شناسایی و اولویت بندی موانع جذب نیروهای داوطلب ورزشی در آموزش و پرورش شهرستان کرج

حمید آقایی[1]

  تاریخ دریافت مقاله: 5/7/1393

تاریخ پذیرش مقاله:12/7/1393

مقدمه

  در دنیای مملو از تغییرات روز افزون در عرصه علم و دانش، چه از لحاظ نظری و چه از نظر کاربردی، نقش انسان آگاه و متبحر عاملی بسیار حیاتی برای تداوم عمر سازمان و همچنین سازگاری با تغییرات متنوع موجود در محیط داخلی و خارجی سازمان است .آنچه باعث برتری یک اجتماع بر سایر اجتماعات بشری می­شود، تنها ناشی از پرورش، حفظ و نگهداری، توسعه و تکامل انسان ها و افراد در دسترس هر جامعه است، زیرا منابع مادی، مالی و تسهیلاتی همه ساخته دست بشر است (اندام و همکاران، 1391). ورزش به عنوان یک پدیده^ء فراگیر و جهانی که مورد استقبال مردم دنیا قرار گرفته است، بیش از پیش در حال توسعه و همه گیری است (گودرزی، 1390). نقش ورزش در سالم سازی جامعه از لحاظ جسمانی، روانی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی انکار ناپذیر است. پدیده تربیت بدنی و ورزش دارای ابعاد مختلفی است که یک بعد آن را نیروهای داوطلب[2]تشکیل         می­دهد(کوزه­چیان، 1385). برای برگزاری یک رویداد ورزشی که در یک محدوده­ زمانی مشخص برگزار می­شود، نیاز به تعداد زیادی نیروی انسانی است. بدیهی است در هیچ شهر یا کشوری این تعداد نیروی انسانی رسمی و حقوق بگیر در سازمان­های ورزشی وجود ندارد. بنابراین برای برگزاری رویدادهای ورزشی، افراد زیادی به عنوان نیروی داوطلب در زمینه­های مختلف فعالیت می­کنند(جلالی فراهانی و علی­دوست قهفرخی، 1390). نهضت داوطلبی، فرصت­های خوبی را برای مشارکت مردان و زنان تمامی اقشار جامعه در امر ورزش و پیشرفت جوانان فراهم کرده است. از طرف دیگر، سازمان های ورزشی منابع سرشاری را از رواج این نهضت عاید خود می­کنند. ماهیت ورزش در کشور­های پیشرفته جهان بیشتر مبتنی بر داوطلب گرایی است که بوسیله توده­ عظیمی از افراد داوطلب هدایت و به پیش برده می­شود (حمیدی، 1388).

داوطلب به فردی گفته می­شود که قسمتی از وقت، مهارت یا خدمات خود را به سازمان یا گروهی خاص، اختصاص می­دهد و بدون چشم داشتی به آنها کمک می­نماید (Auld, 2004).

در اهمیت و نقش نیروهای داوطلب در ارائه­ خدمات در ورزش همین بس که گردانندگان و حامیان اصلی بزرگترین و مهمترین رویداد ورزشی جهان (بازی های المپیک) که هر چهار سال یکبار برگزار می­شود، نیروها، سازمان­ها و شرکت­های داوطلب هستند (صفانیا، 1388). امروزه، افراد داوطلب می­توانند در انجمن­های مردمی یا حتی در سازمان­های دولتی و خصوصی به کار گرفته شوند. افراد داوطلب، مجموعه مهمی از منابع انسانی بسیاری از سازمان­های ورزشی و تفریحی جهان را تشکیل می­دهند. گرایش به خدمات داوطلبی بیشتر در کشورهایی گسترش یافته که کاهش خدمات بخش عمومی، محدودیت منابع عمومی و افزایش علاقه داوطلبان به خدمت کردن جهت رفع نیازهای جامعه را به چشم می خورد. به عنوان مثال، طبق آمار وزارت کار کشور انگلستان در سال 2007، سی و هفت درصد افراد در سازمان های ورزشی، تفریحی، فرهنگی یا هنری داوطلب بودند و ارزش اقتصادی معادل بیش از 14 میلیارد پوند داشتند. در کانادا، هیجده درصد افراد در یک رقابت ورزشی داوطلب شده بودند و در استرالیا، معادل بیست درصد کل ارزش اقتصادی ورزش متعلق به داوطلبان بزرگسال برآورده شده بود (افروز و همکاران، 1390). داوطلبی از دیدگاه­های مختلفی بررسی و تعریف شده است؛ از جمله ویلسون[3] (2000) که داوطلبی را انجام فعالیتی برای کمک به دیگران، بدون چشم داشت و به صورت کاملاً آزادانه تعریف کرده است. فقدان یا حضور نیروهای داوطلب در سازمان ها، ممکن است به ایجاد اختلال در جذب و نگهداری کارکنان یا ایجاد فضای همدلی و همیاری در سازمان ها منجر شود. از سال ها پیش در کشورهای اروپایی و غربی، مدیریت ورزشی نیز به فکر استفاده مناسب و بهینه از دیگر منابع انسانی در دسترس بوده است. در این راستا و با بهره گیری از احساسات و نیازهای ارضا نشدة افراد، آنان را در عرصة خدمت نیروهای داوطلب در ورزش و نیز در جهت منافع جامعه و خود داوطلب تشویق کرده و سه مقولة انگیزش، فواید اجتماعی و شخصیتی را  مدنظر قرار داده است (Carla,2006).

نهضت داوطلبی و خدمت رسانی به جامعه، از پدیده های دنیای معاصر است که ریشه در سنت های اجتماعی مردم سراسر جهان دارد. فعالیت های نیروهای داوطلب، فوایدی دو سویه دارد که هم جامعه و هم داوطلب از آن بهره­مند می­شوند .نیروهای داوطلب برای انجام اهداف مشترک در کنار یکدیگر به فعالیت می­پردازند و به نحوی باعث افزایش سرمایه اجتماعی در جامعه می­گردند (اندام و همکاران، 1391).

امروزه، سنت داوطلب شدن در بیشتر کشورها و جوامع وجود دارد که منشاء آن به سازمان­های وابسته به مذهب و شوراهای محلی برمی­گردد. انجمن­های نیروهای داوطلب در ایران نیز دارای قدمت دیرینه­ای است.

در ایران هم مانند بسیاری از کشورها، مراکز مذهبی- مثل حسینیه­ها و مساجد-  بیشترین نقش را در سازماندهی فعالیت­های نیروهای داوطلب داشته­اند. با بر عهده گرفتن برخی از برنامه­های اجتماعی مختلف در سایر کشورها توسط انجمن­های نیروهای داوطلب در تمامی سطوح، نقش دولت در برنامه ریزی کاهش می یابد. در سال­های اخیر به علت برخی عوامل، فعالیت نیروهای داوطلب افزایش یافته است. همچنین، تقاضا برای داوطلب شدن برای کمک به برنامه­ریزی و اجرای رویدادهای ورزشی همچنان رو به افزایش است. به منظور جذب بهتر و نیز حفظ نیروهای داوطلب،  نیاز به شناسایی راهی برای افزایش رضایت کلی نیروهای داوطلب است (Carla,2006).

آلن و شاو[4] (2009)بیان کرده اند که برگزاری رویدادهای ورزشی در جهان در حال افزایش می­باشد. به عنوان مثال، بازی­های جهانی دانشجویان تورنتو در سال 1985 با 8 هزار شرکت کننده برگزار شد و شرکت کنندگان در رویداد ورزشی دانشجویان در سال 2005 به 22 هزارنفر افزایش یافت. بدین ترتیب، برای برگزاری موفقیت آمیز رویدادها وجود نیروهای داوطلب  با انگیزه و مشتاق ضروری است (Justine,2009). حضور نیروهای داوطلب با کیفیت، علاوه بر اینکه منافع مالی و سرمایه­ای برای سازماندهی ورزشی به همراه دارد، اعتبار برنامه­ها و مسابقات ورزشی را در جامعه افزایش می­دهد. همچنین، در فرایند ارزیابی عملکرد سازمانی، میزان جذب نیروهای داوطلب از جایگاه ویژه­ای برخوردار است (prouteau, wolff,2006).

کیم[5] و همکاران ( 2010) در پژوهش خود با عنوان "تغییر ساختار وظیفه­ای نیروهای داوطلب  برای استفاده در ورزش جوانان" به این نتیجه رسیدند که نیروهای داوطلب  یک جزء حیاتی از نیروی کار مورد نیاز برای ارائه برنامه­های ورزشی با کیفیت بالا برای مسابقات ورزشی هستند. در سراسر دنیا، گرو­های وسیعی از مردم وقت خود را صرف فعالیت­های  داوطلبی می­کنند. انگیزه­های این افراد صرف نظر از از نوع فعالیت­هایشان کمک به دیگران می­باشد (kim,2010).

انگلبرگ[6] و همکاران در سال 2011 در بررسی رابطه بین تعهد، تجربه و خود ارزیابی عملکرد در سازمان­_­­هایورزشی مربوط به جوانان، بیان کرده­اند که نیروهای داوطلب،  منابع انسانی کلیدی برای سازمان­های ورزشی محسوب می شوند که در جامعه در بخش مربوط به تفریح و سرگرمی هستند.

برایان و پاستوره[7] (2008) اظهار داشته اند که وجود نیروهای داوطلبی برای بسیاری از سازمان­های ورزشی ضروری است؛ بدین صورت که در بازی­های پارالمپیک، نیاز شدیدی به حضور نیروهای داوطلب  احساس      می­شود که باید این سازمان­ها با تبلیغات وسیع توسط بازاریابان باعث جذب نیروهای داوطلب  شوند.  

پروتئو و ولف[8] (2006) در بررسی مشارکت نیروهای داوطلب  برای دریافت دستمزد در دو بخش شرکت­های دولتی و شرکت­های خصوصی، به این نتیجه رسیدند که در بخش شرکت­های دولتی، دریافت دستمزد برای نیروهای داوطلب  دارای اهمیت بوده، ولی در بخش شرکت­های خصوصی این نتیجه منفی گزارش شد.

سانگیون[9] و همکاران (2008) در پژوهشی که  به شناسایی عوامل موثر بر مشارکت نیروهای داوطلب و نیز دلایل عدم مشارکت افراد پرداختند، این نتیجه دست یافتند که برای ترویج فعالیت های داوطلبی باید به تفاوت در شیوه زندگی آنها متناسب با جنس و نیز زمان منعطف موجود توجه کرد. همچنین، برای بهبود دسترسی به کار نیروهای داوطلب به برنامه ریزی نیاز است.

یافته­های پژوهش کوستاس[10] و ریچارد  (2012)  نشان داد که نیروهای داوطلب  با استفاده از فرصت های داوطلبی، به ایجاد سهم مثبت در زندگی می­رسند و تجربه­ای که از داوطلبی به دست می­آورند، بسیار بیشتر از وظایف کاری محض است. نیروهای داوطلب  می­توانند فعالیت های توریستی را به عهده بگیرند و به خوشی و لذت برسند و این تعادل آنها را در زندگی افزایش می دهد .

چلادورای[11] (2000) ارزش اقتصادی کار نیروهای داوطلب در ورزش امریکا را بیش از بیست بیلیون دلار برآورد کرده است، اما منابع جدیدتر بر اساس متدولوژی­های مختلف، ارزشی نزدیک به چهل بیلیون دلار را نشان       داده اند. در ایالت اونتاریوی کانادا، بیش از ششصد هزار داوطلب به رویداد های ورزشی در تمام سنین و سطوح کمک می کنند. در اروپا، بیش از شانزده میلیون داوطلب ورزشی در بیش از هشتصد هزار انجمن فعال هستند و بیش از صد میلیون یورو سود مالی از طریق مشارکت آن ها به دست آمده است (Beijing, Olympics 2008).

اندام و همکاران (1388) در بررسی موانع داوطلبی در انجمن های ورزشی دانشگاه ها به این نتیجه رسیدند که مشغله­های درسی و کمبود وقت، با اهمیت­ترین موارد و مشکلات جسمانی و بیماری­ها به عنوان کم اهمیت­ترین موارد انتخاب شدند.

تری[12] و همکاران (2011) در بررسی رابطه بین تعهد، تجربه، تعهد و عملکرد خود ارزیابی در سازمان­های ورزشی جوانان بیان کردند که در سال 2001 حدود 1.1 میلیون نفر افراد 18 ساله و بالاتر (8.2 درصد از جمعیت بزرگسال) بودند که کار نیروهای داوطلب برای سازمان­های ورزشی مربوط به تفریح و سرگرمی را در سال 2000 در کشور استرالیا بر عهده داشتند .

نوبل و راجرز[13] (1998) در دو پژوهش جداگانه، پرداخت نکردن هزینه­های متحمل شده، نبود حمایت کافی، عدم نظارت، فقدان آموزش، مشکلات مربوط به ایاب و ذهاب، تعارض بین نیروهای داوطلب و کارکنان      حقوق بگیر و عدم اطمینان از پوشش بیمه ای را به عنوان موانع داوطلبی در سازمان­های غیر ورزشی  معرفی کردند (19).مدیران سازمان های ورزشی از جمله آموزش و پرورش برای غلبه بر مشکل کمبود نیروی انسانی در برگزاری مسابقات و سایر بخش های اجرایی و همچنین برای کاهش هزینه های عملیاتی در خصوص میزبانی مسابقات ورزشی، عموماً باید به جامعه متوسل شوند و همواره به دنبال افراد داوطلبی باشند که از عهده      فعالیت های مختلف برآیند.  از این طریق، داوطلبان این فرصت را برای مدیران فراهم آورند که  خدمات معمول را با کمترین هزینه و به اشکال متنوع و با کیفیت مطلوب ارائه دهند. بنابراین، با توجه به اینکه نیرو های داوطلبی نقش به سزایی در برگزاری مسابقات مختلف در سطوح ملی وبین المللی دارند و از آنجا که آموزش و پرورش با مشکلات مالی و کمبود نیروی انسانی برخوردار است و به نیروهای داوطلبی کمتر توجه دارد، این تحقیق در پی این است تا موانع استفاده از نیروهای داوطلب را در ورزش آموزش و پرورش شهرستان کرج شناسایی نماید تا با اولویت بندی و برطرف کردن چنین عواملی، بتوان از سرمایه های عظیم و گرانبهای نیروهای داوطلبی در ورزش آموزش و پرورش شهرستان کرج نهایت استفاده را برد.

روش شناسی پژوهش

 این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر ماهیت، توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش را تمامی کارکنان برگزار کننده­ مسابقات آموزشگاهی آموزش و پرورش شهرستان کرج تشکیل می­دادند که تعداد آنها 592 نفر بود. روش نمونه گیری به صورت خوشه­ای چند مرحله­ای بود که برحسب نواحی چهارگانه  و بر طبق حجم نمونه مورگان، 234 نفر به عنوان نمونه مورد مطالعه انتخاب شدند. برای ناحیه یک 60 نفر، برای ناحیه دو 61 نفر، برای ناحیه سه 58 نفر و برای ناحیه چهار 55 نفر  به عنوان نمونه تحقیق انتخاب شدند.

برای این منظور، محققان ضمن بررسی کتاب های دانشگاهی و مقالات متعدد علمی و مصاحبه با استادان مدیریت ورزشی و صاحب نظران و خبرگان در این زمینه، فهرستی از مهمترین متغیرهای بازدارندگی نیروهای داوطلب  برای مشارکت در ورزش آموزش و پرورش تهیه و پرسشنامه­ای ساخته شد.

این پرسشنامه دارای 34 سوال با طیف  لیکرت (یک برای کاملا مخالفم، پنج برای کاملا موافقم) بود. روایی صوری و محتوایی پرسشنامه، توسط 12 نفر از اساتید دانشگاه در رشته مدیریت ورزشی و متخصصان این زمینه تایید شد. پایایی کلی پرسشنامه نیز با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ (88. ) به دست آمد که نشان دهنده­ سطح عالی از همسانی درونی پرسشنامه می­باشد.

برای تجزیه و تحلیل آماری داده­ها از بسته نرم افزاری spss 16 استفاده شد. در بخش اول، از آمار توصیفی (آماره­های میانگین و انحراف استاندارد) جهت توصیف داده­ها و در بخش دوم برای تجزیه و تحلیل استنباطی یافته­ها، از روش تحلیل عاملی- اکتشافی برای تعیین وزن دهی یا اهمیت عوامل(اولویت بندی) و تی تک نمونه­ای برای شناسایی موانع جذب نیروهای داوطلب استفاده گردید.

یافته­های پژوهش

جدول1 : توصیف ویژگی های جمعیت شناختی نمونه آماری

یافته­های آماری پژوهش نشان داد که 40.2 درصد افراد مجرد و 59.8 درصد از افراد متاهل بودند. میانگین سنی مشارکت کنندگان در تحقیق،  زیر 20سال و 10.3 درصد افراد در سنین 21 تا 30 سال، 24.8 درصد افراد در سنین 31 تا 40 سال، 30.8 درصد افراد در سنین 41 تا 50 سال و 19.7 درصد افراد در سنین 51 سال تا 60 سال و 14.5 درصد افراد در سنین 61 سال و بالاتر بودند. 61.1 درصد از مشارکت کنندگان در تحقیق، مرد و35.9 درصد زن بودند.­­

از نظر میزان تحصیلات، 10.3 درصد از افراد دیپلم، 35 درصد فوق دیپلم، 35 درصد از افراد لیسانس و 19.7 درصد از افراد فوق لیسانس و بالاتر بودند. از نظر نوع شغل، 24.8 درصد از افراد کارمند اجرایی، 9.8 درصد مدیر و 55.6 درصد کارشناس ورزش بودند و 9.8 درصد از افراد به فعالیتی غیر از موارد ذکز شده (سایر) اشاره داشتند (جدول3). همچنین، از نظر سابقه فعالیت مشارکت کنندگان در ورزش و برگزاری مسابقات، 20.1 درصد از افراد یک تا پنج سال، 14.5 درصد از افراد شش تا ده سال ، 30.8 درصد از افراد  یازده تا پانزده سال و 34.6 درصد از افراد سابقه فعالیت شانزده سال به بالا داشتند.

جدول2: آزمون تی تک نمونه­ای برای شناسایی موانع استفاده از نیروهای داوطلبی در ورزش آموزش و پرورش

برای شناسایی موانع استفاده از نیروهای داوطلبی در ورزش آموزش و پرورش از آزمون تی تک نمونه­ای استفاده شد (جدول 2).

برای بررسی تفاوت بین عامل ارتباطی- اطلاعاتی، موانع استفاده از نیروهای داوطلبی در ورزش آموزش و پرورش با میانگین فرضی، با توجه به سطح معناداری Sig ≤  ./.5 ، H0  رد و 1 H مورد پذیرش قرار گرفت. این نشان داد که میانگین عوامل ارتباطی- اطلاعاتی موانع استفاده از نیروهای داوطلبی در ورزش آموزش و پرورش، در نمونه مورد بررسی 31.60، بیشتر از حد متوسط 24، می­باشد.

همچنین، برای بررسی تفاوت بین عوامل فردی موانع استفاده از نیروهای داوطلبی در ورزش آموزش و پرورش با میانگین فرضی، با توجه به سطح معناداری  Sig ≤  ./.5 ، H0  رد و1 H مورد پذیرش قرار گرفت و نشان داد که میانگین عوامل فردی موانع استفاده از نیروهای داوطلبی در ورزش آموزش و پرورش، در نمونه مورد بررسی 21.51، بیشتر از حد متوسط 18، می­باشد.

برای بررسی تفاوت بین عوامل قانونی موانع استفاده از نیروهای داوطلبی در ورزش آموزش و پرورش با میانگین فرضی18 و میانگین عامل با 24.97 ، با توجه به سطح معناداری  Sig ≤  ./.5 ، H0  رد و1   H مورد پذیرش قرار گرفت و نشان داد که میانگین عوامل قانونی در نمونه بیشتر از میانگین فرضی بود.

در بررسی تفاوت بین عوامل روانی، H0  رد  و1   H مورد پذیرش قرار گرفت. همچنین، عوامل ساختاری که یکی دیگر از عوامل موانع استفاده از نیروهای داوطلبی در ورزش آموزش و پرورش بود، با میانگین   12.31 بیشتر از میانگین فرضی 9 بود و با استفاده از آزمون تی ، 1   H مورد تایید قرار گرفت.

در نهایت عامل اداری- سازمانی با میانگین 14.51، بیشتر از میانگین فرضی 12 بود و با استفاده از آزمون تی  H0  رد  و1   Hمورد تایید قرار گرفت.

برای تحلیل عاملی، آزمون بارتلت Sig ≤  ./.5 و KMO گویه­ها 841/. به دست آمد که نشان می­دهد تحلیل عاملی برای گویه­ها مناسب می­باشد.

یافته­های تحقیق براساس تحلیل عاملی نشان داد که مدل شش عاملی، راه حل بهتری برای شناسایی موانع استفاده از نیروهای داوطلبی می­باشد. با توجه به واریانس به دست آمده از تجزیه و تحلیل داده­ها ( 71.87 درصد)،  طبقه بندی شش عاملی موانع،با عناوین ارتباطی- اطلاعاتی با واریانس 27.009 و شخصی با واریانس 16.89، قانونی با واریانس11.33، روانی با واریانس8.55، ساختاری با واریانس 7.01 و اداری - سازمانی با واریانس5.98 مناسب تشخیص داده شد (جدول 3).

جدول3 : تحلیل عاملی اکتشافی برای تعیینوزن دهی عوامل

نامگذاری این عوامل بر اساس مفاد مولفه­های توصیف کننده هر یک از عامل­ها پایه ریزی شد .یافته­ها نشان داد که از 34 سوال تحقیق32 سوال به لحاظ داشتن بار عاملی مساوی یا بیشتر از 30 توانستند در شش گروه طبقه بندی شوند.

در نتیجه، 2 سوال  به دلیل عدم ارتباط با مبانی نظری مدل 6 عاملی و همچنین داشتن بار عاملی کمتر از3/. عاملی خارج شدند (جدول4).

جدول 4: گویه های حذف شده

گویه­های فقدان آگاهی مدیران تربیت بدنی از دست آوردهای جذب نیروهای داوطلب در توسعه ورزش آموزش و پرورش و  نبود قوانین و مقررات کافی برای استفاده از نیروهای داوطلب، به علت بار عاملی کمتر از 3/. از تحلیل خارج شدند.

در نهایت، پس از محاسبه پایایی پرسشنامه (888.)، ضریب آلفا برای هر یک از عوامل شش گانه به صورت جداگانه محاسبه شد.

پایایی برای عوامل ارتباطی و اطلاعاتی 84/.، عوامل فردی87/. ، عوامل قانونی85/. ، عوامل روانی 88/.، عوامل ساختاری84/. ، عوامل اداری و سازمانی 85/.، به دست آمد.

بحث و نتیجه گیری

نتایج تحقیق نشان می­دهد که فرضیه اول مورد تایید قرار می­گیرد؛ به طوری که عامل ارتباطی- اطلاعاتی موانع استفاده از نیروهای داوطلبی در ورزش آموزش و پرورش شهرستان کرج با میانگین 31.60 از متوسط میانگین فرضی با 24 بیشتر است.بدین ترتیب،  نتایج این تحقیق با یافته های تحقیق نوبل و راجرز (1998) همسو می باشد و به نظر می رسد که کمبود آگاهی شهروندان علاقه مند به داوطلب شدن از جریان داوطلبی در ورزش آموزش و پرورش، وجود مشکلات ایاب و ذهاب شهروندان علاقه مند به داوطلب شدن، ترس مدیران و کارمندان از اینکه با توسعه نهضت داوطلبی، اختیارات یا شغلشان را از دست دهند، ضعف مهارت های ارتباطی مدیران با نیروهای داوطلب، فقدان آگاهی مدیران از نیروهای داوطلب بالقوه در شهرها و... به عنوان عامل ارنباطی- اطلاعاتی موانع استفاده از نیروهای داوطلبی در ورزش آموزش و پرورش شهرستان کرج باید مورد توجه قرار گیرند.

در فرضیه دوم که عوامل فردی به عنوان یک مانع بر سر راه مشارکت داوطلبان در ورزش آموزش و پرورش شهرستان کرج مطرح است، با میانگین 21.50 بیشتر از حد متوسط فرضی بود که نشان دهند­ه پایین بودن مهارت کافی، کمبود وقت و مشغله تحصیلی نیروهای داوطلب بود. این یافته­ها نیز با یافته­های پژوهش نیکولس و همکاران(1998)و اندام و همکاران (1388) مطابقت داشت.

در فرضیه سوم، عوامل قانونی به عنوان یکی دیگر از موانع جذب نیروهای داوطلبی در ورزش آموزش و پرورش شهرستان کرج  با میانگین 24.98 از متوسط میانگین فرضی با 18 بیشتر بود. نتایج این تحقیق با یافته های پژوهش کیلیو و دوهرتی (2005)، ماچین و همکاران (2008) و رمضانی نژاد و همکاران (1388) همسو می باشد. به نظر می رسد که ارتباط کم فعالیت های نیروهای داوطلب  با شغل افراد یا آینده شغلی آن ها، شناخت ناکافی شهروندان از فواید ورزش آموزش و پرورش و نبود فرآیند روشن و منطقی جهت گزینش و جذب نیروهای داوطلب به عنوان عامل قانونی موانع استفاده از نیروهای داوطلبی در ورزش آموزش و پرورش شهرستان کرج باید مورد توجه قرار گیرد. به بیان دیگر، از دیدگاه مدیریت منابع انسانی، گزینش و استخدام نیروهای داوطلب، گام بزرگی است که متاسفانه، سازمان­های ورزشی نیروهای داوطلب در برخی از پست­های کلیدی کنترل بسیار ضعیفی بر روی فرآیندهای گزینش و استخدام دارند (Cuskelly,1997).

در فرضیه چهارم، عوامل روانی به عنوان موانع استفاده از نیروهای داوطلبی در ورزش آموزش و پرورش شهرستان کرج با میانگین 19.68، از متوسط میانگین فرضی 12 بیشتر بود. این نشان می دهد که اختلاف نظر و فقدان دیدگاه مشترک بین مدیران ورزش آموزش و پرورش و نیروهای داوطلب ، تغییر نگرش افراد در مورد ارائه خدمات نیروهای داوطلب در ورزش ، فقدان درخواست از افراد برای داوطلب شدن در بخش های ورزش آموزش و پرورش و... باید به عنوان عوامل روانی موانع جذب و بکارگیری در آموزش و پرورش مورد توجه قرار گیرند. یافته این تحقیق با نتایج تحقیقات محمدصادق افروزه و همکاران (1390)، چلادورای و مادلا (1972)، نوبل و راجرز(1998) و انگلبرگ و همکاران در سال 2011 همسو، ولی با یافته­های پژوهش کوستاس[14] و ریچارد  (2012) ناهمخوان بود- به نظر می رسد این ناهمخوانی به دلیل تفاوت در ماهیت، اهداف و برنامه ریزی متفاوت جامعه مورد تحقیق بوده است .

یافته­های تحقیق برای فرضیه پنجم نشان داد که عامل ساختاری به عنوان یکی دیگر از موانع جذب نیروهای داوطلبی در ورزش آموزش و پرورش شهرستان کرج  با میانگین 12.31 از متوسط میانگین فرضی 9، بیشتر     می­باشد. نتایج این تحقیق همسو با یافته های پژوهش حمیدی(1388) بیان می دارد که سازمان ها باید برنامه و ساختار مشخصی برای جذب و به کارگیری نیروهای داوطلب داشته باشند و وظایف مدونی برای آنان طراحی نمایند.

در نهایت، یافته­های تحقیق برای فرضیه ششم هم مورد تایید قرار گرفت؛ به طوری که عامل اداری-  سازمانی به عنوان مانع استفاده از نیروهای داوطلبی در ورزش آموزش و پرورش شهرستان کرج،  با میانگین 14.51 از متوسط میانگین فرضی 12، بیشتر بود. یافته این تحقیق با نتایج پژوهش خو (2006)،کیم[15] و همکاران ( 2010) آلن و شاو[16] (2009) همسو بود که نشان دهنده توجه بیشتر به رفع موانع اداری- ساختاری در استفاده از نیروهای داوطلبی در ورزش آموزش و پرورش شهرستان کرج می باشد.

برای وزن دهی گویه­ها از تحلیل عاملی استفاده شد. عامل ارتباطی- اطلاعاتی با واریانس 27.009 درصد بیشترین تغییرات متغیر وابسته را تبیین می­کرد. در عامل اطلاعاتی- ارتباطی، عامل کمبود آگاهی شهروندان با بار عاملی 830/. بیشترین و جذابیت کم فعالیت­های نیروهای داوطلب  با بار عاملی 372/.- کمترین بار عاملی را داشت.

عوامل فردی با متغیرهای فقدان مهارت کافی، تجارب نامطلوب گذشته، کمبود وقت و مشغله کاری و مشغله تحصیلی و خانوادگی و توقعات فزاینده دریافت حقوق و مزایا با واریانس 16.90 درصد در بین عوامل- بعد از عامل ارتباطی- اطلاعاتی- بیشترین تاثیر را داشت؛ بدین صورت که راین (1995) پرداختن به امور تحصیلی و مسئولیت­های خانوادگی و شغلی را موانع شرکت نیروهای داوطلب بیان کرده است.

عوامل قانونی نیز با واریانس 11.33 درصد، سومین عامل اثر گذار از لحاظ مقدار درصد اختصاص داده به خود بود. ارتباط کم فعالیت­های نیروهای داوطلب با شغل افراد یا آینده شغلی آنها با بار عاملی 848/. بیشترین تاثیر را در عوامل قانونی داشت.

بی تردید، همه سازمان ها وظیفه دارند برنامه­ها و فعالیت­هایی را برای مدیریت مناسب نیروهای داوطلب خود توسعه دهند. این موضوع فقط از طریق ارائه بهترین محرک­ها مطابق با نیازهای آنان اتفاق نمی­افتد، بلکه تسهیل در روند پیشرفت شغلی و فردی آنها نیز می­تواند تاثیرگذار باشد. مسئله مهم دیگری که در ارتباط با افراد داوطلب در سازمان ها باید لحاظ شود، ارتباط بین فعالیت­های نیروهای داوطلب با شغل افراد می­باشد ( چلادورای، مادلا، 1972).

کوری (1990) در پژوهش خود با عنوان "فعالیت­های نیروهای داوطلب و افراد بزرگسال" به این نتیجه رسیده است که در تناسب ویژگی های شخصی و وظایف داوطلب باید به سطح مسئولیتی که داوطلب خواهان آن است، نوع افرادی که داوطلب تمایل به همکاری با آنان دارد و انتظارات داوطلب از شغلش توجه کرد.

همچنین، عوامل روانی با واریانس 8.552 و متغیرهای نگرش افراد نسبت به پایین بودن درآمد شغل خود، اختلاف نظر و فقدان دیدگاه مشترک بین مدیران ورزش آموزش و پرورش و نگرش نیروهای داوطلب در مورد ارائه خدمات نیروهای داوطلب در ورزش، تاثیرگذار بوده است.

چلادورای و مادلا (1972) بیان کرده­اند که یکی از جذابیت­هایی که سازمان­های ورزشی می­توانند برای افراد داوطلب داشته باشند، فرصت تعامل با افرادی است که دارای علایق (علاقه به ورزش) یا ارزش­های ( نگرش خیراندیشانه نسبت به جوانان) مشابه می­باشند.

چنین فرصت­هایی می­توانند نیازهای میان فردی افراد بزرگسال را برآورده سازند تا احساس بهتری داشته باشند و اعتماد به نفس آنان را افزایش ­دهد. وجود نیروهای داوطلب توانمند و شایسته برای دسترسی سازمان­ها به اهدافشان و همچنین برای خدمت رسانی مطلوب به مشتریان سازمان اهمیتی حیاتی دارد. گزارش شده است که در چند  سال اخیر، به دلیل تاثیر گسترده حرفه­ای گرایی و نیز اعتقاد عمومی که نسبت به کارآیی بهتر افراد حرفه­ای وجود دارد، نگرش مشتریان نسبت به خدمات ارائه شده توسط نیروهای داوطلب  تغییر یافته است.

عوامل ساختاری نیز با واریانس 7.017 و متغیرهای نبود برنامه ریزی مدون و مستمر برای جذب نیروهای داوطلب در ورزش آموزش و پرورش، ناچیز بودن سود و منفعت خدمات نیروهای داوطلب، ضعف فرهنگ کار نیروهای داوطلب، پنجمین مانع اثر گذار بر استفاده از نیروهای داوطلب در ورزش آموزش و پرورش بود. اندام و همکاران (1388) نیز بیان کرده­اند که انگیزه اصلی حضور نیروهای داوطلب در ورزش، کمک به ورزش         می­باشد، اما به هر حال نیروهای داوطلب باید در قبال فعالیت­­هایشان، منافع و مزایایی را دریافت و تجربیات خود را افزایش دهند( چلادورای، مادلا، 1972).

در نهایت، عوامل اداری- سازمانی با واریانس 8.99 ، ششمین عامل موانع جذب نیروهای داوطلب در ورزش بود که متغیر فقدان واحد داوطلبی در تشکیلات ورزشی و اداری آموزش و پرورش با بار عاملی 916/. بیشترین تاثیر را در این عامل به خود اختصاص داده بود. بر این اساس، به کارگیری و استخدام افراد داوطلب ضروری است، ولی به همان میزان حفظ و نگاه داشتن این افراد  برای فعالیت در سازمان نیز امری مهم و اساسی است.

گرین و چالیپ (1998) اظهار داشته اند که حفظ افراد داوطلب ضرورتا به معنای توسعه تکنیک­های جذب آنها می­باشد. در حقیقت، حفظ افراد داوطلب به راضی نگه داشتن آنان، برآورده کردن انتظاراتشان و در مجموع، وجود سیستم پاداش وابسته است. مدیران باید برآورد دقیقی از زمان مورد نیاز برای انجام وظایف داشته باشند و بتوانند به طور مشخص تعریف کنند که در زمان محدودی که در اختیار است،  در انجام چه وظایفی می­توانند موثر باشند- گر چه حجم کار واگذار شده نیز باید قابل پذیرش باشد (Khoo,2006).

بدین ترتیب، نتایج این تحقیق موانع جذب نیروهای داوطلب در ورزش آموزش و پرورش شهرستان کرج را شناسایی کرد و نشان داد که کمبود آگاهی شهروندان علاقه مند به داوطلب شدن از جریان داوطلبی در ورزش آموزش و پرورش، وجود مشکلات ایاب و ذهاب شهروندان علاقه مند به داوطلب شدن، ترس مدیران و کارمندان از اینکه با توسعه نهضت داوطلبی اختیارات یا شغلشان را از دست دهند، ضعف مهارت های ارتباطی مدیران با نیروهای داوطلب، فقدان آگاهی مدیران از نیروهای داوطلب بالقوه در شهرها و ... به عنوان عامل ارنباطی-  اطلاعاتی موانع استفاده از نیروهای داوطلبی در ورزش آموزش و پرورش شهرستان کرج باید بیش از پیش مورد توجه قرار گیرند.

پس از آن، عوامل فردی با متغیرهای فقدان مهارت کافی، تجارب نامطلوب گذشته، کمبود وقت و مشغله کاری و مشغله تحصیلی و خانوادگی و توقعات فزاینده دریافت حقوق و مزایا بیشترین تاثیر را دارند و توجه خاصی را  می طلبند. توجه به عوامل قانونی( ارتباط کم فعالیت های نیروهای داوطلب  با شغل افراد یا آینده شغلی آن ها ، شناخت ناکافی شهروندان از فواید ورزش آموزش و پرورش و ...)، عوامل روانی (اختلاف نظر و فقدان دیدگاه مشترک بین مدیران ورزش آموزش و پرورش و نیروهای داوطلب ، تغییر نگرش افراد در مورد ارائه خدمات نیروهای داوطلب در ورزش ، فقدان درخواست از افراد برای داوطلب شدن در بخش های ورزش آموزش و پرورش و ...) عوامل ساختاری و اداری- سازمانی نیز در اولوبت های بعدی موانع استفاده از نیروهای داوطلبی در ورزش آموزش و پرورش شهرستان کرج به شمار می آیند که باید تلاش شود با رفع آنها، زمینه استفاده بهینه از این نیروها در آن سازمان مهیا کرد.

بنابراین، با توجه به نتایج تحقیق پیشنهاد می­شود که متولیان ورزش آموزش و پرورش شهرستان کرج  سطح اطلاع رسانی و آگاه سازی شهروندان را نسبت به فواید داوطلبی افزایش دهند، واحد داوطلبی را در تشکیلات و ساختار ادارات آموزش و پرورش جهت گزینش و جذب نیروهای داوطلب  ایجاد نمایند، با برگزاری کارگاه ها و دوره­های آموزشی، مهارت های نیروهای داوطلب  را افزایش دهند و با توجه به توانایی افراد، آنان را در       واحد های مربوطه به کار گیرند.