نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار، گروه مدیریت ورزشی، دانشکده علوم ورزشی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران (نویسنده مسئول)
2 استادیار، گروه مدیریت ورزشی، دانشکده علوم ورزشی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
3 دانشجوی دکتری، مدیریت ورزشی، دانشکده علوم ورزشی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
چکیده
هدف این تحقیق، بررسی نقش ورزش در ارتقای حس وطنپرستی بود که به روش آمیخته اکتشافی در استان خوزستان انجام شد. در بخش اول این تحقیق به منظور شناسایی نقش ورزش، از روش مصاحبههای کیفی نیمه ساختار یافته با خبرگان استفاده شد. بر اساس نتایج به دست آمده در این مرحله، مدل مفهومی تحقیق و پرسشنامۀ نقش ورزش طراحی گردید. پس از اعتباریابی ابزار تحقیق، در بخش دوم (بخش کمی) مدل مفهومی تحقیق آزمون شد. جامعه آماری این تحقیق کلیه افراد رده سنی 15 تا 65 سال ساکن در استان خوزستان بودند (4853000=N). 400 پرسشنامه در پنج خوشۀ استان خوزستان توزیع شد که در نهایت 322 پرسشنامه کامل و قابل استفاده بود. برای تحلیل دادهها از معادلات ساختاری استفاده شد. یافتهها حاکی از تاثیر ورزش بر ارتقای حس وطنپرستی بود. در مورد نقش ورزش چهار عامل شناسایی شد: حضور، عملکرد، جو و برگزاری رویدادهای ورزشی و از میان عوامل، جو پیرامون رویدادهای ورزشی نقش پررنگتری داشت.
یافتههای تحقیق بیانگر ظرفیت اجتماعی ورزش است که در صورت مدیریت صحیح میتواند دستاوردهای ارزشمندی برای کشور به همراه داشته باشد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Role of Sports in Promotion of Patriotic Sense
نویسندگان [English]
- Amin khatibi 1
- Seyyed Hossein Marashian 2
- Esmaeel Veisia 3
1 Ph.D., Assistance Professor, Sport Management Department, Faculty of Sport Sciences, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran
2 Ph.D., Assistance Professor. Sport Management Department, Faculty of Sport Sciences, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran
3 Ph.D. Student in Sport Management, Faculty of Sport Sciences, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran
چکیده [English]
The study is to examine the role of sport in promotion of patriotic sense that has been done in exploratory mixed method in Khuzestan province. In order to identify the role of sport in the first part of the research, semi structured qualitative interviews with experts was used and based on achieved results, the conceptual model of research was designed and sport role's questionnaire was designed. After confirmation of its validation, in second section (quantities' section), conceptual model of research was examined. Statistical population of this research was all individuals living in Khuzestan Province between 15 to 65 years old (N = 4853000). 400 questionnaires in five cluster of Khuzestan province were distributed and at all 322 questionnaires of them were used for analysis. Structural equation was used for data analysis. Findings showed the effect of sport on patriotic sense. Four factors were identified as sport's roles which included presence, performance, and atmosphere and participate in managing sport events and among these factors, the atmosphere around sport events played greater roles. Research findings express the social capacity of sport can have valuable achievements for our country.
کلیدواژه‌ها [English]
- Key Words: Sport
- Patriotic Sense
- Sport Event and Khuzestan Province
نقش ورزش در ارتقای حس وطنپرستی[1]
امین خطیبی[2]
سید حسین مرعشیان[3]
اسماعیل ویسیا[4]
تاریخ دریافت مقاله: 17/10/1396
تاریخ پذیرش مقاله:26/1/1397
مقدمه
در زبان اروپایی، واژۀ ملت[5] بر مردمانی دلالت دارد که از ولادت با یکدیگر نسبت دارند و از یک قوم و قبیلهاند؛ اما در خلال شکلگیری دولتهای ملی در عصر جدید، گاهی سیر حوادث تاریخی، مردمانی را که از اقوام گوناگون بودهاند، گردهم آورده و از آنها یک ملت با یک هویت مشترک را به وجود آورده است (اشرف، 1373، 530).
از آنجا که هویت یا وطنپرستی همیشه در تقابل ما و دیگران شکل میگیرد، عنصر کلیدی در روند تعیین وطنپرستی ترسیم مرزها بین خود و دیگران است. در حقیت، وطنپرستی از طریق مشخص کردن تفاوتها، قابل درک است. هنگامی که ما بین خودمان و دیگران در یک سطح فردی و جمعی تمایز قائل میشویم، یک حس وطنپرستی را بیان و احساس میکنیم (ادنسور[6]، 2002: 48). این تمایز و ترسیم تفاوتها به ویژه در مورد «دیگران تهدید کننده» اهمیت بیشتری دارد (بارکر[7]، 2008: 98). تحول دوران مدرن باعث شد که واحدهای سیاسی به درجهای از شناسایی و مشروعیت شهروندان نیاز داشته باشند (رجایی، 1382: 101). به علت اهمیت و تاثیر حس وطنپرستی در انسجام اجتماع و پیوند مردم، نسلها و اقوام مختلف، یکپارچگی ملی و نقش مستقیم آن در توسعۀ سیاسی و اقتصادی جوامع است که کشورها تثبیت میشوند، ارائۀ هویت واحد را در دستور کار خود قرار میدهند و با عرضۀ یک تعریف واحد از آن، فرآیند «ملت سازی» را تحکیم میبخشند. آنها در این فرآیند، تعریفی از ملت خود بنا میسازند و با مقبول و مشروع ساختن آن تعریف، هویت منسجم و متحدی ایجاد میکنند (اتاوی[8]،2002: 123).
یکی از جنبههایی که تاثیرگذاری و نقش آن در شکلگیری، ارتقا و یا تنزل حس وطنپرستی همواره مورد بحث محققان بوده، نقش ورزش است. پیوند میان ورزش و وطنپرستی از آغاز تکوین این دو پدیده قابل بررسی است. این دو پدیده چه در آغاز تکوین و چه در ادامۀ تکاملشان بسیار با همدیگر در آمیختهاند. از یک سو، ورزش همواره بستر کم نظیری برای ساخت، گسترش، بیان، مشروعیتیابی و نفوذ ملیت و فرهنگ ملی بوده است و از سوی دیگر، این دولتها و جنبشهای هویت طلبی بودند که به تقویت، گسترش و نفوذ ورزش مدرن کمک کردند (اخوان کاظمی و شاه قلعه، 1392: 112). در بین بهره برداریهای سیاسی گوناگون که از ورزش شده، ترویج و تبلیغ شعارهای ملی یا حتی تهییج احساسات ناسیونالیستی (وطنپرستی) و تقویت هویت ملی در زمرۀ سالمترین انواع استفاده از ورزش برای نیل به اهداف سیاسی و اجتماعی هستند (هاشمی و جوادی یگانه، 1386: 122). در ورزش، عشق به تیم، تبدیل به میهندوستی و دفاع از خاک وطن میشود. ویلکرسون و دودر[9] معتقدند که ورزش، اجرا کنندۀ یکی از هفت وظیفۀ اثبات هویت و موحد روح جمعی است و مردم را به شیوهای متحد برای دستیابی به اهداف مشترک متشکل میکند (خلجی و همکاران، 1386: 176). ورزش نقش قابل ملاحظهای در تقویت وفاق ملی نیز ایفا میکند. تمامی آحاد جامعه با هر نوع گرایش سیاسی، مذهبی و وابستگیهای دیگر، هنگام برگزاری مسابقههای ملی، یک نقطۀ مشترک به نام تیم ملی مییابند و این امر، عامل وفاق بخشهای گستردهای از مردم جامعه میشود (اخوان کاظمی و شاه قلعه،1392: 133).
ورزش در سطح بینالمللی به گونهای دیگر نیز در تقویت هویت ملی موثر است؛ به طوری که پیروزی تیمهای ورزشی در میدانهای جهانی باعث افزایش غرور ملی و حس وطنپرستی شده، به طور خودجوش مردم را به سوی جشن و شادمانی در مقطع میهنی و در سطح کشوری سوق میدهد به ویژه اگر این پیروزی بر یک دشمن قوی سیاسی و یا یک رقیب پرتوان ورزشی باشد که نمونههای آن، هنگام پیروزی تیم ملی فوتبال جمهوری اسلامی ایران بر تیم ملی فوتبال آمریکا و استرالیا مشاهده شد (ملکوتیان، 1388: 313).
با این حال نتایج برخی تحقیقات نیز چندان از نقش ورزش در ارتقای حس وطنپرستی حمایت نکردهاند؛ چنانکه هاشمی و جوادی یگانه (1386) در تحقیقی به کارکردهای اجتماعی ورزش پرداختند و دریافتند عملکرد تیمهای محلی در بسیاری از موارد در تقابل با نمادها و آیینهای ملی است و در مواردی هم با ایجاد فضای رقابتی شدید به تقابل گروههای اجتماعی دامن میزند و با استمرار آن در طول زمان به قطببندیهای موجود قوت میبخشد. احمدی (1386) در تحقیقی به بررسی تاثیر نتایج تیم ملی فوتبال ایران در جام جهانی2006 بر هویت ملی شهروندان پرداخت و دریافت پس از شکست تیم ملی فوتبال ایران در مقابل مکزیک و پرتغال نمرههای هویت ملی در ابعاد مختلف به صورت کلی کاهش یافت. شعبانیبهار و مقبولی (1392) نیز طی تحقیقی دریافتند که محیط ورزشی علاوه بر این که باعث تطبیق با محیط چند فرهنگی میشود میتواند باعث حفظ هویت قومی نیز گردد و حفظ هویت فرهنگی و یا فرهنگپذیری جدید به پیشینۀ فرهنگی ورزشکاران بستگی دارد.
فدایی ده چشمه، عیدی و عباسی (1395) در تحقیقی غرور ملی را در قالب هفت عامل غرور فرهنگی و ادبی، غرور ناشی از تاریخ و تمدن، غرور نظامی، غرور سیاسی، غرور علمی، غرور اقتصادی و غرور ورزشی شناسایی کردند. لئو[10] و همکاران (2012) معتقدند پوشیدن لباس ملی از سوی ورزشکاران در بازیهای المپیک و جام جهانی، اهتزاز پرچم و خواندن سرود ملی کشورها صحنهای عظیم برای نمایش غرور و اعتبار ملی است. موور[11] (2012) در یک پژوهش بین المللی از طریق خبرگزاری بیبیسی[12] نشان داد که بیشتر ساکنان 18 کشور از بین 20 کشور مورد مطالعه، عملکرد قهرمانان ورزشی ملی را در بازیهای المپیک موجب تقویت احساس غرور ملی میدانند. پائولوسکی، دون وارد و راسوت[13] (2013) طی تحقیقی دریافتند که نه تنها موفقیت بینالمللی ورزشی و غرور ملی موجب ایجاد نشاط و شادی در جامعه خواهد شد، بلکه عوامل دیگری مانند میزبانی رویدادهای ورزشی و توسعۀ ورزشی نیز تاثیر گذارند. با این حال، لیسن[14](2018) طی تحقیقی دریافت میزبانی رویدادهای ورزشی بزرگ (رقابتهای اروپایی 2013 بسکتبال مردان) تاثیر معناداری بر حس وطنپرستی مردم کشور میزبان (اسلوونی) ندارد. الینگ، هیلورد و وندول[15] (2014) با انجام یک مطالعه طولی در زمینۀ غرور ملی و تاثیر آن از طریق موفقیت ورزشی به این نتیجه رسیدند که غرور ملی به عنوان یک مولفه ثابت هویت ملی، تحت تاثیر موفقیتهای ورزشی در میادین بینالمللی افزایش مییابد که این میزان در ورزشکاران، مردان و افراد غیرمهاجر بیشتر است. ماتز و گرک[16] (2018) طی تحقیقی دریافتند درگیری احساسی، مکانیسم اصلی است که موجب میشود هویت ملی از طریق ورزش افزایش یابد. همچنین آنها دریافتند شیوه ارائه یک رویداد ورزشی در رسانهها، در ایجاد حس وطنپرستی و غرور ملی بینندگان تاثیرگذار است.
در سطح ملی، هویت قومی با تاثیر گذاری بر هویت ملی، میتواند اساس یک کشور را به خطر بیندازد. در سطح خرد نیز تشدید هویت قومی با تاثیر گذاشتن بر مناسبات زندگی افرادی که در کنار مرزها زندگی میکنند، میتواند مشکلات خاصی را به وجود آورد. هویت قومی و تشدید و برجستگی آن، یکی از مسائل اجتماعی مهم درکشورهای چند قومیتی است. اهمیت این مسئله در کشورهای توسعه نیافته بیشتر است، چرا که در این کشورها هنوز جامعه مدنی با مکانیزمهای آن نهادینه نشده است و تشدید هویت قومی میتواند اثرات مخربی در سرنوشت آنها بگذارد. سوابق حوادث تاریخی مانند جدایی آذربایجان و کردستان از ایران در سال 1324 و برخی نغمههای عربی بودن خوزستان و حتی خلیج فارس و ... و ادعاهای برون مرزی در این زمینه و پژواک آن در اذهان عدهای از مرزنشینان ایران، نشان میدهد که هویت ملی ایرانی با اشکالات فرهنگی و ... کلان روبهرو بوده است (شیخاوندی، 1379: 67). این مشکل امروزه در میان اعراب بسیار ملموستر است. ظهور گروههای افراطی تروریستی در خوزستان بویژه در شهر اهواز و وقایع ناشی از آن طی چند سال گذشته، همگی موید این نظر است (لهسائی زاده، مقدس و تقوی نسب، 1388: 76).
در مورد تاثیر ورزش بر وطنپرستی تحقیقات متعددی انجام شده است، ولی همان طور که در بالا نیز گفته شد، نتایج این تحقیقات متناقض هستند. بعلاوه در اغلب این تحقیقات نقش ورزش به صورت کلی بررسی شده و مشخص نشده است کدام جنبههای ورزش میتواند بر حسوطن پرستی تاثیرگذار باشد و یا کدام جنبهها تاثیری ندارد. با توجه به اینکه استان خوزستان دارای قومیتهای مختلفی از جمله عرب، بختیاری، لر، دزفولی و شوشتری و ... میباشد و این استان سبقهای تاریخی و موفق در امر ورزش دارد، این پژوهش قصد دارد تا روابط علی بین دو متغیر ورزش و حس وطنپرستی را بررسی کند و به این سوال پاسخ گوید که آیا ورزش در ارتقای حس وطنپرستی نقش دارد؟
روش شناسی پژوهش
این تحقیق از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش، آمیخته اکتشافی[17] بود که به صورت میدانی انجام شد. با توجه به اینکه در ارتباط با چگونگی تاثیرگذاری جنبههای مختلف ورزش بر وطنپرستی، پرسشنامه یا چارچوب مفهومی یافت نشد، تلاش گردید تا در بخش کیفی تحقیق، جنبههایی از ورزش که میتواند بر حس وطنپرستی مردم تاثیرگذار باشد، شناسایی شود. بدین منظور پس از مطالعه ادبیات و پیشینه تحقیق، از مصاحبههای کیفی نیمه ساختاریافته با خبرگان (متخصصان آگاه به حوزه ورزش و علوم اجتماعی) استفاده گردید. پس از هر مصاحبه، نظرات خبرگان به مجموعه عوامل شکلدهنده نقش ورزش اضافه شد و با استفاده از نمونه گیری نظری[18] (غیر احتمالی)، مصاحبهها تا مرحله اشباع نظری ادامه یافت. مصاحبه شوندگان شامل 8 نفر از متخصصان ورزشی و 4 نفر از متخصصان علوم اجتماعی بودند که همگی مدرک دکترای تخصصی داشتند.
جدول1: تنوع و تعداد افراد مصاحبه شده
|
تخصص |
تعداد |
جنسیت |
مدرک تحصیلی |
میانگین سابقه شغلی |
|
متخصصان مدیریت ورزشی |
8 نفر |
مرد |
دکترا |
12 سال |
|
متخصصان جامعه شناسی |
4 نفر |
3مرد و 1 زن |
دکترا |
15 سال |
|
مجموع |
12 نفر |
- |
- |
|
فرایند نمونه گیری، پس از انجام 12 مصاحبه و شناسایی 63 گویه موثر متوقف شد. پس از آن مجموعه گویههای شناسایی شده مورد بازبینی تیم تحقیق قرار گرفت و گویههایی که همپوشانی داشتند، حذف شدند که در نهایت 44 گویه باقی ماند. 40 گویه در قالب چهار عامل اصلی برای پرسشنامه نقش ورزش (حضور در رویداد ورزشی، عملکرد در رویداد ورزشی، همکاری در برگزاری رویداد ورزشی و جو شکل گرفته پیرامون رویداد ورزشی در جامعه) و چهار گویه نیز به عنوان یک متغیر تعدیل کننده (با عنوان حضور نمایندگان استان در رویداد ورزشی) شناسایی شد. برای سنجش وطنپرستی نیز با توجه به پرسشنامههای تحقیقات پیشین از جمله احمدی (1386) و رنجبریان و قلیزاده (1388) پرسشنامه جدیدی در قالب 27 گویه و پنج عامل اصلی (عضویت در گروه ملی، ویژگیهای گروه ملی، دفاع سرزمین، دفاع از میراث ملی، دیدگاه درباره وطن) طراحی شد. هر دو پرسشنامه دارای طیف پنج گزینه ای لیکرت (1= کاملا مخالف تا 5 = کاملا موافق) بود. روایی صوری و محتوایی پرسشنامههای تحقیق توسط متخصصان مدیریت ورزشی و علوم اجتماعی (8=n) بررسی و تایید شد. برای تعیین پایایی ابزار تحقیق نیز، ابتدا 35 پرسشنامه در شهر اهواز توزیع شد و پایایی پرسشنامهها با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ محاسبه گردید. پایایی کلی پرسشنامه نقش ورزش 966/0 و پایایی کلی پرسشنامه وطنپرستی 949/0 به دست آمد. پس از اطمینان از پایایی پرسشنامههای تحقیق، اقدام به توزیع آنها در بین نمونه آماری شد. پس از آن روایی سازه پرسشنامههای تحقیق نیز با استفاده از آزمون تحلیل عاملی تاییدی بررسی شد.
جامعه آماری در بخش دوم تحقیق (بخش کمی) نیز کلیه افراد رده سنی 15 تا 65 سال ساکن در استان خوزستان بودند. بر اساس اطلاعات مرکز آمار ایران، جمعیت استان خوزستان در سال 1395، 4853000 نفر محاسبه شده است. با توجه به جدول مورگان برای جوامع بزرگتر از صدهزار نفر، نمونه آماری 384 نفر میباشد. لذا اندازه نمونه آماری 384 نفر تعیین شد. برای انتخاب این حجم از نمونه، از روش نمونه گیری خوشهای تصادفی استفاده شد. بدین منظور کل استان خوزستان به پنج خوشه شمالی، جنوبی، شرقی، غربی و مرکزی تقسیم شد و با توجه به نقشه استان خوزستان از هر خوشه دو شهر و چهار روستا به صورت تصادفی انتخاب شدند. به منظور تعیین نمونه از خوشه شمالی شهرهای دزفول و اندیمشک، از خوشه جنوبی شهرهای آبادان و هندیجان، از خوشه شرقی شهرهای ایذه و باغملک، از خوشه غربی شهرهای دشت آزادگان و هویزه و از خوشه مرکزی دو شهر اهواز و باوی به تصادف انتخاب شدند. برای پوشش مناطق روستایی در هر شهرستان تلاش شد تا از مجموع روستاهای اطراف هر شهرستان، دو روستا به صورت تصادفی ساده انتخاب شود. درمجموع 400 پرسشنامه در قالب پنج خوشه، در ده شهر و بیست روستای استان خوزستان توزیع شد که اطلاعات 322 پرسشنامه کامل و قابل استفاده بود (ضریب بازگشت پرسشنامه ها 83 درصد). برای توزیع پرسشنامه ها به همکاران تحقیق تاکید شد تا تلاش کنند پرسشنامهها را در اماکن عمومی و در بین اقشار مختلف جامعه در دامنه سنی 15 تا 65 سال توزیع کنند. به منظور تجزیه و تحلیل دادهها از آزمونهای آمار توصیفی (میانگین، انحراف معیار، فراوانی، درصد، نمودار و....) و استنباطی استفاده شد. در بخش آمار استنباطی جهت بررسی روایی سازه و تایید عوامل شکلدهنده پرسشنامه نقش ورزش و همین طور پرسشنامه وطن پرستی از آزمون تحلیل عاملی تاییدی استفاده شد. در ادامه جهت بررسی مدل تحقیق و سنجش تاثیر نقش ورزش وطن پرستی از معادلات ساختاری به روش حداقل مربعات جزئی[19] استفاده شد. جهت محاسبه آزمون های آمار توصیفی از نرم افزار اسپیاساس[20] نسخه 22 و جهت انجام تحلیل عاملی تاییدی و آزمون معادلات ساختاری از نرم افزار اسمارت پی ال اس[21]نسخه دو استفاده شد.
یافته های پژوهش
پس از مطالعه ادبیات و پیشینه تحقیق، از مصاحبههای کیفی نیمه ساختاریافته با خبرگان (متخصصان آگاه به حوزه ورزش و علوم اجتماعی) استفاده و پس از انجام 12 مصاحبه و شناسایی 63 گویه موثر، مصاحبه متوقف شد. پس از آن مجموعه گویههای شناسایی شده مورد بازبینی تیم تحقیق قرار گرفت و گویههایی که همپوشانی داشتند، حذف شدند که در نهایت 44 گویه باقی ماند.40 گویه در قالب پنج عامل اصلی برای پرسشنامه نقش ورزش (حضور در رویداد ورزشی، عملکرد در رویداد ورزشی، همکاری در برگزاری رویداد ورزشی، جو شکل گرفته پیرامون رویداد ورزشی در جامعه و حضور نمایندگان استان در رویداد ورزشی) شناسایی شد.
جدول 2: عوامل شکل دهنده نقش ورزش
|
نقش ورزش |
برخی از مولفه های آن |
|
حضور در رویداد ورزشی |
حضور در رویدادهای بینالمللی مثل جام جهانی، حضور بانوان با پوششهای اسلامی در رویدادهای بین المللی، حضور نمایندگانی از ایران در تیم داوری مسابقات، صعود تیمهای ورزشی ملی به جام جهانی (مثل فوتبال، والیبال و ...) حضور تیم های ملی در لیگ جهانی (والیبال، کشتی و ...) حضور تیم های ملی در المپیک (مثل والیبال، فوتبال و ...) حضور تیم های ملی در جام ملت های آسیا و بازی های آسیایی |
|
عملکرد در رویداد ورزشی |
نتیجه گرفتن تیم های ملی در مسابقات بین المللی، نتیجه گرفتن تیم های باشگاهی در مسابقات بین المللی، اهتزاز پرچم کشور درمسابقات بین المللی، پخش سرود ملی در مسابقات بین المللی پیروزی در مقابل کشورهایی که با آنها چالش سیاسی داریم، ثبت رکوردهای ویژه توسط ورزشکاران ایرانی در سطح بین المللی موفقیت بانوان ورزشکار در رویدادهای بین المللی دور افتخار ورزشکاران با پرچم ملی
|
|
همکاری در برگزاری رویداد |
حضور نمایندگانی از ایران در بین مسئولان برگزاری رویدادها، میزبانی و برگزاری رویدادهای بین المللی، اخذ کرسی های بین المللی، میزبانی مسابقات لیگهای معتبر جهانی مثل (والیبال و ..) میزبانی مسابقات جام باشگاه های جهان مثل ( کشتی و ...) |
|
جو پیرامون رویداد |
حضور انبوهی از تماشاگران ایرانی در داخل کشور، رفتار تحسین برانگیز تماشاگران ایرانی، رفتار جوانمردانه ورزشکاران ایرانی، داشتن اماکن ورزشی جدید و مدرن، پوشش با کیفیت و زیبای البسه ورزشکاران ایرانی، لژیونر شدن ورزشکاران ایرانی، استفاده ورزشکاران از البسه ورزشی تولید داخل، استفاده از مربیان ایرانی برای تیم های ملی، به کار گرفتن مربیان ایرانی در تیمهای ملی کشورهای دیگر |
|
حضور نمایندگان استان خوزستان |
نتیجه گرفتن ورزشکاران استان در مسابقات ملی، نتیجه گرفتن ورزشکاران استان در مسابقات برون مرزی، حضور ورزشکاران استان در مسابقات بین المللی، حضور ورزشکاران استان در تیم های ملی |
براساس یافتههای به دست آمده از مصاحبهها با خبرگان، چهار عامل به عنوان عوامل شکل دهنده نقش ورزش درنظر گرفته شد. عامل حضور نمایندگان استان خوزستان در رقابتهای ورزشی به عنوان متغیری که احتمالا میتواند هم بر نقش ورزش و هم بر ارتقای حس وطنپرستی تاثیرگذار باشد، در نظر گرفته شد. بر اساس یافتههای به دست آمده از بخش کیفی، مدل مفهومی تحقیق طراحی شد.
.
شکل1: مدل مفهومی تحقیق براساس نتایج به دست آمده از مصاحبه با خبرگان
در بخش دوم تحقیق به منظور ارزیابی کمی مدل مفهومی، پرسشنامهای تهیه و در بین 400 نفر از مردم استان خوزستان توزیع شد. در نهایت اطلاعات 322 پرسشنامه کامل بود و مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد تعداد 163 نفر از پاسخ دهندگان مرد (6/50 درصد) و 159 نفر زن (4/49 درصد) بودند. میانگین سنی مردان 74/10± 46/29 سال، میانگین سنی زنان 71/9 ± 01/30 سال و میانگین سنی به صورت کلی23/10± 76/29 سال بود. کمترین سن پاسخ دهندگان 15 سال و بیشترین سن 64 سال بود. 146نفر از پاسخ دهندگان متاهل (4/45 درصد) و 176نفر مجرد (6/54 درصد) بودند. بیشترین پاسخ دهندگان مربوط به دو قومیت لر (5/24 درصد) و فارس (2/24 درصد) بودند. بیش از 35 درصد پاسخ دهندگان دانش آموز یا دانشجو بودند. بیش از 57 درصد پاسخ دهندگان بیان کرده اند که به میزان زیاد و خیلی زیاد پیگیر اخبار و رویدادهای ورزشی هستند.
جدول 3: ویژگی های جمعیت شناختی پاسخ دهندگان
|
متغیر |
|
فراوانی |
درصد |
|
جنسیت |
مرد |
163 |
6/50 |
|
زن |
159 |
4/49 |
|
|
وضعیت تاهل |
متاهل |
146 |
6/54 |
|
مجرد |
176 |
4/45 |
|
|
قومیت |
بختیاری |
64 |
9/19 |
|
عرب |
67 |
8/20 |
|
|
لر |
79 |
5/24 |
|
|
فارس |
78 |
2/24 |
|
|
سایر |
34 |
6/10 |
|
|
شغل |
دانش آموز یا دانشجو |
113 |
1/35 |
|
استخدام تمام وقت |
58 |
18 |
|
|
استخدام پاره وقت |
25 |
8/7 |
|
|
کار آزاد |
71 |
22 |
|
|
بیکار |
46 |
3/14 |
|
|
بازنشسته |
9 |
8/2 |
|
|
مدرک تحصیلی |
زیردیپلم |
38 |
8/11 |
|
دیپلم |
50 |
5/15 |
|
|
کاردانی |
34 |
6/10 |
|
|
کارشناسی |
159 |
4/49 |
|
|
کارشناسی ارشد و بالاتر |
41 |
7/12 |
|
|
پیگیری اخبار و رویدادهای ورزشی |
خیلی کم |
51 |
8/15 |
|
کم |
45 |
14 |
|
|
متوسط |
121 |
6/37 |
|
|
زیاد |
63 |
6/19 |
|
|
خیلی زیاد |
42 |
13 |
در ادامه، مدل مفهومی تحقیق با استفاده معادلات ساختاری به روش حداقل مربعات جزئی بررسی شد. در این روش برازش مدل در سه بخش بررسی گردید:
الف) برازش مدل اندازهگیری؛ ب) برازش مدل ساختاری؛ ج) برازش کلی مدل. یک مدل اندازه گیری مربوط به بخشی از مدل کلی میشود که در برگیرنده یک متغیر به همراه سوالات مربوط به آن متغیر است. در واقع در مدل اندازه گیری، روایی سازه ابزار بررسی میشود.
الف) برازش مدل اندازهگیری: برای بررسی برازش مدلهای اندازه گیری، سه معیار پایایی، روایی همگرا و روایی واگرا استفاده میشود. همان طور که در جدول 4 آمده است، مقادیر آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی[22] و میانگین واریانس استخراجی برای تمامی متغیرها در محدوده قابل قبول قرار دارد.
جدول 4: بررسی پایایی مدل اندازه گیری
|
سازه |
ضریب آلفای کرونباخ 6/0 < (a) |
پایایی ترکیبی 7/0< (CR ) |
میانگین واریانس استخراجی 4/0< (AVE) |
|
عملکرد در رویدادهای ورزشی |
907/0 |
923/0 |
524/0 |
|
جو رویداد های ورزشی |
910/0 |
923/0 |
501/0 |
|
همکاری در برگزاری رویدادها |
871/0 |
906/0 |
661/0 |
|
حضور در رویدادهای ورزشی |
891/0 |
917/0 |
619/0 |
|
نقش ورزش (بطورکلی) |
966/0 |
977/0 |
848/0 |
|
دفاع از سرزمین |
826/0 |
896/0 |
743/0 |
|
دیدگاه درباره وطن |
837/0 |
891/0 |
672/0 |
|
دفاع از میراث ملی |
828/0 |
880/0 |
660/0 |
|
ویژگی های گروه ملی |
887/0 |
912/0 |
598/0 |
|
عضویت در گروه ملی |
918/0 |
934/0 |
617/0 |
|
وطن پرستی (بطورکلی) |
949/0 |
899/0 |
643/0 |
|
حضور نمایندگان استان |
914/0 |
939/0 |
795/0 |
برای بررسی روایی واگرا از روش ماتریس فورنل و لارکر[23] استفاده شد. در قطر اصلی این ماتریس، جذر میانگین واریانس استخراجی متغیرها وارد میشود و جهت تایید روایی واگرا لازم است، این مقدار بیش از همبستگی میان آن متغیر با سایر متغیرها باشد (داوودی و رضازاده، 1392). نتایج جدول 5، نشان دهنده روایی واگرای مناسب و برازش خوب مدلهای اندازه گیری است.
جدول5: بررسی روایی واگرای مدل به روش فورنل و لارکر
|
سازه |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
9 |
10 |
11 |
12 |
|
عملکرد در رویدادهای ورزشی |
723/0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
جو رویداد های ورزشی |
589/0 |
707/0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
همکاری در برگزاری رویدادها |
549/0 |
610/0 |
813/0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
حضور در رویدادهای ورزشی |
622/0 |
592/0 |
552/0 |
786/0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
نقش ورزش (بطورکلی) |
622/0 |
631/0 |
703/0 |
622/0 |
920/0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
دفاع از سرزمین |
492/0 |
399/0 |
422/0 |
439/0 |
476/0 |
861/0 |
|
|
|
|
|
|
|
دیدگاه درباره وطن |
396/0 |
384/0 |
337/0 |
439/0 |
404/0 |
525/0 |
819/0 |
|
|
|
|
|
|
دفاع از میراث ملی |
492/0 |
424/0 |
387/0 |
439/0 |
438/0 |
432/0 |
486/0 |
812/0 |
|
|
|
|
|
ویژگی های گروه ملی |
441/0 |
418/0 |
369/0 |
419/0 |
452/0 |
576/0 |
671/0
|
576/0 |
773/0 |
|
|
|
|
عضویت در گروه ملی |
483/0 |
399/0 |
397/0 |
390/0 |
457/0 |
619/0 |
635/0 |
442/0
|
520/0 |
785/0 |
|
|
|
وطن پرستی (بطورکلی) |
537/0 |
487/0 |
461/0 |
484/0 |
539/0 |
542/0 |
604/0 |
643/0 |
687/0 |
705/0 |
801/0 |
|
|
حضور نمایندکان استان |
672/0 |
513/0 |
515/0 |
553/0 |
571/0 |
605/0 |
359/0 |
343/0 |
395/0 |
409/0 |
473/0 |
891/0 |
با توجه به نتایج جدول 6، گویههای 6، 7، 25 و 26 از پرسشنامه نقش ورزش دارای بار عاملی کمتر از 4/0 بودند که از مدل حذف شدند. مابقی گویهها دارای بار عاملی قابل قبول بودند. مقادیر t برای تمام گویهها بزرگتر از 96/1 بود. بنابراین در سطح اطمینان 95 درصد معنادار هستند. یافتههای این بخش حاکی از روایی سازه پرسشنامه نقش ورزش است. در جدول شماره 5 بار عاملی و مقدار t مربوط به هرگویه پرسشنامه نقش ورزش آمده است.
جدول 6: بررسی بار عاملی و مقدار t متناظر با هریک از گویههای پرسشنامه نقش ورزش
|
|
شماره |
گویه های مربوط به عوامل 4 گانه |
بار عاملی |
مقدار t |
|
حضور در رویداد ورزشی |
15 |
حضور در رویدادهای بین المللی مثل جام جهانی |
746/0 |
142/13 |
|
17 |
حضور بانوان با پوششهای اسلامی در رویدادهای بین المللی |
490/0 |
183/4 |
|
|
18 |
حضور نمایندگانی از ایران در تیم داوری مسابقات |
764/0 |
846/14 |
|
|
39 |
صعود تیم های ورزشی ملی به جام جهانی (مثل فوتبال، والیبال و ...) |
861/0 |
436/23 |
|
|
40 |
حضور تیم های ملی در لیگ جهانی ( والیبال، کشتی و ...) |
858/0 |
776/20 |
|
|
41 |
حضور تیم های ملی در المپیک (مثل والیبال، فوتبال و ...) |
862/0 |
517/22 |
|
|
42 |
حضور تیم های ملی در جام ملت های آسیا و باز ی های اسیایی |
858/0 |
917/24 |
|
|
عملکرد در رویدادهای ورزشی |
1 |
نتیجه گرفتن تیمهای ملی در مسابقات بین المللی |
788/0 |
582/16 |
|
2 |
نتیجه گرفتن تیمهای باشگاهی در مسابقات بین المللی |
833/0 |
292/17 |
|
|
3 |
اهتزاز پرچم کشورم درمسابقات بین المللی |
655/0 |
843/19 |
|
|
4 |
پخش سرود ملی در مسابقات بین المللی |
790/0 |
319/14 |
|
|
5 |
پخش سرودهای حماسی از صدا و سیما پس از موفقیت ورزشکاران |
629/0 |
423/6 |
|
|
11 |
تشکر مسئولان نظام از ورزشکاران با قومیت های مختلف |
685/0 |
043/11 |
|
|
12 |
تشکر مسئولان نظام از ورزشکاران با مذاهب مختلف |
658/0 |
052/10 |
|
|
13 |
پیروزی در مقابل کشورهای که با آنها چالش سیاسی داریم |
673/0 |
092/9 |
|
|
14 |
ثبت رکوردهای ویژه توسط ورزشکاران ایرانی در سطح بین المللی |
791/0 |
163/18 |
|
|
16 |
موفقیت بانوان ورزشکار در رویدادهای بین المللی |
671/0 |
406/7 |
|
|
33 |
دور افتخار ورزشکاران با پرچم ملی
|
655/0 |
067/8 |
|
|
همکاری در برگزاری رویدادهای ورزشی |
19 |
حضور نمایندگانی از ایران در بین مسئولین برگزاری رویدادها |
771/0 |
289/15 |
|
20 |
میزبانی و برگزاری رویدادهای بین المللی |
773/0 |
525/14 |
|
|
34 |
اخذ کرسی های بین المللی |
779/0 |
059/14 |
|
|
43 |
میزبانی مسابقات لیگ های معتبر جهانی مثل (والیبال و...) |
871/0 |
577/28 |
|
|
44 |
میزبانی مسابقات جام باشگاه های جهان مثل ( کشتی و ...) |
865/0 |
291/30 |
|
|
جوپیرامون رویدادهای ورزشی |
8 |
حضور ورزشکاران با قومیت های مختلف در تیم های ملی |
664/0 |
797/10 |
|
9 |
حضور ورزشکاران با مذاهب مختلف در تیم های ملی |
708/0 |
913/11 |
|
|
10 |
حضور مقامات دولتی و نمایندگان مردم در ورزشگاه ها |
634/0 |
624/9 |
|
|
21 |
استفاده از ورزشکارانی که در خارج از ایران رشد کرده اند |
704/0 |
562/12 |
|
|
22 |
حضور انبوهی از تماشاگران ایرانی در داخل کشور |
706/0 |
715/11 |
|
|
23 |
رفتار تحسین برانگیز تماشاگران ایرانی |
743/0 |
743/12 |
|
|
24 |
رفتار جوانمردانه ورزشکاران ایرانی |
684/0 |
253/9 |
|
|
27 |
داشتن اماکن ورزشی جدید و مدرن |
698/0 |
244/11 |
|
|
28 |
پوشش با کیفیت و زیبای البسه ورزشکاران ایرانی |
759/0 |
892/15 |
|
|
29 |
لژیونر شدن ورزشکاران ایرانی |
721/0 |
755/11 |
|
|
30 |
استفاده ورزشکاران از البسه ورزشی تولید داخل |
657/0 |
680/9 |
|
|
31 |
استفاده از مربیان ایرانی برای تیم های ملی |
650/0 |
723/8 |
|
|
32 |
به کار گرفتن مربیان ایرانی در تیم های ملی کشورهای دیگر |
699/0 |
895/10 |
بنابر یافتههای تحقیق، چهار عامل عملکرد در رویدادهای ورزشی، همکاری در برگزاری رویدادهای ورزشی، حضور در رویدادهای ورزشی و جو رویدادهای ورزشی با 36 گویه تبیین کننده نقش ورزش هستند. در بررسی روایی سازه پرسشنامه وطن پرستی نیز همه گویهها دارای بار عاملی قابل قبول بودند. مقادیر t نیز برای تمام گویهها بزرگتر از 96/1 بود. بنابراین در سطح اطمینان 95 درصد معنادار بودند.
برازش مدل ساختاری
در بررسی مدل ساختاری، ضرایب معناداری t ، معیار R2، معیار اندازه تاثیر f2 و معیار Q2 بررسی می شود. با توجه به جدول 7، مقادیر t به جز در مورد تاثیر حضور نمایندگان استان (560/0)، برای سایر سوالات و روابط میان متغیرها بزرگتر از 96/1 بود و در سطح اطمینان 95 درصد معنادار بودند. علیرغم اینکه در مدل مفهومی تحقیق پیش بینی شده بود که حضور نمایندگان استان خوزستان بتواند به عنوان یک متغیر تعدیل کننده در رابطه با نقش ورزش و احساس وطنپرستی مردم خوزستان ایفای نقش کند، ولی یافتههای تحقیق این فرضیه را رد کرد.
ضرایب R2 نشان دهنده تاثیر یک متغیر برونزا بر یک متغیر درونزاست که برای متغیر نقش ورزش در حد نسبتا قوی و برای متغیر وطنپرستی در حد متوسط به دست آمد. اندازه تاثیر f2 بیانگر شدت رابطه میان سازههای مدل است و برای نقش ورزش بر وطنپرستی شدت تاثیر متوسط (043/0) به دست آمد. معیارQ2 که قدرت پیشبینی مدل در متغیرهای وابسته را مشخص میسازد برای متغیرهای عملکرد در رویدادهای ورزشی (438/0)، جو رویدادهای ورزشی (412/0) همکاری در برگزاری رویدادهای ورزشی (534/0) و حضور در رویدادهای ورزشی (527/0) دارای قدرت پیشبینی قوی بود و برای متغیر وطنپرستی (123/0) دارای قدرت پیشبینی متوسطی بود. مقادیر Q2 گزارش شده نشان میدهند ورزش و مولفههای مربوط به آن در مدل ارائه شده در این پژوهش توانایی خوبی در تبیین یا پیش بینی وطنپرستی دارد.
جدول 7: مقادیر معیارهای برازش مدل ساختاری
|
سازه های پیش بین |
سازه ملاک |
ضریب مسیر (β) |
مقدار t |
R2 |
f2 |
Q2 |
|
عملکرد در رویدادهای ورزشی |
نقش ورزش |
922/0 |
702/44 |
850/0 |
- |
438/0 |
|
جو رویداد های ورزشی |
نقش ورزش |
932/0 |
675/62 |
868/0 |
- |
413/0 |
|
همکاری در برگزاری رویدادها |
نقش ورزش |
903/0 |
727/57 |
816/0 |
- |
534/0 |
|
حضور در رویدادهای ورزشی |
نقش ورزش |
929/0 |
847/63 |
863/0 |
- |
526/0 |
|
حضور نمایندگان استان |
وطن پرستی |
077/0 |
560/0 |
000/0 |
- |
- |
|
نقش ورزش |
وطن پرستی |
448/0 |
485/3 |
000/0 |
043/0 |
- |
|
وطن پرستی |
- |
- |
- |
303/0 |
- |
123/0 |
برازش مدل کلی
مدل کلی شامل هر دو بخش مدل اندازهگیری و مدل ساختاری میشود و با تایید برازش آن، بررسی برازش در یک مدل کامل میشود. برای بررسی برازش مدل کلی تنها یک معیار به نام خوبی برازندگی[24] وجود دارد. این معیار توسط تننهاوس[25] و همکاران (2004) ابداع گردید و طبق فرمول زیر محاسبه میگردد. وتزلس و همکاران[26] (2009) سه مقدار 01/0، 25/0 و 36/0 را به عنوان مقادیر ضعیف، متوسط و قوی برای آن معرفی نمودهاند (داوودی و رضازاده، 1392). با توجه به جدول 7 و همچنین فرمول مقابل، مقدار میانگین مقادیر اشتراکی[27] مقدار 621/0 و میانگین مقادیر R2 مقدار 74/0 به دست آمد. با توجه به فرمول زیر مقدار معیار خوبی برازندگی معادل 677/0 به دست آمد که با توجه به دستهبندی وتزلس و همکاران (2009) نشان از برازش قوی مدل کلی تحقیق دارد.
شکل 2: آزمون مدل اصلی تحقیق
بحث و نتیجهگیری
هدف این پژوهش، بررسی نقش ورزش در ارتقای حس وطنپرستی شهروندان خوزستانی بود. نتایج تحقیق نشان داد که ورزش بر ارتقای حس وطنپرستی مردم استان خوزستان تاثیرگذار است، ولی حضور نمایندگان استان خوزستان تاثیر معناداری در زمینه ارتباط بین نقش ورزش و حس وطنپرستی مردم ندارد. در مصاحبه با خبرگان پیشبینی شده بود که حضور ورزشکاران خوزستانی در تیمهای ملی، مسابقات ملی و بین المللی و همچنین پیروزیها یا کسب مدال از سوی آنها میتواند تاثیر ویژهای بر حس وطنپرستی مردم داشته باشد، ولی یافتههای کمی تحقیق این موضوع را تایید نکرد. برای بررسی وطنپرستی در این تحقیق با توجه به تحقیقات پیشین پنج عامل در نظر گرفته شد.
در بررسی نقش ورزش و عوامل تشکیل دهنده آن نتایج تحقیقات پیشین یکسان نبود. نتایج این تحقیق نشان داد چهار جنبه از ورزش که شامل حضور در رویدادهای ورزشی، عملکرد در رویدادهای ورزشی، همکاری در برگزاری رویدادهای ورزشی و جو پیرامون رویدادهای ورزشی است در ارتقای حس وطنپرستی تاثیرگذارند.
عامل حضور در رویدادهای ورزشی به مواردی چون: حضور در رویدادهای معتبر بین المللی مثل جام جهانی، حضور بانوان با پوشش اسلامی در رویدادهای بین المللی، حضور نمایندگان ایران در تیم داوری مسابقات، حضور تیمهای ملی در بازی های آسیایی، لیگ جهانی و المپیک اشاره دارد. لئو و همکاران (2012) نیز طی تحقیقی نشان دادند پوشیدن لباس ملی از سوی ورزشکاران در بازی های المپیک و جام جهانی، اهتزاز پرچم و خواندن سرود ملی کشورها صحنه ای عظیم برای نمایش غرور و اعتبار ملی است (لئو و همکاران، 2012: 1282). با این حال آنان در تحقیق خود به بررسی تاثیر این عوامل بر وطنپرستی نپرداخته اند. تحقیقات پیشین اغلب به بررسی تاثیر نتایج اخذ شده در رقابت های ورزشی بر غرور ملی و وطنپرستی پرداخته اند (احمدی، 1386؛ ملکوتیان، 1388؛ مورو، 2012؛ و الینگ و همکاران، 2014) حال آنکه نتایج این تحقیق نشان داد صرف راه یابی و حضور در مسابقات معتبر بین المللی نیز میتواند موجب برانگیخته شدن حس وطنپرستی شود. شاید یکی از عواملی که موجب شده است در تحقیقات خارج از کشور کمتر به این موضوع پرداخته شود، میزان توسعه یافتگی ورزش آن کشورها باشد. به عبارت دیگر، شاید برای کشورهایی که دارای ورزش توسعه یافتهتری هستند، صرف حضور در رقابتها، به تنهایی بر ارتقای حس وطنپرستی مردم تاثیرگذار نباشد و به همین دلیل در تحقیقات نیز به آن پرداخته نشده است. تاثیر عملکرد در رویدادهای ورزشی بر وطنپرستی از جمله عواملی است که پیشتر در تحقیقات داخلی و خارجی مورد توجه قرار گرفته است. در این تحقیق، گویههایی که عملکرد را میسنجیدند شامل مواردی همچون: نتیجه گرفتن تیمهای ملی و باشگاهی، اهتزاز پرچم پس از موفقیت ورزشکاران در مسابقات بین المللی، پیروزی در مقابل کشورهایی که با آنها چالش سیاسی داریم، دور افتخار زدن ورزشکاران با پرچم ملی در رقابتهای بین المللی و ثبت رکوردهای ویژه توسط ورزشکاران ایرانی بود که با نتایج تحقیقات فدایی ده چشمه و همکاران (1395)، جعفرزاده (1389)، احمدی (1386)، الینگ و همکاران (2014)، پائولوسکی و همکاران (2013)، موور (2012) و داکزی[28] و همکاران (2011) که همگی بر نقش مهم عملکرد در رویدادهای ورزشی و به ویژه موفقیت بینالمللی ورزشکاران در رویدادهای المپیک، جام جهانی و غیره در تهییج حس وطنپرستی، ملی گرایی و تقویت هویت و انسجام ملی تاکید داشتند، همسو میباشد.
هر چند پنج حلقه بازیهای المپیک، نماد سمبلیک همبستگی پنج قاره جهان نام گرفته است، اما ورزش در سطح بین المللی در تقویت و همبستگی ملی در داخل یک کشور موثر است. ورزش ساز و کاری مفید و موثر برای نزدیک کردن خرده فرهنگها به یکدیگر است. در مسابقات جهانی، اهتزاز پرچم و پخش سرود ملی یک کشور بدنبال پیروزی ورزشکاران وابسته به خرده فرهنگهای مختلف و یا فرهنگ اصلی آن کشور بازگو کننده و تاکید کننده وحدت ملی در آن کشور است. ورزش در سطح بین المللی به گونهای دیگر نیز در تقویت هویت ملی و حس وطنپرستی و ملیگرایی موثر است؛ به طوری که پیروزی تیمهای ورزشی در میدانهای جهانی باعث افزایش غرور ملی می گردد و به طور خودجوش مردم را به سوی جشن و شادمانی میبرد به ویژه اگر این پیروزی بر یک دشمن قوی سیاسی و یا یک رقیب پر توان ورزشی باشد که نمونه های آن به هنگام پیروزی تیم ملی فوتبال جمهوری اسلامی ایران بر تیم ملی فوتبال آمریکا و استرالیا مشاهده شد (مالاکوشین[29]، 2009: 302). یکی از گویههایی که در این عامل جای گرفته، پخش سرودهای حماسی از صدا و سیما پس از موفقیت ورزشکاران است که با نتایج تحقیق ماتز و گرک (2018) همسوست. آنان نیز در تحقیق خود دریافتند شیوه ارائه یک رویداد ورزشی در رسانهها میتواند موجب ایجاد احساس وطنپرستی و غرور ملی در بین بینندگان شود. چگونگی تاثیرگذاری عملکرد رسانه ها در پوشش رقابتهای ورزشی بر احساس وطن پرستی بینندگان از جمله موضوعاتی است که در تحقیقات ورزشی داخل کشور چندان به آن پرداخته نشده است و نیاز به تحقیقات بیشتر دارد.
یافتۀ دیگر تحقیق نشان داد که همکاری در برگزاری مسابقات بین المللی بر ارتقای حس وطنپرستی مردم در استان خوزستان تاثیرگذار است. این عامل که بر مواردی همچون: میزبانی و برگزاری رویدادهای بین المللی، حضور نمایندگانی از ایران در بین مسئولان برگزاری، میزبانی مسابقات لیگهای معتبر جهانی و میزبانی مسابقات جام باشگاههای جهان اشاره داشت، با نتایج تحقیقات پائولوسکی و همکاران (2013)، کروج[30] (2011) و هولیهان[31] (1997) همسو و با نتایج تحقیق لیسن (2018) ناهمسو میباشد. لیسن (2018) طی تحقیقی دریافت میزبانی رویدادهای ورزشی بزرگ تاثیر معناداری بر حس وطنپرستی مردم کشور میزبان یعنی اسلوونی ندارد. شاید این تفاوت ناشی از تفاوتهای فرهنگی جوامع مورد بررسی باشد، چرا که اسلوونی کشوری است که پیشینه تاریخی چندانی ندارد (این کشور تا سال ۱۹۹۱ جزئی از کشور یوگسلاوی بود و پس از آن تاریخ مستقل گردید) و شرایط آن از نظر هویت ملی و عرق ملی با ایران متفاوت است. البته همان طور که نتایج این تحقیق نیز نشان داد، جوی که پیرامون یک رویداد ورزشی شکل میگیرد نیز میتواند بر ادارک مردم آن منطقه از آن رویداد تاثیرگذار باشد. وضعیت سیاسی، اقتصادی و اجتماعی مردم یک کشور، هزینههای انجام شده برای میزبانی یک رویداد ورزشی، تبلیغات شکل گرفته پیرامون آن رویداد و اهمیت آن رویداد همگی از جمله عواملی هستند که احتمالا بر نگرش مردم آن کشور تاثیرگذارند؛ چنان که کاوتسوس و مانسکی[32] (2010) معتقدند برگزاری و میزبانی رویدادهای ورزشی سبب افزایش حس ملیگرایی و وطنپرستی افراد جامعه می شود و میزان افزایش آن به سطح برگزاری رویداد یعنی ملی، محلی و منطقه ای بستگی دارد.
آنچه که به عنوان جو یک رویداد ورزشی در این تحقیق به آن اشاره شده شامل گویههایی چون: حضور ورزشکاران با قومیتها و مذاهب مختلف در تیمهای ملی، حضور مقامات دولتی و نمایندگان مردم در ورزشگاهها، داشتن اماکن ورزشی مدرن، استفاده ورزشکاران از البسه تولید داخل، استفاده از مربیان ایرانی در تیمهای ملی، لژیونر شدن ورزشکاران ایرانی، حضور انبوهی از تماشاگران ایرانی در داخل کشور و ... بود. این گویهها درمجموع میتواند در شکل گیری فضای پیرامون آن رویداد نقش تعیین کنندهای داشته باشد که از آن تعبیر به جو شده است. این نتیجه با نتایج تحقیقات آنت و همکاران (1394)، جوک هرمس[33] (2005) و آلن[34] و همکاران (2010) همسو است. هر چند در این تحقیقات به صورت مستقیم به واژه جو اشاره نشده است، ولی به مواردی اشاره شده که با گویههای این عامل همخوان هستند.
با توجه به یافتههای تحقیق مبنی بر تاثیر مثبت و قابل توجه ورزش بر ارتقای حس وطنپرستی و همچنین ضرورت افزایش حس وطنپرستی در استان خوزستان، با توجه به تنوع اقوام، همسایگی با کشور عراق و شرایط خاص جغرافیایی و سیاسی منطقه پیشنهاد میشود مسئولان ملی و استانی نگاه ویژهای نسبت به موضوع ورزش و اهمیت و کارکردهای آن در این استان داشته باشند و دستگاههایی چون: استانداری، فرمانداری، شهرداری و همچنین ارگانهای نظامی با حمایت از اداره کل ورزش و جوانان استان خوزستان به عنوان متولی اصلی ورزش در این استان، به توسعه ورزش در استان خوزستان کمک کنند تا به دنبال آن شاهد کاهش اختلافات قومی و قبیلهای و ارتقای حس وطنپرستی در این استان باشیم.
منابع
- احمدی، حمید. (1386). هویت، ملیت، قومیت. تهران: موسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی
- اخوان کاظمی، مسعود و شاه قلعه، صفی الله. (1392). «تاثیر فوتبال بر مولفههای هویت ملی». فصلنامه مطالعات فرهنگ-ارتباطات. 14(23)، 135-115.
- اشرف، احمد. (1373). «بحران هویت ملی و قومی در ایران». مجله ایران نامه. تابستان، شمارۀ 47، 550-521.
- آنت، زینب؛ سجادی، سید نصرالله وخبیری، محمد. (1394). «ملی گرایی مصرفی و رابطه آن با وطن پرستی و جهانگرایی در ارزیابی کالاهای ورزشی داخلی و خارجی». پژوهش در مدیریت ورزشی و رفتار حرکتی. 9(5): 59-47.
- خلجی، حسن؛ بهرام، عباس و آقاپور، سیدمهدی. (1386). اصول و مبانی تربیت بدنی و علوم ورزشی. تهران: سمت
- داوری، علی و رضازاده، آرش. (1392). مدل سازی معادلات ساختاری با نرم افزار PLS. تهران: انتشارت جهاد دانشگاهی
- رجایی، فرهنگ. (1382). مشکل هویت ایرانیان امروز. تهران: نشر نی
- رنجبریان، بهرام و قلی زاده، رسول. (1388). «قوم گرایی در مصرف و رابطه آن با میهن پرستی و گرایشات جهان وطنی در بین دانشجویان دانشگاه اصفهان». مدیریت بازرگانی. 1(3)، 106-87.
- شعبانی بهار، غلامرضا و مقبولی، سجاد. (1392). «رابطه بین ورزش و حفظ هویت فرهنگی دانشجویان ورزشکار». پژوهش ها در ورزش دانشگاهی. 1(3)، 92-77.
- شیخاوندی، داور.(1379). تکوین و تنفیذ هویت ایرانی. تهران: مرکز بازشناسی اسلام و ایران
- فدایی ده چشمه، معصومه؛ عیدی، حسین و عباسی، همایون. (1395). «ارائۀ مدل غرور ملی با تاکید بر جایگاه ورزش». مدیریت ورزشی. 31، 248-235.
- لهسایی زاده، عبدالعلی. (1385). جامعه شناسی آبادان. تهران: کیان مهر
- ملکوتیان، مصطفی. (1388). «ورزش و سیاست». مجله سیاست. تابستان، 10، 316-301.
- هاشمی، سید ضیاء و جوادی یگانه، محمد رضا. (1386). «فوتبال و هویت ملی». فصلنامه مطالعات ملی. سال هشتم، 2، 117-124.
- Allen, James. T., Drane, Dan. D., Byon Kevin. K., & Mohn, Richard. S. (2010). “Sport as a vehicle for socialization and maintenance of cultural identity:International students attending American universities”.Sport Management Review, 13, 421–434.
- Barker, P. W. (2008). Religious Nationalism in Modern Europe If God Be For Us(Rutledge Studies in Nationalism and Ethnicity). New York Rutledge.
- Doczi T. (2011).“Gold fever: Sport and national identity–The Hungarian case”. International Review for the Sociology of Sport, 46: 1-18.
- Edensor, T. (2002). National Identity, Popular Culture and Everyday Life. New York Berg.
- Elling, A., Hilvoorde, V., &Van Den Dool, R. (2014). “Creating or awakening national Pridethrough sporting success: A longitudinal study on macro effects in the Netherlands”.International Review for the Sociology of Sport, 49 (2) 129–151.
- Houlihan, B. (1997). “Sport, National Identity and Public Policy”. Nations and Nationalism, 3(1), 113-137.
- Joke Hermes, S., Burnt orange. (2005). “Television, football and the Representation of Ethnicity”. Journal of Television New Media, 6(1),49-69. DOI: 10.1177/1527476403255819.
- Kavetsos G. & Szymanski. (2010). “National Well-Being and International Sports Events”. Journal of Economic Psychology, 31(2), 158–171.
- Krog A. (2011). “Soccer steps in where politics fail to create a new vocabulary. Ilha do Desterro A Journal of English Language”. Literatures in English and Cultural Studies: 98-189.
- Lau, P.W.C., Lam, M.H.S., Leung, B.W.C., Choi, C., & Ransdell, L.B. (2012). “The longitudinal changes of national identity inmainland china, HongKong and Taiwan before, duringand after the 2008 Beijing olympics Games”. The international Journal of the History of Sport, 29(9), 1281-1294.
- Licen, S.(2018). “Influence of hosting a major sports event on patriotic attitudes: The Eurobasket 2013 competition in Slovenia”. International Review for the Sociology of sport, 1-23. (In printed).DOI: 10.1177/1012690217722116.
- Malakoutian M. (2009). “SPORT AND POLITICS. POLITICS QUARTERLY”. JOURNAL OF FACULTY OF LAW AND POLITICAL SCIENC, 39(2): 301-316.
- Mower J. (2012). “London 2012: Olympic Success Is Key To National Pride”. BBC News World, 36-40.
- Mutz, M., & Gerke, M. (2018). “Major sporting events and national identification: The moderating effect of emotional involvement and the role of the media”. Communication & Sport, 1-22. (In printed), Doi: 10.1177/2167479517733447.
- Ottaway, Marina. (2002). “Nation Building”. Foreign Policy, (Sep/ Oct 2002)
- Paul, Vermee. ( ) “Religious Identity Formation”. International Journal of Education and Religion, 2(2), 107-125.
- Pawlowski, T., Downward, P., & Rasciute, S. (2013). “Does National Pride From InternationalSporting Success Contribute Towel Being? An international investigation”. Sport Management Review, 17(3), 227–238.
)