 11، 18، 19، 20] |
|
الزامات آموزشی مبتنی بر اخلاق |
پارامترهای آموزشی |
بهرهگیری از اساتید و مربیان آموزش دهنده مجرب و متخصص در مسائل اخلاقی وحقوقی، پر رنگ نمودن هنجارها در سازمان، ایجاد کدهای اخلاقی و تدوین استانداردها و قوانین ب صورتکتبی، برنامهریزی و اجرای دورههای آموزشی و بازآموزی در مورد معیارهای اخلاق حرفهای |
[7، 4، 12، 1، 3، 5، 6، 11، 18، 19، 20] |
|
اخلاقمداری در درآمدهای سازمانی |
اخلاق درآمدزایی رسانهای، تدارک منابع اطلاعرسانی سازمانی، اخلاق درآمدزایی بازرگانی، صیانت از دارایی معنوی، بازارپردازی و بازارگرایی اخلاقمحور، اخلاق تبلیغات، اخلاق جذب حامیان مالی، اخلاقمداری در فراهمسازی زیرساختها، درآمدهای مسابقات |
جدیت در دریافت حق پخش تلویزیونی، دریافت حق پخش اینترنتی و رادیویی، تعامل سازنده و مفید با روزنامه‌ها و مجلات تخصصی، برگزاری منظم و اخلاق محورکنفرانس‌های خبری، در یافت حقوق سازمانی و باشگاه از محل پیامک و نرم‌افزارهای تلفن همراه، فراهم نمودن درست وب سایت رسمی سازمانی، تدارک الزامات تشکیل باشگاه هواداری، فراهم نمودن بیلبوردها و امکانات تبلیغاتی، حضور در مسابقات بینالمللی و داخلی، جذب سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی، برندسازی و برندینگ تجاری محصولات باشگاه، تشکیل کانون هوارداران و عضوگیری سازمانی، فروش نشان باشگاه، بهره‌برداری تجاری از وب سایت باشگاه، درآمد حاصل از صدور کارت هواداری، برگزاری تورهای تفریحی بازدید از ورزشگاه، تبلیغات روی البسه، برنامهریزی و اجرای تبلیغات دور زمین مسابقه و تمرین، بلیط‌فروشی عادلانه، عرضه موادغذایی با برند باشگاه |
[14، 15، 17، 3، 5، 9، 10، 24، 25،28، 31، 32 |
در پاسخ به سوال دوم این پژوهش مبنی بر اینکه «الگوی اخلاق تجاری مدیران سازمانهای ورزشی کدام است؟»، مرور نظاممند یافتهها نشان داد که این الگو، از مولفههای پایبندی به رفتارهای اخلاقی– رقابتی بازار، اتخاذ رفتارهای اخلاقی مالی، حرفهایگرایی اخلاقمحور، آگاهی و اشراف سازمانی، بصیرت و توانایی مدیریتی رهبریگونه، مسئلهمحوری و واقعگرایی در برخورد با مسائل سازمانی، ثبات شخصیتی– رفتاری، نگاه اخلاقی در تعاملات سازمانی، روحیه فسادزایی و استقرار عدالت و انصاف سازمانی، رعایت الزامات مدیریتی اخلاقمحور، الزامات اموزشی مبتنی بر اخلاق، و اخلاق مداری در درآمدهای سازمانی تشکیل شده است. این الگو در شکل 2 آمده است:
شکل 2: الگوی اخلاق تجاری مدیران سازمانهای ورزشی
بحث و نتیجهگیری
پژوهش حاضر با هدف شناسایی و طراحی الگوی اخلاق تجاری مدیران سازمان های ورزشی با استفاده از رویکرد کیفی فراترکیب انجام شد. دراین پژوهش روند12 ساله اخلاق تجاری مدیران سازمان های ورزشی درچندین پایگاه علمی موردبررسی قرارگرفت. این پژوهش فهرستی تقریباً طولانی ازدیدگاههای رایج در ادبیات تجربی و نظری اخلاق تجاری را در قالب الگوی7 مرحلهای سندولوسکی و باروسو( 2007) ارائه نمود؛ به‌گونهای که حاصل مطالعه عمیق و محتوایی 32 منبع اصلی این مطالعه منجر به شناسایی 12 مقوله اصلی، 34 مفهوم(بعد) و 244 شاخص (کد) گردید.
براساس ضرایب به‌دست آمده ازآنتروپی شانون و نیز فراوانی تکرار هریک ازمقولههای به‌دست آمده در این پژوهش، مشخص گردیدکه در بعد پایبندی به رفتارهای رقابتی، شاخص پرهیز از متهم‌نمودن رقیب با ضریب اهمیت 065/0، دربعد پایبندی معیارهای اخلاقی مشتریان، شاخص عدمارتکاب به خلاف شرع با ضریب اهمیت 062/0، دربعد پایبندی به رفتارهای مالی، شاخص منطبق‌کردن اولویتها با ارزشها با ضریب اهمیت 055/0، دربعد توکل حرفهای، شاخص ایمان و اعتقاد و باورنسبت به خداوند، باضریب اهمیت056/0، دربعد تعهد حرفهای، شاخص رعایت ارزشها و هنجارهای اجتماعی با ضریب اهمیت 068/0، دربعد تعلق حرفهای، شاخص دلبستگی با ضریب اهمیت 052/0، دربعد تحول حرفهای، پرهیز از رفتارهای تعصب‌امیز با ضریب اهمیت 069/0، دربعد تداوم حرفهای، شاخص حفظ ارتباطات با حرفهایها با ضریب اهمیت 066/0، دربعد تخصص حرفهای، شاخص استفاده از مهارتها و دانش خود برای انجام بهتر کارها با ضریب اهمیت 066/0، دربعد تکامل حرفهای، شاخص انجام وظایف و استاندارهای رفتار فردی و سازمانی مورد انتظار با ضریب اهمیت 048/0، در بعد آگاهی از روابط سازنده، شاخص آگاهی مدیران از آداب معاشرت در فضای سازمانی با ضریب اهمیت 056/0، دربعد بصیرت مدیریتی، باور قلبی به اهمیت اصول اخلاق حرفهای در سازمان با ضریب اهمیت 058/0 ، در بعد وجود اعتماد، شاخص وجود اعتماد به‌نفس کافی در محیط کار با ضریب اهمیت 060/0 ، در بعد برنامهریزی اثربخش، شاخص برنامه‌محور‌بودن سازمان در زمینه اصول اخلاق حرفهای تجاری با ضریب اهمیت 042/0، دربعد مسئلهمحوری و به‌روز بودن، شاخص برخورد واقع‌گرایانه با معضلات اخلاقی در محیط کار با ضریب اهمیت 058/0، دربعد ثبات کاری و رفتاری، شاخص ثبات رویه در مدیریت سازمان با ضریب اهمیت 044/، دربعد پرهیز از قضاوتهای غیراخلاقی ، شاخص پرهیز از تعصبورزی در قضاوتهای اخلاقی در فضای کاری با ضریب اهمیت 061/0، دربعد نهادینه‌نمودن اخلاق در تعاملات سازمانی، شاخص رعایت اصول اخلاقی حرفهای در تعاملات فردی با ضریب اهمیت 068/0، دربعد رفتارهای اخلاقی سازمانی، شاخص پرهیز از ارائه آمارهای دروغین برای نمایش تواناییهای خویش با ضریب اهمیت 059/0، دربعد اراده و روحیه فسادزایی از سازمان، شاخص جلوگیری از فسادهای اخلاقی در محیطهای سازمانی با ضریب اهمیت 052/0، دربعد عدالت و پرهیز از ظلم، شاخص عدم‌کم‌فروشی با ضریب اهمیت 069/0، دربعد انصاف، شاخص سود منصفانه با ضریب اهمیت 045/0، در بعد پارامترهای مدیریتی، شاخص شفافیت کامل مسائل مالی درسازمان وجلوگیری ازکسب درآمدهای نامشروع با ضریب اهمیت068/0، دربعد پارامترهای آموزشی، شاخص بهرهگیری از اساتید و مربیان آموزش‌دهنده مجرب و متخصص در مسائل اخلاقی وحقوقی با ضریب اهمیت065/0، دربعد اخلاق درآمدزایی رسانهای، شاخص دریافت حقوق سازمانی و باشگاه از محل پیامک و نرم‌افزارهای تلفن همراه با ضریب اهمیت060/0، دربعد تدارک منابع اطلاعرسانی سازمانی، شاخص فراهم‌نمودن بیلبوردها و امکانات تبلیغاتی با ضریب اهمیت060/0، دربعد اخلاق درآمدزایی بازرگانی، شاخص تشکیل کانون هوارداران و عضوگیری سازمانی با ضریب اهمیت069/0، در بعد صیانت از دارایی معنوی، شاخص صیانت و توجه به سابقه و قدمت باشگاه و افتخارت آن در عرصههای مختلف با ضریب اهمیت054/0، در بعد بازارپردازی و بازارگرایی اخلاقمحور، شاخص تبلیغات روی نشریات و وب‌سایت تخصصی باشگاه با ضریب اهمیت066/0، در بعد اخلاق تبلیغات، شاخص تبلیغات روی البسه با ضریب اهمیت031/0، در بعد اخلاق جذب حامیان مالی، شاخص حامیان مالی اصلی (حامی پیراهن و..) با ضریب اهمیت069/0، در بعد اخلاقمداری در فراهمسازی زیرساختها، شاخص زمین تمرین و سالن سرپوشیده با ضریب اهمیت055/0، در بعد درآمدهای مسابقات، شاخص فروش محصولات باشگاه با ضریب اهمیت060/0، با بیشترین تکرار و ضریب اهمیت بالاترین نقش را درالگوی اخلاق تجاری مدیران سازمانهای ورزشی داشته‌اند. از اینرو، میتوان گفت که توجه به این ابعاد وشاخصهای در برگیرنده، در الگوی اخلاق تجاری مدیران سازمان های ورزشی بسیارحائزاهمیت بوده است.
بین 244کد (شاخص) به‌دست امده به کمک آنتروپی شانون رتبهبندی صورت گرفت و در نهایت مشخص گردید که شاخصهای رعایت ارزشها و هنجارهای اجتماعی با ضریب اهمیت 069/0، شاخص شفافیت کامل مسائل مالی درسازمان وجلوگیری ازکسب درآمدهای نامشروع با ضریب اهمیت068/0، رعایت اصول اخلاقی حرفهای در تعاملات فردی با ضریب اهمیت 068/0، شاخص حامیان مالی ( البسه و ..) با ضریب اهمیت069/0، شاخص تشکیل کانون هوارداران و عضوگیری سازمانی با ضریب اهمیت069/0، شاخص عدم کم‌فروشی با ضریب اهمیت 069/0 و شاخص آشنایی مدیر با فرهنگ سازمانی مربوطه با ضریب اهمیت 068/0، بالاترین ضریب اهمیت را به خود اختصاص داده‌اند. این یافته بانتیجه پژوهشهای موسوی و همکاران (1395)؛ توکلی و کریمی (1393)؛ رحیمی بروجردی (1391)؛ صانعی و یاری (1391)؛ فتاح (2011)؛ سلیمی (1396)؛ اسدی و همکاران (1399)؛ خاکی و مجیبی (1400)؛ هارلی (2019)؛ آنونومو (2018)؛ باربو و لیوین (2012)؛ دمیرچی و نوریزاده (1399)؛ چام و همکاران (2013)؛ کاتفیلد و همکاران (2022)و دیوگنر و همکاران (2016)همسو می باشد. همان طور که مشخص شد نتیجه حاصل ازاین پژوهش با بیشتر پژوهشهای انجام شده هم راستا بوده است.
در پایان باید به این نکته اشاره کرد که تحقیق حاضر هرچند میتواند حائز ارزش نظری باشد، اما مهمتر آن که میتواند راهنمای موثری برای تحقیقات کمی و کیفی آینده باشد. لذا با توجه به برخی از نتایج مهم و جدید پژوهش حاضر، مسیرهای پیشنهادی زیر پیشنهاد میگردد: پژوهش حاضربه ارائه چارچوب اخلاق تجاری مدیران سازمانهای ورزشی، درسطح نظری پرداخته وچارچوب پیشنهادی درهیچ سازمان تجاری خاصی آزمون نشده است. لذا انجام مطالعه موردی در یک سازمان دولتی یا باشگاه ورزشی خصوصی با استفاده ازچارچوب پیشنهادی مذکورمی‌تواند مفید واقع شود. همچنین، به سایرپژوهشگران این حوزه پیشنهاد میگردد که به مقایسه وضعیت اخلاق تجاری مدیران سازمانهای ورزشی دولتی و خصوصی بپردازند و چالشهای به‌کارگیری این نظام اخلاقی را بررسی نمایند.
منابع
- آذر، عادل؛ میرفخرالدینی، سیدحیدر و انواری رستمی، علی‌اصغر. (1387). «بررسی مقایسه‌ای تحلیل دادهها در شش سیگما، به کمک ابزارهای آماری و فنون تصمیمگیری چند شاخصه». مجله مدرس علوم انسانی. 59، صص 1-36.
- ابیلی، خدایار؛ نصیری فیروز، علیرضا؛ پورکریمی، جواد و کرامتی، محمدرضا. (1400). «شناسایی مولفههای فرهنگ ناب در دانشگاهها و موسسات آموزش عالی (یک مطالعه فرا ترکیب) ». فصلنامه فرهنگ در دانشگاه آزاد اسلامی. 39 (2)، صص 185-206.
- اسدی، فاطمه؛ داوودی، رسول و میرزایی، نورالدین. (1399). «ارائه الگوی اخلاق حرفهای معلمان: پژوهش کیفی (مورد مطالعه: دبیران متوسطه اول آموزش و پرورش تهران)». فصلنامه نوآوری‌های مدیریت آموزشی. 16(1)، صص 183-164.
- الباد، لهاما؛ ستاری، صدرالدین و نامور، یوسف. (1399). «شناسایی ابعاد ومولفههای جانشین‌پروری درنظام آموزش عالی: رویکرد کیفی فراترکیب». فصلنامه توسعه آموزش جندی شاپور. 11(3)، صص 295-310.
- الوانی، سید محمد و احمدی، کیومرث. (1392). «مفهوم پاسخگویی اجتماعی سازمانی و ضرورت تبیـین مؤلفههای آن در سازمانهای دولتی ایران». فصلنامه مدیریت سازمانهای دولتی. 1(3)، صص 7-16.
- بوداقی خواجه نوبر، حسین و حضرتی، نعیمه. (1399). اخلاق کسب و کار. تهران: انتشارات دنیای اقتصاد
- توکلی، محمدجواد و کریمی، سعید. (1393). «شاخصهای اخلاق تجارت از دیدگاه اسلام». فصلنامه اقتصاد اسلامی. 14(53)، صص 5-30.
- علی تهذیبی، خادم. (1400). «بررسی نقش و تاثیر دیپلماسی ورزش بر روابط بینالمللی». فصلنامه پژوهش ملل. 6(69)، صص 25-46.
- جعفری صمیمی، احمد وچهره قانی، احمد. (1391). اقتصاد اخلاقی و سیراندیشههای اقتصادی. تهران: نورعلم
- حسن پورقادی، رضا و دوستی، مرتضی. (1400).«جایگاه دیپلماسی ورزشی در سیاست خارجی ایران پس از انقلاب اسلامی 1357». فصلنامه مدیریت ورزشی. 13(2)، صص 581-616.
- حاجی محمدی، محمد؛ پورشافعی، هادی؛ زیرک، مهدی و مومنی مهموئی، حسین. (1400).«مؤلفههای اخلاق حرفهای مدیران مدارس: سنتزپژوهی براساس مدل روبرتس». فصلنامه اخلاق زیستی. 11(36)، صص 1-18.
- حسابی،فاطمه؛ الهی، شعبان؛ حسن‌زاده، محمد و شایان، علی. (1400).«چارچوب تحلیلی تجاریسازی علم و فناوری با رویکرد فراترکیب: بررسی ابعاد تحلیل، بازیگران و کارکردها». فصلنامه توسعه کارآفرینی. 14(3)، صص 401-420.
- حیدری، محمد؛ رضوی، سیدمحمدحسین؛ امیرنژاد، سعید و محمدی، نصرالله. (1398). «شناسایی موانع ایجاد ویا توسعه اخلاق حرفهای مدیران سازمانهای ورزشی». فصلنامه مطالعات مدیریت رفتارسازمانی در ورزش. 6(23)، صص 23-35.
- خاکی، ایمان و مجیبی. تورج. (1400). «مطالعه مفاهیم و ابعاد اخلاق حرفهای با تاکید بر ارزشهای اسلامی (مورد مطالعه: کارکنان آموزش و پرورش خراسان جنوبی)». فصلنامه مطالعات فرهنگی اجتماعی خراسان. 15(4)، صص 47-86.
- خلیلیان اشکذری، محمد جمال. (1391).«شاخصهای ارزیابی تسهیل مبادلات دربازار اسلامی». تهران: مرکز بررسیهای راهبردی ریاست جمهوری با همکاری پژوهشگاه بی المللی المصطفی.
- خیاط مقدم، سعید و طباطبایی نسب، سید مهدیه. (1395).«مؤلفههای اخلاق حرفهای در مدیریت». فصلنامه اخلاق درعلوم و فناوری. 11(1)، صص 127-136.
- دارینی، الهام. (1399).«نقش اخلاق کسب و کار در مسئولیت اجتماعی شرکتها». فصلنامه چشم‌انداز حسابداری و مدیریت. 3(36)، صص 61-73.
- دمیرچی، قاد و نوریزاده، حامد. (1399). «طراحی الگوی مناسب برای اخلاق حرفهای فروشندگان محصولات لبنی شهرستان پار آباد». فصلنامه مطالعات رهبری فرهنگی. 2(3)، صص 82-105.
- رجایی، سیدمحمدکاظم؛ کاظمی، مصطفی و شفیعی‌نژاد، عباس. (1391). «شاخص صداقت در بازار اسلامی». تهران: مرکز بررسیهای راهبردی ریاست جمهوری با همکاری پژوهشگاه بی المللی المصطفی.
- رحمدل، هادی؛ کفاشپور، آذر و فراحی، محمد مهدی. (1399). «تدوین و تبیین الگوی بومی اخلاق حرفهای مدیران دانشگاهها مبتنی برآموزههای نهج البلاغه». فصلنامه مدیریت در دانشگاه آزاد اسلامی. 9(1)، صص 106-87.
- رحمدل، هادی؛ سامانیان، مصیب و کفاشپور، آذر. (2019). «تبیین و ارائه مدل بومی اخلاق حرفهای برای مدیران صنعت بانکداری».مجله اخلاق زیستی. 9(32)، صص 7-18.
- رحیمی بروجردی، علیرضا. (1391). اقتصاد اخلاقی. تهران: موسسه نشر نور علم
- رزاقی، محمد ابراهیم و مهرابی، قاسم. (1397). «اخلاق در ورزش (چالشها، مفاهیم و راه حلها)». تهران: انتشارات ندای کارآفرین
- رضانیا شیرازی، حمید. (1395). «اخلاق تجاری و تجارت اخلاقی». فصلنامه پژوهشهای اخلاقی. 6(4)، صص 36-23.
- زارعی متین، حسن. (1400). «مدیریت رفتارسازمانی پیشرفته». چاپ یازدهم، تهران: انتشارات آگاه.
- زرگر، افشین. (1394). «ورزش و روابط بین‌الملل: جنبههای مفهومی و تئوریک». فصلنامه تخصصی علوم سیاسی. 11(31)، صص 7-48.
- سادات سعیدی، معصومه؛ فقیهی، علیرضا؛ سیفی، محمد و ناطقی، فائزه. (1399). «شناسایی ابعاد ومولفههای اخلاق حرفهای درسازمان». فصلنامه اخلاق درعلوم و فناوری. 15(4)، صص 131-137.
- سلیمی، مهدی. (1396). «ارائه الگوی توسعه اخلاق حرفهای در سازمانهای ورزشی». فصلنامه اخلاق در علوم و فنآوری. 12(1)، صص 1-13.
- صانعی، مهدی و یاری، مریم.(1391). «تحلیل مؤلفههای اصول اخلاق حرفهای مدیران در حوزه مدیریت منابع انسانی». فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری. 9(1)، صص 1-11.
- عباسزاده واقفی، شیرین‌السادات؛ دلخواه، جلیل و فروزنده دهکردی، لطف‌الله. (1396). «شناسایی علل بومی فساد اداری ( مورد مطالعه: شهرداری تهران)». فصلنامه دانش حسابرسی. 17(68)، صص 5-40.
- عیوضی، میثم؛ امیرکبیری، علیرضا؛ حقشناس کاشانی، فریده و ربیعی مندجین، محمدرضا. (1399). «ارائه مدل مناسب سیاستگذاری اخلاقی در سازمانهای ورزشی ایران». فصلنامه خط مشی‌گذاری عمومی در مدیریت. 11(39)، صص 77-90.
- قربانی، محمد حسین؛ امیرمقدم، مرجان و زارعیان، حسین. (1398). «شناسایی و تدوین الگوی ارزشهای اخلاقی در ورزش ایران». فصلنامه پژوهش در ورزش تربیتی. 7(17)، صص 271-304.
- گل محمدی، عماد؛ خلیلنژاد، شهرام و محمدی، اسفندیار. (1399). «تأثیرسرمایه اجتماعی برپاسخگویی اجتماعی سازمانی: تأکید براخلاق کسب‌وکار». فصلنامه مدیریت سرمایه اجتماعی. 7(3)، صص 431-456.
- مدرسی سریزدی، سیده جمیله؛ عباس‌پور، عباس؛ غیاثی ندوشن، سعید و سخدری، کمال. (1398). «ارائه الگوی دانشگاه کارآفرین با رویکرد فراترکیب». فصلنامه آموزش عالی ایران. 11(1)، صص 67-98.
- معینالدینی، جواد و صنعتخواه، علیرضا. (1391). «عوامل اجتماعی- فرهنگی موثر برگرایش شهروندان به ورزش همگانی (مطالعه موردی: شهرکرمان)». فصلنامه جامعه‌شناختی شهری. 2(3)، صص 149-178.
- مفتاحی، هادی؛ وفایی، فرهاد؛ نمامیان، فرشید و ویسه، سیدمهدی. (1398).«طراحی الگوی پنجره فرصت کارآفرینی در زنجیره تامین با استفاده از روش فراترکیب». فصلنامه توسعه کارآفرینی. 12(3)، صص421-445.
- موسوی، فرانک؛ وشنی، امیر؛ حیدری، فرهاد؛ محمدی، نوشین؛ سلیمانی، فرشاد و قیصرزاده، محمد. (1395).«اخلاق حرفهای مدیران آموزشی». فصلنامه اخلاق درعلوم و فناوری. 11(4)،صص 1-8.
- میرکمالی، سیدمحمد؛ حاج خزیمه، مجتبی و ابراهیمی، صلاح‌الدین. (1394).«شناسایی ملاکهای جذب ونگهداشت منابع انسانی و ارائه راهکارهای مناسب (مورد مطالعه: کارکنان دانشکد های پردیس فنی دانشگاه تهران)». فصلنامه مدیریت توسعه و تحول. 22، صص9-18.
- مندعلیزاده، زینب. (1399). «طراحی الگوی نهادینه شدن اخلاق در ورزش». فصلنامه اخلاق در علوم و فنآوری. 15(4)، صص 147-154.
- نعمتی، مانا؛ دانشفرد، کرم‌الله و میرسپاسی، ناصر. (1400). «طراحی الگوی اخلاق حرفهای مدیران با رویکردحکمرانی خوب در قوه قضائیه». فصلنامه تعالی حقوق. 12(2)، صص 2-27.
- علی نوروزی، رضا و کوهی اصفهانی، هاجر. (1392).«بررسی وتبیین مفهوم«انسان متعالی» ازمنظر قرآن کریم». پژوهش‌نامه معارف قرآنی. 4(14)، صص 101-130.
- واحدیزاده، مجید؛آقایی، نجف و الهی، علیرضا. (1399). «راهکارهای توسعه منابع مالی و درآمدزایی فدراسیون‌های ورزشی ایران: یک مطالعه کیفی». فصلنامه پژوهشهای فیزیولوژی و مدیریت در ورزش. 12(4)، صص 153-168.
- ویکی پدیا. (1400). «اخلاق تجارت». برگرفته از وب سایت به آدرس https://fa.wikipedia.org/wiki/، بازیابی درتاریخ 11 بهمن ماه 1400.
- هادوی نیا، علی اصغر و انصاری‌فرد، سمیه. (1395). «اخلاق تجاری با رویکرد اسلامی». فصلنامه اقتصاد و بانکداری اسلامی. 17،صص 217-238.
- Ananomo, L. E. (2018). “Professional ethics and sports administration practice in Nigeria: Challenges and Strategies’’. Mgbakoigba: Journal of African Studies, 7(2), 87-95.
- Barbu, M., & Liviu, C. (2012). “Considerations on managerial ethics in sports organizations”. Management & Marketing,1, 59-68.
- Bartlett, R. C. (2020). “Take the High Ground’’. Executive Excellence,11(7), 18–19.
- Branvold, S. (2016). “Ethics. In A. Lumpkin, S. K. Stoll and J. M. Beller (eds.), 1994, Sport Ethics: ’’ Applications for Fair Play (Mosby, St. Louis), 149–163.
- Byham, W. C., & Moyer, R. P. (2015). “Using competencies to build a successful organization [Monograph]’’. Retrieved May 7, 2009, from Development Dimensions International, Inc.
http://www.ddiworld.com/pdf/ddi_usingcompetenciestobuild_mg.pdf.
- Caulfield, J.L., Baird, C.A. & Lee, F.K. (2022). “The Ethicality of Point-of-Sale Marketing Campaigns: Normative Ethics Applied to Cause-Related Checkout Charities’’.J Bus Ethics, 175, 799–814.
https://doi.org/10.1007/s10551-020-04597-z.
- Chum, J., Shinm Y., Choi, J.N., & Kim, M.S. (2013). “How does corporate ethics contribute to firm financial performance? the mediating role of collective organizational commitment and organizational citizenship behavior’’. Journal of management, 39(4), 853-877.
- DeSensi, J., & Rosenberg, D. (2014). “Ethics in Sport Management’’. Fitness Information Technology, Morgantown, WV.
- De Waegeneer, E., Van De Sompele, J. & Willem, A. (2016). “Ethical Codes in Sports Organizations: Classification Framework, Content Analysis, and the Influence of Content on Code Effectiveness’’. J Bus Ethics, 136, 587–598. https://doi.org/10.1007/s10551-014-2531-y.
- Dousti, A., Saboonchi, R., & Shariati Feizabadi, M. (2019). “Sport behind Public Diplomacy; Functional Components of Sport Diplomacy in Iran’’. Journal of World Sociopolitical Studies, 3(2), 407-379.
- Eksioglu, S., Mercan, B., Sezer, H., & Gozalan Cicek, F. (2015). “Ethics committees in Turkish universities’’. Journal of Procedia- social and behavioral sciences, 174(21), 2882- 2890.
- Fattah, M. (2011). “Professional Ethics and Public Administration in the United States’’. International Journal of Public Administration, 34, 65–72.
- Hurley, M. (2019). Ethical Problems of the Association Executive. In Study Guide for Institutes of Organizational Management, Chamber of Commerce of the United States. Washington, DC, p. 2.
- Lincoln, Y.S. & Guba, E.G. (1985). Naturalistic Inquiry. Newbury Park, CA: Sage Publications
- Lucia, A. D., & Lepsinger, R. (2017). The art and science of competency models: Pinpointing critical success factors in organizations. San Francisco: Jossey- Bass/Pfeiffer
- Payne, D., & Dimanche, F. (2018). “Towards a Code of Conduct for the Tourism Industry: An Ethics Model’’. Journal of Business Ethics, 15, 997–1007.
- Yang, C., Ding, G., & Lo, K.W. (2016). “Ethical leadership and multidimensional organizational citizenship behaviors: the mediating effects of self-efficacy, respect, and leader–member exchange’’. Journal of group & organization management, 41(3), 344-357.
)