نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دکترای مدیریت راهبردی سازمان‌ها و رویدادهای ورزشی، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران،
2 استادیار، گروه تربیت بدنی و علوم ورزشی، دانشکده علوم انسانی، واحد ساوه، دانشگاه آزاد اسلامی، ساوه، ایران
3 دانشجوی دکتری مدیریت راهبردی سازمان‌ها و رویدادهای ورزشی، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
چکیده
هدف پژوهش حاضر، تعیین ارتباط بین کمال گرایی و خودتعیینی با راهبردهای مقابلهای دانشجویان تیم های ورزشی بود. جامعۀ آماری پژوهش شامل دانشجویان ورزشکار عضو تیم های ورزشی دانشگاه علم و صنعت (232 نفر) بود که نمونۀ آماری نیز کلشمار در نظر گرفته شد. ابزار پژوهش، «پرسشنامۀ کمالگرایی چند بُعدی» (فراست و همکاران، 1990) با ضریب پایایی 87/0، «پرسشنامۀ تنظیم رفتاری ورزش» (لانسدیل و همکاران، 2008) با ضریب پایایی 8/0 و «مهارت های مقابله ای ورزشی» (اسمیت و همکاران، 1995) با ضریب پایایی896/0 بود. تجزیه و تحلیل داده ها توسط میانگین، انحراف استاندارد، کلموگروف اسمیرنوف، ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون هم زمان به کمک نرم افزار اس پی اس اس نسخۀ 20 انجام شد. طبق یافتهها، بین کمال گرایی (38/0=r ، 00/0P=) و ابعاد آن: نگرانی درباره اشتباهات (26/0=r، 00/0P=)، شک درباره اعمال (17/0=r، 00/0P =)، انتظارات والدینی (35/0=r، 00/0P=)، انتقادگری والدینی (20/0=r، 00/0P=)، استانداردهای شخصی (17/0=r، 00/0P=) و سازماندهی (06/0=r، 00/0P=) با راهبرد مقابله ای ارتباط مثبت معنی‌داری دارد. همچنین، انتظارات والدینی (26/0=β) و انتقادگری والدینی (15/0=β) پیش بینی کنندههای معنادار راهبردهای مقابلهای بودند. بین خود تعیینی (27/0=r، 00/0P=)و ابعاد آن، دلایل درونی (15/0=r، 01/0P=)، دلایل هماهنگ سازی (17/0=r، 00/0P=)، دلایل هویت پذیری (13/0=r ، 04/0P=)، دلایل تنظیم اجتنابی (21/0=r، 00/0P=) و دلایل بیرونی اجتنابی (24/0=r، 00/0P=) رابطه مثبت معنی‌داری وجود دارد. از بین ابعاد خود تعیینی، تنها بعد دلایل بیرونی اجتنابی (20/0=β) پیش بینی کنندۀ معنادار راهبردهای مقابلهای بود. باتوجه به ارتباط موجود بین متغیرها، کمال گرایی و خودتعیینی از راهبردهای مقابله ای میان ورزشکاران به شمار می آید.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Relationship between Perfectionism, Self-determination and Contrastive Methods between Sport Teams
نویسندگان [English]
- Mona Rezaee 1
- Mona Rezaee 2
- Behrooz Montaghemi 3
1 Ph.D., Assistant Professor, Physical Education and Sport Sciences Department, Faculty of Humanities, Saveh Branch, Islamic Azad University, Saveh, Iran
2 Ph.D., Assistant Professor, Physical Education and Sport Sciences Department, Faculty of Humanities, Saveh Branch, Islamic Azad University, Saveh, Iran
3 Ph.D. in Strategic Management in Sport Organizations and Events, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
چکیده [English]
The research is to investigate the relationship between perfectionism, self-determination and contrastive methods between sport teams. Research sample was the same as population (232 persons) and were consisted of all of the athletic students. The data was collected by three questionnaires: perfectionism multidimensional (1990), (α=0/87), Behavioral Regulation in Sport (2008), (α=0/8) and Athletic Coping Skills Inventory (1995), (α=0/896). The data was analyzed by mean, standard deviation, Kolmogorov– Smirnov, Pearson and regression by SPSS (20). There was a positive significant relationship between perfectionism (P=0/00, r=0/38) and Concern over mistakes (P =0/00, r=0/26), suspect about performance (P =0/00, r=0/17), parental expectations (P =0/00, r=0/35), parental criticism (P =0/00, r=0/35), personal standards (P =0/00, r=0/17), and organization (P =0/00, r=0/06) and contrastive methods. Also, parental expectations (β= 0/26) and parental criticism (β= 0/15) were significant predications for contrastive methods. There was a positive significant relationship between self-determination (P=0/04, r=0/13) and internal reasons (P=0/01, r=0/15), coordination's reasons (P=0/00, r=0/17), identification (P=0/04, r=0/13), adjustment avoidance reasons (P=0/00, r=0/21) external avoidance reasons (P=0/00, r=0/24). The external avoidance reasons (β= 0/20) was the only significant predication for contrastive methods. According to the results, perfectionism and self-determination were the contrastive methods for athletes.
کلیدواژه‌ها [English]
- Key Words: Perfectionism
- Self-determination
- Contrastive methods and Students
ارتباط بین کمال گرایی و خودتعیینی با راهبردهای مقابله ای دانشجویان تیم های ورزشی
مرتضی قالیباف طوسی نژاد[1]
مونا رضایی[2]
بهروز منتقمی[3]
تاریخ دریافت مقاله: 4/6/1396
تاریخ پذیرش مقاله:13/6/1396
مقدمه
همراه با افزایش توجه به ورزش قهرمانی، علوم ورزشی نیز به کمک ورزشکاران آمده است تا راه‌های بهبود عملکرد و ربودن گوی سبقت از دیگران را برای آن ها هموار کند (عبدلی،1384: 90).
یکی از عوامل مهم و تاثیرگذار در عملکرد ورزشکاران، کمال گرایی است که به منزلۀ مجموعهای از معیارهای بسیار بالا برای عملکرد بوده و با ارزشیابی انتقادی افراطی همراه است (فراست و همکاران،1991: 330). کمالگرایی به‌عنوان ویژگی شخصیتی جاهطلبانه مفهومسازی شده است که از ویژگی بارز آن تعیین استانداردهای بالا توسط فرد برای عملکردش و همچنین وجود دیدگاه و ارزیابی انتقادی فرد نسبت به خودش است (کارو و همکاران[4]، 2011؛ 442). مفهوم کمالگرایی به‌عنوان عاملی مهم و بنیادی در آسیبشناسی روانی شناخته شده است. کمالگرایی افرادی که علائم اختلال اضطراب، اختلالات تغذیه و افسردگی را دارند، در مقایسه با افراد سالم بالاتر است (وود[5] و همکاران، 2007: 845). کمالگرایی همیشه با آسیبشناسی روانی همراه نیست، بلکه ممکن است با نتایج مثبتی نیز همراه باشد (تریشور[6]، 2012: 77)؛ بدین معنی که کمالگرایی ممکن است اثرات دوگانه به همراه داشته باشد. البته، پژوهشگران وجود برخی ویژگیهای فردی نظیر خودپذیری (هیل و همکاران[7]، 2008: 641) و ادراک از پیشرفت (آپلتون و همکاران[8]، 2009: 462) را در ارتباط بین کمالگرایی دخیل میدانند. شرکت افراد مختلف در فعالیتهای جسمانی و ورزشی به‌عنوان یک رفتار ورزشی، همواره مورد توجه متخصصان علوم ورزشی بوده است (ویلسون و همکاران[9]، 2007: 110).
بررسی کمالگرایی در حوزۀ ورزش بر نقش ناسازگار این متغیر تاکید دارد. برای مثال، کمالگرایی میتواند پیشبینی کنندۀ معنادار وابستگی به ورزش و سایر اشکال رفتارهای افراطی ورزشی باشد (ادموند[10]و همکاران، 2006: 2261؛ هال و همکاران[11]، 2007: 314؛ برلین[12] و همکاران، 2006: 228). از سوی دیگر، برخی تحقیقات نشان دادهاند که کمالگرایی میتواند ابعاد ناسازگار و سازگار داشته باشد (بورگان[13]، 2010: 120؛ کارو و همکاران، 2011: 445). با وجود این که بیشتر تحقیقات ابعاد دوگانۀ کمالگرایی را بررسی کردهاند، تحقیقات اندکی به بررسی ابعاد دوگانۀ کمالگرایی در ورزش اختصاص یافته است. (ویلیامز[14] و همکاران، 2013: 210)
تئوری خودتعیینی، یکی از تئوریهای مرتبط با انگیزش انسان است که توجهات زیادی را در حوزۀ کمالگرایی مرتبط به ورزش به خود معطوف ساخته است ( بارتولومو[15] و همکاران، 2011: 1470). خودتعیینی نسبتاً بالا منجر به نتایج ورزشی و فردی بهتری میشود (پلتیر و همکاران[16]، 2013: 339). راهبردهای مقابلهای در ورزشکاران شامل راهبردهای متمرکز بر عمل و راهبردهای متمرکز بر هیجان است. طبق نتایج تحقیق بشارت(1382) از میان راهبردهای مقابله ای، بهترین متغیرهای پیش بین برای عملکرد ورزشی در ورزشکاران انفرادی، به ترتیب راهبردهای مقابله ای جستجوی حمایت اجتماعی و کناره گیری/ تسلیم و در ورزشکاران تیمی به ترتیب راهبرد مقابله ای تجزیه و تحلیل منطقی و راهبرد مقابله ای جستجوی حمایت اجتماعی بوده اند (بشارت،1382: 18). تحقیق گوادریو و آنتل[17] (2008: 379) نشان داد انگیزش خودتعیینی در ورزش، رابطۀ بین کمالگرایی و راهبردهای مقابلهای را تعدیل میسازد.
لانگباتم و همکاران[18](2012: 233) با تحقیق بر روی 254 دانشجو نتیجه گرفتند که رابطۀ بین کمال گرایی با رفتارهای ورزشی توسط فرایند خودنمایی و استقلالطلبی تعدیل میشود. همچنین، کمالگرایی ناسازگار تاثیر منفی بر استقلالطلبی و تاثیر مثبت بر خودنمایی دارد. برعکس، کمالگرایی سازگار تاثیر مثبت بر استقلاطلبی و تاثیر منفی بر خودنمایی دارد. کراچیون و همکاران[19](2014: 510) به رابطۀ مثبت معناداری بین کمال گرایی با اجتناب از حمایت اجتماعی دست یافتند. از سوی دیگر، با توجه به این که کمالگرایی و راهبردهای مقابهای از متغیرهای مهمی هستند که میتوانند در میزان مشارکت ورزشکاران در تمرینات و نیز بهبود عملکردشان نقش مهمی را ایفا کنند و وجود این متغیرها در گروی انگیزش خودتعیینی افراد است، ورزش دانشگاهی از حوزههایی است که میتواند در معرفی ورزشکاران به ورزش قهرمانی نقش مهمی داشته باشد. بنابراین لزوم انجام تحقیقی که بتواند میزان کمال گرایی و عوامل انگیزشی دانشجویان ورزشکار را بررسی کند، احساس شد.
تحقیق حاضر میتواند از طریق بررسی ارتباط بین کمالگرایی و خودتعیینی با راهبردهای مقابلهای، از یک سو جنبههای سازگار و ناسازگار کمالگرایی را در ارتباط با راهبردهای مقابلهای را بررسی کند تا مسئولان تیم های ورزشی دانشگاهی را با استفاده از یافتههای این پژوهش ورزشکاران خود را جهت حضور در مسابقات از لحاظ روانی آماده سازند و از سوی دیگر، یافتههای این پژوهش میتواند رفتارهای ورزشی دانشجویان ورزشکار را از طریق شناسایی نوع ویژگیهای کمالگرایی آنها و نیز نوع راهبردهای مقابلهای دانشجویان ورزشکار را بر اساس تئوری خودتعیینی مشخص و به مربیان کمک کند تا رفتارهای ورزشی دانشجویان ورزشکار را در تمرینات و مسابقات ورزشی کنترل کنند. با توجه به کمبود پژوهش های انجام گرفته در داخل کشور، تحقیق حاضر درپی این است که آیا بین کمال گرایی و خودتعیینی با راهبردهای مقابله ای دانشجویان تیم های ورزشی رابطهای وجود دارد؟
روش شناسی پژوهش
پژوهش حاضر از نوع همبستگی و از نظر هدف در زمره پژوهش‌های توسعه‌ای است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیۀ دانشجویان ورزشکار عضو تیم های ورزشی (232 نفر) بود و روش نمونه گیری به صورت کلشمار در نظر گرفته شد. 64 نفر از آزمودنی ها زن و 168 نفر مرد بوده اند. بیشترین تعداد آزمودنی ها در گروه سنی 23 تا 27 سال (52 درصد) و کمترین تعداد بین 38 تا 42 سال (2درصد) بودند. 76 درصد از افراد (بیشترین) 1تا 10 سال و 2درصد (کمترین) بیش از 30 سال سابقه فعالیت ورزشی داشتند. ابزارهای اندازه گیری پژوهش شامل سه پرسشنامه بود: «پرسشنامه کمال گرایی چند بعدی فراست[20] و همکاران» (1990) شامل شش مولفه نگرانی درباره اشتباه ها، شک درباره اعمال، انتظارات والدینی، انتقادگری والدینی، استانداردهای شخصی و سازماندهی و 35 سوال است. ضریب همسانی درونی پرسشنامه (86/0) برای زیرمقیاسهای نگرانی درباره اشتباهها، شک درباره اعمال، انتظارهای والدینی، انتقادگرایی والدینی، معیارهای شخصی و سازماندهی به ترتیب برابر با 85/0، 72/0، 78/0، 47/0، 57/0، و 83/0 به دست آمد. ضریب بازآزمایی با فاصله یک هفته نیز برای کل پرسشنامه برابر با 90/0 ودرمورد زیرمقیاسها برای نگرانی درباره اشتباهها 84/0؛ شک درباره اعمال 81/0؛ انتظارهای والدینی 79/0؛ انتقادگری والدینی 53/0؛ معیارهای شخصی 85/0 و سازماندهی 83/0 بود. ضریب آلفای کرونباخ برای نگرانی درباره اشتباهات 78/0، شک درباره اعمال 72/0، انتظارات والدینی 81/0، انتقادگری والدینی 75/0، استانداردهای شخصی 77/0 و سازماندهی 83/0 به دست آمد. پرسشنامه تنظیم رفتار در ورزش(لانسدیل[21] و همکاران، 2008) شامل 27 سوال و خرده مقیاسهای دلایل درونی (3 آیتم)، دلایل هماهنگسازی (4 آیتم)، دلایل هویتپذیری (4 آیتم) و برای خرده مقیاس انگیزش کنترل شده، دلایل تنظیم اجتنابی (8 آیتم) و دلایل بیرونی اجتنابی (8 آیتم) میباشد. ضریب آلفای کرونباخ خرده مقیاسها به ترتیب 79/0، 74/0، 74/0، 75/0 و 82/0 و نیز طبق نتایج، تحلیل عاملی تاییدی این پرسشنامه از روایی مطلوبی و مورد قبولی برخوردار است. ضریب آلفای کرونباخ دلایل درونی 80/0، دلایل هماهنگ سازی 76/0، دلایل هویت پذیری 82/0، دلایل تنظیم اجتنابی 85/0، دلایل بیرونی اجتنابی 79/0 و تنظیم رفتار در ورزش 83/0 به دست آمد. «پرسشنامه مهارت های مقابله ای ورزشی لانگبوتوم و همکاران» (2010) شامل 28 آیتم و 7 خرده مقیاس مقابله با ناملایمات، تاکتیک پذیری، تمرکز، اعتماد به نفس و انگیزه، هدف گذاری و آمادگی روانی، عملکرد خوب تحت فشار و رهایی از نگرانی است. روایی این پرسشنامه 78/0 گزارش شد و ضریب آلفای کرونباخ 82/0 به دست آمد. پاسخ‌دهندگان پاسخ‌های خود را بر روی یک طیف 5 گزینه‌ای لیکرت از کاملاً موافقم (5) تا کاملاً مخالفم (1) درجه‌بندی میکنند. محقق برای جمعآوری اطلاعات به محل تمرین تیم های ورزشی دانشگاه های تهران مراجعه و سپس هدف پژوهش را برای سرپرست و مربیان تیم ها توضیح و از ورزشکاران خواسته شد که پرسشنامه های پژوهش را با دقت تکمیل نمایند که با توجه به تاکید محقق و مربیان تیم های ورزشی تمام آزمودنی ها پرسشنامه ها را تکمیل کردند. روش آماری مورد استفاده در دو سطح توصیفی(میانگین، فراوانی و انحراف استاندارد) و استنباطی(آزمون کلموگروف اسمیرنوف، ضریب همبستگی، رگرسیون و آزمون تی) با استفاده از نرم افزار SPSS نسخۀ 20 انجام گرفت.
یافته های پژوهش
وضعیت متغیرهای تحقیق میانگین، انحراف معیار، کمترین و بیشترین مقدار هر متغیر و مولفه های مربوط به آن متغیر در جدول 1 ارائه شده است.
جدول 1: بررسی وضعیت متغیرهای پرسشنامه های کمال گرایی، راهبرد مقابله ای و خود تعیینی
|
کمال گرایی |
متغیرهای تحقیق |
میانگین |
انحراف معیار |
کمترین |
بیشترین |
|
نگرانی درباره اشتباهات |
46/27 |
14/5 |
00/14 |
00/42 |
|
|
شک درباره اعمال |
81/11 |
57/2 |
00/6 |
00/19 |
|
|
انتظارات والدینی |
20/16 |
35/3 |
00/5 |
00/24 |
|
|
انتقادگری والدینی |
15/10 |
75/2 |
00/4 |
00/17 |
|
|
استانداردهای شخصی |
77/25 |
64/3 |
00/16 |
00/35 |
|
|
سازماندهی |
20/24 |
42/3 |
00/13 |
00/30 |
|
|
کمال گرایی کلی |
41/91 |
89/10 |
00/65 |
00/124 |
|
|
راهبرد مقابله ای |
راهبرد مقابله ای |
73/42 |
35/8 |
00/22 |
00/70 |
|
خود تعیینی |
دلایل درونی |
58/9 |
86/1 |
00/4 |
00/15 |
|
دلایل هماهنگ سازی |
73/12 |
47/2 |
00/8 |
00/19 |
|
|
دلایل هویت پذیری |
70/15 |
46/2 |
00/9 |
00/20 |
|
|
دلایل تنظیم اجتنابی |
90/30 |
47/3 |
00/19 |
00/39 |
|
|
دلایل بیرونی اجتنابی |
60/31 |
06/5 |
00/17 |
00/40 |
|
|
خود تعیینی کلی |
53/100 |
13/11 |
00/70 |
00/129 |
نتایج آزمون کلموگروف اسمیرنف نشان داد که توزیع داده های کمال گرایی (85/0=P، 60/0=Z)، خود تعیینی (74/0=P، 67/0=Z) و راهبرد مقابله ای (43/0=P، 87/0=Z) نرمال است. جهت بررسی فرضیات تحقیق از آزمون همبستگی پیرسون برای معناداری روابط بین متغیرها استفاده شد. طبق نتایج، میان راهبرد مقابله ای با کمال گرایی (38/0=r، 00/0P =) رابطه معنی‌داری وجود دارد. راهبرد مقابله ای از میان ابعاد کمال گرایی نگرانی درباره اشتباهات (26/0=r، 00/0P=)، شک درباره اعمال (17/0=r، 00/0P=)، انتظارات والدینی (35/0=r، 00/0P=)، انتقادگری والدینی (20/0=r، 00/0P=)، استانداردهای شخصی (17/0=r، 00/0P=) و سازماندهی (06/0=r، 00/0P=) ارتباط مثبت معنی‌داری دارد. گرچه روابط در حد ضعیف برآورد شده است، اما باید متذکر شد به ترتیب میزان کمال گرایی، انتظارات والدینی، نگرانی درباره اشتباهات، انتقادگری والدینی، استانداردهای شخصی، شک درباره اعمال و سازماندهی با راهبرد مقابله ای کاهش یافته است.
برای تعیین این که آیا ابعاد کمال گرایی پیش بین راهبرد مقابله ای در دانشجویان ورزشکار است، از رگرسیون استفاده شد که نتایج آن در جدول 2 خلاصه شده است.
جدول2: آمار خلاصه مدل رگرسیون
|
مدل |
R |
R2 |
تعدیل R2 |
انحراف معیار برآورد |
|
هم زمان |
41/0 |
17/0 |
15/0 |
68/7 |
با توجه به مقدار ضریب همبستگی چندگانه(41/0) و ضریب تعیین به دست آمده (17/0= 2R) مدل مورد نظر قابلیت تبیین 17 درصد تغییرات راهبرد مقابله ای را بر اساس ابعاد کمال گرایی داراست.
همچنین با توجه به مقدار آماره F تحلیل واریانس(90/7 ) و درجه آزادی (223 و 6) با سطح معنی‌داری 00/0 ، مدل رگرسیون هم زمان آزمون مناسبی جهت تشخیص تأثیر ابعاد کمال گرایی بر تغییرات راهبرد مقابله ای است.
بر اساس ضرایب استاندارد شده رگرسیونی (ضرایب تحلیل مسیر) و سطح معناداری بیشتر از 05/0 مشاهده میشود ازمیان ابعاد کمال گرایی، انتظارات والدینی (26/0=β)، انتقادگری والدینی (15/0=β) معنی دار است و به ازای افزایش یک واحد انتظارات والدینی، 26/0 راهبرد مقابله ای و به ازای افزایش یک واحد انتقادگری والدینی، 15/0 راهبرد مقابله ای افزایش مییابد. معادله خط رگرسیون حاصل به صورت زیر است:
راهبرد مقابله ای = (72/11) - (65/0× انتظارات والدینی) + (45/0× انتقادگری والدینی)
طبق نتایج آزمون پیرسون، میان راهبرد مقابله ای با خود تعیینی (27/0=r، 00/0P =) رابطه مثبت معنی‌داری وجود دارد. راهبرد مقابله ای با ابعاد خود تعیینی دلایل درونی (15/0=r ، 01/0P =)، دلایل هماهنگ سازی (17/0=r ، 00/0 P =)، دلایل هویت پذیری (13/0=r ، 04/0P =)، دلایل تنظیم اجتنابی (21/0=r ، 00/0= P ) و دلایل بیرونی اجتنابی (24/0=r، 00/0P =) رابطه مثبت معنی داری دارد. گرچه روابط در حد ضعیف برآورد شده است، اما باید متذکر شد به ترتیب میزان ارتباط خود تعیینی، دلایل بیرونی اجتنابی، دلایل تنظیم اجتنابی، دلایل هماهنگ سازی، دلایل درونی و دلایل هویت پذیری با راهبرد مقابله ای کاهش یافته است.
جدول 3: گزارش آمار خلاصه مدل رگرسیون ابعاد خود تعیینی جهت پیش بینی راهبرد مقابله ای در دانشجویان ورزشکار
|
مدل |
R |
R2 |
تعدیل R2 |
انحراف معیار برآورد |
|
هم زمان |
29/0 |
08/0 |
06/0 |
07/8 |
با توجه به مقدار ضریب همبستگی چندگانه (29/0) و ضریب تعیین به دست آمده (08/0= 2R) مدل مورد نظر قابلیت تبیین 8 درصد تغییرات راهبرد مقابله ای را بر اساس ابعاد خود تعیینی داراست.
همچنین با توجه به مقدار آماره F تحلیل واریانس( 17/4) با درجه آزادی (224 و 5) و سطح معنی‌داری 001/0 ، مدل رگرسیون هم زمان آزمون مناسبی جهت تشخیص تأثیر ابعاد خود تعیینی بر تغییرات راهبرد مقابله ای است.
بر اساس ضرایب استاندارد شده رگرسیونی (ضرایب تحلیل مسیر) و سطح معناداری بیشتر از 05/0 ، از میان ابعاد خود تعیینی، تنها بعد دلایل بیرونی اجتنابی (20/0=β) معنی دار است و به ازای افزایش یک واحد دلایل بیرونی اجتنابی، 20/0 راهبرد مقابله ای افزایش مییابد. معادله خط رگرسیون حاصل به صورت زیر است:
راهبرد مقابله ای = 94/22 + (34/0× دلایل بیرونی اجتنابی)
بحث و نتیجه گیری
هدف کلی پژوهش حاضر، تعیین ارتباط بین کمال گرایی و خودتعیینی با راهبردهای مقابلهای دانشجویان تیم های ورزشی بود.
یافتههای پژوهش حاضر نشان داد که بین کمال گرایی با راهبرد مقابلهای ارتباط مثبت معنی‌داری وجود دارد. به عبارتی با افزایش سطح کمال گرایی مثبت (استانداردهای شخصی و سازماندهی) و کمال گرایی منفی (نگرانی درباره اشتباهات، شک درباره اعمال، انتظارات والدینی، انتقادگری والدینی) میزان استفاده از راهبردهای مقابلهای افزایش مییابد. در تفسیر این یافته میتوان اذعان داشت که کمالگرایی از طریق تعیین مجموعهای از معیارهای بسیار بالا برای عملکرد و با ارزشیابی انتقادی افراطی (فراست و همکاران، 1991: 330) مشخص میشود و احتمالاً وقتی ورزشکاران معیارهای فراتر از عملکردشان را تعیین کنند، میزان تلاش‌هایی که برای کنترل و اداره کردن موقعیتهای خطرناک و استرس زا انجام میدهند، بیشتر میشود.
از سوی دیگر، وقتی رفتارها در جهت پیشرفت به سوی اهداف سطح بالا و دستیابی به پیامدهای مثبت هدایت شوند و با تقویت مثبت و میل به پیشرفت تحریک شوند (اسی[22] و همکاران، 2015: 28) در واقع ورزشکار در رفتارهایش از استانداردهای شخصی و سازماندهی برخوردار بوده است و احتمالاً این استانداردهای شخصی و سازماندهی باعث میشود که ورزشکار بتواند موقعیتهای استرسزا را به خوبی شناسایی و برای کنترل آن بیشتر تلاش کند. همچنین، وقتی فرد بخواهد رفتارهایی از خود نشان دهد که برای اجتناب یا رهایی از پیامدهای منفی باشد و با تقویت منفی و ترس از شکست این رفتارها تحریک شوند (اسی و همکاران، 2015: 24)، احتمالاً این تلاش برای کنترل استرس بیشتر میشود. از سوی دیگر، کمال گرایی سازگار در عین حال که فرد را به وضع معیارهای دقیق برای عملکرد و تلاشهای کمالگرایانه وادار میسازد (تریشور، 2012: 86)، به دلیل ویژگیهای بهنجار و سازش یافتهاش، دغدغهها و نگرانیهای عدم تحقیق معیارهای بالا را کاهش میدهد.
کمال گرایی مثبت که شامل استانداردهای شخصی و سازماندهی است، از یک سو نیروهای انگیزشی لازم برای مواجهه و مقابله موفق به صورت تلاش مستقیم برای حل مسئله و تلاش غیر مستقیم به منظور تغییر معنا و ارزش مسئله را تامین میکند و از سوی دیگر، در تعامل سازش یافته و انطباقی با واقعیتها، به تنظیم فاصله آرمان با واقعیت میپردازد (برلین و همکاران، 2006: 226). براساس این مکانیزمها، کمال گرایی مثبت هم به فعالسازی و پویایی فرد در مقابله کمک میکند و هم به سازش یافتگی راهبردهای مقابلهای به کار بسته شده. از طرف دیگر، کمال گرایی منفی (نگرانی درباره اشتباهات، شک درباره اعمال، انتظارات والدینی، انتقادگری والدینی) بر خلاف کمالگرایی مثبت و به رغم تلاشهای جدی و طاقت فرسا، به دلیل ویژگیهای نابهنجار و سازش نیافتهاش، نگرانیهای فرد از عدم تحقق معیارهای کمال گرایانه را پیوسته افزایش میدهد. اما بر خلاف انتظار در پژوهش حاضر این ارتباط مثبت بوده است، بدان مفهوم که هر چه این تلاشها جدیتر باشد و نگرانیهای فرد از تحقق معیارهای کمال گرایانه را پیوسته افزایش یابد، راهبردهای مقابلهای نیز افزایش مییابد. بنابراین، یافتههای این بخش باید با احتیاط تعمیم داده شود و مستلزم تحقیقات بیشتر است. بشارت و همکاران (1387: 14) در پژوهشی کمال گرایی و سبک های مقابله با تنیدگی را مورد بررسی قرار دادند.
جامعۀ آماری پژوهش حاضر را 378 نفر از دانشجویان تشکیل دادند. در این پژوهش از پرسشنامههای مقیاس کمال گرایی مثبت و منفی (تریشور، 2012: 77) و مقیاس سبکهای مقابلهای (بشارت، 1387: 16) استفاده شد. نتایج نشان داد که کمالگرایی مثبت با سبکهای مقابلهای مسئلهمدار ارتباط مثبت معنادار دارد، در حالی که با سبک مقابلهای هیجان مدار رابطۀ منفی معنادار داشت. با توجه به نتایج می توان به مسئولان تیم های ورزشی پیشنهاد کرد از طریق تعیین استانداردهای عملکردی مطلوب و منطقی میزان استرس ورزشکاران را کنترل کنند. فرمان بر و همکاران (1390: 54) در تحقیقی با عنوان «رابطه بین ویژگی های شخصیتی با ابعاد کمال گرایی و شیوه های مقابله با استرس در دانشجویان دختر و پسر دانشگاه آزاد مرودشت» که بر روی نمونۀ آماری 370 نفری انجام دادند به این نتیجه دست یافتند که بین کمال گرایی مثبت و شیوه های مقابله ای مسئله مدار و بین کمال گرایی منفی و شیوه های مقابله ای هیجان مدار، رابطه مثبت معنادار وجود دارد. یافتههای این بخش از پژوهش با نتایج تحقیق فرمان بر و همکاران (1390: 54) همخوان میباشد، ولی با یافتههای تحقیق بشارت و همکاران (1387: 19) ناهمخوان است. از دلایل این ناهمخوانی میتوان به تفاوت ابزارهای استفاده در پژوهش حاضر با تحقیق بشارت و همکاران (1387؛19) اشاره کرد، چرا که در پژوهش حاضر از پرسشنامۀ کمالگرایی چند بُعدی (فراست و همکاران، 1991: 330) و پرسشنامۀ مهارت های مقابله ای ورزشی (لانگبوتوم و همکاران ،2010) استفاده شده است در حالی که بشارت و همکاران (1387: 19) از پرسشنامههای مقیاس کمال گرایی مثبت و منفی (تریشور، 2012: 86) و مقیاس سبکهای مقابلهای (بشارت، 1387: 19) استفاده کردهاند.
از بین ابعاد کمال گرایی، انتظارات والدینی (26/0=β)، انتقادگری والدینی (15/0=β) پیش بینی کنندههای معنادار راهبردهای مقابلهای بودند و با افزایش یک واحد انتظارات والدینی و انتقادگری والدینی به ترتیب 26/0 و 15/0 راهبرد مقابله ای افزایش یافت. این بدان مفهوم است که هر چه کمال گرایی منفی افزایش یابد، میزان استفاده از راهبردهای مقابلهای نیز افزایش مییاید. بنابراین می توان به مربیان و اولیای دانشجویان ورزشکار پیشنهاد کرد از طریق حمایت از ورزشکاران میزان استرس آنها را کاهش دهند. در تفسیر این یافته میتوان اذعان داشت که هر چه دانشجویان ورزشکار رفتارهایی را بروز دهند که برای اجتناب یا رهایی از پیامدهای منفی باشد و با تقویت منفی و ترس از شکست تحریک شوند (اسی و همکاران، 2015)، از راهبردهای مقابلهای بیشتری استفاده میکنند. بشارت و همکاران (1387: 14) در پژوهشی کمال گرایی و سبک های مقابله با تنیدگی را مورد بررسی قرار دادند و نشان دادند که کمال گرایی مثبت و منفی پیشبین معنادار راهبردهای مقابلهای بودند. این بخش از پژوهش با نتایج تحقیق بشارت و همکاران (1387: 18) ناهمخوان است، زیرا در پژوهش حاضر فقط کمال گرایی منفی پیشبین معنادار بوده است در حالی که در تحقیق بشارت و همکاران (1387: 18) کمال گرایی مثبت و منفی پیشبین معنادار راهبردهای مقابلهای بودند.
بین خودتعیینی با راهبرد مقابله ای رابطه مثبت معنی‌داری وجود داشت. همچنین، راهبرد مقابله ای با ابعاد خود تعیینی که عبارت اند از دلایل درونی، دلایل هماهنگ سازی، دلایل هویت پذیری، دلایل تنظیم اجتنابی و دلایل بیرونی اجتنابی رابطه مثبت معنی داری داشت. با توجه به این یافته می توان به مربیان تیم های ورزشی پیشنهاد کرد دانشجویان ورزشکار را از لحاظ درونی و بیرونی برای شرکت در ورزش آماده سازند تا برای ارضای نیازهای درونی و بیرونی از راهبردهای مقابله ای اثربخش تری جهت تغییر موقعیت و رفتار دیگران استفاده کنند. در تفسیر این یافته میتوان اذعان داشت که دلایل درونی، به درگیر شدن کامل در یک فعالیت برای لذت و رضایتی است که از انجام آن فعالیت ناشی می شود (مکینون[23] و همکاران،2012: 26). وقتی که فردی به شکل درونی برانگیخته می شود، در نبود پاداش یا محدودیت های بیرونی نیز آن رفتار (ورزشی) را انجام میدهد (مکینون و همکاران،2012: 27). افراد به این دلیل ورزش میکنند که ورزش را جالب و ارضا کننده می بینند یا از تلاش برای پیشرفت لذت میبرند و انگیزه درونی قابل توجهی نسبت به ورزش شان دارند. مکینون و همکاران اذعان میدارند نیتومانی[24] (2012: 126) که انگیزش درونی از نیازهای روانشناختی درونی مانند شایستگی و خود مختاری نشات می گیرد. بنابراین، انگیزش درونی یا همان دلایل درونی باعث میشوند که افراد احساس شایستگی و تعیینی نسبت به شرکت در ورزش و رفتارهای ورزشی داشته باشند. از طرف دیگر، فرد در دلایل هماهنگ سازی، رفتار را به دلیل اینکه کاملاً با احساس خودش همخوانی دارد، انجام میدهد. هماهنگ سازی مشابه تنظیم درونی است؛ یعنی اینکه رفتار بدون احساس اجبار (هم درونی و هم بیرونی) انجام میشود و بنابراین کاملاً خودتعیین است. این‌گونه نظمجویی با نظمجویی درونی فرق دارد؛ یعنی اینکه رفتار هنوز به منظور دستیابی به نتایج تفکیکپذیر انجام میشود تا اینکه فقط برای رضایت درونی از انجام فعالیت باشد (اینگلدو، 2004: 575). دلایل هویت پذیری زمانی رخ میدهد که افراد به یک رفتاری ارزش دهند یا آن را مهم تلقی و به طور ناخودآگاه اجرا کنند. هرچند که هویت پذیری به طور درونی تنظیم میشود، اما فعالیت همچنان به دلایل بیرونی (مانند دستیابی به اهداف شخصی) اجرا می گردد. ورزشکارانی که به دلیل این که احساس میکنند که انجام رفتارها موجب رشد و پیشرفت آنها می شود، در ورزش شرکت می کنند (اینگلدو، 2004: 579) دلایل تنظیم و دلایل بیرونی اجتنابی آنها نیز به این دلیل رخ میدهد که وقتی از لحاظ بیرونی برانگیخته میشوند، رفتارهایی را به منظور کسب نتایج تفکیکپذیر یا پاداش‌های بیرونی انجام میدهند. ورزشکارانی که به منظور دریافت جایزه از مربیان شان یا به دلیل تاکید والدین شان در ورزش شرکت می کنند به وسیله دلایل بیرونی برانگیخته می شوند. در این مورد، ورزش برای لذت بردن انجام نمی شود، بلکه برای دریافت پاداش (مانند جایزه) یا اجتناب از پیامدهای منفی (مانند انتقاد والدین) است (مکینون و همکاران،2012: 26). بنابراین، با در نظر گرفتن تمامی این تفسیرها میتوان اذعان داشت که ورزشکاران احتمالاً برای برآوردن این نیازهای درونی و بیرونی تلاش‌هایی برای کنترل و اداره کردن موقعیتهای استرس زا از جمله تغییر موقعیت یا رفتار دیگران (مانند، والدین) و تلاش‌هایی برای بررسی مجدد نگرش‌ها و نیازهای خود انجام میدهند. نیتومانی (2012: 92) در تحقیقی با عنوان «کمالگرایی، انگیزش خودتعیینی و راهبردهای مقابلهای در بین ورزشکاران بزرگسال» که بر روی 333 ورزشکاران یونانی انجام دادند به این نتیجه دست یافتند که بین استانداردهای شخصی از خرده مقیاس کمالگرایی و خودپیروی و انگیزش کنترل شده رابطۀ مثبت معناداری وجود دارد. همچنین، انگیزش کنترل شده با راهبرد مقابلهای ارتباط مثبت معنادار داشت. یافتههای این بخش از پژوهش با نتایج تحقیق نیتومانی( 2012: 126) همخوان است. از دلایل این همخوانی میتوان به تشابه ابزارهای استفاده شده در پژوهشها اشاره کرد.
طبق نتایج از بین ابعاد خود تعیینی، تنها بُعد دلایل بیرونی اجتنابی (20/0=β) پیش بینی کنندۀ معنی دار بود و به ازای افزایش یک واحد دلایل بیرونی اجتنابی، 20/0 راهبرد مقابله ای افزایش یافت. دلایل بیرونی اجتنابی به منظور کسب نتایج تفکیکپذیر یا پاداش‌های بیرونی رخ میدهد. در این مورد، ورزش برای لذت بردن انجام نمی شود، بلکه برای دریافت پاداش (مانند جایزه) یا برای اجتناب از پیامدهای منفی (مانند انتقاد والدین) است (مکینون و همکاران،2012: 26)، بنابراین احتمالاً به دلیل تلاش ورزشکاران برای اجتناب از پیامدهای منفی میزان راهبردهای مقابلهای یعنی تلاش آنها برای تغییر موقعیت یا رفتار دیگران افزایش مییابد. یافتههای این بخش از پژوهش، تحقیقات همخوان و ناهمخوان نداشت. با توجه به یافتۀ پژوهش حاضر مبنی بر قابلیت دلایل بیرونی در پیش بینی راهبردهای مقابله ای، به مربیان و اولیای دانشجویان ورزشکار پیشنهاد می شود که از طریق تشویق و اجتناب از پیامدهای منفی (مانند انتقاد والدین) میزان بکارگیری از راهبرد مقابله ای اثربخش را در دانشجویان افزایش دهند و استرس آنها را کنترل نمایند.
منابع
- بشارت، محمد علی. (1387). «قابلیتاعتمادودرستیمقیاسکمال گراییمثبتومنفی». علوم روانشناختی. شمارۀ 8. ص: 12-21.
- عبدلی، بهروز؛ رمضانزاده، حسام و عابدانزاده، رسول. (1392). «ارتباطبیننیمرخهایانگیزشیومراحلتغییررفتارتمرینیدردانشجویان». مطالعات روانشناسی ورزشی. شمارة 5، ص: 85-100.
- فرمان بر، ربیع اله؛ نیکنامی، شمس الدین؛ حیدرنیا، علیرضا و حاجی زاده، ابراهیم. (1390). «تاثیر تلفیق الگوی مرحله های تغییر و تئوری خود تعیین کنندگی در ارتقا و تداوم رفتارهای ورزشی». مجله دانشگاه علوم پزشکی گیلان. دوره بیست ویکم شماره ٨٢ ، صفحات: 46-56.
- نیکبخش، رضا؛ میرزایی، عادل و جهانسا، نسرین. (1393). «رابطۀ شخصیت و رفتارهای تمرینی ورزش؛ نظریۀ خودتعیینکنندگی». فصلنامۀ روانشناسی تحولی روانشناسان ایرانی. شمارۀ 29، ص: 275-284.
- Appleton, P. R., Hall, H. K., & Hill, A. P. (2009). “Relationsbetween multidimensional perfectionism and burnout in junior-elite male athletes”. Psychology of Sport and Exercise, 10: 457–465.
- Asci, F., Lindwall, M., Altıntas, A., Gürsel, N. (2015). “Gender differences in the relation of personality traits and self-presentation with physical activity”. Science & Sports, 30:23-30.
- Bartholomew, K. J., Ntoumanis, N., Ryan, R. M., Bosch, J. A., & Thogersen Ntoumani, C. (2011). “Self-determination theory and diminished functioning: the role of interpersonal control and psychological need thwarting”. Personality and Social Psychology Bulletin, 37:1459-1473.
- Berlin, A. A., Kop, W. J., & Deuster, P. A. (2006). “Depressive mood symptoms and fatigue after exercise withdrawal: The potential role of decreased fitness”. Psychosomatic Medicine, 68(2): 224–230.
- Burgan, D. (2010). “Perfectionism and Self-Reported Health-Related Behaviors”. Ball State University. PP: 98-123.
- Caro, J. A., & Worthman, C. M. (2011). “Changing family routines at kindergarten entry predict biomarkers of parental stress”. International Journal of Behavioral Development, 35(5): 441–448.
- Craciun, B., Dudau, D. (2014). “The relation between perfectionism, perfectionistic self-presentation and coping strategies in medical employees”. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 127: 509 – 513.
- Edmund, J., Ntoumanis, N., & Duda, J. L. (2006a). “A test of self-determination theoryin the exercise domain”. Journal of Applied Social Psychology, 36: 2240-2265.
- Frost, R.O., & Henderson, J. (1991). “Perfectionism and reactions to athletic competition”. Journal of Sport and Exercise Psychology, 13:323-335.
- Gaudreau, P., & Antil, S. (2008). “Athletes’ broad dimensions of dispositional perfectionism: examining changes in life satisfaction and the mediating role of sport-related motivation and coping”. Journal of Sport & Exercise Psychology, 30: 356-382.
- Hall, H. K., Kerr, A. W., Kozub, S. A., & Finnie, S. B. (2007). “Motivational antecedents of obligatory exercise: the influence of achievement goals and multidimensional perfectionism”. Psychology of Sport and Exercise, 8: 297-316.
- Hill, A. P., Hall, H. K., Appleton, P. R., & Kozub, S. A. (2008). “Perfectionism and burnout in junior elite soccer players: The mediating influence of unconditional self-acceptance”. Psychology of Sport and Exercise, 9:630-644.
- Ingledew, D. K., Markland, D., & Sheppard, K. E. (2004). “Personality and self-determination of exercise behavior”. Personality and Individual Differences, 36:1921-1932.
- Longbottom, J.-L., Grove, J. R., & Dimmock, J. A. (2010). “An examination of perfectionismtraits and physical activity motivation”. Psychology of Sport and Exercise, 11: 574-581.
- Longbottom, J. L., Grove, J. R., Dimmock, J. A. (2012). “Trait perfectionism, self-determination, and self-presentation processes in relation to exercise behavior”. Psychology of Sport and Exercise, 13: 224-235.
- Mackinnon, S., Sherry, S. (2012). “Perfectionistic self-presentation mediates the relationship between perfectionistic concerns and subjective well-being: A three-wave longitudinal study”. Personality and Individual Differences 53: 22–28.
- Miquelon, P., Vallarand, R. J., Grouzet, F. M. E., & Cardinal, G. (2005). “Perfectionnismes, academic motivation, and psychological ajustement: an intégrative model”. Personality and Social Psychology Bulletin, 31: 913-924.
- Nitoumani, C. (2007). “A Self-determination Theory Approach to the Study of Body Image Concerns, Self-presentation and Self-perceptions in a Sample of Aerobics Instructors”. Journal of Health Psychology, 12(2):301–315.
- Nitoumanis, N. (2012). “A self-determination theory perspective on motivation in sport and physical education: current trends and possible future research directions”. In G. Roberts, & D. Treasure (Eds.), Advances in motivation in sport and exercise. PP: 91-128.
- Pelletier, L.G., Vallerand, R. J., Sarrazin, P. (2007). “The revised six factor Sport Motivation Scale”. Psychology of Sport and Exercise, 8: 621-615.
- Pelletier, L.G., Rocchi, M.A., Vallerand, R. J., Deci, E. L., & Ryan, R. M. (2013). “Validation of the revised sport motivation scale (SMS-II) ”. Psychology of Sport and Exercise 14: 329-341.
- Treasure, D. (2012). Advances in Motivation in Sport and Exercise. 3rd Edition. HUMAN KINETICS
- Williams, CH., Cropley, M. (2013). “The Relationship between Perfectionism and Preventive Health Behaviours: The Mediating Role of Self-Concealment”. Personality and Social Psychology Bulletin, 46: 203-214.
- Wilson, P. M., & Rodgers, W. M. (2007). “Self-determination theory, exercise andwell-being”. In M. S. Hagger, & N. L. D. Chatzisarantis (Eds.) Intrinsic motivation and self-determination in exercise and sport, PP: 101-112.
- Wood, W., & Neal, D. T. (2007). “A new look at habits and the habit-goal interface”. Psychological Review, 114(4):843–863.
)