نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار، مدیریت ورزشی، پژوهشگاه تربیت بدنی، تهران، ایران (نویسنده مسئول) E- mail: M_smaeili2006@yahoo.com
2 دکترای مدیریت ورزشی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
چکیده
هدف این تحقیق، شناسایی و بررسی شیوههای بازاریابی و درآمدزایی هیئتهای ورزشی استان مرکزی بوده است. از اینرو، در تحقیقی کاربردی و توصیفی- پیمایشی، جامعه آماری تحقیق شامل کلیه رؤسا و نائب رئیسان هیئتهای ورزشی استان مرکزی، مدیران و کارشناسان اداره کل و ادارات شهرستان به تعداد 118 نفر مورد توجه قرار گرفت. نمونه آماری با توجه به تعداد محدود و احتمال عدم بازگشت برخی پرسشنامهها به صورت تمامشمار در نظر گرفته شد که در نهایت تعداد 84 پرسشنامه تکمیل شده مورد بررسی قرار گرفت. ابزار اندازهگیری در این تحقیق، به دلیل فقدان پرسشنامة استاندارد، پرسشنامه محقق ساخته بود. اعتبار محتوایی ابزار اندازهگیری توسط 12 نفر از استادان دانشگاه و متخصصان مورد تایید قرار گرفت و همچنین پایایی پرسشنامه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ 88/0 گزارش شده است. به منظور تحلیل داده ها از آزمون های فریدمن، تی تک نمونه، خی دو و آزمون تحلیل عاملی اکتشافی با استفاده از نرم افزار اسپیاساس استفاده شد. نتایج نشان داد که روش های بازاریابی و جذب سرمایه در هیئتهای ورزشی استان مرکزی به 6 صورت شامل روش مبتنی بر ذینفعان، روش مبتنی بر رویداد، روش مبتنی بر محیط، روش مبتنی بر مجازی، روش مبتنی بر محصول و روش مبتنی بر کسب و کار بوده است. از نظر تقسیمبندی شیوههای بازاریابی و جذب سرمایه و رتبهبندی آنها، راهکارهای مبتنی بر ذینفعان با میانگین رتبه 27/4 دارای بیشترین اهمیت و راهکارهای مبتنی بر کسب و کار با میانگین رتبه 53/2 کمترین اهمیت را داشتهاند.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Identifying and Investigating the Marketing and Revenue Generating Methods of the Sport Boards of Markazi Province
نویسندگان [English]
- Mohsen Smaeili 1
- Tahmaseb Shirvani 2
1 Ph.D., Assistant Professor, Sport Sciences Research Institute, Tehran, Iran
2 Ph.D.in Sport Management, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran
چکیده [English]
The study is to identify and investigate the marketing and revenue generating methods of the sport boards of Markazi province. Therefore, in a descriptive-applied survey, the statistical population of the study included all the presedents and vice presedents of the Sports boards in the Markazi province and managers and experts of the sport and youth general administration (N=118). The sample was considered as a census, due to the limited number and probability of not returning some of the questionnaires. Finally, 84 completed questionnaires were evaluated. Measurement tool in this research was a researcher-made questionnaire due to lack of standard questionnaire. The content validity of the measurement tool was confirmed by 12 university professors and experts and also the reliability of the questionnaire was reported using Cronbach's alpha coefficient of 0.88. For data analysis, Friedman test, T single sample, Chi-square and exploratory factor analysis were used by SPSS software.
The results showed that marketing and capital marketing methods in the sports departments of the Markazi province included six methods including stakeholder method, event-based method, environment-based method, virtual-based method, product-based method, method-based approach Business has been. In terms of categorization of marketing methods and attracting funds and ranking them, stakeholders-based solutions with the average rating of 4/27 had the most importance and business-based solutions with a mean score of 2/53 had the least importance.
کلیدواژه‌ها [English]
- Key Words: Sport Marketing
- Income Generation
- Markazi Province and Sport Board
شناسایی و بررسی شیوههای بازاریابی و درآمدزایی هیئتهای ورزشی استان مرکزی
محسن اسمعیلی[1]
طهماسب شیروانی[2]
تاریخ دریافت مقاله: 25/2/1397
تاریخ پذیرش مقاله:31/4/1397
مقدمه
در عصر حاضر، ورزش به صنعتی بینالمللی و درآمدزا تبدیل شده است. ترکیب تاًثیر اقتصادی ورزش همراه با اهمیت اجتماعی و فرهنگی آن باعث شده که جایگاه ویژهای را در بین صنعتهای مختلف پییدا کند و در سال 2015 میلادی صنعت ورزش با ارزش 145 میلیارد دلار 3 درصد از فعالیت اقتصادی جهان را به خود اختصاص داده است (مانولی[3]، 2018). در عرصة تجارت جهانی، ورزش استثناست، زیرا مشتریانی دارد که در ازای تماشای ورزش و نه خرید یا مصرف آن پول پرداخت میکنند. باشگاههای حرفهای در سراسر جهان برای تأمین منابع و هزینههای خود از روش های مختلفی همچون جذب حامیان جهت تبلیغ کالاهای تجاری، فروش بازیکن، فروش بلیت و محصولات ورزشی و ارائه خدمات جانبی استفاده میکنند (رجبی و همکاران، 1391). ورزش به دلیل جذابیت‌های خاص و به دلیل سودمندی‌های همه جانبه آن یعنی سلامتی، تندرستی، هیجان، رقابت، مهارت، افتخار و سربلندی، قدرت، شهرت و ده‌ها محصول منحصر به فرد مشابه، در کنار محصولاتی چون لوازم و تجهیزات ورزشی، داروها، نوشابه‌ها، مکمل‌های غذایی، پوشاک و سایر محصولات ورزشی، توانسته است جایگاه بسیار محکم و گسترده‌ای را به عنوان یک صنعت ویژه و بیهمتا، میان مردم بیابد و به راحتی در بین صنایع، رتبه اول را در کشورهای صنعتی پیشرفته دنیا مثل آمریکا و انگلستان کسب نماید (هاوکینز[4] و همکاران، 1385). در سال 2015 صنعت ورزش و تفریحات در کشور انگلستان در مجموع 4 میلیون شغل ایجاد کرده و تقریبا 200 میلیارد پوند درآمد داشته است که سه درصد تولید ناخالص ملی اقتصاد انگلستان برآورد می شود. این در حالی است که 10 میلیارد پوند افزایش برای سال های 2017-2018 و 15-20 میلیارد پوند افزایش برای سال های 2019-2020 پیش بینی شده است؛ به طوریکه دولت های محلی از زیر فشار اقتصادی خارج شوند. پیش بینی می شود بعد از سال 2015 سرمایه های ورزشی به عنوان یک پیامد جای نرخ مشارکت را بگیرد (هایز[5]، 2015).
بی شک، یکی از حوزههایی عملکردی که در سالهای اخیر نقش پر رنگی در سازمانهای ورزشی به خود گرفته است، حوزه بازاریابی ورزشی است. بازاریابی، مبحث پیچیدهای است و در این بین بازاریابی ورزشی به واسطه ویژگیهای منحصربه فرد ورزش، پیچیدهتر میباشد (اسمیت و استوارت[6]، 2015). حرکت رو به رشد بازاریابی ورزشی، اثرات ویژهای در توسعه ورزش جهان داشته و توانسته گردش پولی عظیم، پتانسیل فوق‌العاده برای جذب شاغلین متعدد، جذب منابع مالی خارجی، جنبه‌های تبلیغاتی بسیار و فواید سیاسی، فرهنگی و اجتماعی گسترده‌ای را برای افراد ذینفع این صنعت فراهم آورد (شانک[7]، 2014). در فضای رقابتی امروز میتوان گفت ارائه بهترین عملکرد در زمینه بازاریابی، به اساسی‌ترین دغدغه سازمانهای ورزشی مبدل شده است و سازمانها می‌کوشند تا با بهره‌گیری از تکنیک‌های مختلف، به عملکرد برتر دست یابند (فیض و زنگیان، 1392). همچنین دستیابی به اهداف اقتصادی و کسب منابع مالی هرچه بیشتر جزو اهداف اساسی هر سازمانی از جمله سازمانهای ورزشی شناخته می شود. از این رو، این شاخص از دیرباز مورد توجه برنامهریزان سازمانها بوده است (جیسنبرگ[8]، 2014). از سویی، ضرورت تحقق اهداف اقتصادی هر سازمانی در گرو فراهم بودن سرمایه کافی به منظور تأمین منابع مالی مورد نیاز آن سازمان است. عاملی که اقتصاددانان آنرا موتور تولید، رشد و توسعه اقتصادی میدانند (مرادی چالشتری و همکاران، 1395). امروزه سازمان های ورزشی از روش های مختلفی برای درآمدزایی استفاده می کنند که از جمله آن می توان به درآمدزایی در سطح کلان همچون حق پخش تلویزیونی، حامیان مالی و صحه گذاری، حق عضویت تماشاگران رویداد و حق انتقال بازیکنان و فروش آنها می باشد. همچنین وجوه دولتی، حق اسم، حامیان تجاری، برنامه های آموزشی و فروش کالاها بیان شده اند. در سطح پایین تر نیز شهریه عضویت و استفاده از اماکن، فروش غذا و نوشیدنی، فروش تجهیزات و لباس و سرمایه گذاری مطرح شده است (هون لی[9]، 2015). توجه به رویدادهای ورزشی و برگزاری منظم لیگ های ورزشی در رشته های مختلف با توجه به حضور هواداران و توجه رسانه ها و حامیان مالی از منابع مهم کسب درآمد سازمان های ورزشی است. جذابیت این کسب درآمد تا حدی است که برخی از صنایع بزرگ غیر ورزشی نیز وارد عرصه تیم داری و حضور در رویداد ها می شوند (کوتس[10]، 2012). سایت آماری استاتیستا[11] درآمد حاصل از بخش رویدادهای ورزشی را در سال 2018 بالغ بر بیش از ده میلیارد دلار آمریکا برآورد کرده است که پیش بینی می شود با نرخ رشد 1/8 درصد در سال های 2018 تا 2022 به مبلغی حدود 13774 میلیون دلار برسد (استاتیستا، 2018). امروزه برخی روش های کسب درآمد همچون روش های مبتنی بر محصول و کالاهای تجاری نه تنها موجب نیل به اهداف سازمان می شوند، بلکه تاثیر مثبتی بر روابط بین حاضرین و افراد ورزشی دارند که در واقع مشارکت فردی را در ورزش توسعه می دهد. (فکت[12] ، 2016). در زمینه روش های بازاریابی و درآمدزایی در ورزش تحقیقاتی در داخل کشور و خارج کشور صورت گرفته است که در ادامه به آنها اشاره میشود.
ترابی (1394) در تحقیقی به بررسی روش های نوین تأمین مالی باشگاههای فوتبال در کشورهای توسعه یافته و بررسی تطبیقی آن با کشورهای در حال توسعه پرداخت. نتایج تحقیق نشان داد چگونگی تأمین مالی باشگاههای فوتبال حرفهای لیگ برتر ایران با شیوههای تأمین مالی باشگاههای فوتبال انگلیس تفاوت آشکار دارد. بیشتر باشگاههای فوتبال حرفهای ایران مبتنی بر کمکهای مستقیم دولت و سازمانهای صنعتی (56 درصد) بوده، اما باشگاههای انگلیس خصوصی و از طریق حق پخش تلویزیونی (91 درصد)، درآمد روز مسابقه (91 درصد) و جریان نقد حاصل از تجارت (99 درصد) تأمین مالی میشدند. یافتههای تحقیق رزمآرا و همکاران (1394) با عنوان «ارزیابی روش های مؤثر بازاریابی ورزشی از دیدگاه مدیران ادارات تربیت بدنی استان کردستان» نشان داد استفاده از مطبوعات، تبلیغات، سیستمهای فناوری، حق پخش مسابقات، برگزاری مسابقات ورزشی، برگزاری همایشها و کارگاههای آموزشی، خرید و فروش برای بازاریابی ورزشی روش هایی مناسب و تأثیرگذار بودند. قیامیراد و همکاران (1386) در تحقیق خود با عنوان «مقایسه تطبیقی روش های درآمدزایی فدراسیون کاراته کشورهای ایران و ژاپن» به این نتیجه رسیدند که فدراسیون کاراته ایران از راههای برگزاری دورههای مربیگری، داوری، صدور احکام، اقدام به کسب درآمد میکنند و کمتر از روش های بازاریابی بهره میبرند، درحالی که فدراسیون کاراته ژاپن با به کارگیری بازاریابان متخصص و واحد بازاریابی، به غیر از موارد یاد شده
از روش های چون تولید محصولات ورزشی کاراته، ارائه وسائل کمک آموزشی، برگزاری نمایشگاههای فرهنگی ورزشی و چاپ تمبر و سکه اقدام به درآمدزایی میکند.
محرمزاده (1385) در تحقیقی به مقایسه شیوههای بازاریابی ورزش دانشگاهی کشورهای ایران و ترکیه پرداخت. نتایج این تحقیق نشان داد که در کشور ترکیه در دانشگاه ها از فضاهای ورزشی و دانشگاهی استفادههای چند منظوره میشود و هزینههای آن به حساب کلوپ ورزش فوتبال دانشگاهی واریز میشود و نیز چاپ تمبرها و یادمانهای خاص بعد از برگزاری هر رویداد ورزشی در کشور ترکیه بازاریابی خدمات ورزشی را تسهیل میکند. در کشور ترکیه نقل و انتقالات بازیکنان، صدور مربی، فروش بلیط، تبلیغات، ایجاد امکانات و تأسیسات ورزشی، شرطبندیها و جذب حامیان مالی از جمله دیگر دستاوردهای رویدادهای ورزشی از جمله کانالهای بازاریابی است. از طرفی، کلوپهای ورزشی که هر رشته ورزشی در دانشگاههای ترکیه را آموزش میدهند، برای تمام رشتههای ورزشی و به صورت غیرمتمرکز هم در داخل و هم در خارج دانشگاه وجود دارند. حال آنکه در دانشگاههای ایران چنین وضعیتی نه تنها وجود ندارد، بلکه به صورت متمرکز و فقط در قالب اداره کل تربیت بدنی دانشگاه است که درآمدزایی هم ندارد و فقط در داخل دانشگاه فعالیت میکند. اتقیا (1380) در پژوهشی که پیرامون شیوههای مؤثر بازاریابی در ورزش انجام داد، ضمن معرفی بازاریابی و ویژگیهای بازاریابان مؤفق، به تاثیر عامل تبلیغات و حامیان مالی به عنوان یکی از مهمترین عوامل بازاریابی در ورزش اشاره کرد. دیسبوردز[13] (2011) در مقالهای به بررسی راههای ایدهآل درآمدزایی در باشگاههای ورزشی پرداخت. در این تحقیق، درآمدهای روز مسابقه، حق پخش تلویزیونی و فعالیتهای تجاری به عنوان بیشترین منابع درآمدی مطرح شده است که در کشورهای مختلف و باشگاههای آنها متفاوت بوده است. ویکر[14] (2012) سازمان های ورزشی را به دو بخش سودآور و غیرسودآور تقسیم نموده و جذب منابع مالی دولتی را در سازمان های غیرسودآور حیاتی فرض نموده است.
به لحاظ ساختاری در ورزش کشور هر فدراسیون ورزش ملی، مسئول اصلی در پیشبرد یک رشته و حصول اهداف ملی سازمانی و فدراسیونی به کمک آن رشته ورزشی است. یکی از ضروریات هر فدراسیون ورزشی (و به تبع آن هیئت ورزشی در استانها) در انجام وظایف و اجرای برنامهها و دستیابی به اهداف، وجود منابع مالی مناسب است. این مهم، بازاریابی را به عنوان یکی از روش های مهم در تعیین منابع مالی، شاخص نموده است. در بسیاری از فدراسیونها و به تبع آن در هیئتها بودجه تخصیصی وزارت ورزش، جوابگوی برنامههای فدراسیون و هیئتها نیست و از سویی، برخی فدراسیونها در سیاستگذاری وزارت ورزش، به درآمدزایی و خودکفایی در تامین منابع مالی ملزم شدهاند (هنرور و غفوری، 1384). این مسائل و گسترش رویکرد صنعتی ورزش در برخی رشتهها در سطح دنیا، زمینه در اولویت قرارگرفتن بازاریابی ورزشی در فدراسیونها و هیئتهای ورزشی و بسیاری از نهادهای ورزشی را فراهم نموده است. از اینرو، بازاریابی در فدراسیونهای و هیئتهای ورزشی روز به روز اهمیت بیشتری مییابد. در واقع، هیئت های ورزشی و سازمانهای ورزشی باید مانند شرکتهای تجاری عمل کنند و اگر درآمدزایی نداشته باشند، ادامة کار برایشان مشکل خواهد بود. فدراسیونها و هیئتهای ورزشی میتوانند در راستای افزایش درآمدزایی از تبلیغات، حامیان مالی، گردشگری ورزشی و رسانه های گروهی، بهویژه تلویزیون برای تبدیل ورزش به علامتی تجاری بهعنوان عوامل بازاریابی ورزشی استفاده کنند (احسانی و همکاران، 1387). استان مرکزی با داشتن 12 شهرستان به مرکزیت شهر اراک از سابقه طولانی در ورزش کشور برخوردار می باشد. این استان با داشتن 50 هیئت ورزش در بخش آقایان و 43 هیئت در بخش بانوان دارای پتانسیل مناسبی در رشته های ورزشی است که از نتایج آن حضور برخی ورزشکاران استان در تیمهای مختلف ملی میباشد. همچنین داشتن صنایع بزرگ از جمله نقاط قوت استان است. از طرف دیگر، منابع مالی و تامین هزینه هیئتهای ورزشی همواره از دغدغههای مسئولان ورزش در استان و بخصوص مدیران هیئتهای ورزشی بوده است. بدون شک، اکتفا به بودجههای دولتی با توجه به هزینه های بالای برگزاری مسابقات و فعالیتهای مختلف در هیئتهای ورزشی نمیتواند پاسخگو باشد. از اینرو ضرورت دارد که هیئتها به دنبال روش های جدید بازاریابی و درآمدزایی باشند که شناخت این شیوهها مسئلهای است که این تحقیق به دنبال پاسخ به آن میباشد.
با توجه به مطالب ذکر شده و با توجه به اهمیت ورزش در بسیاری از زمینههای سلامتی، بهداشتی، اجتماعی و فرهنگی امروز، سرمایهگذاری در این مقوله و نگاه اقتصادی به ورزش ضروری به نظر میرسد. از اینرو، محققان این پژوهش قصد دارند شیوههای بازاریابی و جذب سرمایه در هیئتهای ورزشی استان مرکزی را از دید مدیران هیئتهای ورزشی این استان و همچنین متخصصان مدیریت بازاریابی ورزشی مورد بررسی قرار دهند. عدم شفافیت روش های بازاریابی درآمدزایی هیئتها ضرورت انجام تحقیق را روشن میسازد. بخصوص اینکه هنوز درباره این موضوع در استان تحقیقی به انجام نرسیده است و اطلاعات حاصله در این مورد ضعیف میباشد. محققان امیدوار هستند که نتایج این تحقیق به برنامهریزان و تصمیمگیران در اداره کل ورزش و جوانان استان مرکزی بهطور عام و هیئتهای ورزشی این استان بهطورخاص کمک کند تا بتوانند با ارائة راهکارهای مناسب و شیوههای بازاریابی نوین موجب جلب و جذب هر چه بیشتر حامیان مالی در ورزش استان شوند و از این طریق به توسعة پایدار منطقه در تمام ابعاد اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و غیره کمک کنند. از این رو، این تحقیق به دنبال پاسخ به این سئوال است که روش های مورد استفاده هیئتهای ورزشی استان مرکزی در ارتباط بازاریابی و کسب درآمد چگونه است؟
روش شناسی پژوهش
این تحقیق از نظر هدف انجام تحقیق، کاربردی و از نظر جمعآوری دادهها از نوع توصیفی - تحلیلی است. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه اعضای هیئت رییسه هیئتهای ورزشی استان مرکزی (49 رئیس یا دبیر و 49 نایب رئیس) و مدیران و کارشناسان اداره کل و ادارات شهرستان 20 نفر بوده است (در مجموع 118 نفر). نمونه آماری با توجه به تعداد محدود و احتمال عدم بازگشت برخی پرسشنامهها به صورت تمامشمار در نظر گرفته شد. بعد از توزیع پرسشنامه به صورت حضوری، تعداد 84 پرسشنامه به صورت تکمیل شده و 34 پرسشنامه مخدوش و ناقص بازگردانده شد که نرخ بازگشت 71 درصد را نشان می دهد. ابزار اندازهگیری در این تحقیق- به دلیل فقدان پرسشنامة استاندارد- پرسشنامه محقق ساخته بود. برای تهیة پرسشنامه با مطالعة بیش از 30 مقاله، بررسی کتب مرتبط با بازاریابی ورزشی و پرسشنامههای قبلی در زمینه روش های بازاریابی ورزشی و کسب درآمد و همچنین تجربه میدانی تیم تحقیق پرسشنامهای طراحی شد و با کمک 5 استاد صاحبنظر در مقولة بازاریابی ورزشی در چند مرحله سؤالات بازنگری و اصلاح شد و به تأیید نهایی رسید. اعتبار محتوایی پرسشنامه توسط 12 نفر از استادان دانشگاه و متخصصان با ارائۀ نظرات و انجام اصلاحات در زمینه نگارش، تجانس سؤالات با اهداف تحقیق، تعداد سؤالات و پیشنهادات اصلاحی مورد بررسی و بعد از اعمال نظرات ایشان مورد تایید قرار گرفت. برای تعیین اعتبار پرسشنامهها از تکنیک آماری آلفای کرونباخ استفاده شد. از ضریب آلفای کرونباخ برای تعیین پایایی یک پرسشنامه یا آزمون با تاًکید بر همبستگی درونی استفاده می گردد. به منظور بررسی پایایی پرسشنامه، پس از انجام یک مطالعه مقدماتی بین 30 نفر از اعضای نمونه و جمعآوری پاسخنامه‌‌های آنها، مبادرت به محاسبه واریانس جامعه به منظور تعیین ضریب آلفای کرونباخ گردید. پس از ورود دادهها به نرمافزار SPSS22 ضریب آلفای کرونباخ برای پرسشنامه مورد استفاده به صورت زیر محاسبه گردید:
جدول 1: نتایج ضریب آلفای کرونباخ بر روی 30 نفر از اعضای منتخب
|
متغیر |
مؤلفه |
ضریب آلفای کرونباخ |
تعداد گویه |
ضریب کلی |
|
روش های بازاریابی و درآمدزایی
|
ذینفعان |
691/0 |
7 |
882/0 |
|
رویداد |
804/0 |
6 |
||
|
محیط |
841/0 |
7 |
||
|
مجازی |
780/0 |
3 |
||
|
محصول |
865/0 |
8 |
||
|
کسب و کار |
885/0 |
7 |
||
|
|
مجموع |
|
38 |
همان طور که نتایج جدول 1 نشان میدهد بیشتر مولفهها دارای بار عاملی بالاتر از 7/0 و یا نزدیک به آن هستند که نشان از مناسب بودن پایایی مولفهها و پرسشنامه تحقیق دارد. برای تجزیه و تحلیل دادهها از آمار توصیفی و استنباطی به شرح زیر استفاده گردید. به منظور سازمان دادن، خلاصه کردن، طبقه‌بندی نمرات خام و توصیف اندازه‌های نمونه از آمار توصیفی (فراوانی‌ها، میانگین‌ها، درصدها، انحراف استانداردها و رسم نمودارها و جداول) استفاده گردید. از آزمون کولموگراف اسمیرنف برای تعیین نرمال بودن دادهها بهره گرفته شد. همچنین از آزمون های فریدمن برای رتبهبندی، تی تک گروهی، خی دو، تحلیل واریانس یکطرفه و آزمون تحلیل عاملی اکتشافی با استفاده از نرم افزار SPSS22استفاده شد. در این تحقیق بجای فرضیه از سئوال استفاده شد. این پژوهش به دنبال پاسخ به این سئوالات بود:
- آیا هیئتهای ورزشی استان مرکزی از انواع روش های بازاریابی استفاده می کنند؟
- آیا میزان استفاده از روش های بازاریابی به لحاظ آماری معنی دار است؟
- میزان اهمیت روش های بازاریابی چگونه است؟
- مولفه های پرسشنامه روش های بازاریابی کدام اند؟
- آیا انواع روش های بازاریابی تفاوت معنی داری با هم دارند؟
یافتههای پژوهش
بررسی عوامل جمعیتشناختی نمونه آماری نشان داد از مجموع 84 پرسشنامه برگشتی، 81 درصد مرد (123 نفر) و 19 درصد زن (28 نفر)، 1/32 مجرد و 9/67 متاهل و بیشترین رده سنی بین 50-31 سال (6/78 درصد) بودند. میانگین سابقه ورزشی نمونه آماری 92/14 سال و میانگین سابقه مدیریتی 32/7 سال بود. همچنین بررسی سطح تحصیلی شرکتکنندگان نشان داد اکثریت نمونه آماری دارای مدرک کارشناسی (8/54 درصد) بودند. در ادامه با استفاده از آمار استنباطی به تحلیل داده ها پرداخته شد. در جدول 2، پرسشنامه وضعیت موجود روش های بازاریابی و کسب درآمد و تفاوت هر روش در گروه نمونه مورد بررسی قرار گرفت.
جدول2: تحلیل توصیفی و تفاوت معنی داری روش های بازاریابی و درآمدزایی
|
ردیف |
گویه |
بلی |
خیر |
مقدار کای دو |
sig |
||
|
فراوانی |
درصد |
فراوانی |
درصد |
||||
|
1 |
حامیان ورزشی و اسپانسرها |
47 |
56 |
37 |
44 |
190/1 |
275/0 |
|
2 |
دریافت ورودیه از باشگاه ها و ورزشکاران برای ورود به مسابقات |
38 |
2/45 |
46 |
8/54 |
762/0 |
363/0 |
|
3 |
حق تبلیغات در اماکن ورزشی و اداری هیئت و در مسابقات |
39 |
4/46 |
45 |
6/53 |
429/0 |
513/0 |
|
4 |
فروش مواد غذایی یا سایر محصولات از طرف هیئت در زمان مسابقات |
7 |
3/8 |
77 |
7/91 |
33/58 |
000/0 |
|
5 |
حق پخش تلویزیونی مسابقات |
19 |
6/22 |
65 |
4/77 |
190/25 |
000/0 |
|
6 |
بلیط فروشی روز مسابقه |
3 |
6/3 |
81 |
4/96 |
429/72 |
000/0 |
|
7 |
درآمد حاصل از جرائم (کمیته انظباطی) |
11 |
1/13 |
73 |
9/86 |
762/45 |
000/0 |
|
8 |
تورهای گردشگری ورزشی |
19 |
6/22 |
65 |
4/77 |
190/25 |
000/0 |
|
9 |
امتیاز واگذاری برند هیئت برای درج روی کالاها و فروش |
7 |
3/8 |
77 |
7/91 |
333/58 |
000/0 |
|
10 |
قرعه کشی و بخت آزمایی بلیط مسابقات |
3 |
6/3 |
81 |
4/96 |
429/72 |
000/0 |
|
11 |
فروشگاه اینترنتی محصولات، تجهیزات و خدمات |
2 |
4/2 |
82 |
6/97 |
190/76 |
000/0 |
|
12 |
ورود به عرصه های اقتصادی غیر مرتبط با رشته ورزشی هیئت |
8 |
5/9 |
76 |
5/90 |
048/55 |
000/0 |
|
13 |
راه اندازی دفاتر مشاور ورزشی و خدمات حرفه ای |
21 |
25 |
63 |
75 |
000/21 |
000/0 |
|
14 |
راه اندازی مجلات، روزنامه، هفته نامه و کتب تخصصی |
18 |
4/21 |
66 |
6/78 |
429/27 |
000/0 |
|
15 |
ایجاد باشگاه مشتریان و کانون های هواداری |
8 |
5/9 |
76 |
5/90 |
048/55 |
000/0 |
|
16 |
اجاره اماکن و سالن های ورزشی و واگذاری به بخش خصوصی |
35 |
7/41 |
49 |
3/58 |
333/2 |
127/0 |
|
17 |
برگزاری همایش های علمی ورزشی |
43 |
2/51 |
41 |
8/48 |
048/0 |
827/0 |
|
18 |
فروش نام سالن ها و اماکن |
81 |
4/96 |
3 |
6/3 |
429/72 |
000/0 |
|
19 |
استفاده از تبلیغات محیطی |
44 |
4/52 |
40 |
6/47 |
500/39 |
000/0 |
|
20 |
ایجاد واحدهای تولیدی یا توزیعی در رشته ورزشی |
7 |
3/8 |
77 |
9/91 |
643/113 |
000/0 |
|
21 |
دریافت اعتبارات از اداره کل ورزش و جوانان |
52 |
9/61 |
32 |
1/38 |
762/4 |
029/0 |
|
22 |
دریافت اعتبارات از فدراسیون های ورزشی مربوطه |
48 |
1/57 |
36 |
9/42 |
714/1 |
190/0 |
|
23 |
دریافت اعتبارات از دفاتر نمایندگان مجلس |
12 |
3/14 |
72 |
7/85 |
214/101 |
000/0 |
|
24 |
دریافت اعتبارات از استانداری، فرمانداری و سایر نهادها |
15 |
9/17 |
69 |
2/82 |
214/89 |
000/0 |
|
25 |
استفاده از ورودی کلاسهای داوری و مربیگری |
51 |
7/60 |
33 |
3/39 |
762/4 |
029/0 |
|
26 |
دریافت شهریه از ورزشکاران در کلاسهای آموزشی |
49 |
3/58 |
35 |
7/41 |
071/43 |
000/0 |
|
27 |
اجاره کالاها و تجهیزات ورزشی |
9 |
7/10 |
75 |
3/89 |
357/109 |
000/0 |
|
28 |
تهاتر و مبادله در انجام فعالیت های ورزشی با سازمان ها و شرکت های دیگر |
32 |
1/38 |
52 |
9/61 |
000/42 |
000/0 |
|
29 |
صدور مربی و بازیکن |
40 |
6/47 |
44 |
4/52 |
190/0 |
663/0 |
|
30 |
تاسیس فضاهای ورزشی جدید |
19 |
6/22 |
65 |
4/77 |
190/25 |
000/0 |
|
31 |
شرط بندی های مجاز |
7 |
3/8 |
77 |
7/91 |
786/118 |
000/0 |
|
32 |
جذب منابع از خیرین |
29 |
5/34 |
55 |
5/65 |
500/46 |
000/0 |
|
33 |
اخذ وام از بانک ها و موسسات مالی |
13 |
5/15 |
71 |
5/84 |
048/40 |
000/0 |
|
34 |
حق میزبانی بازی های ملی و منطقه ای |
30 |
7/35 |
54 |
3/64 |
857/6 |
009/0 |
|
35 |
راه اندازی لیگ مجازی و استفاده از بازی های رایانه ای |
13 |
5/15 |
71 |
5/84 |
048/41 |
000/0 |
|
36 |
استفاده از فرصت های تبلیغاتی مسکات و کارکتر هیئت یا رشته ورزشی |
21 |
25 |
63 |
75 |
786/64 |
000/0 |
|
37 |
کسب منابع مالی از فضاهای اداری و آموزشی هیئت (مثل سالن کنفرانس و ...) |
12 |
3/14 |
72 |
7/85 |
857/42 |
000/0 |
|
38 |
ورود به عرصه های تجاری مثل (رستوران ورزشی، ....) |
5 |
6 |
79 |
94 |
190/65 |
000/0 |
با توجه به مقیاس اسمی گویهها در پرسشنامه روش های بازاریابی و جذب درآمد، برای بررسی میزان تفاوت فراوانی مشاهده شده و مورد انتظار در هر گویه و برازش گویه از آزمون کای دو استفاده شد که نتایج نشان می دهد تنها در هفت گویه (1،2،3،16،17،22،29) تفاوت معنیداری بین کسانی که پاسخ بلی و خیر داده بودند وجود نداشت و در سایر گویهها این تفاوت معنیدار بوده است (05/0>p)؛ یعنی در هیئت های ورزشی ابتدا وضع موجود استفاده از هر روش مورد سوال قرار گرفت و با توجه به نتایج به دست آمده اختلاف میزان استفاده از هر روش بررسی شد که به لحاظ استفاده از انواع روش های کسب درآمد تفاوت های معنی داری مشاهده گردید.
پس از تبیین وضع موجود هیئتهای ورزشی از نظر روش های بازاریابی و درآمدزایی، به بررسی اهمیت هر یک از روش های پرسشنامه پرداخته شد که در جدول 3 آمده است. برای این کار از آزمون رتبهبندی فریدمن استفاده شد.
جدول 3: نتایج آزمون فریدمن در مورد روش های مختلف بازاریابی و درآمدزایی
|
ردیف |
گویه |
میانگین رتبه |
|
1 |
حامیان ورزشی و اسپانسرها |
92/23 |
|
2 |
دریافت ورودیه از باشگاه ها و ورزشکاران برای ورود به مسابقات |
08/19 |
|
3 |
حق تبلیغات در اماکن ورزشی و اداری هیئت و در مسابقات |
90/24 |
|
4 |
فروش مواد غذایی یا سایر محصولات از طرف هیئت در زمان مسابقات |
70/17 |
|
5 |
حق پخش تلویزیونی مسابقات |
39/25 |
|
6 |
بلیط فروشی روز مسابقه |
45/19 |
|
7 |
درآمد حاصل از جرائم (کمیته انظباطی) |
79/14 |
|
8 |
تورهای گردشگری ورزشی |
99/19 |
|
9 |
امتیاز واگذاری برند هیئت برای درج روی کالاها و فروش |
03/20 |
|
10 |
قرعه کشی و بخت آزمایی بلیط مسابقات |
21/18 |
|
11 |
فروشگاه اینترنتی محصولات، تجهیزات و خدمات |
39/18 |
|
12 |
ورود به عرصه های اقتصادی غیر مرتبط با رشته ورزشی هیئت |
10/19 |
|
13 |
راه اندازی دفاتر مشاور ورزشی و خدمات حرفه ای |
61/20 |
|
14 |
راه اندازی مجلات، روزنامه، هفته نامه و کتب تخصصی |
08/20 |
|
15 |
ایجاد باشگاه مشتریان و کانون های هواداری |
26/20 |
|
16 |
اجاره اماکن و سالن های ورزشی و واگذاری به بخش خصوصی |
93/22 |
|
17 |
برگزاری همایش های علمی ورزشی |
52/22 |
|
18 |
فروش نام سالن ها و اماکن |
90/17 |
|
19 |
استفاده از تبلیغات محیطی |
63/21 |
|
20 |
ایجاد واحدهای تولیدی یا توزیعی در رشته ورزشی |
33/18 |
|
21 |
دریافت اعتبارات از اداره کل ورزش و جوانان |
23/23 |
|
22 |
دریافت اعتبارات از فدراسیون های ورزشی مربوطه |
95/21 |
|
23 |
دریافت اعتبارات از دفاتر نمایندگان مجلس |
36/21 |
|
24 |
دریافت اعتبارات از استانداری، فرمانداری و سایر نهادها |
70/19 |
|
25 |
استفاده از ورودی کلاس های داوری و مربیگری |
60/20 |
|
26 |
دریافت شهریه از ورزشکاران در کلاس های آموزشی |
39/17 |
|
27 |
اجاره کالاها و تجهیزات ورزشی |
22/17 |
|
28 |
تهاتر و مبادله در انجام فعالیت های ورزشی با سازمان ها و شرکت های دیگر |
25/18 |
|
29 |
صدور مربی و بازیکن |
50/20 |
|
30 |
تاسیس فضاهای ورزشی جدید |
57/18 |
|
31 |
شرط بندی های مجاز |
48/13 |
|
32 |
جذب منابع از خیرین |
99/18 |
|
33 |
اخذ وام از بانک ها و موسسات مالی |
66/18 |
|
34 |
حق میزبانی بازی های ملی و منطقه ای |
98/19 |
|
35 |
راه اندازی لیگ مجازی و استفاده از بازیهای رایانه ای |
80/16 |
|
36 |
استفاده از فرصت های تبلیغاتی مسکات و کارکتر هیئت یا رشته ورزشی |
41/16 |
|
37 |
کسب منابع مالی از فضاهای اداری و آموزشی هیئت (مثل سالن کنفرانس و ...) |
25/16 |
|
38 |
ورود به عرصه های تجاری مثل (رستوران ورزشی، ....) |
46/16 |
|
تعداد=84 کای اسکوئر=749/233 درجه آزادی=37 سطح معنی داری= 000/0 |
||
نتایج نشان داد گویههای شماره 5، 3، 1، 21 و 16 به ترتیب دارای بیشترین اهمیت و گویههای 31، 7، 37، 36 و 38 کمترین اهمیت را دارا می باشند.
با توجه به تعدد راههای بازاریابی و جذب سرمایه تیم تحقیق تصمیم گرفت انواع راهها را در قالب چند مؤلفه اصلی تقسیمبندی نماید. بدین منظور با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی و نظر کارشناسی تیم تحقیق شش عامل اصلی مستخرج گردید. همچنین مقدار ضریب کایزر مایر بیش از 5/0 و سطح معنیداری کمتر از سطح 05/0 بوده است که نشان از کفایت دادهها دارد. نتایج به دست آمده در جدول 4 قابل رویت میباشد:
جدول 4: نتایج تحلیل عاملی اکتشافی پرسشنامه روش های بازاریابی
|
سئوال |
گویه |
ذینفعان |
رویداد |
محیط |
مجازی |
محصول |
کسب و کار |
|
1 |
حامیان ورزشی و اسپانسرها |
635/0 |
|
|
|
|
|
|
21 |
دریافت اعتبارات از اداره کل ورزش و جوانان |
724/0 |
|
|
|
|
|
|
22 |
دریافت اعتبارات از فدراسیون های ورزشی مربوطه |
711/0 |
|
|
|
|
|
|
23 |
دریافت اعتبارات از دفاتر نمایندگان مجلس |
658/0 |
|
|
|
|
|
|
24 |
دریافت اعتبارات از استانداری، فرمانداری و سایر نهادها |
679/0 |
|
|
|
|
|
|
32 |
جذب منابع از خیرین |
511/0 |
|
|
|
|
|
|
33 |
اخذ وام از بانک ها و موسسات مالی |
787/0 |
|
|
|
|
|
|
2 |
دریافت ورودیه از باشگاه ها و ورزشکاران برای ورود به مسابقات |
|
682/0 |
|
|
|
|
|
10 |
قرعه کشی و بخت آزمایی بلیط مسابقات |
|
852/0 |
|
|
|
|
|
34 |
حق میزبانی بازی های ملی و منطقه ای |
|
767/0 |
|
|
|
|
|
4 |
فروش مواد غذایی یا سایر محصولات از طرف هیئت در زمان مسابقات |
|
697/0 |
|
|
|
|
|
5 |
حق پخش تلویزیونی مسابقات |
|
658/0 |
|
|
|
|
|
6 |
بلیط فروشی روز مسابقه |
|
656/0 |
|
|
|
|
|
3 |
حق تبلیغات در اماکن ورزشی و اداری هیئت و در مسابقات |
|
|
509/0 |
|
|
|
|
16 |
اجاره اماکن و سالن های ورزشی و واگذاری به بخش خصوصی |
|
|
684/0 |
|
|
|
|
18 |
فروش نام سالن ها و اماکن |
|
|
508/0 |
|
|
|
|
19 |
استفاده از تبلیغات محیطی |
|
|
727/0 |
|
|
|
|
30 |
تاسیس فضاهای ورزشی جدید |
|
|
532/0 |
|
|
|
|
36 |
استفاده از فرصت های تبلیغاتی مسکات و کارکتر هیئت یا رشته ورزشی |
|
|
670/0 |
|
|
|
|
37 |
کسب منابع مالی از فضاهای اداری و آموزشی هیئت (مثل سالن کنفرانس و ...) |
|
|
698/0 |
|
|
|
|
11 |
فروشگاه اینترنتی محصولات، تجهیزات و خدمات |
|
|
|
790/0 |
|
|
|
15 |
ایجاد باشگاه مشتریان و کانون های هواداری |
|
|
|
593/0 |
|
|
|
35 |
راه اندازی لیگ مجازی و استفاده از بازیهای رایانه ای |
|
|
|
738/0 |
|
|
|
7 |
درآمد حاصل از جرائم (کمیته انظباطی) |
|
|
|
|
774/0 |
|
|
8 |
تورهای گردشگری ورزشی |
|
|
|
|
670/0 |
|
|
9 |
امتیاز واگذاری برند هیئت برای درج روی کالاها و فروش |
|
|
|
|
696/. |
|
|
13 |
راه اندازی دفاتر مشاور ورزشی و خدمات حرفه ای |
|
|
|
|
690/0 |
|
|
14 |
راه اندازی مجلات، روزنامه، هفته نامه و کتب تخصصی |
|
|
|
|
676/0 |
|
|
17 |
برگزاری همایش های علمی ورزشی |
|
|
|
|
758/0 |
|
|
25 |
استفاده از ورودی کلاسهای داوری و مربیگری |
|
|
|
|
710/0 |
|
|
26 |
دریافت شهریه از ورزشکاران در کلاسهای آموزشی |
|
|
|
|
683/0 |
|
|
29 |
صدور مربی و بازیکن |
|
|
|
|
516/0 |
|
|
12 |
ورود به عرصه های اقتصادی غیر مرتبط با رشته ورزشی هیئت |
|
|
|
|
|
835/0 |
|
20 |
ایجاد واحدهای تولیدی یا توزیعی در رشته ورزشی |
|
|
|
|
|
538/0 |
|
27 |
اجاره کالاها و تجهیزات ورزشی |
|
|
|
|
|
536/0 |
|
28 |
تهاتر و مبادله در انجام فعالیتهای ورزشی با سازمانها و شرکتهای دیگر |
|
|
|
|
|
594/0 |
|
31 |
شرط بندی های مجاز |
|
|
|
|
|
566/0 |
|
38 |
ورود به عرصه های تجاری مثل (رستوران ورزشی، ....) |
|
|
|
|
|
560/0 |
|
کایزر مایر اولکین= 662/0 آزمون کرویت بارتلت= 597/3721 درجه آزادی= 703 سطح معنی داری= 001/0 |
|||||||
نتایج بیانگر آن بود که تمامی گویهها دارای بار عاملی بیشتر از شاخص 5/0 بوده اند و هیچ کدام از گویهها حذف نشدند. بدین ترتیب، شش عامل با عناوین ذینفعان، رویداد، محیط، مجازی، محصول و کسب و کار مستخرج شدند. برای رتبهبندی این عوامل نیز از آزمون فریدمن استفاده شد که نتایج در شکل 1 قابل مشاهده است:
شکل 1: نتایج آزمون فریدمن عوامل مستخرج روش های بازاریابی و جذب درآمد
نتایج بیانگر آن بود که به ترتیب روش های مبتنی بر ذینفعان، مبتنی بر رویداد، مبتنی بر محصول، میتنی بر محیط، مجازی و روش مبتنی بر کسب و کار اهمیت بیشتری داشتند.
با توجه به اطلاعات حاصل شده تیم تحقیق بر آن شد تا تفاوت میانگین هر یک روش ها را بسنجد. بنابراین با توجه به وجود یک گروه و چندین روش بازاریابی، از روش آزمون تحلیل واریانس یکطرفه با اندازه گیری مکرر استفاده شد- نتایج در بخش ذیل قابل مشاهده میشود.
برای اینکار ابتدا از آزمون کرویت ماخلی استفاده شد. این آزمون پیش فرض استفاده از آزمون اثرات درون گروهی است که با توجه به عدد آزمون ماخلی (255/0) و سطح معنی داری کمتر از 05/0 مقدمات انجام آزمون برقرار می باشد. با توجه به سطح معنی داری کمتر از 05/0 از اعداد طبقه Greenhouse-Geisser در جدول آزمون کرویت ماخلی استفاده شد که به علت محدودیت تعداد جداول، در مقاله ذکر نشده است. پس از آزمون ماخلی به بررسی اثرات درون گروهی پرداخته شد که نتایج نشان دهنده تفاوت معنیداری در انواع روش های بازاریابی در هیئتهای ورزشی بود. برای مشخص نمودن اینکه کدام گروه ها به لحاظ میانگین با هم تفاوت معنی داری دارند، از مقایسات زوجی بهره برده شد که با توجه به محدودیت حجم مقاله در ادامه نتایج مقایسات زوجی درون گروهی بین روش های بازاریابی مشاهده میشود.
جدول 5: مقایسات زوجی روش های بازاریابی
|
عامل |
عامل ها |
تفاوت میانگین |
خطای استاندارد |
سطح معنی داری |
فاصله اطمینان |
|
|
حد پایین |
حد بالا |
|||||
|
ذینفعان |
محیط |
243/0 |
087/0 |
099/0 |
021/0- |
507/0 |
|
رویداد |
270/0 |
094/0 |
076/0 |
013/0- |
554/0 |
|
|
مجازی |
459/0 |
124/0 |
006/0 |
084/0 |
833/0 |
|
|
محصول |
216/0 |
093/0 |
340/0 |
065/0- |
496/0 |
|
|
کسب و کار |
594/0 |
096/0 |
000/0 |
302/0 |
885/0 |
|
|
محیط |
ذینفعان |
243/0- |
087/0 |
099/0 |
507/0- |
021/0 |
|
رویداد |
027/0 |
057/0 |
000/1 |
145/0- |
199/0 |
|
|
مجازی |
215/0 |
093/0 |
348/0 |
066/0- |
497/0 |
|
|
محصول |
028/0- |
051/0 |
000/1 |
182/0- |
126/0 |
|
|
کسب و کار |
350/0 |
069/0 |
000/0 |
141/0 |
559/0 |
|
|
رویداد |
ذینفعان |
270/0- |
094/0 |
076/0 |
554/0- |
013/0 |
|
محیط |
027/0- |
057/0 |
000/1 |
199/0- |
145/0 |
|
|
مجازی |
188/0 |
073/0 |
178/0 |
033/0- |
410/0 |
|
|
محصول |
055/0- |
064/0 |
000/1 |
247/0- |
138/0 |
|
|
کسب و کار |
323/0 |
060/0 |
000/0 |
142/0 |
505/0 |
|
|
مجازی |
ذینفعان |
459/0- |
124/0 |
006/0 |
883/0- |
084/0- |
|
محیط |
215/0- |
093/0 |
348/0 |
497/0- |
066/0 |
|
|
رویداد |
188/0- |
073/0 |
178/0 |
410/0- |
033/0 |
|
|
محصول |
243/0- |
092/0 |
151/0 |
522/0- |
036/0 |
|
|
کسب و کار |
135/0 |
070/0 |
868/0 |
077/0- |
347/0 |
|
|
محصول |
ذینفعان |
216/0- |
093/0 |
093/0 |
093/0 |
065/0 |
|
محیط |
028/0 |
051/0 |
051/0 |
051/0 |
182/0 |
|
|
رویداد |
055/0 |
064/0 |
064/0 |
064/0 |
247/0 |
|
|
مجازی |
243/0 |
092/0 |
092/0 |
092/0 |
522/0 |
|
|
کسب و کار |
378/0 |
067/0 |
067/0 |
067/0 |
580/0 |
|
|
کسب و کار |
ذینفعان |
594/0- |
096/0 |
096/0 |
096/0 |
302/0- |
|
محیط |
350/0- |
069/0 |
069/0 |
069/0 |
141/0- |
|
|
رویداد |
323/0- |
060/0 |
060/0 |
060/0 |
142/0- |
|
|
مجازی |
135/0- |
070/0 |
070/0 |
070/0 |
077/0 |
|
|
محصول |
378/0- |
067/0 |
067/0 |
067/0 |
176/0- |
|
مقایسات زوجی بین روش های بازاریابی بیانگر آن بود که در سطح 95 درصد اطمینان بین روش مبتنی بر ذینفعان با روش های مجازی و روش مبتنی بر کسب و کار تفاوت معنی داری مشاهده می شود. همچنین بین روش های میتنی بر محیط با کسب و کار و روش مبتنی بر رویداد با کسب و کار تفاوت معنی داری مشاهده گردید.
بحث و نتیجهگیری
تحلیلی بر نتایج توصیفی نشان داد بیشتر نمونهها متاهل و در دامنه سنی محدوده میانسالی بودند. در اکثر هیئتهای ورزشی نایب رییس بانوان حضور داشته که تعدادی در طرح مشارکت داشتند. نمونهها دارای تحصیلات قابل قبولی بودهاند. این موضوع نشان دهنده حضور افراد تحصیلکرده و علمی در بدنه ورزش استان مرکزی می باشد که می تواند در آینده با تلفیق مناسب علم و عمل منجر به پیشرفت بهتر ورزش استان شود.
از نظر روش های درآمدزایی و با توجه به تعدد روش ها از طریق آزمون تحلیل اکتشافی به دستهبندی روش ها پرداخته شد. در زمینه این مولفهها هم بررسی وضع موجود و هم میزان اهمیتی که هر یک از روش ها دارد مورد توجه قرار گرفت.
مهمترین روش جذب درآمد از نظر نمونهها روش های مبتنی بر ذینفعان بود. ذینفعان مجموعه افراد یا سازمانهایی هستند که میتوانند در درآمدزایی هیئت سهیم باشند. در این تحقیق حامیان ورزشی به عنوان یکی از ذینفعان مطرح شده است. استان مرکزی به عنوان یکی از استانهای صنعتی کشور محسوب می شود. این موضوع می تواند به عنوان فرصتی در حوزه ورزش به شمار آید، اگر تعامل مناسبی بین ورزش و صنعت به وجود آید. از نظر وضع موجود نتایج نشان میدهد تفاوت معنیداری در پاسخ نمونهها وجود نداشته است؛ یعنی برخی هیئتها توانسته بودند از حامیان مالی استفاده نمایند و برخی قادر به این کار نبودند. 56 درصد نمونهها از دریافت کمکهای مالی از حامیان یاد کردند. این روش از نظر هیئتها به عنوان یکی از مهمترین روش ها بوده است. این موضوع در اهمیت آن برای تامین سرمایه در تحقیقات مختلفی همچون الهی (1388)، ترابی (1394)، پارامیو و همکاران (2008) و دتز (2013) اشاره شده است. کسب درآمد در حدود 40 درصد حاصل از حامیان مالی در تحقیقات بیان شده است ( الهی، 1388).
دریافت اعتبارات از فدراسیونهای ورزشی و اداره کل ورزش و جوانان، از دیگر منابع تامین مالی بود. در مورد منابع مالی اداره کل ورزش و جوانان استان تفاوت معنیداری از نظر نمونهها وجود داشته، در حالی که از طریق فدراسیونها مشهود نبوده است؛ این بدان معنی است که برخی هیئتها از منابع اداره کل استفاده کرده و برخی دریافتی مناسبی نداشتهاند. البته اختصاص بودجهها بستگی به عوامل مختلفی از جمله عملکرد هیئتهای ورزشی دارد. دریافت اعتبارات از دفاتر نمایندگان مجلس، یا استانداری و فرمانداری و سازمانهای تابعه به شکل مستقیم نیز از دیگر منابه تامین مالی از راه ذینفعان بوده است که در همه آنها بین پاسخ نمونهها تفاوت معنیداری وجود داشته است؛ یعنی برخی هیئتها که تعداد آنها اندک بوده (میانگین 15 درصد) توانستند از این منابع استفاده نمایند.
جذب منابع از خیرین و دریافت وامهای بانکی هم از نظر وضع موجود چندان مطلوب نبودهاند. البته حدود 35 درصد هیئتها از کمک خیرین استفاده کردهاند- هر چند تفاوت معنیداری بین استفاده کنندگان و محرومان از این کمکها وجود داشته باشد؛ یعنی فقط چند هیئت ورزشی توانسته اند علاقه خیرین را برای کمک جلب کنند که معمولا رشته هایی می باشند که برای خیرین شناخته شده تر هستند. همچون فوتبال، کشتی و والیبال. حدود 65 درصد هیئت های ورزشی از این موضوع بی بهره مانده اند. توجیه خیرین برای ورود به عرصه ورزشی از جمله مسائلی است که باید مورد توجه قرار گیرد. همچنین تسهیلات با سودهای بالا باعث میشود که هیئتها چندان رغبتی برای استفاده از وامهای بانکی نداشته باشند، مگر اینکه سودآوری فعالیتهای هیئت ضمانتی برای دریافت تسهیلات بانکی باشد. وارموس (2015) به فعالیتهای مشارکتی با دیگر سازمانها در نهادهای ورزشی به عنوان یکی از راههای جذب درآمد اشاره نموده است. تمایل کم موسسات مالی و بانکها احتمالا به دلیل سود کمتر فعالیت های ورزشی به نسبت سایر فعالیتهای تجاری میباشد. همچنین ایزدی (1383) و سیدعامری (1388) به عدم پرداخت تسهیلات به فعالیتهای ورزشی سازمانهای ورزشی اشاره نموده اند.
روش های درآمدزایی مبتنی بر رویداد، از دیگر قسمتهای تعریف شده در این تحقیق بوده است. برگزاری رویدادهای ورزشی یکی از وظایف هیئتهای ورزشی می باشد که می تواند در سطوح مختلف شهرستانی یا استانی و یا حتی میزبانی مسابقات کشوری یا لیگ انجام شود. درآمدهای مرتبط با این رویدادها میتواند یکی از منابع روش های درآمدزایی باشد. به عنوان مثال، دریافت ورودی مسابقات یکی از روش ها میباشد. البته بسته به رشته ورزشی نوع مسابقات میتواند متفاوت باشد. در این تحقیق از این نظر تفاوت محسوسی بین هیئتهایی که از این روش استفاده نمودهاند با هیئتهایی که استفاده نکرده اند، وجود نداشته است. شاید درآمدهای حاصل از این روش خیلی چشمگیر نباشد، ولی با توجه به هزینههای برگزاری مسابقات معمولا در بیشتر هیئتها مورد توجه قرار میگیرد. این روش بهویژه در هیئتهای شهرستانی که ممکن است سایر روش های درآمدزایی کمتر مورد استفاده قرار گیرد، شیوع بیشتری دارد. درآمدهای روز مسابقه نیز مربوط به این قسمت می شود که میتواند شامل بلیط فروشی روز مسابقه، قرعهکشی و بختآزمایی که البته با توجه به مسائل شرعی و دینی بجز برخی رشتهها همچون اسب دوانی و سوارکاری در رشتههای دیگر به شکل رسمی شایع نمیباشد. حق میزبانی نیز میتواند در پذیرش میزبانی مسابقات مختلف به عنوان منبع کسب درآمد لحاظ شود. معمولا فدراسیونها به هیئت استانی که میزبانی مسابقات را قبول میکنند کمکهای مالی خواهد داشت. همچنین ممکن است هیئت میزبانی مسابقات ارگانها و نهادهای مختلف را به عهده گیرد و مبالغی را دریافت نماید. حق پخش رسانهای و تلویزیونی مسابقات هم در این گروه دستهبندی شده است. البته در کشور ما حتی در سطح ملی هم حق پخش رسانهای هنوز معمول نشده است. این موضوع در مورد حق موبایل نیز صدق می کند. هانسن (1998) به موضوع بلیط فروشی بهعنوان یکی از راههای مهم درآمدزایی اشاره نموده است. راهکارهای مختلف فروش بلیط نیز از مسائلی است که نیاز به مهارت دارد و هیئت ها باید در این زمینه تمهیدات لازم را در نظر داشته باشند. نتایج تحقیق در بخش پخش رسانهای با یافتههای دیسبوردز (2011) و کوکس (2012) همخوانی نداشت. وی بیان نمود بیشترین درآمد باشگاههای ورزشی مربوط به حق پخش رسانهای میباشد. نتایج نشان داد بجز حق ورودی مسابقات، در سایر راهکارها و روش ها تفاوت معنیداری در هیئتها به لحاظ استفاده مشاهده شد. در بیشتر هیئتها چنین روش هایی برای درآمدزایی استفاده نشده است.
راهکارهای مبتنی بر محصول، سومین گروه از روش های مهم درآمدزایی از دیدگاه هیئتهای ورزشی استان بوده است. محصولات می تواند شامل خدمات و کالاها باشد. برخی از هیئتها در بخش کالا نیز فعالیت دارند و با تولید یا فروش کالا کسب درآمد می نمایند. درج آرم و نام هیئت نیز در برخی کالاها میتواند مورد استفاده قرار گیرد، ولی بیشتر درآمد هیئتها در این بخش مربوط به حوزه خدمات می باشد. در این بین برگزاری تورهای ورزشی گردشگری در برخی هیئتها انجام میشود. در این بخش بیشتر هیئتهایی همچون کوهنوردی و همگانی فعالیت دارند. راه اندازی مجله یا هفته نامه و امثال آن و همچنین دفاتر مشاوره ورزشی از دیگر خدمات هیئتها میتواند باشد. برگزاری سمینارهای سخنرانی و یا همایشهای علمی ورزشی و دادن گواهینامه حضور و مشارکت به شرکت کنندگان از دیگر راهکارهای قابل استفاده میباشد. به طور کلی یکی از حوزههای اصلی درآمدزایی در هیئتهای ورزشی موضوعات آموزشی است. برگزاری کلاسهای داوری و مربیگری و دریافت ورودی دورهها از عوامل مهم درآمدزایی در این بخش است. همچنین شهریه ورودی در کلاسهای آموزشی هیئت جزو راهکارهای مهم می باشد. صدور مربی و بازیکن نیز از خدمات هیئت میباشد. در این بخش تخصص نیروی انسانی به عنوان محصول قلمداد می شود. محرم زاده (1385) به روش صدور مربی در ورزش دانشگاهی ترکیه اشاره کرده است. رزم آرا (1394) برگزاری همایشهای ورزشی را از جمله منابع درآمدی ادارات تربیت بدنی بر شمرده است. ویکر (2012) به حق خدمات در باشگاههای ورزشی غیرانتفاعی کشور آلمان اشاره نموده است. از جمله دیگر منابع کسب درآمد در هیئتها درآمد حاصل از صدور احکام مربوط به جرائم کمیته انضباطی می باشد. که میتواند به عنوان بخش خدماتی هیئت بر شمرده شود.
رویکردهای کسب درآمد مبتنی بر محیط از دیگر گروههای شناسایی شده در تحقیق است. بررسی نشان میدهد بیشتر هیئتهای ورزشی در استان دارای سالن یا اماکن ورزشی میباشند. این اماکن معمولا در مرکز استان یا شهرستانها قرار دارند. از رایجترین روش های درآمدزایی اجاره اماکن و سالنهای ورزشی میباشد. معمولا هیئتهای ورزشی ساعتهای خارج از کلاسهای آموزشی خود را جهت درآمدزایی به اجاره میدهند. همچنین امکان انجام تبلیغات محیطی از این طریق امکانپذیر میشود. همچنین فضاها ممکن است شامل فضاهای اداری و آموزشی هیئت نیز شود. تاسیس فضاهای ورزشی جدید و فرصت های تبلیغی متنوعی همچون مسکات و کاراکتر هیئت از جمله راهکارها میشود. گیجسنبرگ (2013) بیان نمود شرکتهای مختلف، محیط ورزشی را به عنوان یکی از راههای سریع برای رسیدن به هواداران تیم ها می داند. همچنین پیون (2012) بیان نمود تبلیغات از طریق ورزش می تواند تاثیر ماندگارتری از تبلیغات از طریق تلویزیون و تبلیغات آنلاین داشته باشد. محرمزاده (1395) به موضوع اجاره و تاسیس اماکن ورزشی در ورزش دانشگاهی ترکیه اشاره داشته است. رزمآرا (1394) به موضوع استفاده از تبلیغات به عنوان یک راه کسب درآمد در ورزش اشاره داشته است که همسو با یافتهها می باشد.
روش های مجازی پنجمین گروه از روش های کسب درآمد بود. این نوع از درآمدزایی مبتنی بر فضای مجازی و عموماً اینترنت میباشد. داشتن مهارت در حوزه فضای مجازی به وسیله نیرو انسانی یا واگذاری این بخش به شرکتها یا افراد بیرونی میتواند مورد توجه قرار گیرد. برخی از شرکتها محصولات خود را به شکل اینترنتی هم به فروش میرسانند که موجب سهولت دسترسی و فروش به مخاطب می شود. داشتن سایت اینترنتی یکی از الزامات این نوع فعالیتها میباشد. یکی از مسائلی که هم اکنون در ورزش بسیار شایع میباشد، ایجاد کانونهای هواداری و باشگاه مشتریان میباشد که سازمانهای ورزشی سعی میکنند با استفاده از عامل علاقه مخاطبان به ورزش از آن در راستای اهداف خود استفاده نمایند. داشتن اطلاعات در دنیای کنونی به عنوان یک سرمایه محسوب می شود. البته به شرطی که بتوان از این سرمایه به شکل مناسبی استفاده نمود. نکته ای که هم اکنون در ورزش استان قابل توجه است، عدم وجود هیچ یک از روش های مطرح شده در این گروه میباشد. تقریبا هیچ یک از هیئتها به سمت این نوع از روش های درآمدزایی نرفته است. به عنوان نمونه، برگزاری لیگهای مجازی هم اکنون در برخی از باشگاههای خارجی شایع شده است که با توجه به علاقه قشر نوجوان و جوان به بازی های رایانهای میتواند طرفداران خود را داشته باشد. استفاده مناسب از این زیرساختها میتواند بر روی درآمدزایی از طرق دیگر نیز تاثیر بگذارد. به عنوان مثال، بلیط فروشی، قرعه کشی و حتی کرایه سالن میتواند از طریق مجازی انجام شود که با توجه به سهولت دسترسی مشتری امکان افزایش درآمدزایی را به همراه خواهد داشت.
گروه آخر از روش های درآمدزایی مربوط به آن چیزی است که به عنوان کسب و کار یاد می شود. بی شک امروزه هیئتهای ورزشی باید طوری برنامهریزی کنند که بتوانند با توجه به ماهیت غیردولتی خود از منابع دولتی رها و قادر باشند بدون وابستگی به منابع دولتی امور خود را پیش ببرند. ورود به عرصههای اقتصادی در ارتباط با رشته ورزشی و یا حتی غیرمرتبط با رشته ورزشی می تواند در دستور کار هیئتها قرار بگیرد. بعضی از هیئتها میتوانند در حوزه های تولیدی یا توزیعی محصولات مرتبط با رشته ورزشی فعالیت نمایند. اگر این موضوع برای هیئتی قابل توجیه باشد میتواند با برنامهریزی مناسب موجب کاهش هزینههای تولید شود.
اجاره کالاها و تجهیزات نیز از جمله راهکارهای درآمدزایی می باشد. برخی از تجهیزات در رشتههای ورزشی گرانقیمت بوده و معمولاً صرفه اقتصادی برای خریداران ندارد که می توان با اجاره آنها به افراد علاقهمند از مزایای درآمدی آن استفاده نمود. این موضوع در برخی رشته ها مثل اتومبیلرانی، قایقرانی، ورزش های هوایی و اسکی گسترش بیشتری دارد. البته در بحث کسب و کار میتوان از مدلهای بهتری در هیئتهای ورزشی استفاه نمود و در عوض ارائه خدمات هیئت به مشتریان و ذینفعان، از مزایای غیر مادی یا کالا و تجهیزات آنها استفاده نمود؛ یعنی بجای دریافت درآمدهای نقدی از دریافتهای غیر نقدی استفاده نمود. ورود به عرصههای تجاری مثل رستوران ورزشی، باشگاه ورزشی و ... نیز جزو سایر خدمات هیئت میتواند قرار بگیرد. نتایج بیانگر آن بود که در این بخش هم هیئتها بسیار ضعیف بوده اند و علی رغم نگاه در حد میانهای که نسبت به اهمیت این گونه فعالیتها دارند، اقدامهای خاصی در این زمینه انجام ندادهاند. نکتهای که در مورد این روش ها قابل ذکر است، نزدیکی عددی این گروهها از نظر اهمیت این روش ها میباشد- اگر چه این اختلاف بین برخی گروهها به شکل معنیداری بوده است. معمولاً روش هایی که بیشتر متداول میباشد با روش هایی که کمتر برای هیئتها کاربرد داشتهاند، تفاوت معنیداری داشته است. قلمرو زمانی تحقیق می تواند از جمله محدودیت ها باشد؛ به طوری که معمولا در برخی هیئت ها با تغییر رییس روش های بازاریابی هم ممکن است فرق کند. همچنین میزان دقت آزمودنی ها در تکمیل پرسشنامه ها در اختیار محقق نبوده است. عدم تکمیل پرسشنامه ها به وسیله برخی نمونه ها نیز خارج از حدود اختیار محقق بود.
در پایان با توجه به نتایج تحقیق، پیشنهادهایی کاربردی برای مدیران و مسئولان ورزشی استان مرکزی ارائه میگردد:
- راهاندازی سایت اینترنتی و بروز رسانی مستمر در هیئتهای ورزشی؛
- پیشبینی برگزاری و میزبانی رویدادهای مهم ورزشی؛
- در نظر داشتن راهکارهای متفاوت برای فروش بلیط مسابقات؛
- تولید و یا فروش محصولات مرتبط با رشته ورزشی؛
- استفاده از فرصتها و قابلیتهای طبیعی و گردشگری ورزشی استان در رشتههای ورزشی آبی، فضاهای طبیعی و هوایی.
همچنین با توجه به اینکه ذینفعان و نهادهای اقتصادی بزرگ می توانند از حمایت کنندگان اصلی هیئت های ورزشی باشند پیشنهاد می گردد که پژوهشی در ارتباط با عوامل موثر بر انگیزه های روانی در زمینه حمایت های آنها از ورزشکاران و هیئت های ورزشی انجام گیرد.
منابع
- اتقیا، ناهید. (1384). "تعامل بازاریابی و مدیریت ورزشی". نشریه پژوهش در علوم ورزشی. سال اول، پیش شمارة یک. صص 131-144.
- احسانی، محمد؛ ابودردا، زینب و اقبالی، مسعود. (1387). "بررسی علل عدم حمایت اسپانسرها از ورزش حرفهای بانوان شهر اصفهان". پژوهش در علوم ورزشی. سال ششم، جلد دوم، صص 111-120.
- ایزدی، علیرضا. (1383). «توصیف عوامل موثر بر جذب اسپانسرشیپ شرکتهای اسپانسر فوتبال حرفهای ایران». پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشکده تربیت بدنی، دانشگاه تربیت معلم.
- ترابی، تقی؛ قربانی، مهسا؛ باقری، میثم و طریق، سمانه. (1394). «روش های نوین تأمین مالی باشگاههای فوتبال در کشورهای توسعه یافته و بررسی تطبیقی آن با کشورهای در حال توسعه». فصلنامـه علمی پژوهشی دانش سرمایه گـذاری. سال چهارم، شماره سیزدهم، صص: 232-217 .
- رجبی، مالک؛ سلطان حسینی، محمد؛ رضوی، محمد حسین و حسینی، سید عماد. (1391). «نقش رسانهها و تماشاگران ورزشی در جذب سرمایهگذاری بخش خصوصی در ورزش قهرمانی» مطالعات مدیریت ورزشی. شماره 13، صص: 106-93.
- رزم آرا، طه؛ حسینی، کمال؛ عبدی، سعید و نظر ویسی، حامد. (1394). «ارزیابی روش های مؤثر بازاریابی ورزشی از دیدگاه مدیران ادارات تربیتبدنی استان کردستان». اولین همایش ملی علوم ورزشی و تربیت بدنی ایران.
- سیدعامری، میرحسن؛ محرمزاده، مهرداد؛ بشیری، مهدی و هادی، حمداله. (1389). «بررسی عنصر حمایت مالی از عناصر آمیخته بازار یابی ورزشی». فصلنامه المپیک. سال هجدهم، شماره 4، (پیاپی 52).
- فیض، داود و زنگیان، سمیه. (1392). «طراحی و ارائه مدل تأثیر قابلیتهای بازاریابی بر کارآفرینی شرکتهای کوچک و متوسط». مجموعه مقالات همایش ملی دانشگاه کارآفرین (صنعت دانش‌محور). بابلسر، دانشگاه مازندران.
- قیامیراد، امیر و محرمزاده، مهرداد. (1386). «مقایسة تطبیقی روش های درآمدزایی فدراسیون کاراته کشورهای ایران و ژاپن». پژوهش در علوم ورزشی. سال سوم، ص 17.
- محرمزاده، مهرداد. (1385). «مدیریت بازاریابی ورزشی». ارومیه: جهاد دانشگاهی، واحد ارومیه
- مرادی چالشتری، جواد؛ مرادی، محمدرضا؛ نوروزیان قهفرخی، سهیلا و جمالی گله، محمود. (1395). «بررسی موانع ساختاری اثرگذار بر جذب سرمایهگذاریهای خارجی در صنعت فوتبال جمهوری اسلامی ایران». پژوهشنامه مدیریت ورزشی و رفتار حرکتی. سال 12، شماره 23، صص: 191-204.
- هاوکینز، دل؛ بست، راجر و کانی، کنث. (1385). «رفتار مصرف‌کننده: تدوین راهبرد بازاریابی». احمد روستا و عطیه بطحایی. چاپ اول، تهران: سارگل
- هنرور، افشار و غفوری، فرزاد. (1382). «اثرات اقتصادی ورزش در چند کشور منتخب». چهارمین همایش بینالمللی تربیت بدنی و علوم ورزشی. دانشگاه تهران.
- Coates, D., & Humphreys, B. R. (2012). “Game attendance and outcome uncertainty in the National Hockey League”. Journal of Sports Economics, 13(4), 364–377.
- Coxو A. (2012). “Live Broadcasting, Gate Revenue, and Football Club”.
International Journal of the Economics of Business, Volume 19, Issue 1, Pp: 75-98. - Deitza, G. D.; Evans, R. D.; Hansen, J. (2013). “Sponsorship and shareholder value: A re-examination and extension”. Journal of Business Research. Volume 66, Issue 9, Pp: 1427-1435
- Desbordes, M. (2011). “The ideal way to generate club revenue”. International Journal of Sports Marketing and Sponsorship. Vol. 12 Iss. 4, Pp: 1 – 2.
- Fekete, Regina, Erdős, Anikó Kelemen. (2016). “Attendance and the Sports Merchandise Preferences of Fans – the case of Hungary”. Conference Proceedings compilation. Obuda University Keleti Faculty of Business and Management. 41-48.
- Gijsenberg, M.J. (2014). “Going for gold: Investigating the (none) sense of increased advertising around major sports events”. Intern. J. of Research in Marketing. 31: Pp: 2-15.
- Hayes, ch. (2015). “Sport and the Economy: generating a return on investment”. www.lgiu.org.uk.
- Hoon Lee Y. (2015). “The sports business in the Pacific Rim”. Springer
- Manoli, A. E. (2018). “Sport marketing’s past, present and future; an introduction to the special issue on contemporary issues in sports marketing”. Juornal strategic Marketing, Vol 26, NO 1, P: 1-5.
- Paramioa, J. L.; Buraimo, B.; Camposc, C. (2008). “Football money league, the reign in Spain”. PUBLISHED ON SPORT IN SOCIETY, vol. 11; No. 5, Pp: 517-534.
- Pyun, D.; Kwon, H. H.; Chon, T.; Wook, H. (2012). “How does advertising through sport work? Evidence from college students in Singapore”. European Sport Management Quarterly, Vol. 12, No. 1, Pp: 43-66.
- Shank, M. D.; Lyberger, M. R. (2014). “Sports Marketing: A Strategic Perspective, 5th edition”. Publisher: Routledge, ISBN-10: 1138015962, Pp: 498-500.
- Smith, A.C.T.; Stewart, B. (2015). “Introduction to Sport Marketing: Second edition (Sport Management Series)”. 2nd Edition, Publisher: Routledge, ISBN-13: 978-1138022966. P: 8.
- Varmus M.; Kubin, M, Soviar, J. (2015). “Cooperation on Sport Market – Reasons and Ways How to improve it”. Procedia Economics and Finance, Vol 23. Pp: 391-395.
- Wicker P., Breuer C., Hennigs B. (2012). “Understanding the interactions among revenue categories using elasticity measures—Evidence from a longitudinal sample of non-profit sport clubs in Germany”. Sport Management Review. 15: 318–329.
)