نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجویدکتریمدیریتورزشی،گروهتربیتبدنیوعلومورزشی،واحدسنندج،دانشگاهآزاداسلامی،سنندج،ایران

2 دانشیار،گروه تربیت بدنی وعلوم ورزشی ،واحدسنندج،دانشگاه آزاداسلامی،سنندج،ایران (نویسنده مسئول) E-mail: Myektayar@gmail.com

3 استادیار،گروه تربیت بدنی وعلوم ورزشی،واحدسنندج،دانشگاه آزاداسلامی،سنندج،ایران

4 استادیار،گروهتربیتبدنیوعلومورزشی،واحدعلوموتحقیقات،دانشگاهآزاداسلامی،تهران،ایران

چکیده

هدف از این پژوهش، ارزیابی میزان هوشمندی استراتژیک سازمانی در وزارت ورزش و جوانان بود. این پژوهش به لحاظ هدف، کاربردی و براساس نحوه گردآوری داده‌ها، توصیفی از نوع پیمایشی بود. جامعه آماری تحقیق شامل کارکنان ستادی وزارت ورزش و جوانان (حدود 800 نفر) بود که با استفاده از جدول مورگان حجم نمونه آن برابر با 260 نفر برآورد شد. در این پژوهش، برای گردآوری داده­ها از روش نمونه­گیری غیراحتمالی در دسترس یا اقتضایی و با توجه به رویکرد و نوع متغیرهای پژوهش، از پرسشنامه حسینی و همکاران (1391) استفاده شد که توسط نگارندگان بر مبنای پژوهش­های پیشین در مورد مفهوم هوشمندی استراتژیک، طراحی گردیده است. مقدار پایایی کل پرسشنامه این پژوهش برابر 847/0به دست آمد و روایی محتوا و روایی سازه آن تأیید شد.
یافته­های این تحقیق نشان داد سطح هوشمندی استراتژیک در وزارت ورزش و جوانان در حد بالاتر از میانگین قرار داشت. همچنین مشخص گردید که میزان هوشمندی برون­سازمانی و درون­سازمانی و مؤلفه­های آن­ها در وزارت ورزش و جوانان در حد بالاتر از میانگین قرار دارد. براین اساس، به وزارت ورزش و جوانان پیشنهاد می­شود این برنامه یعنی هوشمندی استراتژیک را در سایر سازمان­های وابسته به خود پیاده سازی کند و نقاط قوت و ضعف و منشأ آن را در زمینه هوشمندی استراتژیک شناسایی و تقویت نماید تا از این طریق تجزیه و تحلیل اطلاعات پیرامون خود را بهبود بخشد و کارایی و اثربخشی خود را افزایش دهد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Assessing the Level of Organizational Strategic Intelligence In the Ministry of Sport and Youth

نویسندگان [English]

  • Mehran Tishehgaran 1
  • Mozafar Yektayar 2
  • Mozhganr Khodamoradpou 3
  • SeyyedSalahedin NaghshBandi 4

1 Ph.D. Student in Sport Management, Department of Physical Education and Sport Sciences, Sanandaj Branch, Islamic Azad University, Sanandaj, Iran

2 Ph.D.,Associate Professor, Department of Physical Education and Sport Sciences, Sanandaj Branch, Islamic Azad University, Sanandaj, Iran

3 Ph.D.,Assistant Professor, Department of Physical Education and Sport Sciences, Sanandaj Branch, Islamic Azad University, Sanandaj, Iran

4 Ph.D.,Assistant Professor, Department of Physical Education and Sport Sciences, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

چکیده [English]

The study is to assess the level of organizational strategic intelligence in the Ministry of Sport and Youth. The purpose was practical and based on the data collection method, it was a descriptive survey. The research population was the staff of the Ministry of Sport and Youth (about 800 people). Using the Morgan table, the sample size was 260. In addition, available or contingent non-probability sampling was used to collect the data. In this study, according to the approach and type of research variables, Hosseini et al (2012) questionnaire was used for data collection. The questionnaire was designed by the authors based on previous research on the concept of strategic intelligence. The reliability of the questionnaire was 0/847 and its content and construct validity were confirmed.
The findings showed that the level of strategic intelligence in the Ministry of Sport and Youth was above average. It was also found that the level of extracurricular and intra-organizational intelligence and their components in the Ministry of Sport and Youth were above average.
Accordingly, it is suggested that the Ministry of Sports and Youth implement this program, i.e. Strategic Intelligence in other affiliated organizations, identify and strengthen its strengths and weaknesses in the field of strategic intelligence in order to analyze and improve its information analytics and increase its efficiency and effectiveness.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Key Words: Intelligence
  • Strategic Intelligence and Ministry of Sport and Youth

ارزیابی میزان هوشمندی استراتژیک سازمانی در وزارت ورزش و جوانان

مهران تیشه‌گران[1]     

 مظفر یکتایار                   [2]

مژگان خدامرادپور[3]

سید صلاح­الدین نقشبندی[4]

 

تاریخ دریافت مقاله: 24/11/1398

                                                                                 تاریخ پذیرش مقاله:21/12/1398

 

 

مقدمه

امروزه برای این که سازمان­ها در محیط رقابتی به حیات خود ادامه دهند، به ابزارهای جدیدی جهت تصمیم­گیری و اداره سازمان نیازمندند. از جمله­ این ابزارها، سیستم­های هوشمندی استراتژیک سازمانی است. این سیستم­ها در فضای کسب و کار به سرعت در حال رشد هستند تا از طریق آن، مدیران شرکت­ها و سازمان­ها بتوانند تصمیم­های هوشمندانه­تری اتخاذ نمایند. با توجه به یافته­های پژوهشی که در سال 2011 توسط «اتحاد جهانی هوشمندی» بر روی 989 شرکت صورت گرفته است، در دنیا روند استفاده از سیستم­های هوشمند رو به افزایش است و میزان سرمایه­گذاری بر روی این سیستم­ها در منطقه خاورمیانه در حدود یک میلیون یورو می­باشد (اتحادیه جهانی هوشمندی[5]، 2011). به علاوه، بر طبق گزارش گروه پژوهش و بازار موسسه تکناویو، بازارجهانی نرم­افزارهای هوشمندی، در بازه زمانی سال­های 2011 تا 2015، رشد 1/74 درصدی داشته است (تکناویو[6]، 2015).

هوشمندی استراتژیک فرایندی از شناسایی، گردآوری، تجزیه و تحلیل، توزیع و به­کارگیری اطلاعات از محیط درونی و بیرونی سازمان است که در دستیابی به مزیت رقابتی و موفقیت در آینده نقش کلیدی را ایفا می­کند (مارچند[7]، 2007). با استفاده از هوشمندی استراتژیک، سازمان­ها می­توانند فعالیت­های مشتریان، رقبا و تغییرات در محیط بیرونی کسب و کار و درون سازمان خود را پیش­بینی کنند و تصمیمات مناسب را اتخاذ نمایند (سیتوورتا[8]، 2011). علاوه براین، هوشمندی استراتژیک به عنوان ابزاری کارآمد می­تواند آنچه را که سازمان نیاز دارد تا از محیط کسب و کار خود بداند، فراهم می­کند. از این طریق سازمان بینش و بصیرتی درباره فرایندهای کنونی خود به­دست آورده، تغییرات آتی را مدیریت و پیش­بینی می­کند (تام[9]، 2002).

شواهد و قرائن موجود نشان می­دهد راه­حل هوشمندی در کسب و کار سال­ها وجود داشته و سازمان­های بسیاری میلیاردها دلار برای اجرا آن هزینه نموده اند؛ اما با وجود این، پژوهش­گران نشان ­می­دهند که بیشتر کاربران نهایی و مدیران ارشد هنوز اطلاعاتی را برای اتخاذ تصمیمات صحیح، به­هنگام و سازگار با موضوعاتی که بدان­ها نیاز دارند، به دست نمی­آورند. این کاربران علت این امر را نادرست بودن یا نامناسب بودن داده­های گردآوری شده دانسته­اند. در این راستا حدود 72 درصد از آن­ها بیان می­کنند که داده­های سیستم­های هوشمندی با تمام واحد­ها سازگار نشده است (رائوش و همکاران[10]، 2013). بنابراین، راه­حل این مشکل به داده­ها و فرآیندهای ورای آن مربوط می­باشد. لازمه این امر شناخت دقیق و صحیح نیازهای اطلاعاتی تمامی بخش­های سازمان جهت اتخاذ تصمیمات بهینه می­باشد. برای تحقق این هدف، سازمان باید به شناسایی و به­کارگیری سیستم هوشمندی استراتژیک توجه نماید (رائوش و همکاران، 2013؛ ماندل و بارنز[11]، 2018).

از جمله سازمان­هایی که به­نظر می­رسد در حوزه ورزش نیاز مبرم به هوشمندی استراتژیک دارد، ادارات ورزش و جوانان هر استان و در رأس آن وزارت ورزش و جوانان می­باشد. این سازمان­ها که تأثیر قابل توجهی بر توسعه ورزش در جامعه دارند، نیازمند آن هستند برای دستیابی به مزیت رقابتی و موفقیت در آینده بر مبنای اصول هوشمندی استراتژیک عمل کنند (آزادی و همکاران، 2016). از طرفی، به دلیل گسترده بودن محیط خارجی که سازمان­های ورزشی با آن درگیر هستند، اهمیت هوشمندی استراتژیک در این سازمان­ها دوچندان می­باشد. سازمان­های ورزشی برای اینکه اطلاعات محیط اطراف خود را سریع­تر و با دقت بیشتری تجزیه و تحلیل کنند، نتایج حاصله را ذخیره نمایند و در مواقع مقتضی در دسترس تصمیم­گیرندگان قرار دهند، ناچار هستند جریان تبادل داده­ها، اطلاعات و دانش را در سازمان و اثربخشی تفکر و تصمیم­گیری را از طریق هوشمندی استراتژیک بهبود بخشند (آزادی و همکاران، 2016). از آنجا که امروزه ویژگی­ها و ساختار سازمان­های یاد شده نسبت به گذشته به دلیل محیط ناپایدار، رقابت جهانی، توسعه روز­افزون ارتباطات و مبادلات سریع اطلاعات دچار تغییرات فراوانی شده است، این سازمان­ها نیازمند آن هستند که برای مصون ماندن از امواج سهمگین محیطی و نیز سازگاری با الزامات رقابتی، اطلاعات محیطی را از طریق هوشمندی استراتژیک کسب نمایند. همچنین این سازمان­ها می­توانند از طریق هوشمندی استراتژیک و با تجزیه و تحلیل اطلاعات پیرامون خود، میزان کارایی و اثربخشی خود را بهبود ببخشند و در نتیجه عملکرد بهتری داشته باشند (هوتچین[12]، 2018). این دستاوردها سبب آن شده در حوزه آکادمیک محققان سازمانی ضمن تبیین چرایی و چگونگی تحقق هوشمندی استراتژیک، بر ابعاد و مفاهیم وابسته به آن و اندازه­گیری این متغیر تمرکز ویژه­ای داشته باشند. از جمله مطالعاتی که به طور ویژه به بررسی هوشمندی استراتژیک در ورزش پرداخته است می­توان به پژوهش آزادی و همکاران (2016) اشاره کرد. این تحقیق که جامعه مورد نظر آن کارکنان ادارات ورزش و جوانان استان کرمانشاه بود نشان داد که هوشمندی استراژیک می­تواند بی­تفاوتی سازمانی را نزد کارکنان این سازمان­ها کاهش دهد. به علاوه از طریق هوشمندی استراتژیک می­توان برای سازمان­های مذبور مزیت رقابتی ایجاد کرد. پیش­تر لیبوتز[13] (2006) کشف کرد که هوشمندی استراتژیک به عنوان اطلاعاتی درباره محیط­های رقابتی، سیاسی، اقتصادی و بازار شناخته شده است که در آن سازمان­ها ترکیبی از دو حوزه تخصصی هوشمندی یعنی هوشمندی رقابتی و هوشمندی کسب و کار را به­کار می­گیرند. با ترکیب این دو نوع هوشمندی، ارزش افزوده در زمینه اطلاعات برای سازمان­ها به­منظور استفاده در تصمیم­های استراتژیک سازمانی فراهم می­شود. در ادامه کریگوری[14] (2010) در تحقیق خود با تأکید بر مبنای هوشمندی از نظر لیپوتز (2006) اذعان نمود که هوشمندی استراتژیک ترکیبی از هوشمندی رقابتی، هوشمندی کسب و کار و مدیریت دانش است و این نوع هوشمندی فرصتی را برای سازمان ها فراهم می­کند تا تمامی اطلاعات­ و سرمایه­های فکری خود را در یک سیستم یا پایگاه داده­ها ترکیب کنند. سیتوورتا (2011) در تحقیقی به این نتیجه رسید که هوشمندی استراتژیک نقش زمینه­ای یا محوری در تصمیم­گیری دارد؛ به این معنی که می­تواند تصویری بزرگ از آنچه در محیط کسب و کار رخ می­دهد، ایجاد و تعیین نماید. باسیل و همکاران[15] (2018) نیز به این نتیجه رسیدند که سازمان­ها در یک محیط آشفته برای دستیابی به هوشمندی استراتژیک به ویژه در زمینه نوآوری و ارتباط با ذی­نفعان خود باید متفاوت باشند، چرا که شکل­گیری هوشمندی استراتژیک برمبنای کارکردهای این عوامل است. در تحقیق فتحی (1397) که به طور اختصاصی در سازمان­های ورزشی انجام شده، مشخص گردید که شکل­گیری هوشمندی استراتژیک بر مبنای دو بعد درون­سازمانی و برون­سازمانی است. در تحقیقی دیگر حسینی و همکاران (1391) نشان دادند که هوشمندی استراتژیک از طریق هوشمندی درون و برون سازمانی اندازه گیری می­شود. همچنین، متوسط بودن میزان هوشمندی استراتژیک در سازمان های ایرانی، لزوم درک بهتر و پیاده سازی بهینه این نوع سیستم­ها را بیان می­کند.

مرور تحقیق­های پیشین نشان می­دهد طرح مفهوم هوشمندی استراتژیک بیشتر بر مبنای این بوده است که این برنامه چه نقشی در تصمیم­گیری دارد. از سوی دیگر، به بررسی این مسئله که چگونه می­توان از این برنامه در محیط­های آشفته بهره برد، اشاره شده است. همچنین برخی از این تحقیقات به ابعاد تشکیل دهنده آن پرداخته است. تنها تحقیق حسینی و همکاران (1391) به ارزیابی میزان هوشمندی استراتژیک نزد سازمان­های ایرانی پرداخته است. در مجموع، تاکنون تحقیقی که سطح این نوع هوشمندی را در وزارت ورزش و جوانان بررسی کرده باشد، یافت نشد و اطلاعاتی پیرامون اینکه میزان هوشمندی استراتژیک در این سازمان در چه سطحی است، وجود ندارد. از آنجا که سیستم­های هوشمند در سازمان­های ورزشی نوپا هستند، ضرورت انجام پژوهش جهت بررسی هوشمندی سازمانی به منظور اتخاذ تصمیمات مناسب و استفاده کارآمد از سیستم­ها آشکار می گردد. بنابراین این تحقیق در صدد است تا به منظور کسب اطلاعات بیشتر پیرامون سطح هوشمندی استراتژیک در وزارت ورزش و جوانان و ارائه بازخورد به مدیران آن، به ارزیابی میزان این متغیر از نگاه کارکنان ستادی آن سازمان بپردازد.

روش شناسی پژوهش

این پژوهش به لحاظ هدف، کاربردی و براساس نحوه گردآوری داده‌ها، توصیفی از نوع پیمایشی بود. جامعه آماری این پژوهش را کارکنان ستادی وزارت ورزش و جوانان (800 نفر) تشکیل می­دادند. حجم نمونه تحقیق بر مبنای جدول مورگان برابر با 260 برآورد گردید و روش نمونه­گیری، غیراحتمالی از نوع در دسترس یا اقتضایی بود. برای اندازه­گیری هوشمندی استراتژیک در این تحقیق از پرسشنامه حسینی و همکاران (1391) که مبتنی بر 2 بعد درون­سازمانی و برون­سازمانی و 9 مؤلفه «هوشمندی رقبا»، «هوشمندی مشتریان»، «هوشمندی تأمین­کنندگان»، «هوشمندی توزیع­کنندگان»، «هوشمندی تکنولوژیکی»، «هوشمندی اجتماعی- فرهنگی»، «هوشمندی سیاسی»، «هوشمندی اقتصادی»، «هوشمندی زیست محیطی»، «هوشمندی فرایندهای سازمانی»، «هوشمندی اطلاعاتی»، «هوشمندی منابع مالی»، «هوشمندی منابع فیزیکی» و «هوشمندی منابع انسانی» بود، استفاده شد. تعداد پرسش­های این پرسشنامه برابر با 78 سؤال بود و نوع امتیاز­دهی به آن به صورت بسته پاسخ و  براساس طیف پنج ارزشی لیکرت (خیلی­زیاد، زیاد، متوسط، کم و خیلی­کم) بود. این پرسشنامه پیش­تر در بین شرکت­های استفاده کننده از نرم­افزارهای هوشمندی کسب و کار در ایران استفاده شده و روایی و پایایی آن به تأیید رسیده است. با این همه، در تحقیق حاضر به دلیل نفاوت در زمینه­ مطالعه و جامعه هدف، صورت سؤالات تغییر یافت و روایی و پایایی آن دوباره سنجیده شد. برای سنجش روایی محتوایی از دیدگاه صاحب­نظران (7 تن از اساتید دانشگاه) و جهت سنجش روایی سازه از کارکنان ستادی این سازمان نظرسنجی به عمل آمد که نتایج آن در بخش یافته­های پژوهش می آید. به علاوه، جهت سنجش پایایی این ابزار از روش آلفای کرونباخ استفاده شد و  پایایی کل پرسشنامه برابر 847/ به دست آمد.

 

 

جدول 1: پایایی پرسشنامه هوشمندی استراتژیک سازمانی

متغیر

ابعاد

تعداد پرسش­ها

آلفای کرونباخ

هوشمندی استراتژیک

هوشمندی برون­ سازمانی

53

821/0

هوشمندی درون سازمانی

25

736/0

کل پرسشنامه

78

847/0

سرانجام تجزیه و تحلیل داده های تحقیق با استفاده از آزمون­های تحلیل عاملی تأییدی و  تی تک نمونه‌ای انجام شد. این تحلیل­ها با کمک نرم­افزارهای SPSS و AMOS نسخه 23 در سطح خطای 05/0 صورت گرفت.

یافته­های پژوهش

در جدول 2، یافته­های جمعیت شناختی نمونه­های مورد بررسی در قالب متغیرهای جنسیت، تحصیلات، سن و سابقه خدمت ارائه شده است:

جدول 2: ویژگی­های جمعیت­شناختی نمونه­های مورد بررسی

متغیر

فراوانی

درصد فراوانی

جنسیت

زن

116

6/44

مرد

144

4/55

سن

کمتر از 30 سال

33

7/12

31 تا 40 سال

116

6/44

41 تا 50 سال

86

1/33

بالاتر از 50 سال

25

6/9

تحصیلات

دیپلم

18

9/6

فوق­دیپلم

23

8/8

لیسانس

136

3/52

فوق­لیسانس

81

2/31

دکتری

2

8/0

سابقه خدمت

کمتر از 5 سال

31

9/11

6 تا 10 سال

54

8/20

11 تا 15 سال

54

8/20

16 تا 20 سال

52

0/20

بالاتر از 20 سال

69

5/26

در جدول 3، روایی سازه ابزار تحقیق در قالب تحلیل عاملی تأییدی با استناد به شاخص­های بار عاملی، مقدار تی، میانگین واریانس استخراج شده و پایایی مرکب آمده است:

جدول 3: روایی سازه ابزار اندازه­گیری

متغیر

بعد

مؤلفه

گویه

λ

t-value

AVE

CR

هوشمندی استراتژیک

برون­سازمانی

هوشمندی تأمین­کنندگان

X1

75/0

137/8

566/0

867/0

X2

74/0

107/8

X3

76/0

189/8

X4

57/0

903/6

X5

56/0

875/6

هوشمندی توزیع­کنندگان

X6

64/0

865/6

585/0

849/0

X7

63/0

786/6

X8

63/0

772/6

 

ادامه جدول 3: روایی سازه ابزار اندازه­گیری

متغیر

بعد

مؤلفه

گویه

λ

t-value

AVE

CR

هوشمندی استراتژیک

برون­سازمانی

هوشمندی توزیع­کنندگان

X9

71/0

211/7

585/0

849/0

X10

52/0

324/4

X11

58/0

487/6

هوشمندی مشتریان

X12

59/0

726/6

492/0

829/0

X13

60/0

805/6

X14

62/0

899/6

X15

60/0

781/6

X16

61/0

873/6

هوشمندی رقبا

X17

61/0

843/5

527/0

839/0

X18

54/0

524/5

X19

60/0

789/5

X120

58/0

681/5

X21

63/0

915/5

X22

55/0

567/5

X23

53/0

470/5

هوشمندی تکنولوژیکی

X24

65/0

290/6

504/0

871/0

X25

55/0

794/5

X26

61/0

108/6

X27

43/0

042/5

X28

55/0

837/5

X29

64/0

255/6

X30

62/0

167/6

X31

60/0

069/6

X32

60/0

058/6

X33

55/0

814/5

هوشمندی اقتصادی

X34

56/0

989/5

598/0

832/0

X35

51/0

672/5

X36

64/0

450/6

X37

71/0

685/6

X38

61/0

300/6

هوشمندی سیاسی- قانونی

X39

64/0

056/8

528/0

848/0

X40

66/0

225/8

X41

63/0

949/7

 

ادامه جدول 3: روایی سازه ابزار اندازه­گیری

متغیر

بعد

مؤلفه

گویه

λ

t-value

AVE

CR

هوشمندی استراتژیک

برون­سازمانی

هوشمندی سیاسی- قانونی

X42

70/0

561/8

528/0

848/0

X43

60/0

701/7

هوشمندی اجتماعی- فرهنگی

X44

67/0

252/8

524/0

845/0

X45

65/0

094/8

X46

51/0

683/6

X47

67/0

259/8

X48

69/0

424/8

هوشمندی زیست محیطی

X49

74/0

475/5

558/0

803/0

X50

68/0

391/5

X51

63/0

266/5

X52

40/0

272/4

X53

41/0

340/4

درون­سازمانی

هوشمندی فرایندهای سازمانی

X54

68/0

320/7

579/0

819/0

X55

72/0

509/7

X56

55/0

432/6

X57

56/0

553/6

X58

46/0

709/5

هوشمندی منابع مالی

X59

46/0

179/6

593/0

827/0

X60

68/0

812/8

X61

76/0

395/9

X62

67/0

652/8

X63

48/0

546/6

هوشمندی منابع انسانی

X64

67/0

703/9

564/0

866/0

X65

58/0

510/8

X66

77/0

000/11

X67

73/0

491/10

X68

63/0

159/9

هوشمندی منابع فیزیکی

X69

42/0

537/5

550/0

800/0

X70

41/0

429/5

X71

31/0

236/4

X72

68/0

912/7

X73

64/0

656/7

هوشمندی اطلاعاتی

X74

54/0

684/3

585/0

825/0

X75

58/0

741/3

ادامه جدول 3: روایی سازه ابزار اندازه­گیری

متغیر

بعد

مؤلفه

گویه

Λ

t-value

AVE

CR

هوشمندی استراتژیک

درون­سازمانی

هوشمندی اطلاعاتی

X76

59/0

754/3

585/0

825/0

X77

64/0

807/3

X78

63/0

799/3

 

تجزیه و تحلیل داده­ها نشان داد که مقدار بارهای عاملی برای متغیرهای آشکار در تمامی موارد جز معرف شماره 71 (X71) بیشتر از 4/0 می­باشد. همچنین مشخص گردید که مقادیر واریانس استخراج شده برای متغیرهای پنهان بزرگتر از مقدار 50/0 و پایایی آن نیز بزرگتر از مقدار 7/0 است.

در جدول 4، میزان نمره­دهی به متغیر هوشمندی استراتژیک در وزارت ورزش و جوانان از دیدگاه کارکنان ستادی این وزارتخانه با استفاده از آزمون تی­تک­نمونه­ای تحلیل می­گردد.

 

جدول 4: نتایج آزمون تی­تک­نمونه­ای در زمینه متغیرهای هوشمندی رقابتی و ابعاد آن

متغیر/ ابعاد

آماره t

درجه آزادی

سطح معناداری

میانگین

انحراف معیار

اختلاف میانگین

فاصله اطمینان 95% برای حد

حد پایین

حد بالا

هوشمندی استراتژیک

299/32

259

001/0

989/3

493/0

989/0

928/0

049/1

هوشمندی برون­سازمانی

372/27

259

001/0

968/3

570/0

968/0

891/0

038/1

هوشمندی درون­سازمانی

331/32

259

001/0

998/3

498/0

998/0

938/0

059/1

با استناد به نتایج جدول 4، مشاهده می­شود که میانگین متغیر هوشمندی استراتژیک و ابعاد آن (هوشمندی برون­سازمانی و هوشمندی درون­سازمانی) بالاتر از حد میانگین است. لذا با اطمینان 95 درصد می­توان گفت که هوشمندی استراتژیک و ابعاد آن در وزارت ورزش و جوانان به صورت مطلوب اجرا می­شود.

 در جدول 5، میزان نمره­­دهی به مؤلفه­های هر کدام از ابعاد هوشمندی استراتژیک در وزارت ورزش و جوانان از دیدگاه کارکنان ستادی این وزارتخانه با استفاده از آزمون نی­تک­نمونه­ای تحلیل می­گردد.

جدول 5: نتایج آزمون تی­تک­نمونه­ای در زمینه مؤلفه­های بعد درون­سازمانی هوشمندی رقابتی

مؤلفه

آماره t

درجه آزادی

سطح معناداری

میانگین

انحراف معیار

اختلاف میانگین

فاصله اطمینان 95% برای حد

حد پایین

حد بالا

هوشمندی فرایندهای سازمانی

149/20

259

001/0

913/3

730/0

912/0

823/0

001/1

هوشمندی منابع مالی

283/18

259

001/0

856/3

755/0

856/0

764/0

948/0

هوشمندی منابع انسانی

602/19

259

001/0

945/3

777/0

945/0

850/0

040/1

هوشمندی منابع فیزیکی

319/24

259

001/0

004/4

666/0

004/1

923/0

086/1

هوشمندی اطلاعاتی

554/28

259

001/0

124/4

635/0

124/1

047/1

202/1

با استناد به نتایج جدول5، مشاهده می­شود که میانگین کلیه مؤلفه­های بعد درون­سازمانی متغیر هوشمندی استراتژیک بالاتر از حد میانگین است. لذا با اطمینان 95 درصد می­توان گفت که مؤلفه­های مذبور در وزارت ورزش و جوانان به صورت مطلوب اجرا می­شود. 

جدول 6: نتایج آزمون تی­تک­نمونه­ای در زمینه مؤلفه­های بعد برون­سازمانی هوشمندی رقابتی

مؤلفه

آماره t

درجه آزادی

سطح معناداری

میانگین

انحراف معیار

اختلاف میانگین

فاصله اطمینان 95% برای حد

حد پایین

حد بالا

هوشمندی تأمین­کنندگان

394/26

259

001/0

154/4

705/0

154/1

068/1

240/1

هوشمندی توزیع­کنندگان

724/28

259

001/0

140/4

640/0

140/1

062/1

219/1

هوشمندی مشتریان

118/30

259

001/0

170/4

626/0

170/1

093/1

246/1

هوشمندی رقبا

785/27

259

001/0

026/4

595/0

026/1

956/0

098/1

هوشمندی تکنولوژیکی

896/25

259

001/0

925/3

576/0

925/0

854/0

995/0

هوشمندی اقتصادی

254/25

259

001/0

989/3

631/0

989/0

912/0

067/1

هوشمندی سیاسی- قانونی

077/20

259

001/0

859/3

690/0

859/0

774/0

943/0

هوشمندی اجتماعی­فرهنگی

946/20

259

001/0

886/3

684/0

886/0

805/0

972/0

هوشمندی زیست محیطی

300/21

259

001/0

869/3

658/0

869/0

788/0

949/0

با استناد به نتایج جدول 6، مشاهده می­شود که میانگین کلیه مؤلفه­های بعد برون­سازمانی متغیر هوشمندی استراتژیک بالاتر از حد میانگین است. لذا با اطمینان 95 درصد می­توان گفت که مؤلفه­های یاد شده در وزارت ورزش و جوانان به صورت مطلوب اجرا می­شود. 

بحث و نتیجه­گیری

هدف از این پژوهش، ارزیابی میزان هوشمندی استراتژیک سازمانی در وزارت ورزش و جوانان بود. یافته­ها نشان داد که سطح هوشمندی استراتژیک در وزارت ورزش و جوانان در حد بالاتر از میانگین قرار دارد. به عبارت دیگر، نمونه­های مورد بررسی بر این باور بودند که میزان هوشمندی استراتژیک در سازمان متبوع آن­ها به خوبی اجرا شده است یا اجرا می­شود. این یافته به طور نسبی با نتایج مطالعه حسینی و همکاران (1391) مبنی بر اینکه هوشمندی استراتژیک از طریق هوشمندی درون و برون سازمانی اندازه گیری می­شود و میزان هوشمندی استراتژیک در سازمان های ایرانی متوسط است، همخوانی دارد. هوشمندی استراتژیک به مثابه داده­های ورودی در اتخاذ استراتژی مبتنی بر بداهه در نظر گرفته می­شود و حائر اهمیت است که سازمان­ها به منظور دستیابی به رشد پایدار در محیط رقابتی، هوشمندی به موقع و مناسبی از داده­ها در محیط باشند (ماندل، 2019).

در تبیین این یافته می­توان گفت که آنچه در دنیای امروز سازمان­های ورزشی را با دنیای چند دهه قبل آن­ها متمایز می­کند، محیط ناپایدار، رقابت جهانی و توسعه روزافزون ارتباطات و مبادلات سریع اطلاعات است. سازمان­های ورزشی برای مصون ماندن از امواج سهمگین محیطی و نیز سازگاری با الزامات رقابتی چاره­ای جز کسب اطلاعات محیطی از طریق هوشمندی استراتژیک ندارند. به همین دلیل هوشمندی  استراتژیک یک مفهوم ضروری در فرآیند مدیریت سازمان­های ورزشی است، چرا که برای سازمان­های مذبور این امکان فراهم می­شود که از طریق هوشمندی استراتژیک و با تجزیه و تحلیل اطلاعات پیرامون خود، میزان کارایی و اثربخشی خود را بهبود ببخشند و در نتیجه عملکرد بهتری در برابر رقبا داشته باشند. همچنین بهبود هوشمندی استراتژیک موجب می­شود که سازمان­ها بتوانند اطلاعات محیط اطراف خود را سریع­تر و با دقت بیشتری تجزیه و تحلیل کنند و نتایج حاصل را ذخیره نمایند و در مواقع مقتضی در دسترس تصمیم گیرندگان قرار دهند. این امر جریان تبادل داده­ها، اطلاعات و دانش را در سازمان تسریع می­کند و اثربخشی تفکر و تصمیم گیری را بهبود می بخشد.

همچنین مشخص گردید که میزان هوشمندی برون­سازمانی و درون­سازمانی در وزارت ورزش و جوانان در حد بالاتر از میانگین قرار دارد. این یافته به طور نسبی با نتایج مطالعه حسینی و همکاران (1391) همسو است، چون هر دو نشان دادند که سطح هوشمندی برون­سازمانی و درون­سازمانی در شرکت­های استفاده کننده از نرم­افزارهای هوشمندی کسب و کار در ایران در حد متوسطی قرار دارد- با این تفاوت که در تحقیق نام برده مشخص گردید که میزان بهره­برداری از هوشمندی درون­سازمانی به نسبت هوشمندی برون­سازمانی بیشتر است.

در تبیین این یافته می­توان گفت که هوشمندی استراتژیک ترکیبی از ابعاد برون­سازمانی و درون­سازمانی است (فتحی، 1397؛ حسینی و همکاران، 1391و لیبوتز، 2006) و در دنیای رقابتی کنونی، سازمان­هایی موفق خواهند بود که اطلاعات محیط اطراف خود را سریع­تر و با دقت بیشتری تجزیه و تحلیل کنند که این جز با بهره­گیری از شناسایی عوامل تأثیرگذار درونی و بیرونی از طریق هوشمندی استراتژیک میسر نیست. مدیران برای بهره­مندی از هوشمندی استراتژیک در سازمان تحت مدیریت خود باید عوامل درونی و بیرونی سازمان خود را بشناسند و با به کار­گیری صحیح این عوامل در راستای بهبود عملکرد سازمان خود اهتمام ورزند. به زعم حسینی و همکاران (1391) هوشمندی برون­سازمانی با بصیرت سازمان در شناسایی الگوها و گرایشات محیط بیرونی اشاره و از طریق هوشمندی بازار (هوشمندی تأمین­کنندگان، هوشمندی توزیع­کنندگان، هوشمندی مشتریان و هوشمندی رقبا) و هوشمندی کلان محیطی (هوشمندی تکنولوژیکی، هوشمندی اقتصادی، هوشمندی سیاسی- قانونی، هوشمندی اجتماعی- فرهنگی و هوشمندی زیست محیطی) اندازه­گیری می­شود. از سوی دیگر، هوشمندی­هایی مانند هوشمندی اطلاعاتی، هوشمندی فرایندهای سازمانی و هوشمندی منابع سازمانی (منابع مالی، منابع انسانی و منابع فیزیکی) هوشمندی از دیدگاه درون­سازمانی را اندازه­گیری می­کنند.

به علاوه یافته­ها نشان داد که میزان مؤلفه­های بعد درون­سازمانی متغیر هوشمندی استراتژیک در حد بالاتر از میانگین قرار داد. در این بین، میزان هوشمندی اطلاعاتی نسبت به سایر مؤلفه­ها بیشتر بود. این یافته با نتایج مطالعه حسینی و همکاران (1391) مبنی بر اینکه گزارش کردند که هوشمندی منابع مالی و هوشمندی سیاسی از بالاترین هوشمندی برخوردار هستند، ناهمخوان است. این تفاوت در نتیجه می­تواند به چند عامل برگردد:

 نخست اینکه در مطالعه نام­برده مؤلفه­های ابعاد درون­سازمانی و برون­سازمانی متغیر هوشمندی استراتژیک به تفکیک اولویت­بندی نشده است و این یافته در ارتباط با اهمیت این مؤلفه در کنار هم است. این در حالی است که در تحقیق حاضر اهمیت هر یک از این مؤلفه­ها به تفکیک ابعاد هوشمندی استراتژیک بوده است.

دوم این که جامعه هدف متفاوت نیز می­تواند موجب چنین نتیجه­ای شده باشد. در تحقیق حسینی و همکاران (1391) از شرکت­های استفاده کننده از نرم­افزارهای هوشمندی کسب و کار استفاده شده، ولی در تحقیق حاضر جامعه آماری کارکنان ستادی وزارت ورزش و جوانان بودند.

در تبیین این یافته می­توان استنباط کرد که هوشمندی اطلاعاتی، فرایند گردآوری و سازماندهی، تجزیه و تحلیل، توزیع اطلاعات درون­سازمانی میان بخش­های سازمان و مدیریت و عمل به اطلاعات با رعایت اصول اخلاقی می­باشد (سابرینا و همکاران، 2012). در نتیجه، ضرورت وجود پایگاه­های اطلاعات داده­ و سیستم­های تحلیل و پردازش داده­ها در درون سازمان لازم و حیاتی است. کوین و بیل (2011) معتقدند که هوشمندی اطلاعاتی جزئی از مدیریت دانش کارا به گونه­ای اثربخش و یک الگوی کار مدیریتی با رواج فناوری های ارتباطی و قدرت دانش در سازمان است که امروزه، در حکم یک دارایی سازمانی به شمار می­آید.

سرانجام یافته­ها نشان داد که میزان مؤلفه­های بعد برون­سازمانی متغیر هوشمندی استراتژیک در حد بالاتر از میانگین قرار داد. در این بین، میزان هوشمندی مشتریان نسبت به سایر مؤلفه­ها بیشتر بود. این یافته با نتایج مطالعه حسینی و همکاران (1391) ناهمخوان است، چرا که بین نتایج گزارش شده از این تحقیق و تحقیق نام برده در زمینه اهمیت مؤلفه­های مذبور تفاوت وجود دارد.

در تبیین این یافته می­توان گفت که این هوشمندی نیازمندی­های جاری و آینده مشتریان و فرصت­های جدید و خلاقانه موجود را در تقسیم بازار ترسیم می­کند و تغییرات عمده نمایان کننده­ای را که در فرآیندهای بازاریابی و توزیع به وقوع می پیوندد، نشان می­دهد (بارنس، 2019). در این هوشمندی، به طور عمده اطلاعات مشتریان، تامین کنندگان، خریداران و توزیع کنندگان گردآوری و تجزیه و تحلیل می­شود. هوشمندی مشتریان تابعی از ارزش های مشتریان و سهامداران است که در این میان قدرت مالی نقش تعیین کننده­ای را در محیط های استراتژیک ایفا می­کند. به عبارت دیگر، هوشمندی مشتریان به مبادلات مشتریان کنونی و بالقوه، ویژگی­ها و اطلاعاتی شخصی آن­ها و تبادل اطلاعات و دانش و تمایلات فزاینده جامعه هدف اشاره دارد.

در مجموع، می­توان گفت که میزان هوشمندی استراتژیک از نگاه کارکنان ستادی وزارت ورزش و جوانان در سازمان متبوع­شان متوسط رو به بالاست. به عبارت دیگر، آن­ها اذعان داشتند که سطح هوشمندی استراتژیک در وزارت ورزش و جوانان در حد بالاتر از میانگین قرار دارد. همچنین، ابعاد درون­سازمانی و برون­سازمانی این متغیر و مؤلفه­های وابسته به این ابعاد نیز در وزارت ورزش و جوان به درستی پیاده­سازی می­شود.

براین اساس به وزارت ورزش و جوانان پیشنهاد می­شود این برنامه یعنی هوشمندی استراتژیک را در سایر سازمان­های وابسته به خود پیاده سازی کند، نقاط قوت و ضعف و منشأ آن را در زمینه هوشمندی استراتژیک شناسایی و تقویت نماید تا از این طریق تجزیه و تحلیل اطلاعات پیرامون خود را بهبود ببخشد و کارایی و اثربخشی خود را افزایش دهد.

  • منابع

    • حسینی، سید یعقوب؛ سلیمی­فرد، خداکرم و یدالهی، شهربانو. (1391). «طراحی مدلی برای اندازه­گیری هوشمندی استراتژیک سازمانی و اندازه­گیری میزان آن در بین شرکت­های استفاده کننده از نرم­افزارهای هوشمندی کسب و کار در ایران». پژوهش­های مدیریت منابع انسانی. دوره 2، شماره 1، صص: 21-43.
    • فرید فتحی، اکبر. (1397). «اولویت­بندی عوامل مؤثر بر هوشمندی استراتژیک در سازمان­های ورزشی با استفاده از روش AHP Fuzzy». همایش بین المللی پژوهشگاه تربیت ­بدنی، تهران.
      • Basile, G., Kaufmann, H. R., & Savastano, M. (2018). Revisiting complexity theory to achieve strategic intelligence”. International Journal of Foresight and Innovation Policy, 13(1-2), 57-70.
      • Barnes, A. (2019). “A confusion, not a system: the organizational evolution of strategic intelligence assessment in Canada, 1943 to 2003”. Intelligence and National Security, 34(4), 464-479.
      • Claudiu, C. S., Anderei, P., & Gabriela, P. M. (2011). “Internal environment analysis techniques”. Annals of Faculty of Economics, 1(2), 731-736.
      • Coyne, J. W., & Bell, P. (2011). “Strategic intelligence in law enforcement: a review”. Journal of Policing, Intelligence and Counter Terrorism, 6(1), 23-39.
      • Ding, L. (2009). “Analysis on the competitive intelligence in business management”. Second international symposium on information science and engineering (pp. 327-330). IEEE.
      • Fleisher, C. S., & Bensoussan, B. E. (2015). Business and competitive analysis: effective application of new and classic methods. FT Press
      • Esmaeili, M. R. (2014). “A Study on the effect of the strategic intelligence on decision making and strategic planning”. International Journal of Asian Social Science, 4(10), 1045-1061.
      • Fornell, C., & Larcker, D. F. (1981). “Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error”. Journal of marketing research, 18(1), 39-50.
      • Frishammar, J. (2002). “Characteristics in information processing approaches”. International Journal of Information Management, 22(2), 143-156.
      • Global Intelligence Alliance. (2011). “Marketing Intelligence in Global Organizations: Survey Finding in 2011”. http://www.globalintelligence.com.
      • Grigori, D., Casati, F., Castellanos, M., Dayal, U., Sayal, M., & Shan, M. C. (2004). “Business process intelligence”. Computers in industry, 53(3), 321-343.
      • Hutchings, R. (2018). “The Future of Strategic Intelligence”. Fletcher Sec. Rev., 5, 26.
      • Liebowitz, J. (2006). Strategic intelligence: business intelligence, competitive intelligence, and knowledge management. Auerbach Publications.
      • Mandel, D. R., & Barnes, A. (2014). “Accuracy of forecasts in strategic intelligence”. Proceedings of the National Academy of Sciences, 111(30), 10984-10989.
      • Mandel, D. (2019). “Systematic Monitoring of Forecasting Skill in Strategic Intelligence. Mandel, DR (accepted conditionally). Systematic monitoring of forecasting skill in strategic intelligence”. In DR Mandel (Ed.), Assessment and Communication of Uncertainty in Intelligence to Support Decision Making: Final Report of Research Task Group SAS-114. Brussels, Belgium: NATO Science an.
      • Marchand, D. (2007). “Leveraging what your company really knows: a process view of strategic intelligence”. In managing strategic intelligence: techniques and technologies (pp. 1-13). IGI Global.
      • Rausch, P., Sheta, A. F., & Ayesh, A. (Eds.). (2013). Business intelligence and performance management: theory, systems and industrial applications. Springer Science & Business Media.
      • Sabrina, B., Laïd, B., & Jean-Luc, M. (2012). “Towards an Information Intelligence and knowledge Management Process in the Context of Information Technologies”. Journal of Organizational Knowledge Management, 2012, 1.
      • Seitovirta, L. C. (2011). “The role of strategic intelligence services in corporate decision making”. Aalto University School of Economics.
      • Technavio. (2015). Global Business Intelligence Tools Market 2011-2015. www.technavio.com.
      • Tham, K. D. (2002). “Towards strategic intelligence with ontology based enterprise modelling and ABC”. Proceedings of the IBER Conference. Las Vegas, NV.
      • Ullman, J. B., & Bentler, P. M. (2003). “Structural equation modelling”. Handbook of psychology, 607-634.
      • Yadollah, A., Masome, B., Kamran, E., & Bahare, G. (2016). “Forecasts Indifference Organizational Departments of Youth and Sports Kermanshah Province through Strategic Intelligence Managers”. The Social Sciences, 11: 7088-7091.
      • Zhang, X., Majid, S., & Foo, S. (2012). “Chapter 6 Environmental Scanning—An Emerging Discipline for LIS Education”. In Library and Information Science Trends and Research: Asia-Oceania (pp. 125-147). Emerald Group Publishing Limited.