طراحی مدل اشتغال حاصل از توسعه گردشگری ورزشی

صدیقه اسلامی[1]

ابوالفضل فراهانی[2]

حسن اسدی[3]

تاریخ دریافت مقاله: 20/3/1393

                                                                                                           تاریخ پذیرش مقاله: 18/5/1393  

مقدمه

رشد مستمر و توسعة پایدار اقتصاد، نیازمند بهره برداری بهینه از منابع تولیدی است. دراین میان، مهم ترین و حساس ترین عامل، نیروی انسانی است (پیراسته و کریمی، 1381: 13). واقعیت آن است که اشتغال مهم ترین دغدغه کشور است، چراکه ایران باید سالانه 940000 فرصت  شغلی ایجاد نماید. در یک گزارش، تعداد مشاغل ایجاد شده در ایران به ازای هر یک نفر گردشگر، 5 فرصت شغلی بوده که این رقم با احتساب اکوتوریسم به 8 نفر بالغ می گردد (الماسی، 1380: 60). به منظور مقابله با پدیده بیکاری، گسترش اشتغال از طریق افزایش آگاهانه سرمایه گذاری ها در فعالیت های  کاربر یکی از راه های مقابله با پدیده بیکاری به شمار می رود(زاهدی، 1379: 46). گردشگری نیز یک صنعت کاربر است. ازآنجا که بسیاری از خدمات گردشگری را نمی توان با استفاده از فناوری ارائه کرد، اشتغال نیروی انسانی در این صنعت فراوان است. از این رو، توسعه گردشگری در مکان های مختلف، زمینه های ایجاد اشتغال دائم، فصلی و پاره وقت را برای نیروی انسانی با تخصص و آموزش متوسط فراهم می آورد و از نرخ بیکاری می کاهد. علاوه بر اشتغال های مستقیم در گردشگری،  زمینه فعالیت های دیگر به طور غیر مستقیم نیز فراهم                  می گردد(زیتونلی و همکاران، 1391: 73). امروزه پیوند میان توریسم و ورزش نوع جدیدی از گردشگری، به نام "گردشگری ورزشی" را ایجاد نموده که جنبه های مختلف و متنوعی را در بر می گیرد. این نوع گردشگری، شامل گستره وسیعی است که از فعالیت های هیجانی تا فعالیت های تمدد اعصاب را در بر   می گیرد ( تولایی، 1386: 30).

با توجه به نتایج رساله اصفهانی(1387) که عوامل موثر بر توسعه گردشگری ورزشی را شناسایی و آنها را در 12 مولفه- امنیت، خدمات و تسهیلات، اسکان و تغذیه، اقتصاد، نیروی انسانی، جاذبه های توریستی، رویدادهای ورزشی، اماکن و تجهیزات ورزشی، تبلیغات و بازاریابی، حمل و نقل، آموزش و تسهیلات- تقسیم نموده(اصفهانی، 1387: 142) باید گفت که توسعه گردشگری به خصوص گردشگری ورزشی منوط به رشد  مولفه ها و عوامل موثر بر توسعه می باشد که خود از بخش های مختلف اقتصادی هستند و به طور مستقیم و غیر مستقیم با صنعت گردشگری ورزشی ارتباط دارند. با رشد بخش های مختلف اقتصادی تقاضای نیروی کار افزایش یافته و فرصت های شغلی ایجاد می شود.

دیوید و ایکسیانلی[4](2008) در مقاله ای بیان کردند که سفر و گردشگری، فعالیت های اقتصادی مهمی ایجاد می کنند که در نوسان اقتصادهای محلی توزیع می شود و منابع مهمی برای کارآفرینی و درآمد خانواده ها فراهم می نمایند. درک نقش گردشگری در تامین درآمد خانواده  و تفاوت های اساسی در جاهایی که کار و درآمد تولید می شود، نیازمند شناخت بهتر نقش گردشگری در چشم انداز های گوناگون مناطق مختلف از جوامع شهری و برون شهری گرفته تا شهر ها و روستاهای دور دست دارد. این مقاله بر اساس ارزیابی توزیع درآمد (حقوق و دستمزد) و مشاغل در بخش نفوذ پذیر و حساس گردشگری، گزارش شده است. نتایج حاصله پیشنهاد می کند که آمار تراکمی کل مشاغل ایجاد شده و درآمد پنهان تولید شده، عوامل مهم و مورد پذیرش هستند. همچنین، فهم کامل از مشاغل و درآمد ایجاد شده از طریق صنعت سفر و گردشگری، در مقابل هزینه هایی است که گردشگر خرج می کند.  در تحقیقی آمده که آمار شغل های ایجاد شده و درآمدزا، عنصر مهی است که اجازه می دهد درک کامل تری از شغل و درآمد ناشی از بخش سفر و گردشگری به وجود آید(Daivid & Marcouiller, 2008; 552).

پژوهش های صورت گرفته در زمینه گردشگری ورزشی که امروزه به عنوان شاخه ای تاثیر گذار در گردشگری مطرح است، اثر گذاری این صنعت مدرن را در حوزه اشتغال زایی به خوبی تبیین می کند. لوین و بوم در تحقیقی که در سال 2008 انجام دادند، نشان می دهند که در سال 1973 فقط 9824 شغل مرتبط با ورزش در کشور اسپانیا موجود بوده ، در حالی که در سال 1991 - یک سال قبل از برگزاری بازی های المپیک- این تعداد به 42679 افزایش یافته که تنها 22 درصد آن به باشگاه ها مربوط بوده است(Leoni & Baum, 2008;500). همچنین، کسمیت و داسون (2009) در مقاله ای با عنوان "ارزیابی اثرات       بازی های المپیک 2004 بر اقتصاد یونان" بیان می دارند که براساس ارزیابی "سازمان جهانی گردشگری"، از سال 1997 تا 2005 گردشگری ورزشی، رشد سالانه ای بالغ بر 1.3 درصد و کاهش بیکاری سالانه معادل 1.9 درصد را داشته  و این از فعالیت های اقتصادی برگزاری رقابت های ورزشی بزرگ حاصل شده است(Kasimati& Dawson, 2009;143).

برخی پژوهش ها در داخل کشور به بررسی اشتغال در بخش های مختلف اقتصاد پرداخته اند و برخی دیگر نیز به نقش توسعه گردشگری ورزشی در اشتغال زایی اشاره نموده اند. ترحمی و اسفندیاری(1389)، نتیجه گرفتند که در میان بخش های اقتصاد ایران، صنعت، کشاورزی و ساختمان از جمله بخش هایی هستند که می توانند در فراهم ساختن فرصت های شغلی، کلیدی باشند(ترحمی و اسفندیاری، 1389: 240). کشاورز(1383) نیز به شناسایی بخش هایی از اقتصاد کشور ایران پرداخت که دارای بیشترین پتانسیل برای ایجاد فرصت های شغلی در مقایسه با بخش های دیگر هستند و دریافت که بر اساس پیوند پیشین، بخش های خدمات مذهبی و اجتماعی، زراعت، خدمات کسب و کار، سایر خدمات و آموزش عمومی که به هزینه کمتری برای ایجاد هر فرصت شغلی تمام وقت نیاز دارند، با بیشترین افزایش تقاضا رو به رو هستند(کشاورز، 1383: 43). کشاورز و چراغی (1386) در مقاله ای سعی نمودند با بکارگیری شاخص های مختلف در چارچوب جدول داده- ستانده 1375، پتانسیل های تولیدی و اشتغال زایی اقتصاد ایران را در قالب 24 بخش رتبه بندی نمایند. آنها دریافتند که در میان بخش های اقتصاد ایران، صنعت تولید مواد غذایی، سایر خدمات، ساختمان های مسکونی و زیربنایی، خدمات بازرگانی، سایر محصولات صنعتی، خدمات حمل و نقل جاده ای، مواد سنگ های ساختمانی و کانی های فلزی، از جمله بخش هایی هستند که می توانند در فراهم ساختن فرصت های شغلی، کلیدی باشند(کشاورز و چراغی، 1389: 61 ). همافر و همکاران(2011) نیز دریافتند اگر صنعت گردشگری ورزشی و سازمان های مربوط به آن توسعه یابند، صنعت توریسم ورزشی در آینده، اشتغال زایی و تولید درآمد را در مناطقی که رویدادهای ورزشی برگزار می کنند، تحت تاثیر قرار خواهد داد(Homafar.et al, 2011; 35). همچنین، هنری (1390) بیان      می کند که صنعت گردشگری ورزشی در ایجاد اشتغال و درآمد زایی منطقه میزبان در صورت توسعه صنعت گردشگری ورزشی و ایجاد زیر ساخت های مناسب، تاثیر دارد(هنری، 1390؛ 104) . مرکز آمار ایران، نرخ بیکاری تابستان سال 1391 را 4/12 درصد و تعداد بیکاران کل کشور را بیش از 3 میلیون و 23 هزارنفر اعلام کرد. همچنین، نرخ بیکاری جوانان 15 - 24 ساله حاکی از آن است که 27 درصد از جمعیت فعال این گروه سنی بیکار بودند(روزنامه مردم سالاری، 1391). بدین ترتیب، اهمیت رفع معضل بیکاری در کشور، لزوم توسعه صنایع کاربر مانند گردشگری، ویژگی های فرهنگی کشور ایران و فرصت های شغلی زیاد در زمینه گردشگری ورزشی – که از آن طریق می توان تا حدود زیادی فاصله کشور از جایگاه واقعی خود در سطح بین المللی را جبران نمود- بعلاوه مواردی از قبیل کمبود تحقیقات مرتبط با حوزه گردشگری ورزشی و اشتغال، تاکید تحقیقات گذشته بر ایجاد فرصت های شغلی از طریق برگزاری رویدادهای ورزشی بزرگ و عدم وجود اطلاعات و آمار دقیق مرتبط با اشتغال حاصل از  گردشگری ورزشی،  محقق را برآن داشت تا اثرات چندگانه متغیر های مختلف را بر اشتغال زایی مورد بررسی قرار دهد و به ارائه مدل ساختاری در این زمینه بپردازد تا عوامل موثر بر توسعه گردشگری ورزشی معرفی و اثرات آنها بر اشتغال زایی مورد بررسی قرار گیرد.

روش شناسی پژوهش

با توجه به موضوع تحقیق، روش پژوهش حاضر از نوع توصیفی_ پیمایشی و از لحاظ هدف، کاربردی بوده که به صورت میدانی اجرا شد. جامعه آماری این تحقیق شامل کلیه افرادی بوده که حداقل یک کتاب یا دو مقاله علمی پژوهشی در حوزه های مرتبط با اشتغال وگردشگری به چاپ رسانده اند و کارشناسان اداری در حوزه اشتغال و گردشگری با حداقل مدرک کارشناسی که دارای حداقل 10 سال تجربه کاری باشند. بنابر این، جامعه آماری در 4 طبقه مد نظر می باشد: دو طبقه آشنا با مبانی نظری و دو طبقه آشنا به مبانی مدیریتی و عملکردی. از آنجا که مرجع پژوهشگر جهت تعیین تعداد دقیق جامعه آماری، سایت های جهاد دانشگاهی و کتابخانه ملی، وزارت رفاه، کار و امور اجتماعی و معاونت گردشگری بوده و با توجه به اینکه در مراجع مذکور هیچ گونه آمار دقیقی یافت نشد، آمارها به صورت  تقریبی و بنا بر آنچه که در مقالات و کتاب های مربوطه یا از افرادی که اکنون در این حوزه ها مشغول به کار هستند، نقل گردیده،  محاسبه شد. حجم تقریبی جامعه آماری محققان 1000 نفر و کارشناسان 1600 نفر در نظر گرفته شد. نمونه گیری به شکل تصادفی انجام گرفت و از طریق جدول مورگان و فرمول Q کوکران، حجم نمونه 334 نفر محاسبه شد. بنابراین 400 پرسشنامه بین آزمودنی ها توزیع شد(230 کارشناس:140 نفر در حوزه اشتغال و 90 نفر در حوزه گردشگری) و 170 محقق(90 نفر حوزه اشتغال و کارآفرینی و 80 نفر حوزه گردشگری و گردشگری ورزشی) که 323 پرسشنامه به صورت کامل پاسخ داده شد. ابزار اندازه گیری در این پژوهش، پرسشنامه محقق ساخته بود. اعتبار صوری پرسشنامه نهایی با کسب نظر و اعمال اصلاحات مورد نظر چند تن(10نفر) از اساتید که تخصص لازم را در این زمینه داشتند، مورد تایید قرار گرفت. از تحلیل عاملی اکتشافی جهت تعیین عوامل اصلی پرسشنامه استفاده شد. 2 عامل برای اشتغال زایی مستقیم و     غیر مستقیم حاصل از توسعه و 6 عامل مربوط به انواع اشتغال زایی مستقیم و غیر مستقیم حاصل از توسعه گردشگری ورزشی در حوزه های فعالیتی(دائمی، فصلی و پاره وقت) استخراج شد. نتایج تحلیل عاملی تاییدی نشان داد که  تمامی ضرایب به دست آمده معنا دارند؛ زیرا مقدار آزمون معناداری (t)همه عوامل از 96/1 بزرگتر است. با توجه به نتایج نمودار مدل انداره­گیری در حالت تخمین استاندارد می توان گفت، چون مقدار RMSEA کوچکتر از 08/. می­باشد، مدل از برازش مناسبی برخوردار است. با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ، پایایی پرسشنامه مورد تایید قرار گرفت(ضریب آلفای کرونباخ 92/0). نتایج آزمون کلموگروف اسمیرنف حاکی از طبیعی بودن توزیع داده ها بوده است.  برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آمار توصیفی(فراوانی، درصد و میانگین) و آزمون معادلات ساختاری در سطح معناداری05/0 استفاده شد. کلیه محاسبات آماری با استفاده از  نرم افزار 19spss و لیزرل انجام گرفت.

یافته های پژوهش

ویژگی های جمعیت شناختی شرکت کنندگان مانند جنسیت، سطح تحصیلات، رشته تحصیلی و سابقه کار به شکل فراوانی و درصد در جدول 1 آمده است.

جدول 1: ویژگی های جمعیت شناختی آزمودنی ها

شکل 1 ، مدل اندازه­گیری  نقش توسعه گردشگری ورزشی در اشتغالزاییدر حالت اعداد معنادار را نشان می­دهد. با توجه به خروجی این نمودار، تمامی ضرایب به دست آمده معنادارند، زیرا مقدار آزمون معناداری (t)تک تک آنها از 96/1 بزرگتر است.

خروجی بعدی لیزرل (شکل2) مدل اندزه­گیری الگوی  نقش توسعه گردشگری ورزشی در اشتغالزایی را در حالت تخمین استاندارد نشان می­دهد. با توجه به نتایج این نمودار، چون مقدار RMSEA نیز کوچکتر از 08/. می­باشد، می­توان نتیجه گرفت که مدل از برازش مناسبی برخوردار است.

شکل 1: مدل اندازه­گیری الگوی نقش توسعه گردشگری ورزشی در اشتغالزایی با استفاده از تحلیل معادلات ساختاری در حالت اعداد معنادار

شکل 2: مدل اندازه­گیری الگوی نقش توسعه گردشگری ورزشی در اشتغالزایی با استفاده از تحلیل معادلات ساختاری در  حالت تخمین استاندارد

جدول 2:  شاخص های برازش مدل به کمک نرم افزار معادلات ساختاری

در جدول 2، محاسبه شاخص های مناسبت مدل اندازه گیری الگوی  نقش توسعه گردشگری ورزشی در اشتغالزایی نشان می دهد که مدل به دست آمده از تحلیل، از برازش خوبی برخوردار است و می توان از این مدل برای اندازه گیری الگوی  نقش توسعه گردشگری ورزشی در اشتغالزایی استفاده نمود. نتایج الگوریتم مدل ساختاری مولفه ها و گویه بر اساس بار عاملی در جدول 3 ارائه شده است.

جدول 3: الگوریتم مدل ساختاری مولفه ها و گویه بر اساس بار عاملی

*ملاک تایید خارج بودن T-Value از (96/1±) می باشد.

همانگونه که در جدول 3 مشاهده می شود، همه متغیر های ملاک به جز اشتغال زایی مستقیم و دائمی و غیر مستقیم و دائمی در مدل مورد تایید قرار نمی گیرند( 00/0= T-Value).

بحث و نتیجه گیری

نتایج پژوهش حاضر نشان داد که  توسعه گردشگری ورزشی اثر مستقیم، مثبت و معنی داری بر اشتغال زایی مستقیم، مستقیم و فصلی و مستقیم و پاره وقت دارد، اما بر اشتغال مستقیم و دائمی این اثر معنی دار نشده است.  همچنین، اثر توسعه گردشگری ورزشی بر اشتغال زایی غیر مستقیم، فصلی و پاره وقت نیز مثبت و معنی دار بوده است، اما بر اشتغال غیر مستقیم و دائمی نیز این اثر معنی دار نشده است. در بررسی پیشینه داخلی و خارجی، هیچ تحقیقی یافت نشد که اثر توسعه گردشگری ورزشی بر اشتغال زایی را به شکل مستقیم و غیر مستقیم در حوزه های فعالیتی مختلف صنعت گردشگری ورزشی و مطابق با روش تحقیق حاضر مورد بررسی قرار داده باشد. لذا در این بحث به بررسی تحقیقاتی که به گونه ای با این موضوع رابطه دارند، پرداخته می شود.

به طور کلی نتایج حاصل از این پژوهش با نتایج حاصل از تحقیقات ذیل همخوان می باشد:

کمیجانی و همکاران(1388)، پیر محمدی و همکاران(1390)، همافر و همکاران(2011)، میرزایی(1388)، میراج(1386)، کسمیت و داسون(2009)، پندی[5] و همکاران(2009) که بیان کردند سهم گردشگری هندوستان در اشتغال زایی به طور مستقیم 59/4 درصد و به طور غیر مستقیم 27/8 درصد است و از کل افراد شاغل( 7/468 میلیون نفر) 5/21 میلیون نفر در گردشگری شاغل اند. لوین و بوم^[6](2008) و اورت و همکاران(2012) نیز ایجاد فرصت های شغلی و شغل های ایجاد شده ناشی از برگزاری رویدادهای مختلف ورزشی را مورد ارزیابی قرار دادند و نتیجه گرفتند که برگزاری رویدادهای ورزشی منجر به ایجاد     فرصت های شغلی جدید به شکل مستقیم و غیر مستقیم می شود.

 نتایج حاصل از این پژوهش با نتایج تحقیقات ترحمی و اسفندیاری(1389) و کشاورز و چراغی (1386) ناهمخوان است که بیان نمودند الزاما سیاست های رشد- محور نمی تواند اشتغال زا باشند، زیرا در تمام موارد کشش های اشتغال کمتر از کشش های تولید است.

همانگونه که ملاحظه می شود بیشتر این تحقیقات به بررسی ایجاد فرصت های شغلی و برخی به ایجاد اشتغال مستقیم و غیر مستقیم در حوزه گردشگری و گردشگری ورزشی پرداخته اند. برای تبیین موضوع نوع اشتغال می توان به مقاله دوبریل[7] (2009) اشاره نمود که سهم اشتغال در توریسم نسبت به اشتغال در کل صنایع را بررسی نموده و مشاغل را اینگونه تقسیم بندی کرده است: کل مشاغل در صنایع و کل مشاغل مربوط به صنعت گردشگری و در تقسیم بندی خردتر مشاغل صنعت گردشگری را به شغل های صنایع گردشگری که به تقاضای گردشگری نسبت داده نمی شوند، شغل های صنایع گردشگری که به تقاضای گردشگری نسبت داده می شوند، شغل هایی در صنایع دیگر به جز گردشگری که به تقاضای گردشگری نسبت داده می شود و همه مشاغلی که می توان آن را به تقاضای گردشگری نسبت داد(Dobriel,2009).  با توجه به این تقسیم بندی می توان اشتغال زایی مستقیم و غیر مستقیم را توضیح داد و فهمید که چرا بسیاری مشاغل در قسمت های مختلف صنایع می توانند به طور غیر مستقیم با صنعت گردشگری در ارتباط باشند.

در تقسیم بندی اشتغال مستقیم و غیر مستقیم نیز برخی از مشاغل به شکل دائمی هستند و فرد در دوره زمانی مشخص تا بازنشستگی مشغول به کار است و برخی از مشاغل در فصول مختلفی از سال که گردشگر بیشتری از منطقه و کشور بازدید می کند، ایجاد می شود. در این فصول ممکن است افراد از  بخش های اقتصادی دیگر مانند کشاورزی و ... به این مشاغل روی آورند. نوع سوم مشاغل نیز به شکل پاره وقت است که افراد در کنار مشاغل دیگری که دارا هستند ساعاتی از روز در هنگام فراغت به مشاغلی می پردازند که به طور مستقیم یا غیر مستقیم به گردشگری و گردشگری ورزشی ارتباط دارد(موسایی، 1390). با توجه به نتایج پیشینه تحقیق حاضر می توان اشاره نمود که برگزاری رویدادهای ورزشی بزرگ که نشان از توسعه گردشگری ورزشی در یک کشور است، منجر به ایجاد فرصت های شغلی جدید       می شود. همچنین، تحقیقات حاکی از این است که بخش گردشگری به ازای هر دلار درآمد حاصله اشتغال بیشتری را نسبت به سایر بخش ها ایجاد می کند و اشتغال زایی صنعت گردشگری به خصوص در کشورهای توسعه نیافته و در حال توسعه مانند ایران امری مسلم است(موسایی، 1390: 35). بنابراین،      می توان به این نتایج که به لحاظ آماری معنی دار شده است اعتماد نمود و بیان کرد که توسعه، منجر به افزایش تقاضا و ایجاد اشتغال مستقیم و غیر مستقیم می شود.

در ارتباط با ناهمخوانی نتایج تحقیقات نیز باید گفت که در این تحقیقات سیاست های رشد- محور و توسعه گرا در صنعت هایی مورد نظر بوده اند که از  سه دهه گذشته  سالانه بودجه دریافت  نموده اند و رشد  کرده اند، ولی مخارج رشد آنها نسبت به میزان فرصت های شغلی که ایجاد نموده اند، تناسب نداشته است و در تمام موارد کشش های اشتغال کمتر از کشش های تولیدی است. اما صنعت مورد بررسی در این پژوهش گردشگری ورزشی است که تا کنون هیچ گونه برنامه مدونی برای رشد آن در کشور ما وجود نداشته و بررسی این صنعت در کشور های پیشرو حاکی از عواید و مزایای اقتصادی متعدد این صنعت می باشد که کشور ایران تا کنون از آن بی نصیب مانده است(هنری، 1390، 104).

از سوی دیگر، با توجه به بار عاملی مربوط به اشتغال زایی مستقیم و غیر مستقیم حاصل از توسعه مشخص می گردد که توان اشتغال زایی غیر مستقیم حاصل از توسعه گردشگری ورزشی بیشتر از اشتغال زایی مستقیم است. باید گفت که ورود هر جهانگرد به کشور تقریباً 2 نفر را به طور مستقیم و 5 نفر را به طور غیر مستقیم به کار می گمارد. طبق آمار سال 1376 ،153000 فرصت شغلی مستقیم و 380000 فرصت شغلی غیر مستقیم در کشور ایجاد شده است(کشاورز و چراغی، 1389: 61). به بیان دیگر، این صنعت به ازای یک فرصت شغلی مستقیم تقریباً توان ایجاد 6/2 فرصت شغلی غیر مستقیم در سایر بخش ها را دارد (پیراسته و کریمی، 1381، 13). بنابراین، وجود چنین ضریبی با توجه به ارتباط بین صنعت گردشگری و دیگر بخش ها معقول به نظر می رسد و می توان انتظار داشت که با تقویت ارتباط میان این بخش و سایر بخش ها ضریب اشتغال زایی نیز افزایش یابد(هنری، 1390، 105).

در مدل تحلیلی، اشتغالزایی فصلی و پاره وقت به صورت مستقیم و غیر مستقیم تایید شده است، اما یافته مربوط به اشتغال زایی مستقیم و دائمی و غیر مستقیم و دائمی در مدل تایید نشده و نمی توان آن را گزارش نمود. در این مورد می توان گفت که گردشگری یک صنعت کاربر است. از آنجا که بسیاری از خدمات گردشگری را نمی توان با استفاده از فناوری ارائه نمود، اشتغال نیروی انسانی در این صنعت فراوان است. این دسته از مشاغل درمورد فعالیت رستوران ها، عرضه سوغات و فعالیت های کوچک بویژه درکشورهایی با دستمزد پایین مصداق می یابد. در مقابل، باید توجه کرد که فعالیت های حمل و نقل و تورگردانی یا ساختن هتل هایی با تجهیزات رفاهی وسیع اساساً سرمایه بر هستند. همچنین می توان وجود فعالیت های کارآفرینی کوچک، در بسیاری از حوزه های گردشگری را دلیل اشتغال زایی مناسب این صنعت دانست.  گروه های خود اشتغال که فعالیت هایی چون عرضه سوغات را انجام می دهند، با سرمایه گذاری اندک در گردشگری فعالیت می نماید و صرفا عرضه کننده نیروی کار خود هستند(برادران، 1385: 55). از این رو، توسعه گردشگری در مکان های مختلف زمینه های ایجاد اشتغال دائم و فصلی و پاره وقت را برای نیروی انسانی با تخصص و آموزش متوسط فراهم می آورد و از نرخ بیکاری می کاهد. همچنین، در کنار     اشتغال های مستقیم در گردشگری، زمینه فعالیت های دیگر را که در ارتباط با گردشگری هستند         (غیر مستقیم) – همچون: کارهای ساختمانی، تعمیرات، کرایه اتومبیل، دست فروشی و نظایر اینها- برای افراد بومی فراهم می نماید. هرچند این گونه فعالیت ها از نظر ثبات و درآمد نامطمئن هستند، اما می توانند حداقل درآمدی برای خانوارها فراهم سازند(حاجی محمد امینی، 1387 : 224). 

همچنین، شمار شاغلان دراین صنعت و میزان ساعات کار قابل انتظار از آنان، متفاوت از یکدیگر است ، اما تقریبا درتمامی کشورها شاغلان بسیاری دراین صنعت به طور موقتی و پاره وقت کار می کنند. کارفرمای بخش هایی از صنعت گردشگری که ظرفیت ثابتی دارند، با استفاده از شاغلان پاره وقت و موقت می توانند هزنیه ثابت نیروی کار را به هزینه متغییر تبدیل کنند و در کل، سطح هزینه های خود را تا جای ممکن پایین بیاورند. در ضمن ماهیت بسیاری از فعالیت های مسافرتی و گردشگری، شاغلانی را می طلبد که به طور شبانه روزی یا دست کم بیش از ساعات کار معمول کار کنند.  این امر به معنای چند نوبت کاری یا کار پاره وقت اضافی است(برادران، 1385 : 55-57).

از سوی دیگر، بحث فصلی بودن گردشگری مطرح است. فصلی بودن گردشگری به این معنا است که در بسیار ی از مقصدها، دست کم دو بازار کار وجود دارد که یکی برای شاغلان دائمی این صنعت و دیگری برای شاغلین گردشگری در فصل شلوغ کاری است. اشتغال فصلی همچون اشتغال موقت، شاغلان    حاشیه ای را جذب می نماید و اگر فشار تقاضا نسبتا کافی باشد ممکن است دستمزدها افزایش یابد. پدیده فصلی بودن اشتغال در صنعت گردشگری، علاوه بر تاثیر بر مشاغل مستقیم گردشگری، در مشاغل       غیرمستقیم مرتبط با صنعت گردشگری نیز تاثیرگذار است و در بازارهای آزاد کار، این امر اغلب بر مهاجرت موقت و گسترده نیروی کار می انجامد که انتقال درآمد و مخارج القایی بین مناطق را در پی دارد(بول، 1379 : 220-223).

یکی از مسائل و مشکلات کنونی مسئله بیکاری است. درچنین شرایطی، بخش گردشگری به خصوص با توجه به خصوصیاتش (فصلی و موقتی بودن بسیاری از مشاغل) می تواند  انبوهی از جمعیت بیکار را جذب کند. بنابراین واضح است که توسعه صنعت گردشگری بیشتر به اشتغال زایی موقت و فصلی       می انجامد و به دلیل ماهیت صنعت،  اشتغال به شکل دائمی کم است که این مطالب، تایید کننده نتایج حاصل از پژوهش هستند.  از آنجا که نرخ بیکاری در کشورهای در حال توسعه از جمله ایران بسیار بالاست، بنابراین ضروری به نظر می رسد که فعالیت اقتصادی جدیدی برای کاهش آن ایجاد گردد. گردشگری اصولاً به عنوان یک حرفه خدماتی متمرکز بر نیروی کار بسیار مورد توجه است، زیرا تعداد بسیار نیروی کار غیر ماهر و نیمه ماهر را به استخدام در می آورد. درنتیجه، کشورهای درحال توسعه باید بر روی آزمایش توانمندی ایجاد حداکثر اشتغال، تکیه کنند و از دانش فنی که منطبق با سطح هرکشور است، استفاده نمایند(ولا، 1384: 240).  به طور کلی، تحقیقات داخلی و خارجی به طور متفق القول بر تاثیر گذاری توسعه گردشگری و به خصوص گردشگری ورزشی بر ایجاد اشتغال صحه گذاشته اند؛ به طوری که در اقتصاد مدرن جهانی در شهرهای بزرگ دنیا برای سرمایه گذاری، مسابقات المپیک را به عنوان یک پایگاه اعتباری منحصر به فرد و فرصتی برای بازاریابی محلی ارائه می دهند، چرا که فایده اقتصادی بالقوه مهم میزبانی یک رویداد ورزشی بزرگ، نقش کلیدی در جذب علاقه مندی به شهرها بازی می کند و ورود تعداد زیادی از تماشاگران به شهر میزبان، بخش اصلی برای تحریک فواید اقتصادی است(Solberg.H.& Preuss, 2007; 232).

در این پژوهش، به گردشگری ورزشی به عنوان پدیده ای که می تواند توسعه گردشگری را در حد مطلوب و مزیت های اقتصادی زیادی را در سطح کلان برای کشور به دنبال داشته باشد، توجه شده است. بنابراین به توجه به نتایج این تحقیق و تحقیقات دیگر می توان گفت که همان گونه که کشورهای دیگر با استفاده از ورزش و گردشگری ورزشی به رشد همه جانبه دست یافته اند، کشور ایران نیز می تواند با توسعه صنعت گردشگری ورزشی، به جایگاه واقعی خود در سطح بین المللی دست یابد. مدیریت قوی و برنامه ریزی جامع در همه ابعاد اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و زیرساختی در زمینه توسعه صنعت گردشگری ورزشی و آثار و فواید آن، می تواند راهگشای ما در این زمینه باشد . برای آنکه فعالیت های مختلف توریسم ورزشی در کشور پیاده شود ، در درجه نخست به ایجاد و توسعه بخش سخت افزاری و سپس در بعد ورزشی، به احداث مراکز ورزشی جامع و مجهز تخصصی نیازمندیم . در کنار این دو عامل، توجه به امر تبلیغات  رسانه ای و آگاهی بخشی داخلی و خارجی نیز امری مهم و ضروری است.