نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار، گروه جامعه‌شناسی، واحدعلوم وتحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 دکترای جامعه‌شناسی، مدرس گروه جامعه شناسی، واحد خلخال، دانشگاه آزاد اسلامی، خلخال، ایران (نویسنده مسئول)
3 کارشناس ارشد جامعه‌شناسی ورزش، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
چکیده
تحقیق حاضر بر آن است تا با دیدی جامعه‌شناختی که مشتمل بر دو بخش نظری و میدانی است، به تبیین جامعه‌شناختی عوامل مؤثر بر میزان مشارکت جانبازان در فعالیت‌های ورزشی بپردازد. برای تبیین متغیر مستقل که پایگاه اقتصادی- اجتماعی می‌باشد، از آرای پی‌یر بوردیو- یکی از نظریه‌پردازان معاصر- استفاده گردیده و در مورد متغیر وابسته که مشارکت ورزشی است، از دیدگاه های نظریه‌پردازان بزرگ جامعه‌شناسی ورزش نظیر راولند و فریدسون، اسکنلن و سیمون بهره گیری شده است. بخش میدانی که بصورت پیمایشی می‌باشد، با استفاده از تکنیک پرسشنامه داده‌ها را سنجیده، توصیف و تحلیل می‌نماید. نمونه تحقیق شامل 372 نفر از جانبازان ورزشکار استان تهران می‌باشد. روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چند مرحله‌ای است. پس از تکمیل پرسشنامه و تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم افزار spss و آزمون‌های آماری اقدام به تحلیل داده‌ها شد. پردازش‌ها و آزمون‌های آماری مبین این واقعیت است که بین ابعاد پایگاه اقتصادی- اجتماعی جانبازان ورزشکار (درآمد، شغل و تحصیلات)، سن، وضعیت تأهل، رشته‌های ورزشی، درصد جانبازی و مشارکت جانبازان در فعالیت‌های ورزشی تفاوت معنی‌داری وجود دارد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Sociological Explanation of the Factors Affecting on Sport Participation of Veterans
نویسندگان [English]
- Bahram Ghadimi 1
- Mohammad Rahimi 2
- Azadeh Asadi 3
1 Ph.D., Assistant Professor, Department of Sociology, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
2 Ph.D., Assistant Professor, Department of Sociology, Khalkhal Branch, Islamic Azad University, Khalkhal, Iran
3 Master degree in Sport Sociology, South Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
چکیده [English]
In the resent research, we intend using a sociological view that includes both theoretical and field sections, explaining the factors affecting Participation of veterans in sports activities. To explain the independent variable, which is a socio- economic status, we use Pierre Bourdieu -contemporary theorist- theory, but in the case of the dependent variable that is sports participation, we use the theories of sports sociology theorists such as Rowland and Freedson, Scanlan and Simon. The field section is a survey and the data measured, described and analyzed using the questionnaire technique. The research sample consisted of 372 athlete veterans in Tehran province. The sampling method is a multi-stage cluster sampling. After completing the questionnaires, the data were analyzed using SPSS software and statistical tests. Processes and statistical tests represent the fact that there is a significant difference between the dimensions of the socio-economic status of athlete veterans (income, occupation and education), age, marital status, sports fields, percentage of veterans and veterans' participation in sport activities.
کلیدواژه‌ها [English]
- Key words: Sports Participation
- Socio-economic Status
- Sports Fields and Percentage of Veterans
تبیین جامعه‌شناختی عوامل مؤثر بر میزان مشارکت ورزشی جانبازان
(مورد مطالعه: جانبازان ورزشکار استان تهران در سال 1395)
بهرام قدیمی[1]
محمد رحیمی[2]
آزاده اسدی[3]
تاریخ دریافت مقاله: 4/7/1395
تاریخ پذیرش مقاله:13/8/1395
مقدمه
ورزش به عنوان پدیده‌ای اجتماعی در همه جوامع جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده است. هیأت‌ها، انجمن‌ها نهادها، اتحادیه‌ها وکمیته‌هایی که به موضوع ورزش می‌پردازند و در راستای حمایت از فعالیت‌های ورزشی[4]، چه در سطح محلی و چه در سطح رسمی، کار و تلاش می‌کنند، خود جلوه‌ها و مظاهری از این جایگاه هستند. ارتباط فعالیت‌های بدنی و ورزش با علوم مختلف، زمینه‌های جدیدی را برای مطالعه انسان فراهم کرده است. گستردگی مطالب و مسائل مرتبط با ورزش و تربیت بدنی به حدی است که نیاز به علوم تخصصی و مطالعات ویژه را به وجود آورده است. بدون تردید، پی ریزی یک جامعه سالم و با نشاط در گرو سلامت روحی و جسمی اعضای جامعه و مرهون تلاش نیروهای انسانی سالم، کارآمد و فکور می‌باشد. در عصر حاضر، ورزش در سلامت عمومی افراد، گذران اوقات فراغت سالم، با نشاط و لذت بخش و در آموزش و پرورش به ویژه در نسل نوجوان و جوان، ایجاد روابط اجتماعی سالم در جامعه و پیشگیری از بسیاری مفاسد اجتماعی و انحرافات اخلاقی، نقش مثبت خود را متجلی ساخته است. در میان طیف گستردۀ مخاطبان، تنها عدۀ خاصی فعالانه در فعالیت‌های ورزشی مشارکت می‌کنند و الزامات مربوط به آن را می‌پذیرند. جامعه‌شناسان ورزش بر این نکته تاکید می‌کنند که ورزشکاران مادر زادی وجود ندارند. وقتی گفته می‌شود برخی ذاتاً ورزشکار به دنیا می‌آیند، می‌تواند سبب بد فهمی شود، زیرا تنها داشتن توان بدنی برای ورزشکار شدن کافی نیست (اشنایدر و اسپرایتزر[5]،1987). ورزش به عنوان یکی از مظاهر فردی- اجتماعی، ضمن حفظ و بقای سلامت روحی و جسمی آحاد جامعه، در ایفای صحیح نقش‌های فردی، خانوادگی و اجتماعی حائز اهمیت است. ورزش علاوه بر این دارای منافع اجتماعی خردتری مانند افزایش حرمت و اعتماد به نفس، صاحب قدرت و اختیار شدن گروه‌های فاقد مزیت‌های اجتماعی، اصلاح و بهبود توانایی‌های اجتماع به پذیرش ابتکار و نوآوری، تقلیل در جرم، خرابکاری، تخلف و انحرافات اجتماعی، افزایش وحدت اجتماعی و همکاری، گسترش هویت جمعی و افزایش همبستگی، تشویق بهترین بودن در جامعه، ایجاد اشتغال و درآمدهای جدید، افزایش تولید به وسیله افزایش سطح سلامت نیروی کار، بهبود و افزایش سلامت عمومی در جامعه و ... است (پارسامهر،11:1388). با توجه به این که پژوهش حاضر، مسئله مشارکت ورزشی را در بین قشر جانبازان ورزشکار مورد مطالعه قرار می‌دهد، می‌توان از جنبه‌های مختلف به اهمیت آن اشاره کرد. مشارکت اجتماعی جانبازان دارای کارکردهای اجتماعی بسیاری می‌تواند باشد: نخست این که چون عده زیادی از جانبازان، مجروحیت جسمی و روحی خود را از بهترین سال‌های جوانی با خود دارند و سلامتی آنها به سبب مجروحیت از بین رفته است، لذا چنان‌چه جانبازان به مشارکت داوطلبانه و خود جوش در فعالیت‌های ورزشی ترغیب شوند، این امر می‌تواند بر سلامت جسمانی و روانی آنان تأثیر بگذارد و باعث افزایش شادی و نشاط اجتماعی این قشر شود و توانمندی آنان را در برخورد با مسائل روزمره زندگی فزونی بخشد. دوم آن که پرداختن به موضوع مشارکت ورزشی جانبازان می‌تواند به شناخت مهمترین چالش‌های مشارکت این گروه و عواملی که سبب کاهش یا افزایش مشارکت آنها در فعالیت‌های ورزشی می‌شود، کمک نماید و مسئولان و مدیران شهری و نهادهای اجتماعی ذی‌ربط را برانگیزد تا برنامه‌ریزی منسجمی برای بهبود وضعیت اجتماعی این قشر انجام دهند.
پیشینه پژوهش
متینی صدر (1370) پژوهشی در قالب پایان‌نامۀ دورة کارشناسی ارشد با عنوان "بررسی افسردگی و تمایلات خودکشی در جانبازان بستری در آسایشگاه تهران و مقایسۀ آن با جانبازان قطع نخاعی بستری در منزل و افراد سالم" انجام داده است. یافته‌های این تحقیق نشان داد که حضور جانبازان در منزل و زندگی در کنار خانواده، تأثیر مثبتی بر عملکرد سلامتی آنها داشته است.
ابراهیمی، بوالهری و ذوالفقاری(1381) تحقیقی با عنوان "بررسی رابطه شیوه های مقابله با استرس و حمایت اجتماعی با میزان افسردگی جانبازان قطع نخاعی" انجام دادند. آزمودنی‌های این حقیق عبارت بودند از 70 جانباز قطع نخاعی که در منزل اقامت داشتند. یافته‌ها نشان داد جانبازانی که کمتر ین میزان افسردگی را داشتند، به طور معنی‌داری از روش‌های مؤثر مقابله ای متمرکز بر مسئله، به ویژه روش‌های روی آوردن به مذهب، مقابلۀ فعال و برنامه‌ریزی، جست‌وجوی حمایت اجتماعی و تفسیر مثبت استفاده می‌کردند. همچنین، جانبازانی که بالاترین میزان نشانه‌های افسردگی را داشتند، از حمایت اجتماعی کمتری نسبت به جانبازانی برخوردار بودند که نشانه‌های افسردگی کمتری داشتند و دارای کشمکش‌های میان فرد یبیشتری بودند. همچنین اشتغال، اعزام داوطلبانه به جبهه‌ها (شاخصی از اعتقاد و تمرکز کنترل درونی) با نشانه‌های افسردگی، کمتر رابطه داشته است. نتیجۀ این یافته‌ها مبین نقش مؤثر حمایت اجتماعی و شیوه‌های مقابله‌ای به ویژه در کاهش نشانه‌های افسردگی، احساس بهتر و تحمل پیامدهای بیماری‌ها و آسیب‌های جدی مانند قطع نخاع است.
پورسلطانی زرندی(1382) در مقایسه سلامت عمومی جانبازان و معلولان ورزشکار و غیر ورزشکار ایرانی دریافت که 4/50 درصد از نمونه ها، فعالیت ورزشی نداشتند و از بین 6/49 درصد افرادی که فعالیت ورزشی داشتند، 4/12 درصد به صورت هر روز، 3/27 درصد یک روز در میان، 8/27 درصد هفته ای دو بار، 6/7 درصد هفته ای یک بار و 8/24 درصد به طور نامنظم فعالیت ورزشی می کردند. 70 درصد در هیچ مسابقه‌ای شرکت نداشتند و بیش از 65 درصد نیز از سالن‌های ورزشی عمومی استفاده می کردند. این نشان می‌دهد که انگیزه جانبازان از فعالیت‌های ورزشی، بیشتر سلامت فردی و حفظ تندرستی، نشاط و آرامش پذیری است، نه ورزش قهرمانی و الویت بیشتر آنها پیاده‌روی و آمادگی جسمانی می‌باشد.
معین نعمتی (1379) در بررسی ورزش جانبازان نشان می دهد که رفت و آمد، فقدان امکانات و تجهیزات ورزشی، نداشتن مربی و ترس از آسیب بدنی، جزو بزرگترین موانع و مشکلات این افراد برای فعالیت ورزشی است. بر این اساس و با توجه به آنچه که گفته شد در این موضوع با دو دسته از متغیرها سر و کار داریم؛ برای تبیین متغیر مستقل که پایگاه اقتصادی- اجتماعی می‌باشد، از آرای پی یر بوردیو- یکی از نظریه‌پردازان بزرگ معاصر- استفاده می‌کنیم. بوردیو در مباحث خود به طبقه اجتماعی و ورزش اشاره می‌کند. وی معتقد است عادات هر طبقه اجتماعی از طریق ورزش و سایر فعالیت‌های فرهنگی مشخص و آشکار می‌گردد. طبقه اجتماعی در باشگاه‌های ورزشی و انتخاب آنها از سوی ورزشکاران ظهور می‌یابد؛ به طوری‌که باشگاه‌های ورزشی انحصاری در به عضویت گرفتن اعضای خود، محدودیت‌هایی را در نظر می‌گیرند و افراد سطح بالا را با سطح بالای سرمایه در باشگاه‌های خاص می‌یابیم.
چارچوب نظری پژوهش
تئوری‌های تبیین کننده متغیر وابسته
میزان مشارکت ورزشی
پیر بوردیو[6]: به نظر بوردیو مهمترین عامل‌هایی که می‌توانند نحوه توزیع رفتارهای ورزشی در میان اقشار متفاوت جامعه را توضیح دهند عبارت اند از:
1- سرمایه اقتصادی: شامل درآمد پولی، سایر منابع مالی، دارایی‌ها و حقوق مالی.
2- سرمایه فرهنگی: شامل گرایش ها و عادت‌های دیر پایی که طی فرآیند جامعه‌پذیری حاصل می‌شوند و هدف‌های فرهنگی ارزشمندی نظیر قابلیت‌های تحصیلی و مهارتی را به دنبال دارند.
3- وقت آزاد (بوردیو، 240:1381).
راولند و فریدسون[7]، معتقدند برای ایجاد شرایط لازم برای مشارکت مداوم در فعالیت‌های ورزشی، ورزش باید به صورت لذت بخشی درسنین پایین به افراد ارائه گردد تا آنها بتوانند در آینده دوباره به آن تمایل پیدا نمایند. ارائه ورزش به صورت لذت بخش به افراد سبب می‌شود که مشارکت در فعالیت‌های ورزشی به صورت یک میل درونی درآمده و مشارکت افراد در آن به طور مداوم ادامه یابد. به نظرآن‌ها ایجاد شرایط لازم برای شکل‌گیری تجارب لذت‌بخش و خوش‌آیند در ورزش، راهکاری مناسب برای افزایش سطح فعالیت‌های ورزشی درسنین پایین می‌باشد که به نوبه خود سبب تغییر نگرش افراد در مورد ارزش تمرین و فعالیت بدنی و از همه مهم‌تر، کسب نتایج بلند مدت و سودمندتری مانند سلامتی برای افراد از طریق مشارکت مداوم در فعالیت‌های ورزشی در طول زندگی‌شان می‌گردد (پارسامهر،1390). اسکن لن و سیمون[8]با بهره‌گیری از نظریه راولند و فریدسون مبنی بر لذت بخش نمودن مشارکت در فعالیت‌های ورزشی، متغیر لذت ورزشی را در مدل انگیزشی بزرگتری به نام "مدل تعهد ورزشی" که به معنی میل و تصمیم به ادامه مشارکت در فعالیت ورزشی است، بکار می‌گیرند. تعهد ورزشی به عنوان یک ساختار روان‌شناختی، نشان دهنده میل و خواست فرد جهت شرکت مستمر در فعالیت‌های ورزشی است. تعهد ورزشی منعکس کننده نیروهای انگیزشی فرد برای ادامه مشارکت و نشان دهنده اهمیت زیر ساخت‌های روانی مبتنی بر پا فشاری بر ادامه یک رفتار یا فعالیت معین می‌باشد. تعهد ورزشی می‌تواند مربوط به یک برنامه ورزشی، یک رشته ورزشی (برای مثال فوتبال) و یا تعهد به شرکت مستمر در انواع فعالیت‌های ورزشی باشد (پارسامهر،1390).
تئوری‌های تبیین کننده متغیرهای مستقل اصلی
- تئوری‌های تبیین کننده متغیر پایگاه اقتصادی اجتماعی
با توجه به اینکه در این تحقیق مطالعه پایگاه اقتصادی- اجتماعی بر اساس نظریه بوردیو صورت می گیرد، سه جنبه وضعیت اقتصادی، منزلت و قدرت، برای سنجش پایگاه اقتصادی- اجتماعی جانبازان در نظر گرفته شده است. وضعیت اقتصادی از ترکیب میزان درآمد، وضعیت مسکن و محل سکونت سنجیده می‌شود. متغیرهایی که تبیین کننده پایگاه اقتصادی- اجتماعی هستند عبارت اند از: وضع اقتصادی، منزلت و قدرت که تقریباً مورد توجه تمامی نظریه پردازان این حوزه بوده است.
- تئوری‌های تبیین کننده متغیر رشته‌های ورزشی
مطابق با دیدگاه فرد- مداری، صفات و خصیصه‌های شخصی ورزشکار، بیشتر بر رفتار ورزشی مؤثرند و میزان مشارکت در فعالیت‌های مختلف ورزشی تا حدی تحت تأثیر عوامل انگیزشی چون حس رقابت جویی و پیروز شدن قرار می‌گیرد (Reiss,2001:1139-1145). فرانکن و همکاران در یک کار تجربی بر روی گروهی از دانشجویان ورزشکار نشان دادند که انتخاب نوع رشته ورزشی در تعامل با عوامل شخصیتی حس رقابت‌جویی و تسلط در زمینه‌های ورزشی و رقابت می‌باشد (Franken,1994:467–476).
- تئوری‌های تبیین کننده متغیر درصد جانبازی
مطابق با نظریه انگیزه‌های مشارکت ورزشی گیل[9] (1983) که شامل مؤلفه‌های سلامتی و تندرستی، فعالیت با دوستان، شهرت، پایگاه اجتماعی، رویدادهای ورزشی و کسب آرامش از طریق ورزش است (Gill,1983:14)، افراد معلول با هر نوع و درجه‌ای از معلولیت، ناخواسته دچار نوعی از سبک زندگی می‌شوند که شاید بتوان آن را سبک زندگی غیرفعال نامید. در این سبک زندگی، بدن از تحرک لازم برخوردار نیست و طبیعی است که سلامتی تحت تأثیر قرار می‌گیرد. به نظر می‌رسد سطح پایین آمادگی جسمانی معلولان مرتبط با محدودیت‌ها و موانع رشد حرکتی، سبک زندگی غیرفعال، شانس کمتر برای شرکت در فعالیت‌های تفریحی و اجتماعی و کمبود انگیزش برای حداکثر تلاش در حین تمرین باشد (Graham,2000:152-161).
تئوری‌های تبیین کننده متغیرهای مستقل زمینه‌ای
ریمون توماس (1982) در مورد گرایش به مشارکت ورزشی اظهار می دارد که سن و وضعیت تاهل بر گرایش به ورزش و مشارکت‌های ورزشی مؤثر است. اسلنکر[10] (1984) نیز معتقد است که موانع ادراکی برای مشارکت ورزشی مانند فقدان زمان کافی، مسئولیت‌های شغلی، خانوادگی، بدی آب و هوا و … به طور معنی داری عامل تمایز میان کسانی می‌باشد که در فعالیت‌های ورزشی مشارکت می کنند و آنها که هیچ فعالیت فیزیکی ندارند.
ترسیم مدل علّی (براساس فرضیه‌های تحقیق)
فرضیه‌های پژوهش
- پایگاه اقتصادی- اجتماعی (وضع اقتصادی، منزلت و قدرت) با میزان مشارکت ورزشی جانبازان ورزشکار (بعد ذهنی و عینی) رابطه معناداری دارد.
- رشته‌های ورزشی با میزان مشارکت ورزشی جانبازان ورزشکار (بعد ذهنی و عینی) رابطه معناداری دارد.
- درصد جانبازی با میزان مشارکت ورزشی جانبازان ورزشکار (بعد ذهنی و عینی) رابطه معناداری دارد.
- متغیرهای مستقل زمینه‌ای (سن، وضع تأهل) با میزان مشارکت ورزشی جانبازان ورزشکار (بعد ذهنی و عینی) رابطه معناداری دارد.
روش شناسی پژوهش
روش تحقیق
روش به کار رفته در این پژوهش بر اساس موضوع تحقیق، از نوع پیمایشی است. با توجه به اینکه پژوهش در مقطع خاصی از زمان انجام می‌شود، بنابراین طرح تحقیق، مقطعی است. پژوهشگر برای کسب اطلاعات مورد نیاز تحقیق از روش پیمایشی استفاده کرده است تا با استفاده از داده‌ها و پاسخ‌های پرسش شوندگان به اهداف فرضیه‌ها و سوالات پژوهش دست یابد.
جامعه آماری تحقیق
جامعه آماری این پژوهش کلیه جانبازان ورزشکار استان تهران می‌باشند که بر اساس آمار بنیاد شهید و امور ایثارگران، تعدادشان 11654 نفر برآورد شده است. از این تعداد با استفاده از فرمول کوکران 372 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند.
روش نمونه‌گیری
روش نمونه‌گیری در این پژوهش، ترکیبی از نمونه‌گیری خوشه‌ای چند‌مرحله‌ای است. در این تحقیق ابتدا اماکن ورزشی مختص جانبازان (تحت پوشش موسسه ایثار وابسته به بنیاد شهید و امور ایثارگران) شهر تهران که در تقسیم‌بندی به مناطق(1)،(2)،(3)،(4)،(5و22)،(6و7)،(8)،(9و21)،(10و11)،(12و13) (14) و (16و19) تقسیم شده اند، مد نظر قرار گرفته است. سپس از بین هر کدام از اماکن ورزشی موجود، چند مکان ورزشی به صورت تصادفی انتخاب و پژوهشگر پس از حضور در اماکن ورزشی انتخاب شده از مناطق مختلف، بر حسب تعداد نمونه در رشته‌های ورزشی متفاوت، اقدام به گردآوری داده‌ها کرده است.
ابزار گردآوری و سنجش داده‌های تحقیق
ابزار مورد استفاده در این پژوهش، پرسشنامه بوده است. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از نرم افزار (spss) و آزمون‌های آماری مناسب بر اساس سطح متغیرها استفاده شده است. جهت شناسایی اعتبار شاخص‌های پرسشنامه از اعتبار محتوایی صوری استفاده شد و پرسشنامه طراحی شده با توجه به اجماع نظر اساتید حوزه جامعه شناسی تصحیح و نهایی گردید. همچنین، جهت سنجش پایایی ابزار پژوهش از روش آلفای کرونباخ استفاده شد و پس از کدگذاری و استخراج داده‌ها، آزمون آلفای کرونباخ انجام گردید که آلفای به دست آمده بالای 7/0 است. بنابراین گویه های طراحی شده دارای قابلیت اعتماد است.
تعریف مفهومی و عملیاتی متغیرهای تحقیق
میزان مشارکت ورزشی (متغیر وابسته)
مشارکت ورزشی در این تحقیق با دو بعد ذهنی و عینی سنجیده می‌شود. از مؤلفه‌های مشارکت ورزشی در بعد ذهنی، علاقمندی و در بعد عینی، میزان سرمایه‌گذاری می‌باشد. برای سنجش میزان علاقمندی از مقوله‌های انجام فعالیت‌های ورزشی، رضایت بخش بودن شرکت در فعالیت‌های ورزشی، لذت بردن از موفقیت‌های ورزشی، شرکت در فعالیت‌های ورزشی راه دستیابی به فرصت‌های دیگر می‌باشد، پرداختن به ورزش باعث می‌شود کلیه مسائل و مشکلات روزمره زندگی را فراموش کنم، استفاده شده است و برای سنجش میزان سرمایه‌گذاری از مقوله‌های شرکت در فعالیت‌های ورزشی، اختصاص زمان بیشتر برای کسب اطلاعات از رویدادهای ورزشی از طریق انجام منظم فعالیت‌های ورزشی، کسب مهارت جدید با انجام فعالیت‌های ورزشی، تشویق از سوی دوستان، اساتید و مربیان و اعضای خانواده برای شرکت در فعالیت‌های ورزشی استفاده شده است.
پایگاه اقتصادی اجتماعی (متغیر مستقل اصلی)
با توجه به اینکه در این تحقیق مطالعه پایگاه اقتصادی- اجتماعی بر اساس نظریه بوردیو صورت می گیرد، سه جنبه وضعیت اقتصادی، منزلت و قدرت، برای سنجش پایگاه اقتصادی اجتماعی جانبازان در نظر گرفته شده است. وضعیت اقتصادی از ترکیب میزان درآمد، وضعیت مسکن و محل سکونت سنجیده می‌شود. متغیرهایی که تبیین کننده پایگاه اقتصادی اجتماعی هستند عبارت اند از: وضع اقتصادی، منزلت و قدرت که تقریباً مورد توجه تمامی نظریه پردازان این حوزه بوده اند.
رشته‌های ورزشی (متغیر مستقل اصلی)
رشته‌های ورزشی در این پژوهش، گرایش به مجموعه فعالیت‌ها یا مهارت‌های عادی می‌باشد که جانبازان بر پایه یک رشته قوانین مورد توافق همگانی و با اهداف تفریحی، یا برای مسابقه، نشاط شخصی، دستیابی به ورزیدگی، مهارت جویی یا آمیزه‌ای از این اهداف بدان روی می‌آورند. شاخص‌هایی که برای سنجش متغیر رشته‌های ورزشی جانبازان در نظر گرفته شده است شامل کوهنوردی، شنا، دارت، بدنسازی، فوتبال، تنیس روی میز، تیر اندازی، باستانی، بسکتبال با ویلچر و والیبال نشسته می‌باشد.
درصد جانبازی (متغیر مستقل اصلی)
در حال حاضر، جانباز را فردی می‌دانند که توانایی کمتر از حد طبیعی (بهنجار) با یک نارسایی کالبد شناختی یا کنشی را داراست و در نتیجه برای او رقابت با همسالان خود مشکل است. در این تحقیق، منظور از درصد جانبازی، تعیین میزان برخورداری جانبازان از اختلالات و نقصان‌های عارضی جسمانی و روانی است.
متغیرهای مستقل زمینه‌ای
متغیرهای زمینه‌ای، اطلاعاتی در زمینه ویژگی‌های جمعیت‌شناختی مربوط به جنس، سن، وضعیت تأهل، میزان تحصیلات، وضعیت اقتصادی، تعداد اعضای خانواده و میزان درآمد فرد را می‌سنجد. منظور از متغیرهای زمینه‌ای در این پژوهش اطلاعات جمعیت‌شناختی نظیر سن و وضعیت تأهل جانبازان ورزشکار می‌باشد.
یافته‌های پژوهش
نیکویی سنجش متغیرهای تحقیق
بررسی فرض نرمال بودن داده‌ها با استفاده از آزمون کولموگرف اسمیرنوف (K-S): برای استفاده از تکنیک‌های آماری ابتدا باید مشخص شود که داده‌های جمع‌آوری شده از توزیع نرمال برخوردار است یا غیر نرمال. چون در صورت نرمال بودن توزیع داده‌های جمع آوری شده برای آزمون فرضیه‌ها می توان از آزمون های پارامتریک استفاده نمود و در صورت غیر نرمال بودن از آزمون های ناپارامتریک. بدین منظور در این مرحله به بررسی نتایج حاصل از آزمون کولموگروف اسمیرنوف در مورد هریک از متغیرهای وابسته و مستقل می‌پردازیم و بر اساس نتایج حاصل از آزمون‌های مناسب، برای بررسی صحت و سقم، فرضیات تحقیق را انتخاب می‌کنیم.
در صورتی که سطح معنی‌داری آزمون کمتر از 05/0 باشد، فرض صفر را رد کرده و با اطمینان 95 درصد می‌توان گفت توزیع داده‌ها نرمال نیست. در صورتی که سطح معنی‌داری آزمون بیشتر از 05/0 باشد، فرض صفر پذیرفته می‌شود و توزیع داده‌ها نرمال است.
با توجه به نتایج جدول زیر اگر مقدار سطح معنی‌داری بزرگتر از مقدار خطا باشد، فرضیه صفر را نتیجه می‌گیریم و در صورتی که مقدار سطح معنی‌داری از مقدار خطا کوچکتر باشد فرضیه یک را نتیجه می‌گیریم.
جدول 1: بررسی توزیع متغیر مشارکت ورزشی و پایگاه اقتصادی- اجتماعی
|
عامل |
سطح معنی‌داری |
مقدار خطا |
تأیید فرضیه |
نتیجه‌گیری |
|
مشارکت ورزشی جانبازان |
157/0 |
05/0 |
H0 |
توزیع نرمال است |
|
پایگاه اقتصادی- اجتماعی |
547/0 |
05/0 |
H0 |
توزیع نرمال است |
با توجه به نتایج جدول فوق، چون مقدار سطح معنی‌داری برای تمام مؤلفه‌ها بزرگتر از مقدار خطا 05/0 است، در نتیجه این متغیرها دارای توزیع نرمال هستند.
توصیف آماری متغیرهای تحقیق (آمار توصیفی)
توصیف متغیرهای تحقیق
- پایگاه اقتصادی- اجتماعی
برای سنجش پایگاه اقتصادی- اجتماعی ملاک‌ها و شاخص‌های متفاوتی وجود دارد. در این پژوهش سه شاخص درآمد، شغل و تحصیلات برای سنجش پایگاه اقتصادی- اجتماعی جانبازان در نظر گرفته شده است. برای این کار پس از دسته بندی درآمد به سه دسته (درآمد کمتر از یک میلیون تومان درآمد کم، بین یک میلیون تومان تا 2 میلیون تومان درآمد متوسط و بالاتر از 2 میلیون تومان درآمد بالا) درآمد با ضریب 3، شغل با ضریب 2 و تحصیلات با ضریب 1 تأثیر داده شد و نهایت سه طبقه اجتماعی- اقتصادی دست آمد. جدول زیر توزیع فراوانی بر حسب پایگاه اقتصادی- اجتماعی را نشان می‌دهد.
جدول 2: توزیع فراوانی بر حسب پایگاه اقتصادی اجتماعی- اقتصادی
|
درصد |
تعداد |
پایگاه اقتصادی اجتماعی- اقتصادی |
|
42.4 |
158 |
طبقه پایین |
|
31.1 |
116 |
طبقه متوسط |
|
26.3 |
98 |
طبقه بالا |
|
100 |
372 |
جمع |
- میانگین سنی مشارکت ورزشی جانبازان ورزشکار
با توجه به جدول زیر، میانگین مشارکت ورزشی در رده سنی 50- 40 (17/40) از همه بیشتر و میزان مشارکت ورزشی در رده سنی 60 سال به بالا (09/38) از همه کم تر است.
جدول 3: مقایسه میزان مشارکت جانبازان ورزشکار با توجه به رده‌های مختلف سنی
|
تعداد |
میانگین |
انحراف استاندارد |
دامنه تغییرات |
کمترین مقدار |
بیشترین مقدار |
|
372 |
39/39 |
30/10 |
60 |
30 |
76 |
جدول 4: مقایسه میانگین مشارکت ورزشی بر حسب رده‌های مختلف سنی
|
میانگین مشارکت ورزشی جانبازان |
تعداد |
سن |
|
05/39 |
57 |
40-30 |
|
17/40 |
168 |
50-40 |
|
15/39 |
118 |
60-50 |
|
09/38 |
29 |
60 سال به بالا |
- میانگین مشارکت ورزشی جانبازان ورزشکار بر حسب وضع تأهل
با توجه به جدول زیر مشاهده می شود میانگین متغیر مشارکت ورزشی برای جانبازان متأهل برابر 81/3 و برای جانبازان مجرد برابر 42/3 است.
جدول 5: میانگین مشارکت ورزشی جانبازان مجرد و متاهل
|
وضعیت تأهل |
میانگین مشارکت ورزشی جانبازان |
انحراف استاندارد |
|
متأهل |
81/3 |
24/1 |
|
مجرد |
42/3 |
33/1 |
- میانگین مشارکت ورزشی و پایگاه اقتصادی- اجتماعی جانبازان ورزشکار
با توجه به جدول زیر، گروه‌های اجتماعی- اقتصادی بالا با میانگین 1045/3 بیشترین مشارکت ورزشی را دارا بودند. گروه‌های اجتماعی- اقتصادی متوسط با میانگین 8925/2 در گروه دوم و گروه‌های اجتماعی- اقتصادی پایین با میانگین 3738/2 در گروه سوم مشارکت ورزشی قرار گرفتند.
جدول 6: مقایسه میانگین مشارکت ورزشی بر حسب پایگاه اقتصادی اجتماعی
|
خطای معیار میانگین |
انحراف معیار |
میانگین مشارکت ورزشی |
تعداد |
تعداد |
|
05998/0 |
56899/0 |
3738/2 |
158 |
طبقه پایین |
|
04854/0 |
45657/0 |
8925/2 |
116 |
طبقه متوسط |
|
03481/0 |
45657/0 |
1045/3 |
98 |
طبقه بالا |
|
03033/0 |
57395/0 |
8439/2 |
372 |
جمع |
- میزان مشارکت ورزشی جانبازان ورزشکار و درصد جانبازی
با ملاحظه ارقام جدول متوجه می‌شویم که از مجموع 215 نفری که جانباز زیر 25 درصدی هستند، 02/13 درصد مشارکت ورزشی پایین دارند و 7/23 درصد مشارکت ورزشی بالا دارند. همین طور از مجموع 108 نفری که جانباز 25 تا 50 درصد هستند، 1/35 درصد مشارکت ورزشی پایین دارند و 4/7 درصد مشارکت ورزشی بالا دارند و از مجموع 49 نفری که جانباز بین 50 تا 70 درصد هستند، 2/63 درصد مشارکت ورزشی پایین دارند و 2/10 درصد مشارکت ورزشی بالا دارند.
جدول 7: توزیع افراد بر درصد جانبازی به تفکیک میزان مشارکت ورزشی
|
مشارکت ورزشی |
درصد جانبازی |
|||||||
|
زیر 25 درصد |
25 تا 50 درصد |
50 تا 70 درصد |
جمع کل |
|||||
|
فراوانی |
درصد |
فراوانی |
درصد |
فراوانی |
درصد |
فراوانی |
درصد |
|
|
پایین |
28 |
02/13 |
38 |
1/35 |
31 |
2/63 |
97 |
7/26 |
|
متوسط |
136 |
2/63 |
62 |
4/57 |
13 |
5/26 |
211 |
7/56 |
|
بالا |
51 |
7/23 |
8 |
4/7 |
5 |
2/10 |
64 |
2/17 |
|
جمع کل |
215 |
100 |
108 |
100 |
49 |
100 |
372 |
100 |
آزمون‌های آماری متغیرهای تحقیق (آمار استنباطی)
آزمون فرضیه‌های تحقیق
فرضیه پژوهشی: بین پایگاه اقتصادی اجتماعی و میزان مشارکت ورزشی جانبازان ورزشکار تفاوت معنی‌داری وجود دارد.
جدول زیر تحلیل واریانس برای آزمون فرضیه رابطه بین پایگاه اقتصادی اجتماعی- اقتصادی و مشارکت ورزشی را نشان می‌دهد. با توجه به جدول زیر، از نظر آماری بین مشارکت ورزشی و گروه‌های مختلف پایگاه اقتصادی اجتماعی- اقتصادی اختلاف معنی‌داری در سطح 01/0 وجود دارد. بنابراین فرضیه رابطه بین پایگاه اقتصادی اجتماعی- اقتصادی و مشارکت ورزشی مورد تأیید قرار می‌گیرد. جدول زیر نشان می‌دهد که سه طبقه در سه گروه مختلف مشارکت ورزشی قرار دارند.
جدول 8: تحلیل واریانس گروه‌های اجتماعی- اقتصادی
|
Sig |
F |
Mean square |
Df |
Sum of square |
|
|
000/0 |
371 |
462/17 |
2 |
439/29 |
Between groups |
|
000/0 |
59/0 |
251/0 |
369 |
231/87 |
within groups |
|
|
|
|
371 |
526/119 |
جمع |
جدول 9: گروه‌بندی میانگین مشارکت ورزشی طبقات اجتماعی- اقتصادی
|
Subset for alpha= 0.05 |
تعداد |
|
||
|
3 |
2 |
1 |
||
|
|
|
3738/2 |
158 |
طبقه پایین |
|
|
8925/2 |
|
116 |
طبقه متوسط |
|
1045/3 |
|
|
98 |
طبقه بالا |
|
000/1 |
000/1 |
000/1 |
|
Sig |
فرضیه پژوهشی: بین وضعیت تأهل جانبازان ورزشکار و مشارکت ورزشی آنان تفاوت معنی‌داری وجود دارد.
با کمک آزمونt مستقل می‌توان گفت مشارکت ورزشی بین جانبازان مجرد و متأهل دارای تفاوت معنی‌داری است یا خیر؟ جدول زیر به بررسی آزمون میانگین مشارکت ورزشی جانبازان به تفکیک وضعیت تأهل می‌پردازد. ابتدا فرض برابری واریانس دو جامعه بررسی می‌شود. با توجه به این که سطح معنی‌داری آزمون (142/0) بیشتر از 05/0 است، بنابراین فرض صفر (برابری واریانس‌ها) تأیید می‌شود. بنابراین جهت بررسی میانگین‌ها از سطر اول جدول (سطر برابری واریانس‌ها) استفاده می‌شود. با توجه به سطح معنی‌داری آزمون t مستقل می‌توان گفت چون سطح معنی‌داری (627/0) بیشتر از 05/0 است فرض صفر تأیید می‌شود. با اطمینان 95 درصد می‌توان گفت تفاوت معنی‌داری در میانگین مشارکت ورزشی جانبازان مجرد و متأهل وجود ندارد.
جدول 10: بررسی آزمون t مستقل مشارکت ورزشی جانبازان مجرد و متأهل
|
|
آزمون برابری واریانس |
آزمون برابری میانگین (Independent sample T-test) |
||
|
آمارهF |
سطح معنی‌داری |
آمارهt |
سطح معنی‌داری |
|
|
فرض برابری واریانس‌ها |
48/1 |
142/0 |
864/0 |
627/0 |
|
فرض عدم برابری واریانس‌ها |
- |
- |
883/0 |
614/0 |
فرضیه پژوهشی: بین سن جانبازان ورزشکار و مشارکت ورزشی آنان تفاوت معنی‌داری وجود دارد.
با توجه به جدول زیر مشاهده می‌شود سطح معنی‌داری آزمون 05/0 می‌باشد و نتیجه آن این است که فرضیه H0 رد شده و فرضیه H1 (فرضیه پژوهش) مبنی بر این که بین سن جانبازان و مشارکت ورزشی جانبازان تفاوت ناچیزی وجود دارد،پذیرفته می‌شود.
جدول 11: نتایج آزمون تحلیل واریانس یکطرفه برای مقایسه مشارکت ورزشی و سن
|
متغیر |
Df درجه آزادی |
F |
Mean میانگین |
Sig سطح معناداری |
|
سن |
2 |
839/4 |
350/0 |
05/0 |
فرضیه پژوهشی: بین میزان مشارکت ورزشی جانبازان ورزشکار در رشته‌های مختلف ورزشی تفاوت معنی‌داری وجود دارد.
با توجه به این که مشارکت ورزشی در سطح ترتیبی سنجیده شده و رشته ورزشی متغیر اسمی چند مقوله‌ای است، از آماره فریدمن محاسبه و در جداول زیر به آن پرداخته شده است. در جدول زیر چون سطح معنی‌داری آزمون فریدمن کمتر از 05/0 است، بنابراین مشخص می‌گردد که بین مؤلفه‌ها از نظر پاسخ‌دهندگان تفاوت معنی‌داری وجود دارد. در ادامه بر اساس میانگین رتبه‌های محاسبه شده، گویه‌ها به ترتیب اهمیت، رتبه‌بندی می‌شوند. یافته‌های جدول زیر بیانگر این امر است که بالاترین میزان مشارکت ورزشی در رشته ورزشی کوهنوردی و پس از آن در بین افراد، در رشته‌های ورزشی شنا، دارت، وزنه برداری و بدنسازی و فوتبال به ترتیب به میزان 34/26 ، 97/13، 82/11 ، 67/9 و 60/8 درصد مشاهده می‌شود. داده‌های جدول ارتباط خاصی بین نوع رشته ورزشی و مشارکت ورزشی را نشان می‌دهد. آمارهای مربوطه نیز مؤید تفاوت معنادار بین دو متغیر فوق می‌باشند.
جدول 12: نتایج آزمون فریدمن جهت بررسی رابطه مشارکت ورزشی و رشته‌های ورزشی
|
شرح |
مقدار |
|
حجم نمونه آماری |
372 |
|
آماره کی دو |
472/823 |
|
درجه آزادی |
5 |
|
سطح پوشش آماره آزمون |
000/0 |
جدول 13: مقایسه میانگین‌های رشته های ورزشی جانبازان ورزشکار
|
Mean rank |
N |
رشته ورزشی |
|
71/937 |
98 |
کوهنوردی |
|
73/850 |
52 |
شنا |
|
46/823 |
44 |
دارت |
|
11/796 |
36 |
بدنسازی |
|
91/767 |
32 |
فوتبال |
|
68/759 |
30 |
تنیس روی میز |
|
42/759 |
22 |
تیر اندازی |
|
47/746 |
21 |
باستانی |
|
15/744 |
19 |
بسکتبال با ویلچر |
|
79/718 |
18 |
والیبالنشسته |
|
|
372 |
جمع |
فرضیه پژوهشی: بین درصد جانبازی و میزان مشارکت ورزشی جانبازان ورزشکار تفاوت معنی‌داری وجود دارد.
جدول فوق ارتباط سطوح مشارکت ورزشی را با درصدی جانبازی نشان می‌دهد. با توجه به این که متغیر وابسته در سطح ترتیبی و متغیر مستقل در سطح اسمی سنجش شده است، مقدار کای اسکوئر به دست آمده 34/154 در سطح معنی داری000/0 در سطح اطمینان 99 درصد معنی دار است. لذا مدارک کافی برای رد فرض صفر داریم و فرضیه تفاوت بین درصد جانبازی و مشارکت ورزشی جانبازان تأیید می‌گردد. نتایج آزمون F علاوه بر تفاوت معنی‌دار در میانگین مشارکت ورزشی جانبازان با درصد جانبازی آنان، بیانگر این است که جانبازان زیر 25 تا 50 درصد، بالاترین میانگین مشارکت ورزشی و جانبازان 50 تا 70 درصد پایین ترین مشارکت ورزشی را به دست آورده‌اند.
جدول 14: توزیع افراد بر درصد جانبازی به تفکیک میزان مشارکت ورزشی
|
مشارکت ورزشی |
درصد جانبازی |
|||||||
|
زیر 25 درصد |
25 تا 50 درصد |
50 تا 70 درصد |
جمع کل |
|||||
|
فراوانی |
درصد |
فراوانی |
درصد |
فراوانی |
درصد |
فراوانی |
درصد |
|
|
پایین |
28 |
02/13 |
38 |
1/35 |
31 |
2/63 |
97 |
7/26 |
|
متوسط |
136 |
2/63 |
62 |
4/57 |
13 |
5/26 |
211 |
7/56 |
|
بالا |
51 |
7/23 |
8 |
4/7 |
5 |
2/10 |
64 |
2/17 |
|
جمع کل |
215 |
100 |
108 |
100 |
49 |
100 |
372 |
100 |
|
χ2= 154/34 Sig= 0/000 |
||||||||
بحث و نتیجه گیری
نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که میانگین مشارکت ورزشی در بین جانبازان ورزشکار استان تهران (8/2 از 5) و در حد متوسط رو به پایین می‌باشد و نتایج تبیینی تحقیق نیز مبین این است که انگیزه‌های متفاوتی برای مشارکت در فعالیت‌های ورزشی در میان جانبازان دارای پایگاه‌های اجتماعی مختلف وجود دارد که شناسایی آنها برای برنامه‌ریزی و گسترش فعالیت‌های ورزشی در میان قشر جانباز مؤثر خواهد بود. یافته‌های این پژوهش بیانگر این است که ارتباط مثبت و معناداری بین وضعیت اجتماعی اقتصادی و مشارکت در فعالیت‌های ورزشی جانبازان و معلولان ورزشکار وجود دارد؛ به طوری که گروه‌های اجتماعی- اقتصادی بالا با میانگین 1045/3 بیشترین مشارکت ورزشی را دارا بودند، گروه‌های اجتماعی- اقتصادی متوسط با میانگین 8925/2 در گروه دوم و گروه‌های اجتماعی- اقتصادی پایین با میانگین 3738/2 در گروه سوم مشارکت ورزشی قرار گرفتند. این نتیجه با نتایج تحقیق سیبرا و همکاران (2013)، وندن‌دریش و همکاران (2012)، رضوی و طاهری (1389)، قدرت نما و همکاران (1392) و اسلامی و همکاران (1392) همخوانی دارد. در این رابطه با توجه به نظریه بوردیو می‌توان گفت سرمایه اقتصادی شامل درآمد پولی، سایر منابع مالی، دارایی‌ها و حقوق مالی و سرمایه فرهنگی شامل گرایش‌ها و عادت‌های دیر پایی که طی فرآیند جامعه‌پذیری حاصل می‌شوند و هدف‌های فرهنگی ارزشمندی نظیر قابلیت‌های تحصیلی و مهارتی را به دنبال دارند، مهمترین عامل‌هایی هستند که می‌توانند نحوه توزیع رفتارهای ورزشی در میان اقشار متفاوت جامعه را توضیح دهند.
همچنین، مشارکت ورزشی در میان گروه‌های مختلف سنی جانبازان ورزشکار نیز تفاوت معنی‌داری را نشان می‌دهد. برای وضعیت سنی جانبازان ورزشکار، میانگین مشارکت ورزشی در رده سنی 40 تا 50 سال (17/40) از همه بیشتر و میزان مشارکت ورزشی در رده سنی 60 سال به بالا (09/38) از همه کم تر است. می‌توان گفت جانبازان در رده سنی 40 تا 50 سال به دلیل پویایی خاصی که حاصل مشارکت آنان در فعالیت‌های ورزشی است، به تداوم مشارکت در ورزش ترغیب می‌شوند، اما با بالا رفتن سن، فعالیت‌های ورزشی برای آنها پویایی و نشاط لازم را فراهم نمی‌کند. در مورد پایین بودن میزان مشارکت ورزشی در رده سنی 30 تا 40 سال نسبت به 40 تا 50 سال نیز می‌توان گفت با توجه به اینکه تعداد اندکی از جانبازان در این رده سنی قرار دارند و همچنین به دلیل اینکه جوانان جانباز در اوایل دوران زندگی با فشارهای شغلی و زندگی بیشتری مواجه هستند، کمتر به فعالیت‌های ورزشی روی می‌آورند و پس از گذار از دوران جوانی، نیاز به فعالیت‌های ورزشی را بیشتر احساس می‌کنند. لذا باید به موانع مشارکت ورزشی جانبازان سنین بالاتر و جانبازان جوان بیشتر توجه شود و در مجموع، زمینه ای فراهم شود که جانبازان از سنین مختلف امکان مشارکت در فعالیت‌های ورزشی را داشته باشند.
متغیر بعدی که رابطه معنی‌داری آن با مشارکت ورزشی تأیید گردید، رشته ورزشی بود. یافته‌های پژوهش بیانگر این است که در برخی از رشته‌های ورزشی، جانبازان تمایل بیشتر به مشارکت دارند؛ به‌طوری که در رشته‌های کوهنوردی، شنا و دارت، بدنسازی، بیشترین میزان مشارکت وجود دارد. نتایج آزمون‌های استنباطی (آزمون کای اسکوئر) نیز بیانگر وجود تفاوت معنادار بین رشته ورزشی و مشارکت ورزشی می‌باشد. معینی (1379)، سکاکی (1386) و نیک‌پور (1383) نیز در پژوهش خود به این نتیجه رسیدند که نوع رشته ورزشی تأثیر مستقیمی بر مشارکت‌پذیری جانبازان در فعالیت‌های ورزشی دارد. برخی از رشته‌های ورزشی به دلیل جذابیت خاصی که برای جانبازان دارند، بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرند و در این راستا شناخت انگیزه‌های جانبازان ورزشکار می‌تواند در برنامه‌ریزی برای جذب آنان به فعالیت‌های ورزشی مثمر ثمر واقع شود. همچنین در تحلیل تأیید این فرضیه می‌توان گفت برخی از رشته‌های ورزشی سازگاری بیشتری با شرایط جسمانی جانبازان و معلولان دارند و جانبازان بر حسب برخورداری از درصدهای متفاوت جانبازی بدان‌ها روی می‌آورند و امکان پرداختن به همه رشته‌های ورزشی به طور یکسان در میان قشر جانباز وجود ندارد. لذا باید زمینه‌های گرایش جانبازان به سایر رشته‌های ورزشی را نیز فراهم کرد تا این قشر بتوانند با آرامش بیشتری به آنها روی بیاورند.
همچنین، نتایج پژوهش نشان داد که بین درصد جانبازی و مشارکت ورزشی جانبازان تفاوت معنی‌داری وجود دارد؛ بدین معنا که با افزایش میزان درصد جانبازی، مشارکت در فعالیت‌های ورزشی کاهش می‌یابد و برعکس. جانبازان زیر 25 تا 50 درصد، بالاترین میانگین مشارکت ورزشی و جانبازان 50 تا 70 درصد پایین‌ترین مشارکت ورزشی را به دست آورده‌اند. این نتیجه با نتایج تحقیق سکاکی (1386) مطابقت دارد. در این زمینه می‌توان گفت با افزایش درصد جانبازی به دلیل مشکلات جسمانی و روحی که برای قشر جانباز ایجاد می‌شود، محدودیت‌هایی برای گرایش به فعالیت‌های ورزشی به وجود می‌آید و در این راستا تسهیل شرایط لازم برای ورزش جانبازان دارای معلولیت جسمانی بالاتر می‌تواند در گرایش به فعالیت‌های ورزشی مؤثر واقع گردد.
پیشنهادها
بر مبنای یافته‌های این پژوهش و با تکیه بر چهارچوب نظری می‌توان راهبردهای زیر را برای افزایش مشارکت ورزشی جانبازان پیشنهاد نمود:
- لزوم ارائه برنامه‌ریزی دقیق از سوی مسئولان بنیاد شهید و امور ایثارگران و فدراسیون جانبازان برای استفاده بیشتر آنان از سالن‌های ورزشی و اطلاع رسانی بیشتر در مورد برنامه‌های ورزشی؛
- افزایش مشوق‌های مالی به منظور جذب جانبازان به ورزش و تشویق به ورزش از طریق خانواده، خویشاوندان و دوستان به عنوان منبع شبکه روابط اجتماعی جانبازان؛
- تخصیص بودجه مناسب جهت برگزاری مسابقات ورزشی و جشنواره های تجلیل از جانبازان ورزشکار جهت ترویج مشارکت داوطلبانه ورزشی جانبازان؛
- توزیع مناسب اماکن و تجهیزات ورزشی جهت سهولت دسترسی جانبازان به تمرینات ورزشی؛
- استفاده از مربیان مجرب و متخصص در رشته های ورزشی مربوطه جهت ایجاد انگیزه مشارکت ورزشی؛
- استاندارد سازی اماکن ورزشی مخصوص جانبازان جهت اطمینان از عدم آسیب های بدنی؛
- همکاری و مشارکت بیشتر شهرداری و نهادهای اجتماعی متولی ورزش جانبازان جهت استفاده جانبازان از امکانات ورزشی و رفاهی به صورت رایگان.
منابع
- · ابراهیمی، بوالهری و ذوالفقاری. (1381). "بررسی رابطه شیوه‌های مقابله با استرس و حمایت اجتماعی با میزان افسردگی جانبازان قطع نخاعی".
- اسلامی، ایوب؛ محمودی، احمد؛ خبیری، محمد و نجفیان رضوی، سید مهدی. (1392). "نقش وضعیت اجتماعی اقتصادی در انگیزه مشارکت شهروندان به ورزش‌های همگانی تفریحی". پژوهش‌های کاربردی در مدیریت ورزشی. دوره 2. شماره 3.
- آقا علی‌نژاد، حمید؛ رجبی، حمید؛ صدیق، رحمت‌اله و امیرزاده، فرزانه. (1384). "ارتباط میزان فعالیت بدنی، آمادگی جسمانی و ترکیب بدنی با وضعیت اقتصادی اجتماعی دانش‌آموزان دختر 17-15 ساله تهران". نشریه علوم حرکتی و ورزش. شماره 6.
- بوردیو، پیر. (1384). "شکل‌های سرمایه". از کتاب سرمایه اجتماعی (اعتماد، دموکراسی و توسعه).افشین خاکباز و حسن پویان، چاپ اول، تهران: نشر شیرازه
- پارسامهر، مهربان. (1388). جامعه‌شناسی ورزش. انتشارات: دانشگاه یزد
- پارسامهر، مهربان. (1390). "بررسی انگیزه‌های مرتبط با مشارکت مستمر در فعالیت‌های ورزشی در بین دانشجویان تربیت بدنی (مورد مطالعه دانشجویان تربیت بدنی دانشگاه یزد)". پژوهش‌نامه علوم ورزشی. سال هفتم. شماره سیزدهم.
- پورسلطانی،حسین. (1382). "مقایسه سلامت عمومی جانبازان و معلولان ورزشکار و غیر ورزشکار ایران". پایان‌نامه دکتری، رشته تربیت بدنی،دانشگاه تربیت معلم.
- قدرت‌نما، اکبر؛ حیدری‌نژاد، صدیقه و داوودی، ایران. (1392). "رابطه وضعیت اقتصادی- اجتماعی با میزان فعالیت بدنی دانشجویان دانشگاه شهید چمران اهواز". نشریۀ مدیریت ورزشی. شماره 16.
- متین صدر، محمد رضا. (1370). "بررسی افسردگی و تمایلات خودکشی در جانبازان بستری در آسایشگاه تهران و مقایسۀ آن با جانبازان قطع نخاعی بستری در منزل". پایان‌نامه کارشناسی ارشد، روانشناسی بالینی. انستیتو روان‌پزشکی تهران.
- Bourdieu ,P. (1986) .The forms of capitalin Richardson J. (ed) .Handbook of theory and research for the sociology of education .Greenwood Press.
- Franken, R. E., Hill, R., & Kierstead, J. (1994). "Sport interest as predicted by the personality measures of competitiveness, mastery, instrumentality, expressivity, and sensation seeking". Personality and Individual Differences. 17, 467–476.
- Gill, D. L., Gross, J. B., Huddleston, S. (1983). "Participation motivation in youth sports". International Journal of Sport Psychology. 14, pp: 1-14.
- Graham, A., Reid, G. (2000). "Physical fitness of adults with an intellectual disability: A 13-year follow up study". Research Quarterly for Exercise and Sport. 71(2), pp: 152–161.
- Reiss, S., Wiltz, J., & Sherman, M. (2001). "Trait motivational correlates of athleticism". Personality and Individual Differences. 30, 1139-1145
- Roberts (Ed.) Motivation in sport and exercise. Champaign, IL: Human Kinetics. pp. 199-215.
- Rowland, T. W. &Freedson, P. S. (1994). "Physical activity, fitness, and Health inchildern". Close look pediatrics 93, 669, 672.
- Scanlan, T.K., & Simons, J.P. (1992). "The construct of sport enjoyment". In G.C. Science, 24, pp: 113-12.
- Seabra, A., Mendonc, D., Maia, J., Welk, G., Brustad, R., Fonseca, A. M., Seabra, A. F. (2013). "Gender, weight status and socioeconomic differences in psychosocial correlates of physical activity in schoolchildren". Journal of Science and Medicine in Sport. 16, pp: 320– 326.
- Vandendriessche, J. B., Vandorpe, B. F., Vaeyens, R., Malina, R. M., Lefevre, J., Lenoir, M., Philippaerts, R. M. (2012). "Variation in sport participation, fitness and motor coordination with socioeconomic status among Flemish children". Pediatric Exercise.
)