نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری مدیریت ورزشی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران
2 استادیار، گروه مدیریت ورزشی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران (نویسنده مسئول)
3 دانشیار، گروه مدیریت ورزشی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران
4 استادیار، گروه مدیریت ورزشی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران
چکیده
هدف کلی این پژوهش، طراحی مدل راهبردی عوامل مؤثر در پیاده سازی استراتژی بهره وری سبز در ورزش بود. پژوهش حاضر به صورت توصیفی– تحلیلی و به روش ترکیبی (کیفی- کمی) انجام شد. جامعه آماری در مرحله کیفی، شامل 20 نفر از صاحب نظران محیط زیست و اساتید مدیریت ورزشی و در مرحله کمی، تمامی مدیران ورزشی و کارشناسان حوزه محیط زیست و اساتید دانشگاه بودند. با توجه به تنوع و غیر قابل شمارش بودن جامعه آماری، با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند و بنا بر روش قضاوتی و خبرگی محقق، تعداد 357 نفر نمونه انتخاب شد. در مرحله کیفی از طریق مصاحبه نیمه ساختار یافته، داده ها جمع آوری و بعد از کد گذاری، پرسشنامه محقق ساخته با 39 سؤال تهیه گردید. روایی صوری و نرمال بودن توزیع متغیرها تأیید و ضریب پایایی پرسشنامه 86/0 به دست آمد. در تحلیل داده ها با نرم افزار spss نسخه 16 از سطح معنی داری (05(P ≤0/ بهره گیری شد. برای آزمون کردن الگو و شناسایی روابط میان متغیرها از مدل سازی معادلات ساختاری و برای رتبه بندی اهمیت هریک از مؤلفه ها، از تحلیل ماتریس اهمیت- عملکرد استفاده گردید. نتایج پژوهش، هفت عامل آموزش و پژوهش، نیروی انسانی، فرهنگ و نگرش، قوانین و مقررات، کنترل و نظارت، مدیریت و برنامه ریزی و کالبدی را به عنوان عوامل مؤثر در بهره وری سبز در ورزش شناسایی و معرفی نمود. همچنین، بین تمامی متغیرها روابط مثبت و معنا داری وجود داشت. بنابراین، پیاده سازی استراتژی بهره وری سبز در ورزش مستلزم توجه به عوامل مؤثر یاد شده می باشد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Designing A Strategic Model for Effective Factors in Implementation of Green Productivity in Sport
نویسندگان [English]
- Ali Reza Ghaleh Noei 1
- Hassan Fahim Davin 2
- Hossein Peymanizad 3
- Mohammad Reza Esmail Zadeh 4
1 Ph.D. Student in Sport Management, Mashhad Branch, Islamic Azad University, Mashhad, Iran
2 Ph.D., Assistant Professor in Sport Management, Mashhad Branch, Islamic Azad University, Mashhad, Iran
3 Ph.D., Associate Professor in Sport Management, Mashhad Branch, Islamic Azad University, Mashhad, Iran
4 Ph.D., Assistant Professor in Sport Management, Mashhad Branch, Islamic Azad University, Mashhad, Iran
چکیده [English]
The research is to design a strategic model for effective factors in implementing green productivity strategy in sport. The present research was Descriptive -analytical and carried out in mixed method (qualitative-quantitative). The statistical population in the qualitative phase included 20 environmental experts and sports management professors and at the quantitative phase of all sports managers and environmental experts and university professors.Since the statistical society was non countable and varied, 357 people were chosen through purposeful sampling, judgment method and mastering research.In qualitative phase, through semi-structured interviews, the data were collected and, after encoding, a researcher-made questionnaire with 39 questions was prepared. The formal validity and normal distribution of variables were verified and the reliability coefficient of the questionnaire was 0.86. In data analysis, using SPSS.16 software, a significant level (P ≤0.05) was used. To test the pattern and identify the relationship between variables from structural equation modeling and to rank the importance of each of the components, Matrix-importance-performance analysis was used.The results of the research identified seven factors of education and research, human resources, culture and attitude, laws and regulations, control and supervision, management and planning and physical as factors affecting green productivity in sport. Also, there were positive and meaningful relationships between all variables. Therefore, the implementation of the green productivity strategy in sport requires attention to the factors mentioned above.
کلیدواژه‌ها [English]
- Key Words: Strategic Model
- Green Productivity
- Green Productivity Strategy and Sport
طراحی مدل راهبردی عوامل مؤثر در پیاده سازی استراتژی بهره وری سبز در ورزش
علیرضا قلعه نوئی[1]
حسن فهیم دوین[2]
حسین پیمانی زاد[3]
محمدرضا اسماعیل زاده[4]
تاریخ دریافت مقاله: 24/5/1397
تاریخ پذیرش مقاله:11/9/1397
مقدمه
مفهوم بهره وری سبز[5] در سال ۱۹۹۴ توسط سازمان بهره وری آسیا[6] معرفی شد. بهره وری سبز، یکی از پنج حوزه اصلی فعالیت سازمان بهره وری سبز آسیایی است که در کنار حوزه های مهمی همچون: مدیریت دانش[7]، تقویت صنایع کوچک و متوسط[8]، توسعه سازمان‌های ملی بهره وری[9] و توسعه یکپارچه جوامع محلی[10] مورد تأکید می باشد. بهره وری سبز، استراتژی انتخاب شده ای برای توسعه پایدار[11] محیطی است. هدف اصلی آن، افزایش بهره وری و توسعه اقتصادی- اجتماعی است؛ به نحوی که موجب حفاظت و ایمنی محیطی گردد (فلاح، رضوی، ایمانی و امامقلی زاده،168:1394). استراتژی بهره وری سبز، کاربرد روش ها، فناوری ها و سیستم های مدیریتی خاص برای تولید کالاها و خدمات سازگار با محیط زیست است (اسدی،9:1391). متدولوژی این استراتژی از سه بخش تشکیل شده و هر بخش دارای مراحل و گام های متعدد بوده که نیازمند ابزارها، تکنیک ها و تکنولوژی ویژه است. (عابدی و شریعت مداری، 1395: 43). در بهره وری سبز، «توسعه و محیط زیست» دو روی یک سکه هستند و این بدان معنا می باشد که هر استراتژی توسعه که بخواهد پایدار باشد باید بر روی کیفیت، سود آوری و محیط زیست تمرکز نماید و این سه عامل «کیفیت، سود آوری و محیط زیست»، سه ضلع مثلث بهره وری سبز را تشکیل می دهند (شکاری، ۱۳۸۴: 78). استراتژی بهره وری سبز در تمام بخش های خدماتی، کشاورزی و تولیدی قابل بکارگیری است (اسدی،9:1391). ورزش به عنوان یکی از پدیده‌های محبوب عصر ما، از محور های اساسی دستیابی به توسعه پایدار بوده که نیازمند توجه به استراتژی بهره وری سبز است (چرنوشنکو، 1384: 5). از این رو، شناسایی عوامل اثر گذار در پیاده سازی این استراتژی، یکی از مباحث کلیدی و اصلی آتی سازمان های ورزشی است و انجام تحقیق در این زمینه، یک ضرورت و حرکتـی نو و پایـدار می باشد. بیشتر تحقیقات بهره وری سبز در ایران و جهان، در صنایع و شرکت های تولیدی و خدماتی انجام شده و به دنبال شناسایی راهکارهایی برای ارتقای کارایی و بهره وری شرکت و سازمان مربوطه بودند. برخی از تحقیقات، به موانع و مشکلات اجرای استراتژی بهره وری سبز اشاره نمودند. فلاح و همکاران (1394) چهار عامل عدم تعهد مدیریت، عدم انتقال صحیح استراتژی، فقدان منابع کافی وعدم همسویی کارکنان را از جمله موانع بهره وری سبز در سازمان مترو تهران بیان کردند (فلاح، رضوی، ایمانی و امامقلی زاده،173:1394). مسعود و عباسی[12] (2015) در مقاله ای با عنوان «بهره وری سبز در پاکستان»، فقدان آموزش و آگاهی، فقدان چارچوب برای بهره وری سبز، فقدان فن آوری برای تولید و اجرای منابع جایگزین انرژی، علاقه دولت به راه حل های کوتاه مدت برای مشکل بحران انرژی، فقدان هماهنگی و همکاری دستگاه های دولتی را برشمردند(به نقل از سجده ای ،49:1395). همچنین، کامرال و شمس[13] (2017) مهم ترین چالش های موجود اجرای برنامه های سبز استرالیا را فقدان قوانین مربوط به تدارکات سبز، حمایت از مدیریت ارشد سبز، انگیزه های دولت برای خرید سبز و عدم حمایت مالی دانستند (کامرال و شمس،190:2017). برخی تحقیقات نیز به راه کارهایی پیرامون افزایش بهره وری سبز اشاره کردند. زمانی (1390) دو شاخص آنالیز هزینه- منفعت و رضایت مندی پرسنل را به عنوان مهمترین عوامل اجرای نظام بهره وری سبز در شرکت سایپا معرفی نموده است (زمانی،147:1390). حاج حسینی مهریزی و همکاران (۱۳۹۰) تخصص و مهارت و افزایش سطح مشارکت نیروی انسانی، هدف گذاری (تعیین اهداف سیستم)، تحقیق و توسعه مؤثر، استفاده بهتراز منابع، رهبری و انگیزش پرسنل را از راهکارهای تحقق بهتر استراتژی بهره وری سبز درصنایع نساجی دانسته است (حاج حسینی مهریزی، محرم نژاد و سالاری،5:1390). طوبی (1393) تنظیم ضوابط و معیارهای دقیق را بهترین گزینه در بهره وری سبز کارخانه زمزم تهران ذکر کرده است (طوبی،18:1393) . گاندهی و همکاران[14]( 2015 :96) برخورداری از مدیریت فعال و پویا و لوگاموسو و سوهایزا[15] (2010 :49) کیفیت انگیزش، سلامت و ایمنی کارکنان و هویی شی و همکاران[16] (2017) هر دو عامل «نظارت و کنترل» و «اتخاذ مقررات استراتژیک» مبتنی بر بازار را از عوامل اصلی بهره وری سبز در30 استان چین مطرح نمودند (هویی شی، یوجون و جینگ جینگ[17]،105:2017). در این راستا باتوویتاج[18] (2015) پیشنهاد پروژه معرفی و اشاعه بهره وری سبز، برنامه آموزش مدرسان بهره وری سبز و افزایش دسترسی به اساتید متخصص را برای ارتقای بهره وری سبز درکشور سری لانکا مطرح نمود (باتو ویتاج ،54:2015). اینمیکسای[19](2017) ) هم درگزارشی با عنوان «بهره وری سبز در لائوس»، آگاه سازی از بهره وری سبز را گام اول در مسیر رشد بهره وری پایدار بیان نمود و در کنار ترویج و آگاه سازی از ابزارهای بهره وری سبز، استفاده از آن را ضروری دانسته است (به نقل از هورسان و همکاران ،85:1396). در حوزه تحقیقات ورزشی، ندری (1388) به شش بخش کلی نظارت و ارزیابی، نیروی انسانی، مدیریت و برنامه ریزی، مشتری مداری، مالی و کالبدی به عنوان عوامل بهره وری اماکن ورزشی استان لرستان اشاره کرده است ( ندری،119:1388). غلامرضاپور (1389) عوامل زمان و نحوه فعالیت، مدیریت، رعایت مشتری مداری، نیروی انسانی، نظارت و ارزیابی، برنامه ریزی، تعمیر و نگهداری، ساختار سازمانی، امکانات و تجهیزات و وضعیت مالی را بر بهره وری اماکن وزشی استان مازندران مؤثر دانسته است (غلامرضاپور،175:1389). در تحقیق فروغی پور و همکاران (1390) عوامل نیروی انسانی، کالبدی، برنامه ریزی، مدیریت، کنترل و نظارت، تعمیر و نگهداری و مالی به عنوان عوامل اثرگذار بر بهره وری اماکن ورزشی همدان معرفی شده است (فروغی پور و همکاران،18:1390). همچنین در پژوهش آرمبین و همکاران (۱۳۹۱) به شش بخش مدیریت و برنامه ریزی، نیروی انسانی، مشتری مداری، نظارت و ارزیابی و بخش مالی به عنوان عوامل مهم در بهره وری ورزش کرمان اشاره شده که در آن بخش مدیریت به عنوان موثرترین عامل مطرح گردیده است (آرمبین و همکاران،1391: 58). همچنین در یافته های پژوهش مسجدی و رضایی صوفی (1395) مؤلفه های کاربر، نظارت و کنترل، مدیریت و برنامه ریزی، امکانات و تجهیزات فیزیکی، نیروی انسانی ماهر و بودجه و اعتبارات کافی به ترتیب دارای بیشترین وزن و بار عاملی بر افزایش بهره وری اماکن و فضاهای ورزشی شهرداری اصفهان بودند (مسجدی و رضایی صوفی،154:1395). درتحقیق راستگو و همکاران (1396) با عنوان «طراحی مدل مفهومی عوامل موثر بر بهره وری نیروی انسانی در فدراسیون های ورزشی ایران»، از بین عوامل مؤثر بر بهره وری نیروی انسانی اثر عوامل مدیریتی، اقتصادی و محیطی، سازمانی و روانی بر بهره وری تأیید شد. عوامل مدیریتی در اولویت اول و عوامل فردی در انتها قرار گرفت (راستگو و همکاران ،1396: 11)- تمامی تحقیقات ذکر شده به نوعی بر عوامل مؤثر اجرای استراتژی بهره وری تأکید دارند.
ﻛﻤﺒﻮد ﺳﺮاﻧﺔ ﻓﻀﺎهای ورزﺷﻲ و فاصله زیاد سرانه فضای ورزشی ایران با استاندارد جهانی، ضعف ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻣﺎﻛﻦ و ﻓﻀﺎﻫﺎی ورزﺷﻲ ( ﻛﺎﺷﻒ، 79:1388)، اتکای ورزش به اعتبارات مالی محدود دولت و کم توجهی به ملاحظات زیست محیطی در ورزش - علیرغم این که «محیط زیست» به عنوان ضلع سوم مثلث المپیزم در کنار «ورزش» و « فرهنگ» مورد توجه است- (چرنوشنکو، 1384: 13) و نیز نقش ارزنده بهره وری سبز در اقتصاد ورزش، ضرورت پرداختن به استراتژی « بهره‌وری سبز در ورزش» را بیش از پیش مورد تأکید قرار می دهد.
تاکنون پژوهشی در زمینه « بهره وری سبز و ورزش» در ایران و جهان انجام نشده است. محقق بر آن شد که طی پژوهشی عوامل موثر بر این استراتژی را شناسایی، اولویت بندی و مدل سازی نماید. در واقع محقق به دنبال پاسخ به دو سؤال اساسی است تا ضمن شناخت فرصت ها و راه کارهای اجرایی، مدل راهبردی مناسبی جهت ارتقا و بهبود وضعیت موجود و برنامه های آتی ورزش طراحی و ارائه نماید:
اول آن که عوامل مؤثر برپیاده سازی بهره وری سبز در ورزش کشور کدام اند؟
دوم این که اولویت بندی این عوامل چگونه است؟
نتایج کاربرد مدل بهره وری سبز می تواند موجب برخورداری کمیته بین المللی المپیک از حق میزبانی بازی های المپیک، افزایش سود آوری سازمان های ورزشی از طریق بهره برداری بهینه از امکانات و تجهیزات موجود، افزایش عملکرد و سطح مشارکت نیروی انسانی، کاهش هزینه احیا و رفع ضایعات احتمالی درفضاهای ورزشی، ایجاد تعهد و انگیزه، توجه به بهداشت و ایمنی کارکنان و ورزشکاران و سایر استفاده کنندگان از کالاها و خدمات ورزشی گردد.
روش شناسی پژوهش
با توجه به ماهیت موضوع، تحقیق حاضر از ﻧﻈﺮ ﻫﺪف از نوع تحقیقات ﻛﺎرﺑﺮدی و از حیث ماهیت اکتشافی و روش اجرا، از نوع توصیفی- تحلیلی بود که به صورت ترکیبی (کیفی- کمی) و به روش میدانی در سال 97- 1396 انجام گردید. جامعه آماری در بخش کیفی شامل 20 نفر از صاحب نظران محیط زیست و اساتید مدیریت ورزشی دانشگاه بودند که به شیوه هدفمند[20] انتخاب و جهت شناسایی ابعاد و عوامل مؤثر (مؤلفه های) بهره وری سبز در ورزش با آنان مصاحبه علمی شد. در بخش کمی اساتید مدیریت ورزشی دانشگاه ها، معلمان (با مدرک دکتری تربیت بدنی و دانشجوی دکتری)، معاونان تربیت بدنی و سلامت وزارت آموزش وپرورش و استان ها، مدیران کل ورزش و جوانان، مدیران کمیته ملی المپیک، مدیران کل توسعه و تجهیز نوسازی، مدیران کل محیط زیست، رؤسا، دبیران و مدیران فدراسیون های ورزشی بودند. با توجه به تنوع و غیر قابل شمارش بودن جامعه آماری، با استفاده از نمونه گیری هدفمند و با کمک روش قضاوتی[21] و خبرگی محقق و از طریق جدول مورگان، حجم نمونه به تعداد 357 نفر انتخاب شد.
برای گردآوری اطلاعات در مرحلۀ کیفی از طریق مصاحبه نیمه ساختار یافته، داده ها جمع آوری و بعد از کدگذاری، پرسشنامه اولیه متشکل از 70 گویه طراحی که پس از انجام اصلاحاتی، پرسشنامه محقق ساخته نهایی در هفت مؤلفه و 39 گویه (سؤال) براساس مقیاس پنچ ارزشی لیکرت (خیلی کم، کم، متوسط، زیاد، خیلی زیاد) تهیه گردید. بخش اول پرسشنامه، مشخصات فردی (جنسیت، سن، مدرک تحصیلی، سابقه خدمت ، محل اشتغال، پست سازمانی) و بخش دوم آن شامل عوامل مؤثر بر اجرای استراتژی بهره وری سبز در ورزش بود. محتویات آن شامل عوامل مدیریت و برنامه ریزی (7گویه)، عوامل کالبدی (5گویه)، عوامل فرهنگ و نگرش (4گویه)، عوامل نیروی انسانی (4گویه)، عوامل آموزش و پژوهش (6گویه)، عوامل کنترل ونظارت (6گویه) و قوانین و مقررات (7گویه) بود. پرسشنامه نهایی به سه طریق ( ارسال با تلگرام، ایمیل و به صورت حضوری) بین جامعه آماری توزیع شد. از مجموع 1050 پرسشنامه پخش شده، 402 پرسشنامه برگشت داده شد. پس از کنار گذاشتن موارد مخدوش و ناقص 332 پرسشنامه برای تجزیه و تحلیل قابل استفاده بود.
روایی صوری پرسشنامه با بهره گیری از نظرات اصلاحی اساتید تعیین شد. برای تأیید اندازه نمونه از شاخص کفایت نمونه برداری[22](KMO) استفاده گردید. پایایی شاخص سازه ها ی ابزار از طریق ضرایب آلفای کرونباخ[23] و پایایی ترکیبی[24] و روایی همگرا[25] از روش فورنل و لارکر[26] محاسبه شد. نتایج این شاخص ها در جدول 1 ارائه شده است.
جدول1: بررسی پایایی شاخص و روایی همگرا سازه های بهره وری سبز
|
عامل |
بارهای عاملی
|
آلفای کرونباخ
|
پایایی ترکیبی
|
روایی همگرا
|
|
مدیریت و برنامه ریزی |
75/0 |
85/0 |
89/0 |
530/0 |
|
کالبدی |
74/0 |
84/0 |
88/0 |
603/0 |
|
فرهنگ و نگرش |
76/0 |
74/0 |
84/0 |
560/0 |
|
نیروی انسانی |
72/0 |
79/0 |
86/0 |
608/0 |
|
آموزش و پژوهش |
80/0 |
80/0 |
86/0 |
511/0 |
|
کنترل و نظارت |
74/0 |
81/0 |
87/0 |
518/0 |
|
قوانین و مقررات |
72/0 |
84/0 |
88/0 |
516/0 |
|
بهره وری سبز |
- |
87/0 |
90/0 |
559/0 |
به منظور تجزیه و تحلیل داده ها، از روش های آمار توصیفی و استنباطی استفاده شد. در حوزه آمار توصیفی جهت محاسبه فراوانی، میانگین و انحراف استاندارد و درحوزه آماراستنباطی، برای تحلیل ارتباط میان عوامل و شناسایی عوامل مرتبط با متغیر اصلی(پیاده سازی بهره وری سبز) از روش تحلیل عاملی اکتشافی در نرم افزار SPSS نسخه 16 و برای مدل سازی معادلات ساختاری بر اساس روش کمترین مربعات جزئی [27](PLS) از نرم افزار 3. Smart Pls استفاده شد(آذر و همکاران،1391).
یافته های پژوهش
جدول2: شاخص های جمعیت شناختی نمونه مورد مطالعه
|
شاخص |
گروه |
فراوانی |
درصد |
درصد تجمعی |
|
جنسیت |
مرد |
246 |
1/74 |
1/74 |
|
زن |
86 |
9/25 |
100 |
|
|
میزان تحصیلات |
کارشناسی |
18 |
4/5 |
4/5 |
|
کارشناسی ارشد |
110 |
1/33 |
6/38 |
|
|
دانشجوی دکتری |
104 |
3/31 |
99/69 |
|
|
دکتری |
100 |
1/30 |
100 |
|
|
سابقه خدمت |
کمتر از 5 سال |
29 |
7/8 |
7/8 |
|
6 تا 10 سال |
66 |
9/19 |
6/28 |
|
|
11 تا 15 سال |
85 |
6/25 |
2/54 |
|
|
16 تا 20 سال |
56 |
9/16 |
1/71 |
|
|
21 تا 25 سال |
49 |
8/14 |
8/85 |
|
|
26 تا 30 سال |
25 |
5/7 |
4/93 |
|
|
بیشتر از 30 سال |
22 |
6/6 |
100 |
|
|
سازمان/اداره محل اشتغال |
کمیته ملی المپیک |
10 |
0/3 |
0/3 |
|
سازمان توسعه و تجهیز مدارس |
19 |
7/5 |
7/8 |
|
|
سازمان محیط زیست |
17 |
1/5 |
9/13 |
|
|
سازمان ملی بهره وری |
7 |
1/2 |
0/16 |
|
|
فدراسیون های ورزشی |
44 |
3/13 |
2/29 |
|
|
وزارت آموزش عالی |
93 |
0/28 |
2/57 |
|
|
وزارت آموزش و پرورش |
84 |
3/25 |
5/82 |
|
|
وزارت ورزش و جوانان |
44 |
3/13 |
8/95 |
|
|
سایر ادارات |
14 |
2/4 |
100 |
|
|
پست سازمانی |
دبیر آموزشگاه |
38 |
4/11 |
4/11 |
|
کارشناس |
28 |
4/8 |
9/19 |
|
|
کارشناس مسئول |
46 |
9/13 |
7/33 |
|
|
رئیس اداره |
41 |
3/12 |
1/46 |
|
|
مدیر میانی سازمان |
56 |
9/16 |
0/63 |
|
|
مدیر ارشد سازمان |
15 |
5/4 |
5/67 |
|
|
مدرس دانشگاه |
95 |
6/28 |
1/96 |
|
|
سایر |
13 |
9/3 |
100 |
بررسی ویژگی های جمعیت شناختی جدول 2 نشان داد، بیشتر نمونه ها در مرحله کیفی مرد بودند. همه آن ها بیش از 15 سال سابقۀ پژوهشی یا اجرایی مرتبط با موضوع تحقیق داشتند. اکثراً عضو هیئت علمی دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی و دارای مدرک دکتری و دانشجوی دکتری بودند و حوزۀ مطالعاتی و کاری آن ها مدیریت ورزشی و محیط زیست بود. در بخش کمی نیز ویژگی های جمعیت شناختی نمونه های پژوهش مورد بررسی قرار گرفت. حدود 75 درصد شرکت کنندگان در پژوهش مرد بودند. میانگین سنی آنان حدود41 سال بود. بیشتر (72 درصد) شرکت کنندگان سابقه کاری10 سال و بیشتر داشتند. حدود 95 درصد شرکت کنندگان دارای تحصیلات کارشناسی ارشد و بالاتر بودند. بیشترین درصد پاسخ دهندگان در آموزش عالی و کمترین درصد در سازمان ملی بهره وری مشغول به کار بودند. بیشترین نسبت شرکت کنندگان اعضای هیئت علمی دانشگاه، مدیرمیانی سازمان، کارشناس مسئول، رئیس اداره، دبیر آموزشگاه، کارشناس ادارات ورزش و کمترین نسبت، مدیران ارشد سازمان بودند.
درابتدا تحلیل عاملی اکتشافی با الگوی مؤلفه های اصلی[28] روی داده ها صورت گرفت و از آزمون کرویت بارتلت[29]و ماتریس چرخش یافته استفاده شد. مقدار 94/0=KMO و آزمون بارتلت (001/0=P، 741= df، 08/7101= بارتلت) درجدول 3 نشان دهنده قابل توجیه بودن اجرای تحلیل عاملی بود. (میرز[30]و همکاران، 1396)
جدول3: اندازه های KMO و نتایج آزمون کرویت بارتلت
|
KMO |
کرویت بارتلت |
df |
سطح معناداری |
|
94/0 |
08/7101 |
741 |
001/0 |
در ادامه جهت تصمیم گیری پیرامون تعداد عامل های استخراجی، به ارزش ویژه[31] -که باید حداقل 1 باشد- نسبت واریانس تبیین شده توسط هر عامل و نمودار چرخش یافته ارزش‌های ویژه اسکری[32] استناد گردید. تحلیل اولیه ساختاری، 15 عامل با واریانس تبیین شده 26/67 درصد را به دست می‌داد. در این ساختار عبارت هایی فاقد بار عاملی مورد نظر(30/0) و نیز عبارت هایی با بار عاملی مغشوش ذیل سه یا دو عامل وجود داشت. نمودار اسکری از این ساختار حمایت نمی‌کرد. با حذف عبارت های فاقد شرایط فوق، تحلیل مجدداً اجرا شد. نتیجه نشان داد که واریانس تبیین شده در ساختار هفت عاملی برابر با 77/61 بوده و تمامی عبارت‌ها تنها ذیل یک عامل بار شدند. نمودار اسکری از این ساختار حمایت کرد و حداقل ارزش ویژه برای عامل ها 06/1 بود. مشخصه آماری اولیه حاصل از اجرای تحلیل مؤلفه‌های اصلی در شکل 1 آمده است. در ادامه جهت استخراج عامل‌های مناسب، تحلیل عاملی با چرخش پروماکس اجرا شد (هومن، 1393). بررسی مشخصه های آماری اولیه و ماتریس ساختار حاصله، در جدول 4 نشان داد که عبارات فاقد پیچیدگی و عامل ها شفاف هستند.
جدول4: مشخصه‌های آماری اولیه و ماتریس ساختار 7 عاملی چرخش یافته در بهره وری سبز در ورزش
|
ردیف |
شماره عبارت |
عامل ها |
ردیف |
شماره عبارت |
عامل ها |
|||||
|
اول |
دوم |
سوم |
چهارم |
پنجم |
ششم |
هفتم |
||||
|
1 |
5 |
85/0 |
|
|
|
26 |
44 |
84/0 |
|
|
|
2 |
4 |
82/0 |
|
|
|
27 |
45 |
79/0 |
|
|
|
3 |
9 |
79/0 |
|
|
|
28 |
47 |
73/0 |
|
|
|
4 |
7 |
71/0 |
|
|
|
29 |
46 |
71/0 |
|
|
|
5 |
8 |
68/0 |
|
|
|
30 |
39 |
65/0 |
|
|
|
6 |
10 |
67/0 |
|
|
|
31 |
50 |
37/0 |
|
|
|
7 |
3 |
56/0 |
|
|
|
32 |
37 |
|
81/00 |
|
|
8 |
58 |
|
78/0 |
|
|
33 |
34 |
|
81/0 |
|
|
9 |
57 |
|
77/0 |
|
|
34 |
35 |
|
70/0 |
|
|
10 |
56 |
|
77/0 |
|
|
35 |
38 |
|
55/0 |
|
|
11 |
54 |
|
76/0 |
|
|
36 |
25 |
|
|
70/0000 |
|
12 |
53 |
|
76/0 |
|
|
37 |
26 |
|
|
65/0 |
|
13 |
52 |
|
61/0 |
|
|
38 |
28 |
|
|
63/0 |
|
14 |
15 |
|
|
82/0 |
|
39 |
29 |
|
|
59/0 |
|
15 |
13 |
|
|
79/0 |
|
|
|
|
|
|
|
16 |
14 |
|
|
79/0 |
|
|
|
|
|
|
|
17 |
24 |
|
|
79/0 |
|
|
|
|
|
|
|
18 |
23 |
|
|
69/0 |
|
|
|
|
|
|
|
19 |
63 |
|
|
|
84/0 |
|
|
|
|
|
|
20 |
67 |
|
|
|
72/0 |
|
|
|
|
|
|
21 |
66 |
|
|
|
71/0 |
|
|
|
|
|
|
22 |
61 |
|
|
|
64/0 |
|
|
|
|
|
|
23 |
68 |
|
|
|
63/0 |
|
|
|
|
|
|
24 |
64 |
|
|
|
57/0 |
|
|
|
|
|
|
25 |
69 |
|
|
|
43/0 |
|
|
|
|
|
|
ارزش ویژه |
64/14 |
18/2 |
88/1 |
75/1 |
|
|
46/1 |
12/1 |
06/1 |
|
|
درصد واریانس تبیین شده |
53/37 |
60/5 |
82/4 |
48/4 |
|
|
74/3 |
88/2 |
72/2 |
|
|
درصد تجمعی |
53/37 |
13/43 |
94/47 |
43/52 |
|
|
17/56 |
05/59 |
77/61 |
|
شکل1: نمودار اسکری مجموعه 39 عبارتی
بر پایه این ماتریس، عبارت هایی که به طور مشترک با یک عامل همبسته بودند، تشکیل یک زیر مقیاس دادند. این زیر مقیاس‌ها به ترتیب بیشترین بار عاملی و نیز مقایسه با ساختار نظری اولیه نام گذاری گردید. تعداد عبارات و نام هر یک از آن ها در جدول 5 نشان داده شده است. مقایسه ساختار این جدول با نسخه اولیه نشان می دهد که از عامل مدیریت و برنامه ریزی، 5 عبارت، از عامل کالبدی، 7 عبارت، از عامل فرهنگ دانش، 4 عبارت، از عامل نیروی انسانی، 2 عبارت، از عامل آموزش و پژوهش، 6 عبارت، از عامل کنترل و نظارت، 4 عبارت و در نهایت از عامل قوانین و مقررات، 3 عبارت به علت نداشتن بار عاملی حداقلی (30/0) یا بار شدن ذیل دو عامل و بیشتر حذف شدند.
جدول5: تعداد عبارت ها و عوامل تشکیل دهنده پرسشنامه بهره وری سبز در ورزش
|
عامل |
تعداد عبارات |
عبارات |
نام عامل |
|
اول |
7 |
1، 2، 3، 4، 5، 6، 7 |
مدیریت و برنامه ریزی |
|
سوم |
5 |
14، 15، 16، 17، 18 |
کالبدی |
|
هفتم |
4 |
36، 37، 38، 39 |
فرهنگ و نگرش |
|
ششم |
4 |
32، 33، 34، 35 |
نیروی انسانی |
|
پنجم |
6 |
26، 27، 28، 29، 30، 31 |
آموزش و پژوهش |
|
دوم |
6 |
8، 9، 10، 11، 12، 13 |
کنترل و نظارت |
|
چهارم |
7 |
19، 20، 21، 22، 23، 24، 25 |
قوانین و مقررات |
جهت پاسخ به سوال اول تحقیق مبنی بر شناسایی عوامل مؤثر در پیاده سازی بهره وری سبز در ورزش و نحوه ارتباط آن ها با یکدیگر- بر اساس ماتریس چرخش یافته مندرج درجدول4 و تعداد عبارت ها و عوامل مندرج در جدول 5- هفت عامل مدیریت و برنامه ریزی، کالبدی، نیروی انسانی، فرهنگ و نگرش، آموزش و پژوهش، کنترل و نظارت و قوانین و مقررات به عنوان عوامل موثر در پیاده سازی بهره وری سبز در ورزش کشور شناسایی و معرفی گردید. عوامل ذکر شده در شکل 2 ارائه شده است.
شکل2: عوامل (مولفه های) بهره وری سبز در ورزش
برای شناسایی ارتباط درونی عوامل از مدل سازی معادلات ساختاری با PLS استفاده گردید و همبستگی متغیرهای پژوهشی به عنوان زیربنای مدل های ساختاری انجام شد. ماتریس همبستگی این متغیرها در جدول 6 ارائه شده است.
جدول 6: ماتریس همبستگی متغیرهای پژوهشی
|
متغیرها |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
**50/0 |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
**52/0 |
**47/0 |
1 |
|
|
|
|
|
|
**50/0 |
**46/0 |
**46/0 |
1 |
|
|
|
|
|
**49/0 |
**49/0 |
**58/0 |
**53/0 |
1 |
|
|
|
|
**48/0 |
**49/0 |
**45/0 |
**43/0 |
**56/0 |
1 |
|
|
|
**44/0 |
**46/0 |
**49/0 |
**41/0 |
**51/0 |
**48/0 |
1 |
|
|
**77/0 |
**73/0 |
**72/0 |
**71/0 |
**79/0 |
**75/0 |
**75/0 |
1 |
|
|
|
|
|
|
*P05/0≥ |
**P01/0≥ |
||
یافته های جدول6 نشان از روابط مثبت و معنا داری بین تمامی متغیرها داشت (01/0≥P). بیشترین ضریب همبستگی خرده مقیاس‌ها، میان فرهنگ و نگرش با آموزش و پژوهش (58/0=r) و کمترین آن میان نیروی انسانی با قوانین و مقررات (41/0=r) مشاهده شد. آموزش و پژوهش بیشترین (79/0=r) و مدیریت و برنامه ریزی (77/0=r )، عوامل کنترل ونظارت (75/0=r)، قوانین و مقررات (75/0=r)، عوامل کالبدی (73/0=r)، عوامل فرهنگ ونگرش (72/0=r) و نیروی انسانی (71/0=r) کمترین همبستگی را با پیاده سازی استراتژی بهره وری سبز داشتند.
درادامه جهت پاسخ به سوال دوم پژوهش مبنی بر اولویت بندی عوامل مؤثر بهره وری سبز در ورزش کشور، از تحلیل ماتریس اهمیت- عملکرد براساس نتایج مدل سازی مسیری استفاده شد. نتایج تحلیل در جدول 7 آمده است.
جدول7 : تحلیل اهمیت- عملکرد
|
سازه |
اهمیت |
عملکرد |
اولویت ها |
||
|
ضریب |
رتبه |
ضریب |
رتبه |
||
|
مدیریت و برنامه ریزی |
181/0 |
5 |
198/76 |
4 |
6 |
|
کالبدی |
176/0 |
6 |
620/76 |
1 |
7 |
|
فرهنگ و نگرش |
185/0 |
4 |
339/75 |
5 |
3 |
|
نیروی انسانی |
185/0 |
4 |
203/73 |
7 |
2 |
|
آموزش و پژوهش |
215/0 |
1 |
902/74 |
6 |
1 |
|
کنترل و نظارت |
201/0 |
2 |
287/76 |
2 |
5 |
|
قوانین و مقررات |
190/0 |
3 |
266/76 |
3 |
4 |
نتایج جدول7 نشان داد که آموزش و پژوهش دارای بیشترین اهمیت و عامل کالبدی دارای کمترین اهمیت است. در بعد عملکرد نیز کالبدی دارای بیشترین عملکرد و نیروی انسانی دارای کمترین عملکرد است. بر این اساس به ترتیب عوامل آموزش و پژوهش، نیروی انسانی، فرهنگ و نگرش، قوانین و مقررات، کنترل و نظارت، مدیریت و برنامه ریزی و در نهایت مؤلفه کالبدی در اولویت‌های استراتژی بهره وری سبز در ورزش کشور قرار گرفتند.
بر اساس یافته های تحقیق، گویه های هر یک از عوامل مؤثر معرفی شدند. تربیت نیروی انسانی دانشگاهی با گرایش تحصیلی بهره وری سبز، بررسی تحلیلی انواع فناوری جدید در صرفه جویی منابع و انرژی، بررسی اثرات مثبت توسعه و پیاده سازی بهره وری سبز بر کیفیت زندگی وایمنی افراد، بررسی راهکارهای تدوین برنامه جامع ورزش، آموزش استراتژی و اهداف بهره وری سبز، تشریح و تبیین ویژگی های کالا و خدمات مطلوب ورزشی به ترتیب ازمهم ترین زیر مؤلفۀ «آموزش و پژوهش» بود. تخصیص حقوق کافی و تسهیلات رفاهی به کارکنان و مدیران مجری استراتژی بهره وری سبز، به کارگیری مربیان و مدیران ورزشی کارآمد و کارآزموده، میزان تحصیلات تخصصی و تجربه مدیران ورزش به ترتیب از مهم ترین زیر مؤلفۀ «نیروی انسانی» ذکر شدند. ترویج روحیه تعهد ومسئولیت پذیری، تغییر نگرش افراد نسبت به بهره وری سبز و نقش آن در توسعه پایدار ورزش، ترویج فرهنگ سبز اندیشیدن در فضای کاری، ترویج فرهنگ صرفه جویی وکاهش هزینه در ورزش، به ترتیب از مهم ترین گویه های مؤلفه «فرهنگ ونگرش» بودند. تنظیم آیین نامه امتیاز دهی زیست محیطی درفضاهای ورزشی، تنظیم و ارائه اصول و نظام هدایتگر در استراتژی بهره وری سبز و الزام همه کارگزاران دراقدام به آن، اتخاذ سیاست های حمایتی و تشویقی جهت مجریان بهره وری سبز، تعیین ضوابط ومعیارهای لازم جهت کاهش مصرف منابع و انرژی، تعیین ضوابط و معیارهای ایمنی در روند طراحی، احداث و بهره برداری از اماکن ورزشی، اعمال مقررات منع ایجاد مزاحمت های صوتی و بلاخره تبیین و تنظیم دستور العمل کیفیت کالا و خدمات ارائه شده در سازمان های ورزشی، از مهم ترین زیر مؤلفه های «قوانین و مقررات» می باشد. وارسی و تعمیر منظم وسایل و تجهیزات، نظارت بر تهیه وسایل وتجهیزات ورزشی مورد نیاز منطبق با شاخص های زیست محیطی و استاندارد های فدراسیون جهانی، تعیین و استخراج شاخص های اندازه گیری، ارزیابی دوره ای منظم و تدوین چک لیست های نظارتی، ارزیابی و نظارت کافی در فرایند ساخت، بهره برداری و مدیریت فضاهای ورزشی، کنترل و بازبینی کیفیت روشنایی، سیستم های سرمایشی، گرمایشی و تهویه هوا و بالاخره نظارت و کنترل بر اعتبارات و نحوه هزینه کرد آن، به ترتیب از مهم ترین گویه های «کنترل ونظارت» است. برنامه ریزی جهت مشارکت سازمان یافته و مؤثرکارکنان، همکاری و تعامل با حامیان مالی و تامین کنندگان مواد اولیه در پروژه های زیست محیطی، طراحی سبک مدیریتی مبتنی بر نظام زیست کارآمد، برخورداری مدیران ورزشی از دانش زیست محیطی، تعامل با سایر سازمان ها، عملکرد مدیران ورزشی در قبال ایمنی، رفاه و آسایش کارکنان و کسب مشارکت فکری از آنان و بلاخره پیش بینی و اختصاص بودجه کافی برای ساخت، نگهداری، و مدیریت فضاهای ورزشی از مهم ترین زیر مؤلفۀ بخش «مدیریت و برنامه ریزی» می باشد. قابلیت توسعه پذیری فضاها، ملاحظه شرایط فرهنگی و اجتماعی، توجه به ضرورت احداث فضای ورزشی جدید، انطباق‌پذیری و انعطاف پذیری اماکن ورزشی و نیز توجه به استاندارد ها و معیارهای بین‌المللی رشته ورزشی مورد نظر، به ترتیب از مهم ترین شاخص های عوامل «کالبدی» بیان گردید.
عوامل هفتگانه شناسایی شده- با توجه به بزرگی ضرایب و اهمیت- به همراه گویه های هر مؤلفه، با عنوان مدل مفهومی تحقیق (به صورت دایره ای درجهت عقربه های ساعت) چیدمان و در شکل 3 ارائه شده است.
در ضمن از معیارهای R2 و Q2 برای بررسی برازش مدل های ساختاری و قدرت پیش بینی آن و نیز از معیار برازش(GoF) به منظور ارزیابی کلی مدل استفاده شد. نتایج ضرایب استخراجی آن به ترتیب 99/0 و 52/0 ومقدار GoF (58/0) به دست آمده، نشان دهنده برازش قوی مدل (58/0>36/0) و مطلوب بودن آن بود. معیارهای مذکور در جدول 8 ارائه شده است.
جدول8 : بررسی معیارهای برازش مدل
|
معیار |
ضریب استخراجی |
وضعیت |
|
معیار R2 |
99/0 |
مطلوب |
|
معیار Q2 |
52/0 |
مطلوب |
شکل3: مدل مفهومی تحقیق
بارهای عاملی نشانگرها بر روی سازه هفتگانه بهره وری سبز محاسبه و در جدول 9 ارائه شده است. نتایج نشان می دهد که ضرایب t در تمامی نشانگرها بر روی سازه های متناظر با آن ها از 96/1 (در سطح05/0) بزرگتر بوده و معنادار هستند. (داوری و رضازاده، 1392)
جدول9: بارهای عاملی نشانگرها بر روی سازه هفتگانه بهره وری سبزدر ورزش
|
سازه |
محتوای نشانگرها |
مقادیر t |
|
مدیریت و برنامه ریزی |
طراحی سبک مدیریتی مبتنی بر نظام «زیست کارآمد» در ورزش کشور. |
57/24 |
|
تعامل با سازمانها در مبحث «بهره‌وری سبز» جهت استفاده از ظرفیت و مساعدت آنها در ورزش کشور |
55/19 |
|
|
برخورداری مدیران ورزشی کشور از دانش«زیست محیطی» و به کارگیری آن دراجرای بهره وری سبز |
73/29 |
|
|
برنامه ریزی جهت مشارکت کارکنان و مشتریان در اجرای استراتژی بهره وری سبز |
39/26 |
|
|
همکاری وتعامل باحامیان مالی و تامین کنندگان مواد اولیه...و سازندگان اماکن ورزشی |
71/27 |
|
|
عملکرد مدیران ورزشی در قبال ایمنی، رفاه و آسایش کارکنان و کسب مشارکت فکری ازآنان. |
96/11 |
|
|
7. پیش بینی واختصاص بودجه کافی برای ساخت،نگهداری،تعمیر ومدیریت فضاهای ورزشی بر اساس استاندارد های زیست محیطی. |
72/16 |
|
|
کالبدی |
14. توجه به ضرورت احداث «فضای ورزشی جدید» با نظر به هزینه های درازمدت آن. |
56/22 |
|
15. توجه به استاندارد ها و معیارهای جهانی وبین‌المللی رشته ورزشی مورد نظر. |
24/23 |
|
|
16. توجه به شرایط فرهنگی واجتماعی منطقه در طراحی واحداث فضاهای ورزشی. |
90/28 |
|
|
17. توسعه پذیری فضاهای ورزشی طراحی شده و تناسب آن با جمعیت استفاده کنندگان در آینده. |
15/35 |
|
|
18. انطباق‌پذیری و انعطاف‌پذیری اماکن ورزشی کشور با نیازهای گروه های سنی مختلف کاربران. |
23/25 |
|
|
فرهنگ‌و‌نگرش |
36. ترویج فرهنگ سبز اندیشیدن درفضای کاری دستگاه های ورزشی کشور |
69/25 |
|
37. تغییر نگرش مدیران و افراد جامعه به این مهم که: تحقق و پیاده سازی استراتژی بهره وری سبز، یکی از... .زیر بناهای اصلی توسعه پایدار ورزش کشور است. |
77/23 |
|
|
38. ترویج روحیه مسئولیت پذیری وتعهد در بین کارکنان و مدیران ورزشی و سایر افراد جامعه نسبت به استراتژی بهره وری سبز. |
26/35 |
|
|
39. ترویج فرهنگ صرفه جویی وکاهش هزینه دستگاه های ورزشی و احساس مسئولیت در خصوص نسل های آینده. |
13/15 |
|
|
نیروی انسانی |
32. میزان تحصیلات تخصصی کارکنان ،مدیران و سرپرستان ورزش کشور. |
05/30 |
|
33. میزان تجربه کارکنان، مدیران و سرپرستان شاغل در بخش‌های متعدد ورزش. |
28/26 |
|
|
34. تخصیص حقوق کافی و سایر تسهیلات رفاهی برای کارکنان، مدیران و مجریان استراتژی بهره وری سبز در ورزش کشور. |
10/37 |
|
|
35. به کارگیری مربیان و مدیران ورزشی کارآمد و کارآزموده جهت ارائه کالا وخدمات مناسب به منظورجذب مشتریان جدید. |
19/29 |
|
|
آموزش و پژوهش |
26. آگاه سازی و آموزش استراتژی و اهداف بهره وری سبز به کارکنان ،متقاضیان و استفاده کنندگان از… کالاها و خدمات ورزشی. |
19/15 |
|
27. تربیت نیروی انسانی دانشگاهی با گرایش تحصیلی « بهره وری سبز » جهت مدیریت اماکن ورزشی |
56/32 |
|
|
28. بررسی اثرات مثبت توسعه و پیاده سازی بهره وری سبز بر کیفیت زندگی و...استفاده کنندگان از کالا وخدمات ورزشی |
66/18 |
|
|
29. بررسی تحلیلی انواع فناوری های جدید مورد استفاده در افزایش صرفه جویی منابع . در بخش های… عملیاتی ورزش کشور |
46/30 |
|
|
30. بررسی راهکارهای تدوین برنامه های جامع و هماهنگ به منظور تعیین خط و مشی های زیست محیطی ورزش کشور. |
95/19 |
|
|
31. بررسی،تشریح و تبیین ویژگی های مطلوب کالا و خدمات ورزشی مناسب جهت عرضه به متقاضیان |
81/16 |
|
|
کنترل و نظارت |
8. تعیین و استخراج شاخص های اندازه گیری، ارزیابی دوره ای منظم و... بهره وری سبز در ورزش کشور. |
77/19 |
|
9. ارزیابی و نظارت کافی در فرایند ساخت، بهره برداری ... و مدیریت اماکن و فضاهای ورزشی کشور. |
53/19 |
|
|
10. کنترل و نظارت برتهیه وسایل وتجهیزات ورزشی مورد نیاز منطبق با شاخص ها ی زیست محیطی واستاندارد های فدراسیون های |
21/20 |
|
|
11. کنترل و بازبینی کیفیت روشنایی، سیستم های سرمایشی، گرمایشی و تهویه هوا(به ویژه در اماکن سر پوشیده |
81/18 |
|
|
12. معاینه، وارسی ،تعمیر و ترمیم روزانه وسایل و تجهیزات ورزشی پس از انجام تمرین و مسابقات |
53/28 |
|
|
13. نظارت و کنترل بر اعتبارات تخصیص یافته ونحوه هزینه کرد آن درطی فرایند طراحی و... اماکن ورزشی |
04/18 |
|
|
قوانین و مقررات |
19. تنظیم و ارائه اصول و نظامی هدایتگر جهت دستیابی وپیاده سازی استراتژی بهره‌وری سبزدر ورزش |
60/24 |
|
20. اتخاذ ضوابط وتمهیدات لازم جهت حمایت(سیاست های تشویقی)از مالکان، مدیران و...پایبند به استراتژی سبز |
15/26 |
|
|
21. تنظیم آیین نامه امتیاز دهی زیست محیطی به فضاهای ورزشی و ارائه تسهیلات بهتر به مجریان بهره وری .. |
80/30 |
|
|
22. تعیین ضوابط ومعیارهای لازم جهت کاهش مصرف منابع وانرژی و مدیریت بهینه آن در اماکن ورزشی |
41/19 |
|
|
23. تعیین ضوابط و معیارهای ایمنی در روند طراحی، احداث وبهره برداری از اماکن ، تجهیزات... ورزشی |
25/20 |
|
|
24. تبیین وتنظیم دستور العملی در خصوص کیفیت کالا وخدمات ارائه شده توسط سازمان های ورزشی |
30/17 |
|
|
25. اعمال مقررات منع ایجاد مزاحمت های صوتی در اماکن و فضا های ورزشی کشور |
74/20 |
بحث ونتیجه گیری
نتایج به دست آمده از این پژوهش نشان می دهد که هفت عامل آموزش و پژوهش، نیروی انسانی، فرهنگ و نگرش، قوانین و مقررات، کنترل و نظارت، مدیریت و برنامه ریزی و کالبدی در پیاده سازی استراتژی بهره وری سبز در ورزش مؤثر می باشد.
در پژوهش حاضر اثر گذارترین عامل (مؤلفه) در بهره وری سبز، آموزش و پژوهش بود. این یافته ها با نتایج سایر تحقیقات همخوانی دارد. در این زمینه ، براتیسادا[33] (2015 :23) به ضرورت افزایش آگاهی و توسعه مهارت ها جهت ارتقای توسعه سبز (با تمرکز بر بهره وری سبز) اشاره داشته است. فلاح و همکاران (1394 :186) عامل آموزش و پژوهش را به عنوان سومین مؤلفۀ اصلی بهره وری سبز ذکر کردند. اینمیکسای (2017) آگاه سازی را گام اول در مسیر بهره وری پایدار معرفی و اطلاع از ابزار های آن را برای رشد بهره وری سبز ضروری دانسته است (به نقل از هورسان و همکاران، 85:1396 ). به نظر می رسد عامل آموزش و پژوهش، از طریق آگاه سازی و آموزش اهداف ( اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی) بهره وری سبز، قدرت تولید نیروی کار را افزایش می دهد و موجب عرضه کالا و خدمات ورزشی بهتر و ارزنده تری می شود. بنابراین با تمرکز بر آموزش و توسعه کارکنان و برگزاری دوره های آموزشی مورد نیاز و انتخاب روش های مناسب کار و نیز انجام پژوهش های کاربردی و بنیادی مرتبط، می توان تمهیدات لازم برای پیاده سازی استراتژی بهره وری سبز را فرآهم آورد.
اولویت دوم در پیاده سازی بهره وری سبز، عامل (مؤلفه) نیروی انسانی می باشد. با نگاهی به تحقیقات صورت گرفته روشن می شود که نتایج این تحقیقات همراستا با پژوهش حاضر است. عامل نیروی انسانی در تحقیقات ندری (199:1388)، غلامرضا پور (175:1389) و فروغی پور و همکاران (18:1390) به عنوان عوامل مؤثر در بهره وری اماکن ورزشی استان های لرستان، مازندران و همدان بیان گردیده است. آرمبین و همکاران (59:1391) نیروی انسانی را (به لحاظ اهمیت) به عنوان دومین عامل مؤثر در افزایش بهره‌وری اماکن و فضاهای سرپوشیده استان کرمان معرفی کرده است. مسجدی و رضایی صوفی (1395: 154) نیروی انسانی ماهر و تعداد استفاده کنندگان از اماکن ورزشی را از عوامل مؤثر افزایش بهره وری اماکن ورزشی شهرداری اصفهان اعلام نموده است. زمانی (1390 :147) نیروی انسانی را به عنوان چهارمین جزء نظام بهره وری سبز در شرکت سایپا معرفی نمود. لوگاموسو و سوهایزا (49 :2010) سلامت و ایمنی کارکنان و افزایش سطح مشارکت نیروی انسانی را موجب بهبود بهره وری سبز دانستند. همچنین، گاندهی و همکاران (96:2015) به ضرورت تخصص فنی انسانی برای موفقیت طرح های زنجیره تامین سبز اشاره داشتند. لونو و هاریانی[34] (2017) هم عامل کیفیت منابع انسانی را در رشد بهره وری سبز مؤثر دانستند (به نقل از هورسان و همکاران،21:1396 ). به نظر می رسد تخصص مرتبط مدیران و توجه آنان به داشتن کارکنانی با سابقه، با انگیزه و مثبت‌نگر و ایجاد جوی صمیمانه در محیط کار در پیشبرد اهداف سازمان های ورزشی و بالا بردن عملکرد افراد تأثیر بسزایی دارد. همچنین، وجود سیستم مناسب پرداخت حقوق و دستمزد و پاداش بر اساس عملکرد، سبب بوجود آمدن حس رقابت و افزایش بهره وری سازمان می شود ( کیانی ،1394: 126). لذا لازم است جهت اجرای سیاست های کارآمد بهره وری سبز به نیروی انسانی به عنوان دارایی های هوشمند سازمان ورزشی توجه شود.
عامل (مؤلفه) فرهنگ و نگرش، اولویت سوم در پیاده سازی بهره وری سبز در ورزش را به خود اختصاص داد. نتایج این بخش در راستای یافته های سایر تحقیقات بود. حاج حسینی مهریزی و همکاران (1390 :5) ایجاد و حفظ انگیزش پرسنل در کل فرایند صنایع نساجی و صالحی و همکاران (1391 :83 ) ایجاد جوی صمیمانه در محیط کار بین کارکنان و مدیران را از عوامل تاثیر گذار در بهره وری سازمان بیان کردند. جعفری (1394: 12) عوامل اجتماعی- فرهنگی و حفاظت از محیط زیست را در بهره وری سبز مؤثر دانسته است. فلاح و همکاران (1394: 186) عامل فرهنگ را به عنوان دومین مؤلفۀ اصلی بهره وری سبز در سازمان مترو تهران معرفی کردند. همچنین، لونو و هاریانی (2017) عامل فرهنگ را در رشد بهره وری سبز اثر گذار و جعفری و معمار زاده طهران (1396: 240) عامل فرهنگ را در رشد بهره وری سبز و بهره وری کارکنان مؤثر دانستند. به نظر می رسد که ترویج تفکر سبز اندیشیدن و مشارکت دادن کارکنان در تصمیم گیری ها و تعیین اهداف و برنامه های بهره وری سبز باعث احساس مسئولیت بیشترکارکنان و در نهایت افزایش بهره وری و کارایی سازمان می شود. در واقع می توان گفت که فرهنگ عامل تعیین کننده رفتارهای افراد در جامعه است و رفتارهای تک تک افراد نشات گرفته از این عامل مهم می باشد (ادهمی و اکبر زاده، 1390: 56). از این رو جهت پیاده سازی استراتژی بهره وری سبز باید مد نظر قرار گیرد.
اولویت چهارم در پیاده سازی بهره وری سبز در ورزش، عامل (مؤلفه) قوانین و مقررات می باشد. هویی شی و همکاران (2017: 105) اتخاذ مقررات استراتژیک را به طور مثبت با بهره وری سبز مرتبط دانسته و کامرال وشمس (2017: 191) فقدان قوانین مربوط به بهره وری سبز، نبود حمایت از مدیریت ارشد و کمبود انگیزه های دولت و عدم حمایت مالی را از مهم ترین چالش های برنامه های سبز قلمداد نموده اند. در تحقیق فلاح وهمکاران (1394: 186) مؤلفه قوانین و مقررات به عنوان اصلی ترین مؤلفه بهره وری سبز در سازمان مترو تهران معرفی شده است. یافته های تحقیق، بیانگر گستردگی و عمق این مولفه است و باید اذعان نمود که رعایت قوانین و مقررات و تلاش برای درست انجام دادن کارها باعث تداوم، رشد و شکوفایی سازمان می‌شود که خود اشاره به مفهوم بهره‌وری دارد. به نظر می رسد که لزوم ارائه دستورالعمل‌ها وتنظیم آیین نامه ها ازسوی سازمان های بالادستی- جهت پیاده سازی استراتژی بهره وری سبز – در اولویت های پایین تر از آموزش و پژوهش، نیروی انسانی و فرهنگ و نگرش قرار گرفته است. شاید دلیل آن مربوط به مفهوم و ماهیت بهره وری سبز است، چرا که آن بیشتر طرز نگرش و مدیریت است و چه بسا که الزام کارگزاران در اقدام به آن تاثیر چندانی نداشته باشد.
عامل (مؤلفه) کنترل و نظارت، در اولویت پنجم پیاده سازی بهره وری سبز در ورزش جای گرفت. نتایج این بخش با یافته های پژوهش ندری (1388: 119)، غلامرضا پور (1389: 175) و آرمبین و همکاران (1391: 58) که بخش نظارت و ارزیابی را به عنوان عامل مؤثر در بهره وری اماکن ورزشی استان های لرستان، مازندران و کرمان عنوان کرده اند، همخوانی دارد. همچنین جعفری و معمار زاده طهران (1396: 240) مؤلفه ارزیابی عملکرد را از مهمترین عوامل مؤثر در بهره وری سازمان و نیروی انسانی معرفی کردند. هویی شی و همکاران (2017: 105) عامل نظارت وکنترل را بطور مثبت با بهره وری سبز مرتبط دانسته است. شاید یکی از دلایل قرار گرفتن این مولفه در اولویت پایین تر، مشخص نبودن شاخص های موجود و ملاک های مد نظر (مطابق با ملاحظات زیست محیطی) در بهره وری سبز ورزش باشد. پس باید شرح وظایف، تعیین و ملاک ها به طور شفاف بیان گردند. مؤلفه کنترل و نظارت به عنوان ابزاری مطمئن، با ایجاد نظم در تمام فرایند سازمان های ورزشی موجب تحقق برنامه های استراتژی بهره وری سبز می شود.
عامل ششم درپیاده سازی بهره وری سبز در ورزش، مؤلفه مدیریت و برنامه ریزی می باشد. دراین راستا، فروغی پور و همکاران (1390: 18) بخش مدیریت و برنامه‌ریزی را عامل مؤثر در بهره وری اماکن ورزشی همدان اعلام کرده اند. غلامرضا پور (1389: 175) عوامل «مدیریت» وعوامل «برنامه ریزی» را به طور مجزا به عنوان دو مؤلفه اصلی مؤثر در شیوه های بهره وری اماکن ورزشی مازندران اعلام کرد و آرمبین و همکاران (1391: 58) بخش مدیریت را به عنوان مؤثرترین عامل در بهره وری اماکن ورزشی سرپوشیده استان کرمان معرفی کردند. گاندهی و همکاران (2015: 96) تعهد بالای مدیریتی را از عوامل مؤثر در موفقیت طرح های زنجیره تامین سبز مطرح نمودند. در تحقیق فلاح و همکاران (1394: 186) مؤلفه مدیریت جزو مؤلفه های اصلی و از لحاظ رتبه بندی در جایگاه چهارم قرار گرفته است. درتحقیق راستگو و همکاران (1396 :11) اثر عوامل مدیریتی بر بهره وری مورد تأیید و جعفری و معمار زاده طهران (240:1396) مؤلفه حمایت سازمانی، وضوح شغل وسبک مدیریت را در بهره وری کارکنان مؤثر دانستند. ژیانگ[35] و همکاران (2017) رشد بهره وری سبز را مستلزم تغییرکارایی ساختاری عنوان نمودند (ژیانگ، جین فیلیپ و هرو[36]، 2017 : 37). علیرغم این که این مؤلفه در اولویت های پایین ترجای گرفته، لیکن با اتخاذ سبک مدیریتی صحیح و برنامه ریزی اصولی می توان موجبات پیاده سازی استراتژی بهره وری سبز را فراهم آورد.
در آخرین اولویت از نظر تاثیر گذاری، عامل (مؤلفه) کالبدی قرار دارد. نتایج این بخش تحقیق در راستای پژوهش ندری (1388 :119) و فروغی پور و همکاران (1390: 18) بوده که بخش کالبدی را به عنوان عامل مؤثر در بهره وری اماکن ورزشی استان لرستان و همدان بیان کردند. همچنین غلامرضا پور (1389: 175) و مسجدی و رضایی صوفی (154:1395) امکانات و تجهیزات را به عنوان عامل موثر در بهره وری اماکن ورزشی استان مازندران و شهرداری اصفهان برشمردند. ژیانگ و همکاران (2017: 37) رشد بهره وری سبز در سطح کلان را مستلزم پیشرفت تکنولوژی، تغییر کارایی فنی و تغییر کارایی ساختاری دانستند. علیرغم این که این مؤلفه از حیث اهمیت در آخرین اولویت قرار گرفته، اما به دلیل گستره ی تاثیرش در طراحی، ساخت، تعمیرات و نگهداری فضاهای ورزشی از عوامل حائز اهمیت است و از آن جا که اماکن وتأسیسات ورزشی از ارکان مهم ورزش کشور هستند، باید مورد توجه ویژه قرار گیرد.
در مجموع با توجه به یافته های تحقیق مبنی بر وجود هفت مؤلفه اثر گداز در پیاده سازی بهره وری سبز در ورزش، پیشنهاد می شود مدیران سازمان های ورزشی با اتخاذ تصمیمات درست، بسترهای لازم برای اجرای استراتژی بهره وری سبز را فراهم آورند. به منظور تحقق این مهم می باید به طور مستمر به ایجاد ساز و کارهای آموزشی و پژوهشی در راستای ایجاد، حفظ و تداوم بهره وری سبز پرداخت، چرا که آموزش و پژوهش یکی از مهمترین اقدامات برای افزایش کارآمدی و افزایش بهره وری سازمان های ورزشی محسوب می شود.
نظر به این که ارتباط بهره‌وری سبز با نیروی انسانی انکار ناپذیراست و انسان صاحب دانش و تخصص می‌تواند از منابع سازمان بهترین استفاده را نماید، پیشنهاد می شود به مؤلفه «نیروی انسانی» به عنوان دارایی های هوشمند در سازمان های ورزشی توجه ویژه شود. اجرای بهره‌وری سبز بدون توجه به مقوله فرهنگ، بسیار مشکل است. فرهنگ سازمان هم نشات گرفته از فرهنگ و نگرش افراد است. لذا پیشنهاد می شود برنامه ریزی لازم جهت نهادینه شدن مؤلفه فرهنگ و نگرش- به عنوان عامل حیاتی به منظور هدایت رفتارهای اعضای جامعه به سوی بهره وری سبز- صورت پذیرد.
نظر به این که عامل کنترل و نظارت، ابزار مطمئنی برای رشد و توسعه و بهره وری سازمان های ورزشی است، پیشنهاد می شود دستور العمل های دقیق نظارتی به همراه قوانین و مقررات لازم با همکاری دستگاه های ورزشی در راستای اهداف بهره وری سبز تهیه و جهت اجرا ابلاغ گردد. همچنین برای بهبود و ارتقای بهره وری سبز باید مهارت های فنی مورد نیاز مدیران ورزشی شناسایی و برنامه ریزی لازم جهت ارتقای آن انجام گیرد.
همچنین سعی شود با ملاحظه شرایط فرهنگی و اجتماعی هر منطقه با توجه به استاندارد ها و معیارهای بین‌المللی رشته ورزشی مورد نظر، امکان استفادة بهینه و مقرون به صرفه از اماکن و تأسیسات ورزشی- به عنوان ارکان مهم ورزش کشور- محقق گردد و زمینه اجرای هر چه سریعتر بهره وری سبز در ورزش فراهم آید.
منابع
- ادهمی، عبدالرضا؛ اکبرزاده، الهام. (1390). «بررسی عوامل فرهنگی موثر بر حفظ محیط زیست شهر تهران (مطالعه موردی: مناطق 5 و 18 تهران)». نشریه جامعه شناسی مطالعات جوانان. شماره1، صص62-37.
- اسدی، رضا. (1391). «بهره وری سبز کلید توسعه پایدار». ماهنامه استاندارد. تهران. شماره 230، صص11-6
- آذر، عادل؛ غلامزاده، رسول و قنواتی، مهدی .(1391). مدل سازی مسیری- ساختاری در مدیریت. چاپ اول، نشر نگاه دانش
- آرمبین، مهدی؛ قهرمان تبریزی، کوروش و نورایی، طهمورث .(1391). «بررسی شیوه‌های افزایش بهره وری اماکن و فضاهای سرپوشیده ورزشی از دیدگاه مدیران ورزشی استان کرمان». پایان نامه کارشناسی ارشد تربیت بدنی، گرایش مدیریت ورزشی، دانشگاه شهید باهنر کرمان.
- جعفری، امیر و معمارزاده طهران، غلامرضا . (1396). «شناسایی مولفه های موثر بر بهره وری کارکنان در یک سازمان بهداشت و درمان نظامی». مجله طب نظامی. شماره 3. صص244-234.
- جعفری، سیده فرزانه. (1394). «ارائه مدلی به منظورشناسایی عوامل موثر بر بهره‌وری سبز در صنایع بوشهر و تأثیر آن بر کاهش آلودگی محیط‌زیست (مورد مطالعه: شهرک صنعتی منطقه ویژه اقتصادی بوشهر)». پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه خلیج فارس.
- چرنوشنکو، دیوید .(1384). مدیریت پایدار ورزش. مهری آزادی. تهران: انتشارات کمیته ملی المپیک
- حاج حسینی مهریزی، کاظم؛ محرم نژاد، ناصر؛ سالاری، امیرحسین و سالاری، شبنم. (1390). «ارائه مدل اجرایی مدیریت بهره وری سبز در صنایع نساجی». سومین کنفرانس ملی مهندسی نساجی و پوشاک. دانشگاه آزاد اسلامی واحد یزد.
- داوری، علی؛ رضازاده، آرش .(1392). مدل سازی معادلات ساختاری با نرم افزار pls. تهران: سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی
- راستگو، سمانه؛ میرکاظمی، سیده عذرا ؛ خراشادیزاده، محمد. (1396). «طراحی مدل مفهومی عوامل موثر بر بهره وری نیروی انسانی در فدراسیون های ورزشی کشور». فصلنامه مدیریت و توسعه ورزش. دانشگاه گیلان، سال ششم، شماره2، ص 15-1.
- زمانی، محسن. (1390). «شناسایی الزامات اجرا نظام بهره وری سبز و اولویت بندی آنها با استفاده از تکنیک های تصمیم گیری چندمعیاره MCDM (مورد مطالعه شرکت سایپا)». پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی.
- سجده ای، فراز. (1395). کارگاه تدوین سیاست های ارتقای بهره وری سبز درتایپه- تایوان. تهران: شرکت بهینه سازی مصرف سوخت ایران
- صالحی، سید رسول؛ حسین پور، محمد؛ برکت، غلامحسین . (1391). «عوامل موثر بر افزایش بهره وری نیروی انسانی در شهرداری اهواز». فصلنامه مطالعات مدیریت شهری واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی، شماره 12،ص95-78.
- طوبی، زینب .(1393). «شناسایی و اولویت بندی مولفه های بهره وری سبز در کارخانه زمزم تهران با استفاده از روش TOPSIS». اولین کنفرانس بین المللی مهندسی محیط زیست.
- عابدی، زهرا و شریعت مداری، آیدا .(1395). «نگاهی به بهره وری سبز». دوره آموزشی بهره وری سبز و محیط زیست.
- غلامرضاپور، مصیب. (1389). «بررسی شیوه بهره برداری و تعیین عوامل موثر بر بهره وری اماکن ورزشی استان مازندران». پایان نامه کارشناسی ارشد، موسسه آموزش عالی و غیر انتفاعی شمال-آمل.
- فروغی پور، حمید؛ صابونچی، رضا و تیپ، هادی. (1390). «ارزیابی بهره وری اماکن ورزشی از دیدگاه دبیران تربیت بدنی همدان». نشریه مدیریت ورزشی. شماره 11. صص 97-89.
- فلاح، صابر؛ رضوی، سیدحمیدرضا؛ ایمانی، عبدالمجید و امامقلی زاده، سعید. (1394). «شناسایی و رتبه بندی مولفه های استراتژی بهره وری سبز با رویکرد FAHP (سازمان مترو تهران)». نشریه پژوهش های مدیریت عمومی. شماره 28. صص191-167.
- کیانی، ندا و رادفر، رضا. (1394). «شناسایی ورتبه‌بندی عوامل موثر بر بهره‌وری سازمان با استفاده از مدل دیماتل». فصلنامه مدیریت بهره وری دانشگاه آزاد اسلامی. شماره 35. صص130-111.
- کاشف، میر محمد. ( 1388 ). مدیریت اماکن و فضاهای ورزشی. تهران: انتشارات بامداد کتاب
- مسجدی، محمد و رضایی صوفی، مرتضی. (1395). «عوامل موثر برافزایش بهره وری اماکن و فضاهای ورزشی شهرداری دراستان اصفهان». مقالات پوستر دومین همایش ملی انجمن علمی مدیریت ورزشی.
- ندری، امیر. (1388).«مطالعه میزان بهره وری اماکن ورزشی استان لرستان وارائه مدل». پایان نامه کارشناسی ارشد رشته مدیریت ورزشی، دانشگاه علامه طباطبایی.
- هورسان، حسام؛ هورسان، فائزه و بهرام نژاد، پریسا. (1396). «مجموعه سخنرانی ها و گزارش های کشوری پنجاه و نهمین اجلاس شورای حکام سازمان بهره وری آسیا». سازمان ملی بهره وری ایران. صص 27-21.
- Batuwitage, L. P. (2015). “Policy Development for Green Productivity Promotion in the Srilanka”. Workshop on Policy Development for Green Productivity Promotion, Taipei, Republic of China, PP 54-55.
- Bratasidam, L. (2015). “Green Productiyity and sustainable development”. Workshop on Policy Development for Green Productivity Promotion, Taipei, Republic of China, PP 23-26.
- Gandhi, M., Selladurai, V., Santhi, P. (2006). “Greenproductivity indexing: A practical step towards integrating environmental protection into corporate performance”. International Journal of Productivity and Performance Management, Vol. 55. No. 7.
- Hui, X., Yi-jun, Yuan. , Jing-jing, H. (2017). “Different Types Environmental Regulations and Heterogeneous Influence on “Green” Productivity: Evidence from China”. Ecological Economics.Vol. 132, PP 104-112.
- Hulland, J. (1999). “Use of Partial Least Squares (Pls) in Strategic Management Research: A Review of Four Recent Studies”. Strategic Management Journal, vol. 20, NO 2, PP 195-204.
- Kamrul .A, Shams. R. (2017). “Green public procurement implementation challenges in Australian public healthcare sector”. Journal of Cleaner Production,Vol. 152. PP 181-197.
- Logamuthu, L., Suhaiza, Z. (2010). “Factors Influencing the Implementation of Green Productivity Practices and its Effect on the Organisational Performance: A Comparision Study Between EMS 14001 and ISO 9000 Certified Companies in Malaysia”. Asian Journal of Information Technology, PP 45-53.
- Myers, L. S, Gamest. G & garuno, A. J. (2017). Applied Multivariate Research (Design and Interpretation). Tehran, Rosh
- Zhiyang .S, Jean-Philippe. B, Hervé .L. (2017). “Aggregate green productivity growth in OECD’s countries”. International Journal of Production Economics, Vol. 189, PP 30-39.
)