ارائه مدل اولویت سرمایه گذاری در امور اجتماعی با تاکید بر پارامترهای غیرمالی (کمیته ملی پارالمپیک جمهوری اسلامی ایران)

حمیدرضا غریب 

حسین کرباسی یزدی 

مجید زنجیردار

پیمان غفاری آشتیانی

تاریخ دریافت مقاله: 13/7/1399

                                                                                 تاریخ پذیرش مقاله:19/8/1399

10.22034/SSYS.2022.1594.2107

مقدمه

هر فردی در طول حیات خود تا جایی پیش می‌رود که بنا به نیازش، اقدام به سرمایه‌گذاری در امور مادی و غیر مادی خواهد نمود و در مواردی که در سیاست‌های سرمایه گذاری یک سازمان و بنگاه‌های اقتصادی شرکت می‌کند- با توجه به تأثیر آن و سرمایه گذاری‌های اجتماعی که در بلند مدت انجام می-دهد- ابتدا باید به تأثیر فاصله روان شناختی بر اولویت‌های فردی مورد توجه خود بپردازد و پس از آن، به دنبال عایدی‌های مورد انتظار از سرمایه گذاری‌های خود باشد. فرض کنید از افراد در زمینه ارجحیت-هایشان در سرمایه گذاری پایدار- برای مثال، تولید محصولات کشاورزی- پرسش شود. در چنین مواردی سرمایه گذاران به راحتی معیارهایی که تولیدات باید منطبق بر آنها باشد را شناسایی می‌کنند. در این مورد، افراد معیارهای مرتبط با سرمایه‌گذاری در این تولید از قبیل تأثیر محیط زیست و تأثیرات بلند مدت بر سلامت را مطرح می‌کنند و پس از درک اهمیت جنبه‌های آن، می‌پذیرند که کاربران نهایی باید هزینه اضافی تولید پایدار را پرداخت کنند (وان تریپ ، 2013). بنابراین، بحث در مورد اثرات درازمدت سرمایه گذاری در ارتباط با نسل بعدی و در ارتباط با مردم در سراسر جهان، متناسب با ارجحیت‌های مختلف آنان از سرمایه گذاری های پایداری است که قرار است در باره‌ آن تصمیم گیری نمایند.

بر اساس چارچوب مدل سازی گزینشی قطعی، فرض می شود که سرمایه گذاران در انتخاب فرصت‌های سرمایه گذاری از معیارهای سرمایه گذاری اخلاقی و انسانی، سرمایه اجتماعی و هزینه اضافی، بهره می-گیرند. لذا می توان استدلال کرد که حتی اگر سرمایه گذاری در زمینه مسئولیت پذیری صورت پذیرد، باید بازده مالی مشابه یا بهتری نسبت به سرمایه گذاری های متعارف داشته باشد. در این صورت، چارچوب ارزیابی اولویت‌های فردی بر اساس نظریه منفعت تصادفی می‌تواند گزینه در نظر گرفته شده باشد. بنابراین لازم است داده‌های تجربی در مورد افرادی که در زمینه‌های مسئولیت پذیری اجتماعی سرمایه گذاری می‌کنند، مورد مطالعه قرار گیرد. در پژوهش حاضر با الهام از پژوهش آپوستو لاکیس  و همکاران (2019) بر پایه بررسی انتخاب گزینشی مبتنی بر وب، داده های مورد نیاز گردآوری شد و در آن ویژگی‌ها، ارجحیت و سطوح سرمایه گذاری مختلف مدنظر قرار گرفت.

یکی از پرسش‌های محوری مطرح در تحقیقات گذشته و مربوط به رفتار سرمایه گذاری فردی این است که معیارهای غیر مالی در تصمیم گیری‌های سرمایه گذاری، چه تأثیری دارند؟ در الگوهای قیمت گذاری دارایی سرمایه‌ای در حالت متعارف فرض بر این است که سرمایه گذاران فقط به دنبال حداکثر سازی ثروت هستند. به تازگی برخی از صاحب نظران و پژوهشگران این دیدگاه را به چالش کشانده‌اند که از آن میان می‌توان به پژوهش رنه بوگ و همکاران (2008) اشاره نمود. به اعتقاد استاتمن (2004) سرمایه گذاران به دنبال معیارهای صریح هستند و  به مطلوبیت‌هایی همچون منافع مورد انتظار توجه نمی‌کنند. هر چند ممکن است افراد از سرمایه گذاری در زمینه‌های سرمایه گذاری مسئولیت اجتماعی، منافع غیر مالی نیز به دست آورند، اما برخی از نویسندگان استدلال کرده‌اند که بیشینه سازی ثروت، انگیزه اصلی اکثر افرادی نیست که در سرمایه گذاری‌ بر مبنای مسئولیت پذیری اجتماعی شرکت می‌کنند. دیکر و همکاران (2016) نشان دادند که بازده مالی سرمایه گذاری‌های مسئولیت اجتماعی، تنها برای تصمیم گیری در سرمایه‌گذاری در زمینه‌های اجتماعی یا انسانی کافی نیست. بر عکس، نگرش سرمایه گذاران نسبت به اهداف اجتماعیِ (اخلاقی و انسانی) سرمایه گذاران تا حدود زیادی به تصمیمات سرمایه‌گذاری مربوط می‌شود. برخی دیگر از مطالعات نشان داده ‌است که سرمایه‌گذاران اجتماعی دارای انگیزه‌های مالی و غیر مالی توأمان هستند. بر این اساس، در این پژوهش، توجه به سطح انگیزه‌های طرفداران مسئولیت پذیری اجتماعی که به عنوان ولویت‌های اجتماعی شناخته شده‌اند، می‌تواند منافع سرمایه گذاران فردی را در سرمایه گذاری اجتماعی مناسب توجیه نماید.

در تحقیق ویویان و همکاران (2007) بر روی نمونه‌های بزرگی از سرمایه گذاران فردی ایالات متحده، برای سنجش متغیرهای تحقیق از شیوه نظرسنجی استفاده شد. در این پژوهش وی از ارزش های اجتماعی، به عنوان معیارهایی معمول در روان شناسی اجتماعی به منظور سنجش اولویت‌های اجتماعی استفاده نمود. همچنین از سرمایه گذاران خواسته شد تا رفتار سرمایه گذاری و اولویت‌های خود را گزارش دهند. این نظرسنجی امکان ارتباط بین اولویت‌های اجتماعی و سه مؤلفه متمایز تعامل در زمینه سرمایه گذاری اجتماعی را مورد بررسی قرار داد. این مولفه‌ها عبارت بودند از: 1) منافع عمومی در سرمایه گذاری مسئولیت پذیر؛ 2) احتمال این که فردی در زمینه مسئولیت پذیری اجتماعی سرمایه گذاری نماید؛ 3) سهم نسبی سرمایه گذاری‌های اجتماعی از کل سرمایه گذاری‌های انجام شده. نتایج این تحقیق شواهد محکمی در زمینه ارتباط مثبت بین اولویت‌های اجتماعی و دو مورد اول از تعامل در سرمایه گذاری مسئولانه را نشان داد، اما هیچ ارتباطی بین تنظیمات اجتماعی و نسبت سرمایه گذاری‌های مسئولانه در سبد کلی سرمایه گذاری ارائه نکرد. وی معتقد بود ارزش های اجتماعی نظیر تعهدات اجتماعی، ارزش های اخلاقی و انسانی می‌توانند ترجیحات فردی سرمایه گذاران را شکل دهند.

به نظر می‌رسد سرمایه گذاری‌های اخلاقی و مالی، قابلیت مقایسه با یکدیگر را ندارند و فعالیت‌های اقتصادی اغلب بر مبنای سود یا منافع مالی هدایت می‌شوند. از سوی دیگر، ملاحظات اخلاقی در تعارض با تولید اقتصادی کارآمد قرار می‌گیرند. در بازار جهانی، اغلب هزینه‌های پایین تولید و بازدهی بالا به عنوان مهم ترین اهداف تجاری تعریف شده‌اند. به رغم اینکه سرمایه گذاری اخلاقی در بازارهای مالی به طور فزاینده ای محبوبیت یافته است، اما این پرسش که چگونه افراد بر پایه ارجحیت‌های اخلاقی اقدام به سرمایه گذاری می‌کنند، بی‌پاسخ باقی مانده است. پژوهش حاضر با اشاره به مدل مشروط تصمیم گیری اخلاقی در سازمان‌ها، به بررسی فرایندهای تصمیم گیری سرمایه گذاری با تأکید بر کمیته ملی پارالمپیک می پردازد و منابعی را برای توسعه راهبرد های بازاریابی در زمینه سرمایه گذاری اخلاقی مشخص می‌کند.

تحقیقات گذشته نشان می‌دهند که در تعریف واژه «سرمایه گذاری اخلاقی» اجماعی وجود ندارد (رنه بوگ و همکاران ،2011). همچنین سرمایه گذاری اخلاقی به نام‌هایی همچون: سرمایه گذاری اجتماعی مسئولانه، سرمایه گذاری پایدار و سرمایه گذاری سبز، شناخته می شود و برای اولین بار توسط گروه‌های مذهبی طی قرن نوزدهم و در ایالات متحده ابداع گردید. گروه‌های مزبور به دنبال سرمایه گذاری مبتنی بر ارزش های اخلاقی خود بودند تا بر این مبنا در سبد سرمایه گذاری خود جایی برای سهام شرکت‌های بی‌توجه به ارزش های اخلاقی اختصاص دهند (اسپارکز  ،2001). لوئیس و همکاران (1998) در تعریف سرمایه گذاری اخلاقی بیان می دارند که فرد به طور ارادی در شرکت‌ها یا صندوق‌هایی که اخلاقی رفتار نکرده اند و کنشی منفی دارند، سرمایه گذاری نمی‌کنند. آنها معیارهای اخلاقی منفی را تولید و استفاده از سلاح‌های هسته‌ای یا کار کودکان و نمونه‌هایی از معیارهای اخلاقی مثبت را صرفه-جویی در انرژی یا تجارت عادلانه با جهان سوم دانستند.

بنا بر فرضیه‌های اقتصادی نئوکلاسیک، انتظار می‌رود معیارهای مربوط به یک سرمایه گذاری خاص برای افراد ریسک و بازده باشد. تصمیمات سرمایه گذاری منطقی و منفعت طلبانه بر منافع مالی تمرکز می‌کنند. ملاحظات اخلاقی به جهت کاهش گزینه‌های سرمایه گذاری یا جذابیت‌های یک گزینه، معیار ناکارآمدی در ارزیابی گزینه‌های سرمایه گذاری تلقی می‌شوند. بر مبنای «نظریه سبد سرمایه گذاری» مارکویتز  در سال 1952، ملاحظات اخلاقی ریسک سرمایه گذاری حاصل از بازده سرمایه گذاری را به ترتیب افزایش و کاهش می دهند و سرمایه گذاری را ناکارآمدتر از گزینه های متعارف معرفی می‌نمایند. علاوه بر این، بر اساس این نظریه نباید سرمایه گذاری اخلاقی در بازارهای مالی تفوق می‌یابد. با این وجود، طی سال های اخیر، بازار سرمایه گذاری اخلاقی در اروپا گسترش یافته است. بنابراین می توان نتیجه گرفت که علاوه بر منافع مالی، ملاحظات اخلاقی نیز بر تصمیمات سرمایه گذاری تأثیر گذار خواهند بود.

بر پایه تحلیل پژوهش های انجام شده و با توجه به گسترش روز افزون بازار سرمایه گذاری اخلاقی بر مبنای مسئولیت پذیری اجتماعی، به نظر می‌رسد اغلب سرمایه‌گذاران به ملاحظات اخلاقی– انسانی و اجتماعی توجهی ندارند و بیشتر به دنبال منافع مالی و بازده پیش‌رو می‌باشند. از آنجا که پژوهش حاضر به دنبال ایجاد بستر مناسب برای گسترش سرمایه‌گذاری با ارجحیت‌های اجتماعی و اخلاقی در ورزش کشور می‌باشد و از طرفی این پرسش که چگونه افراد بر پایه ارجحیت‌های اخلاقی اقدام به سرمایه گذاری می‌کنند، بی‌پاسخ باقی مانده است، محقق برآن شد تا با استفاده ازمدل مشروط تصمیم گیری اخلاقی در سازمان‌ها به بررسی فرایندهای تصمیم گیری سرمایه گذاری بپردازد و با شناسایی چارچوب های یکپارچه از ارزیابی سرمایه گذاری پایدار و استفاده از روش های چند بعدی برای تأمین نیازهای سرمایه گذاران متنوع در بازار سرمایه مبادرت به ارائه مدل با پارامترهای غیرمالی در اولویت سرمایه گذاری در امور اجتماعی (با تأکید بر کمیته ملی پارالمپیک جمهوری اسلامی ایران) نماید.

روش شناسی پژوهش

پژوهش حاضر با توجه به هدف آن، کاربردی می باشد که با روش‌های توصیفی و اکتشافی صورت گرفته است. جامعه آماری تحقیق حاضر را 2 گروه از خبرگان مشتمل بر صاحب نظران، اساتید دانشگاه و متخصصان در زمینه مدیریت سود و مبانی اخلاقی و مدیران و کارشناسان ذی ربط، موسسات خیریه و نیکوکاری تشکیل می دهند. برای جمع‌آوری داده‌ها از روش میدانی و کتابخانه‌ای استفاده شده است. به منظور جمع‌آوری اطلاعات درباره ادبیات تحقیق، از مقاله‌ها و مطالعه اسناد و مدارک سازمانی، مشاهده و در نهایت شیوه کاوش اینترنتی بهره گیری شد. همچنین از طریق پرسشنامه محقق ساخته به گردآوری داده‌های تحقیق اقدام شد. برای تعیین اعتبار محتوایی، از تحلیل محتوایی ادبیات تحقیق بهره گرفته شد و در روش نظرسنجی از خبرگان از شیوه اقناعی یا اجماعی دلفی استفاده گردید. به تعبیر دیگر، آن قدر نظر سنجی تکرار شد تا به اجماع در ابراز نظر نهایی منتهی گردید. برای اعتبارسنجی سازه‌ای پرسشنامه‌ها از آلفای کرونباخ و در سنجش پایایی نظرات از تکرار نظرسنجی در نمونه تصادفی پایلوت استفاده شد. همچنین برای تعیین نرمال بودن توزیع داده‌های پرسشنامه از آزمون کلموگروف- اسمیرونوف و به منظور تجزیه و تحلیل داده‌های پژوهش از آزمون معادلات ساختاری با رویکرد حداقل مربعات جزئی استفاده گردید.

یافته‌های پژوهش

جدول 1 ، توزیع فراوانی و درصد توزیع فراوانی پاسخ دهندگان را بر حسب جنسیت آنها نشان می‌دهد:

جدول 1: توزیع فراوانی و درصد توزیع فراوانی جنسیت شرکت کنندگان

جنسیت    فراوانی    درصد

زن           26           2/23

مرد          86           8/76

جمع         112        100

همان طور که مشاهده می شود 86 نفر (8/76 درصد از پاسخ دهندگان) مرد و 26 نفر (2/23 درصد از پاسخ دهندگان) زن می‌باشند.

جدول 2 توزیع فراوانی و درصد توزیع فراوانی بر حسب سطح تحصیلات پاسخ دهندگان را نشان می-دهد:

جدول 2: توزیع فراوانی و درصد توزیع فراوانی سطح تحصیلات پاسخ دهندگان

جنسیت    فراوانی    درصد

دیپلم و زیردیپلم       0             0/0

کاردانی    0             0/0

کارشناسی                66           5/29

کارشناسی ارشد       80           7/35

دکتری     78           8/34

مجموع     224        100

همان طور که مشاهده می‌شود، بیشتر افراد شرکت‌کننده در نظرسنجی دارای تحصیلات کارشناسی ارشد (80 نفر) و با 2/0 اختلاف نسبت به مقطع دکتری، حدود 7/35 درصد از نمونه ها را تشکیل داده اند. پس از آن افراد با تحصیلات دکتری بیشترین فراوانی (78 نفر یا 8/34 درصد) را داشته‌اند. افراد دارای مدرک کارشناسی 66 نفر  (5/29 درصد) از کل افراد شرکت‌کننده را به خود اختصاص داده و حداقل تحصیلات افراد شرکت کننده در نظرسنجی کارشناسی می‌باشد.

جدول 3، توزیع فراوانی و درصد توزیع فراوانی بر حسب سن پاسخ دهندگان را نشان می‌دهد:

جدول 3: توزیع فراوانی و درصد توزیع فراوانی سن پاسخ دهندگان

جنسیت    فراوانی    درصد

کمتر از 40 سال     14           3/6

40 تا 50 سال         36           1/16

50 تا 60 سال         74           0/33

60 سال به بالا        100        6/44

مجموع     224        100

نتایج ارزیابی توزیع جنسیتی پاسخ‌دهندگان نشان داد اغلب افراد شرکت‌کننده در نظرسنجی در گروه سنی 60 سال به بالا (100 نفر معادل 6/44 درصد از کل افراد) قرار داشته اند. پس از آن بیشترین فراوانی مربوط به گروه سنی 50 تا 60 سال (74 نفر معادل 0/33 درصد) و گروه سنی 40 تا 50 سال (36 نفر معادل 1/16 درصد) بوده است و در نهایت، 14 نفر  (3/6 درصد) دارای سن پایین تر از 40 سال بوده‌اند.

جدول 4 توزیع فراوانی و درصد توزیع فراوانی بر اساس رسته شغلی پاسخ دهندگان را نشان می‌دهد:

جدول 4: توزیع فراوانی و درصد توزیع فراوانی رسته شغلی پاسخ دهندگان

جنسیت    فراوانی    درصد

آموزشی و فرهنگی 24           7/10

امور اجتماعی          14           3/6

فناوری اطلاعات     26           6/11

خدمات     18           0/8

اداری و مالی           26           6/11

بهداشتی و درمانی   62           7/27

کشاورزی و محیط زیست       24           7/10

فنی و مهندسی         12           4/5

سایر         18           0/8

مجموع     224        100

همان طور که در جدول 4 مشاهده می‌شود 31 نفر(7/27 درصد) در رسته شغلی بهداشتی- درمانی، 13 نفر 6(/11 درصد) در رسته‌های شغلی اداری و مالی و فناوری اطلاعات، 12 نفر (7/10 درصد) در رسته های شغلی آموزشی و فرهنگی و کشاورزی و محیط زیست، 9 نفر (0/8 درصد) در رسته های شغلی خدمات و سایر، 7 نفر(3/6 درصد)در رسته شغلی امور اجتماعی و 6 نفر (4/5 درصد) در رسته شغلی فنی و مهندسی فعال بوده‌اند.

در بعد آمار استنباطی و توصیف ویژگی‌های جمعیت شناختی جامعه آماری به بررسی سئوالات مطرح شده و به آزمون آماری مورد استفاده در پژوهش پرداخته شده است. برای سنجش نرمال بودن داده‌ها در سطح معناداری 5 درصد از آزمون کولموگروف – اسمیرونوف (k-s) استفاده شده است.

جدول 5: تبیین فرضیه‌های آماری آزمون کولموگروف- اسمیرونوف

ردیف       فرضیه     شرح        معیار پذیرش

1             H0          توزیع گزینه‌های پاسخی نرمال است.     بیش از 5 درصد بودن احتمال

2             H1          توزیع گزینه‌های پاسخی نرمال نیست.   کمتر از 5 درصد بودن احتمال

نتایج آزمون نرمال بودن داده‌ها در مورد هر یک از متغیرها در جدول 6 ارائه شده است:

جدول 6: نتایج آزمون کولموگروف- اسمیرونوف

ردیف       عامل        نماد          آماره Z     سطح معناداری        نتیجه آزمون

1             زمینه علاقمندی به سرمایه گذاری         IIF           603/1   016/0   رد H0

2             درک از ریسک       RP           570/1   014/0   رد H0

3             باورهای دینی          RB           949/1   001/0   رد H0

4             ارزش های انسانی   HV          888/1   003/0   رد H0

5             ارزش های اجتماعی               SV           456/1   019/0   رد H0

6             بازده مورد انتظار    ER           642/1   015/0   رد H0

7             اولویت سرمایه گذار                IP            625/1   017/0   رد H0

آماره Z آزمون کولموگروف- اسمیرونوف به ازای هر متغیر به ترتیب برابر 603/1، 570/1، 949/1، 888/1، 456/1، 642/1، 625/1 و 485/1 به دست آمده است. سطح معنی‌داری متناظر با آماره کولموگروف- اسمیرونوف به ازای هر متغیر به ترتیب برابر 016/0، 014/0، 001/0، 003/0، 019/0، 015/0، 017/0 محاسبه گردیده است. با توجه به اینکه سطوح معنی‌دار محاسبه شده به ازای کلیه متغیرها کمتر از 5 درصد به دست آمده است، فرض صفر رد و فرض یک پذیرفته شده است. بنابراین در سطح 95 درصد اطمینان نمی‌توان فرض نرمال بودن توزیع متغیرهای مورد بررسی در پژوهش را پذیرفت.

معادلات ساختاری به روش حداقل مربعات جزئی (اولویت سرمایه گذار)

در این قسمت از تحلیل یافته‌ها، از برازش مدل ارتباط بین متغیرها بر پایه «معادلات ساختاری» به اتکای خروجی نرم افزار آماری Smart-PLS استفاده شده است. در ابتدا به ارزیابی شاخص‌های برازش مدل می پردازیم و در ادامه ضمن سنجش برازش مدل ساختاری بر مبنای ضرایب معنی‌داری و ضرایب استاندارد، بر اساس آماره تی استیودنت و سطح معنی‌داری متناظر با آن اقدام به بررسی سئوالات پژوهش می نماییم.

بر این اساس، مدل پیشنهادی پژوهش شامل متغیرها و نحوه اثرگذاری آن ها بر متغیر وابسته (اولویت سرمایه گذاری) در نمودار 1 به صورت شماتیک ارائه شده است:

نمودار 1: مدل ساختاری به همراه ضرایب مسیر، بارهای عاملی و واریانس های تبیین شده

نتیجه آزمون مدل پیشنهادی

در نتایج به دست آمده مشخص گردید که مقدار آلفای کرونباخ برای کلیه عوامل بالای 7/0 است که بیان‌گر پایایی مناسب پرسشنامه مورد استفاده می باشد. به علاوه، مقدار آلفای کرونباخ برای کل پرسشنامه برابر 735/0 بوده است. برای آزمون مدل پیشنهادی و ارزیابی هر یک از متغیرها از روش-های تحلیل عاملی تأییدی، روایی همگرایی، شاخص نیکویی برازش مدل و برازش مدل استفاده گردید که نتایج زیر به دست آمد:

الف) تحلیل عاملی تأییدی

به منظور ارزیابی بار عاملی هریـک از متغیرهـا از تحلیل عاملی بهره گرفته شد که نتایج آن در جدول 7 آمده است. ضرایب عاملی نشان می‌دهد که حداکثر پوشش برای تمام متغیرهای انتخاب شده با سازه‌های مورد نظر رخ داده است. مقایسه زیرسازه‌های انتخاب شده با زیرسازه‌های دیگر نیز در این جدول ارائه شده است:

جدول 7: شاخص‌های برازش مدل برآوردی

پرسش      متغیر       بار عاملی وزن عاملی              آماره تی   نتیجه

1             زمینه علاقمندی به سرمایه گذاری         7/0         14/0       25/6       تایید

2                             6/0         25/0      65/4      تایید

3                             7/0         33/0      28/3      تایید

4                             6/0         28/0      68/4      تایید

5                             6/0         28/0      23/5      تایید

6                             7/0         34/0      33/2      تایید

7                             8/0         45/0      62/8      تایید

8                             7/0         14/0      77/2      تایید

9                             6/0         28/0      68/4      تایید

10                           8/0         11/0      66/2      تایید

11                           8/0         13/0      29/3      تایید

12                           8/0         25/0      22/2      تایید

13                           7/0         32/0      36/2      تایید

14                           6/0         41/0      98/1      تایید

15                           7/0         34/0      68/3      تایید

16           درک از ریسک       8/0         28/0       55/4       تایید

17                           8/0         31/0      58/9      تایید

18                           7/0         29/0      38/6      تایید

19                           6/0         22/0      55/2      تایید

20                           8/0         34/0      36/3      تایید

21                           8/0         29/0      28/3      تایید

22                           8/0         35/0      22/9      تایید

23                           8/0         34/0      36/3      تایید

24                           7/0         25/0      65/2      تایید

25           باورهای دینی          8/0         41/0       65/9       تایید

26                           7/0         36/0      28/3      تایید

27                           8/0         33/0      33/3      تایید

28                           7/0         18/0      61/3      تایید

29                           7/0         18/0      29/4      تایید

30                           6/0         05/0      18/2      تایید

31                           5/0         04/0      33/1      تایید

32                           8/0         13/0      29/3      تایید

33                           8/0         26/0      43/2      تایید

34                           7/0         31/0      62/4      تایید

35                           6/0         33/0      48/2      تایید

36           ارزش های انسانی   8/0         25/0       22/2       تایید

37                           8/0         28/0      38/2      تایید

38                           7/0         34/0      33/2      تایید

39                           8/0         45/0      62/8      تایید

40                           7/0         14/0      77/2      تایید

41                           6/0         25/0      65/4      تایید

42                           8/0         11/0      66/2      تایید

43                           8/0         13/0      29/3      تایید

44                           8/0         27/0      39/2      تایید

45                           7/0         32/0      36/2      تایید

46                           6/0         22/0      55/2      تایید

47                           6/0         28/0      68/4      تایید

48                           8/0         25/0      22/2      تایید

49                           8/0         29/0      28/3      تایید

50           ارزش های اجتماعی               8/0         35/0       22/9       تایید

51                           6/0         28/0      23/5      تایید

52                           7/0         34/0      33/2      تایید

53                           8/0         45/0      62/8      تایید

54                           7/0         14/0      77/2      تایید

55                           6/0         28/0      68/4      تایید

56                           7/0         31/0      62/4      تایید

57                           6/0         33/0      48/2      تایید

58                           8/0         25/0      22/2      تایید

59                           8/0         28/0      38/2      تایید

60                           7/0         34/0      33/2      تایید

61                           8/0         45/0      62/8      تایید

62                           7/0         14/0      77/2      تایید

63                           6/0         25/0      65/4      تایید

64                           8/0         11/0      66/2      تایید

65                           8/0         13/0      29/3      تایید

66                           8/0         27/0      39/2      تایید

67                           7/0         32/0      36/2      تایید

68           بازده

مورد انتظار             6/0         22/0       55/2       تایید

69                           6/0         28/0      68/4      تایید

70                           8/0         25/0      22/2      تایید

71                           8/0         29/0      28/3      تایید

72                           8/0         35/0      22/9      تایید

73                           6/0         28/0      23/5      تایید

74                           7/0         34/0      33/2      تایید

75                           8/0         45/0      62/8      تایید

76           اولویت

سرمایه گذار            7/0         14/0       77/2       تایید

77                           6/0         28/0      68/4      تایید

78                           7/0         31/0      62/4      تایید

79                           6/0         33/0      48/2      تایید

80                           8/0         25/0      22/2      تایید

81                           8/0         28/0      38/2      تایید

82                           7/0         34/0      33/2      تایید

83                           8/0         45/0      62/8      تایید

84                           7/0         14/0      77/2      تایید

85                           8/0         45/0      62/8      تایید

86                           7/0         31/0      62/4      تایید

87                           6/0         33/0      48/2      تایید

بر اساس جدول 7، اگر مقدار آماره t بالاتر از 96/1 و کمتر از 58/2 باشد، در سطح 05/0 (با اطمینان 95 درصد) و اگر مقادیر بیش از 58/2 باشد، در سطح 01/0 (با اطمینان 99 درصد) معنادار می‌باشند.

ب) روایی همگرایی

روایی همگرایی، دومین معیاری است که برای برازش مدل‌های اندازه‌گیری در روش حداقل مربعات جزئی به کار گرفته می‌شود. معیار میانگین واریانس استخراج شده یا  AVE نشان دهنده میانگین واریانس به اشتراک گذاشته بین هر سازه با شاخص‌های خود است. به بیانی دیگر، AVE میزان همبستگی یک سازه با شاخص‌های خود را نمایش می‌دهد؛ هر چه این همبستگی بیشتر باشد، میزان برازش نیز بیشتر خواهد بود. فورنل و لاکر  (1981) عدد 5/0 و محققان دیگر نظیر مگنر  و همکاران (1996) مقدار 4/0 را حد بحرانی معیار AVE معرفی کرده‌اند؛ یعنی اعداد بالاتر از این مقادیر به معنای روایی همگرای قابل قبول خواهد بود که بر این اساس، نتایج برای متغیرهای پنهان (مکنون) مدل پژوهش به شرح جدول8 می‌باشد:

جدول 8: مقادیر میانگین واریانس استخراج شده (AVE)

ردیف       عامل        مقدار میانگین واریانس استخراج شده (AVE)         تایید/ رد

1             زمینه علاقمندی به سرمایه گذاری         48/0       تایید

2             درک از ریسک       62/0       تایید

3             باورهای دینی          43/0       تایید

4             ارزش های انسانی   53/0       تایید

5             ارزش های اجتماعی               49/0       تایید

6             بازده مورد انتظار    55/0       تایید

7             اولویت سرمایه گذار                42/0       تایید

با توجه به نتایج جدول 8 مشخص گردید تمام سازه‌های مورد مطالعه در این پژوهش دارای میانگین واریانس استخراج شده (AVE) بالاتر از 4/0 هستند و می‌توان نتیجه گرفت میان متغیرهای مکنون مدل پژوهش روایی همگرا وجود دارد و فرض وجود داشتن هم خطی چندگانه رد می شود.

ج) شاخص نیکویی برازش مدل

مقدار GOF محاسبه شده مدل تحقیق برابر با 45/0 محاسبه شده است که می‌توان نتیجه گرفت مدل آزمون شده در نمونه مورد بررسی، برازش مناسبی دارد.

د) برازش مدل

در این بخش از مقاله، با استفاده از نتایج برازش مدل نهایی و با روش معادلات ساختاری به بررسی خروجی مدل می پردازیم. شکل زیر نمودار مسیر را در حالت معنا‌داری نشان می‌دهد. این مدل در واقع تمامی معادلات اندازه‌گیری و ساختاری را با استفاده از آماره t آزمون می‌کند.

نمودار 2 ضرایب مسیر بین متغیرها و نمودار 3 آماره t بین متغیرها را نشان می دهد.

نمودار 2: مدل ساختاری به همراه ضرایب مسیر، بارهای عاملی و واریانس های تبیین شده

نمودار 3: آماره t بین متغیرهای تحقیق

در جدول 9 ضرایب مسیر، ضرایب معناداری و ضرایب تعیین مسیرهای مطرح شده در مدل مفهومی پژوهش و نتایج تأیید یا عدم تأیید آنها براساس خروجی مدل یابی معادلات ساختاری، ارائه شده است:

جدول 9: نتایج اجرای مدل‌یابی معادلات ساختاری

ردیف       مسیر        ضریب مسیر           آماره t      نتیجه       ضریب تعیین (R2)

1             زمینه علاقمندی به سرمایه گذاری(IIF) ← اولویت سرمایه گذار(IP)   271/0   589/3   تایید         569/0

2             درک از ریسک(RP) ← اولویت سرمایه گذار        189/0-  020/3-  تایید         408/0

3             باورهای دینی(RB) ← اولویت سرمایه گذار           342/0    418/3    تایید         446/0

4             ارزش های انسانی(HV) ← اولویت سرمایه گذار   143/0    898/2    تایید         608/0

5             ارزش های اجتماعی(SV)← اولویت سرمایه گذار 181/0    267/3    تایید         519/0

6             بازده مورد انتظار(ER) ← اولویت سرمایه گذار     253/0    105/4    تایید         638/0

همان طور که در جدول نیز قابل مشاهده است، طبق نتایج ضریب مسیر و آماره t، کلیه مسیرها در سطح اطمینان 99% تأیید شده است (آماره t خارج از بازه 58/2- تا 58/2+ قرار گرفته و ضریب مسیر مثبت است). بنابراین مدل به دست آمده، از دقت و قدرت کافی برای تبیین اولویت سرمایه گذاری در امور اجتماعی با تاکید بر پارامترهای غیرمالی برخوردار می‌باشد.

بحث و نتیجه گیری

طی سال های اخیر، هم در محافل علمی و هم در انجام پژوهش‌های تجربی، به ویژه در چارچوب بحران اخیر مالی، گرایش فزاینده‌ای به مواردی همچون سرمایه گذاری در مسئولیت پذیری اجتماعی و تصمیمات اخلاقی مالی به چشم می خورد. بر پایه شواهد به دست آمده از پژوهش‌های پیشین می‌توان نتیجه گرفت که اعمال غیر اخلاقی در حوزه مالی در اواخر قرن بیستم به یک واقعه رایج تبدیل شده است. بسیاری از سرمایه گذاران خصوصی و همچنین سرمایه گذاران نهایی می‌خواهند با چنین تحولاتی مقابله کنند و به دنبال تلفیق منافع مالی و اجتماعی سرمایه گذاران و دیگر ذی نفعان هستند. این امر در سرمایه گذاری‌هایی که براساس اصول مسئولیت پذیری اجتماعی صورت گرفته منعکس شده است. هر فردی در طول حیات خود تا جایی پیش می‌رود که بنا به نیازش، اقدام به سرمایه‌گذاری در امور مادی و غیر مادی خواهد نمود و در مواردی که در سیاست‌های سرمایه گذاری یک سازمان و بنگاه‌های اقتصادی شرکت می‌کند- با توجه به تأثیر آن و سرمایه گذاری‌های اجتماعی که در بلند مدت انجام می‌دهد- ابتدا باید به تأثیر فاصله روان شناختی بر اولویت‌های فردی مورد توجه خود بپردازد و پس از آن، به دنبال عایدی‌های مورد انتظار از سرمایه گذاری‌های خود باشد. طی چند سال گذشته، سرمایه گذاری‌های مسئولیت پذیر توجهات رو به رشدی را به خود جلب کرده است. سازمان ها، نهادها و دیگر سرمایه گذاران به طور فزاینده‌ای به بررسی سرمایه گذاری‌ها از دید مسئولیت پذیری اجتماعی پرداخته اند و نقش‌های فعال تری در مدیریت سازمان دنبال می‌کنند. مقاله حاضر مدلی را بر مبنای توسعه مدل‌های پیشین ارجحیت‌های سرمایه گذاری در یک سبد سرمایه گذاری اجتماعی مسئولیت پذیر و با استفاده از یک آزمایش متقارن انتخابی پیشنهاد می‌دهد. به همین منظور سرمایه گذاری در کمیته ملی پارالمپیک ایران با تکیه بر ارزش های اخلاقی و انسانی مورد مطالعه قرار گرفته است.

در تحقیقات گذشته، اولویت‌های سازمان ها و نهادها یا موسساتی از این قبیل برای سرمایه گذاری در راستای ارضای معیارهای مسئولیت پذیری، به اندازه کافی مورد بررسی قرار نگرفته و نتایج متناقضی را پیرامون عملکرد مالی بلندمدت مؤسسات مسئول نسبت به این نوع از سرمایه گذاری و صندوق‌های متعارف ارائه داده‌اند. لذا در این زمینه هنوز هم نتیجه گیری اساسی به وقوع نینجامیده و نیاز به انجام تحقیقات بیشتری وجود دارد.

تحقیقات گذشته در مورد حساسیت بازار سرمایه نشان داده است که رسوایی ناشی از رفتارهای غیراخلاقی، افراد را از سرمایه گذاری در زمینه‌های اجتماعی و اخلاقی دور کرده و تقاضا برای سرمایه گذاری اخلاقی کاهش یافته است. مطالعات تجربی نشان دهنده یافته‌های متناقض در زمینه عوامل موثر بر تصمیم گیری موضوع سرمایه گذاری اخلاقی می باشد و تاکنون مدل یکپارچه و منسجمی در این زمینه ارائه نشده است. بر این اساس، در مقاله حاضر تلاش شد تا مدلی با پارامترهای غیرمالی با اولویت سرمایه گذاری در امور اجتماعی و با تأکید بر کمیته ملی پارالمپیک جمهوری اسلامی ایران تبیین و طراحی گردد.

به کمک این مدل، ضرایب نسبی هر یک از ارجحیت‌های سرمایه گذاری مبتنی بر ضریب‌های سود یا صرفه جویی هزینه‌ای در هر گزینه از سرمایه گذاری اجتماعی یا اخلاقی بهره گرفته شده تا تاثیر ویژگی‌های آنها در سرمایه گذاری‌های اجتماعی یا اخلاقی ارزیابی شود. ضرایب نسبی مزبور بیان گر تأثیر نسبی ویژگی‌های اخلاقی یا انسانی فرد بر تصمیم سرمایه گذاری در زمینه‌های مسئولیت پذیری اجتماعی نظیر کمیته ملی پارالمپیک خواهد بود. به علاوه، بر اساس این مدل مشخص می‌شود که کدام یک از ویژگی سرمایه گذاری ترجیح داده شده و با تخصیص دارایی‌های سرمایه گذاری، سودمندی مشارکت جویان را افزایش می‌دهد. در ضمن، با استفاده از تجزیه و تحلیل لایه‌های پنهان، ابعاد مختلف شخصیتی افراد که بر انتخاب گزینه‌ها موثر بوده، شناسایی شده است. نتایج تحلیل به روش مدل یابی معادلات ساختاری نشان داد که مدل به دست آمده از دقت و قدرت کافی برای تبیین اولویت سرمایه گذاری در امور اجتماعی با تاکید بر پارامترهای غیرمالی برخوردار است. در این مقاله در ارزیابی ارجحیت های سرمایه گذاری سرمایه گذاران فرض شده که در سرمایه گذاری‌های اجتماعی نظیر کمیته ملی پارالمپیک، معیارهای اخلاقی و بینش فرد در زمینه ارزش های اخلاقی و اجتماعی بر ارجحیت های سرمایه گذاری فرد تاثیر گذار است؛ در حالی که ادبیات معمول سرمایه گذاری صرفاً به معیارهای مالی و اقتصادی نظیر ریسک و بازده توجه کرده‌اند. ادبیات تحقیق و واقعیات‌های عملکردی نشان می‌دهد که عموماً در سرمایه گذاری در طرح های اخلاقی و اجتماعی در ایران نظیر کمیته ملی پارالمپیک بدون تحریک باورهای ارزشی و مذهبی به عنوان مشارکت در امور خیریه مبادرت به جذب کمک های داوطلبانه افراد می‌شود. واقعیت‌های عملکردی در زمینه سرمایه گذاری‌های اخلاقی یا اجتماعی در ایران نشان می‌دهد که با همان نگاه مشارکت در امور خیریه به جذب سرمایه در این طرح ها توجه شده و فرض می‌شود که فرد، معیارهای مالی نظیر ریسک و بازده را مد نظر خود قرار نمی-دهد. لذا در این پژوهش برای تصمیم گیری پیرامون سرمایه گذاری در کمیته ملی پارالمپیک ایران می توان وفق الگوی پیشنهادی، هزینه های اضافی ناشی از پروسه های غربال گری نظیر ریسک و بازده در سبد سرمایه گذاری را هم لحاظ کرد. مطالعات تجربی- نظیر بیکن و فریزی (2006) نشان داده‌اند که بازدهی بالا به افزایش تقاضا برای سرمایه گذاری اخلاقی منجر می شود و در صورت بالا بودن بازدهی سرمایه گذاری در وضعیت های مشابه به گزینه‌های اخلاقی سرمایه گذاری اقبال بیشتری نشان می‌دهند. بنابراین در الگوی پیشنهادی سعی شده است به عوامل دیگری که بر تصمیمات سرمایه گذاری اخلاقی تأثیر می گذارند- مانند پیش فرض های سرمایه گذاری های اخلاقی و اجتماعی- توجه شود.

با توجه به مدل پیشنهادی، سیاست گذاران و متولیان امور در کمیته ملی پارالمپیک می‌توانند معیارهای اخلاقی و اجتماعی موثر بر ارجحیت سرمایه گذاران در طرح‌های ذی ربط را شناسایی کنند و با سیاست گذاری آموزشی و ترویجی متناسب با آن به جذب سرمایه گذاران بپردازند. در پایان، با توجه به دستاوردهای این پژوهش در زمینه تاثیر معیارهای اخلاقی– انسانی و اجتماعی در ارجحیت دادن به طرح های اخلاقی و اجتماعی، سیاست گذاران و متولیان امور در پارالمپیک می‌توانند سیاست‌های ترویجی مربوط به جذب سرمایه گذاران را به همراه پیشنهاد طرح‌ها به افراد مطابق با تاکید بر معیارهای اخلاقی و متناسب با بینش و ارزش های اخلاقی یا اجتماعی سرمایه گذاران که در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته است، تبیین نمایند.