تعیین موقعیت راهبردی وتدوین برنامه استراتژیک فدراسیون ژیمناستیک جمهوری اسلامی ایران

لقمان کشاورز[1]

ابوالفضل فراهانی[2]

حمزه دانشمندی[3]

تاریخ دریافت مقاله: 15/7/1394

                                                                                 تاریخ پذیرش مقاله:8/1/1395

مقدمه

     ژیمناستیک علاوه بر این که یکی از جذاب­ترین و پر­تحرک­ترین رشته­های ورزشی است، به دلیل این که به عنوان یکی از رشته­های پایه در موفقیت ورزشکاران رشته­های مختلف تاثیرگذار می باشد و از مواد گوناگون و مدال­های زیاد در بازی های آسیایی، المپیک و مسابقات جهانی برخوردار است، مورد توجه بسیاری از افراد و مدیران ورزشی کشور قرار دارد. از سوی دیگر در هزارة سوم، سازمان­های ورزشی مانند بیشتر سازمان­ها و نهادهای دیگر برای بقا و دوام در عرصة رقابت جهانی به سازمانی راهبرد محور تبدیل شده­اند، چرا که تفکر راهبردی، در جستجوی چرخه­های زاینده و پاینده برای سازمان است؛ به طوری که بسیاری از سازمان­های ورزشی کشورهای مختلف بر حسب مأموریت خود راهبرد لازم را تهیه و با اجرای آن به موفقیت­های خوبی دست یافته­اند (کشاورز و همکاران، 1390). از این­رو، توجه راهبردی به این رشته ورزشی در کشور ضروری  به نظر می­رسد. کشور­هایی که در ورزش پیشرفت داشته­اند، سعی کرده­اند با ارائه برنامه­های توسعه و ایجاد راهبرد و ساختار مناسب، در جهت گسترش آن گام بردارند (آقایی و همکاران،1392: 41-13). برای تدوین راهبرد و برنامه راهبردی ضروری است سازمان­ها ابتدا به تحلیل محیطی بپردازند و سپس بر مبنای آن، راهبردها و موقعیت راهبردی را تعیین نمایند. نادری نسب و همکاران (1390) با همین هدف به بررسی وضعیت موجود فوتبال جمهوری اسلامی ایران پرداختند و 10 قوت، 14 ضعف، 10 فرصت و 12 تهدید را برای فوتبال کشور شناسایی کردند. در این مطالعه، توانایی داوران فدراسیون فوتبال مهمترین نقطه قوت، وابستگی شدید به منابع مالی دولتی و ضعف در جذب حامیان مالی و بازاریابی مهمترین نقطه ضعف، توجه دولت به تجاری سازی و خصوصی سازی باشگاه­ها، مهمترین فرصت و موانع حقوقی و قانونی در نظام جامع فوتبال کشور را مهمترین تهدید برای فدارسیون فوتبال شناسایی کردند. نظری و همکاران(1392) در تحقیقی، راهبردهای والیبال ساحلی ایران را تبین کرده­اند. نتایج تحقیق نشان داد که والیبال ساحلی ایران در وضعیت کنونی با 15 قوت، 21 ضعف، 12 فرصت و 13 تهدید مواجه است که در بخش قوت­ها، والیبال ساحلی به عنوان تنها ورزش ساحلی در مسابقات المپیک، در بخش ضعف­ها، نبود یک سیستم استعدادیابی در والیبال ساحلی، در بخش فرصت­ها، وجود خط ساحلی 3000 کیلومتری در کشور و در بخش تهدیدها، وجود انگیزه­های مالی بیشتر بین رشته­های دیگر بالاترین میزان اهمیت را دارا می­باشند. تحلیل محیطی فدراسیون دوچرخه سواری توسط جمشیدی و همکاران (2012) بیانگر وجود 8 قوت، 10 ضعف، 11 فرصت و 12 تهدید در این فدراسیون است. این تحقیق تاکید می­کند که تنوع آب و هوایی ایران، مهمترین فرصت و عدم پوشش تلویزیونی مسابقات، تهدید آشکار برای فدراسیون دوچرخه سواری محسوب می­شود. همچنین حضور مداوم در رقابت­های آسیایی و بین­المللی مهمترین نقطه قوت و فقدان مسیرهای حرفه­ای دوچرخه سواری که بر اساس آخرین استانداردهای بین­المللی ایجاد شده باشند، مهمترین نقطه ضعف فدراسیون دوچرخه سواری شناسایی شده است.  فدراسیون ژیمناستیک نیوزلند (2011) در پژوهشی دریافت که این رشته ورزشی دارای 8 نقطه قوت، 7 نقطه ضعف، 6 فرصت و 6 تهدید می­باشد. برخی از نقاط ضعف، قدرت، فرصت­ها و تهدیدهای این فدراسیون عبارت اند از: وجود مربیان متعهد و صالح، عدم شناخت ملی از مربیان و داوران و مجریان، توسعه چهارچوب آموزشی برای ارتقای مهارت­ها و مشاوره و عدم انسجام در جامعه ژیمناستیک. تحلیل SWOT فدراسیون ژیمناستیک آفریقای جنوبی(2014) جهت تدوین چشم­انداز و راهبرد­های سال 2020 بیانگر 5 قوت، 4 ضعف، 3 فرصت و 5 تهدید در این فدراسیون است. در این مطالعه ژیمناستیک، پایه و اساس توسعه حرکتی قلمداد شده و آن ­را به عنوان بارزترین نقطه قوت و فقدان منابع مالی را مهمترین نقطه ضعف شناسایی کرده­ است. همچنین، توسعه حوزه ژیمناستیک (پیش دبستانی، دبستان، تفریحی، جوامع جدید، مناطق روستایی، کلوپ­های جدید و استعدادیابی) را مهمترین فرصت و مشارکت مالی افراد سطح بالای اجتماع به جهت حضور در اتحادیه­ها و انجمن­ها را مهمترین تهدید بر شمرده است. تحلیل سوات فدراسیون ژیمناستیک ترینیداد و توباگو(2011) منتهی به شناسایی  7 قوت، 7 ضعف، 2 فرصت و 4 تهدید شده است که مهم­ترین آنها عبارت اند از: پایه بودن ژیمناستیک برای سایر ورزش­ها و نیز اساس توسعه مهارت های حرکتی، عدم وجود منابع مالی، گسترش ژیمناستیک به تمام نهادها اعم از دبستان، پیش دبستان، مناطق روستایی و غیره... و مشارکت مالی افراد سطح بالای اجتماع به جهت حضور در اتحادیه­ها و انجمن­ها. فدراسیون ورزش سه­گانه ایالات متحده (2014) نقاط قوت، ضعف، فرصت­ها و تهدیدهای ورزش سه­گانه این کشور را مورد بررسی قرار داد و نتایج پژوهش نشان داد مهم­ترین نقاط مذکور عبارت اند از: ارتباطات بین­المللی، تصویر مناسب از ورزش در جامعه، افزایش سرمایه گذاری دولت در ورزش، افزایش تماشاگران ورزشی، افزایش پوشش تلویزیونی از برنامه­های ورزشی، افزایش سرمایه گذاری بخش خصوصی در ورزش، فقدان منابع مالی کافی، ورزشکاران محدود، دوپینگ، مشکلات اقتصادی، امکانات محدود ورزشی، منابع متنوع مالی، منابع انسانی زیاد، حامیان مالی قدرتمند خارجی، کیفیت برنامه­ها، دانش مطلوب، ارتباطات داخلی ضعیف، تعهد کم، عدم انتقال مناسب دانش موجود، مدیریت ضعیف، کار تیمی ضعیف. سواری و همکاران (1392) در مطالعه ای به توصیف وضعیت ورزش همگانی استان خوزستان و تدوین راهبردهای توسعه آن پرداختند و در این راستا 10 نقطه قوت، 14 نقطه ضعف، 8 فرصت و 10 تهدید را شناسایی کردند. آنها نشان دادند که جایگاه راهبردی ورزش همگانی خوزستان در منطقه WT قرار دارد و مهمترین راهبردهایی که برای توسعه و پیشرفت ورزش همگانی خوزستان پیشنهاد کردند عبارت بود از: تدوین برنامه راهبردی برای توسعه ورزش همگانی، توسعه و ترویج فرهنگ ورزش از طریق رسانه ها و تغییر ساختار ورزش همگانی. رضوی و همکاران (1393) در مطالعه­ای به طراحی و تدوین راهبرد توسعة ورزش همگانی شهر مشهد با استفاده از دیدگاه علمی پرداختند که نتایج تجزیه و تحلیل قوت­ها، ضعف­ها، فرصت­ها، ,تهدیدها نشان داد که ورزش همگانی شهر مشهد دارای 6 نقطه قوت، 17 نقطه ضعف، 6 فرصت و 7 تهدید می­باشد. همچنین، تشکیل ماتریس ارزیابی هر یک از عوامل داخلی و خارجی ورزش همگانی نشان داد که ورزش همگانی شهر مشهد در موقعیت WT قرار دارد و باید از راهبرد تدافعی تغییر یا رها کردن استفاده شود. زمینه رشید لمیر و همکاران(1392) نیز در تحقیقی به تدوین برنامة راهبردی ادارة کل ورزش و جوانان استان خراسان رضوی در حوزة ورزش و تربیت بدنی پرداختند. یافته­های این محققان حاکی از این بود که ادارة کل ورزش و جوانان خراسان رضوی دارای 13 قوت، 14 ضعف، 16 فرصت و 14 تهدید می­باشد و از نظر جایگاه راهبردی، این اداره کل در منطقة راهبردی SO قرار دارد. بنابراین پیشنهاد کردند که برنامه راهبردی باید بیشتر در جهت توسعه و گسترش فعالیت­ها باشد. تحقیق نادری نسب و همکاران (1390) نشان داد که وضعیت موجود فوتبال ایران نامناسب و حاکی از غلبة ضعف­ها بر قوت­ها و تهدیدها بر فرصت­هاست که موقعیت راهبردی WT را برای فوتبال ایران به وجود آورده است. بررسی فوتبال در حال رشد و وضعیت رقبایی چون نیوزیلند و چین نشان داد که آنها وضعیت بهتری نسبت به کشور ما دارند و لزوم تدوین راهبرد تدافعی برای جلوگیری از بدتر شدن وضعیت موجود برای کشور ما بسیار ضروری است. همچنین تحقیق نظری و همکاران (1392)  جایگاه راهبردی والیبال ساحلی را در موقعیت WO تعیین کرده است. آنها با استفاده از روش ماتریس  SWOT، 2 راهبرد SO، 3 راهبرد ST، 8 راهبرد WO و 2 راهبرد WT جهت تبدیل نقاط ضعف به قدرت و تهدیدها به فرصت­ها برای توسعه والیبال ساحلی ارائه کرده اند. نتایج تحقیق سیف ­پناهی(1390) در طراحی و تدوین راهبرد توسعه ورزش قهرمانی استان کردستان مشخص کرد که جایگاه راهبردی ورزشی قهرمانی استان کردستان در منطقه ضعیف (WT) قرار دارد. همچنین، یکی از مهمترین نتایج این تحقیق نشان می­دهد که مسئولان توجه کافی به ورزش­های پایه (ژیمناستیک، شنا و دو و میدانی) ندارند. جمشیدی و همکاران (2012) در تعیین جایگاه راهبردی فدراسیون دوچرخه سواری ایران بیان کرده­اند که این فدارسیون دارای موقعیت محافظه­کارانه است و به طور کلی 23 راهبرد شامل 6 راهبرد SO ، 6 راهبرد ST ،6 راهبرد WO  و 5 راهبرد WT برای این فدراسیون شناسایی و تدوین کرده­اند. جوادی پور و سمیع نیا (1392) در تحقیقی با عنوان "ورزش همگانى در ایران و تدوین چشم­انداز، راهبرد و برنامه­هاى آینده"، راهبرد تهاجی را برای توسعه ورزش همگانی ایران به دست آوردند. غفرانی(1388) نیز در تدوین "راهبرد توسعة ورزش همگانی"، فراهم ساختن زمینة مناسب برای تقویت فرهنگ ورزش همگانی و تفریحی در استان، افزایش مشارکت و همکاری فعال دیگر سازمان ها در راستای تحقق اهداف ورزش استان، به کارگیری کلیة ظرفیت های بومی و ملی در راستای رشد و توسعة ورزش های همگانی و بومی استان و گسترش مشارکت نهادها در ورزش همگانی را مهم­ترین راهبردهای ورزش همگانی استان سیستان و بلوچستان قلمداد می­کند. یافته­های احسانی، امیری و قره­خانی (1392) در مطالعه­­ای مبین این است که موقعیت راهبردی ورزش حرفه­ای کشور نیز در وضعیت بحرانی قرار دارد. همچنین در تدوین نظام جامع ورزش حرفه­ای ضروری است منابع انسانی، منابع مالی، نهادهای حرفه­ای، امکانات و زیرساخت­ها، تجهیزات ورزش حرفه­ای و ساختار حرفه­ای مورد توجه قرار گیرد. برنامه­ریزی راهبردی در ورزش کشور کانادا (2012) منجر به کسب هفت مدال (ترامپولین) از جمله دو طلا در بازی­های 2000، 2004، 2008، و 2012 شده و این کشور را در میانه بالای کسب مدال­های المپیک در سال­های اخیر قرار داده است. این کشور در طرحی جدید چهار راهبرد کلیدی را برای ارتقای ژیمناستیک تدوین کرده است که عبارت اند از: رشد ژیمناستیک از پایه و اساس و ادامه آن تا بهبود نتایج بین­المللی، افزایش حمایت­های مربیان و ورزشکاران از طریق بهبود برنامه درآمد و هزینه­ها، افزایش کارایی و بهروری در تمام سطوح مدیریتی و عملیاتی و همچنین بهبود خدمات و ارتباطات با همه اعضا و سهامداران. در همین زمینه ایالت اونتاریو (2013) در راستای اهداف فدراسیون ژیمناستیک کانادا در یک برنامه راهبردی اولویت­های راهبردی را برای چهار سال آینده ( 2017- 2013 )، در چهار بخش به شرح زیر تدوین نموده است: ایجاد سیستم جذب، آموزش، ارتقا، حفظ و نگهداری مربیان برای آینده،  افزایش آگاهی و مشارکت مردمی در ورزش ژیمناستیک، تدوین استانداردهای عملیاتی و پیروی از آنها و حفظ و نگهداری ژیمناست ها. فدراسیون سافت بال نیوزلند (2014) از طریق تحلیل محیطی خود 5 نقطه قوت، 5 نقطه ضعف، 4 فرصت و 3 تهدید را برای ورزش سافت بال شناسایی کرده و براین اساس راهبردهای رشد و توسعه مشارکت در سافت بال، رشد کسب کار در سافت بال، توسعه ارتباطات در سراسر کشور و پرورش ورزشکاران و مربیان قهرمان در صحنه بین المللی را برای تعالی این رشته ورزشی تدوین نموده است. انجمن ورزش استرالیا(2011) در برنامه راهبردی 2011- 2012 تا 2014 - 2015 چهار هدف راهبردی افزایش مشارکت در ورزش، افزایش موفقیت­های بین­المللی، توسعه پایدار ورزش و افزایش قابلیت انجمن­های ورزشی استرالیا در جهت هدایت، مشارکت و پشتیبانی را برای ورزش استرالیا تدوین کرده است. فدراسیون ژیمناستیک نیوزلند(2011) اولویت­های راهبردی ژیمناستیک این کشور را که برخاسته از تحلیل محیطی  می­باشد را ایجاد و توسعه یک چارچوب آموزش و پرورشی مناسب برای رشد ورزشکاران در همه رشته­های ژیمناستیک و رشد و ارتقای مربیان، داوران و مجریان ژیمناستیک از طریق آموزش و یادگیری مستمر بیان می­کند. در همین راستا فدراسیون ژیمناستیک نیوزلند در قسمت ترامپولین (2011) راهبردهای افزایش مشارکت ورزشکاران، مربیان، داوران و افراد داوطلب، تقویت ارتباطات ورزشی از طریق بهبود ارتباطات ملی و  ارتباط اعضا با یکدیگر، توسعه یک سازمان کارآمد و پایدار از طریق بهبود وضعیت مالی، افزایش تبلیغات از طریق بهبود ارتباط با رسانه ها و پوشش بازی های المپیک و بهبود عملکرد ورزشکاران در کل کشور از طریق ارتقای سطح تمرینات و افزایش رقابت­های ورزشی را جهت توسعه ترامپولین تدوین نموده است. فدراسیون ژیمناستیک آفریقای جنوبی(2014) در سطح ملی هم راستا با نظام ورزش این کشور "راهبرد مشارکت ملی" را جهت توسعه ژیمناستیک اتخاذ کرده و سعی دارد افراد بیشتری را جذب این رشته ورزشی کند. از مهمترین برنامه­های این فدراسیون در این سطح معرفی ژیمناستیک به عنوان پایه و اساس سایر ورزش­ها و آموزش مربیان می­باشد. این فدراسیون در سطح بین­المللی "راهبرد تعالی بین­المللی" یا به عبارت دیگر،  "کسب مدال بیشتر" را برگزیده است. فدراسیون ژیمناستیک ترینیداد و توباگو(2011)  راهبردهای مهمی را برای سال­های 2012-2013 در 6 حوزه ارائه داده است که عبارت اند از: ظرفیت سازی در اداره امور و سیاست­ها، مدیریت توسعه آموزش ورزش،  توسعه رویدادهای ورزشی مانند برگزاری مسابقات ژیمناستیک ریتمیک در سطح ملی، افزایش مشارکت در ژیمناستیک از طریق برنامه­ریزی برای دوره های پیش دبستانی و دبستان، ایجاد فرصت و زمینه لازم برای مشارکت کودکان، نوجوانان و بزرگسالان در ژیمناستیک به عنوان بخشی از یک برنامه زندگی سالم و مشارکت جمعی و در آخر ارتقای سطح عملکرد یا به عبارت دیگر، کسب نتایج بهتر در رقابت های ملی. نتایج پژوهش تندنویس و قاسمی(1386) نشان داد راهکارهای پیشرفت ورزش قهرمانی ژیمناستیک کشور عبارت اند از: ارتقای سطح علمی و فنی مربیان، کنترل و نظارت بر فعالیت­های مربیان، استعدادیابی نوآموزان به روش علمی و تخصصی، افزایش تاسیسات و سالن­های مختص ژیمناستیک و تجهیز کامل سالن­ها به امکانات تخصصی و کمک آموزشی. همچنین بدری آذرین(1386) در تحقیق خود دریافتند که فدراسیون ژیمناستیک ایران فاقد برنامه راهبردی است و این ورزش در جایگاه نامطلوبی قرار دارد. همچنین، فقدان گسترش این ورزش در جامعه حاکی از ضعف موجود وضعیت کمی و کیفی نیروی انسانی و ناکارآمدی برنامه­های توسعه­ای و راهبردی و همچنین کمبود منابع اطلاعاتی در این زمینه است.

مطالعه ادبیات پیشینه و مبانی نظری بیانگر این است که  فدراسیون ژیمناستیک ایران در سال‏ 1325 قبل از شروع بازی های المپیک 1948 لندن‏ تأسیس شده است، اما متأسفانه این رشته ورزشی با قدمتی‏ تقریبا 70 ساله در کشور، نه تنها جایگاه واقعی‏ خود را در کشور پیدا نکرده، بلکه نتایج قابل قبولی هم از شرکت در مسابقات سطوح بالای قهرمانی اعم از آسیایی، جهانی و المپیک کسب نکرده است. در دنیای امروز که محیط با تغییرات و تحولات زیادی مواجه است، به دلیل خطر رو به افزایش اشتباهات، هزینه­های گزاف اشتباهات و وضعیت نامطلوب اقتصادی، امکان استفاده از روش آزمایش و خطا وجود ندارد و سازمان­ها تمایل زیادی به استفاده از الگوهای نوین مدیریتی دارند تا بتوانند جایگاه سازمانشان را در محیط متلاطم و در معرض تغییر و تحول و رقابت شدید حفظ کنند(ایران­زاده و همکاران، 1388). هر سازمان ورزشی مانند فدراسیون ژیمناستیک برای رسیدن به اهداف خویش به برنامه­ریزی راهبردی نیاز دارد و عدم اطمینان از تغییر و تحولات محیطی برنامه­ریزی را به صورت یک ضرورت غیر قابل انکار در می­آورد .این نوع برنامه­ریزی، در واقع همان برنامه­ریزی راهبردی است که با بررسی محیط داخلی و خارجی سازمان، نقاط قوت­ و ضعف­های داخل سازمان و فرصت­ها و تهدیدهای محیطی را شناسایی و با در نظر داشتن چشم­انداز و مأموریت سازمان، راهبردهای مختلف را تعیین می کند و از بین گزینه­های راهبردی، راهبردهایی را انتخاب می نماید تا بدون اتلاف منابع و زمان، بهترین نتایج و بیشترین بهره­وری به­دست آید (رابینز، 1388). با توجه به اهمیت برنامه­ریزی راهبردی در توسعة حوزه­های مختلف از جمله ورزش، ضرورت توجه به این مهم در کشور نیز بیش از پیش احساس می­شود. بدون شک، یکی از دلایل عدم توسعة ژیمناستیک کشور، کم توجهی مسئولان به این مقولة مهم و سلیقه­ای عمل کردن است. رشته ورزشی ژیمناستیک  نیز مانند هر سیستم دیگری نیازمند تدوین اهداف کلان، راهبرد­ها و برنامه­های عملیاتی است تا ضمن آگاهی از مسیر حرکت بتواند از هرگونه دوباره­کاری، بیراهه رفتن و به هدر رفتن منابع مالی، انسانی، فیزیکی و اطلاعاتی خود اجتناب ورزد. با توجه به فقدان برنامه راهبردی در فدراسیون ژیمناستیک جمهوری اسلامی ایران، پژوهش حاضر در صدد است تا به این سئوال پاسخ دهد:

موقعیت راهبردی و برنامه استراتژیک فدراسیون ژیمناستیک جمهوری ایران چگونه است؟

روش­شناسی پژوهش

      پژوهش حاضر از نوع آمیخته و ترکیبی از دو روش کیفی و کمی و از نظر هدف، کاربردی بود. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه صاحب­نظران رشته ورزشی ژیمناستیک، مدیران فدراسیون، مسئولان هیئت های ژیمناستیک استان­ها، کارشناسان، مربیان، اعضای هیئت علمی و دانشجویان دکترای رشته­های علوم ورزشی آشنا با رشته ورزشی ژیمناستیک به تعداد 160 نفر بود. برای نمونه تحقیق در بخش کیفی از نظرات 15 تن از متخصصان استفاده شد که نمونه­ها به طور هدفمند انتخاب شدند. در بخش کمی با استفاده از جدول مورگان 117 تن به طور تصادفی برای نمونه تحقیق برگزیده شدند. جهت دست­یابی به اهداف تحقیق با استفاده از روش دلفی، فهرستی از نقاط  قوت، ضعف­ها، فرصت­ها و تهدیدهای فدراسیون ژیمناستیک جمهوری اسلامی ایران تهیه و طی سه مرحله با نظرسنجی از خبرگان نهایی شد. سپس بر مبنای فهرست تهیه شده، پرسشنامه­ای که حاوی نقاط قوت (20 سؤال)، نقاط ضعف (28 سؤال)،  فرصت­ها (21سؤال) و تهدیدها (27 سؤال) با مقیاس پنج ارزشی لیکرت از خیلی زیاد تا خیلی کم بود، تهیه و در اختیار آزمودنی­ها قرار گرفت. روایی صوری و محتوایی پرسشنامه به تایید 20 تن از اساتید برجسته حوزه مدیریت ورزشی رسید و پایایی آن در یک مطالعه مقدماتی با 30 آزمودنی و با محاسبه آلفای کرونباخ 81/0 برآورد شد. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات جمع­آوری شده در بخش کیفی از روش دلفی و در بخش کمی از روش­های آماری توصیفی میانگین و درصد فراوانی و روش­های­ آماری استنباطی از جمله تحلیل عاملی تاییدی استفاده شد. برای اطمینان از مناسب بودن داده­ها و تعیین همبستگی بین متغیرها از آزمون کرویت بارتلت و به منظور اطمینان از کافی بودن نمونه­ها از معیار (KMO) استفاده شد. تمامی مراحل آماری با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 16 وAmos  نسخه 18 تجزیه و تحلیل شد. برای تدوین راهبردها فرایند سه مرحه­ای زیر مورد استفاده قرار گرفت. این فرایند شامل ماتریس ارزیابی عوامل داخلی و خارجی است. ماتریس ارزیابی عوامل داخلی، حاصل بررسی راهبردی عوامل داخل سازمان است که قوت­ها و ضعف­ها­ی اساسی سازمان را تدوین می­کند. ماتریس ارزیا­بی عوامل خارجی، عوامل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، بوم شناسی محیطی، سیاسی، دولتی و دیگر عوامل بیرون از سازمان را مورد ارزیابی قرار می­دهد. این ماتریس، فرصت ها و تهدیدهای اساسی سازمان را تدوین می­کند. در مرحلة دوم که آن را مرحلة مقایسه می­نامند، به انواع راهبردهای امکان­پذیر توجه و بدین منظور بین عوامل داخلی و خارجی سازمان­، نوعی توازن و تعادل برقرار می­شود. بدین وسیله مدیران اطلاعات را مقایسه می­کنند و می توانند با استفاده از آن راهبردهایSO , WO ,ST , WT را ارائه دهند. در این بخش مشخص می­شود که سازمان باید از چه نوع راهبردهایی استفاده کند. در مرحلة سوم که آن را تصمیم­گیری می­نامند، از روش اولویت بندی با استفاده از نظرهای خبرگان استفاده می­شود.

 یافته­های پژوهش

     ویژگی های جمعیت شناختی نمونه­ها بیانگر این بود که 81/57 درصد از نمونه­ها مرد و 19/42 درصد از آنها زن بودند. میانگین سنی مردان 45 و زنان 39 سال بود. 30 درصد نمونه­ها دارای مدرک دکتری یا دانشجوی دوره دکتری، 43 درصد کارشناس ارشد و 27 درصد دارای مدرک کارشناسی و پایین­تر بودند. همچنین نمونه­ها دارای میانگین 12 سال سابقه کار بودند و 28 درصد عضو هیئت علمی دانشگاه، 31 درصد مدیران سطوح مختلف و 41 درصد در سطح کارشناسی مشغول به کار بودند.

جدول 1: آزمون تحلیل عاملی تست بارتلت و KMO پرسشنامه

     نتایج جدول 1 نشان می­دهد با توجه به این که ضریب KMO  بیشتر از 7/0 می­باشد، اندازه نمونه­ها برای تحلیل عاملی مناسب است. همچنین با توجه به این که میزان آزمون بارتلت از 05/0 کوچک­تر است، بنابراین گویه­ها ارتباط معنی ­داری برای فراهم کردن یک مبنای معقول برای تجزیه و تحلیل عوامل مرتبط با نقاط قوت، ضعف، فرصت­ها و تهدیدهای فدراسیون ژیمناستیک را دارند. به بیان دیگر، تحلیل عاملی برای شناسایی ساختار مدل عاملی نقاط قوت، ضعف، فرصت­ها و تهدیدهای فدراسیون ژیمناستیک مناسب است.

شکل 1: نتایج تحلیل عاملی تاییدی مربوط به نقاط قوتفدراسیون ژیمناستیک

     نتایج شکل 1  نشان می­دهد با توجه به مقدار بار عاملی گویه­هایی که بیشتر از 3/0 است، از بین 20 نقطه قوت فدراسیون ژیمناستیک، فقط 15 مورد از بار عاملی مناسب برخوردار بودند. بنابراین فدراسیون ژیمناستیک دارای 15 نقطه قوت است.

                                      شکل 2: تحلیل عاملی تاییدی نقاط ضعف فدراسیون ژیمناستیک

    نتایج شکل 2 نشان می­دهد با توجه به مقدار بارعاملی گویه­هایی که بیشتر از 3/0 است، از بین 28 نقطه ضعف فدراسیون ژیمناستیک، فقط 21 مورد از بار عاملی مناسب برخوردار بودند. بنابراین فدراسیون ژیمناستیک دارای 21 نقطه ضعف است.

  شکل 3: تحلیل عاملی تاییدی فرصت­هایفدراسیون ژیمناستیک

نتایج شکل 3 نشان می­دهد با توجه مقدار بارعاملی گویه­هایی که بیشتر از 3/0 است، از بین 21 فرصت برای فدراسیون ژیمناستیک، فقط 9 مورد از بار عاملی مناسب برخوردار بودند. بنابراین 9 فرصت برای فدراسیون ژیمناستیک وجود دارد.

                                   شکل 4:  تحلیل عاملی تاییدی فدراسیون ژیمناستیک

     نتایج شکل 4 نشان می­دهد با توجه مقدار بارعاملی گویه­هایی که بیشتر از 3/0است، از بین 27 تهدید برای فدراسیون ژیمناستیک، فقط 5 مورد از بار عاملی مناسب برخوردار بودند. بنابراین 5 تهدید برای فدراسیون ژیمناستیک وجود دارد.

جدول 2: ماتریسارزیابیعوامل داخلی فدراسیون ژیمناستیک

جدول3: ماتریسارزیابیعوامل خارجیفدراسیون ژیمناستیک

     با توجه به نتایج SWOT و همچنین ماتریس عوامل داخلی و خارجی، فدراسیون ژیمناستیک از لحاظ موقعیت راهبردی در موقعیت WT قرار دارد (شکل 5).

شکل 5: موقعیت راهبردی فدراسیون ژیمناستیک

جدول4.: راهبردهای SO , WO ,ST , WT

نتایج جدول 4 نشان می­دهد در مجموع بر اساس تحلیلSWOT ، 14 راهبرد، شامل پنج راهبردSO ، سه راهبرد ST، چهار راهبرد WO و دو راهبرد WT برای توسعه ورزش ژیمناستیک ایران تدوین شد.

بحث و نتیجه گیری

     هدف از انجام پژوهش حاضر، تعیین موقعیت راهبردی و تدوین راهبردهای توسعه فدراسیون ژیمناستیک کشور بود. نتایج تحقیق نشان داد که ژیمناستیک ایران دارای 15 نقطه قوت، 21 نقطه ضعف، 9 فرصت و 4 تهدید می­باشد. ژیمناستیک کشورمان از قوت­های وجود نظام سطح­بندی در ژیمناستیک هنری، فعالیت مستمر هیئت­های ژیمناستیک در استان­ها و شهرستان­ها، برگزاری مسابقات در رده­های مختلف سنی، برگزاری کلاس­های داوری و مربیگری در سطوح مختلف، وجود منابع انسانی متخصص در کشور، بهره­مندی از مربیان خارجی در راس تیم­های ملی، وجود ساختار تشکیلاتی منسجم در ژیمناستیک، جذابیت ورزش ژیمناستیک، برگزاری دوره­های بازآموزی مربیگری و داوری، توسعه ژیمناستیک در شاخه­های مختلف، وجود خانه­های ژیمناستیک در استان­ها، برگزاری لیگ منظم در ژیمناستیک هنری، وجود مربیان با دانش در ژیمناستیک، همکاری مستمر فدراسیون با متخصصان علوم ورزشی و تعامل و همکاری مناسب با تربیت بدنی آموزش و پرورش برخوردار است که با قسمتی از نتایج تحقیقات نادری نسب و همکاران (1390)، نظری و همکاران (1392)، تحلیل SWOT فدراسیون ژیمناستیک نیوزلند(2011)، تحلیل SWOT فدراسیون ژیمناستیک آفریقای جنوبی(2014)، آنالیز سوات فدراسیون ژیمناستیک ترینیداد و توباگو(2011)، آنالیز سوات فدراسیون ورزش سه­گانه ایالات متحده (2014)، سواری و همکاران (1392)، رضوی و همکاران(1393)، رشید لمیر و همکاران(1392)، تحلیل SWOT فدراسیون سافت بال نیوزلند (2014) و بدری آذرین، (1386) همخوانی دارد. برای توسعه ژیمناستیک وجود نقاط قوتی که به آنها اشاره شد ضروری است. به نظر می­رسد با وجود نقاط قوتی مانند فعالیت مستمر هیئت­های ژیمناستیک در استان­ها و شهرستان­ها، وجود منابع انسانی متخصص در کشور، بهره­مندی از مربیان خارجی در راس تیم­های ملی و وجود ساختار تشکیلاتی منسجم، ژیمناستیک ایران باید موفقیت­های چشمگیری را در سطوح بین­المللی به دست می­آورد، ولی عدم موفقیت فدراسیون ژیمناستیک در کسب مقام های بین­المللی بیانگر این است که مدیران و مسئولان فدراسیون ژیمناستیک نتوانسته­اند از نقاط قوت یاد شده استفاده مناسب را به عمل بیاورند یا اینکه نقاط قوت کارایی لازم را برای بهبود وضعیت ژیمناستیک کشور نداشته­اند. از دیگر نقاط قوت فدراسیون ژیمناستیک، استفاده از مربیان خارجی در راس تیم­های ملی می­باشد. با توجه به بودجه محدود فدراسیون ژیمناستیک و وابستگی آن به منابع مالی دولتی و از آنجا که ورزش ژیمناستیک کشور هنوز در سطح بین المللی توفیق چندانی نداشته است. توصیه می­شود بودجه مذکور را جهت تقویت دانش فنی مربیان داخلی از طریق برگزاری کلاس­­های آموزشی پیشرفته زیر نظر مربیان متخصص خارجی صرف کنند و از حضور مربیان خارجی در راس تیم­های ملی جلوگیری کنند. به بیان دیگر، فدراسیون ژیمناستیک باید سیستم مناسبی را برای پرورش مربیان ایرانی با استانداردهای جهانی ایجاد نماید تا در سال­های آینده اثر حضور چنین مربیانی در موفقیت ژیمناستیک کشور مشاهده شود. شاید توفیقات اندکی که در این اواخر برای ژیمناستیک کشور حاصل شده است ناشی از نقاط قوت ذکر شده از جمله وجود نظام سطح بندی، وجود مربیان با دانش در ژیمناستیک، برگزاری کلاس­های داوری و مربیگری و دوره­های بازآموزی در سطوح مختلف باشد.

     بر اساس یافته­های پژوهش حاضر، نقاط ضعف فدراسیون ژیمناستیک جمهوری اسلامی عبارت اند از: عدم وجود برنامه راهبردی و میان مدت در ژیمناستیک، عدم نظام شایسته سالاری در ژیمناستیک، منابع مالی دولتی در ژیمناستیک، عدم استفاده بهینه از همه منابع انسانی متخصص، اقتصاد دولتی حاکم بر ورزش کشور، کمبود سالن­های اختصاصی، تاسیسات و تجهیزات مناسب در ژیمناستیک، نبود سیستم ارزیابی عملکرد مناسب در فدراسیون، کمبود مربیان کیفی قهرمان پرور، عدم بهره مندی از مربیان خارجی در سطوح پایه و استان ها، عدم استفاده مناسب از متخصصان دانشگاهی برای توسعه ژیمناستیک، توزیع نامناسب منابع انسانی در سطح کشور، دانش ناکافی برای بهره مندی از اماکن، تجهیزات و تاسیسات ژیمناستیک، کمیت نامناسب مربیان با دانش در بخش بانوان، نظام استعدادیابی ناکارآمد در سطح کشور، سیستم آموزشی ناکارآمد در سطح کشور، کمبود سالن­های ژیمناستیک مخصوص بانوان، دستمزد پایین مربیان، گران بودن ورزش ژیمناستیک، فقدان مدیریت یکپارچه در ژیمناستیک، عدم ارتباط نظام مند با مراکز ژیمناستیک دنیا، عدم بهره­مندی از فناوری روز و کارآمد در ژیمناستیک. این نتایج با قسمتی از نتایج تحقیقات نظری و همکاران (1392)، تحلیل SWOT فدراسیون ژیمناستیک نیوزلند (2011)، تحلیل SWOT فدراسیون ژیمناستیک آفریقای جنوبی(2014)، آنالیز سوات فدراسیون ژیمناستیک ترینیداد و توباگو(2011)، آنالیز سوات فدراسیون ورزش سه­گانه ایالات متحده (2014)، سواری و همکاران (1392)، رضوی و همکاران(1393)، رشید لمیر و همکاران(1392)، تحلیل SWOT فدراسیون سافت بال نیوزلند(2014)، تندنویس و قاسمی(1386) و بدری آذرین، (1386) همسو می باشد. همانگونه که روشن است ورزش ژیمناستیک با چالش­ها و ضعف­های زیادی روبه­رو است. یکی از مهمترین نقاط ضعف فدراسیون ژیمناستیک، وابستگی مالی این فدراسیون به اعتبارات دولتی است. بدون تردید، فرایند توسعه و  پیشرفت ژیمناستیک چه به صورت همگانی و چه در سطح قهرمانی نیازمند سرمایه گذاری و برخورداری از منابع مالی به غیر از اعتبارهای دولتی تخصیص یافته از سوی وزارت ورزش و جوانان اس ، چرا که با محقق نشدن منابع مالی دولتی برنامه­های این فدراسیون یا حداقل بخشی از آن برنامه­ها تحقق نخواهد یافت. از این رو، پیشنهاد می­شود مدیران فدراسیون ژیمناستیک نسبت به درآمدزایی از طریق ایجاد مدیریت بازاریابی ورزشی کارآمد و موثر اقدام نمایند و سعی کنند وابستگی مالی خود را به منابع مالی دولتی کمتر نمایند. از دیگر نقطه ضعف­های فدراسیون ژیمناستیک، کمبود سالن­های اختصاصی، تاسیسات و تجهیزات مناسب، دانش ناکافی برای بهره مندی از اماکن، تجهیزات و تاسیسات ژیمناستیک و کمبود سالن­های ژیمناستیک مخصوص بانوان است. در جایی که هنوز بسیاری از شهرهای کشور فاقد سالن های ژیمناستیک هستند یا از سالن­های چند منظوره غیراستاندارد برای آموزش ژیمناستیک استفاده می­شود، چگونه می­توان انتظار داشت خانواده­ها به این ورزش روی آورند. از این­ رو ضروری است مسئولان فدراسیون ژیمناستیک با جلب حمایت مجلس و وزارت ورزش و جوانان زمینه ساخت سالن­های استاندارد ژیمناستیک را در کشور فراهم آورند تا امکان آموزش و تمرین علاقه­مندان ژیمناستیک در سراسر کشور فراهم شود. یکی دیگر از نقطه ضعف­های فدراسیون ژیمناستیک عدم ارتباط نظامند با مراکز ژیمناستیک دنیا می­باشد. فدراسیون ژیمناستیک با ایجاد ارتباط با کشورهای صاحب ژیمناستیک مانند آمریکا، چین یا ژاپن می­تواند از سیستم­های پرورش مربیان و داوران، نظام استعدادیابی، برگزاری رویدادهای ورزشی و زمینه­های علمی و فنی این کشورها الگو برداری کند. در همین راستا، این فدراسیون می­تواند با دعوت از مربیان و مدرسان با دانش این کشورها اقدام به برگزاری کلاس­ها و دوره­های مربیگری و داوری پیشرفته نماید و زمینه انتقال دانش و فن مورد نیاز را به مربیان و داوران کشور فراهم آورد. همچنین از مربیان با دانش این کشورها می­تواند برای آموزش ژیمناستیک­کاران رده های پایه استفاده کند که در نهایت چنین اقداماتی می­تواند توسعه و رشد ژیمناستیک را در آینده به دنبال داشته باشد.

      نتایج پژوهش نشان داد فرصت­های فدراسیون ژیمناستیک عبارت اند از: حضور متخصصان تربیت بدنی در وزارت ورزش و جوانان، استقبال عمومی از ورزش ژیمناستیک، نگاه به ورزش ژیمناستیک به عنوان رشته ورزشی پایه، آموزش ژیمناستیک به عنوان درس تربیت بدنی، وجود زمینه های همکاری بین دانشگاه ها و فدراسیون ژیمناستیک، نگرش مثبت خانواده­­ها به ورزش ژیمناستیک، افزایش اعتبارات ورزش کشور، نگاه حمایتی وزارت ورزش و جوانان به ژیمناستیک و نگرش مثبت و نگاه حمایتی کمیته ملی المپیک به ژیمناستیک. این نتایج با برخی از یافته­های نظری و همکاران (1392)، جمشیدی و همکاران (2012)، تحلیل SWOT فدراسیون ژیمناستیک نیوزلند(2011)، تحلیل SWOT فدراسیون ژیمناستیک آفریقای جنوبی(2014)، آنالیز سوات فدراسیون ژیمناستیک ترینیداد و توباگو(2011)، آنالیز سوات فدراسیون ورزش سه­گانه ایالات متحده (2014)، سواری و همکاران (1392)، رضوی و همکاران (1393)، رشید لمیر و همکاران (1392)، تحلیل SWOT فدراسیون سافت بال نیوزلند (2014)، تندنویس و قاسمی (1386) و بدری آذرین (1386) همخوانی دارد. استقبال عمومی از ورزش ژیمناستیک، از یک طرف و نگاه به ژیمناستیک به عنوان رشته ورزشی پایه از طرف دیگر، باعث شده که خانواده ها به این ورزش مادر اقبال نشان دهند و فدراسیون ژیمناستیک عملا با استعدادهای فراوانی روبه رو باشد که باید از این فرصت­ها به بهترین نحو استفاده کرد و زمینه پرورش و نگهداری این استعدادها را در کشور فراهم نمود. بی شک، مسئولان و مدیران فدراسیون ژیمناستیک با بهره مندی از متخصصان دانشگاهی و متخصصان ژیمناستیک می­توانند برنامه­های راهبردی و عملیاتی لازم برای استفاده از این فرصت­ها را طرح ریزی کنند و موانع و مشکلات عدم توسعه این ورزش را رفع کنند.

     همچنین، یافته­های پژوهش مبین آن است که  تهدیدهای فدراسیون ژیمناستیک عبارت اند از: توجه بیش از حد رسانه­ها به برخی از رشته­های ورزشی مانند فوتبال، عدم تمایل بخش خصوصی برای سرمایه­گذاری در ژیمناستیک، عدم امکان پخش مسابقات بانوان از تلویزیون و وجود موانع مختلف برای حضور بانوان تماشاگر در مسابقات آقایان. این نتایج با قسمتی از نتایج پژوهش­های نظری و همکاران (1392)، جمشیدی و همکاران (2012)، تحلیل SWOT فدراسیون ژیمناستیک نیوزلند(2011)، تحلیل SWOT فدراسیون ژیمناستیک آفریقای جنوبی(2014)، آنالیز سوات فدراسیون ژیمناستیک ترینیداد و توباگو(2011)، آنالیز سوات فدراسیون ورزش سه­گانه ایالات متحده (2014)، سواری و همکاران (1392)، رضوی و همکاران(1393)، رشید لمیر و همکاران(1392)، تحلیل SWOT فدراسیون سافت­بال نیوزلند(2014)، تندنویس و قاسمی(1386) و بدری آذرین (1386) همسوست. تبلیغات، یکی از عوامل موثر در توسعه و گسترش  ورزش از جمله ژیمناستیک است و حامیان مالی در آن نقش کلیدی دارند. یکی از تهدیدهایی که فدراسیون ژیمناستیک با آن روبه روست، عدم توجه صدا و سیما به ورزش ژیمناستیک در مقایسه با سایر رشته های ورزشی مانند فوتبال، والیبال و بسکتبال است. توجه ناکافی صدا و سیما به پخش مسابقات ژیمناستیک، زمینه تبلیغاتی ژیمناستیک را کاهش داده و سبب شده حامیان مالی در این رشته ورزشی سرمایه گذاری نکنند، چرا که شرکت­های تجاری به دنبال تبلیغ نام تجاری و کالاها و محصولات خود هستند تا بدین وسیله فروش و به تبع آن سود خود را افزایش دهند. بنابراین پخش محدود رویدادهای ژیمناستیک از سیمای جمهوری اسلامی، کاهش سرمایه گذاری در ژیمناستیک و همچنین کاهش حامیان مالی در این رشته ورزشی را در پی داشته است. عدم امکان پخش مسابقات بانوان از تلویزیون و وجود موانع مختلف برای حضور بانوان تماشاگر در مسابقات آقایان، از تهدیدهای آشکار این رشته ورزشی است که زمینه فرهنگی و مذهبی دارد. در این موارد باید در سطح جامعه فرهنگ سازی قوی و موثری صورت پذیرد تا از مشکلات سر راه ورزش بانوان کاسته شود و جایگاه واقعی خود را در جامعه پیدا کنند.

یافته­های پژوهش نشان داد راهبردهای توسعه ژیمناستیک ایران عبارت اند از: بهبود سطح کیفی و کمی رقابت­های ژیمناستیک، تقویت ارتباطات ملی و بین المللی، افزایش تعداد و اجرای تحقیقات علمی و پژوهشی در ژیمناستیک، بهبود مدیریت منابع انسانی در ورزش ژیمناستیک، ارتقای سطح دانش فنی مربیان و داوران ژیمناستیک، بهبود توان مالی فدراسیون، افزایش نگرش برنامه محور در فدراسیون، افزایش بهره مندی از توان فنی سایر کشورهای صاحب نام در ژیمناستیک کشور، افزایش ارتباط فدراسیون با دانشکده های تربیت بدنی، بهبود توجه رسانه ها به رشته ورزشی ژیمناستیک، افزایش آموزش مبتنی بر فناوری در ژیمناستیک، ارتقای سطح آموزش کیفی در ژیمناستیک، بهبود وضعیت بازاریابی ورزشی در فدراسیون، افزایش سطح کیفی و کمی تجهیزات ورزشی ژیمناستیک. همچنین با توجه به نتایج SWOT و همچنین ماتریس عوامل داخلی و خارجی، فدراسیون ژیمناستیک از لحاظ موقعیت راهبردی در موقعیت WT قرار دارد. یافته­های تحقیق حاضر با نتایج و یافته­های سواری و همکاران (1392)، رضوی و همکاران (1393)، نادری نسب و همکاران (1390) و سیف ­پناهی (1390) همخوانی دارد، اما با نتایج تحقیقات نظری و همکاران (1392)، رشید لمیر و همکاران (1392) و جمشیدی و همکاران (2012) از نظر موقعیت راهبردی یکسان نیست. به عبارت دیگر، به دلیل برتری ضعف­ها بر قوت­ها و عدم توانایی فدراسیون ژیمناستیک در استفاده از فرصت­ها و دفع تهدیدها بهتر است این فدراسیون راهبرد تدافعی را اتخاذ کند تا وضعیت ژیمناستیک کشور از وضعیت کنونی بدتر نشود.

راهبردهای تدوین شده با قسمتی از برنامه راهبردی نظری و همکاران (1392)، سیف ­پناهی (1390)،  تحقیق نادری نسب و همکاران (1390)، برنامه­ریزی راهبردی کشور کانادا (2012)، برنامه راهبردی ایالت اونتاریو(2013)، برنامه راهبردی فدراسیون ژیمناستیک نیوزلند(2011)، برنامه راهبردی فدراسیون ژیمناستیک نیوزلند در قسمت ترامپولین(2011)، قسمتی از راهبردهای طراحی شده توسط جمشیدی و همکاران (2012)، برنامه راهبردی انجمن ورزش استرالیا(2011)، برنامه راهبردی فدراسیون ژیمناستیک آفریقای جنوبی(2014)، قسمتی از راهبردهای تدوین شده توسط رشیدلمیر و همکاران(1392)، فدراسیون ژیمناستیک ترینیداد و توباگو(2011)، بدری آذرین(1386) و راهکارهای توسعه ژیمناستیک تندنویس و قاسمی (1386) همسو می­باشد. همانگونه که از مطالعه مبانی نظری و ادبیات پیشینه بر می­آید، موفقیت در هر حوزه ورزشی به ویژه ورزش پایه و مادر ژیمناستیک مستلزم داشتن برنامه راهبردی می­باشد. افزایش نگرش برنامه محور بودن در فدراسیون ژیمناستیک، با هدف رویارویی با وضعیت چالشی و رقابتی آینده امری ضروری است. به همین دلیل سازمان­های پیشرو به خلق فرصت­ها و آینده­سازی می پردازند و برای دستیابی به آینده­ای مطلوب، اهداف و برنامه­های بلندمدت ایجاد می­کنند. برنامه­ریزی بلندمدت و اجرای آن سبب می­شود که تلاش­ها و مساعی جامعه ژیمناستیک در قالب چارچوبی وحدت­بخش در جهت تحقق اهداف کلان قرار گیرد و فعالیت­های موازی و زائد کاهش یابد و همچنین معیار مناسبی جهت کنترل و ارزیابی عملکرد فدراسیون ژیمناستیک ایجاد کند. در زمینه تقویت ارتباطات ملی و بین المللی بیشتر محققان اذعان دارند که بدون همکاری آموزش و پرورش امکان موفقیت­ نظام استعدادیابی به حداقل می­رسد. از این رو، توسعه ظرفیت­های قهرمانی ژیمناستیک نیازمند تعامل و همکاری دو جانبه فدراسیون ژیمناستیک و هیئت­های تابعه آن با متولیان ورزش دانش­آموزی می­باشد. از سوی دیگر، فدراسیون ژیمناستیک برای به روز بودن و کسب اطلاعات علمی و فنی ناگزیر از  تقویت ارتباطات و کسب کرسی­های بین المللی در سطح آسیا و جهان می­باشد. تقویت ارتباط با نهادهای بین­المللی ژیمناستیک دستاوردهایی مانند جذب مربیان با دانش برای آموزش ژیمناست ها در رده­های پایه و سطح ملی، دعوت از مربیان و مدرسان با دانش برای دانش افزایی و برگزاری کلاس­ها و دوره­های مربیگری و داوری، اخذ میزبانی رویدادهای ژیمناستیک و خرید تجهیزات، وسایل و تاسیسات مدرن برای این رشته دارد که در نهایت چنین دستاوردهایی می­تواند به توسعه ژیمناستیک کشور در سال های آینده بیانجامد. یکی از راهبردهای توسعه ژیمناستیک، بهبود سطح کیفی و کمی رقابت های ژیمناستیک است. رقابت و مسابقه یکی از عوامل اصلی پیشرفت ورزشکاران از جمله ژیمناست هاست، چرا که رقابت و مسابقه هدف اصلی تمرینات به­ شمار می آید و در مسابقه است که ژیمناست ها می­توانند توانایی­ها و مهارت­های خود را به رخ حریفانشان بکشند. رقابت، انگیزه لازم برای تمرینات روزانه را در ژیمناست ها ایجاد می­کند و آنان را قادر می­سازد تا توانایی­ها و مهارت­های تکنیکی آموخته شده در مرحلة تمرینات را در مسابقات به کار گیرند. بهبود سطح کیفی و کمی رقابت­های ژیمناستیک مستلزم توسعة زیرساخت­ها، امکانات و تجهیزات ژیمناستیک و توسعة دانش مربیان و داوران (منابع انسانی) است. پیشنهاد می­شود فدراسیون ژیمناستیک از طریق پذیرش میزبانی مسابقات بین­ المللی موجبات توسعة زیرساخت­ها، امکانات و تجهیزات ژیمناستیک و توسعة منابع انسانی را فراهم آورد. علاوه بر این، فدراسیون ژیمناستیک می تواند از یک طرف برای بهبود سطح کمی و کیفی مسابقات میزبانی بسیاری از مسابقات را به هیئت­های تابعه تفویض کند و از طرف دیگر، جوایز نفیسی را بین تیم های قهرمان و مربیان آنها توزیع کند. منابع انسانی در فدراسیون ژیمناستیک همانند سایر بخش­ها مهمترین دارایی سازمان محسوب می­شوند و می­توان گفت ارتباط تنگاتنگی بین مدیریت راهبردی و منابع انسانی و اثربخشی سازمانی وجود دارد. توفیق فدراسیون ژیمناستیک در رسیدن به اهدافش به طور مستقیم به داشتن و استفاده مؤثر از منابع انسانی آن بستگی دارد. ورزشکار، اصلی­ترین عامل در ورزش است و همة فعالیت­­های فدراسیون ژیمناستیک روی آموزش و پرورش ژیمناست ها متمرکز است. در مسیر آموزش و پرورش ژیمناست ها، استفاده از مربیان مجرب و کارآزموده، کارکنان متعهد و متخصص و مدیران راهبرد محور، امری اجتناب ناپذیر خواهد بود. در راستای عملیاتی کردن راهبردهای فوق پیشنهاد می­شود فدراسیون ژیمناستیک سیستم جامعی را برای شناسایی، جذب، آموزش، ارزیابی، حفظ و نگهداری و حمایت ویژه هر یک از منابع انسانی ورزش ژیمناستیک اعم از ژیمناست ها، مربیان، داوران، کارکنان و مدیران با یک رویکرد سیستمی طراحی و تدوین نماید. شکی وجود ندارد که برای ارتقای سطح کیفی آموزش ژیمناست ها باید سطح دانش فنی مربیان افزایش یابد. با توجه به پویایی علوم ورزشی و پیشرفت­های سریع علمی نمی­توان حتی مربیان تحصیل کرده را به حال خود رها کرد، بلکه باید شرایط به روز شدن اطلاعات علمی و فنی آنها را از طریق تعامل بیشتر با مراکز بین المللی ژیمناستیک و متخصصان دانشگاهی فراهم آورد. فدراسیون ژیمناستیک   می تواند با افزایش تعداد کلاس های دانش افزایی، بازآموزی، ارتقا، سمینارها، کارگاه های علمی- آموزشی و استفاده از متخصصان دانشگاهی زمینه لازم برای رشد و یادگیری مربیان سراسر کشور را فراهم آورد. عملکرد تیم­های ملی ژیمناستیک در سطح بین­المللی هم بیانگر این است که مربیان ژیمناستیک ایران از نظر فنی به حد کافی توانمند نیستند. یکی از راهکارهایی که فدراسیون ژیمناستیک برای افزایش توان فنی مربیان ژیمناستیک می­تواند به کار ببندد، برقراری ارتباط با کشورهای صاحب نام در ژیمناستیک مانند ایلات متحده امریکا، چین، ژاپن و . . . و بهره­گیری از توان فنی این کشورها برای آموزش مربیان است. طبق نتایج تحلیل سوات انجام شده، عدم بهره­مندی از فناوری روز و کارآمد در ژیمناستیک، یکی از ضعف­های مهم فدراسیون ژیمناستیک می­باشد. به کارگیری و توسعه فناوری­های جدید، فرصت­های زیادی را برای آموزش صحیح و علمی ژیمناست ها توسط مربیان فراهم می­آورد. این فناوری­ها از یک طرف می­تواند باعث ارتباط بین مربیان ایرانی با سایر مربیان کشورهای صاحب ژیمناستیک شود و زمینه تبادل علم و دانش را فراهم آورد و از طرف دیگر، شیوه­های آموزشی را دگرگون و تسریع کند. در برنامه­های مختلف توسعه ورزش کشور همواره بر علمی کردن ورزش کشور تاکید شده است. از جمله در سیاست­های راهبردی برنامه سوم توسعه، بر علمی کردن فعالیت های تربیت بدنی و ورزش از طریق توسعه امر آموزش و تحقیقات و نیز ارتقای سطح تخصص نیروی انسانی در بخش تربیت بدنی تاکید شده است. هر چند در سال 1381 فدراسیون ژیمناستیک همایشی با عنوان "راهکارهای توسعه ژیمناستیک کشور" برگزار کرده است، اما پژوهش و تحقیق در حوزه ژیمناستیک محدود می­باشد. فدراسیون ژیمناستیک باید برای عملیاتی شدن این موضوع ابتدا اولویت های پژوهشی خود را را تعیین نماید و سپس با بهره گیری از ظرفیت­های علمی پژوهشگاه و دانشکده­­های تربیت بدنی، دانشجویان تحصیلات تکمیلی را به سمت پژوهش­های کاربردی در ژیمناستیک سوق دهد و گامی موثر در جهت توسعه علمی ژیمناستیک بر دارد. همچنین به کارگیری فارغ التحصیلان رشته تربیت بدنی در بدنه مدیریت فدراسیون و هیئت­ها در ارتقای سطح علمی ژیمناستیک کشور بسیار تاثیرگذار است. روشن است مدیریت و اجرای مطلوب و موفق برنامه های فدراسیون ژیمناستیک مستلزم فراهم آوردن مجموعه­­ای از شرایط و امکانات است. در رأس همة این شرایط، ایجاد، توسعه و بهره برداری مطلوب از اماکن و تأسیسات ورزشی و فراهم ساختن تجهیزات و تسهیلات لازم به­ منظور دسترسی آسان علاقه­مندان به این فضاهاست که خود مستلزم تامین منابع مالی است. هر چند فدراسیون ژیمناستیک از دولت کمک مالی دریافت می­کند، اما این بودجه برای توسعه و گسترش ژیمناستیک کافی نیست. با توجه به اقتصاد دولتی حاکم بر ورزش کشور و عدم تمایل بخش خصوصی برای سرمایه­گذاری در ورزش ژیمناستیک، فدراسیون ژیمناستیک باید به دنبال راهکارهایی برای بهبود توان مالی خود باشد. تنوع بخشیدن به منابع درآمدی فدراسیون و گسترش مشارکت بخش­های غیر دولتی در تأمین منابع مالی از جمله این راهکارهاست. راهکارهای بازاریابی که برای رشد و توسعه ژیمناستیک ایران می­توان پیشنهاد کرد، عبارت اند از: تبلیغات (برگزاری جشنواره­ها، همایش های علمی و تبلیغات دور میدان هنگام برگزاری مسابقات ژیمناستیک و . . . )، جذب حمایت های مالی شرکت­ها و حمایت­های رسانه­ای است. واقعیت این است که سازمان های ورزشی در بحث ارتباطات توجه بسیار زیادی به ارتباط با رسانه­ها دارند. فدراسیون ژیمناستیک هم برای اثبات حضور خویش، ناگزیر از دیده شدن و شنیده شدن اخبار، برنامه­ها و فعالیت­هایش می­باشد که رسانه­ها در این حوزه نقش بسیار مهمی ایفا می­کنند. فدراسیون ژیمناستیک از میان شیوه­های موثر بازاریابی باید پخش رادیو و تلویزیونی مسابقات ژیمناستیک را در اولویت برنامه­های توسعه­ای خود قرار دهد.

     در پایان، با توجه به موقعیت راهبردی نامناسب ژیمناستیک ایران پیشنهاد می­شود فدراسیون ژیمناستیک، راهبردهای تدوین شده در این تحقیق را در سطح فدراسیون و هیئت­های استان ها و شهرستان ها اجرا کند، با تدوین برنامه­ریزی راهبردی و عملیاتی با کمک متخصصان دانشگاهی از قوت ها و فرصت های موجود حداکثر استفاده را بنماید، ضعف ها و تهدیدهای محیط پیرامون خود را به حداقل رساند و گام­های موثری جهت توسعه و پیشرفت ژیمناستیک کشور بر دارد.