مطالعات راهبردی ورزش و جوانان

بر اساس نویسندگان

بر اساس شماره‌های نشریه

نمایه کلیدواژه ها

شماره جاری

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

آینده نگاری راهبردی ورزش حرفه ای ایران در کلاس جهانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری مدیریت‌ ‌ورزشی، دانشکدۀ علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه محقق اردبیلی

2 استاد مدیریت ورزشی گروه مدیریت ورزشی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.

3 دانشیارمدیریت ورزشی، دانشکده علوم ورزشی،واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران.

چکیده

پژوهش حاضر تلاش دارد با تمرکز بر آینده نگاری استراتژیک ورزش حرفه ای ایران با رویکرد کلاس جهانی عوامل موثر بر رشد باشگاه های ورزش حرفه ای که تاثیرگذار بر توسعه صنعت ورزش است، را شناسایی نماید. داده‌های این پژوهش کیفی که ماهیتی اکتشافی- بنیادی داشت، از طریق نمونه‌گیری هدفمند با تکنیک گلوله‌برفی و بر اساس مصاحبه‌های عمیق نیمه‌ساختاریافته با 20 نفر از خبرگان حوزۀ باشگاه های ورزش حرفه ای جمع‌آوری شد. درک تفسیری دقیق و کدگذاری‌های اولیه و نظری مشخص کرد که باشگاه های ورزش حرفه ای بر اساس ملزومات شکل‌دهندۀ آینده، با غلبه بر وزن گذشته، فشار حال و هم راستا با کشش آینده و انتخاب رفتار پیش‌نگرانه در رویارویی با آینده می‌تواند آینده مطلوب خود را بسازد و برای آن چشم‌انداز تعیین نماید. در این پژوهش مجموعاً پانزده عامل اصلی موثر بر آینده نگاری استراتژیک ورزش حرفه ای ایران با رویکرد کلاس جهانی شامل: ساختار ورزش، عوامل بستر ساز، زیرساخت های سخت افزاری، عوامل زمینه ای، ذی نفعان کلیدی، توسعه با رویکرد جهانی، بازیگران کلیدی، توسعه منابع انسانی، پیامدهای احتمالی، پیامدهای توسعه با جهانی، آینده مرجح، عدم قطعیت ها، پیشران ها و شگفتی سازها شناسایی شد. به طور کلی در ورزش حرفه ای در کلاس جهانی‌ ملاحظات اقتصادی و بیشتر از هر چیز دیگر توصیف می‌شود، هرچند که عناصر فرهنگی نیز نقشی را در این عرصه بازی می‌کند. باوجود اهمیت فرهنگ در گفتمان‌های جهانی‌شدن در ورزش، ملاحظات اقتصادی نقش مهمی را بازی می‌کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Strategic foresight of Iranian professional sport in world class

نویسندگان [English]

  • Zahra Sohrabi 1
  • Mehrdad Moharramzadeh 2
  • Rasool Nazari 3

1 PhD of Sport Management, Faculty of Educational Sciences and Psychology, Mohaghegh Ardabili University, Ardabili, Iran

2 Professor of Sports Management, Department of Sports Management, Faculty of Psychology and Educational Sciences, Mohaghegh Ardabili University, Ardabil, Iran.

3 Associate Professor of Sports Management, Faculty of Sports Sciences, Isfahan Branch (Khorasgan), Islamic Azad University, Isfahan, Iran.

چکیده [English]

The research is to identify the factors affecting the growth of professional sports clubs which affect the development of the sports industry, by focusing on the strategic foresight of Iran's professional sports through a world-class approach. The data of this qualitative research, which was of an exploratory-fundamental nature collected through targeted sampling with the snowball technique and based on semi-structured in-depth interviews with 20 experts in the field of professional sports clubs. A detailed interpretative understanding and preliminary and theoretical codings determined that professional sports clubs can build their desired future based on the requirements of shaping the future, by overcoming the weight of the past, the pressure of the present and in line with the tension of the future and the choice of proactive behavior in facing the future, set a perspective for it.
In this research, a total of fifteen main factors affecting the strategic foresight of Iran's professional sports with a world-class approach include: sports structure, foundational factors, hardware infrastructure, background factors, key stakeholders, development with a global approach, actors Key, human resource development, and possible consequences, global development consequences, preferred future, uncertainties, drivers and surprises. In general, economic considerations are described in world-class professional sports more than anything else, although cultural elements also play a role in this field. Despite the importance of culture in globalization discourses in sports, economic considerations play more important role.

کلیدواژه‌ها [English]

  • foresight
  • economy
  • clubs
  • drivers
  • uncertainty
اصل مقاله

آینده‌نگاری راهبردی ورزش حرفه‌ای ایران در کلاس جهانی

زهرا سهرابی[1]

 مهرداد محرم‌زاده[2]

 رسول نظری[3]

10.22034/ssys.2023.2895.3111

تاریخ دریافت مقاله: 18/4/1402

                                                                                 تاریخ پذیرش مقاله:29/5/1402

مقدمه

آینده شناسی[4]، یکی از انواع علوم و فناوری‌های نرم به شمار می‌رود و آینده‌پژوهی، دانش و معرفت شکل‌بخشیدن به آینده به شیوه‌ای آگاهانه، فعال و پیش‌دستانه است؛ دانشی که می‌تواند رویاها، آرزوها و آرمان های یک فرد، سازمان یا ملت را برآورده کند (واندر لان[5]،2021).  یک ابزار قدرتمند که محیط­های رقابتی آینده را حدس می­زند و به توسعه راهبرد بلندمدت حتی در محیط‌هایی با بیشترین عدم‌قطعیت می­پردازد، ابزار برنامه‌ریزی سناریو است (اولیور و پرت[6]، 2017). به نظر می‌رسد نرخ پیشرفت در تمام قرن بیستم، برابر با 14سال آینده خواهد شد و به دلیل توان انفجاری رشد، قرن بیست و یکم معادل با 20000 سال پیشرفت با آهنگ پیشرفت کنونی می‌شود که هزار برابر بزرگ‌تر از پیشرفت حاصل در قرن بیستم خواهد بود. در واقع، تغییرات چنان غافلگیرکننده از راه می‌رسند که کوچکترین بی‌توجهی به آن‌ها می‌‌‌تواند به بهای گزاف غافل‌گیری راهبردی در تمام عرصه‌های زندگی تمام شود. در این محیط سرشار از تغییر و بی‌ثباتی و آکنده از عدم‌قطعیت‌ها، تنها رویکردی که احتمال موفقیت‌های بیشتری دارد، تلاش برای معماری آینده است (سیلیور، والبو و کوزین[7]، 2019). مواجهه با محیط‌های متلاطم و پویای کنونی، سازمان‌ها را وادار به استفاده و به‌کارگیری طیف وسیعی از روش‌های آینده‌پژوهی می‌نماید. شناسایی شگفتی‌سازها و نیروهای پیشران به عنوان ورودی اصلی روش‌های آینده‌پژوهی، دارای اهمیت خاصی است (پوپر[8]، 2016).

استین‌مولر[9] (2004) شگفتی‌سازها را «آینده‌لرزه»[10] نام نهاده است؛ یعنی جایی که زیستگاه امیدها، ترس‌ها، آرزوها، برنامه‌ها و انتظارات ما دچار تغییر می‌شود و تمام دورنمای آینده را به لرزه درمی‌آورد. شگفتی‌سازها سرچشمه‌های مختلفی دارند. شگفتی‌سازها ممکن است پیامدهای ناخواسته اقدامات انسانی (فرآیندهای سیاسی، خط‌شکنی‌های علمی، ریسک‌های نوآورانه و غیره) یا پیامدی از فرآیندهای ناشناخته باشند (گلن و گوردون[11]، 2014). از این رو، می‌توان اذعان نمود آینده به وسعت قدرت تفکر و تخیل بشر پیش روی ماست. آینده آدمیان را فرا می‌خواند تا با اندیشه‌ای خلاق آن را بیابند و با اقدام نوآورانه آن را پدید آورند و حتی چیزهایی را پیش‌‍‌‌بینی کنند که پیش از این در تاریخ بشر هرگز وجود نداشته است. یکی دیگر از ورودی‌های اصلی برنامه‌های آینده‌پژوهی، شناسایی نیروهای پیشران است (اتو و کیم[12]،2020). پیشران‌ها، مجموعه‌هایی از نیروهای شکل‌دهنده آینده‌اند که به صورت جهانی، ملی یا محلی بر آینده‌های مختلف تأثیر می‌گذارند. پیشران‌ها به‌صورت غیرمستقیم بر آینده حوزه‌های اجتماعی، فناورانه، اقتصادی، زیست‌محیطی و سیاسی تأثیر می‌گذارند (مینن[13]و همکاران،2019).

پیشران‌ها را می‌توان از درهم کنش چهار مؤلفه روندها، رویدادها، تصاویر و اقدام‌ها شناسایی کرد. روندها و رویداد شناخته‌شده‌ترین واژه‌های آینده هستند که بر دو ویژگی آینده متمرکزند. روند، اشاره به پیوستگی تاریخی و زمانی دارد و رویدادها، بر گسستگی‌های تاریخی تأکید می‌ورزند. روند، تغییرات منظم در داده‌ها یا پدیده‌ها در خلال زمان است. روندها از گذشته آغاز می‌شوند و تا آینده ادامه می‌یابند؛ اما رویدادها بر خلاف روندها، حاصل اتفاق یا حادثه‌اند که به شدت بر روندها و به طور کل، بر آینده تأثیر می‌گذارند. تصاویر حاصل برداشت یا درخواست افراد و گروه‌های گوناگون در مورد آینده است و در نهایت، اقدامات متأثر از تصاویر ذهنی بازیگران مختلف از آینده، شکل می‌گیرند (والاش[14] و همکاران،2014). پیشران‌های تغییر، عدم‌قطعیت‌های کلیدی هستند که دارای پتانسیل تأثیرگذاریِ بالا بر سازمان و یا محیط اطراف آن می‌باشند که منتج از انتخاب‌های آگاهانه و یا غیرآگاهانه در حوزه‌های مختلف هستند. تفاوت عمده آنها با روندها، گستره زمانی تأثیر آنها و محلی و مشخص‌تر‌بودن تأثیر آن‌هاست (هوگت و سیرج[15]،2019). در ارتباط با شگفتی‌سازها و نیروهای پیشران در هیچ کدام از مولفه‌های ورزش، مطالعه‌ای به ثبت نرسیده است. از نزدیکترین مطالعات ورزشی در این راستا می‌توان به پژوهش نظری و شهولی‌کوه‌شوری (2021) با هدف تدوین سناریوهای راهبردی آموزش ورزش سلامت‌محور ایران و ارائه پیشران‌های تحریک تقاضا به ورزش، ورزش به عنوان  پدافند غیرعامل در بهینه‌سازی  جسمی  جامعه، تغییرات ژئوپلیتیک و راهبرداهای بین‌المللی و رصد برنامه‌های تحریم و پژوهش شهولی‌کوه‌شوری، عسکری، نظری و نقش (2022) با هدف تدوین سناریوهای ورزش آموزشی ایران و ارائه پیشران‌های تمرین و یادگیری مهارت‌های توسعه، حرکت به سمت دانشگاه‌های نسل چهار، هم‌افزایی نهادهای اجتماعی، روندهای جدید مشارکت در ورزش و حکمرانی مبتنی بر کلان‌داده‌ها اشاره کرد.

مدیریت عدم‌قطعیت‌ها می‌تواند کارایی منابع را بهبود بخشد و تحول پایدار را ارائه دهد (ارکوینکو[16] و همکاران، 2019). امروزه تصمیم‌گیری بر اساس در نظر‌گرفتن معیارهای متعدد با سطوح بالای عدم‌اطمینان انجام می‌شود (هود گت و سیراج[17]، 2019). همچنین، تجزیه و تحلیل عدم قطعیت­ها یک جزء کلیدی از تجزیه و تحلیل مبتنی بر مدل برنامه‌ریزی است (والاش[18] و همکاران، 2019). یکی از محیط‌های بسیار مهم که عدم‌قطعیت‌های بی‌شمار و محیط بسیار پیچیده و دائماً در حال تغییری دارد، محیط ورزش است. بررسی عوامل محیطی می‌تواند باعث توسعه ورزش شود (براون و آرنولد[19]، 2019). سازمان­های ورزشی مانند بیشتر سازمان­ها و نهادهای دیگر حوزه‌ها برای بقاءو دوام در عرصه رقابت جهانی، باید به سازمانی آینده‌نگر و راهبرد‌محور تبدیل شوند )رشید لمیر و همکاران، 2014). امروزه، دیگر تردیدی نیست که ساختار سازمان­ها به­گونه­ای پیچیده شده که آنها بدون در نظر گرفتن آینده و برنامه­ریزی دقیق به هیچ وجه نمی­توانند به حیات خود تداوم بخشند و سازمان‌های ورزشی نیز از این مقوله مستثنی نیستند.  ازاین رو، هر سیستمی که خواهان موفقیت باشد، باید با نگاه به آینده و بررسی تمام پیچیدگی‌ها، اهداف خود را مشخص نماید و نحوه و زمان رسیدن به آن اهداف را در این محیط پرتلاطم و دائما در حال تغییر،  مشخص سازد (نظری و همکاران، 2016).

رقابت در کلاس جهانی، بدین معناست که سازمان‌ها در بازار جهانی با هر رقابتی منطبق باشند؛ یعنی از نظر کیفیت، زمان انتظار، انعطاف‌پذیری، هزینه و قیمت، خدمت به مشتری و نوآوری از هر رقیب بهتر باشد یا با آن برابری کند. مؤلفه‌های کلیدی برای تولید‌کننده کلاس جهانی، مفاهیم وسیع تولید در کلاس جهانی را به عملکردهای خاص در سازمان مورد توجه قرار می‌دهد (فارسیجانی،2018). هر کدام از مولفه‌های کلیدی با توضیحی مختصر از چگونگی تأثیر آنها در سازمان تولیدی و قابلیت رقابتی آن ارائه شده است (فارسیجانی،2012). هریک از این اهداف به تنهایی مهم هستند، با این حال آنها در کنار یکدیگر تاکید بر فعالیت‌ها و گرایش‌هایی دارند که کلاس جهانی را تعریف می‌کند (فارسیجانی،2009). جهانی‌شدن، واژه گسترده‌ای است که بسیاری از عناصر و ویژگی‌های زندگی دوره فراصنعتی را در بردارد. در واقع جهانی‌شدن، فرآیند پیوسته‌ای بوده که طی هزاران سال همکاری انسان‌ها روی زمین با یکدیگر شکل گرفته است. در ورزش، جهانی‌شدن مربوط به ملاحظات اقتصادی و بیشتر از هر چیز دیگر توصیف می‌شود- هرچند که عناصر فرهنگی نیز در این عرصه نقشی را بازی می‌کند. باوجود اهمیت فرهنگ در گفتمان‌های جهانی‌شدن در ورزش، ملاحظات اقتصادی نقش مهمی دارند. نیاز برای توسعه بازارها و کسب سود بیشتر به‌وسیله شرکت‌های بین‌المللی (ملی) از راه حمایت مالی از ورزش نشان‌دهنده جایگاه اقتصاد در ورزش بین‌الملل است، تأثیر اقتصادی ورزش در حوزه‌های رسانه، حمایت مالی شرکت‌ها و نفوذ، نشان‌گذاری و فرهنگ اعتباری و حس عمومی تجاری‌شدن ورزش احساس می‌شود. زمانی که مدیران به‌دنبال تنوع در دارایی‌ها، گردش سرمایه و بازارهای جدید برای ورود به محصولات موجود یا اتحادیه‌های محصول هستند، تغییراتی در ورزش اتفاق افتاده است (حمزه‌لو و معین‌فرد، 2015). جهانی‌شدن در سال‌های اخیر شرکت‌های تجاری را ملزم نموده که در کنار بازارهای داخلی و سنتی خود، شروع به جستجوی فرصت‌های جدید در بازارهای بین‌المللی کنند. روند رو به رشد تجارت جهانی با بهره‌گیری از راهبردهای فعال تجاری، انقلاب در فناوری اطلاعات و ارتباطات و رفع موانع در سطوح بین‌المللی، شتاب فزاینده‌ای یافته است. بنابراین حضور فعال در تجارت جهانی نیاز به توجیه ندارد (بنکدارچیان و نظری، 2021).

ورزش، این پدیده اجتماعی عصر حاضر، یکی از اموری است که به عناوین مختلف در جهان مطرح شده و گروه‌های زیادی به اشکال گوناگون با آن سرو کار دارند(قوامی، نظری و شجیع، 2022). روز به روز بر محبوبیت ورزش، نزد جهانیان افزوده می‌شود و میلیون‌ها نفر در سراسر جهان را در هر سنی درگیر خود  می‌کند (فلمینگ ، سوتکلیف، کوکاسون، پین و دونکین[20]،2022 ). برای توسعه صنعت ورزش، مدل‌های سلسله مراتبی فراوانی ارائه شده که به درک چگونگی توسعه ورزش کمک کرده‎اند(مرادی و نظری، 2019). ساختار توسعه ورزش در ایران، مانند بیشتر ساختار‌های مطرح دیگر به صورت هرم و از چهار حوزه اصلی ورزش­تربیتی در قاعده، پس از آن به ترتیب ورزش­همگانی، سپس ورزش‌قهرمانی و در نهایت ورزش­حرفه­ای در رأس هرم تشکیل شده است (شهولی کوه‌شوری و همکاران ،2021). از جمله موضوعات مهم در سیاست تجاری سال‌های اخیر، درآمدزایی پایدار می‌باشد (مرادی، نظری و مرادی،2019). به عنوان مثال، در فوتبال حرفه‌ای قیمت نهایی یا ارزش بازیکن فوتبال در لیگ برتر ایران در بازار نقل و انتقالات، براساس ارزش‌های ویژه بازیکن، ملزومات، نهادها و پیامدهای آن مشخص می‌شود(محمودی زاد آذری، احسانی، نظری و نوروزی سیدحسینی، ،2022). از این رو، امروزه ورزش، تبدیل به یکی از بزرگترین صنایع در دنیا گردیده است. از جذاب‌ترین منظرهای ورزش، ورزش‌حرفه‌ای می‌باشد. ورزش‌حرفه‌ای از جمله عوامل حیاتی در توسعه صنعت ورزش در کشورهای مختلف است(جعفری و همتی نژاد، 2021). با توجه به اهمیت ورزش حرفه ای باید ساختاری مناسب برای ورزش حرفه‌ای مدنظر قرار گیرد؛ ساختاری مبتنی بر بستر حقوقی و قانونی با حمایت‌ها و نظارت دولت در کنار تسهیل‌گری دولت برای ورود بخش خصوصی به ورزش حرفه‌ای که اگر این ساختار به خوبی شکل گیرد، ورزش حرفه‌ای می‌تواند مسیر خوبی را برای رسیدن به توسعه طی کند(یبلویی و همکاران، 2022). توسعه ورزش به سیاست‎ها، فرآیندها و اقداماتی گفته می‎شود که از ترکیب آنها تلاش می­شود فرصت­ها و تجارب ورزشی برای همه افراد به­وجود آید (نظری، 2021). به نظر می‎رسد بتوان اذعان نمود که حرکت به سمت توسعه در این پیچیدگی‌ها که  دائم به شکل‌های مختلف نمایان می‌گردد، بدون داشتن برنامه‌ای که بتواند از پس پیچیدگی‌ها و تغییرات محیطی برآید، مقدرو نیست. پس یکی از ضرورت‌های وجود پژوهشی با دیدگاه آینده‌نگارانه در این راستا مشخص گردید. یکی از محیط­های بسیار مهم که عدم‌قطعیت­های بی‌شمار و محیط بسیار پیچیده و دائماً در حال تغییری دارد، محیط ورزش است (نظری و شهولی کورشوری، 2022). اصول فکری حاکم در مطالعات آینده را می­توان در آگاهی از نحوه تصمیم‌گیری و عملیات بازیگران[21] برآمده از تصورات آینده دانست (عبدالملکی و همکاران، 2019). یکی دیگر از ضرورت‌های حل این مسئله و همچنین چرایی انتخاب ورزش حرفه‌ای  و کنکاش در آینده آن به عنوان موضوع مورد بحث در این پژوهش، اهمیت بالای ورزش حرفه‌ای  به‌عنوان تجارت ورزشی در فرآیند توسعه ورزش و اهمیت توسعه آن به عنوان ورودی لازم برای تحقق دیگر سطوح ورزش (کشاورز و همتی، 2020) و عدم توجه کافی از سوی پژوهشگران است. حاصل این کم توجهی، عدم‌وجود گزارش پژوهشی در ارتباط با رویکردهای آینده‌پژوهی در ورزش حرفه‌ای می‌باشد.

تمامی سازمان‌های ورزشی که توسعه جهانی را در نظر دارند نه تنها باید آنچه را که موجب میل به ورود به بازارهای جهانی می‌شود درک کنند، بلکه باید نتایج دلخواه را به شکل شفافی بیان کنند. هدف‌گذاری روشن، قابل‌سنجش و واقع‌گرایانه ماهیت و شکل‌دهنده ورود موفق به بازارهای خارجی است. مدیران باید آن اهداف را به شکل کمّی بیان و تصریح کنند. مدیران ورزشی همواره باید نتایج پیش‌بینی‌شده را به‌عنوان عامل راهنما در برنامه‌ریزی راهبردی و تلاش‌های مدیریتی، در چشم‌انداز خود داشته باشند (لو،وانگ و جین[22]،2022).  امروزه  جهان هر روز بیشتر از گذشته به سمت دهکده جهانی پیش می‌رود( فارسیجانی وهمکاران،2018). بنگاه‌های اقتصادی در دستیابی به یک مزیت رقابتی مستمر در زمینه‌هایی از قبیل هزینه، کیفیت،‌ تحویل کالا، انعطاف‌پذیری و نوآوری ایجاد کنند ( فارسیجانی و همکاران، 2009). میزان غیر­قابل پیش‏بینی‌بودن تحولات، نتایج آینده و عدم‌درک آن با دانش فعلی را عدم­قطعیت تعریف نموده‌اند (گونگ[23]، 2020). مدیریت عدم­قطعیت‏ها می‏تواند کارایی منابع را بهبود بخشد و تحول پایدار را ارائه دهد (شهولی کوه‌شوری، 2022). ابزار قدرتمند که محیط­های رقابتی آینده را حدس می­زند و به توسعه راهبرد بلندمدت حتی در محیط­های با بیشترین عدم‌قطعیت می­پردازد، ابزار برنامه­ریزی سناریو[24] مبتنی بر پیشران‌ها[25]ست (نظری، 2021). از جمله موضوعات مهم در سیاست تجاری سال‌های اخیر، درآمدزایی پایدار برای باشگاه‌های حرفه‌ای ورزشی می‌باشد (کولیگناتوس[26]، 2020). ساماگایو[27] و همکاران (2007) طی پژوهشی دریافتند بین عملکرد تجاری و عملکرد ورزشی ارتباط تنگاتنگی وجود دارد و هیچگاه یکی بدون دیگری به‌دست نمی‌آید.  آمار رسمی جدید نشان می‌دهد که  باشگاه‌های حرفه‌ای ایران در جهان به شدت در حال رشد و توسعه مداوم است، چرا که در حوزه مالی با سودآوری زیادی مواجه گردیده است(بنکدارچیان و نظری،، 2021).

یکی از محیط‎های بسیار مهم که دارای عدم­قطعیت‎های بی‎شمار و محیط بسیار پیچیده و دائماً در حال تغییری است، محیط ورزش می‌باشد (نظری و شهولی، 2022). در سازمان‌های ورزشی،  توسعه موضوعی اساسی به شمار می‌آید و مفهوم توسعه در ورزش با مؤلفه ورزش حرفه‌ای  پیوندی ناگسستنی دارد. پایداری و پیشرفت در ورزش حرفه‌ای، دو موضوع اساسی می‌باشند که به سیاست‌گذاری وابسته هستند. در این راستا نیاز به سیاست‌گذاری از طریق آینده‌نگاری که هم به لحاظ نظری (بنارمن[28]، 2020؛ سلی و کلمبی[29]، 2020) و هم از منظر کاربردی (‌ویگنی، 2020[30]؛ ریجکنس‌کلومپ[31]، 2012) مورد توجه و تاکید است، می‌تواند گامی به سوی توسعه ورزش حرفه‌ای باشد. در جهان امروزی در حوزه ورزش که دائم دستخوش تغییر می‌شود و محیط بازرگانی به شکل پیچیده‌ای درآمـده است، سناریوها نشان می‌دهند که چگونه تعابیر مختلفی از نیروهای پیشران تغییرات می‌توانند به آینده‌های ممکن و‌ متفاوت منتهی شوند(بنکارچیان و نظری،  2021). بنگاه تجاری که در راستای عملکرد پایدار، جهت‌دهی شده است در طول زمان از طریق مدیریت ابعاد گوناگون خود و به‌خصوص بعد مالی و اقتصادی، توسعه یافته است و عملکرد  پایدار خود را وابسته به پایداری در روابط با ذینفعان خود می‌داند (ژانگ ژیانگ و همکاران[32]،  2022). صاحب‌نظران و پژوهشگران معتقدند که عملکرد پایدار موضوعی اصلی در تمامی تجزیه و تحلیل‌های سازمانی است و مشکل بتوان سازمانی را تصور کرد که مشمول ارزیابی و اندازه‌گیری عملکرد نباشد- سازمان‌ها جهت فراهم آوردن بازخورد به مدیران در ارتباط با نیل به اهداف راهبردی به ارزیابی عملکرد پایدار متکی هستند( پوترا و همکاران[33]، 2020).

ضرورت‌ حل مسئله ورزش حرفه‌ای و کنکاش در آینده آن به عنوان موضوع مورد بحث در این پژوهش، اهمیت بالای ورزش حرفه‌ای  در فرآیند توسعه ورزش ایران را نشان می‌دهد. در این پژوهش سعی بر این است تا با گردآوری سناریوهای مربوط به آینده توسعه ‌‌‌ باشگاه‌های حرفه‌ای ایران، فضایی احتمالی از برخی آینده‌های ممکن پیش‌بینی گردد. از این رو، مدیران باشگاه‌های حرفه‎ای می‌توانند از بهره‌وران اصلی این پژوهش باشند. نتایج این پژوهش از این نظر متفاوت خوانده می‌شوند که پس از اجرای آن، ورزش حرفه‌ای  ایران را  با دست کاری متغیرهای اصلی و تغییر شاخص‌های کلیدی عملکرد و وضعیت آن  را طی چند سال آینده در حالت‌های خوش‌بینانه و بدبینانه رصد می‌نماید. اجرای این پژوهش می‌تواند سیاست‌گذاران ورزش حرفه‌ای  را نسبت به  پیادمدهای بازنگری در برنامه‌های گذشته و جاری و تدوین برنامه‌های کارآمد و مؤثر با رویکردهای نوین در این شرایط پیچیده محیطی آگاه سازد.

اگر عدم‌قطعیت‌ها را تغییرات پیچیده‌ای در نظر بگیریم که روند موفقیت‌ها را با مشکل مواجه می‌کند، پس می‌تواند بر بخشی ار تفکرات حاکم بر حکمرانی  تاثیرگذار باشد. شاید وجود مدیران ناکارآمد و غیرمتخصص و به تبع آن تصمیم‌گیری‌های غلط و استفاده نکردن از افراد و مشاوران با تجربه در کنار نبود زیرساخت‌ها و قثدان اقتصاد و منابع مالی مورد نیاز از جمله موارد عدم‌قطعیت‌ها در ورزش حرفه‌ای باشد. آینده‌نگاری راهبردی و کلان محور، این امکان را فراهم می‌آورد تا با بررسی وضعیت گذشته، حال و آینده و بهره‌گیری از شیوه‌های نوین، به تعیین عوامل کلیدی و موثر  و حیاتی پرداخت. از آنجا که ورزش حرفه‌ای نوعی تجارت محسوب می‌شود و بیشترین درآمدزایی و بیشترین هزینه‌ها در این حوزه انجام می‌شود، جهت توسعه ورزش حرفه‌ای شناسایی آینده مطلوب در این ورزش ضروری به نظر می‌رسد و حتی می‌تواند جنبه نوآوری نیز به همراه داشته باشد. باید اذعان نمود با تدوین برنامه‌های مدون برای آینده می‌توانیم به توسعه ورزش حرفه‌ای و ایجاد ساختار و تشکیلات منسجم در آن کمک کرد. آینده‌نگاری راهبردی عوامل تاثیرگذار و تاثیرپذیر در یک قلمرو را شناسایی می‌کند. اهمیت و ضروت آینده‌نگاری و تفکر در مورد آینده بسیار روشن و آشکار است. همچنین تفکر آینده بر اخذ تصمیمات درست تاثیرگذار است و با استفاده از تفکر آینده نوظهور مثل آینده‌پژوهی و آینده‌نگاری، از این مقوله در فعالیت‌ها و برنامه‌های علمی و فناورانه استفاده می شود. بسیاری از حوادث و رویدادهای آینده قابل پیش‌بینی هستند و دخالت انسان در این روند اسباب تغییر و تحولات مطلوب را فراهم خواهد آورد. از آنجا که بحران‌ها و مشکلات کنونی مهمترین دلیل برای اندیشیدن در مورد آینده است، سرعت تحولات نهفته پرداختن به آینده را با اهمیت نموده؛ تحولاتی مثل برنامه‌های ناشی از دگرگونی‌های فناوری در روند پرشتاب جهانی‌شدن که با وجود این تغییرات گسترده در جوامع امروز پیرامون زندگی، انسانها بیش از حد در جستجوی آینده مطلوب هستند. از آنجا که در ورزش حرفه‌ای، باشگاه‌ها بازیگران اصلی هستند و برنامه‌ای مدون برای آینده مشخص را دنبال نمی‌کنند، به همین دلیل جهت توسعه ورزش حرفه‌ای و بهبود و شناسایی آیتده مطلوب در این ورزش و شناسایی پیشران‌ها و عدم‌قطعیت‌های موثر بر ورزش حرفه‌ای، انجام این پژوهش می‌تواند در این زمینه کارساز باشد. همچنین با توجه به اینکه رشد اقتصاد ایران به مسائل داخلی و خارجی بی‌شماری که دارای قطعیت نمی‌باشند، بستگی دارد و جریان جاری ورزش دولتی حاکم بر ایران، همیشه نیاز به حمایت‌های مالی دولت دارد، لذا نشان دادن مسیر پیش‌رو و تخمین آینده‌های احتمالی می‌تواند یک دید بازتر در پیش‌روی متولیان ورزش حرفه‌ای ایران در حیطه‌های مختلف قرار دهد. نتایج احتمالی حاصل از این پژوهش  به شناسایی عدم‌قطعیت‌ها و پیشران‌های پیش روی ورزش حرفه‌ای پایدار در سیاست‌گذاری کمک می‌نماید.

روش‎شناسی پژوهش

پژوهش حاضر با تأکید بر روش‌های غیراثبات‌گرایانه، در جستجوی مشارکتی همراه با مشاهده و گسترش معرفت‌شناسی در حوزه عمل است. روش بریکولاژ به عنوان یک رویکرد کیفی، انتقادی، چند دیدگاهی، چند نظریه‌‍‌‌ای و چند روشی در پژوهش است. بریکلور یا پژوهشگر بریکولاژ به طور خالقانه از روش‌های متفاوت برای تحلیل پدیده‌های مبهم در یک موضوع بهره می‌گیرد(دنزین و لینکلن[34] ،2005). پژوهشگر بریکولاژ، رویکردی فعالانه برای چینش روش‌های متفاوت پژوهشی و نظری در کنار هم دارد. او به توانایی در انتخاب، طراحی ابتکاری، انعطاف و تکثرگرایی نیاز دارد. پژوهشگر باید موضوع موردمطالعه را از منظر نظریه‌ها، دیدگاه‌ها، تحلیل‌ها و چارچوب‌های مختلف رقیب و حتی متضاد کنکاش کند تا بر عمق و غنای تحلیل پژوهشی خود بیافزاید.

پژوهش حاضر از نوع پژوهش­های ­­کیفی است. در پژوهش حاضر­ از آن جهت که به دنبال­کشف مفاهیم جدید هستیم، از منظر ماهیت، اکتشافی- بنیادی؛ از منظر رویکرد، استقرایی؛ از منظر پارادایمی، پارادایم تفسیری- برساختی؛ از منظر راهبرد، نظریه داده‌بنیاد با رویکرد ساخت­گرا؛ از منظر­ حیطه جمع­آوری داده­ها، میدانی و کتابخانه­ای؛ از منظر هدف، تبیین و مدل‌سازی و از منظر ابزار­ جمع­آوری اطلاعات، مصاحبه­های عمیق و مطالعات نظری است. نظریه مبنایی یا داده‌بنیاد از راهبرد­های­ روش کیفی است که بر ظهور اطلاعات از داده­ها تأکید می‌کند تا بتواند یک نظریه یا مدل را ایجاد کند.

ذهنیت

ذهن خلاق معنا دهنده و تفسیر کننده محقق

عینیت

وقایع و اظهارات و تفاسیر و علایق مردم، داده ها و شواهد

نظریه به طور تکوینی از این رهگذار بوجود می آید

 

 

 

 

 

 

 

 

 

شکل 1: فرآیند یادداشت‌برداری در رویکرد ساخت‌گرا(فراستخواه، 1395)

چهار فرآیند همپوش در تحلیل ساخت‌گرای نظریه داده‌بنیاد عبارت‌اند از: کدگذاری اولیه، کدگذاری متمرکزشده، کدگذار محوری و کدگذاری نظری. سه دور کد­نویسی امکان افزایش سطح انتزاع را فراهم می­کند و در نهایت منجر به ارائه یک مدل تئوری می­گردد.

کدهای اولیه

نظریه

دسته بندی ها

ویژگی ها

مضامین

بخش داده های خام (مصاحبه ها)

دسته های مختلف

ویزگیهای

چند گانه

مضامین

 متعدد

کدهای اولیه متعدد

 

 

 

 

 

 

 

 

 

شکل2:  فرآیند کدگذاری تا رسیدن به نظریه از طریق رویکرد ساخت­گرا (مولوگتا، 2017)

در پژوهش حاضر سعی گردید در کدگذاری اولیه، از روش کدگذاری خط به خط، توصیف رفتارگرایانه­ای از کنش­های مشارکت­کنندگان به نمایش بگذارد و داده­ها به صورت واقعه به واقعه  با هم مقایسه گردیدند. همچنین با استفاده از تکنیک کدگذاری فرآیندی که توصیه به استفاده از اسم مصدر و حاصل مصدر در نامگذاری کدها دارد، تلاش گردید تا فحوای کنش در داده­ها، منتقل گردد. در اجرای تحقیق، جمع­آوری و تحلیل داده­ها به‌طور آگاهانه همزمان انجام شد و گردآوری داده­های اولیه به منظور شکل­گیری روند جمع­آوری مداوم داده­ها صورت گرفت. با این کار برای پژوهشگر فرصت­هایی فراهم شد تا میزان کفایت مقوله­های مناسب را افزایش دهد.

جدول1: معیارهای ورود مشارکت‌کنندگان به مطالعه

معیارهای ورود به مطالعه

افردا آشنا با مدیریت ارتقای ورزش حرفه‌ای

افراد آشنا با ادبیات توسعه پایدار

افراد آشنا با ورزش حرفه‌ای

افراد دارای کتاب و مقاله علمی در زمینه‌های یاد‌شده

افراد دارای تجربه کاری و اجرایی در ورزش حرفه‌ای

به منظور نمونه­گیری برای انجام مصاحبه­های عمیق از روش نمونه­گیری هدفمند یا هدف­دار و تکنیک نمونه­گیری گلوله برفی استفاده شد. روش نمونه‌گیری ذینفعان داخلی و خارجی تدوین پیشران‌ها و عدم‌قطعیت‌های مؤثر بر آینده باشگاه‌های ورزش حرفه‌ای ایران بر اساس نمونه‌گیری هدفمند و گلوله برفی بود. ابزارهای اندازه‌گیری پژوهش، گردآوری داده‎ها با مصاحبه‌های عمیق و پرسش­نامه­های باز و تحلیل اطلاعات بر اساس روش منطق شهودی صورت گرفت. در تمام فرآیند نمونه­گیری این تحقیق، سه مرحله نمونه­گیری آزاد، ارتباطی و نظری که اساس استفاده از رویکرد ساخت­گرای نظریه داده بنیاد است، رعایت شد. جمع­آوری داده­ها در مصاحبه 17 به اشباع نظری رسید، ولی برای احتباط  تا 20 مصاحبه ادامه یافت.

برای سنجش روایی این پژوهش، گزارش پایانی فرایند تحلیل داده‌ها و مقوله­های حاصل‌شده به همراه متن مصاحبه برای چهار نفر از مصاحبه­شوندگان فرستاده شد و از نظرات آن­ها در کدگذاری­ها و طراحی الگو استفاده گردید که این روند حدود سه ماه به طول انجامید. همچنین فرایند کدگذاری­ها توسط 3 نفر از استادان صاحب‌نظر که خود عضو گروه مصاحبه نبودند، بررسی و از پیشنهادات آن­ها در تدوین مدل استفاده گردید. پژوهشگر به منظور سنجش پایایی ابزار کیفی، دو مصاحبه آزمایشی ترتیب داد و پس از تحلیل نتایج و سپس مقایسه با اهداف و سؤالات پژوهش، اصلاحاتی در سؤالات و اولویت­بندی پرسش­ها پدید آورد تا باعث افزایش دقت ابزار پژوهش شود. جهت ممیزی پژوهش حاضر از چهار راهبرد استفاده شد؛ در ابتدا برای باورپذیری، محقق یکی از مصاحبه‌ها را بعد از یک ماه دوباره کدگذاری و نتایج را با ضریب اسکات مقایسه نمود. گفتنی است برای اعتمادپذیری و انتقال‌پذیری از روش تحلیل اعضای پژوهش استفاده شد. در این روش گزارش محقق از نظر صحت و کامل‌بودن مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت و اتکاپذیری به معنی اینکه آیا اگرکس دیگری کد گذاری کند به همین یافته‌ها می‌رسد نیز انجام شد. برای تاییدپذیری 3 نفر صاحب‌نظر کدها، یافته‌ها و مدل را بررسی کردند و تمامی مراحل به‌صورت جزء به جزء ارائه شد تا متخصصان خبره نظرشان را در مورد مدل ارائه دهند. از چهار شاخص مقبولیت، اعتماد، تأیید­پذیری و انتقال­پذیری برای قوام و استحکام داده­های کیفی استفاده شد. به این ترتیب که کدها چندین بار از نظر شباهت­ها و تفاوت­ها مرور گردید. برای تعیین تأیید­پذیری از روش بازبینی اعضا استفاده گردید. بدین صورت که کدگذاری­ها و مدل نهایی در اختیار سه نفر از مشارکت­کنندگان قرار گرفت و آنها نظرهای خود را اعمال و در نهایت مدل کلی تحقیق تأیید گردید. برای بررسی قابلیت انتقال‌پذیری نیز تلاش شد تا مشارکت­کنندگان از تنوع بیشتری برخوردار باشند که این روند تا اشباع داده­ها ادامه داشت. همچنین بدین منظور، از روش باز کدگذاری توسط یک پژوهشگر دیگر خارج از مشارکت­کنندگان و تیم­پژوهش، استفاده گردید. در روش بازکدگذاری 10 درصد از کلیه صفحات کدگذاری انجام گرفته در اختیار پژوهشگر دیگری قرار گرفت. در این مطالعه، ضریب اسکات که نشان­دهنده میزان توافق کدگذاری در دو محقق است، برابر 82 درصد به دست آمد.

یافته‌های پژوهش

مشارکت‌کنندگان در این تحقیق شامل اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها، مدیران اجرایی ورزش حرفه‌ای، مدیران عامل و اعضای هیئت مدیره و کارکنانان باشگاه‌های فعال در ورزش حرفه‌ای ایران بودند.

جدول2:ویژگی­های مشارکت‌کنندگان و معیارهای ورود به مطالعه

مشخصات جمعیت‌شناختی

حوزه فعالیت          تعداد (نفر)

رشته تحصیلی                  تعداد (نفر)

اجرایی

4

علوم ورزشی

5

دانشگاهی

6

مدیریت ورزشی

12

باشگاهی

10

غیره

3

تحصیلات

سن

کارشناسی ارشد

12

30 تا40

5

دکترای تخصصی

8

41 تا بالاتر

15

بر اساس اطلاعات جدول 2، از میان افراد مشارکت‌کننده 17 نفر در حوزه علوم ورزشی و سه نفر در رشته‌های دیگر مدرک تحصیلی داشتند. 14 فرد اجرایی و عملیاتی و 6 فرد دانشگاهی متخصص در حوزه مسائل آکادمیک ورزش حرفه‌ای در مصاحبه حضور داشتند.

جدول 3: عوامل اصلی تاثیرگذار بر ورزش حرفه‌ای ایران 

-

مشارکت کنندگان

عوامل اصلی

-

مشارکت‌کنندگان

عوامل اصلی

1

P5, P9, P10, P11, P15

ساختار ورزش

2

P6, P9, P11, P12, P13, P8

عوامل بسترساز

3

P4, P9, P10, P11, P14

زیرساخت‌های سخت ‌افزاری

4

P1, P2, P3, P4, P9, P18

عوامل زمینه‌ای

5

P4, P11, P12, P14

ذی‌نفعان کلیدی

6

P20, P10, P13

توسعه با رویکرد جهانی

7

P2, P3, P6, P7, P8, P9, P10, P11, P15

بازیگران کلیدی

8

P1, P2, P8, P10

توسعه منابع انسانی

9

P2, P5, P6, P9, P10, P11, P15

پیامدهای احتمالی

10

P2, P5, P6, P10, P12, P15

پیامدهای توسعه جهانی

11

P2, P5, P6, P9, P10, P11, P15

آینده مرجح

12

P2, P4, P6, P7, P9, P16, P11, P13

عدم‌قطعیت‌ها

13

P4, P9, P11, P12

پیشران‌ها

14

P6, P9, P17

شگفتی‌سازها

15

P3, P6, P12, P14,P2, P5, P6, P17, P19, P18 P20

راهبردها

 

 

جدول4: ساختار کلان ورزش و زیرساخت‌های موثر بر ورزش حرفه‌ای ایران

ساختار ورزش

زیرساخت‌های سخت‌افزاری

منابع مالی و بودجه و درامد‌زایی

حمایت‌های مالی و ورود به بخش خصوصی

ساختار اقتصادی و بازاریابی

وجود سهام به‌عنوان پایه ورزش

برنامه‌های مدون و مشخص و برنامه‌ریزی‎های راهبردی

ساختار عمومی و مدیریت صحیح و چارت تشکیلانی

سرمایه‌های انسانی وآموزش و تربیت منابع انسانی

ساختار استاندارد

شایسته‌سالاری و استفاده از افراد کاربلد و متخصص

استفاده از الگوهای تطبیقی و حذف تصمیمات سلیقه‌ای

منابع فیزیکی و تاسیسات و اماکن

توجه به جمعیت زیاد و امکانات موجود

سخت‌افزارهای مناسب و مکانیزم نقل و انتقالات

ورزشگاه‌ها و استادیوم‌ها و زمین چمن

سالن‌های چند منظوره و ایجاد امکانات تفریحی و تجهیزات مناسب

مالکیت استادیوم‌ها وزمین‌ها

دسترسی به ابزارهای جدید تمرینی و ایجاد ورزشگاه‌های اقتصادی

ایجاد کمپ‌‌های اختصاصی و سالن بدن‌سازی و کلینیک‌های پزشکی

استانداردسازی از نظر فنی

فناوری سخت‌افزاری در حوزه اماکن

فراهم کردن شرایط برای واگذاری اماکن به بخش خصوصی

سرانه اماکن ورزشی و تسهیلات

بلیط‌فروشی اینترنتی و تلفن و ....

هواداران و کانون هواداران

لوگو و  موزه باشگاه

استعدادیابی و تربیت ورزشکاران

براساس یافته‌های جدول4، مهمترین مقوله‌های زیرمجموعه طبقه ساختار ورزش و زیرساخت‌های سخت‌افزاری موثر بر ورزش حرفه‌ای ایران بر اساس نظرات متخصصان آورده شده است.

جدول5: عوامل بسترساز و عوامل زمینه‌ای موثر بر ورزش حرفه‌ای ایران

عوامل بسترساز

عوامل زمینه‌ای

تفکر مدیران و  منابع انسانی

مدیریت صحیح  و مسیولیت‌پذیری

استفاده از افراد علمی  وبا تجریه در کنار هم

اموزش مناب انسانی ومدیران و برگزاری کلاس کارگاه‌ها

توسعه و بهبود کیفیت منابع انسانی و سالم‌سازی محیط

چارت اداری  ونیروی انسانی متخصص

رفتار مناسب با رویکرد جهانی

ایجاد زیرساخت‌های علمی و توسعه سخت‌افزار و آکادمی باشگاه‌ها

ازبین بردن ضعف سازمانی و ایجا شرایط حرفه‌ای‌گری

برنامه‌های راهبردی و الگوهای بین‌المللی

تغییرات سیاسی و نگرش افراد جامعه

ایجاد ساختار و خدمات هواداری

ساختار ودرامدزایی پایدار در ورزش حرفه‎ای

وجود سخت‌افزار، نرم ‌افزار، انسان‌افزارمناسب

ساخت اماکن و تجهیزات و امکانات استاندارد

تغذیه وخواب و استراحت کافی ورزشکاران

شرایط اقلیمی وآب وهوایی وزیست محیطی

وجود مدیران متخصص و متعهد و بادرایت

جایگاه مدیریت و تغییر وتحولات مدیریتی

هوا داران و دیدگاه‌های حاکم

سطح نشاط اجتماعی و سطح درآمد

تصویب و توسعه قوانین و آیین‌نامه‌ها و مقررات ورزش حرفه‌ای

عدم‌دخالت سیاسیون و ایجاد بستر لازم برای حرفه‌ای‌شدن

بازاریابی و درآمدزایی و فروش بازیکن

ایجاد نقشه‌های فرهنگی و دموکراتیک

وجود زیرساخت‌های لازم برای حرفه‌ای‌شدن

براساس یافته‌های جدول 5، مهمترین مقوله‌های زیرمجموعه طبقه عوامل بسترساز و عوامل زمینه‌ای موثر بر ورزش حرفه‌ای ایران بر اساس نظرات متخصصان آورده شده است.

جدول6: بازیگران کلیدی و ذ‌‌‌ی‌نفعان کلیدی موثر بر ورزش حرفه‌ای ایران

بازیگران کلیدی

ذی‌نفعان کلیدی

مدیران و مدیر عامل  باشگا‌ه‌ها

افراد تصمیم‌گیر و قدرتمند

باشگاه‌ها و کادر اجرایی باشگاه‌ها

وزارت ورزش و جوانان و زیرمجموعه آن

بازیکنان، مربیان وداوران

حامیان مالی و سهامداران

دولت و نهاد های متولی ورزش

زیرساخت‌های حقوقی و تدوین قانون و مقررات

واسطه‌های حمل و نقل

فضای استاندارد

ارتقای بازیکنان و تربیت حرفه‌ای و فرهنگی

زبرساخت‌های اقتصادی و بودجه کافی

وزارتخانه‌ها

ورزشکاران، مربیان وداوران

سهامداران و حامیان مالی

دلالان و واسطه‌ها

وزارت ورزش و زیرمجموعه آن

سازمان ملی و بین‌المللی

وزارت ورزش و زیر مجموعه آن

افراد قدرتمند و سیاسی در ورزش حرفه‌ای

اساتید ودانشجویان تربیت‌بدنی

هوادارن، مردم و تماشاگران

رسانه و تبلیغات و خدمات ورزشی

کادر اجرایی و کادر فنی باشگاه‌ها

براساس یافته‌‌های جدول 6، مهمترین مقوله‌های بازیگران کلیدی و ذی‌نفعان کلیدی موثر بر ورزش حرفه‌ای ایران بر اساس نظرات متخصصان آورده شده است.

جدول7: توسعه با رویکرد جهانی و توسعه منابع انسانی موثر بر ورزش حرفه‌ای ایران

توسعه با رویکرد جهانی

توسعه منابع انسانی

 

ثبات مدیریت و وجود  افرادعلمی و با تجربه در کنار هم

تربیت مدیران بادانش و دانش‌افزایی

برنامه‌های راهبردی و استفاده از خط‌مشی‌های نوین مدیریتی

ارزیابی صحیح و نظارت بر پیشرفت

برنامه‌های مدون و فرموله‌کردن سیاست‌ها و راهبردها

زیرساخت‌های علمی و فناوری

وجود کارشناسان و پرسنل و به‌روز بودن آنها

ثبات مالی و درآمدزایی پایدار

سیاست‌های کلان و قدرت و ثروت

داشتن رویکرد اقتصادی و فعالیت‌های اقتصادی

تولید ناخالص ملی و تغییر در بازارهای تولید

درآمدهای مالی و اشتغال‌زایی و بنچ مارک خوب

الگوبرداری از کشورهای پیشرفته

مراودات و به‎روز‌رسانی توافقات جهانی

ایجاد بسترهای قانونی مناسب و تغییر دیدگاه‌ها و نگرش‌ها

باشگاه‌داری قوی و تقویت اتحادیه های باشگاه ها و مربیان

تغییرات فناوری و هوش مصنوعی

ارتقای علم و رعایت استانداردها

ایجاد رویکرد بهبود مستمر و ایجاد خلاقیت در باشگاه‌های حرفه‌ای

رابطه خوب با حامیان مالی و رضایت هواداران

توسعه زیرساخت‌های سخت‌افزاری باشگاه‌ها

استعدادیابی و نخبه‌پروری وحمایت از استعدادها

وجو قوانین  ومقررات و قانون حمایتی

مارکتینگ ورزشی و ایجاد اتحادیه های صنفی

تربیت متخصصان سخت فزار و مهندسین فناوری

ارتقای آموزش با محوریت دانشگاه و آموزش‌های نوین

ایجاد انگیزه در نیروی انسانی و تشویق آنها

به‌روز بودن نیروی انسانی و آموزش مدیران ومشاوران

تربیت حقوق‌دانان حرفه‌ای

الگوبرداری در تولید مربی

تلاش برای به‌سازی و رشد شحصیت

شایسته‌سالاری

ارزیابی مستمر و نظارت

برنامه‌های راهبردی و ایجاد اتاق‌های فکر

استفاده از مدیران و مدیران متکی به دانش و به رورز

اگوبرداری و استفاده از دانش مدیران باشگاه‌های خارجی

مدیریت الکترونیک نیروی انسانی

استادیوم‌ها مناسب و توسعه مهارت

حذف دخالت‌های سیاسیون و اختلاف نظر با جهان

براساس یافته‌های جدول 7، مهمترین مقوله‌های زیرمجموعه طبقه توسعه با رویکرد جهانی و توسعه منابع انسانی موثر بر ورزش حرفه‌ای ایران بر اساس نظرات متخصصان آورده شده است.

جدول8: پیامدهای احتمالی، توسعه بارویکرد جهانی و آینده مرجح ورزش حرفه‌‌ای ایران

پیامدهای احتمالی

پیامدهای توسعه با جهانی

آینده مرجح

باقی‌ماندن ورزش در همین سطح فعلی و محرومیت از جام باشگاه‌های اسیا

وضع قانون و مقررات و جلوگیری از بی قانونی و رشوه

حضور در عرصه‌های بین‌المللی و کسب افتخار و قهرمانی‌های متعدد

میزبانی رویدادهای ورزشی و بین‌المللی

توسعه اماکن ورزشی و تربیت قهرمانان

سرمایه‌گذاری و درآمدزایی و تاثیر در اقتصاد

نابودی ورزش و قاصله گرفتن از ورزش حرفه‌ای

توسعه زیرساخت‌ها و وجود رسانه

نابودی ورزش حرفه‌ای ایران

کوچ گسترده ورزشکاران نخبه

شناخته‌شدن ایران در دنیا و در حوزه اجتماعی و فرهنگی

حذف دیدگاه‌های غلط و منفی در مورد ایران

ایجاد فراغت سالم برای افراد علاقمند

توسعه اقتصادی و افزایش سهامداران و جذب حامیان مالی

بودجه کافی و بالا‌رفتن مزیت رقابتی و اشتغال‌زایی

برندیابی و برندسازی و بنچ مارک خوب

برندیابی مکانی از طریق توسعه گردشگری ورزشی

ایجاد زیرساخت مناسب و پیشرفت و توسعه قدرت نرم باشگاه‌ها

کم‌شدن فاصله از کشورهای جهان و خود گردان شدن باشگاه‌ها

بالا‌رفتن شهرت باشگاه‌ها، بازیکنان ، مربیان و ذینفعان

ایجاد قانون و مقررات ومدیریت صحیح

ایجاد عزت مالی، استقلال مالی و نشاط اجتماعی

شرکت در رویدادهای خارجی و کسب قهرمانی‌های متعدد

هدایت افکار عمومی و حذف نگاه‌های سنتی به ورزش حرفه‌ای

داشتن برنامه‌ای راهبردی و تفکر راهبردی

داشتن علم و تخصص و برنامه‌ریزی‌های صحیح بر اساس راهبرد

مطالعه روندها و پیشران‌ها و عدم‌قطعیت‌ها و شگفتی‌سازها

شایسته‌سالاری و شایسته‌گزینی

وجود زیرساخت‌های مناسب و داشتن اهداف مشخص

حمایت‌های انسانی و ایجاد محیط آموزشی

تغییر دیدگاه‌ها و نگرش‌های مدیران

باشگاه‌های جامع و کامل از حیث اقتصادی، ساختاری و انسانی

بودجه کافی و تراز مثبت و توانایی اقتصادی

حمایت‌های مالی ودرامدهای پایدار

تامین اقتصاد و توزیع عادلانه منابع

خصوصی‌شدن و خوگردان‌شدن باشگاه‌ها

هواداران

توسعه وبه ورزش همگانی

صعود در مسابقات جهانی و قرار گرفتن جزو کشورهای برتر دنیا

حذف سیاست‌ها و کاهش دخالت‌های بی‌مورد

ورزش مستقل از دولت و منطبق بر مدل حکمرانی

ایجاد امکانات زیرساختی و محیط آموزشی مناسب و استادیوم‌های مجهز

ایجاد مراکز تفریحی برای ورزشکاران و داشتن تیم‌های خوب

ایجاد امنیت برای ورزشکاران

براساس یافته‌های جدول 8، مهمترین مقوله‌های زیرمجموعه طبقه پیامدهای احتمالی، توسعه بارویکرد جهانی و آینده مرجح موثر بر ورزش حرفه‌ای ایران بر اساس نظرات متخصصان آورده شده است.

جدول9: پیشران‌ها و عدم‌قطعیت‌های موثر بر ورزش حرفه‌ای ایران

پیشران‌ها

عدم‌‌قطعیت‌ها

ساختار و زیرساخت‌های مناسب

منابع اقتصادی و استقلال مالی

سرمایه و صنایع

مدیریت صحیح و منابع انسانی متخصص

دانش‌افزایی مدیران و استفاده از مشاوران

رسانه‌ها ونفوذ رسانه‌های اجتماعی

استعدادیابی و پرورش استعداد‌ها و ارتقای بازیکنان مستعد

حامیان مالی و حامیان مالی

بودجه و تامین‌کنندگان بودجه

بستر زیرساخت‌های حقوقی و تدوین قانون و مقررات

حق پخش تلوزیونی و حق آموزش

تاثیر فناوری و ارتباطات

خصوصی‌شدن و خودگردان شدن باشگاه‌ها و حمایت از بخش خصوصی

الگوبرداری از کشور‌های پیشرفته و ایجاد فضای استاندارد

برنامه‌های راهبردی و برنامه‌ریزی صحیح

توسعه و سیستماتیک‌شدن ورزش حرفه‌ای

حذف دخالت سیساسیون و دیدگاه‌های سیاسی

دانش‌افزایی مدیران و استفاده از مشاوران

حذف معافبت‌های مالیاتی

هم‌افزایی متولیان ورزش

نبود سخت‌افزار و امکانات و تجهیرات مناسب

نبود منابع انسانی و عدم مدیریت صحیح و تخصص

عدم‌آشنایی مدیران با قوانین بین‌المللی

عدم‌ثبات مدیریت و نظارت و عدم‌تصمیم‌گیری‌های درست

عدم‌استفاده از مشاوران و نیروهای انسانی پرورش‌یافته

عدم‌ساختار مناسب در ورزش حرفه‌ای

عدم‌ثبات اقتصادی و منابع مالی و کمبود بودجه

تحریم‌ها و محدودیت‌های اقتصادی

تورم و نرخ رشد اقتصاد

عدم‌استقلال مالی و هزینه‌کرد شرکت‌های بزرگ

فقدان قانون و مقرارت و حمایت‌های قانونی

عدم‌حق پخش تلوزیونی و کپی‌رایت

دولتی‌بودن ورزش و عدم‌حمایت‌های دولت

عدم‌پشتیبانی و حامیان مالی

فقدانرنامه‌های راهبردی و برنامه‌ریزی صحیح

دخالت سیاسیون و دولت

تفکرات حاکم و عدم‌ثبات سیاسی

هنجار های موجود در ورزش بانوان

ضعف تیم‌های ورزش حرفه‌ای

براساس یافته های جدول 9، مهمترین مقوله‌های زیرمجموعه طبقه پیشران‌ها و عدم‌قطعیت‌های موثر بر ورزش حرفه‌ای ایران بر اساس نظرات متخصصان آورده شده است.

جدول10: شگفتی‌سازها و راهبردهای درآمدزایی پایدار موثر بر ورزش حرفه‌ای ایران

شگفتی‌سازها

راهبردهای درآمدزایی

خلاقیت و توانایی فردی

توجه به ورزشکاران نخبه

تدوین و اصلاح قانون و مقررات

رعایت قوانین بسترساز و تغییرسیاست‌های کلان

فراهم‌کردن ساختار مناسب و اصولی بزرای توسعه

برنامه‌های مدون و مشخص

شایسته‌سالاری

توجه و برابری در ورزش بانوان

درآمدزایی و بازار یابی و فروش محصولات و بازیکن

تغییر دیدگاه و نگرش‌های نسبت به ورزش زنان

شفاف‌سازی و مقابله با دلالان

اعطای حق پخش تلوزیونی

خصوصی‌شدن باشگاه‌ها و توسعه بخش خصوصی

خارج‌شدن از حمایت دولت و عدم‌نیاز به منابع دولتی

پایداری در ورزش و توجه به ابعاد اقتصادی

تحول در اقتصاد کشور و تاسیس نهاد های  مستقل تجارت

توجه به عوامل اقتصادی و از بین بردن مقاومت درآمدزایی پایدار

درآمدزایی از طریق رسانه‌های اجتماعی و مجازی

فرو ش بازیکن و درآمدها و حق پخش تلوزیونی

ارتقا و انحصار مارک وبرند

حامی مالی و شرکت‌های قدرتمند

حمایت‌های مالی و معافیت‌های مالیاتی

خرید و فروش در بورس

نگرش درست و توجه به عوامل اجتماعی و اقتصادی بزرگ

برنامه‌ای راهبردی و افزایش بهره‌وری

ایجاد کار گروه‌های هم‌اندیش

استفاده از متخصصان دانشگاه و بالا بردن تفکر اقتصادی

توجه به کلان  روندها و فناوری و پژوهش‌های میدانی

تغییر و تحولات در سطوح مدیریت

داشتن اهداف مشخص و ساختار تشکیلات زاینده

حضور بانوان در ورزشگاه‌ها و حذف محدودیت‌های آنان

ساختار و پایداری تیم‌های ورزشی

استعدادیابی، استعدادگزینی ، استعدادپروری

الگوبرداری از کشورهای پیشرفته

براساس یافته های جدول 10، مهمترین مقوله‌های زیرمجموعه طبقه شگفتی‌سازها و راهبردهای درآمد زایی پایدار موثر بر ورزش حرفه‌ای ایران بر اساس نظرات متخصصان آورده شده است.

 

شکل3: مدل داده‌بنیاد توسعه ورزش حرفه‌ای ایران

 

بحث و نتیجه‌گیری

پژوهش حاضر تلاش دارد با تمرکز بر آینده‌نگاری راهبردی ورزش حرفه‌ای ایران با رویکرد کلاس جهانی، عوامل موثر بر رشد باشگاه‌های ورزش حرفه‌ای  تاثیرگذار بر توسعه صنعت ورزش را شناسایی نماید. عوامل زمینه‌ای دلالت بر آن دسته از عوامل دارد که زمینه‌ساز فعالیت مناسب و سودآور بنگاه‌های اقتصادی، شرکت‌ها و باشگاه‌های حرفه‌ای ایران می‌باشند. در واقع این مقامات عالی رتبه و کانون‌های اصلی تصمیم‌ساز برای ورزش کشور نظیر شورای عالی ورزش و وزارت ورزش و جوانان هستند که با وضع قوانین کلان و یا بازتعریف در سیاست‌گذاری‌های کلی ورزشی وضع‌شده از سوی مراکز تصمیم‌ساز، انجام هماهنگی‌های بین‌بخشی می‌توانند زمینه را برای فعالیت سودآوری عناصر  باشگاه‌های حرفه‌ای ایران فراهم نمایند. عوامل به طور کلی خارج از محیط  باشگاه‌های حرفه‌ای ایران قرار دارند و به طور کلی حرکت و اثربخشی به کل ساختار اقتصادی کشور را با مخاطره مواجه می‌سازند. از این رو، تا زمانی که موانع مذکور در کل ساختار کشور وجود داشته  باشند، باشگاه‌های حرفه‌ای ایران نیز مانند دیگر صنایع متأثر از چنین فضایی خواهند بود و بهره لازم اقتصادی و تجاری را نخواهند برد. یبلویی و نظری (2022)  هم طی پژوهشی دریافتند که عوامل ساختاری، یکی از مهمترین عوامل اثرگذار بر جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی در  باشگاه‌های حرفه ای ایران هستند و لازم است دولت با مالکیت دولتی خداحافظی کند و با تغییر ساختارها و انجام اصلاحات گسترده، زمینه حضور مؤثر و سودآور بخش خصوصی را در ساختار اقتصادی کشور فراهم نماید. به عنوان مثال، در صورتی که سیاست‌گذاری‌های اقتصادی در راستای ایجاد فضای باز و مبتنی بر آزادسازی اقتصادی به منظور دستیابی به بازارهای جدید، سرمایه‌های خارجی و فناوری نوین تعریف شود و اقداماتی در جهت افزایش ثبات اقتصادی صورت پذیرد، میزان ریسک سرمایه‌گذاری کاهش خواهد یافت و به تبع آن، گستره فعالیت بخش خصوصی و سودآوری آن در کشور افزایش خواهد یافت که با نتایج پژوهش حاضر همخوانی دارد.

سیاست‌گذاری‌های مناسب، تدوین قوانین موثر و کارآمد، تدوین برنامه‌های راهبردی و عملیاتی بهینه و مدیریت اثربخش، زمینه را برای عملکرد موفق درآمدی و ورزشی فراهم می‌نمایند نظیر تحقق واقعی حقوق ناشی از حق پخش رسانه‌ای و حمایت از قانون مالکیت معنوی که زمینه سودآور‌شدن ارکان  باشگاه‌های حرفه‌ای کشور را فراهم می‌نماید؛ به ‌گونه‌ای که  باشگاه‌های حرفه‌ای عملکرد پایدار مالی را تجربه می‌کنند و از استقلال مالی و مدیریتی برخوردار می‌شوند و در نهایت مس‌توانند به شکلی مناسب، مؤثر و کارآمد پیش‌داشته‌های لازم برای ورود به بازار بورس را کسب نمایند. نتایج تحقیق مرادی و نظری (2019) هم نشان داد که شرط بقا و بهبود عملکرد در سازمان‌های ورزشی، سودآوری و رشد است، ولی  باشگاه‌های حرفه‌ای ایران در این زمینه رشد نایافته‌اند و تا معیارهای مطلوب فاصله زیادی دارند.

به نظر می‌رسد مهمترین پیشران‌های موثر بر باشگاه‌های حرفه‌ای ورزش ایران شامل پیشران مدیریتی با مولفه‌های ساختار مناسب، مدیریت صحیح، دانش‌افزایی منابع انسانی، استعدادیابی، تاثیرات فنآوری اطلاعات و ارتباطات، الگوبرداری، برنامه‌های راهبردی و تغییر و تحولات مدیریتی می‌باشد. پیشران اقتصادی با مولفه‌های بودجه و منابع مالی، بازاریابی و حمایت مالی، راهبردهای خصوصی‌سازی باشگاه‌ها، توسعه همه‌جانبه، درآمدزایی پایدار، منابع اقتصادی و مالی و استانداردسازی اماکن و تجهیزات نیز دارای اهمیت فراوان است. پیشران فرهنگی اجتماعی شامل مولفه رسانه‌ها، پیشران فردی شامل مولفه دیدگاه‌ها و تفکرات حاکم بر ورزش حرفه‌ای ایران، پیشران حقوقی شامل مولفه زیرساخت‌های حقوقی و پیشران سیاسی شامل مولفه عدم‌دخالت سیاسیون در ورزش حرفه‌ای و در نهایت پیشران محیطی کالبدی شامل مولفه شرایط اقلیمی و زیست محیطی به شرایط اثرگذاری هم‌افزار بر ورزش حرفه‌ای می باشد.

در تبیین نقش‌آفرینی بازیگران کلیدی در تحقق اهداف باشگاه‌های حرفه‌ای ایران باید گفت که اصلی‌ترین نقش متعلق به دولت و نهادهای متولی حاکمیتی و وابسته به حاکمیت است که  اثرگذاری و اجرای تصمیمات و سیاست‌های موثر بر ورزش حرفه‌ای به آنان وابسته است- ضمن اینکه با تسهیل روندهای حقوقی و قانونی می‌توانند امر سرمایه‌گذاری در حوزه ورزش حرفه‌ای را تسهیل نمایند. ازآنجا که نمایندگی سازمان‌های بین‌المللی به لحاظ حقوقی و دستورالعمل‌های بین‌المللی باید از طریق مجاری حاکمیتی و دولتی انجام شود، عضویت مدیران باشگاه‌های حرفه‌ای  در سازمان‌های بین‌المللی هم باید از این طریق صورت پذیرد. واسطه‌ها به عنوان دیگر بازیگر کلیدی می‌توانند با توجه به افکار عمومی و مطالبه‌گری در حوزه ورزش حرفه‌ای، مسئله کنشگری در حوزه ورزش را در بعد ملی و بین‌المللی تسهیل نمایند و به‌عنوان کاتالیزورهای غیرقابل انکار در فرایندها و روندهای ورزش حرفه‌ای نقش‌آفرینی کنند. یکی دیگر از بازیگران کلیدی مبتنی بر اهداف، حامیان مالی می‌باشند که در ارکان اقتصادی و بازاریابی، سرمایه‌گذاری در حوزه ورزش حرفه‌ای و محقق شدن سود و تامین منابع مالی و به طور کلی تجاری‌سازی حوزه ورزش حرفه‌ای ایران نقش اساسی خواهند  داشت. از دیگر بازیگران کلیدی در حوزه منابع انسانی می‌توان به مدیرعامل و مربیان و بازیکنان شاره کرد که با توجه به افکار عمومی و مطالبه‌گری در حوزه ورزش حرفه‌ای، در کنار کادر اجرایی باشگاه‌ها و افراد صاحب قدرت در این حوزه و همچنین مدیران صنعتی در ارتقای سطح ورزشکاران و حمایت مالی از آنان و کسب درآمد و ارتقای برند باشگاه‌های حرفه‌ای نقش آفرین خواهند بود. از این رو، برای تعالی باشگاه‌های حرفه‌ای ورزش ایران باید به پیشران‌های موثر بر باشگاه‌ها شامل پیشران‌های فردی، مدیریتی، حقوقی و قانونی، اقتصادی، فرهنگی اجتماعی، محیطی کالبدی و سیاسی توجه کافی نمود و مهمترین عدم‌قطعیت شامل فنآوری و شرایط اقلیمی را به خوبی کنترل کرد.

ورزش حرفه‌ای که خود نوعی تجارت ورزشی است (محمودزادآذری و همکاران، 2022) و ویژگی اصلی آن، رونق‌زایی است (گوارتز و اسپینز، 2020) برای پیشرفت و توسعه کافی نیست و لازم است به نحوه ظهور تغییرات کلان توجه کند. یکی از راه‌هایی که می‌تواند بسترسازی مناسب برای این تحلیل باشد، بهره‌گیری از زمینه دانشی و آگاهی‌های نوین است (یانگ و همکاران، 2019). در واقع سیاست‌گذاران کشورها با هدف ساخت آینده مطلوب خویش اقدام به آینده‌نگاری در بسترهای مختلف می‌کنند. یافته‌ها نشان داد که اهداف بسیار مهمی مانند تسهیل رویه‌های بین‌المللی بین ورزشکارن، مربیان و باشگاه‌ها، سرمایه‌گذاری درحوزه ورزش حرفه‌ای و کسب سود مالی ومعنوی از طریق ورزش حرفه‌ای، نمایندگی افکارعمومی و مطالبه‌گری در ارتقای سطح ورزش، کنشگری در حوزه صنفی در حوزه ورزش، حمایت مالی از ورزشکاان وکسب درآمد و ارتقای برند و تبلیغات برای ورزش حرفه‌ای، نقش‌آفرینی در صنعت ورزش و درآمدزایی پایدار، نقش‌آفرینی در ارتقای سطح ورزشکاران و افتخارآفرینی وکسب شهرت، محبوبیت، ثروت و نمایندگی سازمان‌های بین‌المللی در سطح ملی وحمایت از افراد ونهادهای ورزشی، سیاست‌گذاری کلان در ورزش حرفه‌ای و نقش‌آفرینی در اجرای تصمیمات و سیاست‌ها و راهبردهای هیئت مدیره  در باشگاه‌ها وجود دارد. به‌علاوه، رسیدن به هدف تسهیل رویه‌های بین‌المللی، کنشگری در حوزه ورزش، نمایندگی افکار عمومی در بین اهداف حوزه ورزش حرفه‌ای ایران غیرمحتمل است. همچنین مشخص گردید که سیاست‌گذاری کلان تنها هدفی است که در حال حاضر می‌توان برای ورزش حرفه‌ای ایران محقق نمود. عوامل و موانعی که بر فرایند توسعه پایدار مبتنی بر نقش‌آفرینی بازیگران با توجه به اهداف مبتنی بر توسعه و عملکرد باشگاه‌های حرفه‌ای ایران تأثیرگذار می‌باشند، عواملی هستند که ریشه در ساختارهای کلان از قبیل ساختار اقتصادی، حقوقی- قانونی، مدیریتی، برنامه‌ریزی و حتی ساختارهای فرهنگی- اجتماعی دارند. این موانع و عوامل به طور کلی خارج از محیط صنعت ورزش قرار دارند و حرکت و اثربخشی کل ساختار اقتصادیرا با مخاطره مواجه می‌سازند. از این رو، تا زمانی که موانع مذکور در کل ساختار کشور وجود داشته باشند ،باشگاه‌های حرفه‌ای ایران نیز مانند دیگر صنایع متأثر از چنین فضایی خواهند بود و بهره لازم اقتصادی و تجاری را نخواهند برد. این نتایج با یافته‌های پژوهش مرادی، نظری و مرادی (2019) همخوانی داشت که عوامل ساختاری، یکی از مهمترین عوامل اثرگذار بر جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی در باشگاه‌های حرفه‌ای ایران است. در این زمینه دولت باید با مالکیت دولتی خداحافظی کند و با تغییر ساختارها و انجام اصلاحات گسترده، زمینه حضور مؤثر و سودآور بخش خصوصی در ساختار اقتصادی را فراهم نماید. از این رو، چنانچه سیاست‌گذاری‌های اقتصادی در راستای ایجاد فضای باز و مبتنی بر آزادسازی اقتصادی به منظور دستیابی به بازارهای جدید، سرمایه‌های خارجی و فناوری نوین تعریف شود و اقداماتی در جهت افزایش ثبات اقتصادی صورت پذیرد، میزان ریسک سرمایه‌گذاری کاهش و به تبع آن، زمینه برای فعالیت بخش خصوصی و سودآوری افزایش خواهد یافت.

به نظر می‌رسد عوامل و موانعی که بر فرایند توسعه پایدار مبتنی بر نقش‌آفرینی بازیگران با توجه به اهداف مبتنی بر توسعه و عملکرد باشگاه‌های حرفه‌ای ایران تأثیرگذار می‌باشند، عواملی با عنوان «عوامل زمینه‌ای» هشتند که دلالت بر آن دسته از عوامل و موانعی دارد که زمینه ساز فعالیت مناسب و سودآور بنگاه‌های اقتصادی، شرکت‌ها و باشگاه‌ها با توجه به سیاست‌های مدیران صنایع و افزاد ذی نفوذ در باشگاه‌های حرفه‌ای ایران می‌باشند. در این زمینه پیشنهاد می‌گردد کانون‌های تصمیم‌ساز با سیاست‌گذاری‌های مناسب، تدوین قوانین موثر و کارآمد و برنامه‌های راهبردی و عملیاتی بهینه و مدیریت اثربخش، زمینه را برای عملکرد موفق درآمدی و ورزشی فراهم نمایند- به عنوان مثال، با تحقق واقعی حقوق ناشی از حق پخش رسانه‌ای، حمایت از قانون مالکیت معنوی و ... زمینه سودآور شدن ارکان باشگاه‌های حرفه‌ای ایران را فراهم نمایند. در این صورت، باشگاه‌های حرفه‌ای ایران عملکرد پایدار مالی را تجربه می‌کنند و از استقلال مالی و مدیریتی برخوردار می‌شوند و در نهایت می‌تواند به شکل مناسب، مؤثر و کارآمد پیش‌داشته‌های لازم برای ورود به بازار بورس را کسب نماید. در این زمینه نادریان و همکاران (2015) هم دریافتند که بهتر است باشگاه‌های ایران به شرکت‌های سهامی مبدل و از این طریق تأمین مالی شوند. شفاف‌سازی صورت‌های مالی باشگاه‌ها می‌تواند عرضه سهام باشگاه‌ها را به فرابورس راحت‌تر سازد و یکی از گزینه‌های تأمین مالی از طریق سهام برای باشگاه‌ها را برآورده نماید. آنچه مسلم است این که بنگاه اقتصادی، شرکت‌ها و باشگاه‌ها باید در ابتدا دارای درآمدهای پایدار باشند و  با توجه به الزامات نهادهای بین‌المللی بتوانند در پایان یک سال تراز مالی مثبتی از خود ارائه نمایند.

بدین ترتیب، برطرف‌کردن چنین موانعی نیازمند تعریف و تغییراتی در برنامه‌ریزی‌های راهبردی و عملیاتی، رفع کاستی‌ها و انجام اصلاحات اقتصادی، مالی، حقوقی و قانونی در نهادهای باشگاه‌های حرفه‌ای کشور است. این دسته عوامل به‌طور مستقیم بر تجاری‌سازی باشگاه‌های حرفه‌ای ایران اثرگذار می‌باشند و تحت کنترل مدیران و مسئولان و ارکان باشگاه‌های حرفه‌ای ایران هستند. برای رفع این موارد باید مجموعه اقداماتی در حوزه ورزشی، درآمدی، زیرساخت و مدیریتی توسط تصمیم‌گیران دخیل در باشگاه‌های حرفه‌ای انجام شود. نتایج این تحقیق نشان داد در باشگاه‌های حرفه‌ای ایران امروزی موفقیت تجاری و ورزشی باشگاه‌ها ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر دارند و هیچگاه یکی بدون دیگری به‌دست نمی‌آید و ارتباط بین آن ها مستقیم  و دارای تأثیرمتقابل است. این نتایج با یافته‌های مرادی و نظری (2019) همخوانی دارد که اذعان داشتند شرط بقا و بهبود عملکرد در سازمان‌های ورزشی، سودآوری و رشد است، ولی باشگاه‌ها در این زمینه رشد نایافته هستند و تا معیارهای مطلوب فاصله زیادی دارند.

از آنجا که در توسعه ورزش با سیاست‎ها، فرآیندها و اقدامات  تلاش می­شود فرصت­ها و تجارب ورزشی به­وجود آید (نظری، 2021)، حرکت به سمت توسعه در این پیچیدگی‌ها که  دائم به شکل‌های مختلف نمایان می‌گردد، بدون داشتن برنامه‌ای که بتواند از پس پیچیدگی‌ها و تغییرات محیطی برآید، مقدرو نیست. یکی از محیط­های بسیار مهم که دارای عدم‌قطعیت­های بی‌شمار و محیط بسیار پیچیده و دائماً در حال تغییری است، محیط ورزش می‌باشد (سید‌عامری و همکاران، 2016). در این بین بازیگران کلیدی نقش بسیار مهمی در مسیر توسعه ورزش دارند که شامل واسطه‌ها، صنایع و مدیران صنعتی، رسانه‌ها، دولت و نهادهای متولی، حامیان مالی و سهامداران، باشگاه‌ها و کادر اجرایی آنها، مربیان، بازیکنان و داوران، وزارت ورزش و جوانان و زیر مجوعه آن، افراد تصمیم‌گیرنده و قدرتمند و مدیران و مدیر عامل باشگاه‌ها می‌باشند. یافته‌ها نشان داد بیشترین میزان تأثیر مستقیم و غیرمستقیم بین بازیگران کلیدی ورزش حرفه‌ای ایران را دولت و نهادهای متولی، افراد قدرتمند و مدیر عاملان باشگاه‌ها دارند. در تفسیر این قسمت از یافته‌ها می‌توان گفت که چون تمامی و بخش عمده‌ای از بودجه این باشگاه‌ها در اختیار دولت است و باشگاه‌ها برای تامین منابع مالی خود وابسته به نهادهای حاکمیتی هستند، این بازیگران نقش اصلی و غیرقابل انکاری دارند. حامیان مالی از دیگر بازیگران کلیدی هستند که در ورزش حرفه‌ای وابستگی شدیدی به آنها احساس می شود. بنابراین اولین وکیلدی‌ترین بازیگر دولت و پس از آن حامیان مالی هستند که باشگاه‌ها برای تامین منابع مالی خود به کمک مبرم آنها نیاز دارند. سپس ذینفعان داخلی و ذینفعان خارجی قرار دارند که  منابع حاکمیت و نهادهای متولی ورزشی وابسته به دولت مثل وزارت ورزش و جوانان و زیرمجموعه‌های آن جزو ذینفعان خارجی و عمده سهامداران مدیران صنعتی در زمره ذینفعان داخلی به شمار می‌آیند.

بیشترین همگرایی بین صنایع و مدیران صنعتی با باشگاه‌های حرفه‌ای، حامیان مالی و سهامداران با مدیر عامل باشگاه‌ها و وزارت ورزش و جوانان و زیرمجموعه با مربیان، بازیکنان و داوران به چشم می‌خورد. بیشترین همگرایی بین سیاست های کلان در ورزش حرفه‌ای، کنشگری در حوزه ورزش است- ضمن اینکه نمایندگی سازمان‌های بین‌المللی در سطح ملی و تسهیل رویه‌های بین‌المللی در منطقه غیرهمگرایی قرار گرفته‌اند. در تفسیر این قسمت از یافته‌ها می‌توان گفت برای تحقق تسهیل رویه‌های بین‌المللی  بازیگرانی مثل واسطه‌ها، دولت و نهادهای متولی، حامیان مالی، وزارت ورزش و جوانان و مدیرعاملان باشگاه‌ها دارای نقش مثبت و بازیگرانی مثل مدیران صنایع، کادر اجرایی باشگاه ها و افراد تصمیم‌گیر خاص نقش موثری ندارند. در ورزش در کلاس جهانی‌ ملاحظات اقتصادی بیشتر از هر چیز دیگر توصیف می‌شود- هرچند که عناصر فرهنگی نیز نقشی را در این عرصه بازی می‌کنند. باوجود اهمیت فرهنگ در گفتمان‌های جهانی‌شدن در ورزش، ملاحظات اقتصادی نقش مهمی دارند و نیاز برای توسعه بازارها و کسب سود بیشتر به‌وسیله شرکت‌های بین‌المللی از راه حمایت مالی از ورزش نشان‌دهنده جایگاه اقتصاد در ورزش بین‌الملل است. تأثیر اقتصادی ورزش در حوزه‌های رسانه، حمایت مالی شرکت‌ها و نفوذ، نشان‌گذاری و فرهنگ اعتباری و حس عمومی تجاری شدن ورزش احساس می‌شود. زمانی که مدیران به‌دنبال تنوع در دارایی‌ها، گردش سرمایه و بازارهای جدید برای ورود به محصولات موجود یا اتحادیه‌های محصول هستند، تغییراتی در ورزش اتفاق افتاده است.

 به طور کلی می‌توان گقت عوامل موثر بر آینده راهبردی ورزشی حرفه‌ای ایران نشأت گرفته از مقوله اصلی ساختار ورزش خواهند بود که مبتنی بر ساختارهای سیاسی و اقتصادی در کنار استانداردهای بین‌المللی با استفاده از زیرساخت‌های سخت‌افزاری و فرایندهای نرم‌افزاری قابلیت تحلیل پیدا خواهد نمود. مهمترین عوامل بسترسازی که در آینده راهبردی ورزش حرفه‌ای ایران تاثیر گذار خواهند بود، عبارت‌اند از: استفاده از افراد علمی و با تجربه در کنار ساختارهای حمایتی در حوزه هواداری، تفکر مدیران و منابع انسانی و بهبود کیفیت این منابع در کنار بهره بردن از رویکردهای بین‌المللی. آنچه مسلم است زیرساخت‌های سخت‌افزاری موثر بر ورزش حرفه‌ای ایران پدیده‌ای است که در حال حاضر ورزش ایران و به‌خصوص ورزش حرفه‌ای از آن رنج می‌برند. لذا استفاده از استانداردهای سخت‌افزاری، استانداردسازی اماکن موجود ورزشی از نظر فنی، دسترسی به ابزارهای جدید تمرینی، ایجاد امکانات و تجهیزات مناسب و ایجاد کمپ‌های اختصاصی در کنار سالن‌های چند منظوره و استادیوم‌های استاندارد می‌تواند به عنوان مهمترین زیرساخت‌های سخت‌افزاری موثر بر آینده راهبردی ورزش حرفه‌ای ایران موثر واقع شود. آنچه باید بیشتر به آن پرداخته گردد، توسعه با رویکرد جهانی در ورزش حرفه‌ای است، چرا که مراودات بین‌المللی، صنعتی‌شدن ورزش، زیرساخت‌های علمی و فناوری که امروزه در ورزش حرفه‌ای دنیا از آنها استفاده می‌شود، یکی از موارد مهمی است که می‌تواند سطح اثربخشی در ورزش حرفه‌ای ایران را تقویت و عدم‌قطعیت‌های بحرانی این حوزه را کنترل نماید. بهره‌گیری از بازیگران کلیدی باشگاه‌های حرفه‌ای و ذینفعان کلیدی اعم از سهامداران، رسانه‌ها و هواداران در کنار اعضای هیئت مدیره باشگاه‌های حرفه‌ای، افزایش سطح بهره‌وری منابع انسانی و استفاده از شگفتی‌ساز ها کمک می‌کنند که راهبردهای اولویت‌دار ورزش حرفه‌ای ایران به نحو مناسبی اجرا و عملیاتی شود. می‌توان پیامدهای احتمالی ورزش اعم از حضور پر افتخار در میادین بین‌المللی، توسعه زیرساخت‌های سخت‌افزاری میزبانی رویدادهای بین‌المللی و کسب افتخارات بین‌المللی را آینده‌ا‌ی مرجع برای ورزش حرفه‌ای در نظر گرفت؛ آینده‌ای که ورزش حرفه‌ای با استفاده از راهبردهای درآمدزایی پایدار بتواند از بودجه‌های دولتی مستقل و به عنوان نهادی مستقل و تجاری در حوزه ورزش فعالیت نماید و با خصوصی‌شدن واقعی این باشگاه‌ها و تغییر دیدگاه و نگرش مدیران بتوان منابع پایداری را مبتنی بر برنامه و تفکر راهبردی برای ورزش ایران به ارمغان آورد.

 

مراجع
مطالعات راهبردی ورزش و جوانان
دوره 23، شماره 64
شهریور 1403
صفحه 73-98
فایل ها
سابقه مقاله
  • تاریخ دریافت: 18 تیر 1402
  • تاریخ بازنگری: 26 مرداد 1402
  • تاریخ پذیرش: 29 مرداد 1402
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار