تبیین مدل کسب و کار لیگ برتر فوتبال ایران بر اساس هستی شناسی استروالدر

خیام اکبری اصل هاسونی[1]

 یعقوب بدری آذرین[2]

 محمدرسول خدادادی[3]

10.22034/SSYS.2022.1088.1744

تاریخ دریافت مقاله: 17/9/1398

                                                                                 تاریخ پذیرش مقاله:19/11/1398

مقدمه

امروزه صنعت ورزش به عنوان عاملی مؤثر در رشد و توسعه ابعاد اجتماعی و اقتصادی با اثرات مستقیم و غیرمستقیم، نقش مهمی در اقتصاد کشورها ایفا می­کند به طوری که از بزرگترین صنایع پردرآمد در قرن 21 به شمار می­آید (ویسی و همکاران، 2015). تحقیقات کالیگنان و نیکولاس[4](2014) نشان می­دهد از سال 2009 تا 2014 صنعت ورزش هر ساله به طور متوسط هفت درصد رشد داشته است که این مقدار رشد از متوسط نرخ رشد اقتصادی در بسیاری از کشورهای دنیا بالاتر است (محمدکاظمی و همکاران، 1395). صنعت ورزش با داشتن ظرفیت­های زیادی به خصوص در زمینه­ لیگ­های حرفه­ای ورزشی توان درآمدزایی بسیار بالایی دارد. در بسیاری از کشورها، برگزاری لیگ­های حرفه­ای و صنعت باشگاه داری حرفه­ای فوتبال باعث رشد و توسعه اقتصادی مطلوبی در صنعت فوتبال آن­ها شده است (رضایی و همکاران، 1395). زیمانسکی[5] (2003) باشگاه­های ورزشی را نوعی واحدهای کسب و کار با اندازه­های متفاوت بیان می­کند. نقدی و همکاران (1392) باشگاه­ها را مهم­ترین بخش صنعت فوتبال عنوان کرده و ادامه حیات صنعت فوتبال را منوط به ادامه حیات باشگاه­ها می دانند. در سال­های اخیر شاهد رقابتی­تر شدن عرصه کسب و کار در صنایع مختلف بوده­ایم. بنا بر نظر محققان عرصه کسب و کار، دستیابی به جایگاه رقابتی مناسب برای یک شرکت، تنها با کمک یک الگوی مناسب کسب و کار امکان­پذیر است. دو رویکرد اصلی در خصوص مدل کسب و کار وجود دارد: رویکرد اول، جنبه "مدل" بودن؛ برخی محققان بر این رویکرد تمرکز دارند و فرض را بر این می­گذارند که مدل کسب و کار ابزاری برای کاهش پیچیدگی دنیای واقعی است و نشان می­دهد یک شرکت چگونه کار می­کند و رویکرد دوم، هستی­شناسی[6] (استروالدر و پیگنر[7]، 2010). استروالدر (2004) مدل کسب و کار را یک ابزار مفهومی تعریف می­کند که شامل مجموعه­ای از اهداف و مفاهیم و ارتباط آن­ها است که با هدف بیان منطق اختصاصی یک بنگاه گردآوری شده است. این مجموعه نشان می­دهد که چه چیز و چگونه به مشتریان پیشنهاد می­شود و عواید مالی آن چیست. استروالدر و همکاران[8] (2005) مدل کسب و کار را با نگاهی جامع، در سطحی وسیع­تر از صرف مدل یعنی هستی شناسی پذیرفته­اند. تحقیق حاضر از رویکرد دوم بهره گرفته و هستی شناسی کسب و کار  استروالدر را برگزیده است. هستی شناسی استروالدر، یک طرح کسب و کار را در قالب ساختاری منظم و جامع ارائه می­کند و یک ابزار استراتژیک برای سازمان­ها به حساب می­آید. هستی شناسی دارای 9 عنصر است؛ بخش­های مشتریان، ارزش پیشنهادی، کانال توزیع، ارتباط با مشتریان، جریان درآمدی، منابع کلیدی، فعالیت­های کلیدی، شرکای کلیدی و ساختار هزینه  که در کنار یکدیگر چشم­اندازی منسجم از عوامل کلیدی محرک یک کسب و کار را تشکیل می­دهند (شکل1). استروالدر پس از شناسایی سنگ بناهای مدل­های کسب و کارهای پیشنهاد شده توسط سایر نویسندگان این حوزه، بر مینای آن­ها مدل جدیدی را ایجاد نموده است که این مدل، یکپارچه شده تمامی موارد قبلی است (نقدی و همکاران، 1392).

   هرچند تاکنون تحقیقی کسب و کار فوتبال ایران را بر اساس هستی شناسی استروالدر بررسی نکرده است ولی تحقیقات زیادی وجود دارد که به صورت مجزا به هریک از عناصر 9 گانه هستی شناسی پرداخته­اند که به نمونه­ای از آن­ها اشاه می­شود. ملکیان و همکاران (1396) ترکیب دو مدل پیوستار روانشناختی و مقیاس ارزیابی و سیاهه فراغت جدی را به عنوان ابزاری کاربردی جهت استفاده و راهنمایی بازاریابان و صاحبان باشگاه­ها برای بخش­بندی تماشاگران ورزشی و آگاهی از اهداف مشارکت آن­ها و طراحی راهبردهای بازاریابی هدفمند با هدف حفظ و ارتقای وفاداری تماشاگران معرفی کردند (ملکیان و همکاران، 1397). ایزدی و همکاران (1393) به نیاز باشگاه­های کشور به تلاش گسترده­ای برای حفظ و نگهداری هواداران جاری و جذب هواداران جدید با فراهم نمودن امکانات مناسب، مدیریت و هدایت برنامه­های مشتری محور و ایجاد دانش و اطلاعات مورد نیاز از طریق کانال‌های مختلف ارتباطی نیاز اشاره می­کنند. نریمانی و خسروجردی (1395) نشان دادند کیفیت بازی و نتایج مسابقات بر تصمیم تماشاگران مسابقات لیگ برتر فوتبال برای حضور مجدد در ورزشگاه­ها تأثیر مثبت دارد. احسانی و همکاران (1393) در تحقیق خود به وجود خلاء و فاصله دیدگاه دانشگاهی و دیدگاه اجرایی در مورد جذب حامیان مالی در صنعت فوتبال کشور اشاره نمودند و رفع موانع موجود در جذب حامیان مالی را منوط به استفاده از دیدگاه­های تمامی گروه­ها گزارش کردند. فلاح کاظمی و همکاران (1396) در تحقیق خود عدم جذابیت بازی­ها و تیم و هزینه بلیط،رفت و آمد و تغذیه در استادیوم­ها را مهمترین عوامل عدم حضور تماشاگران و خالی بودن صندلی­های استادیوم گزارش کردند. نتایج تحقیق سلطانی و همکاران (1396) نشان داد منابع سازمانی (منابع انسانی، دارایی معنوی، منابع ارتباطی و اطلاعاتی، منابع مالی، زیرساخت­ها و اماکن ورزشی) و مزیت رقابتی (کارایی، کیفیت، نوآوری و پاسخ گویی به مشتری) بر میزان سودآوری باشگاه­های فوتبال حرفه­ای ایران تأثیر معناداری دارد. نتایج تحقیق نادریان و همکاران (1393) نشان داد اکثر باشگاه­های فوتبال حرفه­ای ایران مبتنی بر کمک­های مستقیم دولت و سازمان­های صنعتی می­باشد (65%) و دولتی بودن باشگاه­ها، عدم شفافیت صورت­های مالی، امتناع صداو سیما از پرداخت حق پخش آگهی مسابقات به باشگاه­ها، عدم رعایت قانون حق مؤلف، برنامه­ریزی نامناسب مسابقات، عدم موفقیت بازاریابی باشگاه­ها، عدم آگاهی مدیران باشگاه­ها از روش­های تأمین مالی، استفاده محدود از مدیران خلاق و با تخصص­های تجاری و مالی در سطوح مختلف، از جمله موانع مهم تأمین مالی در باشگاه­های فوتبال حرفه­ای لیگ برتر ایران می­باشد. نتایج پژوهش شعبانی (1395) نشان داد؛ بین دو متغیر هزینه و رتبه در لیگ برتر فوتبال کشور رابطه معنادار معکوس وجود دارد. بدین معناکه هرچه هزینه تیم­ها بالاتر رفته است رتبه تیم­ها در لیگ کاهش پیدا کرده است و پیش­بینی­ها نشانگر این است که حدود 24 درصد تغییرات رتبه در لیگ برتر فوتبال مرتبط با هزینه­های لیگ می­باشد.

 با گسترش خصوصی­سازی در همه سازمان­ها و ابعاد کشور، سازمان­ها باید اتکای خود را به بودجه دولتی کاهش دهند. سازمان­های ورزشی نیز از این قاعده مستثنی نبوده و باید به دنبال راهکارهای درآمدزایی باشند از این رو برنامه­ریزی دقیق برای درآمدزایی و ارتقای مزیت‌های رقابتی و افزایش توان تجاری لیگ­های ورزشی اهمیت دوچندانی می­یابد این بدان معناست که تمام قسمت­های کسب و کار می­بایست بهینه­سازی و تقویت شده و این امر باعث تغییر در جزئیات الگوهای کسب و کار می­شود. مدل کسب و کار به نوبه خود می­تواند منشا مزیت رقابتی باشد با بهره­گیری از مزیت­های رقابتی مختلف، یک مدل کسب و کار جدید می­تواند باعث پرش و جهش قابل توجهی در رقابت­های اقتصادی باشد. مطالعه ادبیات کسب و کار لیگ برتر فوتبال ایران نشان می­دهد پژوهشگران قبلی به فهرست کردن ارکان پیشنهادی خود پرداخته­اند؛ برخی، آن­ها را توضیح داده­اند و گروهی دیگر آن­ها را مفهوم سازی کرده­اند. این مطالعه، کارهای انجام شده قبلی را یکپارچه کرده و با بهره­مندی از مدل بوم به جای برنامه‌های سنتی چندین صفحه‌ای کسب و کار، در قالب ساختاری منظم و جامع، چشم‌اندازی منسجم از عوامل کلیدی محرک کسب و کار لیگ برتر فوتبال ایران عرضه می­کند و با تحلیل کمّی ارتباط و تأثیر هر جزء بر اجزاء دیگر، توصیفی شفاف از وضعیت مدل کسب و کار لیگ برتر فوتبال ایران ارائه می­دهد.

شکل 1: بوم کسب و کار استروالدر

روش‌شناسی پژوهش

پژوهش حاضر، به روش ترکیبی و در دو بخش کیفی و کمی انجام گرفت به طوری که با توجه به هدف از نوع کاربردی می­باشد و جمع­آوری اطلاعات در دو بخش کمی و کیفی با استفاده از پرسشنامه و مصاحبه انجام گرفته است. جامعه­ی آماری پژوهش حاضر را کلیه مدیران و مسئولان باشگاه­ها و لیگ­ حرفه­ای فوتبال ایران، مسئولان فدراسیون و سازمان لیگ فوتبال ایران، پژوهشگران و استادهای (اعضای هیئت علمی دانشگاه های کشور که در حوزه های اقتصاد ورزشی، بازاریابی ورزشی و کسب و کار ورزش مطالعه کرده اند) حوزه­های مدیریت ورزشی، اقتصاد، بازاریابی و کسب و کار و رسانه­های ورزشی(تحلیلگران برنامه های ورزشی تلویزیونی و رادیویی و نوسندگان روزنامه ها و مجلات ورزشی ) تشکیل داده­اند. برای بخش کیفی 30 نفر با روش نمونه­گیری گلوله برفی و تا حصول اشباع نظری انتخاب شدند مصاحبه­ها تا مرحله اشباع داده­ها پیش رفت. مصاحبه بر مبنای سوالات اساسی و استاندارد طراحی بوم کسب و کار استروالدر(استروالدر و پیگنر، 2010). انجام گرفت. داده­های کیفی از خلال مصاحبه­های نیمه ساختار یافته با مشارکت­کنندگان در پژوهش گردآوری شد. و تحلیل کیفی به روش آنالیز محتوا با نرم افزار مکس کیودا[9] انجام شد.

در بخش کمّی بر اساس روش نمونه­گیری غیرتصادفی هدفمند، تعداد 80 نفربه عنوان نمونه انتخاب شدند. برای تعیین تعداد نمونه از روش 10 برابر بیشترین روابط مربوط به یک متغیر موجود در بخش ساختاری مدل اصلی پژوهش که توسط بارسلی و همکاران (1995) ارائه شده است (بارسلی و همکاران[10]، 1995) استفاده شد. ابزار تحقیق در این بخش پرسشنامه­ استاندارد بوم کسب و کار(استروالدر و پینگر، 2010) شامل دو بخش اطلاعات دموگرافیک پاسخ­دهندگان و سوالات مربوط به هستی شناسی استروالدر در قالب 9 سازه منطبق بر بلوک­های 9 گانه هستی شناسی که بر اساس مقیاس پنج ارزشی لیکرت امتیازدهی شد، می­باشد.

مدل معادلات ساختاری جهت بررسی وجود، میزان و جهت ارتباط بین متغیرها (بلوک­های 9 گانه بوم) مورد استفاده قرار گرفت. یک مدل معادلات ساختاری که از روش حداقل مربعات جزئی (PLS) در حل آن استفاده شده است، می­بایست در دو مرحله مورد تحلیل و تفسیر قرار گیرد. منظور از بررسی مدل اندازه­گیری، بررسی وزن­ها و بارهای متغیرهای مکنون (شکل2) و منظور از بررسی مدل ساختاری بررسی ضرایب مسیر بین متغیرهای مکنون می­باشد (شکل3). مدل معادلات ساختاری رویکرد آماری جامعی برای آزمون فرضیه هایی درباره روابط بین متغیرهای مشاهده شده و متغیرهای مکنون است. از طریق این رویکرد می­توان قابل قبول بودن مدل­های نظری را در جامعه­های خاص با استفاده از داده­های همبستگی، غیرآزمایشی و آزمایشی آزمون کرد. بنا به نظر هومن (1393)، مدل­سازی معادلات ساختاری یک تکنیک تحلیل چند متغیری بسیار کلی و نیرومند از خانواده رگرسیون چند متغیری است و یک رویکرد جامع برای آزمون فرضیه­هایی درباره روابط مستقیم و غیر­مستقیم بین متغیرها است (هومن، 1393). با این روش می­توان قابل قبول بودن مدل­های نظری را در جامعه­های مشخص آزمود.

یافته‌های پژوهش

بخش کیفی

جدول 1: ویژگی های نمونه

فرایند تحلیل محتوا برای تعیین زیربخش­های بلوک­های 9 گانه بوم کسب و کار انجام شد و در این فرایند 1174 کد اولیه استخراج گردید. با بازبینی و ادغام کدها بر اساس تشابه در چندین مرحله در نهایت 33 زیربخش به عنوان کدهای محوری در قالب 9 بلوک به عنوان بوم کسب و کار لیگ برتر فوتبال ایران استخراج گردید. (جداول 2، 3، 4 و 5).

جدول 2: بعد مشتری بوم کسب و کار لیگ برتر فوتبال ایران

جدول 3: بعد محصول و خدمات بوم کسب و کار لیگ برتر فوتبال ایران

جدول 4: بعد مالی بوم کسب و کار لیگ برتر فوتبال ایران

جدول5: بعد فعالیت بوم کسب و کار لیگ برتر فوتبال ایران

بخش کمی

دغدغه روایی و پایایی در همه شیوه­­های پژوهش مورد توجه بسیاری از پژوهشگران قرار دارد. معیار سنتی محاسبه پایایی، آلفای کرونباخ است. آلفای کرونباخ براساس میزان پراکنش داده­ها تعیین می­شود و انحراف معیار عامل اصلی سنجش پایایی است. از سوی دیگر پایایی ترکیبی براساس هماهنگی درونی سوالات هر عامل محاسبه می­شود بنابراین معیار دقیق­تری است (حبیبی و عدن­ور، 1396). برای بررسی همسانی درونی و پایایی، مقدار میانگین واریانس استخراج شده (AVE) و پایایی مرکب (CR) بررسی می­شود (جدول6). میانگین واریانس استخراج شده یا AVE مخفف Average Variance Extracted می‌باشد. روایی همگرا زمانی وجود دارد که AVE از 5/0 بزرگ­تر باشد. پایایی مرکب یا CR مخفف Composite Reliability می‌باشد. روایی همگرا زمانی وجود دارد که CR از 7/0 بزرگتر باشد. همچنین CR باید از AVE بزرگ­تر باشد. در اینصورت هر شرط روایی همگرا وجود خواهد داشت. با توجه به نتایج جدول 6 کلیه شرایط روایی و پایایی محقق شده است. برای تجزیه­وتحلیل داده­ها از ضریب همبستگی و برای طراحی مدل از روش مدل­سازی معادلات ساختاری[11](SEM)، از نرم­افزار Smart PLS استفاده شد.

جدول 6: واریانس سازه­ها، اعتبار ترکیبی، واریانس تبیین شده و ماتریس همبستگی متغیرهای تحقیق

اولین عاملی که در ارزیابی مدل­های سنجش، باید مورد توجه قرار گیرد، تک­بعدی بودن شاخص­های مدل است. یعنی هر شاخصی در مجموعه شاخص­ها، باید با یک مقدار بار عاملی بزرگ، تنها به یک بعد یا متغیر نهفته، بارگذاری گردد. بدین منظور باید مقدار بار عاملی بزرگ­تر از 60% باشد و مقدار بار عاملی کوچک­تر از 40% کوچک محسوب شده و باید از مجموعه شاخص ها حذف گردد. بنابراین گویه­هایی که دارای بار عاملی کم بودند، حذف شدند (شکل2).  مقدار ضریب قابلیت اطمینان ساختاری[12] عامل دیگری است که در ارزیابی قابلیت اطمینان سازگاری درونی مدل­های سنجش قابل استفاده است. مقدار این ضریب نیز، از 0 تا 1 متغیر است که مقادیر بالاتر از 70% پذیرفته شده و مقادیر کم­تر از 60% نامطلوب ارزیابی می­گردد.

شکل 2: بارهای عاملی مربوط به گویه­های مدل پیشنهادی

اعتبار همگرایی، همبستگی زیاد شاخص­های یک سازه را در مقایسه با همبستگی شاخص­های سازه­های دیگر نشان می­دهد که در مدل­های سنجش باید ارزیابی شود. به منظور ارزیابی اعتبار همگرایی در نرم­افزار اسمارت PLS از [13]AVE استفاده می­شود. مقدار این ضریب نیز، از 0 تا 1 متغیر است که مقادیر بالاتر از 50% پذیرفته شده است. اعتبار تشخیصی، بیانگر وجود اعتبار تشخیصی، که در مدل­های سنجش باید ارزیابی شود. معیار فرونل- لارکر اشاره به این مسئله دارد که ریشه دوم مقادیر واریانس شرح داده شده (AVE) هر سازه، بزرگ­تر از مقادیر همبستگی آن سازه با سازه­های دیگر باشد. اعتبار اشتراک[14] کیفیت مدل اندازه­گیری سازه­ها را می سنجد. اگر شاخص وارسی اعتبار اشتراک مثبت باشد نشان دهنده کیفیت خوب مدل اندازه­گیری است. لذا از میزان واریانس تبیین شده[15] جهت آگاهی از درصد تغییرات پیش­بینی شده توسط هرکدام از متغیرها استفاده می­شود. بنابراین نتایج جدول (6) نشان می‌دهد همه سازه‌های مدل دارای اعتبار ترکیبی قابل‌قبول هستند و این نشان‌دهنده­ی تحقق شرط پایایی مدل هست.

پس از ارزیابی مدل­های سنجش، نوبت به ارزیابی مدل ساختاری می­رسد. در این مرحله، محقق، باید علامت جبری ضریب، اندازه و سطح معنی­داری آن را بررسی نماید. اندازه ضریب مسیر، نشان دهنده قدرت و قوت رابطه بین دو متغیر نهفته است. برخی محققین بر این باور هستند که ضریب مسیر بزرگ تر از 100% یک میزان مشخصی از تأثیر در مدل را نشان می­دهد. نتایج به دست آمده برای ضرایب مسیر و سطح معنی­داری(آماره تی) آن­ها در شکل­های 3 و 4 نمایش داده شده است.

 در نرم افزار «پی.ال.اس»، ارزش «تی[16]»،  معنی­دار بودن اثر متغیرها را برهم نشان می­دهد. اگر مقدار «تی»،  بیشتر از 96/1 باشد یعنی اثر مثبت وجود دارد و معنی­دار است. اگر بین 96/1+ و 96/1- باشد، اثر معنی­داری وجود ندارد و اگر کوچک­تر از 96/1- باشد یعنی اثر منفی دارد ولی معنی دار است. مقدار آماره تی در واقع ملاک اصلی تأیید یا رد فرضیات است اگر این مقدار آمار به ترتیب از 64/1 ، 96/1 و 58/2 بیشتر باشد نتیجه می­گیریم که آن فرضیه در سطوح ۹۰، ۹۵ و ۹۹ درصد تأیید می شود. همچنین ضرایب مسیر اگر بالای 6/0 باشد بدین معنی است که ارتباط قوی میان دو متغیر وجود دارد. اگر بین 3/0و 6/0 باشد ارتباط متوسط و اگر زیر 3/0 باشد ارتباط ضعیفی وجود دارد. همچنین اعداد بالاتر از 96/1 در سطح 05/0 و بالاتر از 58/2 در سطح 01/0 معنی­دار هستند (جدول 6). همچنین باید گفت که اگر مقدار ضریب مسیر بین متغیر مکنون مستقل و متغیر مکنون وابسته مثبت باشد نتیجه می گیریم که با افزایش متغیر مستقل شاهد افزایش در متغیر وابسته خواهیم بود و بالعکس. اگر مقدار ضریب مسیر بین متغیر مکنون مستقل و متغیر مکنون وابسته منفی باشد نتیجه می­گیریم که با افزایش متغیر مستقل شاهد کاهش در متغیر وابسته خواهیم بود. مقدار «آر.دو[17]»، نشان­دهنده توانایی مدل در توصیف سازه است در حقیقت مقدار« آر.دو »، بیانگر میزان برازندگی مدل است و نشان می­­دهند که چند درصد از تغییرات متغیر وابسته توسط متغیرهای مستقل تبیین می­شود. این مقدار هرچه قدر به یک نزدیک­تر باشد برازش بیشتری را نشان می­ دهد.

شکل 3:  ضرایب مسیر

شکل 4:  معنی داری ضرایب مسیر

حال با توجه به معنادار بودن رابطه­ی متغیرهای فرضیه­های پژوهش، می­توان به مدل نهایی پژوهش پرداخت. نتایج آزمون فرضیه­های پژوهش بر مبنای مدل‌سازی معادلات ساختاری، مسیرهای علّی به همراه ضرایب رگرسیونی و مقادیر شاخص­های جزئی مربوط در شکل 5 نشان داده‌ شده است.

شکل 5: مدل نهایی پژوهش

بحث و نتیجه‌گیری

تحقیق حاضر با هدف تبیین مدل کسب و کار لیگ برتر فوتبال ایران در دو بخش و با دو رویکرد کیفی و کمی انجام گرفت. در بخش کیفی، بوم کسب و کار لیگ برتر فوتبال ایران بر پایه هستی شناسی استروالدر به دست آمد و در بخش کمی تحلیلی از ارتباط و تأثیر هر جزء بوم کسب و کار لیگ برتر فوتبال ایران بر اجزاء دیگر انجام شد.نتایج نشان داد بین شرکای کلیدی با ساختار هزینه ها و منابع کلیدی، منابع کلیدی با ارزش های پیشنهادی و کانال توزیع و بخش های مشتری با جریان درآمدی رابطه­ی معنادار وجود ندارد.

روابط معنادار بین متغیرها که اکثرا  مثبت و در حد متوسط بودند. توصیفی از وضعیت نرمال و متوسط مدل کسب و کار لیگ برتر فوتبال ایران می­باشد. در حالی که عدم ارتباط­ها یا اصطلاحاً ارتباط­های بی­معنی، نشان از خلاء ها و کمبودهای مدل کسب و کار لیگ برتر فوتبال ایران می­باشد و نیازمند بررسی و تحلیل می­باشد.

عمده دلیل عدم ارتباط بین شرکای کلیدی و ساختار هزینه را  می­توان در نقش دولت در فوتبال ایران جستجو کرد؛ جبران سهم بسیار بالایی از هزینه­های باشگاه­های لیگ برتر فوتبال ایران از طریق دولت (کردنوری، 1392)، دولت را تبدیل به یکی از منابع مالی لیگ برتر فوتبال ایران کرده ­است در حالی که دولت به عنوان رقیب در ساختار لیگ برتر فوتبال ایران مطرح می­باشد و تحقیقات بسیاری وجود دارد که این منبع را مورد نکوهش قرار داده و دخالت آن را عامل اثرات منفی در فوتبال ایران می­دانند (رمضانی زاده و همکاران، 1396، سلطانی و همکاران، 2017؛ السان، 1392). 

و از طرف دیگر عدم شفافیت مالی و افزایش بی­رویه هزینه باشگاه­های لیگ برتر فوتبال ایران (کردنوری، 1392)، مناسب نبودن قوانین مالیاتی و افزایش بی­رویه قیمت بازیکنان و مربیان (دلدار و همکاران، 1396) و نظام ناقص ارزیابی و انتخاب بازیکنان (خدامرادی و همکاران، 1390)، چهره­ای نابسامان از ساختار هزینه لیگ برتر فوتبال ایران نمایش می­دهد و این یکی از دلایل عدم تمایل حضور بخش خصوصی به عنوان حامیان مالی در لیگ برتر فوتبال ایران و قبول سهمی از هزینه­ها می­باشد.

ضعف منابع فکری و داشته­های نامشهود را میتوان از دلایل عدم ارتباط بین شرکای کلیدی و منابع کلیدی عنوان کرد؛ تحقیقات زیادی (احسانی و همکاران، 1393; رضائی و همکاران، 1395; سلطانی و همکاران، 1396; زارعی و همکاران،  1396) بر نقش مؤثر منابع فکری و داشته­های نامشهود لیگ برتر فوتبال ایران بر جذب بنگاه­های اقتصادی و تجاری و حامیان مالی و رسانه­ها تأکید کرده­اند. در حالی که ساختار نامناسب فدراسیون فوتبال و سازمان لیگ برتر (همتی نژاد و همکاران، 1394) ضعف قوانین (رمضانی زاده و همکاران، 2017; شفیعی و افروزه، 1397)، ناشناخته بودن و اعتبار کم برند باشگاه­های فوتبال (دلدار و همکاران، 1396) و کیفیت کم و سو گیری سیاسی رسانه­ها (امیری و همکاران، 1392)، انگیزه مشارکت حامیان مالی و رسانه­ها را در لیگ برتر فوتبال ایران از بین می­برد.

عدم معنی­داری ارتباط منابع کلیدی با ارزش­های پیشنهادی در تحقیق حاضر، هم سو با تحقیقات قبلی و توصیفی جامع از نتایج آن­ها می­باشد؛ دلدار و همکاران (1396) بر ضعف برند لیگ برتر فوتبال ایران در ارائه یک تصویر قوی و معتبر تاکید کردند. رضایی و همکاران (1395) بی­ثباتی مدیران باشگاه­های فوتبال لیگ برتر ایران را عامل عملکرد و نتایج ضعیف معرفی می­کنند. رسولی و همکاران(1395) نبود مدیر متخصص، نداشتن امکانات فیزیکی مناسب و نبود نیروی انسانی متخصص را چالش­های برند باشگاه­های فوتبال می­دانند. نادریان و همکاران (1394) وجود مدیران سیاسی را عامل دور شدن باشگاه­های فوتبال از اهداف اصلی آن­ها دانسته و تکیه باشگاه­ها بر منابع مالی دولتی را موجب عدم شفافیت مالی، هزینه بر و زیان ده شدن آنها معرفی می­کنند. اکبری یزدی و همکاران (1393 ) علت عدم رضایت تماشاگران را استادیوم ها و خدمات ضعیف اعلام می­کنند (اکبری یزدی و همکاران، 1393).

نابسامانی حق پخش تلویزیونی باشگاه های فوتبال ایران را می توان یکی از دلایل عدم ارتباط کانال توزیع با جریان درآمدی عنوان کرد. درآمد از حق پخش، در کنار درآمد روز مسابقه و حامیان مالی یکی از سه منبع مهم درآمدی باشگاه های فوتبال جهان می­باشد (ساموئل، 2017) به طوری که اصلی­ترین منبع درآمدی باشگاه­های فوتبال انگلستان با سهم 31 درصد از درآمد کل، می­باشد در ایران نیز برخلاف سهم ناچیز 93/0 درصد  از درآمد کل باشگاه های فوتبال (نادریان و همکاران، 1394)، حق پخش به عنوان منبعی بالقوه برای درآمدزایی باشگاه­های فوتبال عنوان می­شود (خدامرادی، 1390; سلطانی و همکاران، 1398). السان طی مطالعه­ای انحصار دولتی پخش مسابقات ورزشی را مورد نکوهش قرار داده و بر ضرورت تاسیس تلویزیون خصوصی ورزشی تاکید کرده و پذیرش حق پخش باشگاه­های فوتبال را در مواجهه با حرفه­ای شدن ورزش کشور، بدون منافات و ضروری بیان کرده­است ( السان، 1392). این در حالی است که شکری و عنایت (1392) و دلدار و همکاران (1396) تخصیص نامناسب و عدم پرداخت حق پخش تلویزیونی را اولین و اصلی­ترین مانع خصوصی سازی باشگاه­های حرفه­ای فوتبال کشور می­دانند.

از طرفی حاشیه سود کم لیگ برتر فوتبال ایران (سلطانی و همکاران،1396) و جبران سهم بالایی(65 درصد) از هزینه های بیش از 90 درصد باشگاه­های فوتبال کشور از طریق کمک مستقیم دولت یا سازمان­های صنعتی (کردنوری، 1392; نادریان و همکاران, 1394) و از طرف دیگر عدم تمایل بخش خصوصی و حامیان مالی به حضور در لیگ برتر فوتبال ایران، تحت تاثیر وجود شبه دولتی­ها در ورزش و عدم توانایی رقابت با باشگاه­های دولتی، رویگردانی تماشاگران از استادیوم ها (فلاح کاظمی و همکاران, 1396) و نهایتاً نبود یک فرایند سیستماتیک و یکپارچه جهت نرخ گذاری و فروش بلیت مسابقات لیگ برتر فوتبال ایران (السان, 1392) عدم ارتباط معنا دار بین بخش­های مشتریان و جریان درآمدی لیگ برتر فوتبال ایران را توجیه می­کند.

 نتایج این مطالعه می­تواند مبنا و نقشه راهی جهت آسیب شناسی ساختاری در راستای ایجاد ساختار یکپارچه و چارچوب ارتباطی جامع در تمام ابعاد بوم کسب و کار لیگ برتر فوتبال ایران و نقطه­ی آغازی برای مطالعات بعدی با هدف تدوین سیاست­ها و استراتژی­های جبرانی بوده و راهنمایی برای مدیران باشگاه­ها و مسئولان ورزش کشور برای اتخاذ رویه­ها و تصمیم­های مناسب در جهت بهبود و توسعه مدل کسب و کار لیگ حرفه­ای فوتبال کشورباشد.