نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 کارشناس ارشد مدیریت ورزشی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی و عضو تیم ملی تیراندازی با کمان جمهوری اسلامی ایران، تهران، ایران
2 استادیار، گروه تربیت بدنی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران (نویسنده مسئول) E-mail: Doroudian1980@gmail.com
3 استادیار، گروه تربیت بدنی،واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
چکیده
تیر اندازی با کمان، ورزش ملی و مذهبی ایرانیان با تاریخچه ای کهن می باشد. الزام انجام این ورزش وجود و رعایت ایمنی است. هدف پژوهش حاضر، مقایسه وضعیت ایمنی و استاندارد اماکن ورزشی تیراندازی با کمان شهر تهران با استانداردهای بین المللی است. این تحقیق توصیفی- کاربردی است. جامعه آماری آن کلیه اماکن ورزشی تیراندازی با کمان شهر تهران بود که به علت کوچک بودن جامعه آماری، 16 نمونه به صورت کل شمار بررسی گردید. ارزیابی به وسیله یک چک لیست محقق ساخته که براساس قوانین و استانداردهای فدراسیون جهانی مربوطه تهیه شد، صورت گرفت. در این چک لیست، 27 شاخص ارزیابی گردید. روایی چک لیست طبق نظر اساتید مورد تایید و پایایی آن بالاتر از 9/0 به دست آمد. جمع آوری داده ها یک ماه به طول انجامید. تحلیل داده ها به وسیله نرم افزار spss و آزمون فریدمن صورت گرفت. میانگین نظری این تحقیق 3 و 27 شاخص شناسایی ارزیابی گردید.
نتایج این تحقیق نشان داد که از این 27 شاخص، 19 شاخص پایین تر از میانگین نظری و در وضعیت ضعیف و خیلی ضعیف و 8 شاخص در وضعیت بالاتر از میانگین نظری و در وضعیت خوب و خیلی خوب و عالی قرار دارند. در مجموع، اماکن ورزشی تیراندازی با کمان شهر تهران در وضعیت ضعیفی هستند و با استاندارد های ورلد آرچری و جی بی آرچی فاصله زیادی دارند. امید است از چک لیست این پژوهش برای ارزیابی و استانداردسازی اماکن ورزشی این رشته استفاده کاربردی به عمل آید.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Comparison the Safety and Standard of Archery Facilities in the City of Tehran with International Standards
نویسندگان [English]
- MohammadSadegh Kaboodani 1
- Ali Asghar Doroudian 2
- Shiva Azad Fada 3
1 Master Degreein Sport Management, North Tehran Branch, Islamic Azad University,Tehran, Iran
2 Ph.D., Assistant Professor, Physical Education Department, North Tehran Branch, Islamic Azad University,Tehran, Iran
3 Ph.D., Assistant Professor, Physical Education Department, North Tehran Branch, Islamic Azad University,Tehran, Iran
چکیده [English]
Shooting with an Iranian national and religious sport bat, with an ancient history, is a requirement for this sport to be safe and observant. The study is to compare the safety and standard of shooting places of archery in Tehran with international standards. This descriptive study is applicable. The statistical population was all shooting places of archery in Tehran. Due to the small size of the statistical population, 16 samples were examined in total. The evaluation was carried out by a researcher-made checklist, prepared in accordance with the rules and standards of the relevant international federation. In this checklist, 27 indicators were evaluated. The validity of the checklist was confirmed by the professors and its reliability was above 0/9. Data collection lasted one month, which was suitable for this study. Data analysis was done by SPSS software and Friedman test. The theoretical mean of this research was evaluated by 3 and 27 indicators of identification.
The results of this study showed that among these 27 indicators, 19 are below the theoretical average and in a weak or very weak position, and 8 indicators are above the theoretical average and in a good or very good position. Also, sports venues in shooting places of Tehran is in a poor condition and far from the World Archery and JBRC Governorates. It is hoped that the checklist will be used to evaluate and standardize the sports venues of this field.
کلیدواژه‌ها [English]
- Key Words: Sports Facilities
- Safety and Archery
مقایسه وضعیت ایمنی و استاندارد اماکن ورزشی تیراندازی با کمان شهر تهران با استانداردهای بین المللی
محمدصادق کبودانی[1]
علی اصغر درودیان[2]
شیوا آزاد فدا[3]
تاریخ دریافت مقاله: 7/2/1398
تاریخ پذیرش مقاله:28/3/1398
مقدمه
ورزش، سلامتی و تندرستی سه نام همراه با یکدیگر هستند. در ورزش وجود محیطی سالم، پاکیزه و بدون آلودگی از اهمیت زیادی برخوردار می باشد (رمضانی، 1394). ورزش به دلیل آثار مثبت آن، به خصوص در مراکز آموزشی و دانشگاهی روز به روز در حال گسترش است، ولی آسیب های وارده بر ورزشکاران و تماشاچیان به دلایل ایمنی و امنیتی سبب تحمیل میلیاردها دلار هزینه اضافی به باشگاه می گردد که به عقیده محققان یکی از موانع حضور افراد در میادین ورزشی می باشد (سپهری و همکاران، 1396). نحوه چینش وسایل و تجهیزات ورزشی و استاندارد بالای آنها، سهم زیادی در پیشگیری از آسیب های ورزشی دارد. هر رشته ورزشی تجهیزات خاص خود را داراست که استانداردهای مورد نیاز آن توسط فدراسیون جهانی تعیین می گردد. بی شک، هر چه استانداردها بیشتر رعایت شود، احتمال بروز و آسیب در عرصه ورزش کاهش می یابد؛ در واقع باید جنبه های خاص ایمنی در اماکن ورزشی که شامل فرار اضطراری، کمک های اولیه و ایمن سازی میسرهای دسترسی است، مد نظر قرار گیرد (رمضانی، 1394). وجود حوادث ناشی از فعالیت های ورزشی، سوانح محیطی، ارتکاب جرایم علیه ورزشکاران و مربیان، مجازات ها و محرومیت ها ی موجود در این عرصه، آسیب ها و مصدومیت هایی که بر پیکره جامعه ورزشی وارد می شود، نشان از عدم اطلاع و نبود یا کمبود امکانات و تجهیزات استاندارد و ایمن دارد (فتح نژاد، 1393). در عصر حاضر، مهاجرت به شهرها و جمعیت انسان در حال افزایش می باشد. پس اماکن ورزشی ایمن و بهداشتی به شدت مورد نیاز است تا بتواند پاسخگوی نیاز های مراجعه کنندگان در رویدادهای ورزشی باشد (حجی پور و اسدی1396). از سوی دیگر، محیط در مشارکت و جذب افراد به ورزش نقش بسزایی دارد، زیرا بسیاری از ورزش ها امکانات و تسهیلات خاص خود را نیاز دارند که اگر این اماکن خاص در جوار امکانات مناسب باشند، مشتریان می توانند از خدمات بیشتری بهره مند گردند(هاردی و همکاران[4]، 2014).
تیراندازی با کمان[5] توسط انسان های اولیه برای تامین غذا و حفاظت از خود کشف و مورد استفاده قرار گرفته است (شادمانی، 1396). کمان یک وسیله بسیار مهم است که بسیاری از مورخان آن را به اندازه اختراع چرخ و کشف آتش حیاتی می دانند (وهاب زاده، 1386). تجهیزات تیراندازی با کمان به دست آمده در کاوشگری های باستانی، تقریبا مربوط به 17 قرن قبل از میلاد می باشند (گریوزند[6]، 2016). ایرانیان، مخترع کمان برای گذران زندگی و بهبود وضعیت خود بودند (شادمانی، 1396). تاریخچه غنی تیراندازی با کمان در المپیک نشانگر اهمیت این ورزش می باشد (وزارت آموزش و پرورش آلاباما[7]، 2006). تیراندازی با کمان از ورزش های توصیه شده پیامبر گرامی اسلام (ص) می باشد: «هرکس تیراندازی بداند و آن را ترک کند، یکی از نعمت های خداوند را ترک کرده است» (شادمانی، 1396)- زیرا تیراندازی با کمان مزایای روحی، فیزیکی و اجتماعی زیادی دارد (همان). همه باشگاه های این رشته وضعیت یکسان ندارند و از نظر اندازه، اهداف کاربردی و فرهنگ با یکدیگر متفاوت اند. باشگاه هایی می توانند توسعه یابند و پیشرفت کنند که به مسابقات سطح بالا راه یابند و موفقیت کسب کنند و امکانات مناسب و استاندارد و مربی کارآزموده و حرفه ای داشته باشند (جی بی آرچری[8]،2014). زمین تیراندازی با کمان با بسیاری از زمین ها ی ورزشی نظیر فوتبال، راگبی، کریکت، لاکراس و دو و میدانی سازگار می باشد و جهت گیری مناسب در این گونه زمین ها بستگی به شرایط دارد. برای تیراندازی با کمان خارج از سالن می توان از زمین های چند منظوره یا زمین فوتبال، راگبی و گلف نیز به شرط فراهم کردن شرایط ایمنی مناسب استفاده کرد (جی بی آرچری، 2013).
برخی از توصیه ها در مورد اماکن و تجهیزات ورزشی عبارت اند از: استفاده از کف پوش های مناسب و استاندارد در سالن و فضای روباز، سیستم های گرمایش و سرمایش و تهویه و برق مناسب و با کیفیت و دور از دسترس عموم، استفاده از ضربه گیرها و محافظت های تخصصی برای دیوارها و ستون ها و پله ها، استفاده از مربیان رسمی فدراسیون و با صلاحیت، رعایت حریم های ایمنی در زمین های ورزشی، رسیدگی به بیمه حوادث، بیمه ورزشی و بیمه مسئولیت مدنی، کنترل روزانه اماکن ورزشی برای اطمینان از وجود ایمنی لازم و شناسایی نواقص و رفع آنها و ممنوعیت فعالیت ورزشی در اماکن آسیب زننده (فتح نژاد، 1393). همجواری های مناسب و همجواری های نامناسب و مواردی از این قبیل نیز باید مد نظر قرار گیرد (شعبانی مقدم، 1396). ایمنی در تیراندازی با کمان بسیار ساده می باشد و با عقل سلیم به راحتی امکان پذیر است (جی بی آرچری، 2013). در زمین بازی تیراندازی با کمان باید حریم ایمنی لازم در پشت سیبل و دو طرف آن وجود داشته باشد. محل های سکونت، خوابگاه ها، مکان های پرتردد، پارکینگ ها و سایر قسمت ها نباید در معرض تهدید تیرها باشند(گریوزند، 2016). کمان ها و تیرهایی که توسط کمانداران استفاده می شود باید ایمن و استاندارد باشند و این وظیفه مسئولان اماکن ورزشی است که افراد را آگاه کنند (جی بی آرچری، 2013 ). یکی از مسئولیت های تیراندازان، استفاده از تجهیزات مورد تایید فدراسیون جهانی[9] می باشد(ورلد آرچری[10]، 2016).
در ایران پیرامون اماکن ورزشی تیراندازی با کمان و استانداردهای مرتبط با آن تحقیقی صورت نگرفته است. به دلیل اینکه بیشتر باشگاه های فعال در این رشته، در اماکن ورزشی چند منظوره مستقر می باشند، در این تحقیق از تحقیقاتی که برای بررسی وضعیت ایمنی و استاندارد سایر ورزش ها صورت گرفته، استفاده شده است.
مومنی و بیانی سیس(1396) در تحقیقی با عنوان «ارزیابی اهمیت اماکن و تاسیسات ورزشی و ارائه راه کارهایی در جهت بهبود فضاهای ورزشی» دریافتند که مکان یابی درست و رعایت استانداردها و مقررات ورزشی در کارایی این اماکن موثر می باشد و حرکتی در راستای مدیریت بحران و خطر و بهبود این فضاها می باشد. لذا مدیران و متولیان ورزشی باید برای رسیدن به اهداف ایمنی، برنامه ریزی های اصولی را مد نظر قرار دهند. سپهری و همکاران (1396) تحقیقی را با عنوان «مقایسه رابطه ایمنی فضاهای ورزشی با آسیب دیدگی دانش آموزان» انجام دادند که نتایج نشان داد از بین مولفه های ایمنی فضاهای ورزشی، دو مولفه ایمنی زمین ورزشی و ایمنی حریم ها با میزان آسیب دیدگی دانش آموزان ارتباط معنی دار داشتند. وارد[11] (2012) در تحقیقی با عنوان «فن ایمنی در اماکن ورزشی » دریافت که بروز حادثه در سراسر جهان هنگام استفاده از اماکن ورزشی رخ می دهد.و مشتریان و مسئولان توصیه هایی برای نصب ابزار و ایجاد ایمنی لازم در اماکن ورزشی به مدیران پیشنهاد کرده اند. به عقیده مدیران ورزشگاه ها، تعدادی از این صدمات ناشی از قوانین بازی هاست و برای جلوگیری از بروز حوادث، آگاهی کاربران این اماکن در مورد حفظ حریم های ایمنی وخطراتی که آنان را تهدید می کند بسیار موثر است. ایجاد شرایط ایمن، وظیفه اصلی مدیران ورزشی می باشد، ولی کاربران این اماکن نیز باید مسئولیت رعایت بخشی از ایمنی را بپذیرند. چیلتون[12](2005) نیز در تحقیق خود از سال2000 تا 2004 در آمریکا برای مقایسه سطح ایمنی تیراندازی با کمان نسبت به سایر رشته های ورزشی دریافت که تیراندازی با کمان، یکی از ایمن ترین و کم آسیب ترین رشته های ورزشی می باشد و بعد از تنیس روی میز و بدمینتون و بولینگ در رده چهارم، از نظر امنیت قرار دارد.
این تحقیق با هدف مقایسه وضعیت ایمنی و استاندارد اماکن ورزشی تیراندازی با کمان استان تهران با استانداردهای بین المللی انجام گرفت. ورزش تیراندازی با کمان در صورتی که در یک محیط ایمن به همراه وسایل استاندارد انجام شود، مزایای ورزش را به دنبال دارد و در صورت نبود یا ضعف یک شاخص ایمنی، آسیب جانی آن جبران ناپذیر می باشد. از طرف دیگر، سطح استاندارد تجهیزات و سایت این رشته ورزشی بر عملکرد ورزشکار بسیار تاثیرگذار است و وجود استانداردهای این رشته برای آمادگی ورزشکاران برای حضور در عرصه جهانی بسیار ضروری می باشد. لذا بررسی اماکن ورزشی که این رشته در آن برگزار می شود امری ضروری به نظر می آید. با این حال، یک چک لیست واحد و منسجم برای بررسی در دست نبود و استانداردهای مورد نظر در قالب کتب موجود بودند. از این رو، محقق در پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به این سوال اساسی بود:
استانداردهای ایمنی و فنی اماکن و تجهیزات تیراندازی با کمان استان تهران براساس استانداردهای جهانی دارای چه وضعیتی می باشد و فاصله آن با استانداردهای جهانی تا چه اندازه می باشد؟
روش شناسی پژوهش
پژوهش حاضر به لحاظ روش، توصیفی و به لحاظ هدف، کاربردی و به لحاظ روش گردآوری دادهها از نوع میدانی می باشد. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه اماکن ورزشی تیراندازی با کمان استان تهران (داخل و خارج از سالن) می باشد که طبق آمار هیئت تیراندازی با کمان استان تهران در سال 1396، 16 باشگاه فعال در استان تهران وجود داشت. روش نمونه گیری به علت کوچک بودن جامعه آماری، روش کل شمار بود. و همه 16 زمین تیراندازی با کمان بررسی گردید. در راهبرد کل شمار، تمام افراد جامعه آماری مورد مراجعه، پرسش و بررسی قرار می گیرند(حافظ نیا، 1395). ابزار گردآوری داده ها در این پژوهش، چک لیست می باشد که به منظور ارزیابی اماکن ورزشی تیر اندازی با کمان استان تهران تهیه گردید. در این چک لیست 27 شاخص شناسایی شد که هر یک از این شاخص ها دارای مولفه هایی بودند و برای ارزیابی هر یک از این مولفه ها پنج سطح عالی، خوب، متوسط، ضعیف و خیلی ضعیف تعیین گردید. در این چک لیست شاخص سلامت (3 مولفه)، استاندارد فواصل داخل زمین(11 مولفه)، ایمنی زمین(12 مولفه)، موانع حفاظتی( 13 مولفه)، ورودی ها و خروجی ها(3 مولفه)، خطوط(7 مولفه)، سیستم صوتی(3 مولفه)، شرایط زمین برای تیرانداز ویلچری (3 مولفه)، ایمنی تیرانداز(9 مولفه)، تبروکمان ها(11 مولفه)، زه کمان ها(3 مولفه)، تیر(5 مولفه)، فیس (هدف )( 4 مولفه)، سیبل ( 5 مولفه)، چیدمان سیبل(4 مولفه)، پایه سیبل ها (3 مولفه)، پرچم بالای سیبل (3 مولفه)، مشخصات ویلچر تیرانداز (6 مولفه)، صندلی تماشاچیان (4 مولفه)، رفاه (5 مولفه)، رختکن(4 مولفه)، سرویس بهداشتی(10 مولفه)، فضاهای جانبی(4 مولفه)، فوریت های پزشکی(8 مولفه)، ایمنی از حریق(6 مولفه)، کاربری(3 مولفه) و جهت ساخت(1 مولفه) مورد ارزیابی قرار گرفت. این چک لیست توسط محقق با استفاده از منابع و کتاب های معتبر داخلی و خارجی ساخته شد و پس از اطمینان از روایی و پایایی آن، توسط محقق تکمیل گردید. روایی چک لیست توسط ده نفر از اساتید و متخصصان مربوطه مورد تایید قرار گرفت. پایایی چک لیست توسط آلفای کرونباخ بالا تر از 9/0تعیین شد. به منظور سازمان دادن، خلاصه کردن و توصیف اندازه های نمونه از آمار توصیفی (فراوانی، درصد، میانگین و انحراف معیار) استفاده شد و به منظور آزمون فرض های آماری با پیش فرض نرمالیته توزیع داده ها از آزمون فریدمن جهت اولویت بندی استفاده شد. آزمون فریدمن، یک آزمون ناپارامتری است که برای مقایسه سه یا بیش از سه گروه وابسته که حداقل در سطح رتبه ای اندازه گیری می شوند، مورد استفاده قرار می گیرد. این آزمون می تواند در مورد داده های پیوسته (فاصله ای یا نسبی) نیز به کاربرده شود، اما در هنگام محاسبه این داده ها نیز رتبه بندی آن ها مدنظر قرار می گیرد. آزمون فریدمن معادل ناپارامتری آزمون F وابسته در تحلیل واریانس اندازه های تکراری است. در این حالت برای اجرای تحلیل واریانس داده های تکرار شده ضرورتی به وجود فرضیاتی مانند نرمال بودن توزیع، برابری واریانس ها و پیوسته بودن مقیاس وجود ندارد. بنابراین در تحلیل واریانس اندازه های تکراری چنانچه یک یا همه فرضیات ابتدایی مذکور رد شوند، از آزمون فریدمن استفاده می شود. لازم به ذکر است در این پژوهش از نرم افزار اس پی اس اس[13] نسخه 23 جهت تجزیه و تحلیل داده ها استفاده گردید.
یافته های پژوهش
در این پژوهش پس از تهیه چک لیست و تعیین شاخص ها، محقق در 16 باشگاه شناسایی شده حضور یافت و اطلاعات چک لیست را تکمیل نمود. سپس با نرم افزار اس پی اس اس، نمودارها و جداول مربوط به 27 شاخص ترسیم گردید که برخی از آنها عبارت اند از:
جدول 1: میانگین استاندارد فواصل زمین
|
استاندارد جهانی |
میانگین نظری |
میانگین |
انحراف معیار |
MAX |
MIN |
|
حد اقل فضا 80*90 |
3 |
73/1 |
38701/1 |
5 |
1 |
|
حداکثر فضا240*125 |
3 |
1 |
00000/0 |
1 |
1 |
|
حد اقل فضا 75/113*62/73 |
3 |
13/1 |
51640/1 |
3 |
1 |
|
حداکثراختلاف 30 و50 متر |
3 |
26/4 |
53375/1 |
5 |
1 |
|
حداکثراختلاف در60و70و90 |
3 |
06/2 |
42759/1 |
5 |
1 |
|
وجود فاصله 30 |
3 |
5 |
00000/0 |
5 |
5 |
|
وجود فاصله 50 |
3 |
93/3 |
83095/1 |
5 |
1 |
|
وجود فاصله 60 |
3 |
13/3 |
06559/2 |
5 |
1 |
|
وجود فاصله 70 |
3 |
13/3 |
06559/2 |
5 |
1 |
|
وجود فاصله 90 |
3 |
13/1 |
51640/0 |
3 |
1 |
|
زمین مربع شکل |
3 |
73/2 |
79751/1 |
5 |
1 |
جدول 1 وضعیت میانگین استاندارد فواصل زمین را نشان می دهد که وجود فاصله 30 متر دارای بیشترین میانگین با مقدار 5 می باشد. مولفه وجود حداکثر فضا240*125متر دارای کم ترین میانگین با مقدار 1 می باشد. در این شاخص، میانگین 2 تای آن بالاتراز میانگین نظری و 9 تای آن پایین تر از میانگین نظری می باشد.
جدول2: بررسی میا نگین ایمنی زمین
|
استاندارد جهانی |
میانگین نظری |
میانگین |
انحراف معیار |
MAX |
MIN |
|
پشت هدف |
3 |
4667/2 |
7265/1 |
5 |
1 |
|
تضاد رنگ زمین با خطوط |
3 |
40/4 |
4040/1 |
5 |
1 |
|
زمین فاقد سطح براق و لغزنده |
3 |
5 |
00000/0 |
5 |
5 |
|
زمین صاف وشیب مناسب |
3 |
4667/4 |
91548/0 |
5 |
2 |
|
سطح یکسان چمن |
3 |
5333/2 |
8847/1 |
5 |
1 |
|
حد اکثرارتفاع 5سانتی مترچمن ها |
3 |
1333/2 |
8073/1 |
5 |
1 |
|
شیب مناسب عبور آب |
3 |
9333/1 |
5337/1 |
5 |
1 |
|
تعبیه آبراه |
3 |
4667/1 |
2459/1 |
5 |
1 |
|
ممنوعیت تماشاچی برای رفت و آمد و حضور در پشت سیبل |
3 |
5333/3 |
8847/1 |
5 |
1 |
|
تکنولوژی خودکار برای مناطق دارای ریسک زیاد |
3 |
0667/1 |
2582/0 |
2 |
1 |
|
سایه بان محکم |
3 |
40/3 |
0283/2 |
5 |
1 |
جدول 2 میانگین ایمنی زمین را نشان می دهد، که مولفه تکنولوژی خودکار برای مناطق دارای ریسک زیاد با میانگین، 0667/1دارای کم ترین میانگین و مولفه زمین فاقد سطح براق و لغزنده با میانگین 5 دارای بیشترین مقدار میانگین می باشد. در این شاخص، میانگین3 تای آن بالاتراز میانگین نظری و 8 تای آن پایین تر از میانگین نظری می باشد.
جدول 3: میانگین موانع
|
استاندارد جهانی |
میانگین نظری |
میانگین |
انحراف معیار |
MAX |
MIN |
|
پشت سیبل حریم ایمن موجود می باشد |
3 |
1333/4 |
2459/1 |
5 |
2 |
|
حداقل 10مترپشت سیبل |
3 |
80/4 |
6987/1 |
5 |
1 |
|
حداقل 10مترازانتظار |
3 |
80/1 |
2649/1 |
5 |
1 |
|
در30متر حاشیه 13متر |
3 |
60/1 |
8280/0 |
4 |
1 |
|
حداقل 20متردورتراز گوشه های سیبل |
3 |
1333/1 |
5164/0 |
3 |
1 |
|
10متراز گوشه های خط آتش |
3 |
2667/1 |
0328/1 |
5 |
1 |
|
مسرایمن حداقل 10مترازخط سیبل |
3 |
0667/2 |
7099/1 |
5 |
1 |
|
دستگاه تایمر در30متری |
3 |
4667/1 |
2459/1 |
5 |
1 |
|
استفاده از بوق و...برای هماهنگی |
3 |
3333/2 |
6761/1 |
5 |
1 |
|
حصارموجود |
3 |
7333/4 |
5936/0 |
5 |
3 |
|
ارتفاع حصار |
3 |
40/2 |
6818/1 |
5 |
1 |
جدول 3 میانگین موانع اطراف زمین را نشان می دهد که مولفه وجود حداقل 20متر دورتر از گوشه های سیبل با میانگین 1333/1 دارای کم ترین میانگین و مولفه وجود حداقل 10مترپشت سیبل با میانگین 80/4 دارای بیشترین مقدار می باشد. در این شاخص، میانگین 3 تای آن بالاتراز میانگین نظری و8 تای آن پایین تر از میانگین نظری می باشد.
جدول 4: میانگین خطوط
|
استاندارد جهانی |
میانگین نظری |
میانگین |
انحراف معیار |
MAX |
MIN |
|
رنگ روشن |
3 |
1333/4 |
40746/1 |
5 |
1 |
|
خط 3متر |
3 |
5333/1 |
40746/1 |
5 |
1 |
|
خط انتظار |
3 |
3333/2 |
75933/1 |
5 |
1 |
|
حداکثراختلاف30و50، 15سانت |
3 |
40/4 |
40408/1 |
5 |
1 |
|
حداکثراختلاف70و90 30سانت |
3 |
2667/2 |
43759/1 |
5 |
1 |
|
ضخامت خط کشی |
3 |
40/3 |
35225/1 |
5 |
1 |
|
حد اقل محدوده تماشاگر |
3 |
80/2 |
82052/1 |
5 |
1 |
جدول4 میانگین خطوط مختلف زمین را نشان می دهد که میانگین مولفه خط 3 متر با میانگین 5333/1 دارای کم ترین و مولفه حداکثراختلاف30و50، 15سانت دارای بیشترین مقدار 40/4 می باشد. در این شاخص میانگین 3 تای آن بالاتر از میانگین نظری و میانگین 4 تای آن پایین تر از میانگین نظری می باشد.
جدول 5: میانگین تیروکمان ها
|
استاندارد جهانی |
میانگین نظری |
میانگین |
انحراف معیار |
MAX |
MIN |
|
قبضه |
3 |
5 |
0000/0 |
5 |
5 |
|
سایت |
3 |
5 |
0000/0 |
5 |
5 |
|
استابلایزر |
3 |
7333/4 |
03280/1 |
5 |
1 |
|
تجهیزات الکترونیکی |
3 |
5 |
0000/0 |
5 |
5 |
|
نگه داشتن کمان |
3 |
5 |
0000/0 |
5 |
5 |
|
پین سایت |
3 |
5 |
0000/0 |
5 |
5 |
|
حد اکثر برآمدگی 5سانت |
3 |
5 |
0000/0 |
5 |
5 |
|
محل رست تاگلوگاه |
3 |
5 |
0000/0 |
5 |
5 |
|
حداکثر15سانت بیشتراز برآمدگی |
3 |
5 |
0000/0 |
5 |
5 |
|
پونداژکامپوند |
3 |
5 |
0000/0 |
5 |
5 |
|
لانچرتا گلوگاه 6سانت |
3 |
5 |
0000/0 |
5 |
5 |
جدول5 میانگین تیروکمان ها را نشان می دهد. در این شاخص که دارای 11 مولفه است، میانگین 10 مولفه دارای بیشترین مقدار میانگین با مقدار 5 می باشد و فقط میانگین مولفه استابلایزر به مقدار 7333/4 است. در این شاخص میانگین همه آن بالاتر از میانگین نظری می باشد.
جدول 6: میانگین تیر
|
استاندارد جهانی |
میانگین نظری |
میانگین |
انحراف معیار |
MAX |
|
|
|
قطرمناسب تیرها |
3 |
9333/4 |
25820/0 |
5 |
4 |
|
|
سرتیر فلزی |
3 |
5 |
0000/0 |
5 |
5 |
|
|
طول یکسان تیر ها |
3 |
8667/4 |
51640/0 |
5 |
3 |
|
|
محکم بودن سر تیر و ناک روی شفت |
3 |
5 |
0000/0 |
5 |
5 |
|
|
یکسان و یک رنگ بودن تیر ها |
3 |
5 |
0000/0 |
5 |
5 |
جدول 6 میانگین تیر را نشان می دهد. در بین این پنج مولفه سه تا آن دارای حداکثر میانگین یعنی 5 می باشند و مولفه طول یکسان تیر ها دارای کم ترین میانگین با مقدار 8667/4 است. در این شاخص میانگین همه آنها بالاتر از میانگین نظری می باشد.
جدول 7: میانگین کل سوالات
|
استاندارد جهانی |
میانگین نظری |
میانگین |
انحراف معیار |
MAX |
MIN |
|
سلامت |
3 |
5 |
0000/0 |
5 |
5 |
|
استاندارد فواصل |
3 |
6606/2 |
87701/0 |
27/4 |
45/1 |
|
ایمنی زمین |
3 |
9455/2 |
57987/0 |
91/3 |
2 |
|
موانع |
3 |
3394/2 |
71455/0 |
36/4 |
45/1 |
|
ورودی ها وخروجی ها |
3 |
8444/4 |
37515/0 |
5 |
67/3 |
|
خطوط |
3 |
9810/2 |
65213/0 |
29/4 |
86/1 |
|
سیستم صوتی |
3 |
7778/2 |
88000/1 |
5 |
1 |
|
زمین ویلچری |
3 |
9333/2 |
58965/1 |
5 |
1 |
|
ایمنی تیرانداز |
3 |
1600/2 |
56290/0 |
80/3 |
70/1 |
|
کمان ها |
3 |
9758/4 |
09389/0 |
5 |
64/4 |
|
زه |
3 |
8667/4 |
35187/0 |
5 |
4 |
|
تیر |
3 |
9600/4 |
15492/0 |
5 |
40/4 |
|
هدف |
3 |
3667/4 |
74921/0 |
5 |
3 |
|
فوم |
3 |
3600/4 |
33123/0 |
5 |
20/4 |
|
چیدمان |
3 |
5667/3 |
89874/0 |
75/4 |
2 |
|
پایه سیبل |
3 |
0667/4 |
78881/0 |
5 |
33/2 |
|
پرچم |
3 |
2667/1 |
03280/1 |
5 |
1 |
|
ویلچر |
3 |
3333/2 |
95180/1 |
5 |
1 |
|
صندلی تماشاچیان |
3 |
8133/1 |
06762/1 |
40/4 |
1 |
|
رفاه |
3 |
8267/3 |
18531/1 |
5 |
60/1 |
|
رختکن |
3 |
0667/1 |
14840/0 |
50/1 |
1 |
|
سرویس بهداشتی |
3 |
1867/3 |
21412/1 |
60/4 |
1 |
|
فضای جانبی |
3 |
8167/2 |
96578/0 |
50/4 |
1 |
|
فوریت های پزشکی |
3 |
6167/2 |
43932/0 |
63/3 |
2 |
|
ایمنی از حریق |
3 |
0556/1 |
17442/0 |
67/1 |
1 |
|
جهت ساخت |
3 |
4000/3 |
99735/0 |
5 |
33/2 |
|
کاربری |
3 |
7778/3 |
02837/2 |
5 |
1 |
جدول7 ، میانگین کل 27 شاخص چک لیست را نشان می دهد. در وضعیت کل سوالات نمونه میانگین 8 مولفه بالاتراز میانگین نظری می باشد و میانگین 19تای آنها پایین تر از میانگین نظری می باشد.
شکل1: نمودار میانگین کل شاخص ها
شکل 1 نمودار میانگین جدول 7 می باشد که وضعیت شاخص ها در نمودار را نشان می دهد .شاخص سلامت با میانگین 5 دارای بیش ترین مقدار و شاخص ایمنی از حریق با مقدار میانگین 0556/1 دارای کم ترین مقدار است.
جدول8: نتایج آزمون فریدمن برای وضعیت میانگین داده ها
|
شاخص |
میانگین رتبه |
رتبه |
Chi-square |
سطح معناداری(sig) |
درجه آزادی |
|
سلامت |
30/23 |
1 |
733/251 |
000/0 |
26 |
|
کمان ها |
23/23 |
2 |
|||
|
تیر |
1/23 |
3 |
|||
|
زه |
6/22 |
4 |
|||
|
ورودی وخروجی |
97/21 |
5 |
|||
|
فیس |
9/19 |
6 |
|||
|
سیبل (فوم) |
67/18 |
7 |
|||
|
پایه سیبل |
9/17 |
8 |
|||
|
رفاه |
73/16 |
9 |
|||
|
جهت ساخت |
17/15 |
10 |
|||
|
چیدمان سیبل ها (زمین) |
67/14 |
11 |
|||
|
زمین برای تیرانداز ویلچری |
77/12 |
12 |
|||
|
سرویس بهداشتی |
77/12 |
13 |
|||
|
خطوط |
37/12 |
14 |
|||
|
ایمنی زمین |
07/12 |
15 |
|||
|
سیستم صوتی |
47/11 |
16 |
|||
|
فضای جانبی |
87/10 |
17 |
|||
|
استاندارد داخل زمین |
83/10 |
18 |
|||
|
فوریت های پزشکی |
53/10 |
19 |
|||
|
ویلچرتیرانداز |
7/9 |
20 |
|||
|
موانع حفاظتی |
4/9 |
21 |
|||
|
ایمنی تیرانداز |
97/8 |
22 |
|||
|
صندلی تماشاچیان |
53/6 |
23 |
|||
|
پرپم ها |
37/4 |
24 |
|||
|
کاربری |
53/3 |
25 |
|||
|
رختکن ها |
7778/3 |
26 |
|||
|
ایمنی از حریق |
53/3 |
27 |
جدول 8 شاخص های موجود را از نظر سطح استاندارد که از افزایش به کاهش رتبه بندی شده است، نشان می دهد. شاخص سلامت با میانگین رتبه 30/23 در رتبه اول و شاخص ایمنی از حریق با میانگین رتبه 53/3 در رتبه آخر یعنی 27 قرار دارد.
شکل2: نمودار آزمون فریدمن
شکل 2 نمودار حاصل از جدول 8 می باشد. در این نمودار سه شاخص اول به ترتیب سلامت، کمان ها و تیر می باشند و سه شاخص آخر به ترتیب کاربری ، رختکن ها و ایمنی از حریق هستند.
میانگین شاخص های وضعیت سلامت باشگاه های تیر اندازی با کمان، وضعیت نوع کاربری، وضعیت ورودی وخروجی، وضعیت سیستم صوتی، شرایط زمین برای تیرانداز ویلچری، وضعیت ایمنی تیرانداز، وضعیت زه کمان ها، وضعیت فیس (هدف)، وضعیت سیبل، وضعیت چیدمان سیبل، وضعیت پایه سیبل ها، وضعیت پرچم بالای سیبل، وضعیت ویلچر تیرانداز، وضعیت صندلی تماشاچیان، وضعیت رفاه، وضعیت رختکن، وضعیت سرویس بهداشتی، وضعیت فضای جانبی، وضعیت فوریت های پزشکی، وضعیت ایمنی از حریق نیز اندازه گیری و جداول آن ترسیم گردید که به علت محدودیت صفحات مقاله حدف گردید، ولی در قسمت بحث و بررسی به آنها پرداخته می شود.
بحث و نتیجه گیری
در ورزش تیر اندازی با کمان نیز باید مانند سایر ورزش ها، شرایط مناسب برای حضور علاقه مندان مهیا باشد(بیگلن، 2015). تیر اندازی با کمان نیاز به یک مکان برگزاری برای آموزش، تمرین و مسابقه دارد به خصوص که این ورزش با آسیب و خطر نیز همراه است. در واقع کمبود امکانات و تجهیزات ورزشی، صدمات روحی و جسمی غیر قابل جبرانی برای کل جامعه دارد (سپتیان، 2017). اگرعوامل خطرساز شناسایی و برطرف گردد، باعث کاهش صدمات و خسارات و از نظر روانی موجب افزایش مشارکت افراد، شادابی و بهره وری از توان جسمانی و فکری آینده سازان می شود (شادمانی، 1396). از این رو، تحقیق حاضر با هدف مقایسه وضعیت ایمنی و استاندارد اماکن ورزشی تیراندازی با کمان شهر تهران با استانداردهای بین المللی موجود انجام شد که پس از تهیه یک چک لیست با استفاده از منابع معتبر داخلی و خارجی، محقق در باشگاه های استعلام شده از هیئت تیراندازی با کمان استان تهران، حضور یافت و اطلاعات مورد نیاز را جمع آوری نمود. سپس داده ها با نرم افزار اس. پی. اس. اس. مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت. از آزمون فریدمن به منظور بررسی وضعیت استانداردها بهره گیری شد. در واقع برای مشخص شدن میزان رعایت استانداردها، به هریک از شاخص ها به وسیله میانگین ها رتبه داده شد. رتبه اول مربوط به رعایت مولفه های سلامت در باشگاه ها بود.. وضعیت تیروکمان ها در رتبه دوم، تیر رتبه سوم، زه رتبه چهارم، ورودی وخروجی رتبه پنجم، دوربین رتبه ششم، فیس ها (هدف ها) رتبه هفتم، فوم رتبه هشتم، پایه سیبل ها رتبه نهم، میزان رفاه در ورزشگاه رتبه دهم، مناسب بودن جهت ساخت رتبه یازدهم، چیدمان زمین رتبه دوازدهم، مناسب بودن زمین برای تیر اندازان ویلچری رتبه سیزدهم، سرویس بهداشتی رتبه چهاردهم، خطوط زمین رتبه پانزدهم، ایمنی زمین رتبه شانزدهم، سیستم صوتی رتبه هفدهم، فضای جانبی رتبه هجدهم، فواصل استاندارد رتبه نوزدهم، فوریت های پزشکی رتبه بیستم، ویلچر تیرانداز رتبه بیست و یکم، موانع مناسب برای زمین به منظور حفاظت رتبه بیست و دوم، ایمنی تیرانداز با میانگین رتبه بیست و سوم، صندلی تماشاچیان با میانگین رتبه بیست و چهارم، پرچم رتبه بیست و پنجم، وضعیت رختکن ها رتبه بیست وششم، میزان ایمنی از حریق در رتبه بیست و هفتم قرار گرفتند.
سوال اصلی پژوهش یعنی میزان استاندارد اماکن تیراندازی با کمان شهر تهران با شاخص های بین المللی، با 27 شاخص کلی با مولفه های مختلف ارزیابی گردید. این شاخص ها شامل سلامت، استاندارد فواصل، ایمنی زمین، موانع، ورودی ها وخروجی ها، خطوط، سیستم صوتی، زمین مناسب تیر انداز ویلچری، ایمنی تیرانداز، استاندارد های تیروکمان ها، زه، تیر، فیس (هدف)، سیبل، چیدمان زمین، پایه سیبل، پرچم، ویلچرتیرانداز، صندلی تماشاچیان، رفاه، رختکن ها، سرویس بهداشتی، فضای جانبی، فوریت های پزشکی، ایمنی از حریق می باشد که سلامت با میانگین رتبه 30/23 در بین سوالات رتبه اول را دارد و ایمنی از حریق با میانگین رتبه 40/3 در رتبه آخر قرار دارد. به طور کلی، از بین این 27 شاخص استاندارد، 17 شاخص دارای میانگین پایین تر از میانگین نظری و 9 شاخص دارای میانگین بالاتر از میانگین نظری بودند که نشان دهنده ضعیف بودن این شاخص ها از نظر مطابقت با استاندارد های ورلد آرچری و جی بی آرچری است. تحقیق مومنی و بیانی سیس (1396) با عنوان «ارزیابی اهمیت اماکن و تاسیسات ورزشی و ارائه راه کارهایی درجهت بهبود فضاهای ورزشی» نیز به اهمیت و لزوم رعایت ایمنی در این اماکن اشاره د ارد. نتیجه کلی این پژوهش با تحقیقات خادم ازغدی(1394)، متر (2004) و روحانی و همکاران (1392) به علت ضعف ایمنی اماکن ورزشی در تحقیقات شان همسویی نشان می دهد و با نتایج تحقیقات گلابی (1395)، سلیمانی(1393) و صالح نیا و میزانی (1393) به دلیل وجود ایمنی لازم در اماکن ورزشی مورد مطالعه ناهمخوان است.
به طور کلی از این تحقیق می توان دریافت که اماکن ورزشی تیراندازی با کمان شهر تهران وضعیت ضعیفی دارند و علت اصلی آن، تخصصی نبودن سایت های تیراندازی باکمان در بیشتر نمونه های آماری است. از نظر برخورداری از لوازم و تجهیزات لازم، این رشته در وضعیت خیلی خوب قرار دارد، زیرا تیراندازان و مربیان این رشته از شرکت های معتبر دارای تجهیزات استاندارد خرید می کنند. می توان نتیجه گرفت که ایمن سازی اماکن ورزشی تیراندازی با کمان و آموزش مسائل ایمنی به افراد شرکت کننده در این ورزش بسیار با اهمیت و لازم به اجراست.
پیشنهادها
- با توجه به وضعیت کنونی باشگاه های تیر اندازی با کمان پیشنهاد می گردد چک لیست این تحقیق، از سوی نهادهای مرتبط و فدراسیون کاربردی گردد و باشگاه ها ملزم به افزایش ایمنی و استاندارد شوند.
- با توجه به اینکه تیر اندازی با کمان یک ورزش ملی و مذهبی برای کشور ما محسوب می شود، ولی درصد بسیار کمی ازجمعیت کشور به این ورزش علاقه نشان می دهند. پیشنهاد می شود موانع گرایش افراد به این ورزش شناسایی و بر طرف گردد و پخش رسانه ای و تبلیغات و آگاه سازی مردم از مزایای این رشته ورزشی افزایش یابد.
- با توجه به اینکه الزامی برای طراحی و ساخت زمین تیر اندازی با کمان وجود ندارد پیشنهاد می گردد انبارها و کارخانه های متروکه شناسایی و برای استفاده در این ورزش بهسازی شوند.
- با توجه به اینکه انجام ورزش تیراندازی با کمان نیاز به تهیه تجهیزات شخصی و استاندارد دارد پیشنهاد می گردد تسهیلاتی مانند وام با باز پرداخت دراز مدت جهت افزایش توان مالی ورزشکاران برای تهیه تجهیزات لازم تعلق گیرد.
منابع
- الهی، علیرضا (1387). «موانعوراهکارهایتوسعةاقتصادیصنعتفوتبالجمهوریاسلامی ایران». رسالة دکتری، دانشکدة تربیت بدنی و علوم ورزشی، دانشگاه تهران، صص1-233.
- الهی، علیرضا و پورآقایی اردکانی، زهرا. (1382). «بررسی وضعیت استادیوم های فوتبال کشور با استانداردهای اروپایی». مجله حرکت. شماره 19. صص 62-79.
- جوانمردی، بهرام و باقری، هادی. (1392). «مقایسهوضعیتایمنیوبهداشتیاماکنسرپوشیدهورزشیادارهکلتربیت بدنیوسازمانآموزشوپرورشاستانهمدانبااستانداردها». دوفصلنامه پژوهش در مدیریت ورزشی و رفتار حرکتی. سال3 (یازده پیاپی)، شماره 5، صص113-125.
- حسامی، لقمان و اکبر، فریدفتحی. (1397). «وضعیتایمنی ساخت و سازها و تاسیسات استادیوم های فوتبال لیگ برتر کشور در لیگ نهم». مجله پژوهش های کاربردی در مدیریت ورزش. صص77-87..
- حجی پور، علیرضا و اسدی دستجردی، حسن. (1396). «تحلیل وضعیت بهداشتی، زیست محیطی اماکن ورزشی و رابطة آن با میزان مشارکت در فعالیت بدنی شهروندان استان های خراسان». مدیریت ورزشی. دورة 9، شمارة 1 ، صص71-83 .
- حافظ نیا، محمدرضا. (1395). مقدمه ای بر روش تحقیق در علوم انسانی. چاپ باران
- حلب چی، فرزین.(1386). «دوپینگدرورزشکاران». مجله پژوهشی حکیم. صص 1-12.
- خادم ازغدی. (1394). «وضعیتایمنیحریم ها، خطوط،تجهیزاتولوازمورزشیدرفضاهایتفریحیوورزشی،جنگل ها وبوستان هایمنطقه4تهران». مجله دانشگاه صنعتی شاهرود. صص 64-55.
- رمضانی، علیرضا. (1394). شناخت تاسیسات و اماکن ورزشی. تهران: شرکت چاپ و نشر کتاب های درسی سهامی خاص
- رمضانی، علیرضا و نظریان مادوانی، عباس. (1392). «ارتباطبینایمنیوکارآییاماکنوتأسیساتورزشیازدیدگاهدانشجویانبامیزان شیوعآسیب هایورزشی». مجله مطالعات مدیریت ورزشی. صص 173-194.
- رجب بلوکات، مونا؛ سجادی، سید نصراله؛ حمیدی، مهرزاد و میزانی، مهران. (1391). «بررسی وضعیت امکانات ایمنی در فضاهای ورزشی سرپوشیده آموزش و پرورش شهر تهران از دیدگاه مدیران و مربیان». پژوهش های فیزیولوژی و مدیریت در ورزش. دوره 6، شماره3، صص 9 -26.
- زاده محمدی، علی؛ احمدآبادی، زهره؛ احمدآبادی، سمیه و رافعی بروجنی، مهدی. (1389). «ورزش و خطرپذیری در برابر سوءمصرف (سیگار، مواد مخدر و الکل) در دانش‌آموزان دبیرستانی شهر تهران». مجله رشد و یادگیری حرکتی-ورزشی، شماره4، صص5-24.
- سپهری، زهرا؛ ارشادی فرد، رسول و رحیمی دمیرچی، درسا. (1396). «مقایسه رابطه ایمنی فضاهای ورزشی با آسیب دیدگی دانش آموزان». مجله مدیریت و برنامه ریزی ورزشی دانشگاه محقق اردبیلی. ص 140.
- سلیمانی، خالد؛ حسامی، لقمان و جلالی فراهانی، مجید. (1393). «تبینوضعیتایمنیاستادیوم هایفوتباللیگحرفهایکشور». مجله مدیریت ورزشی. صص 343-359.
- شعبانی مقدم، کیوان. (1396). استانداردها و ابعاد فضاها و اماکن رشته های ورزشی. صص 1-176.
- شادمانی، محبوبه؛ گرشاسبی، یوسف و لمسه چی، لیلا. (1396). توسعه مهارت های رزمی، هدفی. جلد 1، سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزش، چاپ و نشر کتاب های درسی ایران سهامی خاص
- صالح نیا، بهرام و میزانی، مهران. (1393). «بررسی وضعیت مدیریت ریسک در سالن های ورزشی سرپوشیده». فصل نامه تحقیقات مدیریت آموزشی. سال 5. شماره 4، صص 1 -30.
- علیزاده، ولی؛ شهلایی، جواد و علیزاده، لیلی. (1395). «بررسی وضعیت ایمنی فضاهای ورزشی رو باز مدارس راهنمایی دولتی استان اردبیل». سال 5 ، شماره 3 (19پیاپی )، صص 47-54.
- غلامی ترکسلویه، سجاد؛ مهدی پور، عبدالرحمن و ازمشا، طاهره. (1394). «ارزیابی وضعیت ایمنی و بهداشتی سالن‌های چندمنظوره ورزشی و رابطه آن با وقوع آسیب‌های ورزشی». مجله علمی-پژوهشی وزارت علوم. صص 23-34.
- فتح نژاد، فرامرز. (1393). استانداردهاوایمنیاماکنوتجهیزاتورزشی. وزارت علوم تحقیقات و فناوری، دانشگاه فنی و حرفه ای. بخشنامه 25/520/5516، صص1-5.
- فارسی، علیرضا؛ زمانی ثانی، سید حجت و فتحی رضایی، زهرا. (1391). «بررسی و مقایسه استانداردهای ایمنی فضاها و تجهیزات ورزشی مدارس مقاطع مختلف شهرتهران». مجله مدیریت ورزشی. شماره 14، صص65-89.
- کوزه چیان، محمد؛ گودرزی، محمد؛ خوانین، علی و فرزان، فرزام. (1390). «تحلیل ایمنی و تبیین الگوی مربوطه درسالن های ورزشی دانشکده های تربیت بدنی». شمارة 119، صص 11-13.
- گلابی، الهه؛ اسمعیلی، محمدرضا و غفوری، فرزاد. (1395). «ارزیابیشاخصهایاستانداردوایمنیدرباشگاههایبدنسازیشهرتهران». مدیریت ورزشی، صص 741-752.
- مومنی، مریم و بیانی سیس، شیوا. (1396). «ارزیابی اهمیت اماکن و تاسیسات ورزشی و ارائه راهکارهایی در جهت بهبود فضاهای ورزشی». مجله مدیریت و برنامه ریزی ورزشی دانشگاه محقق اردبیلی، ص 15.
- نادریان جهرمی، مسعود؛ پورسلطانی زرندی، حسین و روحانی، الهام. (1392). «شناسایی شاخص ها و استاندارد ایمنی سالن ها و اماکن ورزشی». مجله مدیریت ورزشی. دوره5، شماره 3 ، صص21-36 .
- وهاب زاده، مهستی. (1386).«تیراندازی با کمان؛ ورزش تاریخی/ اسلحه ریسمانی». روزنامه ایران، شماره 3688 به تاریخ 25/4/86 ، ص 19 (فرهنگ و هنر).
- Alabama Department of Education. (2006). ARCHERY STANDARDS- BASED UNIT OF STUDY GRADES 6-8.P1-36.
- Beglen, Joumeys. (2015). USA Archery Club Handbook. Colorado Springs, CO 80907 . page 1-72.
- Chilton, Joey. (2005). “COMPARISON OF SPORTS PARTICIPATION AND INJURY RATES”. Jornal A R R O W S P O R T. page 208.
- Gravesend, S. (2016(. TargetArchery Marshal’s Handbook. at http://www.sca.org. page 1-16.
- G B ARCHERY. (2014). “Developing your Club”. Email: enquiries@archerygb.org. Page 1-15.
- GB ARCHERY. (2013). “Archery Facilities: Guidance Specifications”. Email: enquiries@archerygb.org. Page1-40.
- Hardy, L.L., O’Hara, B.J., Rogers, K., George, St. , Bauman, A., A. )2014(. “Contribution of organized and nonorganized activity to children’s motor skills and fitness”. J. Sch. Health 84, 690–696.
- Matter، front. (2004). “The ergonomics of children in playground equipment safety”. Journal of Safety Research, 35 (4) 249– 254.
- Potts Graham. (2017). Rules of Shooting- archery GB. VersionProc-01-04.
- Septian, Dwiki Adi; Kristiyanto, Agus and Purnama, Sapta, Kunta. )2017). “ANALYSIS OF ARCHERY ACHIEVEMENT COACHING OF PERPANI OF PONOROGO DISTRICT, INDONESIA”. Journal of Physical Education and Sport Science, Volume , Issue 5 , Page 1-30.
- Texas Archery Academy. (2012). ARCHERY 101 FUNDAMENTALS OF ARCHERY. P age1-27.
- Udall, T. (2011). “False and misleading concussion safety claims for football”. U.S.A., the New York Times.
- World archery. (2016). “ARCHERY RULE BOOK”. WORLD ARCHERY FEDERATION. page1-36.
- Ward, Benjamin G. (2012). Fan Safety at Sports Facilities. Sport Management Undergraduate- Sport Management Department. Fisher Digital Publications. page1-38.
)