Document Type : Original Article

Authors

1 university of Tehran

2 Tehran university

3 Tehran University

4 tehran university

Abstract

This research is aimed at analyzing the role of government in developing the use of green energy in sport facilities. The research is of exploratory mixed type. In qualitative part, meta-synthesis method was used for recognizing the dimensions of the government’s role on development of the use of renewable energy. In quantitative part, first the validity of the model was approved based on the experts’ survey and then, fitness of the model was checked by confirmatory factor analysis. In meta-synthesis phase, the studied population included the relevant theses and research papers (35 cases); in experts’ survey, the population included 7 experts of renewable energy area, and in factor analysis phase, the population included the mangers and experts of Renewable Energy Organization, managers of the companies working in the area of renewable energies, managers and experts of the Organization of Developing and Equipping Sport Facilities and subsidiary departments, and the experts of renewable energy area (676 people). In the first and second phases, sampling method was total population, and in factor analysis phase, the sampling was done by stratified method and 240 people were selected based on Morgan table. Meta-synthesis findings showed that government affects the development of the use of green energy in sport facilities through the political system, energy policies and strategies, its economic situation, governmental support, and the structure of the energy sector. Validity of the model was obtained as 0.893 by sigma counting method.

Keywords

 نقش دولت در توسعه بکارگیری انرژی تجدیدپذیر در اماکن ورزشی (یک مطالعه آمیخته اکتشافی با روش فراترکیب)

 

صمد گودرزی[1]

 قدرت الله باقری راغب[2]

 ابراهیم علیدوست قهفرخی[3]

 حمیدرضا یزدانی[4]

10.22034/SSYS.2022.788.1544

تاریخ دریافت مقاله: 27/2/1398

                                                                                 تاریخ پذیرش مقاله:26/4/1398

 

مقدمه

امروزه با تبدیل ورزش به پدیدة اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی خیلی مهم، بسیاری از مردم در جوامع مختلف به اهمیت ورزش در حفظ سلامتی، نشاط و شادابی، افزایش توانایی­های جسمی و روانی پی برده­اند و به ورزش­های تفریحی یا اوقات فراغت و عده­ای نیز به عنوان ورزشکار حرفه­ای به ورزش­های قهرمانی یا رقابتی می­پردازند. به طور حتم ورزش­های اوقات فراغت یا ورزش قهرمانی همه در اماکن و تأسیسات ورزشی انجام می­گیرند (جلالی فراهانی، 1390: 23).  این اماکن دارای مصرف انرژی بسیار بالایی هستند (پاناراس و همکاران[5]، 2019: 651)، به طوری که نیازهای انرژی مراکز ورزشی قابل مقایسه با دیگر استفاده­کننده­گان معمولی انرژی نظیر خانه­ها و ادارات نمی­باشد (نورد و همکاران[6]، 2015: 57). مصرف انرژی بیش از 30 درصد کل هزینه­های مربوط به اماکن ورزشی را شامل می­شود. این هزینه­ها مربوط به مصرف انرژی جهت گرمایش (آب و فضا) و انرژی الکتریکی (گرمای اماکن، سرما و تهویه) و روشنایی و تجهیزات می­باشد (گودرزی، 1397: 3). در عصر حاضر بیشترین میزان انرژی مورد استفاده کشورها از طریق منابع انرژی تجدیدناپذیر و سوخت­های فسیلی مانند زغال سنگ، نفت و گاز طبیعی تامین می­شود (نتونا و همکاران[7]، 2015: 3). اما استفاده از این سوخت­ها سبب انتشار گازهای آلاینده شده و به شدت منجر به آلودگی محیط زیست می­گردد. از سوی دیگر در سال­های اخیر میزان ذخیره این منابع انرژی رو به کاهش نهاده و حداکثر تا پایان قرن حاضر به اتمام خواهند رسید. از اینرو جهان در تکاپوی گذر از این تنگنای انرژی به منابع تجدید­پذیر چشم دوخته و در راستای تکوین و توسعه بهره­وری از آن به سرعت گام بر­می­دارد (نادری و محمودیان، 1395: 60). انرژی تجدیدپذیر به انواعی از انرژی گفته می­شود که بر خلاف انرژی­های تجدیدناپذیر قابلیت بازگشت مجدد را به طبیعت دارند (یو و همکاران[8]، 2019: 76). انرژی­های بادی، خورشیدی، زمین گرمایی، زیست توده، زیست سوخت، نیروی برق آبی از جمله این انرژی ها به شمار می روند (پافیفر و مولدر[9]، 2013: 289). استفاده از منابع انرژی تجدید­پذیر دارای اثرات متعددی در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی و سیاسی و زیست­محیطی می­باشد (بوهلمن و همکاران[10]، 2019: 834). انرژی تجدیدپذیر یک عامل مهم برای ایجاد توسعه پایدار است (گامیفی و همکاران[11]، 2018: 81). پیش­بینی می­شود سهم انرژی تجدید شدنی برای نیازهای انرژی جهان در سال 2070 تا سطح 60 درصد افزایش می­یابد. از اینرو، درک انرژی تجدیدشدنی در همه بخش­های جامعه برای دستیابی به هدف کاهش تقاضای ما برای سوخت­های فسیلی مهم است. این مساله یک مساله جهانی است و شامل هر بخش تجاری از جمله ورزش می باشد که باید به عنوان یک اولویت مدیریتی در نظر گرفته شود (چارد و مالن[12]، 2013: 5123). در سطح بین­المللی توسعه پایدار و محیط زیست به شدت از سوی کمیته بین­المللی المپیک به عنوان مهم­ترین سازمان ورزشی دنیا مورد توجه قرار گرفته است (جلالی فراهانی، 1390: 78). به طوری که ملاحظات زیست محیطی و تعهدات حفاظت از آن، از ملاکهای مهم اعطای امتیاز میزبانی به شهرهای داوطلب برگزاری بازیهای المپیک قرار گرفته است (جلالی فراهانی، 1390: 79). از اینرو کمیته بازی­های المپیک 2020 توکیو متعهد شده است تا با همکاری مقامات شهری توکیو بازی­ها را طوری مدیریت کنند که توسعه پایدار تضمین شود (فام[13]، 2015: 9). به این منظور آنها استفاده از منابع انرژی تجدید­پذیر در امکان ورزشی مربوط به بازی­ها را توسعه داده­اند تا مقدار کمتری دی اکسید کربن منتشر شود (فام، 2015: 9). یکی دیگر از، هزاران نتیجه مثبتی که با توسعه بکارگیری انرژی تجدید­پذیر در اماکن ورزشی می توانند رخ دهند برندسازی و افزایش شهرت آن مجموعه ورزشی است (چارد و مالن، 2013: 5129). انرژی خورشیدی، بادی، زیست توده و زمین­گرمایی از منابع انرژی تجدیدپذیر هستند که می­توانند به منظور تامین انرژی در اماکن ورزشی مورد استفاده قرار گیرند (کالیز و همکاران[14]، 2018: 2182). امروزه بیشتر کشورهای اروپایی از انرژی سبز و تجدید­پذیر در اماکن ورزشی خود استفاده می­کنند (اسمالدز[15]، 2006: 17). اما در ایران با وجود اینکه پتانسیل منابع تجدیدپذیر بسیار زیاد است، تاکنون به نحو شایسته­ای مورد بهر­ه برداری قرار نگرفته است و اماکن ورزشی نیز هنوز به شکل سنتی مدیریت می­شوند و علیرغم بخشنامه وزارت ورزش و جوانان مبنی بر استفاده از انرژی­های سبز و تجدیدپذیر در اماکن ورزشی، این نوع انرژی هیچ جایگاهی در تامین انرژی مورد نیاز آنها ندارد. این در حالی است که  تعداد 22617 مکان ورزشی فعال در کشور وجود دارد و هر روزه در اماکن ورزشی انرژی به صورت میلیون کالری مصرف می­شود. به خصوص با اجرای طرح ملی هدفمند­سازی یارانه­ها، اجرای این اقدامات برای ادامه حیات اماکن ورزشی ضروری می­باشد (میرزاحسینی، 1390: 36). موانع مختلفی وجود دارد که مانع توسعه بکارگیری انرژی تجدیدپذیر در کشور و اماکن ورزشی می­شود که در پژوهش­های مختلف به بررسی آن­ها پرداخته شده است. جعفری (1395) موانع شناختی، موانع مدیریتی، موانع سیاسی، موانع فرهنگی، موانع اجرایی، موانع محیطی و موانع اقتصادی  را از مهم­ترین موانع طراحی و ساخت اماکن ورزشی سبز برشمردند. دیتریش و ملویل[16] (2011) در پژوهش خود دریافتند که موانع بازار و عدم آشنایی مدیران و مالکان اماکن ورزشی، سرمایه­گذاری در انرژی تجدیدپذیر در اماکن ورزشی را محدود کرده­اند. چارد و مالن (2013) نداشتن استراتژی و برنامه خاص را از مهم­ترین موانع بکارگیری انرژی سبز در اماکن ورزشی کانادا برشمردند.  چارنی و همکاران[17] (2015) در پژوهش خود به این نتیجه رسیدند که هزینه نصب و راه­اندازی پنل­های خورشیدی و مدت زمان بازگشت سرمایه عامل تعیین کننده­ای برای استفاده در اماکن ورزشی خواهد بود. برای توسعه بکارگیری انرژی سبز در اماکن ورزشی باید بر این موانع غلبه کرد. رسیدگی به تعدادی از این موانع، مستلزم مداخله دولت خواهد بود (وایت و همکاران[18]، 2013: 101). به طور کلی توسعه انرژی تجدیدپذیر یک چالش سیاسی است و بدون مداخله دولت امکانپذیر نخواهد بود (برک و همکاران[19]، 2018: 83). اما تا کنون پژوهشی تجربی به مطالعه تاثیرگذاری ابعاد مختلف نقش دولت در توسعه بکارگیری انرژی تجدیدپذیر در کشور به طور عام و در اماکن ورزشی به طور خاص نپرداخته است این در حالی است که اکثر اماکن ورزشی کشور دولتی هستند. لذا محقق به دنبال شناسایی و مدلسازی ابعاد، مولفه­ها و شاخص­های نقش دولت در توسعه بکارگیری انرژی تجدیدپذیر در اماکن ورزشی ایران است و می­خواهد به این سوال پاسخ دهد که دولت چگونه و از چه طرقی بر توسعه انرژی­های تجدیدپذیر در اماکن ورزشی اثرگذار است؟

روش­شناسی پژوهش

روش کار در این پژوهش آمیخته اکتشافی بود. بر این اساس تحقیق در دو بخش کیفی و کمی انجام گردید. در بخش کیفی با توجه به جدید بودن موضوع و کمبود آشنایی جامع هدف، از روش فراترکیب[20] با رویکرد ساندلوسکی و باروسو[21] که شامل هفت مرحله است و در شکل 1 نشان داده شده است، به منظور شناسایی ابعاد نقش دولت بر توسعه بکارگیری انرژی تجدیدپذیر استفاده شده است. در بخش کمی ابتدا با طراحی پرسشنامه خبره و نطرسنجی از خبرگان روایی مدل تائید و سپس با استفاده از ابعاد و شاخص­های به دست آمده در مرحله فراترکیب پرسشنامه طراحی شد و از طریق تحلیل عاملی تائیدی به بررسی برازش مدل در جامعه مورد بررسی (اماکن ورزشی) پرداخت. در مرحله کیفی (فراترکیب) جامعه مورد بررسی در این پژوهش کتب، اسناد و مقالات پژوهشی با موضوع عوامل موثر بر توسعه بکارگیری انرژی تجدیدپذیر (با تاکید بر عوامل دولتی) است که پس از چند مرحله غربالگری 35 مورد وارد فرآیند فراترکیب شد. جامعه آماری در گام اول مرحله کمی (نظرسنجی خبرگان) 7 نفر از خبرگان دانشگاهی صاحب نظر در حوزه مدیریت انرژی و انرژی تجدیدپذیر بود و در گام دوم مرحله کمی (تحلیل عاملی تائیدی)، جامعه آماری شامل مدیران و کارشناسان سازمان انرژی­های نو ایران (296 نفر)، مدیران شرکت­های فعال در این حوزه (163 نفر)، مدیران و کارشناسان شرکت توسعه و تجهیز اماکن ورزشی و واحدهای تابعه (194 نفر) و خبرگان دانشگاهی صاحب نظر در در حوزه مدیریت انرژی و انرژی تجدیدپذیر (23 نفر) بودند که در مجموع 676 نفر شدند. روش نمونه­گیری در مرحله اول و دوم تمام­شمار و در مرحله تحلیل عاملی تائیدی طبقه­ای بود که بر اساس جدول مورگان حجم نمونه­ای برابر با 240 نفر انتخاب شد با توجه احتمال عدم دریافت پرسشنامه های سالم و کامل تعداد 300 پرسشنامه توزیع گردید که در نهایت 211 پرسشنامه جمع آوری شده و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. برای حصول اطمینان از روایی محتوایی و ظاهری پرسشنامه، ویرایش اولیه آن مورد بررسی متخصصان و صاحب‌نظران در این زمینه قرار گرفت و با توجه به نظرات و پیشنهادهای آن‌ها اصلاحات لازم بر روی سنجه‌ها انجام شد و پس از تأیید مورد استفاده قرار گرفت. پایایی آن نیز در یک مطالعه مقدماتی و از طریق آلفای کرونباخ 87/0 به دست آمد. برای تجزیه و تحلیل داده­ها در فراترکیب ابتدا کدهای نهایی انتخاب شد و سپس به مفاهیم و مقوله­ها دسته­بندی شد، در نظرسنجی خبرگان برای تائید روایی مدل از روش سیگمای شمارشی استفاده شد و در آخر جهت اعتبار سنجی مدل در جامعه مورد بررسی از تحلیل عاملی مرتبه دوم  با استفاده از نرم­افزار لیزرل[22] نسخه 80/8 استفاده شد.

 

شکل 1: گام­های فراترکیب سندلوسکی و باروسو

یافته­های پژوهش

یافته­های پژوهش در دو بخش کیفی (فراترکیب) و کمی (نظرسنجی خبرگان و تحلیل عاملی تائیدی)  قابل ارائه است. نخستین گام در فراترکیب تنظیم پرسش­های پژوهش است. سوال پژوهش حاضر شناسایی ابعاد، مولفه­ها و شاخص­های نقش دولت بر توسعه بکارگیری انرژی سبز در اماکن ورزشی است. گام دوم و سوم بررسی نظام­مند متون و مقالات مرتبط است. در این پژوهش محقق با استفاده از جستجوی سیستماتیک واژگان کلیدی مرتبط  فارسی (انرژی سبز، انرژی تجدیدپذیر، انرژی خورشیدی، انرژی بادی، انرژی بیوماس، فتوولتاییک) و لاتین (Green Energy, Renewable Energy, Solar Energy, Wind Energy, Biomass Energy, Photovoltaics) در پایگاهای علمی که دانشگاه تهران اشتراک آن را دارد، به بررسی متون پرداخت. علاوه بر این جهت تکمیل جستجو از google scholar نیز استفاده شد، که در مجموع 237 مقاله یافت شد که در طول چند مرحله غربالگری مقالاتی که با اهداف پژوهش همخوانی نداشتند از فرآیند پژوهش خارج شدند و 36 مقاله و پایان نامه انتخاب شد. در گام بعدی به منظور حذف مقالات بی کیفیت، محقق کیفیت روش­شناختی مطالعات را با برنامه مهارت های ارزیابی حیاتی[23] ارزیابی کرد. برنامه مهارت های ارزیابی حیاتی با 10 سوالی که بر اهداف تحقیق، منطق روش، طرح تحقیق، روش نمونه برداری، جمع آوری داده­ها، انعکاس پذیری که شامل رابطه بین محقق و شرکت کنندگان می باشد، ملاحظات اخلاقی، دقت تجزیه و تحلیل داده­ها، بیان واضح و روشن یافته­ها و ارزش تحقیق تمرکز دارد به محقق کمک می­کند تا دقت، اعتبار، و اهمیت مطالعات کیفی تحقیق را مشخص کند. در این مرحله محقق به هر کدام از این سوالات یک امتیاز کمی بین 1 تا 5 می­دهد و سپس مقالاتی که مجموع امتیاز آن­ها زیر 30 می­باشد را حذف می­کند. که در طی این مرحله یک مقاله حذف و 35 مقاله وارد فرآیند تجزیه و تحلیل شدند.  گام چهارم محقق عوامل دولتی موثر بر توسعه بکارگیری انرژی تجدیدپذیر در 35 مقاله باقیمانده را استخراج کرد که 137 مورد بود، که با توجه به تکرار بعضی از عوامل در چندین مقاله و با واژه­های متفاوت آن­ها را در 26 کد نهایی خلاصه کرد. در مرحله پنجم محقق عوامل (کدها) ارائه شده در مرحله قبل که به صورت کدهای نهایی بیان شده بود را دسته­بندی می­کند. به این صورت که تمامی عواملی که از نظر مفهوم در یک دسته قرار می­گیرند را با هم دسته­بندی می­نماید تا مفاهیم شکل گیرد. در این پژوهش محقق 26 کد نهایی را در 5 مفهوم دسته­بندی کرد. بعد از ایجاد مفاهیم، مفاهیم شبیه به هم مقوله­ها را می­سازند. در این پژوهش تمام 5 مفهوم ایجاد شده در مرحله قبل در مقوله عوامل دولتی قرار گرفتند.  گام ششم کنترل کیفیت پژوهش است که محقق به منظور سنجش پایایی چارچوب طراحی شده نهایی از شاخص کاپا[24] استفاده کرد. بدین  طریق که، شخص دیگری از خبرگان بدون اطلاع از نحوه ادغام کدها و مفاهیم ایجاد شده توسط پژوهشگر، اقدام به دسته­بندی کدها به مفاهیم کرده است. سپس مفاهیم ارایه شده توسط پژوهشگر با مفاهیم ارایه شده توسط این فرد مقایسه شد. در نهایت با توجه به تعداد مفاهیم ایجاد شده مشابه و مفاهیم ایجاد شده متفاوت، شاخص کاپا محاسبه شد. نحوة محاسبه این شاخص به صورت رابطه 1 می باشد:

 

محقق کدها را در 5 مفهوم دسته­بندی کرده بود و خبره دیگر کدها را در 6 مفهوم دسته­بندی کرد که 5 مفهوم آن شبیه مفاهیم پژوهشگر بود. نتایج در جدول 1 آورده شده است.

جدول 1: نتایج دسته­بندی پژوهشگر و خبره دیگر

نظر محقق

 

مجموع

خیر

بله

6

1B=

5A=

بله

نظر شخص دیگر

0

0D=

0C=

خیر

6

1

5

مجموع

 

 

 

 

 

مقدار K محاسبه شده برابر 833/0 است که دارای وضعیت توافق معتبر می­باشد. گام هفتم ارائه نتایج است که می­توان مدلی طراحی کرد، چارچوبی ارائه نمود و یا نتایج را در جدولی به همون صورت ارائه کرد. که نتایج فراترکیب در جدول 2 و مدل ارائه شده در شکل 2 آورده شده است:

جدول 2: نتایج فراترکیب

مفاهیم

کدهای نهایی

سیستم سیاسی

تعهد و حمایت دولت و تصمیم گیرندگان سیاسی از منافع انرژی تجدیدپذیر

پاسخگویی دولت در زمینه محیط زیست

نوع حکومت

منافع دولت مستقر به حفظ وضعیت موجود

دولت مرکزی قوی

آگاهی دولت و تصمیم گیرندگان سیاسی از منافع انرژی تجدیدپذیر

فعالیت گروه­های سیاسی و فعال در انرژی تجدیدپذیر

سیاست­ها و راهبردهای انرژی

تصویب و ابلاغ سند راهبردی ملی انرژی تجدیدپذیر

سیاست­های انرژی دولت

ثبات سیاست­های انرژی دولت

پایداری راهبرد انرژی تجدیدپذیر

وضعیت اقتصادی کشور

درآمد ملی

پایداری اقتصادی

محیط اقتصاد کلان مناسب

حمایت دولت

تخصیص منابع مالی از طریق اخذ عوارض

مشوق­های مالی

هدفمندسازی یارانه­ها

مشوق­های سرمایه ای

حق بیمه برای تجهیزات داخلی

نرخ بهره بانکی

افزایش قیمت خرید تضمینی برق تجدیدپذیر

موافقت نامه خرید برق تضمینی برق

تخصیص منابع مالی صندوق توسعه ملی به این صنعت

ساختار بخش انرژی

قدرت سازمان­ها و موسسات مسئول

همراستایی ساختار سیاست­گذاری و اجرایی انرژی تجدیدپذیر

سهولت مراحل اداری صدور مجوز

 

 

شکل 2: مدل برخاسته از پژوهش

روایی مدل حاضر  از طریق نظرسنجی خبرگان به دست آمد. برای محاسبه مقدار روایی از روش سیگمای شمارشی استفاده شده است که توسط رابطه (2) محاسبه می­شود.

 

در این روش ابتدا به هر گزینه وزن (X) مناسب می­دهیم. این وزن­ها عبارتند از: کاملا موافق=1، موافق= 75/0، بی نظر= 5/0، مخالف= 25/0 و کاملا مخالف= 0. سپس فراوانی (F) هر گزینه را که برابر با مجموع پاسخ­های داده شده برای هر یک از آن­هاست محاسبه نموده و با ضرب این مقدار در وزن هر گزینه میزان فراوانی نسبی (P(X)) هر گزینه محاسبه می­شود. در نهایت با محاسبه مجموع این مقدار عدد روایی به دست می­آید. محاسبه میزان روایی مدل با استفاده از نظرسنجی خبرگان و به وسیله پرسشنامه با 26 سوال و ارزیابی 7 خبره در جدول 3 نشان داده شده است:

جدول 3: نتایج نظرسنجی خبرگان برای روایی مدل نهایی

متغیر زمانی

X

(وزن)

F

(فراوانی)

P(X)

(فراوانی نسبی)

XP(X)

کاملا نامناسب

0

2

0109/0

0

نامناسب

25/0

3

0164/0

0041/0

تا حدی مناسب

5/0

13

0714/0

0357/0

مناسب

75/0

33

181/0

135/0

کاملا مناسب

1

131

719/0

719/0

جمع

 

182

 

8938/0

با توجه به نتایج جدول 3 ملاحظه می­شود که مقدار روایی برابر با 8938/0 شده است و نشان دهنده این است که مدل ارائه شده میزان روایی مناسبی دارد. یکی از پیش‌آمدهای انجام تحلیل آماری برای انجام تحلیل عاملی، بررسی نرمال بودن توزیع‌های متغیر داده‌ها است، چرا که در این پژوهش از روش بیشینه درست نمایی برای برآورد پارامترها استفاده شده و این روش بر پیش‌فرض نرمال بودن چند متغیره داده‌ها استوار است؛ بنابراین قبل از ارائه مدل ابتدا وضعیت نرمال بودن داده‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد. نتایج بررسی نرمال بودن متغیرها در جدول 4 آمده است.

جدول 4: آمار توصیفی و استنباطی متغیرهای تحقیق

متغیر

چولگی

کشیدگی

میانگین

انحراف معیار

مقدار t مشاهده‌شده

سیستم سیاسی

109/1-

165/1

790/3

716/0

74/13

سیاست­ها و راهبردهای انرژی

085/1-

981/1

886/3

694/0

55/9

وضعیت اقتصادی کشور

931/0-

312/1

018/4

706/0

37/13

حمایت دولت

485/1-

847/2-

188/4

564/0

85/12

ساختار بخش انرژی

457/1-

439/1

845/3

/689/0

73/27

همان‌طور که از جدول 4 استنباط می­شود تمامی متغیر­ها از توزیع مناسبی برخوردارند و میانگین تمامی متغیر­ها حول عدد 3 می­باشد، از طرف دیگر برای داده­های نرمال، کشیدگی کمتر از 7 و چولگی بین 3+ و 3- باشد که با توجه به داده­های فوق نشانگر نرمال بودن تمامی متغیرهاست.

 پس از اطمینان از نرمال بودن توزیع متغیرها با نرم‌افزار لیزرل نسخه 80/8 و با بهره‌گیری از تحلیل عاملی تأییدی مرتبه دوم به بررسی برازش مدل در جامعه هدف پرداخته شد. شاخص­های برازش مدل در جدول 5 آمده است:

جدول 5: نتایج برازش مدل

شاخص

GFI

NFI

IFI

CFI

X2/df

RMSEA

آستانه پذیریش

9/0<

9/0<

9/0<

9/0<

3 >

10/0>

مقدار

90/0

92/0

96/0

96/0

568/1

061/0

همانطور که در جدول 5 آورده شده است، نسبت کای دو بر درجه آزدای برابر 568/1 و کوچکتر از مقدار مجاز 3 می­باشد. همچنین RMSEA برابر با 061/0 و کوچکتر از 10/0 می­باشد. به طور کلی مقدار شاخص­های تناسب حاکی از برازش مناسب مدل است.

شکل 3 و 4 خروجی لیزرل را در حالت ضرایب استاندارد و اعداد معناداری نشان می­دهد.

 

شکل 3: ضرایب استاندارد مدل

 

 

شکل 4: اعداد معناداری مدل

خلاصه بارهای عاملی و مقدار t مفاهیم مختلف مقوله­ها در جدول 6 آورده شده است:

جدول 6: نتایج تحلیل عاملی

متغیرهای پنهان

متغیرهای مشاهده شده

بار عاملی

آماره t-value

سطح معناداری

سیستم سیاسی

حمایت دولت و تصمیم گیرندگان سیاسی از منافع انرژی تجدیدپذیر

84/0

 

001/0

پاسخگویی دولت در زمینه محیط زیست

89/0

91/16

001/0

نوع حکومت

56/0

64/8

001/0

منافع دولت مستقر به حفظ وضعیت موجود

75/0

78/12

001/0

دولت مرکزی قوی

92/0

21/18

001/0

آگاهی دولت و تصمیم گیرندگان سیاسی از منافع انرژی تجدیدپذیر

88/0

48/16

001/0

فعالیت گروه­های سیاسی و فعال در انرژی تجدیدپذیر

68/0

07/11

001/0

سیاست­ها و راهبردهای انرژی

تصویب و ابلاغ سند راهبردی ملی انرژی تجدیدپذیر

70/0

 

001/0

سیاست­های انرژی دولت

82/0

88/8

001/0

ثبات سیاست­های انرژی دولت

65/0

98/7

001/0

پایداری راهبرد انرژی تجدیدپذیر

54/0

77/6

001/0

وضعیت اقتصادی کشور

درآمد ملی

72/0

 

001/0

پایداری اقتصادی

77/0

82/9

001/0

محیط اقتصاد کلان مناسب

84/0

19/10

001/0

حمایت دولت

تخصیص منابع مالی از طریق اخذ عوارض

85/0

 

001/0

مشوق­های مالی

92/0

48/18

001/0

هدفمندسازی یارانه­ها

85/0

87/15

001/0

مشوق­های سرمایه ای

85/0

17/16

001/0

حق بیمه برای تجهیزات داخلی

59/0

44/9

001/0

نرخ بهره بانکی

88/0

05/17

001/0

افزایش قیمت خرید تضمینی برق تجدیدپذیر

78/0

94/12

001/0

موافقت نامه خرید برق تضمینی برق

81/0

73/14

001/0

تخصیص منابع مالی صندوق توسعه ملی به این صنعت

78/0

85/13

001/0

ساختار بخش انرژی

قدرت سازمان­ها و موسسات مسئول

75/0

 

001/0

همراستایی ساختار سیاست­گذاری و اجرایی انرژی تجدیدپذیر

83/0

47/9

001/0

سهولت مراحل اداری صدور مجوز

71/0

12/9

001/0

 

همان گونه که در شکل 3 و 4 و جدول 6 مشاهده می­شود دولت مرکزی قوی، پاسخگویی دولت در زمینه محیط زیست، آگاهی دولت و تصمیم­گیرندگان از منابع انرژی تجدیدپذیر، سیاست­های انرژی دولت، محیط اقتصادی کلان مناسب، مشوق­های مالی، نرخ بهره بانکی، هدفمندسازی ­یارانه­ها، موافقت­نامه­های خرید تضمینی برق تجدیدپذیر و همراستایی ساختار سیاست­گذاری و اجرایی انرژی تجدیدپذیر دارای بیشترین بار عاملی هستند و بالطبع بیشترین اهمیت و نقش را در توسعه بکارگیری انرژی سبز در اماکن ورزشی دارند و باید به آنها توجه ویژه داشت. تمامی مقادیر t نیز خارج از بازه ی 1.96 و 1.96- می باشند که حاکی از معنی دار بودن در سطح اطمینان 95 % می باشد.

بحث و نتیجه­گیری

هدف از این تحقیق بررسی نقش دولت بر توسعه بکارگیری انرژی تجدیدپذیر در اماکن ورزشی ایران بود. که به روش آمیخته اکتشافی انجام شد. در بخش کیفی با استفاده از فراترکیب عوامل دولتی موثر بر توسعه بکارگیری انرژی تجدیدپذیر در اماکن ورزشی (سیستم سیاسی، سیاست­ها و راهبردهای انرژی، وضعیت اقتصادی دولت، حمایت دولت و ساختار بخش انرژی) شناسایی گردید. در بخش کمی ابتدا با نطرسنجی خبرگان روایی مدل و سپس با استفاده از تحلیل عاملی تائیدی برازش مدل مورد تائید قرار گرفت. در ادامه به بررسی هر کدام از ابعاد نقش دولت در توسعه بکارگیری انرژی تجدیدپذیر در اماکن ورزشی پرداخته می­شود. بی شک محیط سیاسی هر کشوری یکی از عوامل موثر بر توسعه بکارگیری هر فناوری است. در تحقیقات الهی و همکاران (1394)، معادی رودسری و همکاران (1396)، وستن­هگن و بیلهرز[25] (2006)، سیلوا[26] (2008)، آداچی[27] (2009)، مینارد[28] (2010)، برنز و همکاران[29] (2013)، انصاری و همکاران[30] (2013)، دارمانی و همکاران[31] (2014)، هویبرشت و مرتنس[32] (2014)، لوترا و همکاران[33] (2015)، یون و سیم[34] (2015)، انگلکن و همکاران[35] (2016) و کان ستر و همکاران (2018) به تاثیر سیستم سیاسی کشور بر توسعه فناوری انرژی تجدیدپذیر اشاره کرده است. با سیاست­های داخلی و خارجی دولت و تعامل آن با کشورهای دیگر و تعهد به موافقت­نامه­های بین­المللی که در حمایت و بکارگیری انرژی سبز و تجدیدپذیر و حفاظت از محیط زیست که در سازمان­های ورزشی و غیر ورزشی بین­المللی منعقد شده است می­تواند از آژانس­ها، سازمان­های ورزشی و غیر ورزشی و بانک­های بین­المللی مروج انرژی تجدیدپذیر خدمات دریافت کند و اینگونه زمینه لازم را برای توسعه این فناوری در کشور و اماکن ورزشی فراهم آورند. همچنین برای انتقال تکنولوژی و خرید فناوری­های روز انرژی تجدیدپذیر برای استفاده در اماکن ورزشی نیازمند تعامل با محیط بین­المللی هستیم. انتقال فناوری روز که بی شک از پیشرفته­ترین فناوری­های موجود در این حوزه برای استفاده در اماکن ورزشی در جهان هستند نیز سبب بهبود کارایی و رضایت مدیران و استفاده کننده­گان می­شود و تمایل به استفاده از آن را در اماکن ورزشی افزایش می­دهد. آشناییسیاست­گذاران و مدیران عالی ورزش و اماکن ورزشی کشور از انرژی سبز و تجدیدپذیر و مزایای آن یکی دیگر از عوامل موثر بر توسعه بکارگیری این فناوری در اماکن ورزشی است. آشنایی این افراد با انرژی تجدیدپذیر و ضرورت و اهمیت آن باعث می­شود تا حمایت بیشتری از این فناوری شود و قوانین و مقرراتی در حمایت از توسعه بکارگیری آن  چه در سطح ملی و چه در سطح اماکن ورزشی تصویب شود. ثبات سیاسی و قدرت دولت مرکزی یکی دیگر از عوامل موثر برای توسعه بکارگیری فناوری­های انرژی­های تجدیدپذیر می­باشد. زیرا قدرت و ثبات سیاسی دولت­ها ضامن اجرایی شدن سیاست­ها و قانون و مقررات آنان در زمینه بکارگیری هر فناوری نوین است. سیاست­های انرژی کشور یکی دیگر از عوامل بسیار مهم در توسعه بکارگیری انرژی تجدیدپذیر در اماکن ورزشی است. تحقیقات دولال و همکاران[36] (2013)، هیسکانن و ماتسوشس[37] (2017)، برنز و همکاران (2013)، بونک[38] (2014)، لی و همکاران[39] (2015)، ایکیهمبا و همکاران[40] (2017)، لوسی[41] (2011)، انصاری و همکاران (2013)، دارمانی و همکاران (2014)، حافظ­نیا و همکاران[42] (2017) و یاقوت و همکاران[43] (2016) به اهمیت سیاست­های انرژی دولت در توسعه انرژی تجدیدپذیر اشاره شده است. سیاست انرژی شیوه ای است که دولت تصمیم گرفته است  به مسائل مربوط به توسعه انرژی از جمله تولید، توزیع و مصرف انرژی بپردازد. وجود یک سیاست انرژی روشن و با ثبات که از انرژی تجدیدپذیر حمایت می­کند یک شرط لازم برای توسعه آن است. این سیاست باید تمام تلاش­های سازمان­های مختلف مسئول را مدنظر قرار دهد. زیرا این نوع انرژی بر خلاف انرژی فسیلی نیاز به سرمایه­گذاری اولیه زیادی دارد و دیر بازده است و باید تا زمانی که به بازدهی مطلوب برسد مورد حمایت قرار گیرد. بنابراین حمایتی بودن و ثبات سیاست­های انرژی با فراهم کردن چشم­انداز آینده انرژی کشور و هماهنگ کردن سازمان­های متفاوت مسئول و تصویب سیاست­ها و قوانین و مقررات نقش مهمی در توسعه بکارگیری این فناوری در کلیه ساختمان­ها به خصوص اماکن ورزشی ایفا می­کند. شرایط اقتصادی کشور یکی دیگر از عوامل موثر بر توسعه انرژی تجدیدپذیر در اماکن ورزشی است. در تحقیقات بونک (2014)، کان ستر و همکاران (2018)، کلودیا (2014)، دارمانی و همکاران (2014) و سیتارامان و همکاران[44] (2016) به اهمیت وضعیت اقتصادی کشور در توسعه انرژی تجدیدپذیر اشاره شده است. راه­اندازی و نصب تجهیزات مورد نیاز این نوع انرژی در اماکن ورزشی هزینه زیادی دارد، وجود شرایط کارآمد اقتصادی باعث می­شود که بتوانیم تجهیزات مورد نیاز را با بهترین کیفیت، ارزانتر به دست مصرف­کننده برسانیم و اینگونه بر جنبه­های منفی اقتصادی که در راه توسعه بکارگیری آن در اماکن ورزشی وجود دارد غلبه کنیم. حمایت دولت یکی دیگر از عومل اثرگذار بر توسعه بکارگیری انرژی تجدیدپذیر در اماکن ورزشی می­باشد. در تحقیقات معادی­رودسری و همکاران (1396)، لوسی (2011)،  دولال و همکاران (2013)، سیلوا (2008)، دفاریا[45] (2017)، کیارا[46] (2013)، آداچی (2009)، ازکان[47] (2014)، پینولی[48] (2001)، کان ستر و همکاران (2018)، هوانگ و همکاران[49] (2013)، مارتین و رایس[50] (2012)، روسو و کافاروف[51] (2015) و کلودیا (2014)  به اهمیت حمایت­های دولت در توسعه انرژی تجدیدپذیر اشاره شده است. به طور کلی، عدم حمایت دولت باعث می­شود توسعه و انتشار این فناوری به علت هزینه­های بالای سرمایه اولیه امکانپذیر نباشد. این حمایت می­تواند هم به صورت پولی نظیر مشوق­های مالی، مشوق های سرمایه­ای، هدفمند کردن یارانه­های انرژی در حمایت از انرژی تجدیدپذیر و دادن وام کم بهره باشد و هم می­تواند غیر پولی نظیر  بیمه کردن تجهیزات آنان باشد که می­تواند در توسعه بکارگیری آن در اماکن ورزشی موثر باشد. یکی دیگر از عواملی که در سطح ملی بر توسعه بکارگیری انرژی تجدیدپذیر اثر می­گذارد ساختار بخش انرژی کشور است. در تحقیقات معادی­رودسری و همکاران (1396)، امیرفدایی و همکاران (1389)، لوسی (2011)، برنز و همکاران (2013)،  ازکان (2014)، ایکیهمبا و همکاران (2017)، لوکاس و همکاران[52] (2017)، کاراتایف و همکاران[53] (2016) و کنفاک و همکاران[54] (2017)، به اهمیت ساختار بخش انرژی در توسعه انرژی تجدیدپذیر اشاره شده است. به طور کلی سازمان­های مسئول در توسعه بکارگیری انرژی تجدیدپذیر نقش اساسی ایفا می­کنند. میزان قدرتی که این سازمان­ها از لحاظ قانونی، مادی و تجربی دارند و نیز مشخص بودن وظایف هر کدام از آن­ها از فاکتورهای مهم در توسعه و همچنین اجرای سیاست­های انرژی است. از سوی دیگر رویه­های اداری کسل کننده که در تصویب پروژه­های انرژی تجدیدپذیر دخالت دارند نیز از توسعه این فناوری در اماکن ورزشی جلوگیری می­کنند. به طور کلی می­توان نتیجه گرفت که نقش دولت در توسعه بکارگیری انرژی تجدیدپذیر در اماکن ورزشی یک نقش سیاست­گذاری و حمایتی است. دولت باید با ایجاد محیط سیاسی مناسب که زمینه استفاده از خدمات بانک­ها و سازمان­های بین­المللی مروج انرژی تجدیدپذیر و انتقال فناوری­های کارآمد به کشور را فراهم می­سازد، در کنار ایجاد محیط اقتصادی مناسب، باعث تاسیس زیرساخت­ها و دسترسی آسان به فناوری­های انرژی تجدیدپذیر با کیفیت با قیمت مناسب می­شود. سپس چشم­انداز و سیاست انرژی کشور بر مبنای حمایت آشکار از افزایش مصرف انرژی تجدیدپذیر و کاهش سوخت فسیلی طراحی و قوانین و مقررات حمایتی متفاوتی () در سازمان­های مختلف تصویب کند. در نهایت جهت ایفای هر چه بهتر نقش سیاست­گذاری و حمایتی دولت در توسعه بکارگیری انرژی تجدیدپذیر نیازمند آشنایی سیاستگذارن و مدیران ارشد کشور و اماکن ورزشی از انرژی تجدیدپذیر و مزایای آن و لزوم استفاده از این نوع انرژی در اماکن ورزشی است. بنابراین پیشنهاد می­شود که با برگزاری جلسات با سیاستمداران و مدیران مسئول و کنگره­ها و تهیه برنامه­هایی درباره اهمیت و لزوم استفاده از انرژی تجدیدپذیر در اماکن ورزشی به توجیه و آگاه­سازی مدیران همت گماشت تا مدیران با سیاست­گذاری و قانون­گذاری از توسعه بکارگیری انرژی تجدیدپذیر در اماکن ورزشی به طرق مختلف حمایت کنند.

 

  • منابع

    • اللهی، شعبان؛ غریبی، جلیل؛ مجیدپور، مهدی و انواری رستمی، علی اصغر. (1394). «مسیر فناوری­های انرژی تجدیدپذیر: رویکرد نظریه­سازی بنیادی». نشریه علمی پژوهشی مدیریت نوآوری. سال 4، شماره 2، صص 23-56.
    • جعفری، سعید. (1395). «بررسی موانع طراحی و ساخت اماکن ورزشی سبز از دیدگاه کارشناسان». پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، دانشکده تربیت­بدنی و علوم ورزشی.
    • جلالی فراهانی، مجید. (1390). مدیریت اماکن، تاسیسات و تجهیزات ورزشی. تهران. چاپ دوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران
    • شعبانی مقدم، کیوان؛ یوسفی، بهرام و احمدی، عبدالحمید. (1394). ورزش و محیط زیست. چاپ اول، تهران: سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی
    • فدایی امیر، داود؛ شمس اسفندآبادی، زهرا و عباسی، آزاده. (1389). «بررسی علل عدم تحقق اهداف کشور در بخش انرژی­های تجدیدپذیر در برنامه چهارم توسعه». نشریه انرژی ایران. دوره 13، شماره 2، صص 23-34.
    • گودرزی، صمد. (1397). «طراحی و اعتبارسنجی مدل عوامل موثر بر توسعه بکارگیری انرژی تجدیدپذیر در اماکن ورزشی ایران». دکتری تخصصی، دانشکده مدیریت و حسابداری، پردیس فارابی دانشگاه تهران.
    • معادی رودسری، محمدحسین و بوشهری، علیرضا. (1396). «تحلیل سیستمی وضعیت بکارگیری انرژی بادی در کشور با استفاده از رویکرد سیستم نوآوری فناورانه». مجلس و راهبرد. سال 24، شماره 89، صص185-221.
    • میرزاحسینی، ماشالله. (1390). «بررسی وضعیت مدیریت انرژی در اماکن سرپوشیده استان کرمان با توجه به مقررات ملی ساختمان». پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید باهنر کرمان.
    • نادری مهدیی، کریم و محمودیان، حمید. (1395). «تحلیل موانع و راهکارهای بکارگیری انرژی خورشیدی از دیدگاه کشاورزان دهستان هگمتانه». نشریه انرژی ایران. دوره 19، شماره 2، صص 57-68.
    • Adachi, C. (2009). “The adoption of residential solar photovoltaic systems in the presence of a financial incentive: A case study of consumer experiences with the Renewable Energy Standard Offer Program in Ontario (Canada)”. Master's thesis, University of Waterloo.
    • Ansari, M. F., Kharb, R. K., Luthra, S., Shimmi, S. L., & Chatterji, S. (2013). “Analysis of barriers to implement solar power installations in India using interpretive structural modeling technique”. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 27, 163-174.
    • Bohlmann, H. R., Horridge, J. M., Inglesi-Lotz, R., Roos, E. L., & Stander, L. (2019). “Regional employment and economic growth effects of South Africa’s transition to low-carbon energy supply mix”. Energy Policy, 128, 830-837.
    • Bonnke, B. M. (2014). “An assessment of factors influencing the choice and adoption of Biogas technology among the Peri-urban residents of Kisll country”. Doctoral dissertation, Kenyatta University.
    • Burke, M. J., & Stephens, J. C. (2018). “Political power and renewable energy futures: A critical review”. Energy research & social science, 35, 78-93.
    • Byrnes, L., Brown, C., Foster, J., & Wagner, L. D. (2013). “Australian renewable energy policy: Barriers and challenges”. Renewable Energy, 60, 711-721.
    • Calise, F., Figaj, R., & Vanoli, L. (2018). “Energy and economic analysis of energy savings measures in a swimming pool center by means of dynamic simulations”. Energies, 11(9), 2182.
    • Chard, C., & Mallen, C. (2013). “Renewable energy initiatives at Canadian sport stadiums: A content analysis of web-site communications”. Sustainability, 5(12), 5119-5134.
    • Charney, E. L. B. C. R., & Humenik, H. J. H. D. J. (2015). “Solar Design for Los Angeles Memorial Coliseum”. Desigen Project, EGEE, 1-7.
    • Claudy, M. C., Peterson, M., & O’Driscoll, A. (2013). “Understanding the attitude-behavior gap for renewable energy systems using behavioral reasoning theory”. Journal of Micromarketing, 33(4), 273-287.
    • Darmani, A., Arvidsson, N., Hidalgo, A., & Albors, J. (2014). “What drives the development of renewable energy technologies? Toward a typology for the systemic drivers”. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 38, 834-847.
    • de Faria Jr, H., Trigoso, F. B., & Cavalcanti, J. A. (2017). “Review of distributed generation with photovoltaic grid connected systems in Brazil: Challenges and prospects”. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 75, 469-475.
    • Dietrich, A., & Melville, C. (2011). “Energy demand characteristics and the potential for energy efficiency in sports statium and arenas”. Nicholas School of the Environment, Duke University.
    • Dulal, H. B., Shah, K. U., Sapkota, C., Uma, G., & Kandel, B. R. (2013). “Renewable energy diffusion in Asia: Can it happen without government support?” Energy Policy, 59, 301-311.
    • Engelken, M., Römer, B., Drescher, M., Welpe, I. M., & Picot, A. (2016). “Comparing drivers, barriers, and opportunities of business models for renewable energies: A review”. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 60, 795-809.
    • Gyamfi, S., Derkyi, N. S., Asuamah, E. Y., & Aduako, I. J. (2018). “Renewable Energy and Sustainable Development”. In Sustainable Hydropower in West Africa, 75-94.
    • Hafeznia, H., Aslani, A., Anwar, S., & Yousef jamali, M. (2017). “Analysis of the effectiveness of national renewable energy policies: A case of photovoltaic policies”. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 79, 669-680.
    • Heiskanen, E., & Matschoss, K. (2017). “Understanding the uneven diffusion of building-scale renewable energy systems: A review of household, local and country level factors in diverse European countries”. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 75, 580-591.
    • Huang, W. C., Jhong, C. H., & Ding, J. F. (2013). “Key factors influencing sustainable development of a green energy industry in Taiwan”. Mathematical Problems in Engineering.
    • Huybrechts, B., & Mertens, S. (2014). “The relevance of the cooperative model in the field of renewable energy”. Annals of Public and Cooperative Economics, 85(2), 193-212.
    • Ikejemba, E. C., Mpuan, P. B., Schuur, P. C., & Van Hillegersberg, J. (2017). “The empirical reality & sustainable management failures of renewable energy projects in Sub-Saharan Africa (part 1 of 2)”. Renewable energy, 102, 234-240.
    • Karatayev, M., Hall, S., Kalyuzhnova, Y., & Clarke, M. L. (2016). “Renewable energy technology uptake in Kazakhstan: Policy drivers and barriers in a transitional economy”. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 66, 120-136.
    • Kenfack, J., Bossou, O. V., & Tchaptchet, E. (2017). “How can we promote renewable energy and energy efficiency in Central Africa? A Cameroon case study”. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 75, 1217-1224.
    • Kiara, C. K. (2013). “Determinants That Influence the Implementation of Infrastructure Development Projects in Renewable Energy Sector in Kenya: A Case of Kenya Electricity Generating Company Limited”. Unpublished thesis university of Nairobi.
    • Li, H., Guo, S., Cui, L., Yan, J., Liu, J., & Wang, B. (2015). “Review of renewable energy industry in Beijing: Development status, obstacles and proposals”. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 43, 711-725.
    • Lucas, H., Fifita, S., Talab, I., Marschel, C., & Cabeza, L. F. (2017). “Critical challenges and capacity building needs for renewable energy deployment in Pacific Small Island Developing States (Pacific SIDS)”. Renewable energy, 107, 42-52.
    • Lüthi, S. (2011). “Effective renewable energy policy: empirical insights from choice experiments with project developers”.
    • Luthra, S., Kumar, S., Garg, D., & Haleem, A. (2015). “Barriers to renewable/sustainable energy technologies adoption: Indian perspective”. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 41, 762-776.
    • Martin, N. J., & Rice, J. L. (2012). “Developing renewable energy supply in Queensland, Australia: A study of the barriers, targets, policies and actions”. Renewable Energy, 44, 119-127.
    • Maynard, J. E., Lovecraft, A., Rose, C., & Chapin III, T. (2010). “Factors influencing the development of wind power in rural Alaska communities”. Doctoral dissertation, University of Alaska Fairbanks.
    • Nord, N., Mathisen, H. M., & Cao, G. (2015). “Energy cost models for air supported sports hall in cold climates considering energy efficiency”. Renewable Energy, 84, 56-64.
    • Ntona, E., Arabatzis, G., & Kyriakopoulos, G. L. (2015). “Energy saving: views and attitudes of students in secondary education”. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 46, 1-15.
    • Ozcan, M. (2014). “Assessment of renewable energy incentive system from investors' perspective”. Renewable Energy, 71, 425-432.
    • Painuly, J. P. (2001). “Barriers to renewable energy penetration; a framework for analysis”. Renewable energy, 24(1), 73-89.
    • Panaras, G., Chatzitypi, V., Tolis, E. I., Afentoulidis, A., Souliotis, M., & Bartzis, J. G. (2019). “Assessment of thermal comfort conditions and energy performance of an indoor athletic center”. FEB-FRESENIUS ENVIRONMENTAL BULLETIN, 1-651.
    • Pfeiffer, B., & Mulder, P. (2013). “Explaining the diffusion of renewable energy technology in developing countries”. Energy Economics, 40, 285-296.
    • Pham, C. (2015). “Tokyo Smart City Development in Perspective of 2020 Olympics: Opportunities for EU–Japan Cooperation and Business Development”. EU-Japan Centre for Industrial Cooperation,1-83.
    • Rosso- & Kafarov, V. (2015). “Barriers to social acceptance of renewable energy systems in Colombia”. Current Opinion in Chemical Engineering, 10, 103-110.
    • Seetharaman, A., Sandanaraj, L. L., Moorthy, M. K., & Saravanan, A. S. (2016). “Enterprise framework for renewable energy”. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 54, 1368-1381.
    • Silva, C. E. T. (2008). “Factors Influencing the Development of Local Renewable Energy Strategies”.
    • Smulders, T. (2012). “Green stadiums: as green as grass”. Master's thesis, Faculty Geosciences, University Utrecht, 1-62.
    • Vachon, S., & Menz, F. C. (2006). “The role of social, political, and economic interests in promoting state green electricity policies”. Environmental Science & Policy, 9(7-8), 652-662.
    • White, W., Lunnan, A., Nybakk, E., & Kulisic, B. (2013). “The role of governments in renewable energy: The importance of policy consistency”. Biomass and bioenergy, 57, 97-105.
    • Wüstenhagen, R., & Bilharz, M. (2006). “Green energy market development in Germany: effective public policy and emerging customer demand”. Energy policy, 34(13), 1681-1696.
    • Yaqoot, M., Diwan, P., & Kandpal, T. C. (2016). “Review of barriers to the dissemination of decentralized renewable energy systems”. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 58, 477-490.
    • Yoon, J. H., & Sim, K. H. (2015). “Why is South Korea's renewable energy policy failing? A qualitative evaluation”. Energy Policy, 86, 369-379.
    • Yu, S., Zheng, Y., & Li, L. (2019). “A comprehensive evaluation of the development and utilization of China's regional renewable energy”. Energy Policy, 127, 73-86.