گردشگری ورزشی و توسعه پایدار شهرهای میزبان(مطالعه موردی: جشنواره ورزش‌های زمستانی سرعین)

فضائیل جاوید[1]

فرزاد غفوری[2]

مجید جاوید[3]

صمد گودرزی[4]

تاریخ دریافت مقاله: 7/3/1397

                                                                                 تاریخ پذیرش مقاله: 1/5/1397

مقدمه

مسافرت تقریبا مورد علاقه همه است و برای برخی از مردم هیچ چیز هیجان انگیزتر از سفر نیست (گوزالوا و همکاران^[5]، 2014 : 1). سفر در جهان نوین اشکال جدیدی به خود گرفته و گردشگری ورزشی بخشی از آن است که در سال‌های اخیر به دلیل عوامل اقتصادی، نگرش، تغییر ارزش‌ها (کومار^[6]، 2018 :3) و آگاهی از شیوه زندگی فعال (هوآ و چیو^[7]، 2013 :1) محبوبیت فراوانی یافته است (موکراس^[8]، 2016 : 1). در طول گردشگری یکی از فعالیت‌های مهم گردشگران، ورزش است (قطنیان و همکاران، 2013 :1) و صرف نظر از دلایل مردم برای سفر، آنها ترجیح می‌دهند سفر خود را با فعالیت‌های تفریحی و ورزشی همراه کنند(گوزالوا و همکاران، 2014 : 2). بنابراین ورزش و مسافرت، بخش جدایی‎ناپذیر از جامعه مدرن امروزی است و در واقع می­توان گفت که ورزش به نوعی مولد گردشگری است (مارومو و همکاران^[9]، 2015 :4). گردشگری ورزشی یک صنعت نسبتا جدید و در حال رشد در صنعت گردشگری است (کومار، 2018 :6 و هنری و همکاران، 2010: 1) که امروزه به یک کسب و کار سودآور تبدیل شده و ارزشی معادل 51 میلیارد دلار یا حدود 10 درصد از کل بازار گردشگری جهانی را به خود اختصاص می­دهد. سازمان جهانی گردشگری ادعا می­کند که هر گردشگر حداقل 1000 دلار به چرخه اقتصادی و اشتغال تزریق می‌کند (مارومو و همکاران، 2015 :3) که در این بین، سهم گردشگران ورزشی بیش از گردشگران معمولی است (مارومو و همکاران، 2015 :5). به عنوان مثال، براساس گزارش اتحادیه آژانس‌های ترکیه، در سال 2014 این کشور بیش از 900 میلیون دلار از بابت ارائه خدمات ورزشی به گردشگران خارجی درآمد داشته است. بنابر آمار اعلام شده یک گردشگر ورزشی به طور متوسط دو برابر یک گردشگر معمولی در ترکیه هزینه می‌کند. طبق این آمار، هزینه یک گردشگر خارجی در ترکیه حدود 800 دلار بوده است، درحالی که یک گردشگر ورزشی در طول اقامت خود در ترکیه حدود 1648 دلار هزینه می‌کند. در برخی کشورها سهم گردشگری ورزشی از کل درآمد صنعت گردشگری آن به 25 درصد هم می‌رسد (ایسنا، 1393).

اخیراً ورزش و گردشگری به عنوان نیروهایی برای احیای اقتصاد به کار گرفته شده­اند (مارومو و همکاران، 2015 :4) یکی از مهم‌ترین دلایل این انتخاب نقش مثبت این صنایع در توسعه اقتصاد محلی و منطقه‌ای می‌باشد (مارمو و همکاران، 2015؛ 1). بسیاری از کشورها از گردشگری ورزشی به طور مستقیم برای بهبود رونق اقتصادی خود استفاده می­کنند (کومار، 2018 :2). درآمد حاصل از گردشگری ورزشی شامل بازسازی شهرها، تحریک سرمایه‌گذاری در پروژه‌های زیربنایی مانند فرودگاه‌ها، جاده‌ها، استادیوم‌ها، مجتمع‌های ورزشی و رستوران­ها می­شود (مارومو و همکاران، 2015 :4). به طور کلی می­توان گفت که گردشگری ورزشی جوامع میزبان را از لحاظ اجتماعی و اقتصادی بازسازی می کند، منافع اقتصادی را برای جامعه به ارمغان می آورد و کیفیت زندگی افراد را از طریق جاذبه‌های توریستی بهبود می‌­بخشد (کومار، 2018 :6). از این رو، گردشگری ورزشی به عنوان یک ابزار موثر برای مقابله با فقر و بیکاری و افزایش رشد اقتصادی و رفاه اجتماعی جوامع، به ویژه درکشورهای در حال توسعه به حساب می­آید (هنری و همکاران، 2010 :2 و ابزالیموف^[10]، 2015 :3 و مارومو و همکاران، 2015 :4). در برخی از این کشورها گردشگری ورزشی، موجب توسعه فعالیت‌های مصرف کنندگان رویدادها، در برخی دیگر به رشد اشتغال و در برخی سبب بهبود کیفیت زیرساخت و حمل و نقل شده است (ابزالیموف، 2015 :4). براساس مطالعات صورت گرفته، مزایای حاصل از گردشگری ورزشی را می­توان در موارد زیر خلاصه کرد: ایجاد مقاصد توریستی جدید، استفاده بیشتر از امکانات جامعه، ایجاد روابط اجتماعی، ایجاد سرگرمی برای جوانان، ایجاد تصویر مطلوب از مقاصد گردشگری، توسعه زیرساخت­ها، افزایش تعداد گردشگران، ایجاد فرصت­های شغلی جدید (کومار، 2018 : 5-6)، منبعی مهم جهت بهبود وضعیت اقتصادی، اجتماعی و سیاسی(امری^[11]، 2010: 76)، افزایش شهرت و آسان‌ترین راه برای گفتگو و تبادل فرهنگی (اصفهانی، 1388: 3)، بهترین راه برای اعتلای فرهنگ، ایجاد تفاخر جهانی، صلح و دستیابی به درآمدهای سرشار اقتصادی (معین فرد، 1388: 54)، مهم‌ترین راه برای ایجاد تصویر ذهنی مطلوب، افزایش آگاهی، شهرت، تقویت برند مقصد گردشگری (واندر زی^[12] ، 2011: 3)، توانایی انعکاس تصویر مثبت از شهر و مقصد و افزایش اعتبار و شهرت بین المللی با پیامدهای طولانی مدت اجتماعی و اقتصادی، بهبود رفاه عمومی، فرصت های اشتغال بومی(ماتوس، 2006: 6)، افزایش اشتغال، درآمد و توسعه زیرساخت ها (هیگام و هینچ^[13]، 2006: 6)، ایجاد یک فرصت منحصر به فرد و مزیت بالقوه اقتصادی و جذب تعداد کثیری از تماشاگران و توریست‌ها به شهر میزبان (سولبرگ و پروس^[14]، 2007: 4) و برانگیختن علاقه مسئولان و مقامات بزرگ بر توسعه گردشگری ورزشی (سورات و باب^[15]، 2007: 3).

با توجه به مطالب یاد شده، امروزه اهمیت صنعت گردشگری ورزشی بر همه مبرهن است و سازمان های بزرگی مانند سازمان جهانی گردشگریWTO) ) و کمیته بین المللی المپیک (IOC) بر اهمیت گردشگری ورزشی به عنوان یک بازار هدف تاکید کردند(مارومو و همکاران، 2015 :4).

امروزه توسعه به عـنوان جـریانی چـند بعدی در نظر گرفته می‌شود‌ که‌ مستلزم‌ وقوع تغییرات اساسی در ساختار اجتماعی، طرز تلقی عامه مردم‌ و نهاد های ملی، تسریع رشد اقـتصادی، کـاهش نـابرابری و ریشه کن کردن فقر مطلق است. تـوسعه در اصـل‌ نشان‌ می‌دهد که مجموعه‌ نظام اجتماعی باید هماهنگ با نیازهای متنوع اساسی‌ و خواسته‌ های افراد و گروه های اجـتماعی در داخـل نـظام از حالت نامطلوب زندگی گذشته خارج شود و به‌ سوی‌ وضع‌ یا حـالتی از زندگی که از نظر مادی و معنوی بهتر است، سوق‌ یابد‌ (دالوند، 1395؛ 58). در سال‌های اخیر تنها توسعه اقتصادی شرط کافی برای توسعه جوامع به حساب نمی‌آید و افزایش دغدغه‌های زیست‌محیطی و در نظر گرفتن مسائل فرهنگی و اجتماعی جوامع باعث شده تا نظریه‌پردازان، تئوری «توسعه پایدار» را مطرح نمایند که در آن، در کنار توجه به توسعه اقتصادی و اجتماعی، ملاحظات زیست‌محیطی را نیز در نظر بگیرند. توسعه پایدار امروزه به عنوان نقشه راه آینده توسعه ملل و یکی از مهم­ترین دستاوردهای اجلاس­های زیست محیطی، مورد استقبال و تایید اغلب کشورهای جهان قرار گرفته است (عباس­زاده، 1395 :1).

از دهه 1980 به دنبال گزارش‌های متعدد تهیه شده توسط صدها محقق، کارشناس دولتی و دانشگاهی، رویکرد توسعه گردشگری و دولت‌ها به چالش کشیده شدند و به منظور بازساخت چارچوب سنتی توسعه گردشگری و همسویی با رویکرد توسعه پایدار، به شکلی که الزامات و استانداردهای جدید طرفداران محیط زیست و پایداری یک سطح بهینه از منافع اقتصادی- اجتماعی را تامین کند، تحت فشار قرار گرفتند. این موضوع بیانگر آن بود که اگر صنعت گردشگری بدون ملاحظات زیست محیطی و اجتماعی توسعه یابد، ممکن است در ابعاد مختلف اقتصادی، سیاسی، فرهنگی-اجتماعی و زیست محیطی آسیب‌های جدی و جبران ناپذیری را به وجود آورد. با توجه به این مسئله، واژ‌ه ‎«توسعه پایدار» در گردشگری مطرح شد. توسعه پایدار نوعی از توسعه است که هدف آن ارتقای سطح زندگی انسان بدون آسیب زدن به محیط زیست می­باشد(رافیکا و همکاران^[16]، 2016: 2). نظر به اهمیت گردشگری و توسعه پایدار، سازمان ملل متحد سال 2017 را به نام «سال جهانی گردشگری پایدار، ابزاری برای توسعه» نام گذاری کرده است (شورای جهانی گردشگری، 2017؛ 3). در این راستا سران اروپا نیز برنامه گردشگری خود را به منظور ایجاد رفاه اقتصادی، عدالت و انسجام اجتماعی، محافظت از محیط‌زیست و فرهنگ بومی و تجربه مثبت برای ساکنان محلی طراحی کرده­اند(پیکل^[17]، 2015 :6). مفهوم توسعة پایدار را می­توان روش­های گوناگون در قالب مفاهیم متنوعی چون: بیان چشم‌اندازها، تبادل ارزش­ها، توسعة اخلاقی، بازسازماندهی اجتماعی، فرایند تحول به سمت آیندة بهتر، به مخاطره نیانداختن کیفیت محیط­زیست، توانمندسازی مردم، ایجاد ظرفیت­های جدید، احترام به اطلاعات و دانش بومی، افزایش آگاهی­ها و اطلاعات، رساندن انسان به مرحلة رضایت از زندگی خویش و آزادی انتخاب و برابری در دسترسی به فرصت‌ها (علوی و همکاران، 1396: 3)، سلامت انسان و حفاظت از محیط (جیلچا و کیتاو^[18]، 2017 :2) بیان کرد که همة آنها به نوعی تبیین کنندة ایدة محوری توسعة پایدار، یعنی برآورده ساختن نیازهای نسل حاضر با درنظرگرفتن نیاز نسل­های آتی است (زاهدی، نجفی، 1385 :6). امروزه توسعه و بالندگی هر جامعه‌ای در نتیجه برنامه‌ریزی توسعه و تدوین سیاست‌ها و راهبرد‌های توسعه‌پایدار می باشد و برای تصمیم­گیری­های کلان و راهبردی توسعه کشور­ها ضروری است (گودرزوند، 2013 :1 و عباس­زاده، 1395 :1). عموم مردم نیز باید در مورد این توسعه نگرانی داشته باشند (پودزیکاس^[19] و همکاران، 2016 :1). توسعه پایدار در زمینه گردشگری مثل دیگر فعالیت‌های ضروری است و محققان ادعا می‌کنند مقصد گردشگری اگر پایدار نباشد، نمی‎تواند رقابتی شود (تودوراچ و همکاران، 2017 :2). امروزه پایداری به یک موضوع اصلی برای آینده برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری تبدیل شده است (پونوویچ، جوانوویچ^[20]، 2017 :1). اهداف گردشگری به طور فزاینده‌ای در چالش های مختلف اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و زیست محیطی مطرح می‌شود که با اهداف توسعه پایدار مطابقت بسیار زیادی دارد. توسعه پایدار شامل سه بعد اصلی اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی می‌شود که به زعم بسیاری از کارشناسان، دستیابی به توسعه پایدار در گرو توسعه این ارکان می‌باشد؛ به گونه‌ای که با دیدی جامع به آن نگریسته شود و کارکردهای هر یک نه تنها بر دیگری لطمه‌ا‌ی وارد نکند، بلکه مکمل آن نیز باشد. بعد اقتصادی به رشد اقتصادی و سایر پارامترهای اقتصادی مرتبط است و در آن رفاه فرد و جامعه باید از طریق استفاده بهینه و کارایی منابع طبیعی و توزیع عادلانه منافع حداکثری شود. پایداری در اقتصاد را می‌توان در ایجاد رشد عادلانه و متوازن جامعه انسانی و تضمین بهره مندی تک‌تک انسان‌ها درطول زمان بدون وارد آوردن خدشه به منابع زیستی، طبیعی و فرهنگی تعریف نمود(جعفریان و عبدالحسین پور، 1385: 6). بعد اجتماعی به رابطه انسان و انسان، تعالی رفاه افراد، سلامت و بهداشت و خدمات آموزشی، توسعه فرهنگ‌های مختلف و برابری و رفع فقر مربوط می‌شود. در بعد اجتماعی توسعه پایدار، می‌توان به آینده نگری و مسئولیتی که نسبت به نسل‌های آینده و تامین نیازهای آنها وجود دارد، سلامت جامعه و توجه به بهداشت و کیفیت زندگی مردم، عدالت اجتماعی، مشارکت مردمی و تاکید بر حس جمع گرایی و تصمیم گیری شفاف و آموزش مردم اشاره کرد. در این مفهوم، جامعه پایدار فقط به توسعه کمی و کالبدی علاقه‌مند نبیست، بلکه به توسعه کیفیت نیز علاقه دارد و به دنبال فرآیند پایدار زندگی برای نسل حاضر و نسل های آینده است. بعد زیست محیطی به حفاظت و تقویت پایه منابع فیزیکی، بیولوژیکی و اکوسیستم مرتبط است و به رابطه طبیعت و انسان می‌پردازد. پایداری زیست محیطی را می‌توان در تداوم و ارتقای سلامت و کارکردهای اصلی محیط زیست تعریف نمود. پس می‌توان گفت جامعه پایدار، جامعه ای است که در آن همزیستی متعادل جامعه انسانی و محیط زیست طبیعی در راستای بهره‌مندی توامان اجتماعی- اقتصادی برقرار گردد(جعفریان و عبدالحسین پور، 1385: 5).

اگرچه توسعه پایدار در صنعت ورزش نسبت به صنایع دیگر موضوع جدیدی است، اما در سال‎های اخیر مباحث توسعه‌ای به خصوص توسعه‌پایدار در این صنعت روز به روز در حال فراگیر شدن است و با توجه به اهمیت موضوع، مطالعات و تلاش‎های زیادی نیز در این زمینه صورت گرفته است. ورزش‌های زمستانی به دلیل جذابیت و هیجانات موجود در آن، در سال های اخیر طرفداران بسیاری در جوامع پیدا کرده و به تبع آن برگزاری رویدادهای مرتبط با این ورزش­ها می تواند تاثیرات فراوانی بر جامعه میزبان داشته باشد. هر چند برف در کشورهای در حال توسعه بخصوص در مناطق روستایی اغلب مصیبت به بار می‌آورد، اما در کشورهای توسعه یافته به "طلای سفید" مشهور شده است و گردشگری برخواسته از این رویداد ها، سهم بسزایی در اقتصاد جوامع محلی این کشورها دارد (اوجال و اوسال^[21]، 2009: 3). حتی با پذیرش فصلی و کوتاه مدت بودن دوره آن، در بعضی مناطق جهان، بیش از نیمی از درآمد سالیانه جوامع محلی را تامین می­کند(وثوقی و همکاران، 1390؛ 3). در این بین، استان اردبیل به عنوان پایگاه گردشگری ورزش‌های زمستانه شمالغرب کشور، هر ساله میزبان جشنواره ورزش های زمستانی است، اما با وجود پتانسیل‌ها و زیرساخت‌های طبیعی موجود در زمینه گردشگری و برگزاری رویدادهای مختلف، هنوز نتوانسته است از این منابع خدادادی به نحو احسن استفاده کند. به همین جهت این استان هنوز از شرایط ایده‌آل توسعه فاصله دارد. شاید یکی از دلایل این امر عدم توجه مسئولان استان به این پتانسیل‎ها و برنامه‌ریزی و برگزاری رویدادهایی از این دست در سطح مطلوب، عدم آگاهی آنها از مزایای برگزاری چنین رویدادهایی باشد. بنابراین باتوجه به اهمیت موضوع و وجود مطالعات اندک در این زمینه، تحقیق حاضر به دنبال شناخت مزایای برگزاری این رویدادها و نقش آنها در توسعه پایدار جوامع میزبان می‌باشد.

روش شناسی پژوهش

از آنجا که تحقیق حاضر با هدف برخورداری از نتایج یافته‌ها برای حل مسائل موجود به کار می‌رود، از نوع تحقیقات کاربردی می‌باشد و با توجه با این که محقق به دنبال به‌دست آوردن اطلاعاتی درباره دیدگاه ها و نظرات افراد از طریق پرسشنامه بود، ماهیت تحقیق توصیفی از نوع پیمایشی است.

جامعه آماری پژوهش حاضر را ساکنان و مقامات محلی، گردشگران ورزشی و مسئولان برگزاری جشنواره ورزش‌های زمستانی سرعین تشکیل می‌دادند. با توجه به مشخص نبودن تعداد دقیق جامعه آماری پژوهش، با استفاده از فرمول کوکران برای حجم جامعه نامعلوم، 384 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. همچنین در این تحقیق برای انتخاب نمونه­ها از روش نمونه­گیری تصادفی استفاده شد. در مجموع تعداد 47 پرسشنامه به دلیل انصراف پاسخ دهندگان حین اجرا و ناقص بودن پرسشنامه ها کنار گذاشته شدند و تعداد 337 پرسشنامه برگشتی قابل قبول ارزیابی و در تجزیه و تحلیل داده ها مورد استفاده قرار گرفتند. به دلیل نبود و عدم دسترسی به پرسشنامه استاندارد مرتبط با موضوع پژوهش، ابزار پژوهش پرسشنامه محقق ساخته بود. این پرسشنامه در دو بخش شامل بخش اول متغیرهایی مربوط به ویژگی‌های فردی پاسخ‌دهندگان و بخش دوم متغیرهای مربوط به توسعه پایدار در سه بعد اقتصادی(12 سوال)، اجتماعی( 11 سوال) و زیست محیطی (9 سوال) طراحی شد. همچنین مقیاس اندازه‌گیری پرسشنامه بر اساس مقیاس پنج ارزشی لیکرت (از کاملا موافق=5 تا کاملا مخالف=1) بود. پرسشنامه پس از تایید روایی صوری و محتوایی توسط تنی چند از متخصصان و صاحبنظران حوزه مدیریت ورزشی، در یک طرح مقدماتی بین 30 نفر از جامعه آماری پخش و پایایی آن به روش آلفای کرونباخ (89 =α) گزارش گردید.

برای تجزیه تحلیل داده‌های تحقیق، ابتدا از آمار توصیفی برای تعیین میانگین، انحراف معیار، فراونی و درصدها استفاده شد. در بخش آمار استنباطی برای بررسی نقش کلی مولفه‎ها از آزمون T تک نمونه ای و به منظور برآورد اهمیت، بار عاملی عناصر، تعیین مهم ترین شاخص ها و تهیه مدل از روش تحلیل عاملی تأییدی^[22] (CFA) استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزارهای SPSS V.24 و Amos V.24 انجام گرفت.

طرح تحقیق حاضر برحسب عنوان و مسئله ارائه شده، از نوع تحقیقات توصیفی می­باشد. لذا فاقد فرض آماری است و در آن به طرح سوالات مربوطه در بیان مسئله پرداخته می شود. به­طور کامل می­توان سوالات آن را اینگونه بیان نمود:

• گردشگری ورزشی چه نقشی در توسعه پایدار جامعه میزبان دارد؟
• گردشگری ورزشی چه نقشی در توسعه اقتصادی جامعه میزبان دارد؟
• گردشگری ورزشی چه نقشی در توسعه اجتماعی جامعه میزبان دارد؟
• گردشگری ورزشی چه نقشی در توسعه زیست محیطی جامعه میزبان دارد؟

یافته های پژوهش

بررسی عوامل جمعیت شناختی افراد شرکت کننده نشان می داد که از مجموع 337 نفر آزمودنی 259 نفر(77 درصد) مرد و 78 نفر (23 درصد) زن می باشند. بیشتر پاسخ دهندگان در گروه سنی 20 تا 30 سال با 48 درصد قرار داشتند. نتایج بررسی وضعیت تحصیلات شرکت کنندگان نشان داد، 90 نفر (7/26 درصد) دارای مدرک تحصیلی دیپلم و پایین تر، 181 نفر(7/53 درصد) مدرک لیسانس یا دانشجوی کارشناسی و 66 نفر (6/19 درصد) دارای مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد و دکتری بودند.

جدول 1: میانگین، انحراف معیار و نتایج آزمون t تک نمونه ای مولفه ها

در جدول1 ملاحظه می‌شود باتوجه به آماره t و سطح معناداری، در بررسی نقش گردشگری ورزشی در توسعه پایدار شهرهای میزبان، اثرات اقتصادی با (51/37 (t= و (05/0˂ Sig )، اثرات اجتماعی با (72/33 (t= و (05/0˂ Sig ) و اثرات زیست محیطی با (92/30 (t= و (05/0˂ Sig ) بود. همچنین آزمون t تک نمونه‌ای در سطح 001/0 معنا دار شده است. بنابراین با توجه به t به دست آمده و سطح معنی داری نتیجه می گیریم که گردشگری ورزشی در همه ابعاد بررسی شده نقش مثبت و معناداری در توسعه پایدار جامعه میزبان دارد.

برای بررسی بار عاملی گویه­های مورد بررسی از تحلیل عامل تاییدی مرتبه اول استفاده گردید. همچنین، تحلیل عاملی با استفاده از نرم افزار آموس نسخه 24 انجام شد. بار عاملی و کوواریانس بین مولفه­ها و گویه­ها در نمودار 1 نشان داده شده است.

نمودار 1: مدل اصلاح شده حاصل از نرم افزار آموس

مدل اولیه نشان داد که برخی از گویه­ها دارای بار عاملی پایینی هستند. از این رو، جهت دسترسی به مدل بهینه و دارای بارهای عاملی استاندارد، گویه­هایی که دارای بار عاملی کمتر از 4/0 بودند، از مدل حذف شدند. علت حذف گویه­های کمتر از 4/0 خلاصه کردن و اصلاح مدل برای برازش نهایی بود. مدل نهایی حاصل از نرم افزار آموس پس از اصلاح به صورت زیر گزارش گردید. مدل اصلاح شده نشان می­دهد که گویه­ها از قدرت تبیینی خوبی برخوردار هستند. شاخص­های برازش حاصل از مدل و نیز قدرت تبیین آنها در جدول زیر آمده است.

جدول 2: شاخص­های برازش مدل تحقیق

همان گونه که در جدول 2 نشان داده شده است، میزان شاخص­های برازش از ارزش قابل قبولی برخوردار می­باشند. این امر نشان از برازش خوب مدل و قدرت تبیین بالای گویه­های تحقیق دارد.

 جداول 2، 3 و 4 گویه­های نهایی حاصل از برازش مدل را نشان می­دهند. گویه­های دارای بار عاملی کمتر از 4/0 از مدل حذف گردیده­اند.

جدول 3: میانگین، خطای اندازه گیری و بارعاملی متغیرهای اقتصادی

با توجه به جدول 3 و نتایج حاصل از تحلیل عاملی تاییدی مشخص می‌شود که متغیرهای «ایجاد مشاغل جدید (مشاغل موقت، پاره وقت و فصلی) و کاهش نرخ بیکاری» با بارعاملی 77/0 و «افزایش درآمد کسبه، مراکز اقامتی، رستوران ها و مرکز جذب گردشگر» با بارعاملی 73/0 بیشترین اهمیت را در بخش اقتصادی گردشگری ورزشی از دیدگاه پاسخ دهندگان داشتند و «جلوگیری از مهاجرت جوانان و فعالان اقتصادی به شهرها و مناطق دیگر» با بارعاملی 50/0 کم اهمیت ترین متغیر اقتصادی گردشگری ورزشی از دیدگاه پاسخ دهندگان بوده است. همچنین در این عامل اقتصادی سه متغیر به علت داشتن بار عاملی کمتر از 40/0 از تحلیل عاملی کنار گذاشته شدند.

جدول 4: میانگین، خطای اندازه گیری و بارعاملی متغیرهای اجتماعی

با توجه به جدول 4 و نتایج حاصل از تحلیل عاملی تاییدی مشخص می‌شود که مولفه‌های «مبارزه با تبعیض قومی و نژادی و کمک به پذیرش تفاوت های اجتماعی- فرهنگی» با بارعاملی 73/0 و «افزایش تبادل فرهنگی و تعاملات بین مردم و گردشگران » با بارعاملی 71/0 بیشترین اهمیت را در عامل اجتماعی و «تغییر در فرهنگ و ارزش‌های جامعه میزبان» با بارعاملی 54/0 کم اهمیت ترین متغیر در این عامل از دیدگاه پاسخ دهندگان بوده است. در این عامل همچنین متغیر آثار مثبت گردشگری ورزشی بر هویت فرهنگی منطقه به علت پایین بودن بارعاملی از تحلیل عاملی کنار گذاشته شد.

جدول 5: میانگین، خطای اندازه گیری و بارعاملی متغیرهای زیست محیطی

با توجه به جدول 5 و نتایج حاصل از تحلیل عاملی تاییدی مشخص می شود که مولفه های «تغییر رفتار مردم منطقه در جهت حفظ هر چه بهتر محیط زیست و کمک به افزایش طرفداران محیط زیست» با بارعاملی 72/0 و «تخریب و آسیب زدن به مناظر طبیعی و بکر منطقه از طریق پخش زباله» با بارعاملی 65/0 مهم‌ترین آثار زیست محیطی گردشگری ورزشی بودند و «حفظ و بالا نگه داشتن استاندارد جاده‌ها و امکانات عمومی به لطف گردشگری ورزشی» با بارعاملی 59/0 کم اهمیت ترین مولفه از دیدگاه پاسخ دهندگان بوده است.

بحث و نتیجه گیری

هدف از این پژوهش، بررسی نقش گردشگری ورزشی در توسعه پایدار شهرهای میزبان بود. نتایج تحقیق نشان داد که گردشگری ورزشی در هر سه بعد، اثرات مثبت و معناداری بر مقصد گردشگری مورد مطالعه دارد و از دیدگاه پاسخ‌دهندگان توانسته به توسعه اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی منطقه مورد مطالعه کمک قابل توجهی نماید.

با توجه به نتایج به دست آمده، ایجاد مشاغل جدید (مشاغل موقت، پاره وقت و فصلی) و کاهش نرخ بیکاری، مهم ترین عامل توسعه اقتصادی در مقصد مورد مطالعه بوده است. معمولا با توسعه فعالیت های گردشگری، زمینه برای ایجاد اشتغال فراهم می شود و این امر به خصوص برای کشورها و مناطقی که با جمعیت جوان و متقاضی اشتغال روبه رو هستند، مفید است. با توجه به آمارهای موجود، کشور ایران جمعیت جوانی دارد و استان اردبیل نیز در بین استان ها رتبه سوم در بیکاری جوانان را داراست. بنابراین با جلب گردشگر به منطقه هم اشتغال مستقیم مانند آموزش اسکی، فروش لوازم ورزشی و... ایجاد می شود و هم سایر صنایع مانند شرکت هایی که در زمینه کارهای ساختمانی و ساخت هتل و رستوران‌ها، شرکت های تولید و فروش لوازم تجهیزات سفر و چادر، شرکت‎ها و آژانس‌های فعال در زمینه گردشگری، شرکت‌های تولید فرآورده‌های غذایی و .. فعال و از آمار های بیکاری کاسته می‌شود. این نتیجه با یافته های  تحقیق صباغ کرمانی و امیریان(1379) همسو می‌باشد. از طرفی با توجه به اینکه جشنواره ورزش‌های زمستانی در فصل زمستان برگزار می‌شود و در فصول سرد برخی از فعالیت ها مثل کارهای عمرانی و کشاورزی در منطقه تعطیل می‌باشد، ساکنان محلی در این فصل با ارائه خدماتی نظیر اجاره اتاق، فروش مواد غذایی، صنایع دستی و نظایر آن، شغلی برای خود می یابند. این نتیجه با یافته های پژوهش جاوید و همکاران (1394) که در تحقیق خود مهم‌ترین اثر اقتصادی گردشگری ورزشی را افزایش سطح اشتغال و درآمد بیان کردند( جاوید و همکاران، 1394؛ 13)، یافته‌های هندرسون(2007) و گیبسون (2011) که در یافته‌های خود جذب گردشگران ورزشی را باعث ایجاد شغل و صرفه اقتصادی برای جامعه میزبان دانسته اند (هندرسون، 2007؛ 236 و گیبسون و همکاران، 2011؛ 168) و زیتونلی (1386) که گردشگری ورزشی را عاملی برای ایجاد اشتغال دائم، فصلی و نیمه وقت معرفی کرده است، همسو می باشد (زیتونلی، 1386؛ 3). در این راستا مارومو و همکاران (2015) نیز با تاکید بر پتانسیل و ظرفیت گردشگری برای اشتغالزایی، بیان می‌کنند که گردشگری به طور مستقیم موجب رونق صنایع مرتبط با گردشگری مانند مسکن، حمل و نقل همچنین خدمات فرهنگی و تفریحی می شود و به طور غیر مستقیم به خدمات، خرده فروشی، ساخت و ساز و بخش تولید کمک می‌کند (مارومو و همکاران، 2015 :2).

دومین عامل اقتصادی مهم که گردشگری ورزشی با تاثیرگذاری بر روی آن به توسعه پایدار جامعه میزبان کمک می کند، «افزایش درآمد کسبه، مراکز اقامتی، رستوران ها و مراکز جذب گردشگر» بود. وقتی گردشگری وارد منطقه‌ای می‌شود، الزاما باید هزینه هایی را بپردازد؛ مثل هزینه محل اقامت، هزینه غذا، هزینه تفریحات، خرید سوغات و صنایع دستی و ... که در هر کدام از این بخش ها افراد زیادی مشغول به کار هستند. بنابراین بالا رفتن میزان درآمد‌ برای بسیاری از خانوارها اتفاق می افتد و رشد چشگیری در ساختار اقتصادی جامعه میزبان ایجاد می‌شود که این یافته با پژوهش روشه و همکاران^[23] (2018)، همافر و همکاران(2011) و انجینیو مارتین و مورالز^[24] (2004) همراستا بود.

یکی از بخش‌های درآمدزایی گردشگری در محدوده مطالعاتی، تاسیسات اقامتی خصوصی از قبیل ویلا، اتاق، سوئیت و... می‌باشد که ساکنان محلی معمولا در ایام تعطیلات یا در زمان رویداد خاصی مثل برگزاری جشنواره ورزش های زمستانی منزل مسکونی و اتاق خالی خود را اجاره می دهند و منبع درآمدی برای سبد اقتصادی خانواده ها فراهم می نمایند- سمندر(1389) نیز در پژوهش خود به این نتیجه دست یافته است. یکی دیگر از عوامل مهم اقتصادی در توسعه پایدار منطقه، «افزایش درآمدهای دولتی از طریق منافع حاصل از اخذ مالیات» بود. توسعه مراکز اقامتی و هتل ها و اخذ مالیات و عوارض ساختمانی به هنگام اجازه ساخت و صدور مجوزها و دادن امتیازاتی چون آب و برق و گاز و دیگر خدمات مورد نیاز، مهم ترین منبع درآمد سازمان هایی مانند شهرداری‌ها، بخشداری‌ها، نظام مهندسی و... می‌باشد که در توسعه زیر ساخت‌ها و آبادانی منطقه مورد مطالعه کمک کننده است. افزایش درآمد خانوارها از طریق فروش تولیدات محلی مانند صنایع دستی، عسل و لبنیات محلی و... به گردشگران از دیگر مولفه‌های اولویت‌دار برای توسعه اقتصادی جامعه میزبان از دید پاسخ‌دهندگان بود.

تاثیر گردشگری و حضور گردشگران در دگرگونی زندگی و رونق و معرفی برخی از جلوه‌های فرهنگ بشری کشور و منطقه مورد بازدید انکار ناپذیر است. صنایع دستی و آداب و رسوم و هنرهای مردمی نواحی مورد بازدید گردشگران نه تنها زنده می‎شوند، بلکه نشر و گسترش می‌یابند و علاوه بر منابع مادی و رونق اقتصادی آن قسمت، در انتشار و تبلیغ جلوه‎‌های حیات معنوی مردم مقاصد گردشگری نیز موثر است. همواره بین گردشگری و صنایع دستی و تولیدات جوامع میزبان نوعی تعامل و همکاری دیده می شود. بدین منظور که حضور گردشگران در نواحی و بازدید از کارگاه های تولید صنایع‌دستی و غرفه‎ها و نمایشگاه‌های عرضه کننده آن تولیدات، موجب دلگرمی و ایجاد انگیزه در هنرمندان تولید کننده می‌شود. آنها بخشی از تولیدات دستی مردم محلی را به عنوان سوغات سفر خریداری می‌کنند و با خودشان به شهر و کشورشان می برند و خود مبلغین و مروجین صنایع دستی در دیگر نقاط و سرزمین می شوند این یافته با پژوهش سمندری(1389)، لطفی(1389) و خراسانی(1390) هم سو می‌باشد. از سوی دیگر، صنایع دستی و تولیدات ساکنان محلی به لحاظ شهرت و محبوبیتی که پیدا می‎کنند به عنوان جاذبه سفر و عامل محرک برای گردشگران بعدی به این مناطق مطرح می‌شوند و در کنار دیگر جاذبه های گردشگری منطقه ایفای نقش می‌کنند. در تایید موارد درآمدزایی چون فروش صنایع دستی و تولیدات محلی مانند عسل و کره حیوانی و همچنین تاثیر در اشتغالزایی محلی به صورت مختلف که بدان ها پرداخته شد، می توان به جواب پاسخ دهندگان به متغیر مربوطه استناد نمود که آنها نقش تولیدات محلی و صنایع دستی را در افزایش درآمد خود تایید کردند.

هرچند گردشگری ورزشی آثار اقتصادی مثبت زیادی در توسعه پایدار جوامع میزبان دارد، اما به نوبه خود برخی آثار منفی را نیز بر جای می گذارد؛ به عنوان مثال، هر چند اشتغال‌زایی به عنوان یک پدیده مثبت گردشگری ورزشی در محدوده مطالعاتی ما قابل طرح و به نوبه خود در این مقطع زمانی مورد تحسین و تمجید نیز می باشد، اما برخی دل نگرانی ها در این زمینه وجود دارد. چنان که مشاغل مربوط به گردشگری ورزشی، بیشتر فصلی و کوتاه مدت هستند و هیچگونه تضمینی برای آینده ندارند و با تعطیلی یا اتمام رویداد، بیکاری مشاغل مرتبط به آن را به همراه دارد(وثوقی و همکاران، 1390؛ 3). این امر می تواند موجب بروز مشکلاتی در جوامع از جمله سرخوردگی ناشی از بیکاری پایان رویداد گردد.

 پیشنهاد می شود با برنامه ریزی صحیح از پتانسیل های موجود در این صنعت در سایر فصل ها نیز با برگزاری جشنواره های مختلف ورزش های بومی محلی و رویداد های ورزشی مثل اسب سواری، ورزش های هوایی، رالی، تورها و اردوهای ورزشی و... در زمان ها و مکان های مختلف بهره گیری شود و اشتغال پایدارتری در این صنعت ایجاد گردد. افزایش هزینه های زندگی مانند هزینه کالا و خدمات در منطقه و افزایش قیمت زمین و املاک به عنوان یکی دیگر از پیامدهای منفی اقتصادی گردشگی ورزشی است که بر زندگی ساکنان محلی کم درآمد اثرگذار بوده است. تورم و افزایش هزینه های زندگی و ازدحام بیش از حد فعالیت های گردشگری در یک منطقه ممکن است منجر به نابودی یا زوال سایر فعالیت های اقتصادی گردد و یک عدم تعادل اقتصادی ایجاد شود. معمولا در بیشتر مقاصد گردشگری به دلیل حضور گردشگر و با توجه به ضعف نظارت و کنترل سازمان های متولی دولتی، قیمت کالا و خدمات بالا می رود. این وضعیت از سویی اجحاف به حقوق گردشگران است و می تواند باعث نارضایتی آنان گردد و از سوی دیگر، از قدرت خرید بسیاری از ساکنان محلی با درآمد پایین کاسته خواهند شد. بنابراین پیشنهاد می شود برای جلوگیری از تورم و افزایش قیمت در مناطق رواج گردشگری ورزشی، کنترل و نظارت بر قیمت ها تشدید گردد. در تایید این یافته می توان به یافته های پژوهش هریتز و رس (2012) با عنوان «تأثیرات مشاهده شده گردشگری ورزشی در جامعه میزبان در ایندیاناپلیس^[25] » اشاره کرد که به اثرات مثبت و منفی گردشگری ورزشی بر جامعه میزبان تاکید کردند. همچنین، گالدینی (2007) در یافته تحیق خود بیان کرده که گردشگری علاوه بر آثار مثبت اقتصادی، به نوبه خود آثار منفی اقتصادی را نیز در پی دارد که از جمله آنها می توان به افزایش تقاضا، قیمت زمین و مسکن، اجاره بها و شاخص قیمت کالاها اشاره کرد (گالدینی، 2007؛ 108).

کمترین اهمیت در بعد اقتصادی مربوط به شاخص جلوگیری از مهاجرت جوانان و فعالان اقتصادی به شهرها و مناطق دیگر بود. هرچند ساکنان محلی و بویژه جوانان معمولا با به دست آوردن فرصت های شغلی و منبع درآمد، انگیزه ماندگاری بیشتری در زادگاه خود پیدا می کنند و علاقه ای به مهاجرت به کلانشهر ها برای پیدا کردن شغلی ندارند، اما در این مطالعه به نظر می رسد هنوز فرصت های شغلی زیادی در جامعه میزبان برای ساکنان فراهم نبوده است.

در مجموع با توجه به ادبیات و یافته های تحقیق می توان نتیجه گرفت که از نظر اقتصادی گردشگری ورزشی به مراتب بیشتر از آنچه در گمان آید، سود آور است. در واقع، امروزه صنعت گردشگری شدیدا جریان سرمایه ها، درآمد ها و هزینه ها را تحت تاثیر قرار داده است. هم اکنون بیشتر از هر فعالیت اقتصادی و صنعتی دیگر در جهان موجب حرکت سرمایه ها و انتقال پول شده است. پولی که مسافر در بخشی از کشور خود خرج می کند، در وهله نخست موجب تحولاتی مثبت در وضع اقتصادی اهالی همان محل می شود، ولی از آنجایی که هر ناحیه گردشگر پذیر نمی تواند همه نیازهای گردشگران را برآورد نماید و موسساتی که با مسافران سر و کار دارند به خرید مایحتاج از سایر نواحی دست می زنند، بنابراین پول در سایر نقاط کشور نیز جریان پیدا می کند. پس می توان گفت مردم ساکن در مقاصد گردشگری به طور مستقیم و ساکنان سایر قسمت ها به طور غیر مستقیم از درآمد‌های حاصله برخوردار می شوند. به طور کلی، تنها رفت و آمد گردشگران و تهیه لوازم مورد نیازشان موجب رونق اقتصادی جوامع میزبان گردشگری نمی شود، بلکه ایجاد تاسیساتی مانند مهمانسرا، اردوگاه، اماکن تفریحی، محل های غذاخوری و که گاهی مورد استفاده اهالی بومی نیز قرار می گیرد، در شکوفایی و توسعه اقتصاد محلی و منطقه ای موثرند. با رونق گردشگری در یک مقصد، معمولا پول از یک واحد اقتصادی به واحد های دیگر نیز منتقل می شود و به این ترتیب ساکنان جامعه میزبان به منبع تازه ای از درآمد دست می یابند. این امر افزایش توان خرید و رشد اقتصادی و رفاه مردم را در پی خواهد داشت.

گردشگری بزرگترین عامل انتقال شیوه های زندگی و رفتار اجتماعی ملتی بر ملت دیگر است. گردشگرانی که به سرزمین ها و مقاصد گوناگون سفر می کنند، تحت تاثیر شیوه لباس پوشیدن، الگوی غذایی، آداب رسوم و... ساکنان محلی قرار می گیرند. در بررسی بعد اجتماعی توسعه پایدار، شاخص «مبارزه با تبعیض قومی و نژادی و کمک به پذیرش تفاوت های اجتماعی- فرهنگی» و «افزایش تبادل فرهنگی و تعاملات بین مردم و گردشگران» مهم‌ترین نقش گردشگری ورزشی در توسعه اجتماعی جامعه میزبان بود که با پژوهش (سلیمی باوندپوری، 1395) و ضراب(1389) همراستا می‌باشد.

گردشگران طی مسافرت در مقصد با افراد و قومیت‌های مختلف آشنا می شوند و این آشنایی علاوه بر اینکه موجب تغییر نگرش در آن قوم و ملت می گردد، شالوده و اساس دوستی و صفا بین مسافران و افراد محلی را پایه ریزی می کند و منجر به همبستگی های قومی می گردد. مبادلات فرهنگی ناشی از گردشگری ورزشی از یک سو می تواند موجب اشاعه فرهنگ بومی در میان گردشگران و به واسطه آن­ها درجوامع دیگرگردد­ و از طرفی، دریافت خصوصیات بارز فرهنگی و اجتماعی برجسته گردشگران ورزشی می تواند موجب توسعه فرهنگی جامعه میزبان شود. همچنین گردشگری علاوه بر اینکه به عنوان منبع درآمد و اشتغال زایی مطرح است، در عین حال می تواند راهی برای آشنا شدن با نحوه زندگی سایر مردم، اقوام، عقاید و آداب و سنن و فرصتی برای افزایش درک و آگاهی های لازم زندگی باشد- هرچند از پیامدهای منفی و سوء اثرات اجتماعی و فرهنگی آن نباید غافل شد. یکی از این پیامد‌ها که یافته های این تحقیق نیز آن را تایید می کند شاخص «رواج فرهنگ غریبه و الگو برداری و مصرف گرایی ساکنان محلی از گردشگران» بود.

از جمله پیامد‌های گردشگری ورزشی در مقاصد گردشگری، تاثیر آن در زندگی ساکنان محلی است. تغییر در رفتارها و بعبارتی تغییر در آداب و سنن برخی از ساکنان محلی و گرایش و تمایل آنها به سمت الگو ها و شیوه جدید که تا حدودی همسو و مطابق با فرهنگ جامعه گردشگران باشد، در مقاصد گردشگری و گردشگری ورزشی قابل ملاحظه است. این تاثیر می تواند هم جنبه مثبت و هم منفی داشته باشد. به عنوان مثال، ورود گردشگران ورزشی و ورزشکاران که به نوعی سبک زندگی فعالی دارند، می تواند باعث الگو برداری جوانان از آنها و ترغیب به سمت ورزش و سبک زندگی فعال و بانشاط باشد، اما از سویی همین جوانان با شیوه های زندگی جدید و کالاهای لوکس و جذابی که گردشگران به همراه خود وارد منطقه می‌کنند، آشنا می شوند و ممکن است به تقلید و الگو برداری از آنها روی  بیاورند و در مواردی به دلیل آگاهی و اطلاعات پایین، تبعات منفی به همراه داشته باشد.

از جمله اثرات اجتماعی گردشگری، تغییراتی است که در زندگی مردم جامعه میزبان رخ می دهد. این تغییرات بیشتر به علت تماس مستقیم اهالی و ساکنان محلی و گردشگران صورت می گیرد و شامل تغییراتی است که درآداب و رسوم، فرهنگ و هنر و معماری و... ساکنان محلی جامعه میزبان رخ می دهد. این وضعیت را بویژه در طرز تفکر و شیوه های زندگی و مصرف نسل جوان منطقه بیشتر می توان مشاهده کرد. صنعت گردشگری علاوه بر زنده نگهداشتن یا تجدید حیات آداب و رسوم ساکنان محلی باعث نشر و گسترش آن نیز می شود. همچنین ایجاد علاقه و انگیزه ساکنان محلی به سنت هایی که از گذشته به آنها به ارث رسیده است، در پی دارد.

تحقیقات انجام گرفته در مناطق گردشگرپذیر مبین این واقعیت است که در گیر و دار پدیده گردشگری با همه محاسن آن، افزایش برخی ناهنجاری‌ها و بزهکاری ها در جامعه میزبان نیز به چشم می خورد.

در بسیاری از مناطق جهان، زیبایی های طبیعی و جذابیت های محیط زیست علت اولیه اصلی برای جذب گردشگران و توسعه صنعت گردشگری بوده است. در بین شاخص های زیست محیطی توسعه پایدار، شاخص « تغییر رفتار مردم منطقه در جهت حفظ هر چه بهتر محیط زیست و کمک به افزایش طرفداران محیط زیست» مهم ترین تاثیر گردشگری ورزشی در توسعه پایدار منطقه مورد مطالعه از دید پاسخ دهندگان بود. با رفت و آمد گردشگران و معاشرت و برخوردشان با ساکنان محلی نحوه نگاه و نگرش مردم محلی تغییر پیدا می کند. به ویژه اینکه ساکنان محلی به خوبی دریافته‌اند که وجود زیبایی ها و ظرفیت های محیطی باعث می­شود که گردشگران بیشتری به منطقه بیایند و برای آنها منافع اقتصادی و اجتماعی به همراه آورند. پس باید به سهم و توان خود در حفظ و نگهداری محیط زیست خود تلاش کنند. امروزه بیشتر ساکنان محلی جامعه میزبان گردشگری پذیرفته اند که اگر می خواهند گردشگر بیشتری داشته باشند و از کنار گردشگر، سود و درآمد بیشتری کسب کنند، باید محیط زیست خودشان را بهتر نگهداری و محافظت نمایند. از دیگر اثرات مثبت گردشگری ورزشی در بعد زیست محیطی، اختصاص بخشی از درآمد های گردشگری به محافظت از جذابیت های طبیعی است که یکی از مهم ترین دلایل جذب گردشگران ورزشی به شمار می رود. حفظ منابع طبیعی و افزایش پارک ها و امکانات تفریحی و سرگرم کننده در منطقه با انگیزه رشد گردشگر ورزشی و حضور بیشتر آنان، از راهکارهای توسعه زیست محیطی گردشگری ورزشی به حساب می آید.

گسترش و توسعه گردشگری در مقاصد گردشگری ورزشی، خواه ناخواه اثرات و پیامدهایی بر محیط زیست بجای خواهد گذاشت و می تواند مشکلات و مسائلی را برای ساکنان محلی مانند تخریب جنگل ها و پوشش گیاهی، ایجاد سر و صدا و افزایش حجم ترافیک، آسیب و از بین بردن مزارع و باغات و پخش زباله در در مناطق بکر به بار آورد. یافته های تحقیق حاضر نیز نشان می دهد گردشگری ورزشی در برخی از موارد باعث تخریب و آسیب زدن به مناظر طبیعی و بکر منطقه از طریق پخش زباله و افزایش حجم ترافیک، آلودگی صوتی و هوایی منطقه شده است. این نتایج با یافته های پژوهش هریتز و روس (2010) درباره نقش گردشگری ورزشی در افزایش حجم ترافیک و ایجاد اختلال در زندگی روزمره ساکنان محلی همخوانی دارد. بنابراین پیشنهاد می شود مسئولان و سیاستگذاران زیربط با برنامه ریزی درست و مکان یابی مناسب برگزاری جشنواره و همچنین اختصاص حمل و نقل عمومی مشکلات مربوط را حل کنند یا به حداقل برسانند. در عین حال مسئولان و مدیران برگزاری رویدادهای مختلف و سازمان ها و آژانس های مرتبط می توانند از طریق آماده سازی و پخش تراکت و بنر یا با تهیه و پخش فیلم و عکس درباره اهمیت حفظ محیط زیست، فرهنگ سازی لازم را برای حفظ و به حداقل رساندن خسارت های وارده به انجام رسانند.

یکی دیگر از شاخص های توسعه زیست محیطی گردشگری ورزشی، توجه و بالا نگه داشتن استاندارد جاده ها و امکانات عمومی می‌باشد. در واقع، پیش نیاز توسعه صنعت گردشگری و گردشگری ورزشی توسعه زیر ساخت هاست. ایجاد تسهیلات و خدمات عمومی، توسعه راه ها و جاده های مناسب با تابلو ها و راهنماهای کارساز و موثر، وسایل حمل و نقل درون شهری و برون شهری و امکانات بهداشتی، پیش بینی مربوط به حفاظت و ایمنی مقاصد گردشگری و... جملگی برای توسعه این صنعت ضروری هستند. بیشتر مطالعاتی که در مورد رویداد های ورزشی و گردشگری برخاسته از آن انجام گرفته، به فوائد دائمی و بلند مدت مثل توسعه تسهیلات و زیر بنا‌ها، بازسازی شهرها، اعتبار بین المللی، بهبود رفاه عمومی، رشد گردشگری و اشتغال زایی تاکید داشته اند (رز و اسپیگل، 2011؛ 92).

در نهایت، با توجه به نتایج تحقیق حاضر و همچنین یافته‌های سایر تحقیقات درباره نقش گردشگری و گردشگری ورزشی در توسعه پایدار مقاصد گردشگری ورزشی، پیشنهاد می شود در تحقیقات آینده مطالعه‌ عمیقی درباره نقش گردشگری در توسعه تک تک ابعاد توسعه پایدار مانند نقش گردشگری ورزشی در توسعه اقتصادی مقاصد گردشگری ورزشی صورت گیرد. از طرف دیگر، باتوجه به تاکید برخی از پژوهش ها بر  اثرات مثبت و منفی گردشگری ورزشی در جوامع میزبان، پیشنهاد می‌شود مطالعه‌ای در زمینه اثرات منفی گردشگری ورزشی در جوامع میزبان و راهکارهای تقلیل و مقابله با این اثرات صورت گیرد.

امید است میزبانان رویدادهای ورزشی به ویژه ورزش‌های زمستانه، مسئولان برگزاری، شهرداری‌ها، فرمانداری، استانداری و کلیه سازمان‎ها و ارگان‌های که به نوعی با برگزاری این قبیل رویداد در ارتباط اند، از نتایج و یافته‌های پژوهش حاضر در سطح کشور استفاده کنند تا با نگاهی باز نه تنها به جنبه‎های اقتصادی، بلکه همه ابعاد توسعه پایدار را در نظر بگیرند و بتواند در جهت رفع نیازهای اساسی مردم در زمینه مسکن، حمل و نقل، فراغت و ... به گونه ای اقدام نمایند که شهر قابل سکونت و زندگی، از نظر اقتصادی قابل دوام و از نظر اجتماعی دارای برابری باشد و به محیط زیست آسیبی نرسد.

در پژوهش حاضر سعی بر آن بوده که به این سوال پاسخ داده شود که گردشگری ورزشی چه تاثیری بر روی توسعه پایدار شهر میزبان می‌تواند داشته باشد، اما در پاسخ به این سوال محققان با مشکلات و محدودیت‌هایی مانند عدم همکاری یا همکاری ضعیف برخی از نمونه آماری، سن پایین بیشتر ورزشکاران و شرکت‌کنندگان در جشنواره و اطلاعات کم آنها در زمینه موضوع تحقیق، علاقه و انگیزه پایین برخی افراد برای پاسخ دادن و وقت گذاشتن برای پرکردن پرسشنامه و عدم دقت در تکمیل برخی از پرسشنامه‎ها و یا ناتمام گذاشتن آن رو به رو بودند.