Document Type : Original Article
Authors
1 Ph.D. Student in Sport Management, Department of Physical Education and Sport Sciences, Sanandaj Branch, Islamic Azad University, Sanandaj, Iran
2 Ph.D.,Associate Professor, Department of Physical Education and Sport Sciences, Sanandaj Branch, Islamic Azad University, Sanandaj, Iran
3 Ph.D.,Assistant Professor, Department of Physical Education and Sport Sciences, Sanandaj Branch, Islamic Azad University, Sanandaj, Iran
4 Ph.D.,Assistant Professor, Department of Physical Education and Sport Sciences, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
Abstract
The study is to assess the level of organizational strategic intelligence in the Ministry of Sport and Youth. The purpose was practical and based on the data collection method, it was a descriptive survey. The research population was the staff of the Ministry of Sport and Youth (about 800 people). Using the Morgan table, the sample size was 260. In addition, available or contingent non-probability sampling was used to collect the data. In this study, according to the approach and type of research variables, Hosseini et al (2012) questionnaire was used for data collection. The questionnaire was designed by the authors based on previous research on the concept of strategic intelligence. The reliability of the questionnaire was 0/847 and its content and construct validity were confirmed.
The findings showed that the level of strategic intelligence in the Ministry of Sport and Youth was above average. It was also found that the level of extracurricular and intra-organizational intelligence and their components in the Ministry of Sport and Youth were above average.
Accordingly, it is suggested that the Ministry of Sports and Youth implement this program, i.e. Strategic Intelligence in other affiliated organizations, identify and strengthen its strengths and weaknesses in the field of strategic intelligence in order to analyze and improve its information analytics and increase its efficiency and effectiveness.
Keywords
ارزیابی میزان هوشمندی استراتژیک سازمانی در وزارت ورزش و جوانان
مهران تیشه‌گران[1]
مظفر یکتایار [2]
مژگان خدامرادپور[3]
سید صلاحالدین نقشبندی[4]
تاریخ دریافت مقاله: 24/11/1398
تاریخ پذیرش مقاله:21/12/1398
مقدمه
امروزه برای این که سازمانها در محیط رقابتی به حیات خود ادامه دهند، به ابزارهای جدیدی جهت تصمیمگیری و اداره سازمان نیازمندند. از جمله این ابزارها، سیستمهای هوشمندی استراتژیک سازمانی است. این سیستمها در فضای کسب و کار به سرعت در حال رشد هستند تا از طریق آن، مدیران شرکتها و سازمانها بتوانند تصمیمهای هوشمندانهتری اتخاذ نمایند. با توجه به یافتههای پژوهشی که در سال 2011 توسط «اتحاد جهانی هوشمندی» بر روی 989 شرکت صورت گرفته است، در دنیا روند استفاده از سیستمهای هوشمند رو به افزایش است و میزان سرمایهگذاری بر روی این سیستمها در منطقه خاورمیانه در حدود یک میلیون یورو میباشد (اتحادیه جهانی هوشمندی[5]، 2011). به علاوه، بر طبق گزارش گروه پژوهش و بازار موسسه تکناویو، بازارجهانی نرمافزارهای هوشمندی، در بازه زمانی سالهای 2011 تا 2015، رشد 1/74 درصدی داشته است (تکناویو[6]، 2015).
هوشمندی استراتژیک فرایندی از شناسایی، گردآوری، تجزیه و تحلیل، توزیع و بهکارگیری اطلاعات از محیط درونی و بیرونی سازمان است که در دستیابی به مزیت رقابتی و موفقیت در آینده نقش کلیدی را ایفا میکند (مارچند[7]، 2007). با استفاده از هوشمندی استراتژیک، سازمانها میتوانند فعالیتهای مشتریان، رقبا و تغییرات در محیط بیرونی کسب و کار و درون سازمان خود را پیشبینی کنند و تصمیمات مناسب را اتخاذ نمایند (سیتوورتا[8]، 2011). علاوه براین، هوشمندی استراتژیک به عنوان ابزاری کارآمد میتواند آنچه را که سازمان نیاز دارد تا از محیط کسب و کار خود بداند، فراهم میکند. از این طریق سازمان بینش و بصیرتی درباره فرایندهای کنونی خود بهدست آورده، تغییرات آتی را مدیریت و پیشبینی میکند (تام[9]، 2002).
شواهد و قرائن موجود نشان میدهد راهحل هوشمندی در کسب و کار سالها وجود داشته و سازمانهای بسیاری میلیاردها دلار برای اجرا آن هزینه نموده اند؛ اما با وجود این، پژوهشگران نشان میدهند که بیشتر کاربران نهایی و مدیران ارشد هنوز اطلاعاتی را برای اتخاذ تصمیمات صحیح، بههنگام و سازگار با موضوعاتی که بدانها نیاز دارند، به دست نمیآورند. این کاربران علت این امر را نادرست بودن یا نامناسب بودن دادههای گردآوری شده دانستهاند. در این راستا حدود 72 درصد از آنها بیان میکنند که دادههای سیستمهای هوشمندی با تمام واحدها سازگار نشده است (رائوش و همکاران[10]، 2013). بنابراین، راهحل این مشکل به دادهها و فرآیندهای ورای آن مربوط میباشد. لازمه این امر شناخت دقیق و صحیح نیازهای اطلاعاتی تمامی بخشهای سازمان جهت اتخاذ تصمیمات بهینه میباشد. برای تحقق این هدف، سازمان باید به شناسایی و بهکارگیری سیستم هوشمندی استراتژیک توجه نماید (رائوش و همکاران، 2013؛ ماندل و بارنز[11]، 2018).
از جمله سازمانهایی که بهنظر میرسد در حوزه ورزش نیاز مبرم به هوشمندی استراتژیک دارد، ادارات ورزش و جوانان هر استان و در رأس آن وزارت ورزش و جوانان میباشد. این سازمانها که تأثیر قابل توجهی بر توسعه ورزش در جامعه دارند، نیازمند آن هستند برای دستیابی به مزیت رقابتی و موفقیت در آینده بر مبنای اصول هوشمندی استراتژیک عمل کنند (آزادی و همکاران، 2016). از طرفی، به دلیل گسترده بودن محیط خارجی که سازمانهای ورزشی با آن درگیر هستند، اهمیت هوشمندی استراتژیک در این سازمانها دوچندان میباشد. سازمانهای ورزشی برای اینکه اطلاعات محیط اطراف خود را سریعتر و با دقت بیشتری تجزیه و تحلیل کنند، نتایج حاصله را ذخیره نمایند و در مواقع مقتضی در دسترس تصمیمگیرندگان قرار دهند، ناچار هستند جریان تبادل دادهها، اطلاعات و دانش را در سازمان و اثربخشی تفکر و تصمیمگیری را از طریق هوشمندی استراتژیک بهبود بخشند (آزادی و همکاران، 2016). از آنجا که امروزه ویژگیها و ساختار سازمانهای یاد شده نسبت به گذشته به دلیل محیط ناپایدار، رقابت جهانی، توسعه روزافزون ارتباطات و مبادلات سریع اطلاعات دچار تغییرات فراوانی شده است، این سازمانها نیازمند آن هستند که برای مصون ماندن از امواج سهمگین محیطی و نیز سازگاری با الزامات رقابتی، اطلاعات محیطی را از طریق هوشمندی استراتژیک کسب نمایند. همچنین این سازمانها میتوانند از طریق هوشمندی استراتژیک و با تجزیه و تحلیل اطلاعات پیرامون خود، میزان کارایی و اثربخشی خود را بهبود ببخشند و در نتیجه عملکرد بهتری داشته باشند (هوتچین[12]، 2018). این دستاوردها سبب آن شده در حوزه آکادمیک محققان سازمانی ضمن تبیین چرایی و چگونگی تحقق هوشمندی استراتژیک، بر ابعاد و مفاهیم وابسته به آن و اندازهگیری این متغیر تمرکز ویژهای داشته باشند. از جمله مطالعاتی که به طور ویژه به بررسی هوشمندی استراتژیک در ورزش پرداخته است میتوان به پژوهش آزادی و همکاران (2016) اشاره کرد. این تحقیق که جامعه مورد نظر آن کارکنان ادارات ورزش و جوانان استان کرمانشاه بود نشان داد که هوشمندی استراژیک میتواند بیتفاوتی سازمانی را نزد کارکنان این سازمانها کاهش دهد. به علاوه از طریق هوشمندی استراتژیک میتوان برای سازمانهای مذبور مزیت رقابتی ایجاد کرد. پیشتر لیبوتز[13] (2006) کشف کرد که هوشمندی استراتژیک به عنوان اطلاعاتی درباره محیطهای رقابتی، سیاسی، اقتصادی و بازار شناخته شده است که در آن سازمانها ترکیبی از دو حوزه تخصصی هوشمندی یعنی هوشمندی رقابتی و هوشمندی کسب و کار را بهکار میگیرند. با ترکیب این دو نوع هوشمندی، ارزش افزوده در زمینه اطلاعات برای سازمانها بهمنظور استفاده در تصمیمهای استراتژیک سازمانی فراهم میشود. در ادامه کریگوری[14] (2010) در تحقیق خود با تأکید بر مبنای هوشمندی از نظر لیپوتز (2006) اذعان نمود که هوشمندی استراتژیک ترکیبی از هوشمندی رقابتی، هوشمندی کسب و کار و مدیریت دانش است و این نوع هوشمندی فرصتی را برای سازمان ها فراهم میکند تا تمامی اطلاعات و سرمایههای فکری خود را در یک سیستم یا پایگاه دادهها ترکیب کنند. سیتوورتا (2011) در تحقیقی به این نتیجه رسید که هوشمندی استراتژیک نقش زمینهای یا محوری در تصمیمگیری دارد؛ به این معنی که میتواند تصویری بزرگ از آنچه در محیط کسب و کار رخ میدهد، ایجاد و تعیین نماید. باسیل و همکاران[15] (2018) نیز به این نتیجه رسیدند که سازمانها در یک محیط آشفته برای دستیابی به هوشمندی استراتژیک به ویژه در زمینه نوآوری و ارتباط با ذینفعان خود باید متفاوت باشند، چرا که شکلگیری هوشمندی استراتژیک برمبنای کارکردهای این عوامل است. در تحقیق فتحی (1397) که به طور اختصاصی در سازمانهای ورزشی انجام شده، مشخص گردید که شکلگیری هوشمندی استراتژیک بر مبنای دو بعد درونسازمانی و برونسازمانی است. در تحقیقی دیگر حسینی و همکاران (1391) نشان دادند که هوشمندی استراتژیک از طریق هوشمندی درون و برون سازمانی اندازه گیری میشود. همچنین، متوسط بودن میزان هوشمندی استراتژیک در سازمان های ایرانی، لزوم درک بهتر و پیاده سازی بهینه این نوع سیستمها را بیان میکند.
مرور تحقیقهای پیشین نشان میدهد طرح مفهوم هوشمندی استراتژیک بیشتر بر مبنای این بوده است که این برنامه چه نقشی در تصمیمگیری دارد. از سوی دیگر، به بررسی این مسئله که چگونه میتوان از این برنامه در محیطهای آشفته بهره برد، اشاره شده است. همچنین برخی از این تحقیقات به ابعاد تشکیل دهنده آن پرداخته است. تنها تحقیق حسینی و همکاران (1391) به ارزیابی میزان هوشمندی استراتژیک نزد سازمانهای ایرانی پرداخته است. در مجموع، تاکنون تحقیقی که سطح این نوع هوشمندی را در وزارت ورزش و جوانان بررسی کرده باشد، یافت نشد و اطلاعاتی پیرامون اینکه میزان هوشمندی استراتژیک در این سازمان در چه سطحی است، وجود ندارد. از آنجا که سیستمهای هوشمند در سازمانهای ورزشی نوپا هستند، ضرورت انجام پژوهش جهت بررسی هوشمندی سازمانی به منظور اتخاذ تصمیمات مناسب و استفاده کارآمد از سیستمها آشکار می گردد. بنابراین این تحقیق در صدد است تا به منظور کسب اطلاعات بیشتر پیرامون سطح هوشمندی استراتژیک در وزارت ورزش و جوانان و ارائه بازخورد به مدیران آن، به ارزیابی میزان این متغیر از نگاه کارکنان ستادی آن سازمان بپردازد.
روش شناسی پژوهش
این پژوهش به لحاظ هدف، کاربردی و براساس نحوه گردآوری دادهها، توصیفی از نوع پیمایشی بود. جامعه آماری این پژوهش را کارکنان ستادی وزارت ورزش و جوانان (800 نفر) تشکیل میدادند. حجم نمونه تحقیق بر مبنای جدول مورگان برابر با 260 برآورد گردید و روش نمونهگیری، غیراحتمالی از نوع در دسترس یا اقتضایی بود. برای اندازهگیری هوشمندی استراتژیک در این تحقیق از پرسشنامه حسینی و همکاران (1391) که مبتنی بر 2 بعد درونسازمانی و برونسازمانی و 9 مؤلفه «هوشمندی رقبا»، «هوشمندی مشتریان»، «هوشمندی تأمینکنندگان»، «هوشمندی توزیعکنندگان»، «هوشمندی تکنولوژیکی»، «هوشمندی اجتماعی- فرهنگی»، «هوشمندی سیاسی»، «هوشمندی اقتصادی»، «هوشمندی زیست محیطی»، «هوشمندی فرایندهای سازمانی»، «هوشمندی اطلاعاتی»، «هوشمندی منابع مالی»، «هوشمندی منابع فیزیکی» و «هوشمندی منابع انسانی» بود، استفاده شد. تعداد پرسشهای این پرسشنامه برابر با 78 سؤال بود و نوع امتیازدهی به آن به صورت بسته پاسخ و براساس طیف پنج ارزشی لیکرت (خیلیزیاد، زیاد، متوسط، کم و خیلیکم) بود. این پرسشنامه پیشتر در بین شرکتهای استفاده کننده از نرمافزارهای هوشمندی کسب و کار در ایران استفاده شده و روایی و پایایی آن به تأیید رسیده است. با این همه، در تحقیق حاضر به دلیل نفاوت در زمینه مطالعه و جامعه هدف، صورت سؤالات تغییر یافت و روایی و پایایی آن دوباره سنجیده شد. برای سنجش روایی محتوایی از دیدگاه صاحبنظران (7 تن از اساتید دانشگاه) و جهت سنجش روایی سازه از کارکنان ستادی این سازمان نظرسنجی به عمل آمد که نتایج آن در بخش یافتههای پژوهش می آید. به علاوه، جهت سنجش پایایی این ابزار از روش آلفای کرونباخ استفاده شد و پایایی کل پرسشنامه برابر 847/ به دست آمد.
جدول 1: پایایی پرسشنامه هوشمندی استراتژیک سازمانی
|
متغیر |
ابعاد |
تعداد پرسشها |
آلفای کرونباخ |
|
هوشمندی استراتژیک |
هوشمندی برون سازمانی |
53 |
821/0 |
|
هوشمندی درون سازمانی |
25 |
736/0 |
|
|
کل پرسشنامه |
78 |
847/0 |
|
سرانجام تجزیه و تحلیل داده های تحقیق با استفاده از آزمونهای تحلیل عاملی تأییدی و تی تک نمونه‌ای انجام شد. این تحلیلها با کمک نرمافزارهای SPSS و AMOS نسخه 23 در سطح خطای 05/0 صورت گرفت.
یافتههای پژوهش
در جدول 2، یافتههای جمعیت شناختی نمونههای مورد بررسی در قالب متغیرهای جنسیت، تحصیلات، سن و سابقه خدمت ارائه شده است:
جدول 2: ویژگیهای جمعیتشناختی نمونههای مورد بررسی
|
متغیر |
فراوانی |
درصد فراوانی |
|
|
جنسیت |
زن |
116 |
6/44 |
|
مرد |
144 |
4/55 |
|
|
سن |
کمتر از 30 سال |
33 |
7/12 |
|
31 تا 40 سال |
116 |
6/44 |
|
|
41 تا 50 سال |
86 |
1/33 |
|
|
بالاتر از 50 سال |
25 |
6/9 |
|
|
تحصیلات |
دیپلم |
18 |
9/6 |
|
فوقدیپلم |
23 |
8/8 |
|
|
لیسانس |
136 |
3/52 |
|
|
فوقلیسانس |
81 |
2/31 |
|
|
دکتری |
2 |
8/0 |
|
|
سابقه خدمت |
کمتر از 5 سال |
31 |
9/11 |
|
6 تا 10 سال |
54 |
8/20 |
|
|
11 تا 15 سال |
54 |
8/20 |
|
|
16 تا 20 سال |
52 |
0/20 |
|
|
بالاتر از 20 سال |
69 |
5/26 |
|
در جدول 3، روایی سازه ابزار تحقیق در قالب تحلیل عاملی تأییدی با استناد به شاخصهای بار عاملی، مقدار تی، میانگین واریانس استخراج شده و پایایی مرکب آمده است:
جدول 3: روایی سازه ابزار اندازهگیری
|
متغیر |
بعد |
مؤلفه |
گویه |
λ |
t-value |
AVE |
CR |
|
هوشمندی استراتژیک |
برونسازمانی |
هوشمندی تأمینکنندگان |
X1 |
75/0 |
137/8 |
566/0 |
867/0 |
|
X2 |
74/0 |
107/8 |
|||||
|
X3 |
76/0 |
189/8 |
|||||
|
X4 |
57/0 |
903/6 |
|||||
|
X5 |
56/0 |
875/6 |
|||||
|
هوشمندی توزیعکنندگان |
X6 |
64/0 |
865/6 |
585/0 |
849/0 |
||
|
X7 |
63/0 |
786/6 |
|||||
|
X8 |
63/0 |
772/6 |
ادامه جدول 3: روایی سازه ابزار اندازهگیری
|
متغیر |
بعد |
مؤلفه |
گویه |
λ |
t-value |
AVE |
CR |
|
هوشمندی استراتژیک |
برونسازمانی |
هوشمندی توزیعکنندگان |
X9 |
71/0 |
211/7 |
585/0 |
849/0 |
|
X10 |
52/0 |
324/4 |
|||||
|
X11 |
58/0 |
487/6 |
|||||
|
هوشمندی مشتریان |
X12 |
59/0 |
726/6 |
492/0 |
829/0 |
||
|
X13 |
60/0 |
805/6 |
|||||
|
X14 |
62/0 |
899/6 |
|||||
|
X15 |
60/0 |
781/6 |
|||||
|
X16 |
61/0 |
873/6 |
|||||
|
هوشمندی رقبا |
X17 |
61/0 |
843/5 |
527/0 |
839/0 |
||
|
X18 |
54/0 |
524/5 |
|||||
|
X19 |
60/0 |
789/5 |
|||||
|
X120 |
58/0 |
681/5 |
|||||
|
X21 |
63/0 |
915/5 |
|||||
|
X22 |
55/0 |
567/5 |
|||||
|
X23 |
53/0 |
470/5 |
|||||
|
هوشمندی تکنولوژیکی |
X24 |
65/0 |
290/6 |
504/0 |
871/0 |
||
|
X25 |
55/0 |
794/5 |
|||||
|
X26 |
61/0 |
108/6 |
|||||
|
X27 |
43/0 |
042/5 |
|||||
|
X28 |
55/0 |
837/5 |
|||||
|
X29 |
64/0 |
255/6 |
|||||
|
X30 |
62/0 |
167/6 |
|||||
|
X31 |
60/0 |
069/6 |
|||||
|
X32 |
60/0 |
058/6 |
|||||
|
X33 |
55/0 |
814/5 |
|||||
|
هوشمندی اقتصادی |
X34 |
56/0 |
989/5 |
598/0 |
832/0 |
||
|
X35 |
51/0 |
672/5 |
|||||
|
X36 |
64/0 |
450/6 |
|||||
|
X37 |
71/0 |
685/6 |
|||||
|
X38 |
61/0 |
300/6 |
|||||
|
هوشمندی سیاسی- قانونی |
X39 |
64/0 |
056/8 |
528/0 |
848/0 |
||
|
X40 |
66/0 |
225/8 |
|||||
|
X41 |
63/0 |
949/7 |
ادامه جدول 3: روایی سازه ابزار اندازهگیری
|
متغیر |
بعد |
مؤلفه |
گویه |
λ |
t-value |
AVE |
CR |
|
هوشمندی استراتژیک |
برونسازمانی |
هوشمندی سیاسی- قانونی |
X42 |
70/0 |
561/8 |
528/0 |
848/0 |
|
X43 |
60/0 |
701/7 |
|||||
|
هوشمندی اجتماعی- فرهنگی |
X44 |
67/0 |
252/8 |
524/0 |
845/0 |
||
|
X45 |
65/0 |
094/8 |
|||||
|
X46 |
51/0 |
683/6 |
|||||
|
X47 |
67/0 |
259/8 |
|||||
|
X48 |
69/0 |
424/8 |
|||||
|
هوشمندی زیست محیطی |
X49 |
74/0 |
475/5 |
558/0 |
803/0 |
||
|
X50 |
68/0 |
391/5 |
|||||
|
X51 |
63/0 |
266/5 |
|||||
|
X52 |
40/0 |
272/4 |
|||||
|
X53 |
41/0 |
340/4 |
|||||
|
درونسازمانی |
هوشمندی فرایندهای سازمانی |
X54 |
68/0 |
320/7 |
579/0 |
819/0 |
|
|
X55 |
72/0 |
509/7 |
|||||
|
X56 |
55/0 |
432/6 |
|||||
|
X57 |
56/0 |
553/6 |
|||||
|
X58 |
46/0 |
709/5 |
|||||
|
هوشمندی منابع مالی |
X59 |
46/0 |
179/6 |
593/0 |
827/0 |
||
|
X60 |
68/0 |
812/8 |
|||||
|
X61 |
76/0 |
395/9 |
|||||
|
X62 |
67/0 |
652/8 |
|||||
|
X63 |
48/0 |
546/6 |
|||||
|
هوشمندی منابع انسانی |
X64 |
67/0 |
703/9 |
564/0 |
866/0 |
||
|
X65 |
58/0 |
510/8 |
|||||
|
X66 |
77/0 |
000/11 |
|||||
|
X67 |
73/0 |
491/10 |
|||||
|
X68 |
63/0 |
159/9 |
|||||
|
هوشمندی منابع فیزیکی |
X69 |
42/0 |
537/5 |
550/0 |
800/0 |
||
|
X70 |
41/0 |
429/5 |
|||||
|
X71 |
31/0 |
236/4 |
|||||
|
X72 |
68/0 |
912/7 |
|||||
|
X73 |
64/0 |
656/7 |
|||||
|
هوشمندی اطلاعاتی |
X74 |
54/0 |
684/3 |
585/0 |
825/0 |
||
|
X75 |
58/0 |
741/3 |
ادامه جدول 3: روایی سازه ابزار اندازهگیری
|
متغیر |
بعد |
مؤلفه |
گویه |
Λ |
t-value |
AVE |
CR |
|
هوشمندی استراتژیک |
درونسازمانی |
هوشمندی اطلاعاتی |
X76 |
59/0 |
754/3 |
585/0 |
825/0 |
|
X77 |
64/0 |
807/3 |
|||||
|
X78 |
63/0 |
799/3 |
تجزیه و تحلیل دادهها نشان داد که مقدار بارهای عاملی برای متغیرهای آشکار در تمامی موارد جز معرف شماره 71 (X71) بیشتر از 4/0 میباشد. همچنین مشخص گردید که مقادیر واریانس استخراج شده برای متغیرهای پنهان بزرگتر از مقدار 50/0 و پایایی آن نیز بزرگتر از مقدار 7/0 است.
در جدول 4، میزان نمرهدهی به متغیر هوشمندی استراتژیک در وزارت ورزش و جوانان از دیدگاه کارکنان ستادی این وزارتخانه با استفاده از آزمون تیتکنمونهای تحلیل میگردد.
جدول 4: نتایج آزمون تیتکنمونهای در زمینه متغیرهای هوشمندی رقابتی و ابعاد آن
|
متغیر/ ابعاد |
آماره t |
درجه آزادی |
سطح معناداری |
میانگین |
انحراف معیار |
اختلاف میانگین |
فاصله اطمینان 95% برای حد |
|
|
حد پایین |
حد بالا |
|||||||
|
هوشمندی استراتژیک |
299/32 |
259 |
001/0 |
989/3 |
493/0 |
989/0 |
928/0 |
049/1 |
|
هوشمندی برونسازمانی |
372/27 |
259 |
001/0 |
968/3 |
570/0 |
968/0 |
891/0 |
038/1 |
|
هوشمندی درونسازمانی |
331/32 |
259 |
001/0 |
998/3 |
498/0 |
998/0 |
938/0 |
059/1 |
با استناد به نتایج جدول 4، مشاهده میشود که میانگین متغیر هوشمندی استراتژیک و ابعاد آن (هوشمندی برونسازمانی و هوشمندی درونسازمانی) بالاتر از حد میانگین است. لذا با اطمینان 95 درصد میتوان گفت که هوشمندی استراتژیک و ابعاد آن در وزارت ورزش و جوانان به صورت مطلوب اجرا میشود.
در جدول 5، میزان نمرهدهی به مؤلفههای هر کدام از ابعاد هوشمندی استراتژیک در وزارت ورزش و جوانان از دیدگاه کارکنان ستادی این وزارتخانه با استفاده از آزمون نیتکنمونهای تحلیل میگردد.
جدول 5: نتایج آزمون تیتکنمونهای در زمینه مؤلفههای بعد درونسازمانی هوشمندی رقابتی
|
مؤلفه |
آماره t |
درجه آزادی |
سطح معناداری |
میانگین |
انحراف معیار |
اختلاف میانگین |
فاصله اطمینان 95% برای حد |
|
|
حد پایین |
حد بالا |
|||||||
|
هوشمندی فرایندهای سازمانی |
149/20 |
259 |
001/0 |
913/3 |
730/0 |
912/0 |
823/0 |
001/1 |
|
هوشمندی منابع مالی |
283/18 |
259 |
001/0 |
856/3 |
755/0 |
856/0 |
764/0 |
948/0 |
|
هوشمندی منابع انسانی |
602/19 |
259 |
001/0 |
945/3 |
777/0 |
945/0 |
850/0 |
040/1 |
|
هوشمندی منابع فیزیکی |
319/24 |
259 |
001/0 |
004/4 |
666/0 |
004/1 |
923/0 |
086/1 |
|
هوشمندی اطلاعاتی |
554/28 |
259 |
001/0 |
124/4 |
635/0 |
124/1 |
047/1 |
202/1 |
با استناد به نتایج جدول5، مشاهده میشود که میانگین کلیه مؤلفههای بعد درونسازمانی متغیر هوشمندی استراتژیک بالاتر از حد میانگین است. لذا با اطمینان 95 درصد میتوان گفت که مؤلفههای مذبور در وزارت ورزش و جوانان به صورت مطلوب اجرا میشود.
جدول 6: نتایج آزمون تیتکنمونهای در زمینه مؤلفههای بعد برونسازمانی هوشمندی رقابتی
|
مؤلفه |
آماره t |
درجه آزادی |
سطح معناداری |
میانگین |
انحراف معیار |
اختلاف میانگین |
فاصله اطمینان 95% برای حد |
|
|
حد پایین |
حد بالا |
|||||||
|
هوشمندی تأمینکنندگان |
394/26 |
259 |
001/0 |
154/4 |
705/0 |
154/1 |
068/1 |
240/1 |
|
هوشمندی توزیعکنندگان |
724/28 |
259 |
001/0 |
140/4 |
640/0 |
140/1 |
062/1 |
219/1 |
|
هوشمندی مشتریان |
118/30 |
259 |
001/0 |
170/4 |
626/0 |
170/1 |
093/1 |
246/1 |
|
هوشمندی رقبا |
785/27 |
259 |
001/0 |
026/4 |
595/0 |
026/1 |
956/0 |
098/1 |
|
هوشمندی تکنولوژیکی |
896/25 |
259 |
001/0 |
925/3 |
576/0 |
925/0 |
854/0 |
995/0 |
|
هوشمندی اقتصادی |
254/25 |
259 |
001/0 |
989/3 |
631/0 |
989/0 |
912/0 |
067/1 |
|
هوشمندی سیاسی- قانونی |
077/20 |
259 |
001/0 |
859/3 |
690/0 |
859/0 |
774/0 |
943/0 |
|
هوشمندی اجتماعیفرهنگی |
946/20 |
259 |
001/0 |
886/3 |
684/0 |
886/0 |
805/0 |
972/0 |
|
هوشمندی زیست محیطی |
300/21 |
259 |
001/0 |
869/3 |
658/0 |
869/0 |
788/0 |
949/0 |
با استناد به نتایج جدول 6، مشاهده میشود که میانگین کلیه مؤلفههای بعد برونسازمانی متغیر هوشمندی استراتژیک بالاتر از حد میانگین است. لذا با اطمینان 95 درصد میتوان گفت که مؤلفههای یاد شده در وزارت ورزش و جوانان به صورت مطلوب اجرا میشود.
بحث و نتیجهگیری
هدف از این پژوهش، ارزیابی میزان هوشمندی استراتژیک سازمانی در وزارت ورزش و جوانان بود. یافتهها نشان داد که سطح هوشمندی استراتژیک در وزارت ورزش و جوانان در حد بالاتر از میانگین قرار دارد. به عبارت دیگر، نمونههای مورد بررسی بر این باور بودند که میزان هوشمندی استراتژیک در سازمان متبوع آنها به خوبی اجرا شده است یا اجرا میشود. این یافته به طور نسبی با نتایج مطالعه حسینی و همکاران (1391) مبنی بر اینکه هوشمندی استراتژیک از طریق هوشمندی درون و برون سازمانی اندازه گیری میشود و میزان هوشمندی استراتژیک در سازمان های ایرانی متوسط است، همخوانی دارد. هوشمندی استراتژیک به مثابه دادههای ورودی در اتخاذ استراتژی مبتنی بر بداهه در نظر گرفته میشود و حائر اهمیت است که سازمانها به منظور دستیابی به رشد پایدار در محیط رقابتی، هوشمندی به موقع و مناسبی از دادهها در محیط باشند (ماندل، 2019).
در تبیین این یافته میتوان گفت که آنچه در دنیای امروز سازمانهای ورزشی را با دنیای چند دهه قبل آنها متمایز میکند، محیط ناپایدار، رقابت جهانی و توسعه روزافزون ارتباطات و مبادلات سریع اطلاعات است. سازمانهای ورزشی برای مصون ماندن از امواج سهمگین محیطی و نیز سازگاری با الزامات رقابتی چارهای جز کسب اطلاعات محیطی از طریق هوشمندی استراتژیک ندارند. به همین دلیل هوشمندی استراتژیک یک مفهوم ضروری در فرآیند مدیریت سازمانهای ورزشی است، چرا که برای سازمانهای مذبور این امکان فراهم میشود که از طریق هوشمندی استراتژیک و با تجزیه و تحلیل اطلاعات پیرامون خود، میزان کارایی و اثربخشی خود را بهبود ببخشند و در نتیجه عملکرد بهتری در برابر رقبا داشته باشند. همچنین بهبود هوشمندی استراتژیک موجب میشود که سازمانها بتوانند اطلاعات محیط اطراف خود را سریعتر و با دقت بیشتری تجزیه و تحلیل کنند و نتایج حاصل را ذخیره نمایند و در مواقع مقتضی در دسترس تصمیم گیرندگان قرار دهند. این امر جریان تبادل دادهها، اطلاعات و دانش را در سازمان تسریع میکند و اثربخشی تفکر و تصمیم گیری را بهبود می بخشد.
همچنین مشخص گردید که میزان هوشمندی برونسازمانی و درونسازمانی در وزارت ورزش و جوانان در حد بالاتر از میانگین قرار دارد. این یافته به طور نسبی با نتایج مطالعه حسینی و همکاران (1391) همسو است، چون هر دو نشان دادند که سطح هوشمندی برونسازمانی و درونسازمانی در شرکتهای استفاده کننده از نرمافزارهای هوشمندی کسب و کار در ایران در حد متوسطی قرار دارد- با این تفاوت که در تحقیق نام برده مشخص گردید که میزان بهرهبرداری از هوشمندی درونسازمانی به نسبت هوشمندی برونسازمانی بیشتر است.
در تبیین این یافته میتوان گفت که هوشمندی استراتژیک ترکیبی از ابعاد برونسازمانی و درونسازمانی است (فتحی، 1397؛ حسینی و همکاران، 1391و لیبوتز، 2006) و در دنیای رقابتی کنونی، سازمانهایی موفق خواهند بود که اطلاعات محیط اطراف خود را سریعتر و با دقت بیشتری تجزیه و تحلیل کنند که این جز با بهرهگیری از شناسایی عوامل تأثیرگذار درونی و بیرونی از طریق هوشمندی استراتژیک میسر نیست. مدیران برای بهرهمندی از هوشمندی استراتژیک در سازمان تحت مدیریت خود باید عوامل درونی و بیرونی سازمان خود را بشناسند و با به کارگیری صحیح این عوامل در راستای بهبود عملکرد سازمان خود اهتمام ورزند. به زعم حسینی و همکاران (1391) هوشمندی برونسازمانی با بصیرت سازمان در شناسایی الگوها و گرایشات محیط بیرونی اشاره و از طریق هوشمندی بازار (هوشمندی تأمینکنندگان، هوشمندی توزیعکنندگان، هوشمندی مشتریان و هوشمندی رقبا) و هوشمندی کلان محیطی (هوشمندی تکنولوژیکی، هوشمندی اقتصادی، هوشمندی سیاسی- قانونی، هوشمندی اجتماعی- فرهنگی و هوشمندی زیست محیطی) اندازهگیری میشود. از سوی دیگر، هوشمندیهایی مانند هوشمندی اطلاعاتی، هوشمندی فرایندهای سازمانی و هوشمندی منابع سازمانی (منابع مالی، منابع انسانی و منابع فیزیکی) هوشمندی از دیدگاه درونسازمانی را اندازهگیری میکنند.
به علاوه یافتهها نشان داد که میزان مؤلفههای بعد درونسازمانی متغیر هوشمندی استراتژیک در حد بالاتر از میانگین قرار داد. در این بین، میزان هوشمندی اطلاعاتی نسبت به سایر مؤلفهها بیشتر بود. این یافته با نتایج مطالعه حسینی و همکاران (1391) مبنی بر اینکه گزارش کردند که هوشمندی منابع مالی و هوشمندی سیاسی از بالاترین هوشمندی برخوردار هستند، ناهمخوان است. این تفاوت در نتیجه میتواند به چند عامل برگردد:
نخست اینکه در مطالعه نامبرده مؤلفههای ابعاد درونسازمانی و برونسازمانی متغیر هوشمندی استراتژیک به تفکیک اولویتبندی نشده است و این یافته در ارتباط با اهمیت این مؤلفه در کنار هم است. این در حالی است که در تحقیق حاضر اهمیت هر یک از این مؤلفهها به تفکیک ابعاد هوشمندی استراتژیک بوده است.
دوم این که جامعه هدف متفاوت نیز میتواند موجب چنین نتیجهای شده باشد. در تحقیق حسینی و همکاران (1391) از شرکتهای استفاده کننده از نرمافزارهای هوشمندی کسب و کار استفاده شده، ولی در تحقیق حاضر جامعه آماری کارکنان ستادی وزارت ورزش و جوانان بودند.
در تبیین این یافته میتوان استنباط کرد که هوشمندی اطلاعاتی، فرایند گردآوری و سازماندهی، تجزیه و تحلیل، توزیع اطلاعات درونسازمانی میان بخشهای سازمان و مدیریت و عمل به اطلاعات با رعایت اصول اخلاقی میباشد (سابرینا و همکاران، 2012). در نتیجه، ضرورت وجود پایگاههای اطلاعات داده و سیستمهای تحلیل و پردازش دادهها در درون سازمان لازم و حیاتی است. کوین و بیل (2011) معتقدند که هوشمندی اطلاعاتی جزئی از مدیریت دانش کارا به گونهای اثربخش و یک الگوی کار مدیریتی با رواج فناوری های ارتباطی و قدرت دانش در سازمان است که امروزه، در حکم یک دارایی سازمانی به شمار میآید.
سرانجام یافتهها نشان داد که میزان مؤلفههای بعد برونسازمانی متغیر هوشمندی استراتژیک در حد بالاتر از میانگین قرار داد. در این بین، میزان هوشمندی مشتریان نسبت به سایر مؤلفهها بیشتر بود. این یافته با نتایج مطالعه حسینی و همکاران (1391) ناهمخوان است، چرا که بین نتایج گزارش شده از این تحقیق و تحقیق نام برده در زمینه اهمیت مؤلفههای مذبور تفاوت وجود دارد.
در تبیین این یافته میتوان گفت که این هوشمندی نیازمندیهای جاری و آینده مشتریان و فرصتهای جدید و خلاقانه موجود را در تقسیم بازار ترسیم میکند و تغییرات عمده نمایان کنندهای را که در فرآیندهای بازاریابی و توزیع به وقوع می پیوندد، نشان میدهد (بارنس، 2019). در این هوشمندی، به طور عمده اطلاعات مشتریان، تامین کنندگان، خریداران و توزیع کنندگان گردآوری و تجزیه و تحلیل میشود. هوشمندی مشتریان تابعی از ارزش های مشتریان و سهامداران است که در این میان قدرت مالی نقش تعیین کنندهای را در محیط های استراتژیک ایفا میکند. به عبارت دیگر، هوشمندی مشتریان به مبادلات مشتریان کنونی و بالقوه، ویژگیها و اطلاعاتی شخصی آنها و تبادل اطلاعات و دانش و تمایلات فزاینده جامعه هدف اشاره دارد.
در مجموع، میتوان گفت که میزان هوشمندی استراتژیک از نگاه کارکنان ستادی وزارت ورزش و جوانان در سازمان متبوعشان متوسط رو به بالاست. به عبارت دیگر، آنها اذعان داشتند که سطح هوشمندی استراتژیک در وزارت ورزش و جوانان در حد بالاتر از میانگین قرار دارد. همچنین، ابعاد درونسازمانی و برونسازمانی این متغیر و مؤلفههای وابسته به این ابعاد نیز در وزارت ورزش و جوان به درستی پیادهسازی میشود.
براین اساس به وزارت ورزش و جوانان پیشنهاد میشود این برنامه یعنی هوشمندی استراتژیک را در سایر سازمانهای وابسته به خود پیاده سازی کند، نقاط قوت و ضعف و منشأ آن را در زمینه هوشمندی استراتژیک شناسایی و تقویت نماید تا از این طریق تجزیه و تحلیل اطلاعات پیرامون خود را بهبود ببخشد و کارایی و اثربخشی خود را افزایش دهد.
منابع
- حسینی، سید یعقوب؛ سلیمیفرد، خداکرم و یدالهی، شهربانو. (1391). «طراحی مدلی برای اندازهگیری هوشمندی استراتژیک سازمانی و اندازهگیری میزان آن در بین شرکتهای استفاده کننده از نرمافزارهای هوشمندی کسب و کار در ایران». پژوهشهای مدیریت منابع انسانی. دوره 2، شماره 1، صص: 21-43.
- فرید فتحی، اکبر. (1397). «اولویتبندی عوامل مؤثر بر هوشمندی استراتژیک در سازمانهای ورزشی با استفاده از روش AHP Fuzzy». همایش بین المللی پژوهشگاه تربیت بدنی، تهران.
- Basile, G., Kaufmann, H. R., & Savastano, M. (2018). “Revisiting complexity theory to achieve strategic intelligence”. International Journal of Foresight and Innovation Policy, 13(1-2), 57-70.
- Barnes, A. (2019). “A confusion, not a system: the organizational evolution of strategic intelligence assessment in Canada, 1943 to 2003”. Intelligence and National Security, 34(4), 464-479.
- Claudiu, C. S., Anderei, P., & Gabriela, P. M. (2011). “Internal environment analysis techniques”. Annals of Faculty of Economics, 1(2), 731-736.
- Coyne, J. W., & Bell, P. (2011). “Strategic intelligence in law enforcement: a review”. Journal of Policing, Intelligence and Counter Terrorism, 6(1), 23-39.
- Ding, L. (2009). “Analysis on the competitive intelligence in business management”. Second international symposium on information science and engineering (pp. 327-330). IEEE.
- Fleisher, C. S., & Bensoussan, B. E. (2015). Business and competitive analysis: effective application of new and classic methods. FT Press
- Esmaeili, M. R. (2014). “A Study on the effect of the strategic intelligence on decision making and strategic planning”. International Journal of Asian Social Science, 4(10), 1045-1061.
- Fornell, C., & Larcker, D. F. (1981). “Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error”. Journal of marketing research, 18(1), 39-50.
- Frishammar, J. (2002). “Characteristics in information processing approaches”. International Journal of Information Management, 22(2), 143-156.
- Global Intelligence Alliance. (2011). “Marketing Intelligence in Global Organizations: Survey Finding in 2011”. http://www.globalintelligence.com.
- Grigori, D., Casati, F., Castellanos, M., Dayal, U., Sayal, M., & Shan, M. C. (2004). “Business process intelligence”. Computers in industry, 53(3), 321-343.
- Hutchings, R. (2018). “The Future of Strategic Intelligence”. Fletcher Sec. Rev., 5, 26.
- Liebowitz, J. (2006). Strategic intelligence: business intelligence, competitive intelligence, and knowledge management. Auerbach Publications.
- Mandel, D. R., & Barnes, A. (2014). “Accuracy of forecasts in strategic intelligence”. Proceedings of the National Academy of Sciences, 111(30), 10984-10989.
- Mandel, D. (2019). “Systematic Monitoring of Forecasting Skill in Strategic Intelligence. Mandel, DR (accepted conditionally). Systematic monitoring of forecasting skill in strategic intelligence”. In DR Mandel (Ed.), Assessment and Communication of Uncertainty in Intelligence to Support Decision Making: Final Report of Research Task Group SAS-114. Brussels, Belgium: NATO Science an.
- Marchand, D. (2007). “Leveraging what your company really knows: a process view of strategic intelligence”. In managing strategic intelligence: techniques and technologies (pp. 1-13). IGI Global.
- Rausch, P., Sheta, A. F., & Ayesh, A. (Eds.). (2013). Business intelligence and performance management: theory, systems and industrial applications. Springer Science & Business Media.
- Sabrina, B., Laïd, B., & Jean-Luc, M. (2012). “Towards an Information Intelligence and knowledge Management Process in the Context of Information Technologies”. Journal of Organizational Knowledge Management, 2012, 1.
- Seitovirta, L. C. (2011). “The role of strategic intelligence services in corporate decision making”. Aalto University School of Economics.
- Technavio. (2015). Global Business Intelligence Tools Market 2011-2015. www.technavio.com.
- Tham, K. D. (2002). “Towards strategic intelligence with ontology based enterprise modelling and ABC”. Proceedings of the IBER Conference. Las Vegas, NV.
- Ullman, J. B., & Bentler, P. M. (2003). “Structural equation modelling”. Handbook of psychology, 607-634.
- Yadollah, A., Masome, B., Kamran, E., & Bahare, G. (2016). “Forecasts Indifference Organizational Departments of Youth and Sports Kermanshah Province through Strategic Intelligence Managers”. The Social Sciences, 11: 7088-7091.
- Zhang, X., Majid, S., & Foo, S. (2012). “Chapter 6 Environmental Scanning—An Emerging Discipline for LIS Education”. In Library and Information Science Trends and Research: Asia-Oceania (pp. 125-147). Emerald Group Publishing Limited.
)