تبیین مدل حکمرانی مطلوب نظام ورزش ایران با استفاده از دیمتل فازی

اکبر اخوان[1]

زهرا  حاجی انزهایی[2]

فریده اشرف گنجویی[3]

10.22034/ssys.2024.3240.3367

تاریخ دریافت مقاله: 25/02/1403

                                                                                 تاریخ پذیرش مقاله: 24/06/1403

مقدمه

موضوع ورزش که بر شاخص­ های اقتصادی، اجتماعی و تکنولوژیکی تاثیر گذاشته و حتی از آنان تاثیر می‌پذیرد، مورد توجه بسیاری از دانشمندان و صاحب نظران قرار گرفته است. با عنایت به تحولات قرن گذشته ورزش به یکی از مهمترین بخش هایی است که منافع زیادی برای اقتصاد هرکشوری فراهم کرده و مورد مداقه قرار گرفته است. تأثیر ورزش بر اقتصاد و جامعه چند بعدی است. (برای مثال مشخصاً در مورد ورزش فوتبال، مطابق با کمیسیون اروپایی رویدادهای فوتبال میلیون ها بیننده را جذب می‌کند. حضور هزاران تماشاگر، ایجاد اشتغال، ورود مطمئن سرمایه خارجی، پرورش بازیکنان و ورزشکاران از بازخوردهای حاصل از این فرایند است که می تواند سهم قابل توجهی در اقتصاد داشته باشند. علاقه رسانه‌ها به ورزش و ظهور رسانه‌های اجتماعی در دهه اخیر به ارتباطات و شاخص‌های مهم اجتماعی کمک نموده است. از ابعاد مالی مرتبط با ورزش که تحت عنوان اقتصاد ورزش نیز یاد می­شود را می­توان نام برد. (گرارت و اکرن[4]، 2022، 117)

اهمیت ورزش در قوانین بالادستی از جمله قانون اساسی در کشورمان همواره مورد تاکید بوده و مسئولین نظام همواره مردم را به این امر تشویق نموده‌اند. بنابراین توسعۀ ورزش از امور مهم ایران است. هرچند طی این سالها بهبود نسبی در بعضی از ابعاد ورزش کشور حاصل شده است اما چالش­هایی مانند شفافیت ناکافی در امور مالی و شایستگی منابع انسانی فدراسیونها و باشگاه ها، وجود دارد. (بحرینی، 1400) بنابراین لزوم تبیین عوامل مؤثر در توسعۀ این مقولۀ مهم و بازنگری، تغییر و تحول اساسی در اهداف، سیاستها، برنامه ­ها و روشهای اجرایی ورزش می­تواند در نیل به اهداف و سیاستهای راهبردی کشور مؤثر واقع شود. (محمدی و همکاران، 1400، 52)

 حکمرانی یک واژه رایج در دنیای مدرن است و فرایند حکمرانی مطلوب همانند یک رویکرد توسعه‌ای ارزش فراوانی داشته و در راستای مفاهیمی مانند پاسخگویی، شفافیت، برابری و عدالت اجتماعی برای ساماندهی به امور اجتماعی در هر جامعه‌ای دارای اهمیت است. این رویکرد مخصوصاً با اصلاح سیستم حقوقی، جلب مشارکت عمومی، مشارکت نهادهای اجتماعی و ارتقاء شفافیت، وضعیت خوبی را برای هر کشوری رقم می‌زند. در کشورهای توسعه یافته اقدامات فراوانی برای رسیدن کلیه نهادها به این رویکرد اتخاذ نموده‌اند. لذا این مفهوم عموماً به­عنوان یک مفهوم جدید در مورد دولت و مدیریت دولتی به­کار می­رود و برای بسیاری از حوزه­ها مانند حکمرانی محلی، حکمرانی جهانی، حکمرانی محیطی، توسعه بین­المللی و حکمرانی ورزشی نیز استفاده می­شود. (گندمانی و همکاران، 1399، 16)

حکمرانی در ورزش به ساختارها و فرآیندهای مورد استفاده توسط یک سازمان ورزشی برای دستیابی به اهداف راهبردی و نظارت بر عملکرد سازمان در برابر اهداف تدوین شده و اطمینان از این که مدیریت سازمان منافع همه اعضا را در نظر گرفته است یا نه اشاره دارد. به بیان دیگر، حکمرانی در ورزش فرایندی است که مدیریت سازمان ورزشی از آن استفاده می­کند تا راهبردها، جهت­گیری­ها و اولویت­ها، سیاست­ها و انتظارات مدیریت عملکرد را تعیین کند، عوامل مختلف سازمانی را ارزیابی نماید، خطرات را مدیریت  و آن چه که سازمان به آن باید می­رسید را کنترل و ارزیابی کند تا به خواسته­های ذینفعان سازمان پاسخ داده شود. (کشاورز، 1396)

بیشتر تحقیقات حکمرانی سیستماتیک در حوزۀ ورزش با محوریت تغییر ساختارهای حکمرانی در کشورها انجام گرفته است. بسیاری از این پژوهشها به بررسی ماهیت متغیر ساختارهای حکمرانی و پیامدهای این تغییر در سازمانهای ورزشی پرداخته­اند. (محمدی رئوف و همکاران، 1401) به نظر می‌رسد دانشمندان ورزشی عمدتاً عوامل بهینه حکمرانی را در سطوح بین المللی انجام داده­اند. در برخی مواقع حکمرانی را بر اساس نظریات عمدتاً مدیریتی در حوزه سازمانی و مدیریتی مورد تحلیل قرار داده اند. پژوهشی که بتواند نشانگر چارچوبهای نظری مدیریت دولتی و سیاسی در حوزه ورزشی باشد کمیاب بوده و خلاً نظری پژوهش در حوزه فکری قرار می گیرد.لذا تحقیقات انجام گرفته در داخل کشور متنوع هستند. بخشی از این پژوهشها مانند قدمی(2015) صرفاً به معرفی به شاخص‌های حکمرانی مطلوب ورزشی درسازمانهای ورزشی می‌پردازد. اما گندمانی و همکاران با هدف طراحی و اعتبارسنجی مدل حمکرانی خوب در فدراسیون دو و میدانی جمهوری اسلامی ایران (1400) با استفاده از روش پژوهش ترکیبی پنج مضمون اصلی حاوی نقش و حاکمیت قانون، مشارکت (اجماع)، شفافیت و پاسخگویی، کنترل و نظارت و سلامت را یافته­اند. همینطور محمدی رئوف و همکاران(1401) در طراحی الگوی حکمرانی ورزشی مطلوب در ایران پارادایم‌های، نداشتن امید به آینده، عدم عقلانیت معناداری و اکنون‌زدگی به‌عنوان پدیدۀ مرکزی شناسایی نمودند. بحرینی و همکاران (1400) هم به بررسی نقش ابعاد حکمرانی خوب در تبیین توسعۀ منابع انسانی ادارات ورزش و جوانان» نشان می‌دهند که شش مؤلفة حکمرانی خوب یعنی نتیجه‌گرایی، اثربخشی نقش‌ها و وظایف، ارتقای ارزش‌ها، شفافیت و شفاف‌سازی، ظرفیت‌سازی و پاسخگویی بر توسعة منابع انسانی ادارات ورزش و جوانان تأثیر مستقیم و معنادار دارد. جمشیدیان و همکاران (2020) عوامل حکمرانی بهینه در روابط بین الملل ورزش ایران انجام دادند که شاخص‌های برازش مدل را تایید می‌نمایند. پورآتشی و همکاران (1402) پژوهشی با عنوان تأثیر حکمرانی خوب بر سلامت سازمانی با نقش میانجی پاسخگویی در وزارت ورزش و جوانان ایران انجام داده اند که نشان دادند حکمرانی خوب و پاسخگویی به طور مستقیم بر سلامت سازمانی مانند شفافیت و پاسخگویی اثر مثبت و معناداری دارد. همچنین حکمرانی خوب اثر مثبت و معناداری بر پاسخگویی دارد.

بر مبنای اظهارات زیتول[5] (2023) شیوه‌های حکمرانی مطلوب به منظور به حداقل رساندن ناکارآمدی‌ها و فعالیت های غیرقانونی در هر رشته ورزش تبیین شده است. برای ارتقاء کارایی ورزش در حکمرانی مطلوب چهار مولفه شفافیت و پاسخگویی، کنترل مالی، شایستگی منابع انسانی و اجرای مطلوب خط مشی‌های دولت شناسایی و ارائه شده است. از نظر آنها حکمرانی مطلوب دلالت بر این دارد که کارایی، پاسخگویی، قابل پیش بینی بودن، اثربخشی، مدیریت مالی خوب و شفافیت در راستای موضوع چگونه می­تواند ارتقاء یافته و ناکارآمدی را کاهش دهد. در بعد اجرای خط مشی‌ها  محققان سیاست‌های مختلفی را پیشنهاد کرده‌اند. آنان به مواردی مانند سیاستی که حکمران برای اجرای عملیات در نظر می‌گیرد؛ حکمرانی مطلوب، خط مشی حاکمیتی را در فضای مجازی و رسانه های اجتماعی منتشر می کند؛ به چه میزان حکمران قادر به اجرای خط مشی‌ها می‌باشد؛ اشاره دارند. بعد شناسایی شایستگی منابع انسانی (نیروی انسانی دارای سیاست‌هایی است که بر استخدام کارمندان حاکم است) مکفی بودن منابع انسانی، در جذب نیرو به سیاست منابع انسانی پایبند است. مهارت‌های لازم کارکنان در زمینه مدیریت ورزشی، انجام آموزش­های منظم برای کارکنان، متعهد بودن کارکنان به مسئولیت­های خود، مدیریت مهارتها و در برداشتن دانش مدیریت اشاره دارد. همچنین در بعد کنترل مالی شاخص­هایی مانند (کمیته حسابرسی عینی، مستقل و فعال، بررسی به موقع گزارش­های حسابرسی و رفع هرگونه عدم انطباق ذکر شده در گزارش های حسابرسی) انجام شده و سیستم کنترل داخلی در بخش های مالی به صورت دوره ای برای اطمینان از اثربخشی آن انجام می شود. بودجه و هزینه برای اجرا به سطوح پایین تر ابلاغ می شود. فرآیندهای مستقل، بررسی‌ها و ارزیابی فعالیت‌های کنترل مالی به طور مداوم وجود دارد. نظارت دقیق بر سیستم کنترل مالی داخلی انجام  می­شود. صورت‌های مالی و سایر گزارش‌های حسابرسی با سایر ذینفعان به اشتراک گذاشته می‌شود. برنامه‌ریزی مالی بلند مدت ایجاد کرده است. صورت­های مالی خود را حسابرسی خارجی می­کند. سیستم ها می توانند سیگنال اولیه مشکل را ارائه دهند. صورت­های مالی خود را برای ارائه اطلاعات در مورد وضعیت مالی و عملکرد منتشر می‌کند. در تهیه و ارائه صورتهای مالی به استفاده کنندگان خارجی، استانداردهای بین المللی حسابداری را می پذیرد. فرآیند مشارکتی بودن بودجه بندی مطرح می شود. (آلن و همکاران[6]، 2023)

همچنین در بعد شفافیت شاخص­هایی مانند (چشم انداز، قوانین و مقررات) بوده است. وب سایت‌ها و رسانه‌های اجتماعی؛ اقدامات انضباطی نسبت به باشگاه ها به دلیل هرگونه تخلف، منصفانه مورد ارزیابی قرار می گیرند که همگی دارای کد رفتاری برای هدایت رفتار رهبران و کارکنان هستند. اعضای هیئت مدیره، مدیریت و کارکنان همگی به وظایف خود متعهد هستند. انجمن­های منطقه‌ای به طور موثر وظایف خود را انجام می‌دهند. اطلاعات دقیق و مفید شناسایی و به موقع به اطلاع افراد می‌رسد تا افراد بتوانند مسئولیت­های خود را انجام داده و با تمام ذینفعان صادقانه و منصفانه برخورد کنند. در نهایت رویه‌های رسمی برای همه عملیات وجود دارد. خط مشی حاکمیتی از طریق وب سایت با ذینفعان به اشتراک گذاشته می‌شود. دارای مقررات داخلی است که به بازیکنان، مربیان، داوران و باشگاه‌ها اجازه می‌دهد علیه یک تحریم تجدیدنظر کنند. (بخش و همکاران[7]، 2023، 71) 

شناسایی مؤلفه­های حکمرانی متعالی در حوزه فکری مدیریت دولتی و جامعه شناسی قرار می­گیرد اما در حوزه ورزشی شناسایی ابعاد، مولفه‌ها و شاخص‌ها و طراحی مدل حکمرانی مطلوب و بومی در حوزة ورزش که بیشترین اثرگذاری را بر رتبه­بندی و کسب افتخار ورزشی داشته به همراه طراحی مدلی که به بهبود حکمرانی مطلوب کمک کند، اهمیت فراوانی داشته و مدل بومی متناسب با فرهنگ، اجتماع، اقتصاد و محیط داخلی کشور برای حکمرانی مطلوب ورزشی از اهمیت خاصی برخوردار است؛ براین اساس در این تحقیق به دنبال یافتن ابعاد، مولفه­ها و شاخص­های حکمرانی مطلوب ورزشی هستیم و پرسش اصلی پژوهش این‌ است که حکمرانی مطلوب ورزشی دارای چه الگویی در کشور ایران می‌باشد؟

روش تحقیق

جدید بودن تحقیق دربارۀ مفهوم حکمرانی مطلوب در ورزش ایران، استفاده از روش تحقیق توسعه‌ای را ضروری می نماید. روش شناسی این پژوهش ماهیتاً توصیفی و کیفی بوده^. که در مرحلۀ اول به شکل اسنادی و کتابخانه­ای به گردآوری شاخص ها، ابعاد و معرفهای در نظر گرفته شدۀ حکمرانی ورزشی در سطوح بین المللی و ملی پرداخته است؛ به این شکل که پس از واکاوی و شناسایی شاخص ها و ابعاد مذکور در اجلاس ها و مجامع رسمی بین المللی، گزارش‌ها، کتب، تحقیقات و مقالات مرتبط خارجی، داخلی و همچنین در قوانین و برنامه‌های حکمرانی کشور، اقدام به گردآوری و تشکیل بانک اطلاعات ورزشی (ابعاد، مولفه­ها و شاخص­ها) کرده است. در مرحلۀ بعد با علم بر این موضوع که در دستیابی به هدف اصلی این مطالعه، کسب اطلاعات دقیق و طراحی مدلهای ریاضی و آماری معتبر با محدودیت­های جدی مواجه خواهد بود، از روش دلفی فازی استفاده شده است. سپس با استفاده از روشD-ANP  یا همان روش ترکیبیDEMATEL و ANP به ساخت مدل حکمرانی دست یافته‌ایم. همچنین این پژوهش رویکرد پیمایشی دارد.

جامعه و نمونه

جامعه آماری این پژوهش از دو بخش تشکیل شده است. یک بخش آن مربوط به رویکرد کیفی پژوهش بوده است که از متخصصان وصاحبنظران مدیریت ورزشی و جامعه شناسی تشکیل شده است. در بخش دوم برای آزمون مدل حکمرانی مطلوب در وزارتخانه ورزش و جوانان، ادارات کل وابسته به آنها در استانها، روسای فدراسیونهای ورزشی و روسای هیئتهای استانی در نظر گرفته شده است. مشارکت‌کنندگان شامل مسئولین ارشد وزارتخانه، خبرگان ادارت کل ورزش و جوانان استانی، روسای فدراسیونهای ورزشی، روسای هیئتهای ورزشی، افراد برتر ورزشی، مربیان ملی و سرپرستان تیم­های ورزشی به تعداد542 نفر بودند.

جدول (1) طبقه بندی نسبت جمعیت طیفهای جامعه مورد نظر

برای تعیین حجم نمونه تحقیق با استفاده از فرمول کوکران 225 نفربه عنوان نمونه آماری استفاده شده است. با بهره­گیری از نظر تمامی افراد انتخاب شده به عنوان خبرگان از طریق مراجعه مستقیم به آنها به جمع آوری اطلاعات از طریق پرسشنامه اقدام گردید. خبرگانی که برای شناسایی عوامل نظر داده‌اند دارای ویژگی­های مانند: حداقل دارای مدرک دکتری تخصصی در یکی از رشته‌های مدیریت ورزشی، مدیریت استراتژیک و مدیریت دولتی باشند. دارای سابقه تدریس باشند. در زمینه های مدیریت توسعه، حکمرانی، حکمرانی ورزشی، مدیریت استراتژیک مطالعه و پژوهش قبلی داشته باشند. برای شناسایی و بررسی رابطه متقابل بین معیارها و ساختن نگاشت روابط شبکه در مدل حکمرانی مطلوب از دیمتل استفاده شده است. در بخش کمی پژوهش، کلیه طبقه بندی‌ها بر طبق طیف لیکرت و براساس پرسشنامه حکمرانی مطلوب، برای سنجش حکمرانی مطلوب تشکیل یافته است. برای جمع آوری داده های اولیه و ورود داده‌های پرسشنامه از نرم افزار Excel استفاده شده و برای ترسیم مدل تحلیلی ( تحلیل مسیر) از نرم افزارهای SPSS و AMOS استفاده شده است.

روایی و پایایی آزمونها

روایی آزمون

در بخش کیفی ابعاد، مولفه­ها و شاخص­ها در قالب پرسشنامه دلفی (فازی) ودر سه مرحله در اختیار 21 نفر از خبرگان قرار گرفت. تا در خصوص اعتبار و روایی این اجزا برای مدل حکمرانی مطلوب ورزشی در ایران نظر دهند برای روایی اجزاء از تکنیکهای نسبت روایی محتوایی^[8] (CVR) و شاخص روایی محتوایی[9] (CVI) استفاده گردید. در این تحقیق گویه‌هایی که مقدار شاخص روایی محتوایی آنها کمتر از 79/0 بودند حذف گردیدند. همینطور با توجه به اینکه حداقل مقدار قابل قبول برای شاخص CVR در این مطالعه، برابر با 42/0 است، گویه هایی که مقدار شاخص روایی محتوایی آنها کمتر از 42/0 بودند حذف گردیدند. در بخش کمی، روایی پرسشنامه به روش تحلیل اکتشافی با استفاده از نرم افزار SPSS و تحلیل عاملی (تاییدی) با استفاده از نرم افزار AMOS مورد برسی قرار گرفت. جدول (2) وضعیت معیار KMO برای تحلیل سازه‌ای متغیرها نشان می‌دهد.

جدول (2) آماره KMO و نتایج آزمون بارتلت برای متغیرها

در جدول فوق مقدار سطح معنی‌داری آزمون بارتلت کوچکتر از 0.05 است (0.05>0.00) که نشان می‌دهد؛ تحلیل عاملی برای شناسایی ساختار، مدل عاملی برای کل متغیرها مناسب است و فرض شناخته شده بودن ماتریس همبستگی رد می‌شود. همچنین شاخص KMO با مقادیر 0.85، 0.78، 0.70و 0.85 که در ابتدای این جداول آمده است با توجه به نزدیکی این اعداد به عدد 1 می‌توان نتیجه گرفت که تعداد نمونه ها (پاسخ دهندگان) برای تحلیل عاملی کافی می‌باشد. در ادامه تک تک گویه‌های پرسشنامه‌ها تحلیل عاملی انجام شده و روایی پرسشنامه‌های تحقیق تایید گردید. به منظور اندازه‌گیری قابلیت اعتماد، از روش آلفای کرونباخ و با استفاده از نرم‌افزار SPSS انجام گردیده است. مقدار آزمون آلفای کرونباخ در همه متغیرها نشان دهنده اعتبارگویه‌های پرسشنامه است.

یافته­ها

سئوال اول: حکمرانی مطلوب ورزشی شامل چه ابعاد، مولفه‌ها و شاخص‌هایی می‌باشد؟

برابر مطالعات انجام شده و پیشینه تحقیقاتی، توسط دانشمندان زیر تعداد15 مدل حکمرانی مطلوب ارائه شده است. تلخیص این مدلها وجود 4 بعد، 15 مولفه و 41 شاخص را نشان می‌دهد. هدف آن است که تمام عوامل حکمرانی مطلوب از ادبیات موجود استخراج شود. از این رو، علاوه بر مطالعه آثار مربوط به حکمرانی مطلوب در بازه زمانی و مکانی مقاله، آثار دیگر مطالعه شده‌اند. جدول (4) تلخیص عوامل موثر در حکمرانی مطلوب را در وزرش نشان می دهد.

جدول (3)جدول عوامل اصلی و شاخصهای فرعی

سئوال دوم : رابطه بین اجزاء مدل حکمرانی مطلوب ورزشی چگونه است؟

ابعاد، مولف­ها و شاخصهای  بدست آمده از سئوال اول که توسط دانشمندان (آلن و فیصل^[10]، 2023)، (گیریت^[11]و دریسکنس، 2019)، (هنسفورد و همکاران^[12]، 2022)، (مونوز و همکاران^[13]، 2023)، (ماریک^[14]، 2023)، (باکشس^[15] و همکاران، 2023)، (گالدینو^[16] و همکاران، 2022)، (می هیلیا^[17] و همکاران، 2014)، (ساوفان^[18] و همکاران، 2023)، (ویراکن^[19]و همکاران، 2016)، (مکلئود^[20] و همکاران، 2022)، (بحرینی و همکاران، 1400)، (رسولی و همکارن^[21]، 2021)،)، (اسلم و همکاران^[22]، 2023)، (مورالس و اسچوبت^[23]، 2022)؛ انجام شده بود، در قالب پرسشنامه دلفی (فازی) ودر سه مرحله در اختیار 21 خبره قرار گرفت. تا در خصوص اعتبار و روایی این اجزا برای مدل حکمرانی مطلوب ورزشی در ایران نظر دهند برای روایی اجزاء از تکنیک CVR و CVI استفاده گردید. چنانچه مقدار CVR (شاخص نسبت روایی محتوایی) بیشتر از 42/0 باشد مورد تایید بوده و در مورد شاخص CVI (شاخص روایی محتوایی)، حداقل مقدار قابل قبول برابر با 79/0 است و اگر شاخص CVI گویه ای کمتر از 79/0 باشد آن گویه بایستی حذف شود. بعد از محاسبات و تحلیلهای CVR  و CVI وجود 4 بعد، 15 مولفه و 41 شاخص بدست آمد. برای تعیین رابطه بین اجزاء از روش دیمتل فازی استفاده شد. لازم به ذکر است که ماتریس حاصله از تکنیک دیماتل (ماتریس ارتباطات داخلی)، هم رابطه علی و معلولی بین عوامل را نشان می‌دهد و هم اثرپذیری و اثرگذاری متغیرها را نمایش می‌دهد. همچنین معیارهای تحقیق با اندیس عددی نامگذاری شده‌اند تا در جریان تحقیق به سادگی قابل ردیابی و مطالعه باشد. همچنین برای دستیابی به ساختار حاکم بر معیارها و شاخصها ابتدا ماتریس تأثیر مستقیم با استفاده ازنظر پنج تن از خبرگان تشکیل شد و پس ازآن، از روش DANP برای ساختن ساختارحاکم بر معیارها و شاخصها استفاده شد. نتایج به شرح جدول (4) می‌باشد.

جدول(4)ماتریس ارتباط مستقیم M (تاثیر هریک از مولفه‌ها را نسبت به یکدیگر)

در نهایت نمودار مختصات دکارتی برونداد دیمتل برای معیارهای اصلی در نمودار (1) قابل مشاهده می باشد:

نمودار(1) مدل حکمرانی مطلوب با مولفه های اصلی

برای یافتن مدل حکمرانی مطلوب با در نظر گرفتن شاخصهای مربوط به مولفه‌ها از تکنیک DANP استفاده شده است. ابعاد  متعلق به هریک از مولفه های اصلی رساله به شرح جدول (8) می باشد.

جدول (5)مولفه ها و شاخصهای مدل حکمرانی مطلوب ورزشی

در  جدول (6) نیزجمع عناصر هر سطر(D) نشانگر میزان تاثیرگذاری آن معیار بر دیگر معیارهای مدل است. براین اساس معیار اجرای سیاست و خط مشی با مقدار 2.37 از بیشترین تاثیرگذاری برخورداری است. جمع عناصر ستون(R) برای هر عامل نشانگر میزان تاثیرپذیری آن عامل از سایر عامل‌های سیستم است. براین اساس معیار اجرای سیاست و خط مشی از میزان تاثیرپذیری بسیار زیادی برخوردار است. بردار افقی (D + R)، میزان تاثیر و تاثر عامل مورد نظر در سیستم است. به عبارت دیگر هرچه مقدار (D + R) عاملی بیشتر باشد، آن عامل تعامل بیشتری با سایر عوامل سیستم دارد. براین اساس معیار اجرای سیاست و خط مشی  تعامل را با سایر معیارهای مورد مطالعه دارند. در این دستگاه محور طولی مقادیر D + R و محور عرضی براساس D – R می‌باشد. موقعیت هر عامل با نقطه‌ای به مختصات (D + R, D – R) در دستگاه معین می‌شود. به این ترتیب یک نمودار گرافیکی نیز بدست می آید. بردار عمودی (D - R)، قدرت تاثیرگذاری هر عامل را نشان می‌دهد. بطور کلی اگر D - R مثبت باشد، متغیر یک متغیر علی محسوب می‌شود و اگر منفی باشد، معلول محسوب می‌شود. لذا همه معیارهای مدل (معیارهای اجرای سیاست و خط‌مشی و موارد شفافیت و پاسخگویی کنترل مالی و شایستگی منابع انسانی یک شاخص مثبت بوده و علی هستند.

جدول (6)الگوی روابط علی معیارهای اصلی مدل

و در نهایت ماتریس حاصله از تکنیک دیمتل (ماتریس ارتباطات داخلی)، که هم رابطه علی و معلولی بین عوامل را نشان می‌دهد و هم اثرپذیری و اثرگذاری متغیرها را نمایش می‌دهد. لذا مدل نهایی ساختاری بصورت نمودار (2) می باشد.

نمودار (2)ساختار حاکم بر روابط معیارها

سئوال سوم: مدل حکمرانی مطلوب ورزشی در ایران چگونه است؟

مدل حکمرانی مطلوب بدست آمده در اختیار کارشناسان و خبرگان مدیریت ورزشی قرار گرفت. برای همین منظور پرسشنامه شماره چهار به کمک اساتید محترم راهنما و مشاور طراحی گردیده و به کمک 7 نفر از اساتید و خبرگان ورزشی ایران تایید گردید.به منظور اندازه‌گیری قابلیت اعتماد، از روش آلفای کرونباخ و با استفاده از نرم‌افزار SPSS انجام گردیده است. نمودار (3) مدل برازش شده را نشان می دهد. مدل نمودار مربوط به مدل کل ترسیمی برای چهار متغیر (موارد شفافیت و پاسخگویی، کنترل مالی، شایستگی منابع انسانی واجرای سیاست و خط مشی ) است، مقدار کای اسکوئر بر روی درجه آزادی df /2χ برای مدل حاضر (2.63=df /2χ) است. همچنین مقدار 0.00= RMSEA می باشد که برازش بسیار خوبی است. این مدل نیز در حالت (Standard  Solution) قرار دارد. همچنین در قسمت وزن رگرسیونی، نسبت بحرانی (CR) بیانگر مقدار آماره محاسبه شده است که چنانچه سطح خطای 5 درصد را در نظر بگیریم، مقدار آماره Z در طیف (1.96-) تا (1.96+) است. چنانچه مقادیر CR هر متغیر در این طیف قرار بگیرد، بیانگر تاثیر گذاری آن متغیر بر متغیر وابسته معنا دار نیست. ستون P هم احتمال ناشی از این آماره هاست که طبیعتاً چنانچه از سطح خطا کمتر باشد، به مفهوم معنی دار بودن تاثیر گذاری است.

جدول (7)خلاصه ضرایب مسیر معادلات ساختاری

لذا با توجه به مقادیر C.R های بدست آمده در جدول تحلیل مسیر می‌توان مدل حکمرانی مطلوب ورزشی در بین سازمانهای ورزشی ایران را به شکل ذیل طراحی نمود.

نمودار (3)مدل حکمرانی مطلوب ورزشی (در حالت استاندارد)

نتیجه­گیری

بعد شفافیت و پاسخگویی

هر فعالیتی در سازمان که در آن، جایگاه و شرایط شغلی فرد با قدرت، اختیار، مسئولیت، منفعت شخصی و غیره مرتبط باشد، مستعد فساد است و نوعی فعالیت حساس محسوب می‌شود. از این رو، شفافیت یکی از دقیقترین راه حلهای مبارزه با فساد سازمان یافته‌ی اداری است و باعث می­شود خطاهای اداری کم تر شود و قانون مداری بیشتر مورد لحاظ قرار گیرد. این امر سبب افزایش نظارتهای مردمی بر رفتارها و تصمیم­های کارگزاران بخش دولتی شده و بدین صورت فرصت ارتکاب فساد محدود می شود و اعمال قانونی مسئولین، از لحاظ کیفی نیز به طور مطلوب انجام خواهد شد. این مسئله را ناشی از فساد و اعمال خلاف مدیران و احساس عدم کنترل شهروندان بر سازمانها می­دانند، و بعضی دیگر این عدم اعتماد را به عدم پاسخگویی سازمانها مربوط می‌کنند، به این معنا که چون سازمانهای دولتی نمی­توانند به مسئولیت اجتماعی خود عمل کنند و به انتظارهای شهروندان در این زمینه پاسخ دهند، مورد بدگمانی قرار می‌گیرند. گاهی هم فعالیت سازمانها با ارزشها تطابق ندارد، مثل رفتار تبعیض آمیز، که آن هم موجب سلب اطمینان مردم می‌شود. در هر حال برای جلب اعتماد شهروندان وایجاد سرمایه اجتماعی و ارزش افزوده اجتماعی، لازم است که سازمان در مقابل شهروندان پاسخگو باشد و درعین حال به انتظارها و خواسته های آنها توجه کند. (معمارزاده طهران، 1400). پاسخگویی به وسیله قانون گذاری دولتی پایه ریزی شده و عبارتست از: وظایف رسمی افراد دولتی برای پاسخ دادن در مورد اعمالشان به وزیران، مجلس و دادگاه ها، هدف پاسخگویی به معنای عام آن؛ همان تصمیم، وجود چشم انداز، قوانین و مقررات، نظم و انضباط در باشگاهها و بازیکنان، متعهد بودن، وجود خط مشی حاکمیتی، اقدامهای مجریان و کارگزاران می‌باشد. «چگونگی» و «چرایی» اطلاع شهروندان از صاحبنظران پاسخگویی سه هدف عمده دارد: پاسخگویی به عنوان ایزار کنترل دولت، به عنوان تضمین استفاده صحیح از منابع عمومی و ابزاری برای بهبود خدمات دولتی. مزیت اصلی شفافیت، ، خطوط ارتباطی، با تمام ذینفعان صادقانه و منصفانه برخورد نمودن، وجود رویه‌های رسمی برای همه عملیات، اشتراک گذاشته شدن خط مشی حاکمیتی از طریق وب سایت با ذینفعان، مقررات داخلی، فعالیت ها بر اساس برنامه راهبردی مصوب، کاهش عدم تقارن اطلاعاتی بین بدنه حاکم بر ورزش و ذینفعان آن است به طوری که فرصت کمتری برای پنهان کردن رفتار نامطلوب به وجود می آورد (مک کابینز و شوارتز، 1984) سیستم‌های یکپارچگی به چهار نوع پاسخگویی نیاز دارند: مسئولیت پذیری عمودی، پاسخگویی افقی، مسئولیت پذیری متقابل و پاسخگویی اجتماعی، پاسخگویی عمودی مشابه اصل دموکراتیک برگزاری انتخابات منظم، آزاد، عادلانه و شفاف است (دی مارکو 2019). پاسخگویی عمودی به تنهایی برای پاسخگویی ناکافی تلقی می شود. پوپ (2008، ص 19) استدلال کرد که مقامات از انتخاب مجدد توسط جامعه ناراضی «از طریق ترکیبی از رازداری (به طوری که رای دهندگان از آنچه در حال وقوع است بی اطلاع باشند) و ایجاد سیستم های حمایتی» و همچنین «افراط در اقدامات پوپولیستی کوتاه مدت، که ممکن است در درازمدت به ضرر عموم باشد»، پاسخگویی افقی نشان دهنده تفکیک قوا است و نهادهای رسمی را در بر می‌گیرد که دارای اختیار انجام کنترل و تعادل هستند(رودیمارلین اوردرتا، 2021) در تحقیق حاضر نیز از مبانی و تئوریهای بالا استفاده شده است. شفافیت از شاخصهای چشم انداز، قوانین و مقررات،  اقدامات انضباطی نسبت به باشگاه ها و بازیکنان، هدایت رفتار رهبران و کارکنان، ارزش های اخلاقی در تمام تصمیمات، متعهد بودن به وظایف، انجمن‌های منطقه‌ای، دقیق و مفید بودن اطلاعات، خطوط ارتباطی، با تمام ذینفعان صادقانه و منصفانه برخورد نمودن، وجود رویه‌های رسمی برای همه عملیات، اشتراک گذاشته شدن خط مشی حاکمیتی از طریق وب سایت با ذینفعان،  مقررات داخلی و در نهایت فعالیت ها بر اساس برنامه راهبردی مصوب در ورزش کشور تشکیل شده است. موارد شفافیت و پاسخگویی در نظر خبرگان با توجه به مدل بدست آمده بر سه عامل دیگر یعنی کنترل مالی، شاخصهای منابع انسانی و سیاست و خط مشی دولتی تاثیر نمی گذارد، اما از این عوامل تاثیر می پذیرد. از عامل کنترل مالی به اندازه 71 درصد و شایستگی منابع انسانی به اندازه 77 درصد و سیاست و خط مشیهای به اندازه 84 درصد تاثیر می‌پذیرد. نتایج این پژوهش با پژوهشهای انجام شده توسط (گرارت و دریسکنس، 2019)، (هنسفورد و همکاران ، 2022)، (ساوفان  و همکاران، 2023)، (ویراکن و همکاران، 2016)، ،(آلن و فیصل ، 2023)، (گالدینو  و همکاران، 2022)، (می هیلیا  و همکاران، 2014)، (مکلئود  و همکاران، 2022)، (بحرینی و همکاران، 1400) و (رسولی و همکارن ، 2021) همراستا و همسو بوده است.

بعد کنترل مالی

موضوع نظارت مالی همواره در مدیریت، حسابداری و اقتصاد از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده است و استقرار نظام‌های کارآمد نظارتی مالی از اهداف اولیه و عمده مدیران در هر بخش به شمار می‌آمده است با تحولاتی که امروزه در شرایط درونی و بیرونی سازمان‌ها ایجادشده مسئله کنترل سیستماتیک مالی در سازمانهای دولتی و خصوصی و نیز خصولتی دستخوش تغییر گردیده است و اگر بخواهیم نظام نظارتی مالی اثربخشی را سازمان‌دهی کنیم باید ملاحظه خاصی را در نظر داشته باشیم. به منظور حصول حکمرانی خوب منسجم و قابل اعتماد در فدراسیون های ورزشی، نیاز به یک چارچوب کنترل مالی به خوبی تعریف شده وجود دارد که نحوه اجرای سیستم های مدیریت مالی را کنترل کند. (میراندو و ایسا، 2023).

سیستمهای مدیریــت مالــی دولــت بخشــی از مجموعــه وســیعتر فرآیندهــای سیاســتگذاری ملــی هســتند کــه، بــا تولیــد نقشــه ها و رهنمودهــا، تخصیــص منابــع دولتــی را جهت دهــی می کننــد. ایــن اثرپذیری هــا در کشــورهای مختلــف متفــاوت اســت و ایــن امــر مدیریــت مالـی دولـت را بـه موضوعـی اختصاصـی بـرای هـر کشـور تبدیـل می‌کنـد. باوجـود تفاوتهـای ناشـی از ویژگیهـای خـاص هـر کشـور، برخـی از فرآیندهـای نظـام مدیریـت مالـی دولـت در بسـیاری از کشـورها یکسـان اسـت. بااین وجـود، دو موضـوع مهـم نشـان می‌دهـد کـه در واقعیـت شـرایط پیچیده تـر اسـت. چرخه هــای بودجــه ای متعــدد به طــور همزمــان رخ میدهــد. درحالیکــه فرآیندهــای مدیریــت منابــع ســال مالــی جدیــد در حــال اجراسـت فرآیندهـای نظـارت خارجـی و پاسـخگویی سـال گذشـته نیـز انجـام می شـود. در همیـن زمـان بودجه ریـزی اسـتراتژیک بـرای سـالهای آتـی نیـز آغـاز شـده اسـت.

برای حکمرانی مطلوب مالی در سازمان های دولتی کنترل های مالی باید به منظور حصول اطمینان از موارد زیر طراحی و اعمال شود: حفاظت وجوه و اموال متعلق به سازمان دولتی در مقابل سرقت، مفقود شدن، خسارت،اختلاس و استفاده نامطلوب- قابل استناد و اعتماد بودن اطلاعات مندرج در اسناد و مدارک مالی و اینکه آن اطلاعات سیاست دقیق و صحیحی برای تصمیم گیری های مالی ایجاد می نماید- اتخاذ تصمیمات مالی بعد از بررسی ها و مطالعات کافی و دور از تمایلات و تعصبات شخصی و گروهی- انجام شدن اقدامات سریع و به موقع جهت اجرای برنامه ای مصوب و تصمیمات متخذه- کنترل سیستماتیک هر ثبت یا فعالیت مالی از طریق بررسی آن به وسیله فرد با افرادی غیر از انجام دهنده آن و کمیته حسابرسی عینی، مستقل و فعال، بررسی به موقع گزارش های حسابرسی، سیستم کنترل داخلی در بخش های مالی به صورت دوره ای- تبعیت از قوانین و مقررات مالی و بودجه ای و اصول و روش های متداول حسابداری دولت در انجام و ثبت فعالیت های مالی مربوط به وصول درآمد ها، واریز درآمدها به حساب های بانکی مخصوص و انجام هزینه ها از محل اعتبارات مصوب. در بسیاری از کشورهایی که در امر ورزش پیشرو هستند، سرمایه گذاری در ورزش توسط بخش خصوصی انجام می‌گیرد. همه دولتها تلاش می‌کنند به جای شیوه‌هایی مانند باشگاه‌داری با وضع قوانین و تسهیلات تشویقی شرایط حضور بخش خصوصی در ورزش را فراهم کنند. همچنین در حوزه توسعه زیرساختهای پشتیبانی ورزشی نیز نقش محوری بازی می کنند. اما در بسیاری از کشورهای درحال توسعه، دولت حمایت کننده و پشتیبان اصلی فعالیت های ورزشی است. وابستگی بیش از اندازه ورزش در کشورهای درحال توسعه به اموال، تجهیزات و... دولتی باعث شده است، نه تنها سطح مشارکت افراد جامعه در ورزش پایین بیاید بلکه مشارکت بخش خصوصی نیز به حداقل میزان خود برسد. در این تحقیق کنترل مالی از شاخصهای گزارش های حسابرسی، سیستم کنترل داخلی، نظارت دقیق بر کنترل داخلی، انتشار وضعیت مالی و عملکرد تشکیل شده است. که این بعد از متغیرهای کمیته حسابرسی عینی، مستقل و فعال، بررسی به موقع گزارش های حسابرسی، سیستم کنترل داخلی در بخش های مالی به صورت دوره ای بودجه و هزینه، فرآیندهای مستقل، بررسی ها و ارزیابی فعالیت، نظارت دقیق بر کنترل داخلی صورت های مالی، سایر گزارش های حسابرسی با سایر ذینفعان به اشتراک گذاشته می شود، برنامه ریزی مالی بلند مدت، وجود حسابرسی خارجی، سیگنال اولیه مشکل، انتشار وضعیت مالی و عملکرد، رعایت استانداردهای بین المللی حسابداری، انجام مشارکتی فرآیند بودجه بندی تشکیل شده است. در مدل حکمرانی مطلوب ورزشی بدست آمده  کنترل مالی به اندازه 65 درصد بر اجرای سیاست و خط مشی و به اندازه 74 درصد بر شایستگی منابع انسانی و در نهایت 71 درصد بر موارد شفافیت و پاسخگویی تاثیر می گذارد. همچنین از عامل شایستگی منابع انسانی به اندازه 100 درصد و از عامل اجرای سیاست و خط مشی به میزان 84 درصد تاثیر می پذیرد. نتایج این تحقیق با یافته و نتایج تحقیق‌های (آلن و فیصل ، 2023)، (گالدینو و همکاران، 2022)، (می هیلیا  و همکاران، 2014)، (ساوفان و همکاران، 2023)، (ویراکن و همکاران، 2016)، (گیریت و دریسکنس، 2019)، (هنسفورد و همکاران ، 2022)، (ساوفان  و همکاران، 2023)، (مکلئود  و همکاران، 2022)، (بحرینی و همکاران، 1400)، (رسولی و همکارن ، 2021)، همراستا و همسو بوده است.

بعد شایستگی منابع انسانی

در خصوص منابع انسانی و حوزه مربوط به مدیریت منابع انسانی تئوریهای زیادی وجود دارد. نیروی انسانی مهمترین سرمایه در ساختار یک باشگاه ورزشی است. یک باشگاه ورزشی بدون نیروی انسانی متخصص در پست های مختلف و بدون آموزش های لازم برای مدیریت کارآمد نمی تواند وجود داشته باشد. هر باشگاه ورزشی، صرف نظر از شکل سازمانی آن دارای تعداد معینی موقعیت برای سطوح مختلف سلسله مراتبی است. هر چه سطح سلسله مراتبی بالاتر باشد، وظایف سخت تر و به همان میزان، نیازمندی های آموزشی برای نیروی انسانی است. بنابراین منابع انسانی هستند هم برای مدیریت یک باشگاه ورزشی و هم برای دستیابی به عملکرد در فعالیت ورزشی بسیار مهم است. نیروی انسانی اصلی که در دستیابی به مدیریت عملکرد مسئولیت دارد، تیمی متشکل از مدیر، مربیان، دستیار تیم است. این تیم می تواند مربیان، سایر پست های مربیگری (بسته به نوع ورزش)، روانشناس، پزشک، فیزیوتراپ، متخصص کامپیوتر باشند. بنابراین توسعه کارکنان، دستیابی به اهداف و نحوه پاداش کارکنان به یک اندازه برای رفاه کل سازمان ورزشی مهم است. اهمیت مدیریت منابع انسانی نیز به وسیله مجموعه کارکردها و فرآیندهای مرتبط با یکدیگر که هدف آنها جذب، اجتماعی کردن، انگیزش و حفظ کارکنان در یک سازمان است، داده می شود. این جنبه به عنوان یکی از مهم ترین سرمایه گذاری ها در یک سازمان در نظر گرفته می شود که نتایج آن به مرور زمان به طور فزاینده ای قابل مشاهده است. (هویه و همکاران[24]، 2020)

علاوه بر کارکردها و فرآیندهایی که مدیریت منابع انسانی بر آنها تمرکز دارد، تصمیمات مدیریتی از سخت ترین تصمیمات هستند، زیرا عوامل فردی، سازمانی و موقعیتی را به هم مرتبط می کنند که تأثیر زیادی دارند و در آن تصمیمات گنجانده می شوند و در عین حال، آنها باید الزامات مختلفی را برآورده کنند، که به نوبه خود ممکن است در زمان متفاوت باشد، بسته به تغییرات عوامل ذکر شده در بالا منابع انسانی در هر سازمانی به همراه منابع مالی، مادی و اطلاعاتی از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا با توجه به منابع انسانی می توان به اهداف و اهداف سازمان دست یافت و در نتیجه سازمان را توسعه، و کسب سود کرد. در بخش منابع انسانی، مهمترین فردی که کل فرآیند مدیریت به آن تکیه می کند، مدیر (مدیر، رئیس و غیره) است. شغل یک مدیر مستلزم کارکردهای خاصی است، مانند مدیریت، سازماندهی، تصمیم گیری، کارکنان، رهبری، توضیح، هماهنگی، تأثیرگذاری، یکپارچه سازی، طبقه بندی، تأیید و توسعه. در ورزش مدیران می توانند هم به عنوان رهبران سازمان های ورزشی، هم به عنوان سرپرست بخش ها یا تیم های مختلف عمل کنند. آنها در رده دوم مدیریت (مدیریت میانی) قرار می گیرند که مدیریت برای آنها اهمیت بیشتری دارد. در دستیابی به یک عملکرد تیمی یا ورزشی، مهمترین فرد مدیر تیم یا ورزشکار است زیرا او تیم کارشناسان را پشت سر تیم ورزشی یا ورزشکار هماهنگ می کند. وظیفه مدیر همراه با مربیان تیم، مربی فیزیکی، فیزیوتراپیست، پزشک، متخصص فناوری اطلاعات، روانشناس، هماهنگی و هدایت به عملکرد است. (تریویدی و تریواستاوا[25]، 2021) مدیر ورزشی باید آموزش های خاص مورد نیاز عملکرد ورزشی را داشته باشد زیرا بدون این نوع دانش یک مدیر ورزشی نمی تواند نیازها و نیازهای سایر اعضای تیم را درک کند. یک تیم با عملکرد بالا را نمی توان در سطح رقابتی بالا ساخت، آموزش داد و حفظ کرد مگر اینکه تمام زمینه های مدیریتی لازم فراهم شود: آموزش های ارائه شده توسط تکنسین های مجرب، منابع مالی، مادی و انسانی و اطلاعاتی، خدمات اداری، خدمات پزشکی-روانی، تحقیقات. ، توسعه، روابط عمومی و بازاریابی، همه با هدف انرژی بخشیدن به تیم و شرکت موفق آن در مسابقات بزرگ مدیریت ورزش مستلزم تعهد جدی، مقدار زیادی انرژی است، اما اگر همه افراد در سازمان مشارکت داشته باشند، می تواند بسیار مفید باشد. مدیریت افراد در سازمان های ورزشی یک چالش برای سازمان در شرایط فعلی تغییرات مداوم تکنولوژیکی، دانش نیروی کار، انتظارات، قوانین استخدامی و افزایش تاثیر رقابت جهانی است. در سازمان های ورزشی حرفه ای مدیریت منابع انسانی به دلیل پیامدهایش بر تعهد و حفظ کارکنان در تمام سطوح ساختار ،کارمندیابی به رویکردی راهبردی تر با تمرکز بر سرمایه گذاری در توسعه و رفاه همه جانبه کارکنان در حال تغییر است. جذب استخدام و حفظ افراد مستعدتر وظیفه­ی دشوارتری است؛ بنابراین، ارائه مزایایی ماننـد کـار منعطف یا از راه دور، بسته های مزایای همه جانبه فراوان و برنامه های سلامتی کارکنان یا پرداخت مخارج راهبردهای جامع منابع انسانی[26] هستند که میتوانند به حفظ نیروی کار قدرتمند کمک کننـد. بـه ویـژه در صنعت ورزش، برنامه های رفاه و توسعه بازیکنان که برای تولید شهروندانی مسئولیت پذیر از نظر اجتماعی، اخلاقی و معنوی طراحی شده اند، نه تنها به نفع ورزشکاران است بلکه یک راهبرد آگاهانه منابع انسانی برای ایجاد روابط عمومی بهتر و خدمات حامیان مالی است. ورزشکارانی که رفتارهای سالمی دارند و نقش مثبت الگودهی از خود نشان میدهند می توانند شهرت تیمهای ورزشی حرفه ای را افزایش دهند و این به معنای سودآوری بیشتر تیمها (فرانشایزها) خواهد بود. در مقابل، از کارفرمایان انتظار میرود که روی خوب بودن شخصی کارکنان خود سرمایه گذاری کنند و یک بسترمسئولیت اجتماعی شرکتی معنادار اتخاذ کنند که با علایق و ارزشهای سازمان و کارکنان آن همسو باشد. سازمانهای موفق برنامه ریزی منابع انسانی را در برنامه های بلندمدت و کوتاه مدت خود تلفیق می‌کنند. به عنوان راهی برای پیش بینی اینکه چگونه سرمایه انسانی می‌تواند به جهت گیری و اهداف آینده مطلوب سازمان کمک کند. این برنامه میزان رشد ادراک شده بازارهای هدف جدید محصولات و خدمات را در نظر میگیرد؛ بنابراین برنامه ریزی منابع انسانی باید با اهداف سازمانی مطابقت داشته باشد تا بتواند برنامه را عملیاتی سازد در برخی موارد این موضوع ممکن است به سازمانهایی نیاز داشته باشد که مشاغل کاملاً جدیدی را برای سازگاری با رشد تغییر یا سرمایه گذاریهای جدید در سازمان ایجاد کنند. تنوع در سازمانهای ورزشی به دلایل مختلفی مهم است مهمتر از همه اینکه همه سزاوار آزادی کار در محیطی عاری از تبعیض، تجربه رفاه و انسانیت کامل هستند. همچنین تحقیقات نشان داده است که مزایای بسیاری برای سازمانهای دارای نیروی کار متنوع وجود دارد در واقع تنوع در محیط کار نیروی کار خلاق تر و نوآورتر را پرورش میدهد و برای ایجاد یک اقتصاد رقابتی در دنیای جهانی شده ضروری است. شایستگی منابع انسانی از شاخص های شیوه های استخدام کارمندان، مهارتهای نیروی انسانی، تجربه رهبری تشکیل شده است. لذا متغیرهایی که این مولفه را تشکیل دادند عبارتست از استخدام کارمندان، مکفی بودن نیروی انسانی، پایبندی به جذب نیرو به سیاست منابع انسانی، دارای طرح خدمات، کارکنان مهارت های لازم را دارند، کارکنان از دانش کافی در زمینه مدیریت ورزشی برخوردارند، آموزش های منظم برای کارکنان، با تجربه بودن کارکنان، کارکنان به مسئولیت های خود متعهد هستند، رهبران تجربه رهبری خوبی دارند، مدیریت دارای مهارت ها و دانش مدیریتی پیشرفته می باشد؛ تشکیل شده است. نتایج تحقیق برای مدل مطلوب ورزشی نشان می دهد شایستگی منابع انسانی به اندازه 77 درصد بر موارد شفافیت و پاسخگویی و به اندازه 90 درصد بر اجرای سیاست و خط مشی و به اندازه 100 بر کنترل مالی تاثیر دارد  وهمچنین نتایج تحقیق نشان داده که از مولفه کنترل مالی به اندازه 74 درصد و از مولفه اجرای سیاست و خط مشی به اندازه 78 درصد تاثیر می پذیرد. یافته ها با نتایج تحقیقهای (ساوفان  و همکاران، 2023)، (ویراکن و همکاران، 2016)، (اسلم و همکاران ، 2023)، (مورالس و اسچوبت ، 2022)؛ (مونوز و همکاران ، 2023)، (ماریک ، 2023)، (باکشس  و همکاران، 2023)، (آلن و فیصل ، 2023)، (گیریت و دریسکنس، 2019)، (هنسفورد و همکاران ، 2022) همراستا و همسو بوده است.

بعد اجرای سیاست و خط مشی

این رکن از حکمرانی امروزه در همه سطوح حکرانی و مخصوصاً مدیریت دولتی دارای اهمیت است. در عصر حاضر در تعیین خط مشی‌های عمومی غالباً شیوه های عقلایی تصمیم گیری به کار گرفته میشود خط مشی گذار، با توجه به شرایط و امکانات با ترازوی عقل و منطق در عرصه سیاست به تصمیم گیری عقلایی و انتخاب و ارائه بهترین راه حل در قالب خط مشی عمومی می پردازد. ضرورت به کارگیری شیوه های عقلایی در تعیین خط مشی‌های عمومی بیشتر بدان علت است که مردم و جامعه از مراجع حکومتی انتظار دارند که منطقی عمل کنند و منابع را بدرستی مورد بهره برداری قرار دهند. آنها انتظار دارند دستگاه دولت، بهترین شیوه ها را برای رسیدن به اهداف نهایی جامعه برگزیند. سازمانها زمانی که بر اساس برنامه ریزی و پیش بینی­های علمی عمل می کنند، در واقع بر تعقل گرایی تأکید دارند زیرا بوسیله برنامه ریزی به پیش بینی آینده پرداخته، طرق رسیدن به هدف را ارزیابی میکنند و بهترین روشهای نیل به مقصود را بر می گزینند. همانگونه که ملاحظه می­شود این روش خود فرایندی منطقی و عقلایی است و وسیله ای برای استفاده کامل از منابع موجود به شمار می آید. البته در راه تصمیم گیری و تعیین خط مشی عمومی به طریق عقلایی، موانع و محدودیتهایی نیز وجود دارد اما وجود این تنگناها و محدودیتها نمی تواند مانع از دستیابی به بهترین و مطلوبترین راهها گردد بلکه همواره این اصل مهم مطرح است که خط مشی هایی انتخاب شوند که با اصول علمی و منطقی سازگار باشند. وجود کمیته ها و کمیسیونهای مختلف تخصصی، وقتی در کنار مجامع خط مشی گذاری، نشان دهنده لزوم بررسیهای علمی و تخصصی در خط مشی گذاری عمومی است. وظیفه این کمیته ها و کمیسیونهای تخصصی است که از دیدگاه علمی و به کمک نظریه ها و مدلهای عقلایی، مسائل و موضوعاتی را که باید برای آنها راه حلهایی جستجو شود، بررسی کرده نتایج را در اختیار مقامات خط مشی گذار قرار دهند. (الوانی، شریف زاده، 1400)

به نظر یکی از صاحبنظران خط مشی گذاری، خط مشی گذار باید با نظر خواهی از افراد سازمانها و گروههایی که به نحوی تحت تأثیر مشکل قرار دارند و همچنین با تحقیق از طرق دیگر مشکل اصلی را تشخیص دهد. پس از این مرحله باید قلمر و و محدوده مشکل و کسانی که مشکل بر آنها مستقیماً اثر می گذارد مشخص گردند تا مشکل با دقت بیشتری شناسایی شود. اهمیت و حساسیت مشکل از نظر ارزشها و سنتهای حاکم بر جامعه نیز بر انتقال و مطرح شدن آن تأثیر دارد. ارزشها میتوانند به مشکل حساسیت بخشیده، آن را بصورت مسأله ای حاد مطرح کنند و توجه خط مشی گذاران را به طرف آن جلب نمایند و یا بعکس ممکن است ارزشها موجب شوند مشکلی نادیده گرفته شود و مطرح نگردد. عوامل فوق و عوامل بسیار دیگری در انعکاس و انتقال مشکل به خط مشی گذاران مؤثر واقع می گردد و اهمیت عوامل منتقل کننده مشکل زمانی روشنتر می‌شود که بدانیم اگر مشکلی به نظر خط مشی گذار نرسد و یا درست به وی منتقل نگردد مستقیماً بر خط مشی گذاری اثر می گذارد. در فرآیند عقلایی خط مشی گذاری کوشش بر آن است که در مرحله تشخیص مشکل تمامی مجاری و کانالهای دریافت مشکل شناسایی شود و مورد استفاده قرار گیرد، بطوری که تا حد امکان تمامی مشکلات مهم کشف گردند و هیچ مشکلی، نادیده گرفته نشود. در تحقیق حاضر مولفه اجرای سیاست و خط مشی از شاخصهای حاکم بودن بر عملیات، تاثیر بر حکمرانی و وجود خط مشیهای حکمرانی تشکیل شده اند که متغیرهای آن عبارتند از سازمان ورزشی سیاستی دارد که بر عملیات آن حاکم است، قادر به اجرای سیاست خود است و اثرسیاست بر حکمرانی و در نهایت اثر سیاست منجر به نتیجه مثبت به خط مشی حاکمیتی منتشر می شود. نتایج و یافته های تحقیق نشان می دهد که اجرای سیاست و خط مشی به اندازه 78 درصد برشایستگی منابع انسانی، 84 درصد بر کنترل مالی و 73 درصد بر موارد شفافیت و پاسخگویی تاثیر می گذارد همچنین به میزان 90 درصد از شایستگی منابع انسانی و 65 درصد از کنترل مالی تاثیر می پذیرد. نتایج این تحقیق با تحقیقهای انجام شده توسط (گالدینو  و همکاران، 2022)، (می هیلیا  و همکاران، 2014)، (ساوفان  و همکاران، 2023)، (ویراکن و همکاران، 2016)، (اسلم و همکاران ، 2023)، (مورالس و اسچوبت ، 2022)؛ (مکلئود  و همکاران، 2022)، (بحرینی و همکاران، 1400)، (رسولی و همکارن ، 2021)، همراستا و هم سو بوده است.

پیشنهادهای برگرفته از تحقیق

پیشنهادهای کلی

به مدیران ارشد کلیه دستگاههای ورزشی و نهادها و باشگاهها و مدیران دستگاههای اجرایی مستقر در استانها که در امر ورزش فعالیت دارند  پیشنهاد می شود در جهت حکمرانی مطلوب با ابعاد (اجرای سیاست و خط مشی، کنترل مالی، شایستگی منابع انسانی، موارد شفافیت و پاسخگویی) گام بردارند. حکمرانی مطلوب به یک چارچوب هنجاری اشاره دارد که امکان قضاوت در مورد ساختارها، فرآیندها و یا محتوا و نتایج سیاست را فراهم می کند. پیشوند واجد شرایط «خوب» در واقع نشان می‌دهد که چارچوب‌های حکمرانی خوب هم به‌عنوان معیاری برای ارزیابی حکومت و هم به‌عنوان استاندارد تجویزی برای حکمرانی استفاده می‌شوند. با این حال، از آنجایی که حکمرانی می تواند به بسیاری از عناصر مختلف حکومت منظم اشاره داشته باشد، حکمرانی خوب نیز می تواند. تدوین‌های حکمرانی خوب در واقع از سنت‌های مختلف دانشگاهی و بخش‌های اجتماعی سرچشمه می‌گیرد. اگرچه تفکر هنجاری در مورد حکمرانی به چندین قرن پیش برمی‌گردد، کدگذاری‌های معاصر تحت عنوان «حاکمیت شرکتی» در بخش شرکت‌ها پدیدار شدند، جایی که در پی شکست‌های شرکتی، بینش‌های اقتصاد خرد طرح‌های مؤسسه‌ای را که در ابتدا بودند، نشان داد. استانداردهای حکمرانی خوب از آن زمان برای طیف وسیعی از سیاست‌ها و سازمان‌هایی که در سطوح بین‌المللی، ملی و محلی و در بخش‌های مختلف فعالیت می‌کنند، توسعه یافته است. آنها معمولاً ریشه در اصول انتزاعی مانند مسئولیت پذیری، شفافیت، اثربخشی، کارایی و رفتار اخلاقی دارند. به ویژه در چارچوب حاکمیت عمومی و سازمان‌های مبتنی بر اعضا، آنها اصول حکمرانی دموکراتیک مانند مشارکت، مشورت، انتخابات آزاد و رقابتی و برابری و تنوع را شامل می‌شوند. به مدیران پیشنهاد می شود شرایط و ویژگی های حکمرانی در ورزش را شناسایی و تشخیص داده و برای آن برنامه ریزی نمایند. ایستارهای کهنه و منسوخ از دلایل مهم و اساسی است حکمرانی ورزشی در هر حوزه ای را متوقف می سازد و حکمرانی خوب «تأمین رفاه عمومی و ارتقاء کیفیت ورزش» است. این مؤلفه‌ به قدری حساسیت دارد که اولویت خاصی رادر نظام جهانی (و حتی از بُعد سیاست خارجی کشورها) به عنوان «منافع ملی» احراز کرده است.

بعد شفافیت و پاسخگویی

با توجه به نتایج بدست آمده به مدیران ارشد پیشنهاد می‌شود موارد زیر را ارتقاء دهند:

به مدیران پیشنهاد می شود در محل ارگان ورزش برای سازمان و حوزه ورزشی چشم انداز طراحی کنند. اقدامات انضباطی نسبت به باشگاه ها و بازیکنان فراهم نمایند برای کلیه نیروی انسانی توسط مدیران برنامه های هدایت کارکنان وجود داشته و رفتار رهبران را بروز رسانی کنند. رعایت ارزش های اخلاقی در تمام تصمیمات متخذه توسط مدیران ارتقاء یابد. کلیه افراد سازمان محل خدمت به وظایف متعهد باشند. کلیه اطلاعات در دسترس افراد سازمان و محل خدمت دقیق و مفیدشوند. در سازمان خطوط ارتباطی شفافی وجود داشته باشد. با تمام ذینفعان صادقانه و منصفانه برخورد شود. رویه‌های رسمی برای همه عملیات و فرایندهای سازمانی در محل خدمت وجود داشته باشد. خط مشی حاکمیتی از طریق وب به اشتراک گذاشته شود. برای شفافیت و پاسخگویی عملکرد و نتایج عملکرد سازمانی در سازمان سایت اینترنتی وجود داشته باشد. بر اساس برنامه راهبردی مصوب در سازمان که معمولاً اوایل سال تدوین می شود فعالیت های مرتبط تعیین شوند.

بعد کنترل مالی

با توجه به نتایج بدست آمده به مدیران ارشد پیشنهاد می‌شود موارد زیر را ارتقاء دهند:  کمیته حسابرسی عینی برای بررسی کلیه فرایندهای مالی اداری و نظارت بر امور مالی وجود داشته باشد. وضعیت مالی سازمان بطور سالیانه در روزنامه ها، جراید و سایت های رسمی انتشار یابد. حسابرسان و ذیحسابان مستقر در موسسه ورزشی عملکردمستقل و فعال داشته باشد. گزارش های حسابرسی توسط حسابرسان بطور دائم بررسی گردیده و به موقع در دسترس باشد. سیستم کنترل داخلی در بخش های مالی به صورت دوره ای بودجه و هزینه انعکاس یابد. کلیه رویدادهای مالی از مراحل خرید تا صدور چک توسط کارشناس مالی بررسی گردیده و فعالیتها ارزیابی باشد. نظارت دقیق بر کنترل داخلی صورت های مالی در سازمان وجود داشته باشد. سایر گزارش های حسابرسی با سایر ذینفعان به اشتراک گذاشته شود. در سازمان محل کار و فعالیت برنامه ریزی مالی بلند مدت وجود داشته باشد. در راستای ارتقاء کیفیت عملکرد مالی حسابرسی خارجی وجود داشته باشد. مشکلات احتمالی در حطیه مالی توسط سیستم به کارشناسان مالی سیگنال شود. استانداردهای بین المللی حسابداری رعایت شود.

بعد شایستگی منابع انسانی

با توجه به نتایج بدست آمده به مدیران ارشد پیشنهاد می‌شود موارد زیر را ارتقاء دهند: برای استخدام کارمندان از شیوه های نوین مانند آزمونهای رقابتی و مصاحبه و کانونهای ارزیابی استفاده شود. در محل خدمت عرضه و تقاضای نیروی انسانی رعایت شده و برای هر شغل نیروی انسانی کافی وجود داشته باشد.  یکی از سیاست­های منابع انسانی محل خدمت، پایبندی به جذب نیرو به ازای خروج نیروی انسانی از سازمان و یا ایجاد کار و شغل جدید است.  در این سازمان شرح وظایف کارمندان تدوین شده و کلیه پرسنل با توجه به پست سازمانی در چارت مصوب آنان دارای طرح خدمات هستند. برای توانمندی کارکنان برنامه های مدونی وجود داشته و داشتن مهارت های لازم برای کارکنان از ضروریات است. شرح شغل آموزش تعریف شود بطوریکه بطور منظم آموزش های لازم در راستای شغل و شاغل ارائه شود. ترکیبی از دانش و به همراه  تجربه در مشاغل سازمانی توسط شاغلین وجودداشته باشد. کلیه کارکنان سازمانی محل خدمت به دو موضوع مسئولیت پذیری و پاسخگویی پایبند باشند.و دائماً به مسئولیت خود متعهد باشند.  مدیران از ویژگیهای رهبری برخوردار بوده و دائماً در صدد اخذ و کسب تجربه شوند.  مدیریت دارای مهارت ها و دانش مدیریتی پیشرفته باشد.

بعد اجرای سیاست و خط مشی

با توجه به نتایج بدست آمده به مدیران ارشد پیشنهاد می‌شود موارد زیر را ارتقاء دهند:  نهادها و سازمانهای ورزشی سیاستی داشته باشند که بر عملیات آن حاکم شوند.  سازمان ورزشی دارای رسالت و اهداف باشد. و اثر  سیاست بر حکمرانی مطلوب قابل احساس باشد.  اثر سیاست منجر به نتیجه مثبت به خط مشی حاکمیتی تبدیل شود و نتایج بطور دائم در وب سایت و رسانه های اجتماعی منتشر شود . در ابعاد ساختار سازمانهای ورزشی تمرکز، پیچیدگی و رسمیت ایجاد شود.

پیشنهادهای برای تحقیقات آتی

در این پژوهش نقصهایی وجود داشت که به محققان پیشنهاد می گردد برای غنای الگوی ارائه شده در این تحقیق و افزایش قدرت تعمیم­پذیری آن به تحقیقات بعدی موارد ذیل را انجام دهند. در این تحقیق با توجه به مدل حکمرانی مطلوب بدست آمده و تحلیل مسیر انجام گرفته، عامل اجرای سیاست و خط و مشی با عامل کنترل مالی رابطه معنی داری نداشته اند و رابطه این متغیرها را بررسی نمایند. ساختار حاکم بر روابط معیارها وشاخصها (مدل حکمرانی) کمتر از%90  درصد بین متغیرهاست که پیشنهاد می شود به شناسایی 10% باقیمانده بپردازند. درنهایت نقش دولت در حکمرانی مطلوب ورزشی یکی ازموضوعاتی است که در ارتباط با پژوهش حاضر، محققان می توانند به بررسی آن بپردازند.

محدودیتهای تحقیق

در این پژوهش عیبهایی وجود داشت که به عنوان محدودیتهای تحقیق طرح می شود. یکی از محدودیتها عدم همکاری برخی نهادها در ارائه اطلاعات بوده است برای مثال آمار اطلاعات شفافیت و پاسخگویی و آمار استخدام نیروی انسانی در بررسی شاخصهای نیروی انسانی و در نهایت اطلاعات حسابرسی برخی از موسسات ورزشی با گذر از موانعی بدست آمده است.

 برای طراحی مدل حکمرانی مطلوب ورزشی سه پرسشنامه به جامعه خبرگان ارسال گردیدکه تنظیم نمودن آنها با اختلالهایی مواجه بوده است. برخی از خبرگان معتقد بودند سوالات باز و سوالاتی که می بایستی نظرات خبرگان درآن تشریح می شد را در پرس لاین نمی توان ارائه نمود.