Document Type : Original Article
Authors
1 Ph.D., Full Professor, Sport Management Department, Payam-e- Noor University, Tehran, Iran
2 Ph.D., Associate Professor, Sport Management Department, Payam-e- Noor University, Tehran, Iran
3 Ph.D. in Sport Management, Payam-e- Noor University, Tehran, Iran
Abstract
The research is to study the indicators assessment of Olympic Federations of the country with BSC and DEA Approaches. The study was descriptive-analytic and it was practical purpose and due to its nature, it was done in quantitative and qualitative terms. In the quantitative part, to achieve the perspectives and input or output strategies of the Olympic federations were made using a researcher-made questionnaire. In the qualitative section, interviews were done with experts to reach theoretical saturation. Statistical population was included managers of Olympic federations, managers of department assistance Sport Championship and manager of National Olympic Committee which in total Contains 425 people. In the qualitative section, targeted sampling was used and 21 people were selected and in the quantitative part, random sampling method was used based on Morgan's table and 220 people were selected to complete the questionnaires. Data collected in the quantitative section was analyzed by Chi-square test and SPSS software. In the qualitative section, for analysis of the data, the method of logical induction was used for conceptualization.
The results showed that the Olympic federations of the country in financial perspective have 2 strategies, in the customer perspective 1 strategy, in the internal processes perspective 3 strategies, in learning and development perspective 2 strategies and in communication perspective 1 strategy. Also the results showed Of the 9 strategies of the Olympic federations, 4 strategies are as inputs and 5 strategies are output.
Keywords
تدوین شاخصهای ارزیابی فدراسیونهای المپیکی کشور با رویکرد کارت امتیازی متوازن و تحلیل پوششی دادهها
لقمان کشاورز[1]
ابوالفضل فراهانی[2]
حمید قاسمی[3]
محمد علیمردانی[4]
تاریخ دریافت مقاله: 22/12/1396
تاریخ پذیرش مقاله:8/2/1397
مقدمه
مسئله چگونگی ارزیابی عملکرد، سالیان زیادی محققان و کاربران را به چالش واداشته است. بهبود مستمر عملکرد سازمانها، نیروی عظیم همافزایی ایجاد میکند که این نیروها میتواند پشتیبان برنامه رشد و توسعه و ایجاد فرصتهای تعالی سازمانی شود. دولتها و سازمانها و مؤسسات تلاش جلو برندهای را در این مورد اعمال میکنند (بافنده و رفیعی، 1394: 176). بدون بررسی و کسب آگاهی از میزان پیشرفت و دستیابی به اهداف و بدون شناسایی چالشهای پیش روی سازمان و کسب بازخورد و اطلاع از میزان اجرای سیاستهای تدوین شده و شناسایی مواردی که به بهبود جدی نیاز دارند، بهبود مستمر عملکرد میسر نخواهد شد. تمامی موارد مذکور بدون اندازهگیری و ارزیابی امکانپذیر نیست (بافنده و رفیعی، 1394: 177).
عنوان «ارزیابی عملکرد» به فرآیندی اطلاق می شود که میزان کمّی بازدهی و تاثیرگذاری فعالیتی را بر اساس یک مقدار مشخص تعیین می کند (کاسرینی و همکاران،2016: 1). سنجش عملکرد به عنوان یک بخش منسجم از چرخه برنامهریزی و کنترل و همچنین، ابزاری مناسب برای آگاهی از میزان مطلوبیت عملکرد و تأثیر آن میتواند به عنوان فرایند کمیسازی، اثربخشی و کارایی فعالیتها مورد توجه قرار گیرد. واضح است که تمامی سازمانها اعم از تولیدی، خدماتی و آموزشی باید یک نظام مناسب ارزیابی عملکرد داشته باشند، اما نکته مهمی که در سالهای اخیر بر آن تاکید میشود، اندازهگیری درست عملکرد است (احمدی، 1392: 3).
کاپلان بیان میکند که اگر سازمانها نتوانند عملکرد خود را اندازهگیری کنند، نمیتوانند کارشان را مدیریت نمایند. در عصر اطلاعات اگر سازمانها میخواهند زنده و کامیاب باشند، باید از سیستمهای ارزیابی استفاده کنند که مشتق از راهبردها و امکانات آنهاست (احمدی، 1392: 5). با نظارت و ارزیابی میتوان میزان دستیابی به اهداف، مقایسه برنامه با استانداردها، تعیین ارزش و رتبه هر جنبه از برنامه و میزان اثربخشی آن را شناخت. سیستمهای ارزیابی عملکرد، مکانیزمهای رسمی پاسخگویی در سازمانها هستند. از سوی دیگر، اندازهگیری عملکرد، موجب هوشمندی سیستم و برانگیختن افراد در جهت رفتار مطلوب می شود و بخش اصلی تدوین و اجرای سیاست سازمانی محسوب میگردد (کوچی، 1390: 7).
در سازمانهای ورزشی نیز برای اینکه مدیران به بهترین نحو پاسخگوی نیازهای جامعه ورزشی باشند، نیاز به آگاهی از موقعیت سازمان دارند. این امر با ارزیابی عملکرد حاصل و موجب میشود که از نقاط قوت و ضعف عملکرد سازمان اطلاع یابند و تمهیدات لازم را برای اثربخشی فعالیتهایشان به کار برند و بدین طریق به ارائه خدمات بهتر بپردازند و در روند حرکتهای سازمان تحولات مثبت ایجاد کنند (کوچی، 1390: 7 ). ارزیابی خود مستلزم شاخصهایی است که با استفاده از آن بتوان عملکرد سیستم را مورد ارزیابی قرارداد. شاخصها، مسیر حرکت سازمان را برای رسیدن به اهداف مشخص میسازد. مرور آرای صاحب نظران نشان میدهد که شاخصهای ارزیابی عملکرد جزء لاینفک سیستمهای ارزیابی عملکرد میباشند و در حقیقت راهنمای عمل از سوی آنچه هست به سوی آنچه باید باشد، به شمار میرود. به عبارت دیگر، تا زمانی که معیاری مشخص وجود نداشته باشد، ارزیابی عملکرد در هیچ سطحی امکان پذیر نخواهد بود. (احمدی،1392: 4). به طور کلی میتوان اظهار داشت که استفاده از شاخصها، اطلاعات مهمی را فراهم میکند و کیفیت قابل توجهی از اطلاعات سازمانی را در وضعیتی جامع و فراگیر گردآوری و اطلاعاتی برای اطلاع رسانی و گزارشدهی فراهم میکند. همچنین آگاهی افراد را افزایش داده، فرصتها و مشکلات را شناسایی میکند و اطلاعات ساده و دسترس را برای تصمیمگیری در مورد موضوعات پیچیده در اختیار مدیران قرار میدهد (نژاد سجادی و سلیمانی، 1393: 181).
در حال حاضر، بسیاری از سازمانهای ورزشی کشور برنامة راهبردک دارند. از سوی دیگر، سازمانها برای توسعة پایدار و موفقیت در عرصههای آسیایی، جهانی و المپیک به نوعی نظام ارزیابی عملکرد نوین نیاز دارند که قابلیت تأثیرپذیری از چشمانداز و راهبردها را داشته باشد و بتواند با بهرهمندی از ابزارهای نوین ارزیابی عملکرد، همة منابع مالی، انسانی و عملیاتی را همسو کرده، از منابع نامشهود برای دستیابی به منابع مشهود حداکثر استفاده را ببرد (کشاورز و همکاران، 1389: 84). با توجه به این که کارت امتیازی متوازن بیشتر این ویژگیها را داراست و به نظر میرسد بتواند نظام ارزیابی کارآمدی در فدراسیونهای ورزشی ایجاد کند، سعی بر آن است که در تدوین نظام ارزیابی این نهاد مهم ورزشی کشور که مسئولیت ورزش قهرمانی را بر عهده دارد، از این ابزار نوین مدیریتی استفاده شود. مدلهای مختلفی برای ارزیابی عملکرد سازمانها مورد تاکید دانشمندان و متخصصان بوده که کارت امتیازی متوازن[5] و تحلیل پوشش دادهها[6] از آن جمله است (جعفری اسکندری و کشوری، 1394: 77). مدل کارت امتیازی متوازن از طریق وادار ساختن مدیران به ترجمه دقیق راهبرد به اهداف در چهار بعد متوازن مالی، مشتری، فرآیندهای داخلی و رشد و یادگیری نظامی پویا را برای ارزیابی ایجاد میکند. این مدل را میتوان به عنوان سیستمی جامع جهت استقرار نظام ارزیابی مدیریت عملکرد مطرح نمود (والدراما و همکاران[7]، 2013).
روش تحلیل پوششی دادهها، یک تکنیک است که به طور گستردهای برای اندازهگیری کارایی واحدهای تصمیم گیری مختلف، هنگام تبدیل منابع خاص (ورودیها) به نتایج (خروجیها) استفاده میشود (دکارلوس و همکاران، 2017: 211). بر پایه روش تحلیل پوشش دادهها واحدهای تصمیم، در مقابل یکدیگر ارزیابی میشوند. بدین ترتیب، با استفاده از ترکیب تحلیل پوشش دادهها و کارت امتیازی متوازن بر یکی از موانع عمده کارت امتیازی متوازن، یعنی نیاز به تعیین استانداردها و خط مبنا، غلبه خواهد شد (تزرمس و هالکوس[8]، 2010). تکنیکهای تحلیل پوششی دادهها و کارت امتیازی متوازن را نمیتوان به عنوان تکنیکهای جایگزین هم مطرح نمود، بلکه استفاده تلفیقی از آنها در نظام ارزیابی عملکرد لازم به نظر میرسد .به عبارت دیگر، میتوان یک ارتباط سیستماتیک بین دو مدل یاد شده ایجاد نمود؛ به طوری که از یکی از آنها به عنوان مکمل و پوشاننده نقاط ضعف مدل دیگر استفاده کرد. از این رو، به کارگیری صحیح و ترکیب درست آنها میتواند از مسائل مهم ارزیابی عملکرد در سازمان ها باشد. لازم به توضیح است که در تکنیک ترکیبی تحلیل پوشش دادهها و کارت امتیازی متوازن، از کارت امتیازی متوازن به عنوان ابزاری برای طراحی معیارهای ارزیابی عملکرد و از تحلیل پوشش دادهها به عنوان ابزاری برای ارزیابی عملکرد استفاده میشود (جعفری اسکندری و کشوری، 1394: 81).
مدل کارت امتیازی متوازن و تحلیل پوششی دادهها در تحقیقات مختلف به صورت مجزا برای ارزیابی و تدوین شاخصهای ارزیابی در سازمانهای ورزشی مورد استفاده قرار گرفته، اما در تحقیقات اندکی از این دو مدل بهصورت ترکیبی استفاده شده که در ادامه به تعدادی از این تحقیقات اشاره میشود.
بهادران و همکاران (1396) در تحقیقی به این نتیجه رسیدند که بین وضعیت موجود و وضعیت فرضی در مؤلفة مالی برخلاف سه مؤلفة دیگر (رشد و یادگیری، مشتری و فرایندهای داخلی) میانگین موجود نسبت به میانگین مطلوب پایین تر است. صابونچی و موسوی (1395) در تحقیقی به این نتیجه رسیدند که 6 شاخص اعتبار جاری تخصیصی، جمعیت شهرستان، تعداد اماکن ورزشی، تعداد داوران و مربیان، اعتبار سرمایهای تخصیصی و تعداد پروژههای در دست اجرا به عنوان شاخصهای ورودی و 11 شاخص تعداد ایستگاه ورزشی، تعداد شرکت کنندگان، تعداد بیمه شده ورزشی، تعداد میزبانی مسابقات، تعداد مدل کسب شده، تعداد برگزیده برای تیم استانی و ملی، تعداد دورههای آموزشی داوری، تعداد دورههای آموزشی مربیگری، تعداد دورههای آموزشی سایر، تعداد پروژههای تکمیل شده و مجموع سرپوشیده و روباز به عنوان شاخصهای خروجی در چهار حوزه ورزش همگانی، ورزش قهرمانی، آموزش و عمران نقش دارند. زنجیرچی و همکاران (1394) در تحقیقی با عنوان «ارزیابی کارایی 64 سالة کاروان ورزشی ایران در بازیهای المپیک با استفاده از روش تحلیل پوششی دادهها» دریافتند که جمعیت کشور ایران طی سالهای مختلف و تولید ناخالص داخلی کشور ایران طی سال های مختلف به عنوان شاخصهای ورودی و تعداد مدال طلا، نقره و برنز به عنوان شاخصهای خروجی میباشند. کشاورز و همکاران (1394) در تحقیقی به این نتیجه رسیدند که فدراسیون ژیمناستیک ایران دارای چهار منظر مالی، مشتری، فرآیندهای داخلی و یادگیری و رشد و به ترتیب در هر کدام از مناظر دارای 2، 3، 5 و 4 هدف راهبردی است. ابطحی نیا و همکاران (1392) تحقیقی با عنوان «بهینه سازی ارزیابی عملکرد ادارات تربیت بدنی دانشگاهها با رویکرد ترکیبی BSC، EFQM و DEA» انجام دادند که چهار بعد مالی، فرآیندهای داخلی، رشد و یادگیری و مشتری به عنوان ورودی و سه بعد مالی، رشد و یادگیری و مشتری به عنوان خروجی مدل DEA تعیین شدند. در تحقیقی که ادبی و همکاران (1392) با عنوان «تعیین میزان کارآیی ادارات کل استانی وزارت ورزش و جوانان با استفاده از روش تحلیل پوششی دادهها» انجام دادند، شاخصهای کارکنان، بودجه و سرانه ورزشی به عنوان ورودی و شاخصهای ورزش قهرمانی، آموزش ورزشی، ساخت اماکن ورزشی، رویداد ورزشی، ورزش همگانی و هیأتهای ورزشی فعال به عنوان خروجی تعیین شدند. کشاورز و همکاران (1392) در تحقیقی به این نتیجه رسیدند که مدل روش ارزیابی متوازن کمیته ملی المپیک دارای چهار منظر مالی، مشتری، فرآیندهای داخلی و یادگیری و رشد و 127 سنجه میباشد. کیانفر و همکاران (2016) در تحقیقی به این نتیجه رسیدند که در ارزیابی براساس دو روش BSC و DEA، واحدهای مختلف، کارآیی مختلف در چهار منظر مدل BSC دارند. برخی از این واحدها در هر دو دیدگاه از 4 منظر مدل BSC کارآمد بوده، برخی در یک چشم انداز از این مدل کارآمد و برخی از واحدها به سطح کارآمد نرسیدهاند. زامبوم و همکاران (2015) در تحقیقی با عنوان «ارزیابی عملکرد جام باشگاههای اروپا»، شاخصهای ضربه به سمت دروازه، بازپس گیری توپ، مالکیت توپ و تعداد پاس را به عنوان ورودی و امتیاز کسب شده را به عنوان خروجی تعیین کردند. نتایج تحقیق مزا و همکاران (2015) نشان داد که دو شاخص منابع مالی و تعداد مدال توزیع شده به عنوان ورودی و سه شاخص تعداد مدال طلا، نقره و برنز کسب شده به عنوان خروجی میباشند. نیوپلویچ (2015) هم در تحقیقی، به نحوه استفاده از کارت امتیازی متوازن در اجرای راهبردها برای حمایت از توسعه ورزش و تفریحات در شهر لوبلین پرداخت و نشان داد که بخش ورزش شهر لوبلین دارای چهار منظر مالی، مشتری، یادگیری و رشد و فرایندهای داخلی میباشد.
فدراسیونهای ورزشی نیز همانند تمامی سازمانها نیاز به یک سیستم ارزیابی عملکرد مناسب دارند که تمامی شاخصهای ارزیابی، به شکل مناسبی در آن لحاظ شده باشد (احمدی، 1392: 4). با وجود اهمیت ارزیابی عملکرد در فدراسیونهای ورزشی بهعنوان بالاترین مرجع در هر رشتۀ ورزشی، تاکنون تحقیقات زیادی در زمینه تدوین نظامی برای ارزیابی عملکرد به ویژه استفاده از مدل علمی ترکیبی در این واحدها انجام نشده و گاه براساس دیدگاهی عمومی، عملکرد فدراسیونها با توجه به موفقیت یا شکست آنها در رقابتهای ورزشی ارزیابی گردیده است. این نوع نگاه به عملکرد فدراسیونها به قضاوتهای نادرست در مورد ارزیابی عملکرد این واحدها منجر شده و توجه به جنبههای دیگر عملکردی همانند موفقیت در توسعۀ ورزش با توجه به منابع موجود، میزان بهرهوری، کارآیی و میزان توسعۀ زیرساختهای ورزش را تحت شعاع قرار داده است. باید یادآور شد که عملکرد ورزشی تنها بخشی از عملکرد سازمانهای ورزشی را نشان میدهد. بر این اساس میتوان گفت تدوین نظامی برای ارزیابی عملکرد فدراسیونها بهعنوان ابزاری قدرتمند برای تعیین میزان دستیابی آنها به اهداف از پیش تعیین شده و نیز خود ارزیابی فدراسیونها ضروری به نظر میرسد. بدین ترتیب، محقق در این تحقیق به دنبال تدوین شاخصهای ارزیابی فدراسیونهای المپیکی ایران با استفاده از مدل کارت امتیازی متوازن و تحلیل پوششی دادهها میباشد.
روش شناسی پژوهش
تحقیق حاضر از نوع توصیفی - تحلیلی و از نظر هدف کاربردی بود که با توجه به ماهیت آن به دو شکل کمی و کیفی انجام شد. در بخش کمی برای دستیابی به منظرها و ورودی یا خروجی بودن راهبردهای (شاخصهای ارزیابی) فدراسیونهای المپیکی، از پرسشنامه محققساخته استفاده شد. این پرسشنامه با توجه به مبانی نظری و مطالعات کتابخانهای تهیه گردید و روایی محتوایی و صوری آن مورد تایید متخصصان قرار گرفت. در بخش کیفی پژوهش نیز برای تعیین سنجهها با خبرگان و متخصصان مصاحبه کیفی انجام شد تا اطلاعات مورد نیاز به دست آید. مصاحبه با نمونهها در بخش کیفی تحقیق تا دستیابی به تمام اطلاعات مورد نیاز یا به عبارت دیگر اشباع نظری ادامه یافت. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه مدیران فدراسیونهای المپیکی (375 نفر)، مدیران حوزه معاونت ورزش قهرمانی و حرفهای وزارت ورزش و جوانان (30 نفر) و مدیران کمیته ملی المپیک (20 نفر)- در مجموع 425 نفر- بود. در بخش کمی از روش نمونهگیری تصادفی بر اساس جدول مورگان استفاده شد و 220 نفر به عنوان نمونه برای تکمیل پرسشنامهها انتخاب شدند. در بخش کیفی نیز از نمونهگیری هدفمند استفاده و تعداد 21 نفر جهت مصاحبه کیفی تا رسیدن به اشباع نظری انتخاب شدند. اطلاعات جمع آوری شده در بخش کمی با بهرهگیری از آزمون آماری مجذور کای و توسط نرم افزار SPSS تحلیل شد. در بخش کیفی نیز برای تجزیه و تحلیل دادهها از روش استقرای منطقی به منظور مفهوم سازی استفاده شد. فرآیند تحلیل دادهها در قالب اجرا و ویرایش مصاحبهها، کد گذاری نظرات، طبقه بندی نظرات در گروههای مفهومی یکسان ، تفسیر مفاهیم برآمده از تحقیق، ترکیب مفاهیم و نتیجهگیری انجام گرفت.
یافتههای پژوهش
ویژگیهای جمعیت شناختی نمونه آماری بخش کمی در جدول 1 بیان شده است.
جدول1: ویژگی های جمعیت شناختی نمونه آماری
|
متغیر |
مولفه ها |
فراوانی |
درصد فراوانی |
|
جنسیت |
زن |
48 |
8/21 % |
|
مرد |
172 |
2/78 % |
|
|
جمع |
220 |
100% |
|
|
تحصیلات |
دیپلم |
2 |
9/0 % |
|
فوق دیپلم |
4 |
8/1 % |
|
|
کارشناسی |
24 |
9/10 % |
|
|
کارشناسی ارشد |
66 |
30 % |
|
|
دکتری |
124 |
4/56 % |
|
|
جمع |
220 |
100% |
|
|
رشته تحصیلی |
تربیت بدنی |
177 |
80 % |
|
غیر تربیت بدنی |
43 |
20 % |
|
|
جمع |
220 |
100% |
|
|
سابقه مدیریت |
4 تا 6 سال |
46 |
9/20 % |
|
6 تا 8 سال |
15 |
8/6 % |
|
|
8 تا10 سال |
30 |
6/13 % |
|
|
بالاتر از 10 سال |
129 |
7/58 % |
|
|
جمع |
220 |
100% |
در بخش کیفی از تعداد 21 نفر نمونه آماری، از نظر جنسیت 16 نفر (76 درصد) مرد و 5 نفر (24 درصد) زن، از نظر تحصیلات 12 نفر (57 درصد) فوق لیسانس و 9 نفر (43 درصد) دکتری، از نظر رشته تحصیلی 14 نفر (67 درصد) با مدرک تربیت بدنی و 7 نفر(33 درصد) با مدرک غیر تربیت بدنی و از نظر سابقه مدیریت 2 نفر (5/9 درصد) دارای سابقه مدیریت 6 تا 8 سال، 2 نفر (5/9 درصد) دارای سابقه مدیریت 8 تا 10 سال و 17 نفر (81 درصد) با سابقه مدیریت بالاتر از 10 سال بودند.
یافتههای کمی
جدول 2، نتایج آزمون مجذور کای مربوط به تعیین منظرهای فدراسیونهای المپیکی کشور را نشان میدهد.
جدول 2: نتایج آزمون مجذور کای برای تعیین منظرهای فدراسیونهای المپیکی کشور
|
منظر |
راهبرد |
مجذور کای |
درجه آزادی |
سطح معناداری |
|
مالی |
بهبود وضعیت معیشتی قهرمانان و مربیان تیم های ملی |
185 |
4 |
001/0 |
|
جذب اعتبار از نهادهای دولتی و بخش خصوصی |
428 |
2 |
001/0 |
|
|
مشتری |
بهبود سطح ورزش برای همه |
166 |
3 |
001/0 |
|
فرآیندهای داخلی |
ارتقای نظام استعدادیابی در ورزش قهرمانی |
81 |
2 |
001/0 |
|
ارتقای نظام رویدادهای ورزشی |
683 |
5 |
001/0 |
|
|
بهبود سطح ورزش قهرمانی |
230 |
4 |
001/0 |
|
|
یادگیری و رشد |
بهبود وضعیت دوره های آموزشی و پژوهشهای مرتبط با ورزش قهرمانی |
738 |
4 |
001/0 |
|
توسعه منابع انسانی |
86 |
2 |
001/0 |
|
|
ارتباطات |
تقویت تعامل با ارگانهای ملی و بینالمللی |
636 |
3 |
001/0 |
همان طور که جدول 2 نشان میدهد، تفاوت آماری معنیداری بین گزینههای مختلف وجود دارد. بنابراین میتوان با 95 درصد اطمینان نتیجه گرفت که فدراسیونهای المپیکی کشور دو راهبرد در منظر مالی، یک راهبرد در منظر مشتری، سه راهبرد در منظر فرآیندهای داخلی، دو راهبرد در منظر یادگیری و رشد و یک راهبرد در منظر ارتباطات دارند. در نتیجه، فدراسیونهای المپیکی کشور دارای 5 منظر مالی، مشتری، فرآیندهای داخلی، یادگیری و رشد و ارتباطات میباشند.
جدول3، نتایج آزمون مجذور کای مربوط به ورودی یا خروجی بودن راهبردهای فدراسیونهای المپیکی کشور را نشان میدهد.
جدول 3: نتایج آزمون مجذور کای برای تعیین ورودی یا خروجی بودن راهبردهای فدراسیونهای المپیکی
|
نوع شاخص |
راهبرد |
مجذور کای |
درجه آزادی |
سطح معناداری |
|
ورودی |
ارتقای نظام استعدادیابی در ورزش قهرمانی |
100 |
1 |
001/0 |
|
جذب اعتبار از نهادهای دولتی و بخش خصوصی |
113 |
1 |
001/0 |
|
|
بهبود سطح ورزش برای همه (ورزش همگانی) |
25 |
1 |
001/0 |
|
|
توسعه منابع انسانی |
154 |
1 |
001/0 |
|
|
خروجی |
بهبود وضعیت دوره های آموزشی و پژوهشهای مرتبط با ورزش قهرمانی |
57 |
1 |
001/0 |
|
ارتقای نظام رویدادهای ورزشی |
108 |
1 |
001/0 |
|
|
بهبود سطح ورزش قهرمانی |
125 |
1 |
001/0 |
|
|
بهبود وضعیت معیشتی قهرمانان و مربیان تیم های ملی |
63 |
1 |
001/0 |
|
|
تقویت تعامل با ارگانهای ملی و بینالمللی |
17 |
1 |
001/0 |
با توجه به نتایج جدول 3، میتوان با 95 درصد اطمینان نتیجه گرفت که از 9 راهبرد (شاخص ارزیابی) فدراسیونهای المپیکی، 4 راهبرد به عنوان ورودی و 5 راهبرد به عنوان خروجی میباشند.
یافتههای کیفی
جدول 4، راهبردهای (شاخصهای ارزیابی) فدراسیونهای المپیکی کشور و سنجههای مربوط به آنها را بیان میکند.
جدول 4: راهبردهای ورودی و خروجی فدراسیونهای المپیکی و سنجههای مربوط به آنها
|
نوع شاخص |
منظر |
راهبرد (شاخص) |
سنجه |
|
ورودی |
مالی |
جذب اعتبار از نهادهای دولتی و بخش خصوصی |
1- میزان عواید حاصل از برنامه های درآمد زایی (ورودیه مسابقات، خیرین، کمکهای مردمی و حق عضویتها، برگزاری دورههای آموزشی، بلیط فروشی، حق پخش تلویزیونی و تبلیغات) 2- درآمد حاصل از حامیان مالی و بخش خصوصی 3- جذب اعتبار از کمیته ملی المپیک 4- جذب اعتبار از وزارت ورزش و جوانان 5- جذب اعتبار از نهادها و فدراسیونهای بینالمللی 6- جذب اعتبار از سایر ارگانهای عمومی و دولتی |
|
مشتری |
بهبود سطح ورزش برای همه (ورزش همگانی) |
1- تعداد هیأتهای ورزشی فعال استان 2- تعداد هیأتهای ورزشی فعال شهرستان 3- تعداد همایشها و جشنوارههای ورزشی، مسابقات محلات و طرحهای اوقات فراغت 4- تعداد پایگاههای ورزش همگانی |
|
|
فرایندهای داخلی |
ارتقای نظام استعدادیابی در ورزش قهرمانی |
1- تعداد ورزشکاران مستعد شناسایی شده راه یافته به تیم های ملی 2- تعداد ورزشکاران تحت پوشش پایگاه های استعدادیابی 3- تعداد مربیان به کار گیری شده در پایگاه های استعدادیابی 4- تعداد کارشناسان متخصص و اساتید دانشگاهی به کار گیری شده در پایگاه های استعدادیابی |
|
|
یادگیری و رشد |
توسعه منابع انسانی |
1- تعداد نیروی انسانی داوطلب سازماندهی شده در فدراسیون برای رویدادهای ورزشی 2- تعداد کارکنان فدراسیون شرکت کننده در دورههای آموزشی 3- تعداد افراد متخصص با تحصیلات عالی در فدراسیون |
|
|
خروجی |
مالی |
بهبود وضعیت معیشتی قهرمانان و مربیان تیم های ملی |
1- تعداد قهرمانان ورزشی استفاده کننده از جوایز و پاداش تعلق گرفته توسط دولت 2- تعداد مربیان ورزشی استفاده کننده از جوایز و پاداش تعلق گرفته توسط دولت |
|
فرایندهای داخلی |
ارتقای نظام رویدادهای ورزشی |
1- تعداد میزبانی های مسابقات انتخابی المپیک یا پارالمپیک 2- تعداد میزبانی های مسابقات جهانی 3- تعداد میزبانی های مسابقات آسیایی 4- تعداد میزبانی های مسابقات بین المللی 5- تعداد تیمهای اعزامی به مسابقات جهانی 6- تعداد تیمهای اعزامی به مسابقات آسیایی |
|
|
فرایندهای داخلی |
بهبود سطح ورزش قهرمانی |
1- تعداد مدالهای کسب شده از مسابقات المپیک یا پارالمپیک 2- تعداد مدالهای کسب شده از بازیهای آسیایی یا پارآسیایی 3- تعداد مدالهای کسب شده از مسابقات جهانی 4- تعداد مدالهای کسب شده از مسابقات آسیایی 5- تعداد سهمیه های کسب شده از مسابقات المپیک یا پارالمپیک |
|
|
یادگیری و رشد |
بهبود وضعیت دوره های آموزشی و پژوهشهای مرتبط با ورزش قهرمانی |
1- تعداد مربیان و داوران اعزام شده به دورههای بینالمللی خارج از کشور 2- تعداد دورههای مربیگری برگزار شده 3- تعداد دورههای داوری برگزار شده 4- تعداد دورههای بازآموزی، توجیهی و دانش افزایی 5- تعداد همایش های علمی برگزار شده 6- تعداد طرح های پژوهشی انجام شده 7- تعداد مقالات چاپ شده در نشریات علمی 8- تعداد مقالات ارائه شده در همایشهای ملی و بینالمللی |
|
|
ارتباطات |
تقویت تعامل با ارگانهای ملی و بینالمللی |
1- تعداد طرح های پژوهشی سفارش داده شده به دانشگاهیان 2- تعداد کرسی کسب شده در مجامع بینالمللی 3- تعداد تفاهم نامههای منعقد شده با ارگانهای ملی |
بر اساس نتایج جدول 4، فدراسیونهای المپیکی کشور دارای 17 سنجه بهعنوان ورودی و 24 سنجه بهعنوان خروجی میباشند. به عبارتی دیگر، در منظر مالی دارای 8 سنجه، در منظر مشتری دارای 4 سنجه، در منظر فرآیندهای داخلی دارای 15 سنجه، در منظر یادگیری و رشد دارای 11 سنجه و در منظر ارتباطات دارای 3 سنجه میباشند.
بحث و نتیجهگیری
استفاده از ترکیب دو مدل کارت امتیازی متوازن و تحلیل پوششی دادهها، ارزیابی عملکرد را واقعبینانه میسازد. تکنیک کارت امتیازی متوازن جوانب متعدد عملکردی یک سازمان را در نظر میگیرد و سپس تکنیک تحلیل پوششی دادهها از مجموع واحدهای تحت بررسی، تعدادی را به صورت واحد کارا معرفی مینماید که به کمک آن ها مرز کارایی تشکیل میشود و این مرز ملاک کارایی است (افشار کاظمی، 1388: 31). کارت امتیازی متوازن چارچوبی را برای تعیین نهادهها (ورودیها) و ستاندهها (خروجیها) در اختیار قرار میدهد. انتخاب شاخصهای مناسب جهت ارزیابی فدراسیونهای المپیکی با مدل تحلیل پوششی دادهها و سنجش کارایی نه فقط از راهبردهای مالی، بلکه از راهبردهای منظرهای دیگر کارت امتیازی متوازن بهره میگیرند. در این تحقیق سعی شده است مدل مناسب حاصل از تلفیق دو مدل کارت امتیازی متوازن و تحلیل پوششی دادهها جهت تدوین شاخصهای ارزیابی عملکرد فدراسیونهای المپیکی کشور ارائه گردد. بنابراین پیادهسازی و اجرای مدل ارائه شده در فدراسیونهای المپیکی میتواند ارزش داراییهای نامشهود را بهخوبی اندازهگیری کند و بین داراییهای مشهود و نامشهود پیوندی مستحکم به وجود آورد. برای تدوین شاخصهای ارزیابی فدراسیونهای المپیکی در این تحقیق ابتدا بایستی منظرهای مربوط به راهبردهای این فدراسیونها مشخص می شدند. بر اساس نتایج تحقیق، فدراسیونهای المپیکی کشور دو راهبرد در منظر مالی، یک راهبرد در منظر مشتری، سه راهبرد در منظر فرآیندهای داخلی، دو راهبرد در منظر یادگیری و رشد و یک راهبرد در منظر ارتباطات دارند. در نتیجه دارای 5 منظر مالی، مشتری، فرآیندهای داخلی، یادگیری و رشد و ارتباطات میباشند که در 4 منظر مالی، مشتری، فرآیندهای داخلی و یادگیری و رشد با نتایج تحقیقات بهادران و همکاران (1396)، کشاورز و همکاران (1394)، ابطحی و همکاران (1392)، کشاورز و همکاران (1392)، کیانفر و همکاران (2016) و نیوپلویچ و همکاران (2015) همخوانی دارند. در تحقیقات مذکور برخلاف این تحقیق منظر ارتباطات و راهبردهای مربوط بهصورت جداگانه بیان نشده- البته در برخی از تحقیقات در قالب منظر فرآیندهای داخلی گنجانده شده است. در تحقیق حاضر منظرهای فدراسیونهای المپیکی از طریق راهبردهای این فدراسیونها تعیین شدند. بنابراین مبنای تعیین سنجههای منظرهای مختلف نیز راهبردهای فدراسیونهای المپیکی بوده است. این اقدام زمینة تعیین سنجههایی غیر از سنجههای مالی را فراهم میکند. این رویکرد در بسیاری از نظامهای ارزیابی عملکرد سنتی وجود ندارد یا کمتر به آن توجه میشود. بنابراین میتوان نتیجه گرفت فدراسیونهای المپیکی با تعیین پنج منظر مالی، مشتری، فرآیندهای داخلی، یادگیری و رشد و ارتباطات در صدد است راهبردها و سنجههای این منظرها را تعیین کند و بر مبنای آنها سنجههای مالی، غیرمالی، عملکردی راجهت تعیین شاخصهای ارزیابی تدوین نماید.
در این پژوهش در ابتدا با استفاده از مدل کارت امتیازی متوازن، منظرها، راهبردها و سنجههای فدراسیونهای المپیکی تدوین شدند. سپس راهبردها از نظر شاخص ورودی یا خروجی بودن در فدراسیونها مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج آزمون خی دو نشان داد که 4 راهبرد ارتقای نظام استعدادیابی در ورزش قهرمانی، جذب اعتبار از نهادهای دولتی و بخش خصوصی، بهبود سطح ورزش برای همه و توسعه منابع انسانی بهعنوان شاخصهای ورودی و 5 راهبرد بهبود وضعیت دوره های آموزشی و پژوهشهای مرتبط با ورزش قهرمانی، ارتقای نظام رویدادهای ورزشی، بهبود سطح ورزش قهرمانی، بهبود وضعیت معیشتی قهرمانان و مربیان تیمهای ملی و تقویت تعامل با ارگانهای ملی و بینالمللی بهعنوان شاخصهای خروجی میباشند. این یافتهها با بخشی از یافتههای پژوهشهای صابونچی و موسوی (1395)، ادبی و همکاران (1392) و مزا و همکاران (2015) همخوانی دارد. اندازهگیری میزان کارآیی هر سازمانی با استفاده از روشهای ناپارامتریک از جمله روش تحلیل پوششی دادهها در ابتدا نیازمند تعیین شاخصهای ورودی به کار رفته توسط سازمان و همچنین تعیین شاخصهای خروجی سازمان میباشد. ورودیها، منابعی هستند که سازمان برای تولید و ارائه خدمات به صورت مستقیم و یا غیر مستقیم در اختیار داشته است. خروجیها نیز نتایج حاصل از اقدامات و فعالیتهای سازمان میباشد (ادبی، 1391، 129). تحقیقات مختلفی که درباره اندازهگیری و تعیین میزان کارآیی سازمانهای مختلف اعم از خدماتی و تولیدی یا ورزشی و غیر ورزشی انجام شده است، با توجه به هدف تحقیق و منابع به کار رفته توسط سازمان، از یک سو و نتایج فعالیتها و خدمات ارائه شده توسط سازمان از سوی دیگر، اقدام به تعیین شاخصها نمودهاند. برخی از محققان با توجه به اهداف تحقیق و مطالعه پیشینه و مبانی نظری مرتبط با تحقیق اقدام به تعیین شاخصهای ورودی و خروجی سازمان میکنند (باروس، 2010) در حالیکه برخی دیگر علاوه برتوجه به اهداف تحقیق و مطالعه پیشینه و مبانی نظری مرتبط با پژوهش، از نظر خبرگان و کارشناسان حوزه برای تعیین شاخصهای ورودی و خروجی سازمان استفاده مینمایند(سلیمانی دامنه، 2011).
از دیگر نتایج تحقیق این بود که از 41 سنجه مربوط به فدراسیونهای المپیکی، 17 سنجه بهعنوان ورودی و 24 سنجه بهعنوان خروجی شناخته شدند. همچنین با توجه به منظرهای کارت امتیازی متوازن، این فدراسیونها در منظر مالی دارای 8 سنجه، در منظر مشتری دارای 4 سنجه، در منظر فرآیندهای داخلی دارای 15 سنجه، در منظر یادگیری و رشد دارای 11 سنجه و در منظر ارتباطات دارای 3 سنجه میباشند. بهعبارت دیگر، از میان 41 سنجة فدراسیونهای المپیکی، تنها 8 سنجه مالی است و سایر سنجهها در منظرهای مشتری، فرآیندهای داخلی، یادگیری و رشد و ارتباطات قرار دارند. برخی سنجههای تحقیق حاضر با سنجههای تحقیقات کشاورز و همکاران (1394) و کشاورز و همکاران (1392) همسو میباشند. در تحقیق حاضر با توجه به نظر کارشناسان، منظر ارتباطات و سنجههای مربوط به آن نیز بیان شده که این نشان از اهمیت این منظر در تدوین شاخصهای ارزیابی عملکرد فدراسیونهای المپیکی میباشد. چان و هو اظهار کردهاند که کارت امتیازی متوازن معیار سنجش مدیریتی است که جانشین معیارهای ارزیابی مالی نشده، بلکه درجهت تکمیل آن مطرح گردیده است (ابطحی نیا و همکاران، 1393: 160). نظام ارزیابی نوین از توجه صرف به سنجههای مالی و نتیجهگرا دوری کرده، درصدد است از راهبردها و چشم انداز فدراسیونهای ورزشی برای ایجاد نظام ارزیابی عملکرد بهره گیرد. وجود چنین سنجههایی که در روشهای ارزیابی سنتی و توأم با سنجه های مالی گذشته نگر کمتر مشاهده شده است، بر کارآیی و قابلیت این ابزار نوین مدیریتی دلالت دارد. بهرهمندی از نظام ارزیابی عملکرد با رویکرد کارت امتیازی متوازن موجب موفقیت بسیاری از سازمانها در حوزههای مختلف شده است (کشاورز و همکاران، 1389: 97).
برای اینکه فدراسیونهای ورزشی که در المپیک حضور دارند به عنوان متولیان آن رشته ورزشی در سطح کشور بتوانند به بهترین نحو پاسخگوی اهداف تعیین شده باشند، ضروری است خود را طبق مدلهای علمی ارزیابی نمایند. تکنیکهایی مانند DEA و BSC به عنوان ابزارهایی هستند که شاید نتوانیم بهعنوان تکنیکهای جایگزین هم مطرح کنیم، ولی شکی نخواهد بود استفاده تلفیقی از آنها در یک نظام ارزیابی عملکرد میتواند نتایج مثبتتری را بهمراه داشته باشد. دیدگاه سیستماتیک BSC در چهار وجه که از آنها به عنوان حوزه توانمندسازها و نتایج یاد شده است، راهنمای حرکت سازمان در مسیر راهبرد میباشد و مکمل DEA برای ارزیابی وضعیت سازمان در این دو حوزه جهت اتخاذ تصمیم گیریهای مناسب به صورت امری اجتناب ناپذیر است (نجفی و همکاران، 1387: 8).
در پایان میتوان نتیجه گرفت نظام ارزیابی عملکرد در فدراسیونهای المپیکی کشور با استفاده از مدل تلفیقی کارت امتیازی متوازن و تحلیل پوششی دادهها میتواند موجب ایجاد زمینه مناسب برای اجرا و پیادهسازی راهبردها شود. همچنین، می تواند با ارئه بازخورد مناسب به موفقیت در بخش مالی، شناسایی نقاط قوت و ضعف و ایجاد همدلی در بین بخشهای مختلف ورزش کشور و موفقیت فدراسیونها و ورزشکاران در کسب سهمیه و سکوهای المپیک کمک شایانی نماید.
منابع
- ابطحی نیا، عاطفه؛ میرکاظمی، سیده عذرا و کشتی دار، محمد. (1392). «بهینهسازیارزیابیعملکرداداراتتربیتبدنیدانشگاههابارویکردترکیبی BSC، EFQM و DEA». پژوهش در ورزش دانشگاهی. شماره 3، ص 52-27.
- ابطحی نیا، عاطفه؛ میرکاظمی، سیده عذرا و کشتی دار، محمد. (1393). «بهکارگیری رویکرد BSC جهت ارزیابی عملکرد ادارههای تربیت بدنی دانشگاههای کشور». پژوهش در مدیریت ورزشی و رفتار حرکتی. شماره 7، ص 163-149.
- احمدی، سمیرا. (1392). «تدوینشاخصهایارزیابیعملکردهیئتهایورزشیووشو». پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه بیرجند، دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی.
- ادبی فیروزجاه، جواد. (1391). «تعیین میزان کارآیی ادارات کل ورزش و جوانان استانهای ایران با استفاده از تحلیل پوششی دادهها (DEA)». رساله دوره دکتری، دانشگاه خوارزمی.
- ادبی فیروزجاه، جواد؛ مظفری، امیر احمد و هادوی، فریده. (1392). «تعیینمیزانکارآییاداراتکلاستانیوزارتورزشوجوانانبااستفادهازروش تحلیل پوششی دادهها». دوفصلنامه پژوهش در مدیریت ورزشی و رفتار حرکتی. دوره 3، شماره 11، ص 78-61 .
- افشار کاظمی، محمدعلی؛ طلوعی، عباس و قلم سیاه، لیلی. (1388). «طراحیمدلترکیبیکارتامتیازمتوازنوتحلیلپوششی دادهها(مطالعهموردی: ارزیابیکارائینسبیشرکتهایدارویی عضوبورساوراقبهادار)». نظام سلامت. شماره 3، ص 32-15 .
- بافنده زنده، علیرضا و رفیعی، سمیرا. (1394). «ارزیابی کارآیی سازمانی بر اساس تلفیق کارت امتیازی متوازن و تحلیل پوششی دادههای فازی». مدیریت بهرهوری. شماره 34، ص 200-175 .
- بهادران، محمد رضا؛ مرادی، محمد و قربانی، لیلا. (1396). «ارزیابی عملکرد کارکنان اداره کل تربیت بدنی ناجا بر اساس کارت امتیازی متوازن». مطالعات مدیریت بر آموزش انتظامی. شماره 37، ص 60-41
- جعفری اسکندری، میثم و کشوری، محمدرضا. (1394). «کاربردمدلتلفیقیکارتامتیازیمتوازنپویاوتحلیلپوششیدادههابهمنظورارزیابی عملکردمراکزصداوسیما». مدیریت سازمانهای دولتی. شماره 12، ص 89-76 .
- زنجیرچی، محمود؛ خطیبی، عبدالنبی و پیمان فر، محمد حسن. (1394). «ارزیابیکارایی 64 سالةکاروانورزشیایراندربازیهایالمپیکبا استفادهازروشتحلیلپوششیدادهها». مدیریت ورزشی، دوره 7، شماره 5، ص 700-687 .
- صابونچی، رضا و موسوی، سید محمد. (1395). "تحلیلکارآییوالویتبندیادارههایورزشوجواناناستانلرستانبااستفادهازتحلیل پوششی دادهها"، پژوهشهای معاصر در مدیریت ورزشی. شماره 11، ص 97-85 .
- کشاورز، لقمان؛ حمیدی، مهرزاد؛ سجادی، نصراله و گودرزی، محمود. (1389). «تدویننظامارزیابیعملکردکمیتةملیالمپیکبارویکردکارتامتیازیمتوازن». پژوهش در علوم ورزشی. شماره 29، ص 98-83 .
- کشاورز، لقمان؛ حمیدی، مهرزاد؛ گودرزی، محمود و سجادی، نصراله. (1392). «تبیینمدلپیادهسازیراهبردهایکمیتهملیالمپیکباروشارزیابیمتوازن». پژوهش نامه مدیریت ورزشی و رفتار حرکتی. شماره 18، ص 42-15.
- کشاورز، لقمان؛ فراهانی، ابوالفضل و دانشمندی، حمزه. (1394). «تدوینمنظرهاونقشهراهبردیتوسعهژیمناستیک ایرانبارویکردکارتامتیازیمتوازن». مطالعات مدیریت رفتار سازمانی در ورزش. شماره 7، ص 115-103 .
- کوچی، فاطمه. (1390). «تدوینشاخصهایارزیابیعملکردهیئتهایورزشی آمادگی جسمانی ایران».پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه گیلان، دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی.
- نجفی، اسماعیل؛ آریا نژاد، میربهادر؛ حسین زاده، فرهاد و ابنالرسول، اصغر. (1387). «ارزیابیکاراییباتلفیقدونظاماندازهگیری BSC و DEA». فصلنامه مدیریت. شماره 11، ص 9-1 .
- نژاد سجادی، سید احمد و سلیمانی دامنه، جهانگیر. (1393). «شناساییواولویتبندیشاخصهایارزیابی عملکردفدراسیونهایورزشیایران با استفاده از مدل AHP».مطالعات مدیریت ورزشی. شماره 23، ص 192-179 .
- Barros, C. P., Assaf, A., Sa-Erap, F. (2010). “Brazilian Football League Technical Efficiency: A Simar and Wilson Approach”. Journal of Sport Economics, 11(6): 641-651.
- De Carlos, P., Alén , E., Pérez-González, A. (2016). “Measuring the efficiency of the Spanish Olympic Sports Federations”.European Sport Management Quarterly, 17 (2), p: 210-225.
- Kianfar, k. Ahadzadeh, M. Alam Tabriz, A. Najafi, E. Hosseinzadeh, F (2016). “Presentation of a Novel Integrated DEA-BSC Model with Network Structure in Multi Objective Programmig”. International Journal of Data Envelopment Analysis, 4(2). pp: 967-984.
- Kusrini, E. Subagyo, Masruroh, N.A. (2016). “Designing Performance Measurement For Supply Chain’s ActorsAnd Regulator Using Scale Balanced Scorecard And Data Envelopment Analysis”. IOP Conf. Series: Materials Science and Engineering.
- Meza L.A., Valério R.P., De Mello J.C.C.B.S. (2015). “Assessing the efficiency of sports in using financial resources with DEA models”. Procedia Computer Science. 55. P 1151- 1159.
- Nieplowicz, Maria. (2015). “The use of the balanced scorecard in the implementation of the strategyto support the development of sport and recreation in the city of Lublin”. Quantitative Methods in Accounting and Finance, p: 95-103
- Soleimani- Damaneh, J., Hamidi, M., Sajadi, N. (2011). “Evaluating the Performance of Iranian Football Teams Utilizing Linear Programming”. American Journal of Operations Research, 1:65-72.
- Tzeremes N, Halkos G. A. (2010). “DEA approach for measuring university departments' efficiency”. Munich Personal RePEc Archive. 21: 24-29.
- Valderrama T, García C, Rodríguez, V B, Revuelta, D. (2013). “Balanced Scorecard and Efficiency: Design and Empirical Validation of a Strategic Map in the University by Means of DEA”. American Journal of Operations Research. 3:30-52.
- Zambom-Ferraresi F., García-Cebrián L.I., Lera-López F., Iráizoz B. (2015). “Performance Evaluation in the UEFA Champions League”. Journal of Sports Economics,18(5). 448-470.
)