نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار، مدیریت ورزشی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران (نویسنده مسئول) E-mail: Mh_ghasemi@sbu.ac.ir
2 دانشجوی دکتری مدیریت ورزشی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
3 استادیار، رفتار حرکتی، دانشکده علوم ورزشی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
چکیده
امروزه، مربیان فرایند آمادهسازی و برنامه تمرینی جهت توسعه عملکرد انفرادی و تیم های ورزشی را با بهرهگیری از روشهای تحلیل آماری طراحی میکنند. هدف از این تحقیق، مطالعه کارآیی مهارتهای عملکردی چهارگانه (سرویس، حمله، دریافت و دفاع روی تور) در جایگاه تیمی در قالب سه سطح در جدول ردهبندی لیگ برتر والیبال ایران به عنوان شاخص میزان موفقیت تیمی بود. نمونه آماری متشکل از تمامی رقابت های فصل 1395 – 1396 به تعداد 151 بازی و در مجموع تعداد 53688 کُنش، فیلم برداری و ثبت بود که با استفاده از نرم افزار «دِیتا والی» مورد تأیید فدراسیون جهانی والیبال(FIVB) مورد پردازش قرار گرفتند. جهت توصیف دادهها از میانگین و انحراف معیار و برای مقایسه استنباطی دادههای مرتبط با هر یک از مهارتها در سه سطح، از تحلیل واریانس یکسویه استفاده شد. همچنین از آزمونهای تعقیبی بونفرونی و دانت سی برای یافتن محل تفاوت های بین سطوح استفاده شد. یافته های تحقیق نشان داد که در مهارتهای «سرویس»، «حمله» و «دفاع» کارآیی سطح یک بهتر از سطح دو و سطح دو بهتر از سطح سه بوده است. اما در مهارت «دریافت»، کارآیی سطح یک بهتر از سطح سه و سطح سه بهتر از سطح دو بوده است. لذا چنین استنباط می شود که مهارت «دریافت» جزو آن دسته از مهارت های ویژه ای است که تفاوت را در تیم های سطح بالا محرز می کند.
کلیدواژهها
عنوان مقاله [English]
A Study about Game- Related Volleyball Skills Efficiency on Team Performance Success at Premier League of Iran
نویسندگان [English]
- Mohammad Hadi Ghasemi 1
- Mehrdad Mehran Pour 2
- Nasour Ahmadi 3
1 Ph.D., Assistant Professor in Sport Management, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
2 Ph.D. Student in Sport Management, Kharazmi University, Tehran, Iran
3 Ph.D., Assistant Professor in Motor Behavior, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
چکیده [English]
The study is to identify the efficiency of technical skills which lead to success of volleyball teams took part in the premier league of Iran, season 2016. The sample was constituted all the matches of volleyball men team participated in this season. Overall, 151 games and 53688 actions videotaped and evaluated. Collection of data included the use of statistical recording program named “Data Volleyball Sport Project software”. The parameters that evaluated were: a) Spike, b) Reception, c) Serve and d) block. It recorded every skill of the game, for each player of each team. There was a five-level scale protocol according to the effectiveness of the skill (Eom & Schutz, 1992; Eom, 1989). The team's level was established in relation to the final classification of the team in the competition (level 1: 1st - 4th; level 2: 5th - 8th; & level 3: 9th - 12th). Inter- and intra-observer reliability coefficients of the studied variables were calculated (r > 0/92) after training and during the analysis.
The results showed a significant difference between teams' levels for the efficiency of skills in Spike, Serve and block. The reception was the skill that differentiates the teams of level 1 with the teams of level 3 and 2 perceptively. Therefore, it's concluded that the skill of reception is one of those skills that distinguished the high-level teams from the others.
کلیدواژهها [English]
- Key Words: Attack
- Reception
- Efficiency
- Volleyball and Premier League
کارآیی مهارتهای مرتبط با بازی در میزان موفقیت عملکرد تیمی در لیگ برتر والیبال ایران(فصل 1395 -1396)
محمد هادی قاسمی[1]
مهرداد مهران پور[2]
نصور احمدی[3]
تاریخ دریافت مقاله: 7/9/1396
تاریخ پذیرش مقاله:2/10/1396
مقدمه
کسب موفقیت در رقابتهای ورزشی، فرایند پیچیدهای است که اغلب بر مبنای سطح آمادگی و ویژگیهای پیکرسنجی بازیکنان تیمها استوار است (سامپایو[4] و همکاران، 2010). با وجود اینکه تیمهای طراز اول به لحاظ میانگین طول قد و عملکردهای جسمانی و فنی در شرایط مشابهی قرار دارند (گبت و همکارن[5]، 2007)، اما امروزه مربیان با بهرهگیری از روشهای تحلیل آماری نوشتاری جهت توسعه عملکرد تیمی و انفرادی بازیکنان، فرایند آمادهسازی تمرین و رقابت را طراحی میکنند (هاگز[6] و همکاران 2004؛ اُرتگا[7] و همکاران، 2009 و لِیت و همکاران[8]، 2009 ). از آنجا که تحلیل عملکرد فنی، راهی جهت درک عوامل تبیینکننده موفقیت در سطوح بالای ورزشی است، بررسی چگونگی ارتباط بین شاخصههای عملکردی مهارتهایی که منجر به کسب امتیاز در مسابقات میشود، برای ورزشکاران و مربیان مهم قلمداد میگردد (لوبیت و همکاران[9]، 2010؛ مارسِلینو و همکارن[10]،2010؛ میسکین و همکاران[11]؛ پالااو و همکارن[12]، 2005 و زِتو و همکارن[13]، 2007). چنین اطلاعاتی، دانشی در اختیار مربیان قرار میدهد تا بتوانند در مورد شیوههای مختلف تمرینی فکر و در استراتژی های مختلف حین مسابقه از آنها استفاده کنند (گارگاناتا[14]،2012 و هیوجز، و بارتلِت[15]، 2002). بسیاری از مطالعات پیشین در والیبال، از تحلیل آماری مهارت ها استفاده کرده اند (بوژکوا[16]،2013؛ آفونزو[17] و همکاران، 2012؛ کوستا[18] و همکاران،2012 ؛ مارسلینو[19] و همکاران، 2012؛ پالائو و اهرابی فرد[20]، 2011 ؛ هانکک[21]، 2012 و رودریگز رویز[22]و همکاران، 2011). والیبال، یک رشته ورزشی با مهارت زنجیرهای (پالتون[23]، 1957) و الگوی چرخشی - تناوبی است که ظاهراً در حین بازی یک توالی بین اجرای مهارتها یافت می شود. بازی والیبال شامل اجراهای مکرر مهارتهای فنی ویژهای شامل سرویس[24]، حمله[25]، دریافت[26]، دفاع[27] و پاس[28] است. موفقیت در اجرای این مهارتها، به قابلیتهای فنی و جسمانی بازیکنان بستگی دارد (هیرینن و همکاران، 2010 و کیوروگا و همکاران، 2010). جهت جلوگیری از هم گسیختگی الگوی توالی مهارت ها در والیبال، بازیکنان یک تیم باید در اوج سطح عملکردی خود، در کنترل مهارتها تسلط کافی داشته باشند، چراکه تیم حریف به دنبال ایجاد چنین سردرگمیِ تاکتیکی در تیم مقابل است. از این رو، والیبال یکی از تحلیلیترین رشتههای ورزشی بر مبنای محاسبات آماری است و به کارگیری تحلیلگر فنی یا آنالیزور[29](از اعضای کادر فنی تیم) و گزارشهای آماری پیش، در حین و پس از بازی در میان مربیان، بازیکنان و محققان بسیار متداول است و از آن جهت درک عملکرد تیم در شرایط مختلف بازی استفاده میشود (گومز و همکاران[30]، 2010؛ گومز و همکاران، 2009 و ایبانیِز و همکارن[31]، 2008). از آنجا که اکثر تیمهای حرفهای- نه تمامی آنها- در زمینههای مختلف از قبیل معاینات پزشکی، آمادگی جسمانی، حمایتهای ذهنی و روانشناختی، کنترل رژیم غذایی و جهتگیری تاکتیکی تحت نظارت کمیتههای تخصصی قرار دارند، شناخت اینکه کدامیک از مهارتها در کسب امتیاز و پیروزی در والیبال بیشترین سهم را دارند، از اهمیت ویژهای برخوردار است. لذا منطقی به نظر میرسد در حین تحلیل آماری مهارتهای مختلف (سرویس، حمله، دریافت، دفاع و پاس) بر روی صفحه نمایشگر توسط آنالیزور تیم در مسابقه، تیمی که بهترین عملکرد را با کمترین خطا[32]به نمایش بگذارد، به احتمال زیاد موفق و جزو یکی از تیمهای بالای جدول ردهبندی خواهد بود. نتایج مطالعات کاسترو و همکاران[33] (2011) و دریکس و همکاران[34] (2009) پیرامون بررسی مهارتهای والیبال به طور تخصصی و مجزا، حاکی از آن بود که مهارتهای حمله و سرویس بر نتیجه بازی اثر قابل توجهی دارد. لذا ضروری است مهارتهایی که احتمالاً منجر به کسب امتیاز و پیروزی تیم در مسابقات میشوند، شناسایی و مورد تحلیل قرار گیرند. در دیگر مطالعات انجام شده به روی تیمهای والیبال طراز اول- از جمله تحقیق برگلیس و همکاران[35]، 2009و بوسکا و فِبرر[36]، 2012- به اثبات رسیده که خطای بازیکنان در حین اجرای برخی از مهارتها ممکن است، نشاندهنده سطح بالای ویژگی ریسکپذیری تا مشکلات تکنیکی آنها باشد. بسیاری از مطالعات پیشین در این زمینه به مقایسه مهارتهای والیبالی در بین تیمهای برنده و بازنده در طول یک تورنومنت و یا لیگ حرفهای و در برخی دیگر به ارتباط بین آنها با جایگاه تیمی در جدول ردهبندی رقابتها پرداخته اند. عدم ایجاد تمایز بین سطح کیفی تیمهای شرکت کننده در مسابقات میتواند منجر به بروز مشکل در عملکرد تیمی وکسب امتیاز گردد. از طرف دیگر، شناخت تفاوت بین سطح کیفی تیمها از جانب مربی میتواند به تعیین اهداف تمرینی مشخص و همچنین صعود به جایگاه بالاتری از رقابتها نظیر مراحل حذفی، نیمهنهایی و فینال کمک کند. لذا هدف تحقیق حاضر، مطالعه کارآیی مهارتهای سرویس، حمله، دریافت و دفاع بر جایگاه تیمی در جدول ردهبندی لیگ برتر والیبال ایران (فصل 1395 - 1396) به عنوان شاخص میزان موفقیت و سطح کیفی تیم است. از دیگر اهداف تحقیق، تعیین سه تیم برتر به لحاظ سطح و وزن کیفیت اجرای هر یک از مهارتها بهطور مجزا می باشد. از نتایج مطالعه حاضر میتوان به عنوان منبعی کارآمد در طراحی تمرینات مشابه بازی[37] در حین تمرین برای مربیان و تمرین دهندگان، تصمیم گیری های مطلوب و به موقع در کنترل یا تغییر استراتژی بازی تیمِ خودی، بازی خوانی تیم حریف در حین مسابقات و نیز ارائه اطلاعات مفیدی به کاربران نرم افزار های حرفه ای ثبت داده های ورزشی در این حوزه استفاده نمود.
روش شناسی پژوهش
نمونه تحقیق حاضر متشکل از 151 بازی صورت گرفتهِ (151 =n ) لیگ برتر والیبال کشور در فصل 1395 - 1396 بود که در مجموع، تعداد 507 ست[38](دوره) و 53688 کنش مورد مطالعه قرار گرفتند: تعداد 11000 سرویس؛ 9432 دریافت؛ 21260 حمله (متشکل از 12986 حمله مستقیم و 8274 حمله توپ برگشتی)؛ 7284 دفاع روی تور و 4712 تغییر وضعیت دفاع به حمله[39]. کلیه کنش ها به تفکیک هر یک از مهارت های چهارگانه و مرتبط با سطح کیفی اجرای آنها به وسیله دوربینهای «سونی»[40] نصب شده در فاصله 4 متری ازخط سرویس زمین والیبال فیلم برداری و ضبط شدند. سپس دادهها با استفاده از نرمافزار «دِیتا والی» مورد تأیید فدراسیون جهانی والیبال (FIVB)[41]مورد پردازش قرار گرفتند. با این نرم افزار امکان نمایش و چاپ گزارش تحلیلی و لحظه ای بازی با جزئیات کامل، جهت ارزیابی عینی عملکرد تیم خودی و حریف وجود دارد. تمامی تیم های حاضر در لیگ برتر (12 تیم) در حین مسابقه از این نرم افزار استفاده کردند و روایی و اعتبار حاصله از آن را مورد تایید قرار دادند.
در اقدام بعدی داده های مربوط به مهارت ها بر مبنای نوع مقیاس رتبهبندی نرمافزار دِیتا والی، ارزش گذاری شدند. همچنین جهت تعیین ارزش کیفی و سهم هر مهارت در کسب امتیاز و موفقیت تیمی در لیگ، نظرات گروهی از متخصصان شامل تمامی مربیان ملی(سرمربی، مربی، کمک مربی و تمرین دهنده) در تمامی رده های ملی مردان، نوجوانان، جوانان، امید و بزرگسالان (تعداد 16 نفر)، به روش دلِفی جمع آوری گردید. در جمع بندی از هر دو معیار ارزیابی (نورم موجود در نرم افزار و نظرات مربیان سطح ملی) مهارتهای چهارگانه بر مبنای جدول 1 ارزیابی و ارزش گذاری شدند.
جدول 1: نمادها و ارزشگذاری استانداردسطح کیفی مهارتهای چهارگانه
|
نماد مهارت |
= |
/ |
- |
! |
+ |
# |
|
سرویس |
خطا، اوت رفتن توپ، برخورد توپ با تور، ویا خطای ورود پا به زمین (ارزش 0 امتیازی) |
بسیار مثبت، دریافت تیم حریف ضعیف بوده، توپ به زمین خودی بازگشته، و یا امکان حمله تیم حریف وجود ندارد(ارزش 8 امتیازی) |
منفی، تیم حریف توپ را دریافت کرده، و یا به هر شکلی موقعیت حمله فراهم کند (ارزش 4 امتیازی) |
(ارزش 0 امتیازی) |
مثبت، تیم حریف توپ را دریافت کرده، و تنها شانس ایجاد یک موقعیت حمله دارد(ارزش 7 امتیازی) |
امتیاز مستقیم سرویس (ارزش 10 امتیازی) |
|
دریافت |
خطا، اوت رفتن توپ، برخورد توپ با تور وایجاد موقعیت حمله تیم حریف (ارزش 3- امتیازی) |
ضعیف، توپ به زمین تیم حریف می رود(ارزش 3- امتیازی) |
منفی، متحمل شدن تیم خودی در بکارگیری یک حمله ناخواسته (ارزش 1- امتیازی) |
(ارزش 0 امتیازی) |
مثبت، توپ روی خط سه متر دریافت شده و احتمال بکارگیری بیش از یک موقعیت حمله (ارزش 7 امتیازی) |
پاس عالی، منجر به پاس کامل و امکان سازی تمامی موقعیت های حمله ترکیبی (ارزش 10 امتیازی) |
|
حمله |
خطا، اوت رفتن توپ، برخورد توپ با تور و وایجاد موقعیت حمله تیم حریف (ارزش 3- امتیازی) |
حمله دفاع شده، کسب امتیاز برای تیم حریف(ارزش 0 امتیازی) |
ضعیف، تیم حریف به راحتی توپ گیری کرده و بازی را مجددا از سر بگیرد (ارزش 5 امتیازی) |
توپ دفاع شده اما توسط تیم خودی بازگردانده و امکان سازی حمله بعدی (ارزش 0 امتیازی) |
مثبت، تیم حریف به سختی دفاع کرده، و تیم خودی می تواند مجددا بازی را از سر بگیرد (ارزش 5 امتیازی) |
برد، وکسب امتیاز مستقیم تیم خودی (ارزش 10 امتیازی) |
|
دفاع |
خطا، برخورد توپ با دست و به اوت رفتن، برخورد توپ با تور، و یا ورود به زمین خودی (ارزش 0 امتیازی) |
دفاع منجر به حمله تیم حریف، و کسب امتیاز برای تیم حریف(ارزش 3- امتیازی) |
ضعیف، تیم حریف توپ گیری کرده و بازی را مجددا از سر می گیرد (ارزش 0 امتیازی) |
(ارزش 0 امتیازی) |
مثبت، توپ لمس شده و تیم خودی مجددا بازی را از سر می گیرد (ارزش 0 امتیازی) |
برد، وکسب امتیاز مستقیم تیم خودی (ارزش 10 امتیازی) |
با طبقهبندی و ارزشگذاری مهارتها، یک ضریب عملکردی[42] بر اساس فرمول زیر محاسبه شد:
مجموع تلاشها / (مقدار ارزش هر سطح × مجموع تلاشهای صورت گرفته در هر سطح) = ضریب عملکردی
جایگاه تیمی با استفاده از جدول ردهبندی پایانی لیگ برتر (فصل 1395 - 1396) به عنوان شاخص میزان موفقیت تیمهای شرکت کننده در قالب سه سطح عملکردی طبقهبندی شدند:
- سطح یک (تیمهای اول تا چهارم، به ترتیب بانک سرمایه، پیکان تهران، شهرداری ارومیه و سایپا)؛
- سطح دو (تیمهای پنجم تا هشتم، به ترتیب متین ورامین، کاله مازندران، خاتم اردکان و شهرداری تبریز)؛
- سطح سه (تیمهای نهم تا دوازدهم، به ترتیب عمران ساری، پارسه تهران، شهرداری اراک و هاوش گنبد).
در بخش تجزیه و تحلیل آماری، جهت توصیف دادهها از میانگین و انحراف معیار و برای مقایسه استنباطی دادههای هر یک از مهارتها بین تیم های حاضر در لیگ برتر (فصل 1395 - 1396)در قالب سه سطح، از تحلیل واریانس یک سویه استفاده شد. در صورت معنیداری تحلیل واریانس، آزمونهای تعقیبی بونفرونی و دانت سی برای یافتن محل تفاوت اجرا شد. تمام آنالیزهای آماری توسط نرمافزار اسپیاساس نسخه 22 در سطح معنیداری 05/0 = α انجام شد.
یافتههای پژوهش
در جدول 1، آمارههای توصیفی و استنباطی کارآیی تیمها به تفکیک سطوح عملکردی ارائه شده است. مقایسه توصیفی میانگینها نشان میدهد که در اجرای مهارتهای سرویس، حمله و دفاع، کارآیی سطح یک بهتر از سطح دو و سطح دو بهتر از سطح سه بوده است؛ اما در اجرای مهارت دریافت، کارآیی سطح یک بهتر از سطح سه و سطح سه بهتر از سطح دو بوده است (جدول 2).
جدول 2: آمارههای توصیفی و استنباطی کارآیی تیمها به تفکیک سطوح عملکردی
|
آماره مهارت سطح |
(انحرافمعیار) میانگین |
ارزش F |
درجات آزادی |
ارزش p |
|
|
سرویس |
یک |
(41/1) 11 |
74/1 |
9 و 2 |
23/0 |
|
دو |
(75/2) 75/10 |
||||
|
سه |
(96/0) 75/8 |
||||
|
دریافت |
یک |
(96/0) 75/49 |
64/10 |
9 و 2 |
004/0 |
|
دو |
(50/4) 25/39 |
||||
|
سه |
(16/3) 00/44 |
||||
|
حمله |
یک |
(94/2) 00/35 |
94/15 |
9 و 2 |
001/0 |
|
دو |
(26/1) 25/31 |
||||
|
سه |
(58/0) 50/27 |
||||
|
دفاع |
یک |
(65/4) 75/9- |
04/9 |
9 و 2 |
007/0 |
|
دو |
(36/2) 25/19- |
||||
|
سه |
(74/5) 75/22- |
||||
در زمینه کارآیی تیمها در مهارت «سرویس»، تیمهای هاوش، پیکان و متین جایگاه اول تا سوم را کسب کردند، اما نتایج تحلیل واریانس یکسویه برای مقایسه کارآیی سرویس تیمها در سه سطح، تفاوت آماری معنیداری را نشان نداد (جدول 1).
در مهارت «دریافت»، تیمهای سایپا، پارسه و پیکان، اول تا سوم شدند. بر اساس نتایج تحلیل واریانس یکسویه در جدول 1، تفاوت کارآیی دریافت تیمها در سه سطح معنیدار بود که نتایج آزمون تعقیبی بونفرونی نشان داد که کارآیی تیمهای سطح یک بهطور معنیداری بهتر از سطح دو بود، اما تفاوت معنیداری بین کارآیی دیگر سطوح مشاهده نشد.
مقایسه کارآیی تیم ها در مهارت «حمله» نشان داد که بانک سرمایه، پیکان و اردکان، به ترتیب در جایگاههای اول تا سوم قرار گرفتند. از آنجا که نتایج تحلیل واریانس یکسویه معنیداری تفاوت بین سطوح را نشان داد و با توجه به اینکه آزمون لوین برابری واریانسها را نشان نداد (43/7 = 9 و 2F، 01/0 = p)، از آزمون تعقیبی دانت سی برای مقایسه سطوح با همدیگر استفاده شد. نتایج نشان داد کارآیی سطوح یک و دو بهطور معنیداری بهتر از سطح سه بود، اما بین کارآیی سطوح یک و دو تفاوت معنیداری مشاهده نشد.
تیمهای پیکان، سایپا و اردکان رتبههای اول تا سوم کارآیی تیمی در مهارت «دفاع»را کسب کردند. با توجه به معنیداری تفاوت بین سطوح در مهارت دفاع (جدول 1)، آزمون تعقیبی بونفرونی نشان داد که کارآیی تیمهای سطح یک بهطور معنیداری بهتر از دیگر سطوح بود، اما بین کارآیی سطوح دو و سه تفاوت معنیداری وجود نداشت.
جدول 3: آمارههای توصیف فراوانی نسبی و کارآیی مهارتهای چهارگانه سه تیم برتر به تفکیک نمادهای عملکردی
|
آماره مهارت تیم ها |
کارآیی مهارت (E%) |
تعداد کل (Total) |
=
|
/ |
- |
! |
+ |
# |
|||||||
|
F |
F% |
F |
F% |
F |
F% |
F |
F% |
F |
F% |
F |
F% |
||||
|
سرویس |
هاوش |
17% |
796 |
112 |
15% |
38 |
5% |
322 |
40% |
97 |
12% |
164 |
21% |
54 |
7% |
|
پیکان |
15% |
1036 |
96 |
9% |
55 |
5% |
525 |
51% |
165 |
16% |
162 |
16% |
33 |
3% |
|
|
متین |
15% |
894 |
118 |
13% |
49 |
5% |
396 |
44% |
125 |
14% |
158 |
18% |
48 |
5% |
|
|
دریافت |
سایپا |
52% |
793 |
33 |
4% |
43 |
5% |
111 |
14% |
114 |
14% |
250 |
32% |
242 |
31% |
|
پارسه |
49% |
790 |
38 |
5% |
40 |
5% |
115 |
15% |
135 |
17% |
221 |
28% |
241 |
31% |
|
|
پیکان |
48% |
820 |
41 |
5% |
40 |
5% |
147 |
18% |
117 |
14% |
202 |
25% |
273 |
33% |
|
|
حمله |
سرمایه |
40% |
1151 |
79 |
7% |
91 |
8% |
199 |
17% |
74 |
6% |
83 |
7% |
625 |
54% |
|
پیکان |
38% |
1210 |
92 |
8% |
86 |
7% |
258 |
21% |
65 |
5% |
72 |
6% |
637 |
53% |
|
|
اردکان |
33% |
1122 |
80 |
7% |
108 |
10% |
255 |
23% |
66 |
6% |
58 |
5% |
555 |
49% |
|
|
دفاع |
پیکان |
16-% |
783 |
371 |
47% |
27 |
3% |
16 |
2% |
95 |
12% |
139 |
18% |
135 |
17% |
|
سایپا |
19-% |
676 |
330 |
49% |
22 |
3% |
30 |
4% |
70 |
10% |
100 |
15% |
124 |
18% |
|
|
اردکان |
20-% |
672 |
345 |
51% |
14 |
2% |
37 |
6% |
53 |
8% |
99 |
15% |
124 |
18% |
|
بحث و نتیجه گیری
هدف از این تحقیق، مطالعه کارآیی مهارتهای چهارگانه «سرویس، حمله، دریافت و دفاع روی تور» بر میزان موفقیت تیم های شرکت کننده در رقابت های لیگ برتر والیبال ایران (فصل 1395-1396) بود. یافته های تحقیق نشان داد مهارت های تکنیکی «سرویس»، «حمله» و «دفاع» که به طور مستقیم و مهارت «دریافت» که به طور غیر مستقیم منجر به کسب امتیاز می شوند، به میزان قابل توجهی با جایگاه و میزان موفقیت تیمی ارتباط دارند. در زمینه مهارت «سرویس» علی رغم اینکه تیم پیکان(نایب قهرمان لیگ و عضو سطحِ یک) با میزان کارآیی (15%E = ) رتبه دوم مقادیر میانگین این مهارت را دارا بود، اما بین کل تیم ها در سه سطح اختلاف معنی داری مشاهده نگردید. چنین یافته ای اگرچه با مطالعات زِتو و همکارن (2007) مبنی بر اینکه «امتیاز سرویس»[43]یک عامل تعیین کننده و سرنوشت ساز در پیروزی تیم های با سطح عملکرد بالاست و تحقیق مارلیک و همکاران[44](2004) که خاطر نشان کردند تیم هایی که «سرویس» های بهتری در بازی به اجرا می گذارند، گرایش بیشتری به پیروزی در سِت های بازی دارند، همخوانی ندارد، اما برخی از محققان بر این باورند که تیم هایی که در حین سِت های بازی درمعرض خطر و شکست هستند، اقدام به «سرویس» های با ریسکِ بالا خواهند کرد، چراکه در عمل چیزی برای از دست دادن ندارند(جووا[45]، 2010 و مارلیک و همکاران 2004). هنگامی که تیمی به سرویس های با ریسکِ بالا اقدام می کند، به احتمال زیاد «دریافتِ» تیم مقابل را دشوار کرده، افزایش خطای حریف را موجب خواهد شد. با استناد بر دیگر یافته ها نظیر مطالعه مارلیک (2004) مبنی بر اینکه کسب «امتیاز سرویس» هر چند به تعدادِ اجراهای کمتر، اما ارزش بیشتری نسبت به دیگر مهارت ها در کسب امتیاز و موفقیت تیم دارد، می توان گفت که تیم های حاضر در لیگ برتر به دلیل ترسِ از دست دادن امتیاز و یا عدم تسلط در اجرای بدون خطای «سرویس» های با ریسکِ بالا، کمتر در ست های بازی از آن استفاده می کنند. از طرف دیگر، مقایسه استنباطی دادههای تحقیق نشان داد که بین میزان کارآیی مهارت «دریافت» در تیم های لیگ برتر به ترتیب اولویت بین تیم های سطح یک، سطح سه و در نهایت سطح دو تفاوت معنی دار وجود دارد. یافته مذکور می تواند حاکی از آن باشد که مهارت «دریافت» جزو آن دسته از مهارت های ویژه ای است که تفاوت بین تیم های طراز اول و سطح یک نظیر بانک سرمایه، پیکان و شهرداری ارومیه را نسبت به سایر تیم ها محرز می کند. اجرای مهارت «دریافتِ» خوب به طور مکرر در جریان بازی، ویژگیِ آن تیم هایی است که با اتخاذ نوعی راهبرد بازی تدافعی در مقابل «سرویسِ» های خوب تیم حریف ایستادگی می کنند. شایان ذکر است اتخاذ چنین تاکتیکی(بازی تدافعی) احتمالاً امکان موفقیت در بازی را نیز کاهش می دهد. به طور معمول اجرای «سرویس» های خوب با «دریافت» های کامل در حین بازی مشخصه سطح بالای عملکرد تیمی است که بازیکنانی با قابلیت اجرای «سرویسِ» های فوق العاده دارا هستند. این مشخصه «دریافتِ» بازیکنانِ تیم مقابل را دشوار تر می کند و در نتیجه باعث کاهش کیفیت اجرای «حمله» تیم حریف نیز می شود(پاستیاروس و همکاران[46]، 2011). در زمینه مهارت «حمله» یافته های تحقیق حاکی از آن بود که میزان کارآیی تیم های سطوح یک و دو بهطور معنیداری بهتر از سطح سه است. جالب توجه اینکه تیم های بانک سرمایه و پیکان همانند نتایج پایانی رده بندی لیگ (قهرمان و نایب قهرمان)، در زمینه میزان کارآیی «حمله» نیز به ترتیب رتبه های اول و دوم را در میان تیم های شرکت کننده در مطالعه کسب نمودند. مطابق با یافته های دیگر مطالعات (زتو و همکاران ،2006 و چریتونیدیس و همکاران[47]،2007) اجرای «حمله» با حداقل خطا توسط بازیکن به عنوان یک عامل تعیین کننده در کسب امتیاز و پیروزی است که با یافته های این تحقیق نیز همخوانی دارد. لذا بازیکنان تیم ها اغلب به جای افزایش آمار و کمیت تعداد حمله در جریان بازی به دنبال دقت و کیفیتِ اجرای «حمله» هستند. بنابراین ضروری است مربیان در حین تمرین و مسابقه همواره به جای اجرای مهارت «حملهَ» با اشتیاقِ بالا، تأکید بیشتری بر حفظ تمرکز در حین اجرا و نیز توجه لازم به اجرای تکنیکِ صحیح به بازیکنان خود داشته باشند. همان گونه که قابل انتظار بود، یافته های تحقیق در زمینه مهارت «دفاع روی تور» دلالت بر بهتر بودن میزان کارآیی تیمهای سطح یک نسبت به دیگر سطوح تیم ها بود. مطالعات پیشین نیز به اهمیت مهارت «دفاع روی تور» با موفقیت تیمی در والیبال اشاره داشته اند(آفونزوو همکاران،2010 ؛ پالائوو همکاران، 2004 و پالائوو همکاران، 2008) که یافته های تحقیق حاضر را نیز مورد تایید قرار می دهند. پائولو (2008) در مطالعه خود به این جمع بندی رسید که تلاش بیشترِ بازیکنان جهت اقدام به «دفاعِ روی تور»، احتمال بردِ تیم را افزایش می دهد. علاوه بر آن، مهارت «دفاعِ روی تور» اولین عمل متقابل تیم در مقابل «حمله» حریف است و ممکن است منجر به کسب یک امتیاز مستقیم نیز گردد.
در جمع بندی یافته های تحقیق، می توان گفت که تیم های طراز اول لیگ برترایران (تیم های سطح یک) به ویژه تیم های راه یافته به مرحله نهایی (بانک سرمایه و پیکان) به لحاظ آمارِ جریانِ بازی شباهت های بسیاری به هم داشتند و ضروری است که رقابت های بین آنها با در نظر گرفتن جزئیات بیشتر در مهارت ها مورد ارزیابی قرار گیرد.
برخی از مهارت ها به واسطه ارتباط مستقیم آنها با کسب امتیاز و موفقیت تیمی اهمیت بیشتری دارند، در حالی که اجرایِ ضعیفِ برخی دیگر از مهارت ها منجر به از دست دادن امتیاز و شکست می شوند. از این رو به مربیان پیشنهاد می شود جهت توسعه عملکرد، بازیکنانِ خود را آماده سازند، همواره تیم حریف را ارزیابی نمایند، بر روی مهارت هایی که منجر به موفقیت تیم می شوند تمرکز بیشتری کنند و درصدد بهبودِ کیفیت اجرای مهارت های منجر به شکست باشند.
اگر چه مهارت های مختلف اثرات متفاوتی بر روی عملکرد تیمی به جای می گذارند، اما مهم این است که به کارگیری آنها به شیوه ای باشد که سهم استفاده از آنها در طراحی تمرینات با شرایط مشابه بازی در مسابقه رعایت گردد.
منابع
- Afonso J., F. Esteves, R. Araujo, L. Thomas, Mesquita, I. (2012). “Tactical determinants of setting zone in elite men’s volleyball”. J sports Sci, Med., 11: 64-70.
- Afonso J., I. Mesquita, R. Marcelino, da Silva, J. (2010). “Analysis of the setter’s tactical action in high-performance women’s volleyball”. Kinesiology, 42: 82-89.
- Bergeles, N, Barzouka, K, Nikolaidou, M. (2009). “Performance of male and female setters and attackers on Olympiclevel Volleyball teams”. Int J Perform Anal Sport, 9: 141-148
- Bozhkova, A. (2013). “Playing efficiency of the best volleyball players in the world”. Research in Kinesiology, 41:92-95.
- Buscà B, Febrer J. (2012). “Temporal fight between the middle blocker and the setter in high level volleyball”. Rev. int. med. cienc. act. fís. deporte, 12(46): 313-32
- Castro, J, Souza, A, Mesquita, I. (2011). “Attack efficacy in volleyball: Elite male teams”. Percept motor skill, 113(2): 395-408
- Charitonidis, K., Patsiaouras, A., & Charitonidi, M. (2007). “Comparison terms of the effectiveness of technicalskills between the Greek national volleyball team and other European national teams”. Inquiries in Sport & Physical Education, 5(3),431-436. (Url: www.hape.gr) in Greek.
- Costa, G., J. Afonso, E. Brant, Mesquita, I. (2012). “Differences in game patterns between male and female youth volleyball”. Kinesiology, 4: 60-66.
- Drikos, S, Kountouris, P, Laios A, Laios, Y. (2009). “Correlates of Team Performance in Volleyball”. Int J Perform Anal Sport, 9(2): 149-156
- Gabbett, T, Boris, G, Nathan, D. (2007). “The use of physiological, anthropometric, and skill data to predict selection in a talent-identified junior volleyball squad”. J Sport Sci, 25 (12): 1337-1344
- Garganata, J. (2012). “Trends of tactical performance analysis in team sport bridging the gap between research training and competition”. Rev. Port. Cien. Desp., 9:81-89.
- Gómez, MA, Lorenzo, A, Ibáñez SJ, Ortega, E, Leite, N, Sampaio, J. (2010). “An analysis of defensive strategies used by home and away basketball teams”. Percept Motor Skill, 110(1): 159-166
- Gómez, MA, Lorenzo A, Ortega, E, Sampaio, J, Ibáñez, SJ. (2009). “Game related statistics discriminating between starters and nonstarters players in Women’s National Basketball Association League (WNBA)”. J Sport Sci Med, 8: 278-283
- Hančák, J. (2012). “Effects of the quality of selected kinds of game skills of an individual on the set outcome in men’s top-level volleyball”. Acta Facultatis Educationis Physicae Universitatis Comenianae, 52: 49-60.
- Häyrinen, M., H. Lehto, T. Mikkola, P. Honkanen, A. Paananen, P. Lahtinen, Blomqvist, M. (2010). “Miestenlentopallon lajianalyysi kolmella eri tasolla (Technical and tactical game analysis of men’s elite volleyball in three different levels)”. KIHUn julkaisusarja, nro 16 (The publication series of KIHU, no 16). Jyväskylä: KIHU – Research Institute for Olympic Sports. Retrieved from KIHU’s website: http://www.kihu.fi/tuotostiedostot/julkinen/2010_hay_miesten_le_sel66_68799.pdf.
- Hughes, M., Bartlett, R. (2002). “The use of performanceindicators in performance analysis”. J. Sports Sci., 20:739-754.
- Hughes, M, Franks, IM. (2004). Notational Analysis of Sport. Systems for better coaching and performance in sport. London: Routledge
- Ibáñez, SJ, Sampaio, J, Feu S, Lorenzo, A, Gómez, MA, Ortega, E. (2008). “Basketball game-related statistics that discriminate between teams´ season-long success”. Eur J Sport Sci, 8(6): 1-4
- João, P, Leite N, Mesquita, I, Sampaio, J. (2010). “Sex differences in discriminative power of volleyball game-relatedstatistics”. Percept motor skill, 111(3): 893-900
- Leite, N, Baker J, Sampaio, J. (2009). “Paths to expertise in Portuguese national team athletes”. J Sport Sci Med, 8(4): 560-566
- Lobietti, R, Coleman, S, Pizzichillo, E, Merni, F. (2010). “Landing techniques in volleyball”. J Sport Sci, 28(13), 14691476
- Marelic, N, Resetar, T, Jankovic, V. (2004). “Discriminant analysis of the sets won and the sets lost by one team in aItalian volleyball league – a case study”. Kinesiology, 36(1): 75-82
- Marcelino, R., J. Sampaio, Mesquita, I. (2012). Attack and serve performances according to the match period and quality of opposition in elite volleyball matches.
- Marcelino, R, Mesquita, I, Sampaio, J, Moraes, J. (2010). “Study of performance indicators in male volleyball according to the set results”. Rev. bras. educ. fís. esporte,; 24 (1): 69-78
- Miskin, M, Fellingham, G, Florence, L. (2010). “Skill Importance in Women’s Volleyball”. J. Quant. Anal. Sports, 6 (2): 5, 1-12
- Ortega, E, Villarejo, D, Palao, JM. (2009). “Differences in game statistics between winning and losing rugby teams in the six nations tournament”. J Sport Sci Med, 8(4): 523-527
- Palao, J., Ahrabi-Fard, I. (2011). “Side-out success in relation to setter’s position on court in women’s college volleyball”. IJASS, 23: 155-167.
- Palao, J, Santos J, Ureña, A. (2005). Effect of setter’s position on the spike in volleyball. J hum movement stud, 48(1): 25-40
- Poulton, E.C. (1957). “On prediction in skills movements”. Psychological Bulletin, 54: 467-478. Přidal V. J.
- Quiroga, M., J. Garcia-Manso, D. Rodriguez-Ruiz, S. Sarmiento, Y. De Saa, M. Moreno. (2010). “Relation between in-game role and service characteristics in elite women´s volleyball”. J. Strength Cond. Res., 24: 2316-2321.
- Rodriguez-Ruiz, D., M. Quiroga, J. Miralles, S. Sarmiento, Y. de Saa, J. Garcia-Manso. (2011). “Study of the technical and tactical variables determining set win or loss in top-level European men’s volleyball”. JQAS, 7, Article 7.DOI: 10.2202/1559-0410.1281.
- Sampaio, J, Drinkwater, EJ, Leite, N. (2010). “Effects of season period, team quality, and playing time on basketball players' game-related statistics”. Eur J sport sci, 10(2): 141-149
- Zetou, E, Moustakidis, A, Tsigilis, N, Komninakidou, A. (2007). “Does Effectiveness of Skill in Complex I Predict Win in Men's Olympic Volleyball Games?”. J. Quant. Anal. Sports, 3(4): 1559-1570
)