نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار، دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران (نویسنده مسئول) Email: zargar_ta@yahoo.com
2 استادیار، دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران
چکیده
شناخت و آگاهی از مهارت های ارتباطی، سبک های رهبری مدیران و اثربخشی سازمانی مدیران ورزشی و تبیین روابط بین آنها، هدف عمده این تحقیق بود. تحقیق حاضر از نوع همبستگی می باشد که به روش پیمایشی انجام گردید. تعداد 245 نفر از بین حدود 700 مدیر ورزشی فدراسیون های ورزشی به عنوان نمونه آماری به صورت تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. ابزار اندازه گیری پژوهش شامل پرسشنامه های مهارت های ارتباطی، سبک های رهبری، فرهنگ سازمانی و اثربخشی سازمانی بود. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات، از روش های آماری توصیفی و استنباطی شامل تحلیل مسیر استفاده شد. بر اساس یافته های پژوهش، ارتباط معنی داری بین مهارت های ارتباطی و سبک های رهبری و اثربخشی سازمانی مدیران ورزشی وجود دارد. نتایج حاصله نشان دهنده مناسب بودن برازش مدل معادلات ساختاری است. (054/0 =,RMSEA91/0=,GFI90/0=AGFI) نتایج اجرای مدل های تحلیل مسیر مهارت های ارتباطی، سبک های رهبری و اثربخشی سازمانی نشان دهنده تایید مدل‌های مفهومی تحقیق است. لذا توصیه می شود مهارت های ارتباطی به عنوان یکی از فاکتورهای اثر گذار در انتخاب مدیران برای سازمان های ورزشی مد نظر متولیان قرار گیرد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Role of Communication Skills on Transformational and Structural Leadership Styles and Organizational Effectiveness in Sport Organizations
نویسندگان [English]
- Tayebeh Zargar 1
- Rasool Nazari 2
1 Ph.D., Assistant Professor, Faculty of Physical Education and Sport Sciences, Southern Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
2 Ph.D., Assistant Professor, Faculty of Physical Education and Sport Sciences, Isfahan (Khorasgan) Branch, Islamic Azad University, Isfahan, Iran
چکیده [English]
Knowledge of communication skills, leadership styles and organizational effectiveness in sport and explaining the relationships between them is the main objective of this research. The research is correlation study and was conducted through a survey. Among 700 sports directors of sports federations, a total of 245 were selected randomly as the sample. Measuring research were communication skills, leadership styles, organizational culture and organizational effectiveness, respectively. For analyzing the data, descriptive and inferential statistical methods were used path analysis. According to the results, a significant relationship was between communication skills and leadership styles and organizational effectiveness. The results showed the sports fit structural equation model is broadly appropriate. The results of path analysis model communication skills, leadership styles and organizational effectiveness conceptual models represent the results confirmed the suitability of the structural equation model (RMSEA = 0/54, GFI= 0/91, AGFI=0/90). It is recommended that communication skills, as one of the factors affecting the selection of managers for sports organizations, to be considered by the trustees.
کلیدواژه‌ها [English]
- Key Words: Sport Organization
- Communication Skills
- Leadership Style and Organizational Effectiveness
نقش مهارت های ارتباطی بر سبک های رهبری تحول گرا و ساختار گرا و اثربخشی سازمانی سازمان های ورزشی
دکتر طیبه زرگر[1]
دکتر رسول نظری[2]
تاریخ دریافت مقاله: 12/10/1394
تاریخ پذیرش مقاله:3/3/1395
مقدمــه
یکی از فرضهای اساسی رفتار سازمانی، شناخت ویژگی های فردی و ارتباطی افراد در جهت دسترسی به اثربخشی، کارایی و در نهایت بهره وری و تحقق اهداف سازمانی است. (رضائیان، 1383) این موضوع ارتباط تنگاتنگی با جنبه های مختلف فردی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی دارد. (شیخ علیزاده و تجاری، 1392) از آنجا که بروز یک رفتار معین، به شرایط تعریف شده ای وابسته است، لذا مدیران موفق در دستیابی به اهداف سازمانی در اندیشه پیشبینی، هدایت، کنترل و تغییر رفتار کارکنان هستند و این روند با توجه به تفاوتهای فردی و توسعه ارتباطات انسانی در دنیای امروز و تفاوتهای فرهنگی در جوامع مختلف، نیازمند تحقیقات گستردهای است. (نظری، قاسمی و سهرابی، 1394)
در جهان معاصر که سازمان ها در حال تغییر و تحول هستند، مدیران سازمان ها باید اندیشه و افکار نو داشته باشند. مدیران قرن بیست و یکم باید با هوشیاری و گوش به زنگی، حساس بودن، سخت کوشی و علاقه و یادگیری مستمر موفق شوند. (نظری، دادخواه و یکتایار، 1392) باید توجه داشت که مدیریت در محیط های رقابتی از مزیت‌های نسبی و اساسی سازمان هاست. در دنیای کنونی که در هر سازمان بزرگی نام یک مدیر به چشم می‌خورد، مدیران باید برای رسیدن به موفقیت و اهداف راهبردی سازمان هایشان اثربخش و کارا عمل کنند. (گابریل و آلیانا[3]، 2015 ) در این راستا سازمان های ورزشی نیز که به امر توسعه ورزش میپردازند از این امر مستثنی نیستند و الزاماً نیاز به مدیران و رهبران کارآمد دارند. (یعقوبی و فرقانی، 1394) به بیان دیگر، برای ساخت و نگهداشت پایدار سازمانی مؤثر، به مدیرانی با کفایت دارای ویژگی های ویژهای از قبیل مهارت های فنی، انسانی، ادراکی، اجتماعی، مهارت خلاقانه، مهارت مخالفت‌پذیری و مهارت معنوی نیاز است. بر اساس نتایج پژوهش ها، در بین مدیران ورزشی تنها 6/4 درصد از ارتباط موثر برای حوزه های مختلف مورد استفاده قرار گرفته است. (گیو[4]، 2009) این نشان از آن دارد که حوزه های ارتباطات بین فردی نیاز به توجه بیشتری دارد. نظری و همکاران(2011) به این نتیجه دست یافتند که مهارت های بنیادی بر ارتباطات بین فردی مدیران و نیز اثربخشی سازمانی آنان تاثیر معنی داری دارد. ضمن اینکه در بخش تفاوت های شخصیتی در ارتباطات اشاره بر این دارد که ارتباطات مردان و زنان با هم متفاوت می باشد. باید توجه داشت مدیرانی که از مهارت های گفتاری، شنودی و بازخوردی بهتری برخوردار باشند، موفق به ایجاد ارتباط اثربخش خواهند شد. (گراهام[5]، 1998)
بحث رهبری، موضوعی است که همواره با زندگی اجتماعی انسان مطرح بوده است. انجام موفقیت‌آمیز هر کار گروهی مستلزم مدیریت صحیح و کارآمد است. بنابراین افراد به منظور دستیابی به اهداف گروهی به مدیر یا رهبر توانمند و اثرگذار نیاز دارند. (مرادی و همکاران، 1392) رهبری در سازمانها برای شکل دادن به دیدگاه کارکنان، پاسخ به تغییر و پذیرش نوآوری اهمیت زیادی دارد؛ به حدی که مطالعات نشان داده است که سازمانها در صورتی می‌توانند موفق باشند که مدیران و کارکنان انطباق پذیر باشند و با یکدیگر در جهت بهبود سیستمها و فرآیندهای کاری تلاش نمایند. (اورگین[6] و همکاران، 2015) الگوی مدیریتی، نوعی الگوی رفتاری به نسبت پایدار است که از ویژگی‌های یک رهبر به حساب میآید. محققان معتقدند رویکردهای جدید رهبری قادر است اثرات مطلوبی را بر نگرش و رفتارهای پیروان داشته باشد و تعهد و رضایت کارکنان را افزایش دهند. اتخاذ الگوی رهبری جهت بقا و توسعه سازمان در بلند مدت به صورت تجلی مدیریت اثربخش بسیار مهم است. (ناظم و حدادپور، 1392) از آنجا که الگوی مدیریتی نشان دهنده طرز تفکر، جهان‌بینی و شخصیت مدیران است، عاملی که الگوی مدیریتی را تحت تأثیر قرار دهد، بستگی به شیوه نگرش رهبر نسبت به نقش خود و کارکنان سازمان دارد. (نظری، قاسمی و سهرابی، 1394) از این رو، استفاده صحیح از الگوهای مناسب رهبری می‌تواند به افزایش تعهد و وفاداری پیروان منجر شود. (حلاجی، زرتشتیان و تندنویس،1390)
نظریه رهبری تحولگرا و ساختار گرا، یکی از چارچوب های نظری است که از سوی باس[7] (1996) مطرح شد. بررسی نتایج بیشتر تحقیقات نشان میدهد که رهبری تحولگرا، در مقایسه با سایر سبکهای مدیرتی ساختارگرا و بی تفاوت تأثیر مثبتی بر انگیزش کاری، عملکرد، موفقیت سازمانی، رضایت شغلی، تعهد سازمانی، کارایی، اثربخشی و به طور کلی بهره سازمانی دارد. (شیخعلی زاده و تجاری، 1392) محققان اشاره بر این دارند که رهبری تحولگرا موجب افزایش قابلیتهای کارکنان، بهبود خلاقیت، نظم و انضباط و مسئولیت پذیری می‌شود. بنابراین، رهبری تحولگرا باید با توجه به توجه فردی، رفتار ایده آل، تحریک فردی، انگیزه الهام بخش و ویژگی های ایده آل در سازمان به عنوان یک راهنما مورد استفاده قرار بگیرد و راهنمایی برای سازمانهای ورزشی باشد. (اورگین و همکاران، 2015) سبک رهبری نشان‌دهنده طرز تفکر، جهان‌بینی و شخصیت رهبران است. چنانچه سبک رهبری به طور نامناسبی انتخاب شود، از یک سو منجر به کاهش کارآیی افراد می‌شود و از سوی دیگر، به عنوان عامل به وجود آورنده تنیدگی روانی یا فشار روانی در آنها محسوب می‌شود. (سولیوان[8]،2004) عاملی که سبک رهبری را تحت تأثیر قرار میدهد، شیوه نگرش رهبر نسبت به نقش خود و کارکنان است. بیشتر رهبران، دارای سبکی هستند که با ویژگی‌های خود شان انطباق دارد. فقط معدودی از رهبران می‌توانند سبک خود را با شرایط و افراد گوناگون منطبق سازند. باس(1996) اشاره بر این دارد که رهبران می توانند با استفاده از ویژگی‌های رفتاری رهبری تحولگرا، پیروان خود را به سوی عملکرد بیش از انتظار رهنمون کنند. بر اساس نتایج پژوهش های چانگ، توماس، لام و یو[9] (2001) مدیران ورزشی با اتخاذ سبک های رهبری مختلف می توانند دستیابی به اهداف، احساس خوشبینی، افزایش ابتکار، رضایت شغلی کارکنان و در نهایت فرایندهای داخلی و خارجی سازمانی را جهت کسب اهداف سازمانی تسهیل نمایند و در نتیجه اثربخشی سازمانی را افزایش دهند. ضمن اینکه بر اساس نتایج تحقیق های کنت و چلادوری[10] (2005)، نظری و همکارن (2010) و دایگولا و سیراکلار[11](2008) رابطه معنی داری بین سبک رهبری تحول گرا و تعهد سازمانی، رضایت از عملکرد، اثربخشی و در نهایت بهره وری وجود دارد.
یکی از موضوعاتی که بتازگی مورد توجه قرار گرفته است، مقوله اثربخشی سازمانی می باشد. (چو[12]، 2007) لی ویز و همکاران[13] (2009) بر این نکته اشاره دارند که تمرکز بیشتر سازمان ها در جهت افزایش توانایی های کارکنان و مدیران برای عملکرد بهتر در یک محیط پویا می باشد. میانهای و جان[14] (2008) در تعریف اثربخشی بیان می کنند که اندیشمندان علم مدیریت، اثربخشی را میزان دستیابی به اهداف می دانند. ضمن اینکه اثربخشی سازمانی یک مقوله پیچیده و مناقشه آمیز است و به آسانی قابل درک نمی باشد. به همین دلیل، رویکردهای مختلفی برای سنجش اثربخشی سازمانی ارائه شده است و هر کدام بر جنبه ای از اثربخشی تمرکز دارند. (هسو[15]،2002) از این رو، باید توجه داشت که وجود ارتباطات مؤثر بین مدیر و کارکنان در کلیه سطوح سازمان برای اثربخشی و کارآیی سازمان ضروری است. اگرچه سبک رهبری در واقع نشان دهنده نحوه ارتباط مدیر با کارکنان می باشد و لزوم برخورداری از مهارت های ارتباطی برای موفقیت در مدیریت سازمان ها کاملاً روشن است. در واقع، شناسایی رابطه بین مهارت های ارتباطی و سبک رهبری مدیران و نقش مهارت های ارتباطی و سبک های مدیریتی بر اثربخشی سازمانی می تواند مسیر سازمان را جهت دسترسی به اهداف از پیش تعیین شده تسهیل نماید.
شاید این پژوهش گام تازهای برای ادامه پژوهش های بعدی باشد و در آینده، توجه علمی بیشتری در زمینه مطالعه مهارت های ارتباطی بر انتخاب الگوی مدیریتی صحیح مدیران ورزشی جلب نماید. فقدان پژوهشهای کافی در زمینه تأثیر مهارت های ارتباطی بر نوع مدیریت مدیران ورزشی، از یک سو و بررسی ضعیف این مهارت ها به صورت ترکیبی، از سوی دیگر محقق را بر آن داشت تا پژوهش گستردهای در این حوزه انجام دهد. نتایج این پژوهش می‌تواند به مدیران ورزشی در دستیابی به اهداف سازمانی خود، یاری رساند. با توجه به این ملاحظات، پژوهش حاضر جهت بررسی تأثیر مهارت های ارتباطی بر سبک های رهبری مدیران ورزشی و اثر آن بر اثربخشی سازمانی مدیران ورزشی انجام گرفت. بدین ترتیب، سوال اصلی این پژوهش آن است:
آیا در بین مدیران ورزشی مهارت های ارتباطی بر انتخاب سبک رهبری و در نهایت اثربخشی سازمانی نقشی دارد و می توان بر اساس مولفه های هر یک از این متغیرها، مدلی ارائه نمود؟
روش شناسی پژوهش
تحقیق حاضر به لحاظ هدف از نوع تحقیقات کاربردی، از نظر چگونگی گردآوری داده‌ها، توصیفی و از نظر ماهیت از انواع تحقیقات همبستگی است، زیرا هدف این پژوهش کشف اثر متغیرهاست که به صورت پیمایشی انجام شد. جامعه آماری این پژوهش را معاونان و مدیران ستادی وزارت ورزش و جوانان، مدیران کل استان ها و معاونان آنها، مدیران کمیته ملی المپیک و مدیران فدراسیون‌های ورزشی ایران تشکیل می دادند. حجم جامعه آماری این پژوهش بر اساس اطلاعات دریافت شده از کارگزینی سازمان های نامبرده، 669 نفر برآورد گردید. نمونه آماری تحقیق، به صورت تصادفی طبقه ای، از بین جامعه آماری انتخاب شد. برای تعیین حجم نمونه، از روش کوکران[16] (با اشتباه مجاز 05/0) استفاده شد. حجم نمونه برابر با 245 نفر به دست آمد. از پرسشنامه های «مهارت های ارتباطی» بارثون جی(1990) با ابعاد مهارت های کلامی، شنودی و بازخوردی، «سبک های رهبری» باس و آولیو(1995) با مولفه های سبک رهبری ساختارگرا و سبک رهبری تحول گرا و «اثربخشی سازمانی» هسو(2002) با مولفه های تصمیم گیری، ارتباطات، سازماندهی و رضایت شغلی به عنوان ابزار اندازه گیری پژوهش استفاده شد. پایایی پرسشنامه «مهارت های ارتباطی» توسط نظری و همکاران (2011) حدود 81/0، «پرسشنامه سبک های رهبری» توسط نظری و همکاران (2010) نزدیک 85/0 و پرسشنامه «اثربخشی سازمانی» توسط شیخعلی زاده (1390) حدود 91/0 گزارش گردیده- ضمن اینکه روایی پرسشنامه ها نیز توسط محققان یاد شده مورد تصدیق قرار گرفته است. تجزیه و تحلیل داده های این پژوهش در دو سطح توصیفی و استنباطی انجام شد و از روش های آماری توصیفی و استنباطی شامل تحلیل مسیر استفاده گردید. برای تحلیل داده ها از بسته نرم افزاری آماری علوم اجتماعی[17] نسخه 16 و لیزرل[18] نسخه 54/8 با سطح اطمینان 95 درصد بهره گیری شد.
یافته های پژوهش
نتایج نشان داد که حدود 7/23 از مدیران ورزشی ایران را خانم ها و حدود 3/76 درصد را آقایان تشکیل می دهند. ضمن اینکه 9/84 درصد مدیران دارای مدرک لیسانس، 3/14 درصد دارای مدرک فوق لیسانس و تنها 8/0 درصد از مدیران که در راس امور هستند دارای مدرک دکتری می باشند. در مورد رشته تحصیلی مدیران ورزشی، 4/51 درصد در رشته تربیت بدنی و 6/48 درصد در سایر رشته ها تحصیل نموده بودند. ابتدا برای آزمون نرمال بودن نمونه ها، از آزمون کلموگروف اسمیرنوف و برای همگنی واریانس از آزمون لوین استفاده شد. (05/0≥p) بر اساس نتایج به دست آمده، نمونه آماری تحقیق از توزیع نرمال تبعیت می کردند و متغیرهای تحقیق از تجانس واریانس برخوردار بودند.
جدول 1: آزمون تفاوت میانگین حیطه های مهارت های ارتباطی
|
متغیر |
درجه آزادی |
آماره آزمون t |
سطح معناداری |
|
مهارت ارتباطی |
16 |
938/9 |
035/0 |
از نتایج چنین استنباط می گردد که تفاوت معنی داری بین میانگین‌های وضعیت موجود و وضعیت مطلوب حیطه های کلامی، شنودی و بازخوردی مهارت های ارتباطی مدیران ورزشی وجود دارد.(05/0p<)
جدول 2:نتایج آماری مربوط به ارتباط بین سن، سابقه کار و سابقه مدیریت و مهارت های ارتباطی
|
عوامل |
آماره |
سن |
سابقه کار |
سابقه مدیریت |
|
مهارت های ارتباطی |
ضریب پیرسون |
280/0 |
035/0 |
049/0 |
|
عدد معنی داری |
505/0 |
001/0 |
001/0 |
|
|
تعداد |
245 |
245 |
245 |
نتایج حاکی از این است که ارتباط معنی داری بین سابقه کار، مدیریت و مهارت های ارتباطی مشاهده شد. (05/0p<)
جدول3: آزمون تفاوت میانگین سبک های رهبری
|
سبک ساختار گرا |
سبک تحول گرا |
آماره |
||||||
|
مدیریت منفعل |
مدیریت فعال |
پاداش مشروط |
ملاحضات فردی |
تحریکی عقلانی |
انگیزشی الهامی |
رفتارهای ایده آل |
نگرش های ایده آل |
|
|
08/216 |
76/197 |
84/134 |
89/178 |
61/125 |
22/163 |
20/16 |
63/183 |
آماره آزمون t |
|
14 |
16 |
15 |
16 |
15 |
15 |
15 |
14 |
درجه آزادی |
|
001/0 |
عدد معنی داری |
|||||||
از نتایج چنین استنباط می گردد که تفاوت معنی داری بین میانگین‌های وضعیت موجود و وضعیت مطلوب در تمامی حیطه های سبک های رهبری تحول گرا و ساختار گرا در بین مدیران ورزشی وجود دارد. (05/0p<)
جدول4: آزمون تفاوت میانگین اثر بخشی سازمانی
|
رضایت شغلی |
ارتباطات افراد |
تصمیم گیری |
سازماندهی |
آماره |
اثر بخشی سازمانی |
|
7/138 |
2/116 |
6/125 |
8/141 |
آماره آزمون t |
|
|
23 |
12 |
18 |
20 |
درجه آزادی |
|
|
001/0 |
عدد معنی داری |
||||
از نتایج چنین استنباط می گردد که تفاوت معنی داری بین میانگین های وضعیت موجود و وضعیت مطلوب در حیطه‌های اثر بخشی سازمانی سازمان های ورزشی مورد بررسی وجود دارد. در مجموع می توان نتیجه گرفت که مدیران از وضعیت مطلوبی در اثربخشی سازمانی برخوردار نیستند. (05/0p<)
شکل1: اثر مهارت های ارتباطی بر سبک رهبری و نقش سبک رهبری بر اثر بخشی مدیران ورزشی ایران
مدل اول اندازه گیری مهارت های ارتباطی، سبک های رهبری و اثربخشی سازمانی در حالت تخمین استاندارد را نشان می دهد. نتایج تخمین قسمت زیرین شکل1 حاکی از مناسب بودن مدل است. با توجه به خروجی لیزرل، مقدار خی دو 20/574 می باشد که مقدار نسبتاً بالایی است. پایین بودن میزان این شاخص نشان دهنده تفاوت اندک میان مدل مفهومی پژوهش با داده های مشاهده شده تحقیق است. همچنین خروجی لیزرل، 054/0= RMSEA [19]را برای مدل نشان میدهد. هر چه این شاخص کمتر باشد، مدل از برازش مناسب تری برخوردار است. به عبارت دیگر، مدل از برازش و تناسب خوبی برخوردار است و از تایید شدن تحلیل مسیر مهارت های ارتباطی، سبک های رهبری و اثربخشی سازمانی حکایت دارد.
جدول5: شاخص های نیکویی برازش مدل مفهومی پژوهش
|
وضعیت شاخص |
عدد شاخص |
|
|
وضعیت مناسب از جهت اختلاف بین داده ها و مدل است. |
20/574 |
شاخص کای دو |
|
مناسب زیرا نباید کمتر از صفر باشد. |
85 |
df |
|
شاخص سنجش مدل عدد حاکی از مناسب بودن مدل است. |
001/0 |
P-Value |
|
نباید از 08/0 بالاتر باشد. عدد حاکی از برازش مدل دارد. |
054/0 |
RMSEA |
|
بالاتر بودن این عدد از 09/0 حاکی از مناسب بودن مدل است. |
91/0 |
(GFI[20]) |
|
بالاتر بودن این عدد از 09/0 حاکی از مناسب بودن مدل است. |
90/0 |
(AGFI[21]) |
|
بالاتر بودن این عدد از09/0 حاکی از مناسب بودن مدل است. |
90/0 |
(NFI[22]) |
با توجه به خروجی لیزرل، مقدار خی دو برابر با 20/574 می باشد که مقدار نسبتاً بالایی است. پایین بودن میزان این شاخص نشان دهنده تفاوت اندک میان مدل مفهومی پژوهش با داده های مشاهده شده پژوهش است. همچنین خروجی لیزرل، 054/0= RMSEA [23]را برای مدل نشان می دهد. هر چه این شاخص کمتر باشد، مدل از برازش مناسب تری برخوردار است. به عبارت دیگر، مدل از برازش و تناسب خوبی برخوردار است و از تأیید شدن تحلیل مسیر تعیین اثر مهارت های ارتباطی بر سبک رهبری و نقش سبک رهبری بر اثر بخشی مدیران ورزشی ایران حکایت دارد.
بحث و نتیجه گیری
براساس تحلیل های به عمل آمده، مدیران وزارت ورزش و جوانان و ادارات کل استان ها در مهارت های کلامی و بازخوردی نسبت به مدیران کمیته ملی المپیک و فدراسیون های ورزشی وضعیت بهتری دارند، ولی در مهارت شنودی وضعیت کاملاً برعکس است و مدیران فدراسیون ها وضعیت بهتری دارند. به نظر می رسد دلیل آن را بتوان در نوع تعاملات متفاوتی که مدیران سازمانی و اداره کل با افراد مختلف از طیف های ورزشی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی دارند، جستجو نمود. همچنین، نوع مدیریت شفافی که در بین مدیران فدراسیون ها بیشتر از مدیران سازمانی یا ادارات کل ورزش و جوانان استانها دیده می شود در این امر تاثیر گذار بوده است. به نظر میرسد با توجه به ماهیت پیچیده فرآیند ارتباط و ضرورت توسعه مهارت های ارتباطی بین فردی، مدیران بنابر نیاز حرفه ای خود باید سعی در بهبود مهارت های ارتباطی داشته باشند. براساس نتایج به دست آمده، مدیران مرد در حیطه های مهارت های ارتباطی نسبت به مدیران زن وضعیت مطلوب تری دارند. شاید بتوان نتایج فوق را این گونه تحلیل نمود که علیرغم تصور رایج در جامعه، مدیران زن از قدرت ارتباطی بهتری برخوردار می باشند. نتایج این بخش از تحقیق با نتایج سولیوان[24] (2004)- که بیان می دارد خانم ها در بیشتر مواقع تمایل به خود فاش سازی دارند و اغلب در کارها عکس العمل های رساتر و واکنشی از خود بروز می دهند- عروف‌زاد (1387)- بین جنسیت و مقیاس ارتباط گریزی از مؤلفه های مهارت ارتباطی تفاوت معنیداری وجود دارد- و نظری و همکاران (2011)- بین مردان و زنان ورزشکار در مولفه های کلامی و شنیداری اختلاف معنی داری مشاهده می شود- همخوانی وجود دارد.
از آنجا که ارتباط معنی داری بین سابقه کار، سابقه مدیریت و مهارت های ارتباطی در همه حیطه های کلامی، شنودی و بازخوردی مشاهده شد، می توان گفت با توجه به نظر گراهام (1998) که مسائل شغلی و احساسات و عقاید افراد از جمله عوامل اثرگذار در ارتباط آنهاست، پس هر چقدر فرد از سابقه کار و سابقه مدیریت بیشتری برخوردار باشد، جایگاه خود را در این محیط بهتر پیدا می کند و مهارت های لازم را جهت برقراری ارتباطات بهینه در محیط سازمانی کسب می نماید. بی تردید، دارا بودن توانایی ها و مهارت های ارتباطی و ارتباطات بین فردی در بین مدیران از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد. بدین ترتیب، یافته های این بخش از تحقیق مبنی بر نامناسب بودن سطح مهارت های ارتباطی مدیران ورزشی با یافته های گراهام(1998)، نظری(2011، 2012) و عروف زاد (1387) همخوانی دارد.
نتایج بررسی سبک های رهبری در سازمان های ورزشی نشان داد که سبک غالب مدیران در سازمان های ورزشی مورد مطالعه سبک رهبری تحول گراست. به عبارت دیگر، مدیران سازمان های ورزشی ایران بیشتر از سبک رهبری تحول گرا نسبت به رهبری ساختارگرا بهره می برند. این یافته با نتایج بررسی شیخعلی زاده(1390) همخوانی دارد. باید توجه داشت که الگو قرار دادن این سبک رهبری از سوی مدیران می تواند منجر به افزایش رضایت شغلی، تعهد سازمانی، عملکرد، کارایی، اثربخشی و بهره وری گردد. (نظری و همکاران،2010) با توجه به اینکه بین نمرات وضعیت مطلوب و وضعیت موجود سبک های رهبری در بین مدیران ورزشی تفاوت معنی داری وجود داشت، می توان گفت که سازمان های ورزشی ایران از نظر سبک رهبری در وضعیت مطلوبی قرار ندارند. با توجه به یافته های تحقیق حاضر، سبک رهبری تحول گرا و ساختارگرا تاثیر معنی داری بر اثربخشی سازمانی دارد. به عقیده بس(2003) رهبران تحول آفرین از توجه به نیازهای موجود و پیش پا افتاده پا را فراتر می نهند و همواره سعی می کنند تا با نفوذ به عمق باور افراد، ساختار سلسله مراتب نیازهای پیروان را به گونه ای دستخوش دگرگونی قرار دهند. (بس، 1996) رهبران تحول گرای ورزشی با کارکنان خود ارتباط برقرار می کنند، به تفاوت های فردی آنها توجه می نمایند و آنها را در جهت به کارگیری استعدادهای بالقوه خود و افزایش حس مسئولیت پذیری نسبت به مسئولیت های خود در سازمان یاری می کنند. این مدیران ضمن اینکه استقلال و چالش های کاری را تقویت می کنند، با رواج دادن تفکر و اندیشدن در روند فرایندهای کاری انگیزش های الهام بخشی را در سازمان تسری می بخشند و با این روش در نهایت اثربخشی سازمانی را برای سازمان های متبوع خود به ارمغان می آورند. نتایج این بخش از تحقیق با نتایج هسو(2002)، شیخعلی زاده (1390) و نظری( 2010) همخوانی دارد. رهبران تحول گرا، به واسطه سطح قابل قبولی از مهارت های ارتباطی که به صورت بالقوه در آنها نهفته و یا کسب نموده اند، تاثیر مثبتی بر روی اثربخشی سازمانی دارند.
با توجه به اینکه رهبران نیاز به توسعه مهارت هایی از جمله گسترش دامنه مهارت های ارتباطی دارند تا آنها را قادر به بهبود عملکرد سازمانی و تغییر جنبه های فرهنگی سازمان سازد و بنابر نتایج پژوهش پیشنهاد می گردد مدیران سازمان های ورزشی با توسعه یادگیری های سازمانی، افزایش انسجام سازمانی، افزایش فرهنگ کار تیمی، تشویق خلاقیت و نوآوری و تزریق فرهنگ تفکر استراتژیک در سازمان های ورزشی، سطح عملکرد و اثربخشی سازمانی را ارتقا بخشند. نتایج این بخش از تحقیق با نتایج آگبو نا و هریس(2000)، شیخعلی زاده(1390) و نظری(2011) همخوانی دارد.
شکل2:مدل پیشنهادی اثر مهارت های ارتباطی بر انواع سبک های رهبری و نقش آنها بر اثربخشی سازمانی
از مدل پیشنهادی(شکل 2) چنین استنباط می گردد که به ترتیب مهارت بازخوردی، کلامی و شنودی سهم بیشتری در ارتباطات را به خود اختصاص داده اند، در حالی که مدل مفهومی مهارت های ارتباطی باثون جی مهارت های ارتباطی را بر اساس اولویت اثر گذاری کلامی، شنودی و بازخوردی معرفی نموده است. (نظری و همکاران،2011) در بخش سبک رهبری تحول گرا، به ترتیب در نظر گرفتن ملاحضات فردی، نگرش های ایده آل، انگیزش های الهامی، رفتار ایده آل و در نهایت تحریک های عقلانی بیشترین نقش را بر عهده دارند. در مدل سبک رهبری ساختار گرا، به ترتیب مدیریت بر مبنای استثنای منفی، پاداش مشروط و در نهایت مدیریت بر مبنای استثنای مثبت بیشترین نقش را بر دوش دارند. مدل پیشنهادی برای سبک های رهبری دقیقاً مطابق با مدل مفهومی باس می باشد- ضمن اینکه همین مدل در تحقیق نظری و همکاران(2010) نیز مورد تایید قرار گرفته است. در کل، فاکتورهای اثرگذار در اثربخشی سازمانی به ترتیب عبارت اند از: سازماندهی، رضایت شغلی، تصمیم گیری و ارتباط با افراد. مدل پیشنهادی برای اثر بخشی نیز دقیقاً مطابق با مدل مفهومی هسو(2002) می باشد- ضمن اینکه همین مدل در تحقیق نظری و همکاران(2012) نیز مورد تایید قرار گرفته است.
در مجموع، می توان گفت که مدیران ورزشی باید در تقویت مهارت های ارتباطی خود بکوشند، سبک رهبری تحول گرا را به عنوان سبک رهبری اثرگذار در سازمان های ورزشی خود برگزینند و سعی در مطلوب نمودن سبک های رهبری خود داشته باشند، چرا که با تقویت انسجام و ایجاد ثبات در سازمان های ورزشی، ماموریت پیچیده این سازمان ها با اثربخشی بهتری انجام خواهد شد.
از آنجا که مهارت های ارتباطی می تواند منجر به تقویت کارایی و افزایش کارایی در کنار اثربخشی، بهبود بهره وری را برای سازمان های ورزشی به ارمغان خواهد آورد، استفاده از مدیران دارای مهارت های ارتباطی بالا پیشنهاد می گردد. ضروری است که در انتخاب مدیران سازمان های ورزشی، سبک مدیریتی آنها به عنوان یک عامل اثر گذار در فرایند انتخاب و انتصاب آنها در دستور کار مدیران عالی رتبه وزارت ورزش و جوانان به عنوان متولی اول ورزش کشور قرار گیرد. همچنین، مدیرانی به کار گرفته شوند که دارای سطح بالایی از مهارت های ارتباطی باشند.
منابع
- حلاجی، م؛ زردشتیان، ش و تندنویس، ف. (1390). «ارتباط الگوهای مدیریتی تحولگرا و عمل‌گرای مربیان با تعهد بازیکنان لیگ برتر هندبال ایران». پژوهش در علوم ورزشی. 11:ص 44-27.
- رضائیان، علی. (1383). مبانی سازمان و مدیریت. چاپ هشتم، تهران: انتشارات سمت
- شیخ‌علی‌زاده، م و تجاری، ف. (1392). «تأثیر رهبری تحولگرا و فرهنگ سازمانی بر اثر بخشی سازمانی در سازمان های ورزشی». مطالعات مدیریت ورزشی.17: ص58-43.
- مرادی، م؛ جعفری، ا؛ امیدی، ع و علی‌دوست قهفرخی، ا. (1392). «مدل یابی تأثیر رهبری تحولگرا و عدالت سازمانی بر رفتارهای شهروندی سازمانی کارکنان وزارت ورزش و جوانان جمهوری اسلامی ایران». مدیریت ورزشی. 4: ص 124-107.
- ناظم، ف و حدادپور، س. (1392). «ارائه الگوی ساختاری عدالت سازمانی بر اساس سبک های رهبری تحولگرا و عملگرا در دانشگاه آزاد اسلامی». فصلنامه علمی-پژوهشی رهیافتی نو در مدیریت آموزشی. سال چهارم. شماره 1. ص 66-51
- نظری، ر؛ دادخواه، ا و یکتایار، م. (1392). «نقش مهارت های ارتباطی در انتخاب الگوی مدیریتی مدیران رسانه‌های ورزشی استان اصفهان». مدیریت ارتباطات در رسانه‌های ورزشی. 2: 12ص-7.
- نظری، ر؛ قاسمی، ح و سهرابی، ز. (1394). «بررسی رابطه بین مهارت های ارتباطی، الگوهای مدیریتی فرهنگ‌سازمانی و اثربخشی مدیران در سازمان های ورزشی: مدل معادلات ساختاری». پژوهش‌نامه مدیریت ورزشی و رفتار حرکتی. شماره: 21.ص: 102-93.
- یعقوبی، ع و فرقانی اوزرودی، م ب. (1394). «رابطه بین الگوی مدیریتی و شرایط احراز مسئولیت در مدیران تربیت بدنی آموزش و پرورش شهر تهران». مطالعات مدیریت ورزشی. شماره 28. ص166- 151
- Bass, B. m. & Avolio, B. J. (1996). Improving organizational effectiveness through transformational leadership. sage publications.
- Cheung, S. O., Thomas N.S., Lam K.C., &Yue W.M. (2001). “A Satisfying leadership behaviour model for design consultants”. International Journal of Project management,19,421-429.
- Cho, S.M. (2007). “Assessing organizational effectiveness in human service organization. An empirical review of conceptualization and determinants”. Journal of social service researchpp3-33.
- Duygulu, E., & Ciraklar, N. (2008). “Team effectiveness and leadership roles”.MPRA Paper, No. 7345, posted 18. Online at http//mara.ub.uni-muenchen.de/72450.
- Gabriel, gheovghe. Alina, lonela. (2015). “Research on the management of sport. social and behaviour sciences”.Number 140. p: 670.
- Graham, Jennifer Lyn. (1998). “An Analysis of sport Managers interpersonal communication skills in selected Ontario amateur sport organization”.University of Windsor. Wendsor. Ontaro. Canada. September.
- Guo.Kristina L. )2009(. “Effective Communication in Health Care: Strategies to”.The Business Review, Cambridge. Vol. 12 Num. 2.
- Hsu. chin-His. (2002). “A structural equation modelling analysis of transformational leadership, organizational culture and organizational effectiveness in Taiwan's sport/fitness organization”. Dissertation for doctoral of sport management. United states sport academy: www. Proqest.com.
- Kent A, Chelladurai p. (2001). “Perceived Transformational Leadership, organizational commitment and citizenship behavior: A case study in intercollegiate athletics”. Journal of sport management.15 (2): 135-159.
- Lewis, H., Lock, K.A., & Sexton, T.R. (2009). “Organizational capability, efficiency, and effectiveness in Major League Baseball: 1901-2002”.European Journal of Operation Resarech, 197.2, 731-740.
- Mian, Z, Hai,L,& Jun,W. (2008). “Examining the relationship between organizational culture and performance: The perspectives of consistency and balance”.Front Business Resarech.China.2. 2, 256-276.
- Nazari. R, Ehsani. M, Ghasemei. H, Ganjouei. A. (2010). “Communication Skill difference among Men and Women in sports”. Pan- Asian Journal of Sports and Physical Education Vol.3 No.1 Mar.2011. P51.
- Nazari. R, Ehsani. M, Ganjouei. A, Ghasemei. H. (2011). “The Effects of Communication Skills and Interpersonal Communication on Organizational Effectiveness of Iranian Sport Managers and Presenting a Model”. Middle-East Journal of Scientific Research 10 (6): 702-710, 2011© IDOSI Publications, 2011.
- Nazari. R, Ehsani. M, Ganjouei. A, Ghasemei. H. (2012). “Structural equation modeling of relationship and interpersonal communication on organizational effectiveness between sport managers”. African Journal of Business Management Vol.6 (27), pp. 8136-8145, 11 July, 20. Available online at http://www.academicjournals.org/AJBM. ©2012 Academic Journals.
- Omoregie, P. O., Tetteh-Opai, A. T. & Obajimi, G. A. (2015). “Impact of transformation leadership style on managerial effectiveness in sports institutions in Ghana”.Journal of Occupational and Organisational psychology, 14 (1).
- Sullivan, Philip. (2004). “Communication Differences between Male and Female Team Sport Athletes”. Communication Reports; summer 2004; 17, 2; Academic Research Library. page. 1231.
- Yukl, Gary. (2008). “How leaders influence organizational effectiveness”.The Leadership Quarterly, 19. pp 708–722.
)