Document Type : Original Article
Authors
1 PhD student in Sports Management, Islamic Azad University, Tabriz Branch, Tabriz, Iran
2 Assistant Professor of Sports Management, Islamic Azad University, Tabriz Branch, Tabriz, Iran
Abstract
The study is to evaluate sports facilities in Tabriz with respect to passive defense factors through a combined approach. In terms of applied purpose, the study was a research method mixed with consecutive exploratory type and survey collection method. The statistical population in the qualitative sector included experts in various fields, including passive defense, urban management, structures and architecture, as well as experts in the field of sports management; these individuals were purposefully selected for qualitative interviews on the subject of research (17 people). The statistical population of the quantitative section were the managers of sports complexes in Tabriz (47 people) and 42 questionnaires were examined. The data collection tool was a semi-structured interview and a researcher-made questionnaire. In order to analyze the data, coding in the qualitative part and the method of structural equations were used to assess the validity of the structure and one-sample t-test to evaluate the status of sports venues. In the qualitative part of the research, it was found that the categories were extracted in the form of 34 concept codes and 4 main categories. In a small part, it was found that the condition of sports venues in having open space, having green space, possibility of quick evacuation, flexibility in use, number of entrances and exits of sports venue, proximity of open space, proximity of green space, dispersion of sports venues the population density of the region and the proportion between the urban population and the number of sports facilities are far from the desired situation (less than the hypothetical average, number 3) and not appropriate (P≥0/05); and in other cases, it is higher than the hypothetical average (number 3) and desirable. The country's sports managers are advised to study and apply passive defense factors in sports venues before constructing and equipping sports venues and also in order to correct the cases mentioned in this research.
Keywords
ارزیابی اماکن ورزشی شهر تبریز با توجه به عوامل پدافند غیرعامل
مجتبی بابائیان[1]
محمدرحیم نجفزاده[2]
حبیب محمدپور یقینی[3]
جعفر برقی مقدم[4]
تاریخ دریافت مقاله: 28/6/1400
تاریخ پذیرش مقاله:11/2/1401
مقدمه
مشارکت منظم افراد در فعالیت‌های بدنی مزایای متعدد جسمانی، ذهنی و عاطفی را به همراه دارد و فرصت‌های زیادی را برای لذت بردن از تجربیات جدید، افزایش مهارت‌ها، تعاملات اجتماعی و اهداف مرتبط با پیشرفت شخصی برای آنها ایجاد خواهد کرد؛ بهطوریکه ازنظر بدنی فعال‌تر و سالم‌تر خواهند بود (بریجت، لسلی، آرین، لوییز و بور[5]، 2014). با توجه به مزایای متعدد انجام فعالیت‌های جسمانی و تنوع رشتههای ورزشی، هرروز بر تعداد علاقه‌مندان به ورزش کردن و مشارکت‌کنندگان در فعالیت‌های ورزشی افزوده میشود، بااین‌حال همواره موانعی در این مسیر وجود دارد که فقدان یا کمبود سخت‌افزارها یکی از این موانع است. با افزایش علاقه مردم به ورزش و متعاقباً ارتقای سهم نسبی شهروندان ورزشکار، مسئولان باید با افزایش سخت‌افزارهای ورزشی، به‌نوعی پاسخگوی این مسئله باشند (لین و ساکونو[6]، 2015). ازجمله مهم‌ترین سخت‌افزارهای ورزشی، اماکن ورزشی هستند که به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مراکز خدماتی، بخش قابل‌توجهی از فضای شهری را به خود اختصاص داده‌اند. ورزشگاه‌ها و اماکن ورزشی از گذشته همواره به‌عنوان محیط‌هایی که در تأمین سلامت و بهداشت تن و روان انسان نقش مؤثری دارند، شناخته شده‌اند. همه افراد باهدف به دست آوردن تندرستی، نشاط و گذراندن مناسب و مفید اوقات فراغت به این قبیل مجموعهها و سالن‌های ورزشی مراجعه می‌کنند (حجی پور و اسدی دستجردی، 1396). اماکن و فضاهای ورزشی کارکردهای مختلفی دارند و به عنوان محلی برای اجرای فعالیت‌های ورزشی، گردهمایی‌ها و برگزاری تجمعات و مسابقات و گذراندن اوقات فراغت استفاده میگردند.
در برخی از مطالعات از وجود اماکن ورزشی و دسترسی راحت به آنها، به‌عنوان یکی از مشوق‌های ورزش کردن نام‌برده شده است. ازجمله سهرابی، کاشف، جوادی پور و حسینی (1390) اظهار کردند که مردم در صورتی تمایل به انجام فعالیت‌های فیزیکی نشان می‌دهند که دسترسی مناسب و راحتی به مکان‌های مخصوص ورزش کردن نظیر پارک‌ها، زمین‌های ورزشی و ورزشگاه‌ها داشته باشند و ایجاد و گسترش مکان‌های مناسب فعالیت می‌تواند باعث افزایش مشارکت مردم در انجام فعالیت‌های ورزشی شود. البته در موضوع پاسخ‌گویی به نیاز مردم به اماکن ورزشی، تنها کمیت اماکن ورزشی مهم نیست، بلکه کیفت آنها نیز باید موردتوجه قرار گیرد؛ بهطوریکه کیفیت مناسب اماکن ورزشی می‌تواند افراد را به انجام فعالیت‌های ورزشی علاقه‌مند نماید. در این زمینه حجیپور و اسدی دستجردی (1396) اظهار کردند که به‌منظور ترغیب شهروندان به فعالیت‌های ورزشی و استفاده از اماکن ورزشی، توجه به مسائل بهداشتی و زیست-محیطی اهمیت زیادی دارد که از مصادیق کیفی اماکن ورزشی محسوب میشود. به دلیل اینکه ارتقای کمی و کیفی اماکن ورزشی می‌تواند به مشارکت بیشتر شهروندان در فعالیت‌های ورزشی منجر شود، ارزیابی اماکن ورزشی باید موردتوجه مسئولان و محققان قرار گیرد. در این زمینه آویزی و میرحسینی (1395) نشان دادند که عامل نظارت و کنترل مهم‌ترین عامل مؤثر بر بهره‌وری اماکن ورزشی است و در بین مؤلفه‌های عامل نظارت و کنترل، مشخص و تعیین نمودن شاخص‌های بهره‌وری اماکن و تأسیسات ورزشی در سازمان، وجود نظام کنترل و نظارت مستمر و مناسب بر اماکن و تأسیسات ورزشی و در آخر استفاده مطلوب از نتایج ارزیابی‌ها به ترتیب به‌عنوان مهم‌ترین مؤلفه‌ها انتخاب شدند.
تحقیقات متعددی در زمینه ارزیابی اماکن ورزشی انجام‌گرفته است. در تحقیق ژو، گائو، ژو و ژانگ[7] (2020) پنج عامل عملکرد جامع، سطح خدمات، عملکرد محیطی، عملکرد اقتصادی و حفظ و نگهداری را به‌عنوان شاخص‌های سیستم ارزیابی استادیوم‌های بزرگ معرفی شد. آزادی، میرحسینی و ترک فر (1399) گزارش کردند که بیشتر اماکن ورزشی موجود در شهر شیراز، ازلحاظ مکانی با توجه به معیار سازگاری و ایمنی (90 درصد) و دسترسی (95 درصد) در وضعیت نسبتاً مناسب و مناسب قرار دارند، بااین‌حال با توجه به معیار تراکم جمعیت بیشتر آنها (95 درصد) در وضعیت نامناسب و نسبتاً نامناسب قرار دارند. همچنین به نقل از حجی پور و اسدی دستجردی (1396) در طراحی تأسیسات و اماکن ورزشی باید به نکاتی مثل علاقه مردم منطقه به فعالیت بدنی، نور و جهت‌یابی، نکات ایمنی و در نظر گرفتن فضای کافی، ایمنی رفت‌وآمد، قرار گرفتن در کنار پارک‌ها و تأسیسات آموزشی و مسکونی (هم‌جواری متناسب) و دور بودن از اماکن صنعتی، راه‌آهن، فاضلاب، برق فشارقوی، پایانه‌ها، تأسیسات نظامی و هسته‌ای، کشتارگاه‌ها و تأسیسات درمانی و بهداشتی (هم‌جواری نامتناسب) توجه شود که از اماکن استفاده منطقی شود. نتایج تحقیق جوادی پور و سهرابی (1392) نشان داد که ازنظر مدیران اماکن ورزشی، معیار طراحی برای جانبازان و معلولان، اطلاع‌رسانی و سرویس‌دهی، هم‌جواری و مکانیابی، دسترسی، زیبایی‌شناختی و فضای سبز، ایمنی، کنترل و نظارت، پارکینگ، بهداشت و نگهداری به ترتیب دارای کمترین اهمیت به‌عنوان استاندارهای مناسبسازی اماکن ورزشی بودند. علاوه براین، سلیمی، سلطان حسینی و شعبانی بهار (1391) از شاخص‌های ایمنی (مراکز آتشنشانی، مراکز درمانی و ایستگاه‌های پلیس)، شرایط ژئوفورمیک (خاک، شیب، آب زیرزمینی و غیره)، دسترسی، توزیع عادلانه و جمعیت، انسجام و یکپارچگی (نزدیکی به پارک و فضای سبز، رودخانه، مراکز آموزشی و فرهنگی، اماکن تاریخی، صنعتی، اداری و مذهبی، آرامگاه‌ها، مراکز سوخت‌رسانی و پارکینگ‌های عمومی)، قیمت، ارزش کاربری و قابلیت تملیک برای مکان گزینی اماکن ورزشی استفاده کرده است. سهرابی و همکاران (1390) نیز نشان دادند که اماکن ورزشی ارومیه ازنظر استاندارد هم‌جواری و مکانیابی و بهداشتی وضعیت متوسطی دارند، بااین‌حال ازنظر استاندارد دسترسی، زیبایی‌شناختی، ایمنی و نظارت، اطلاع‌رسانی و سرویس‌دهی، طراحی پارکینگ و استانداردهای جانبازان و معلولین وضعیت ضعیف و غیراستانداردی دارند.
برخی از تحقیقات نیز به ارزیابی اماکن ورزشی در یک حیطه خاص پرداخته‌اند؛ بهطوریکه برخی از تحقیقات بر ارزیابی مکانیابی و دسترسی به اماکن ورزشی تمرکز کردهاند. به‌عنوان نمونه، باندز، کانترز، وندیتی، راجاگوپالان، کاسپر و کارلتون[8] (2018) اظهار کردند که در توسعه پایدار شهری، دسترسی و مکانیابی بهینه فضای ورزشی، از طربق شاخص‌ها و روشهای ارزیابی مناسب از اهمیت زیادی برخوردار است. همچنین، نمازی و حسینی (1397) گزارش کردند که توزیع فضایی کاربری‌های شهر اصفهان باعث عدم دسترسی مناسب شهروندان به آنها شده است و در بهترین حالت یعنی شعاع خدمات‌رسانی 8 دقیقه فقط حدود 7 درصد مساحت شهر را پوشش می‌دهند و در محدوده خدماتی 25 دقیقه‌ای از این کاربری‌ها حدود 65 درصد محدوده شهر را خدمات‌رسانی می‌کنند. علاوه براین، سلطان حسینی، علی دوست قهفرخی و فراهانی (1393) ساخت مجموعههای ورزشی جدید در مناطق کم تردد و زهره وندیان و ابراهیمی (1392) نیز توجه به چهار معیار جمعیت، پتانسیل توسعه، هم‌جواری و دسترسی را برای مکانگزینی اماکن ورزشی پیشنهاد کردهاند.
برخی از تحقیقات هم بر ارزیابی اماکن ورزشی بر اساس دیدگاه مشتری و کیفیت خدمات آنها تمرکز کردهاند و از شاخص‌های مختلفی در این زمینه استفاده کردهاند. ازجمله امامی، خوشبختی و کشت دار (1392) گزارش کردند که در همه ابعاد وضعیت، حفظ و نگهداری و ایمنی میان ادراک و انتظارات کاربران از کیفیت اماکن تفریحی-ورزشی پارک‌های استان گلستان اختلاف معنی‌داری (شکاف) مشاهده شد که نشان‌دهنده نارضایتی کاربران بود. همچنین در تحقیقات مختلف به شاخص‌هایی ازجمله زیبایی و دسترسی (حسینی، کاشف، صفرپور و پاشایی، 1398)، محیط فیزیکی شامل دسترسی‌ها، زیبایی مکان ورزشی، راحتی صندلی‌ها، تجهیزات الکترونیکی و نمایشگرها و نظافت و پاکیزگی (ویک فیلد و بلاگت[9]، 1996)، رنگ، نور، هارمونی، فرم، فضا و محیط (رضوی، حسینی و سلیمانی، 1392) و جو موجود، عوامل محسوس و فیزیکی خدمات (تانگ کرن[10]، 2016) اشاره شده است که به رضایت مشتری از اماکن ورزشی منجر شده است.
با جمع بندی تحقیقات انجام‌گرفته در زمینه ارزیابی اماکن ورزشی، به‌خوبی قابل‌مشاهده است که بیشتر تحقیقات یا بر یک بخش خاص (ازجمله مکانیابی و دسترسی) تمرکز کردهاند یا به‌صورت جزئی، چند شاخص را بر اساس دیدگاه مشتریان اماکن ورزشی مورد ارزیابی قرار داده‌اند. بااین‌حال، مشتریان بیشتر در مورد کیفیت خدمات ارائه‌شده می‌توانند نظر دهند و در مورد بسیاری از شاخص‌های ارزیابی اماکن ورزشی ازجمله شاخص‌های جغرافیایی و جمعیتی ممکن است اطلاعات کافی نداشته باشند و مدیران اماکن ورزشی گزینه‌های مناسب‌تری محسوب می‌شوند. به نظر می‌رسد جامع‌ترین تحقیق در این زمینه مربوط به عظیمی دلارستاقی، رضوی، برومند و تیتی دژ (1395) است که البته مربوط به شاخص‌های مکانیابی اماکن ورزشی است و شاخص‌هایی چون: موقعیت و مشخصات زمین، سازگاری و ناسازگاری کاربری‌ها، تراکم و شعاع عملکردی، امکانات و آبوهوا را به‌عنوان شاخص‌های مکانیابی اماکن ورزشی معرفی کردهاند. همچنین، با توجه به سرانه پایین فضاهای ورزشی در کشور طی سال‌های اخیر بخش دولتی و خصوصی سرمایه‌گذاری‌های مناسبی درزمینه ساخت اماکن ورزشی داشته‌اند؛ بهطوریکه برخلاف اغلب دستگاه‌های اجرایی کشور، 70 درصد بودجه ورزش به بخش عمرانی و ساخت اماکن ورزشی اختصاص می‌یابد (اسدی، شعبانی مقدم و اصفهانی، 1388). با این‌حال، به نظر می‌رسد که برخی از اماکن ورزشی احداث‌شده فاقد استانداردهای لازم هستند؛ بهطوریکه فروغی پور، صابونچی و تیپ (1390) نیز گزارش کردهاند که اماکن و فضاهای ورزشی ایران، ازنظر کمی و کیفی برای رسیدن به استانداردها و معیارهای معمول دنیا، راه بسیار درازی در پیش دارند و نیاز به ارزیابی مداوم اماکن ورزشی برای اصلاح نقاط ضعف آنها وجود دارد. یکی از روشهای ارزیابی اماکن ورزشی، ارزیابی این اماکن با توجه به عوامل پدافند غیرعامل است. پدافند غیرعامل مجموعه اقدامات غیرمسلحانهای است که موجب کاهش آسیب پذیری ساختمانها و تأسیسات شهری و تجهیزات و شریان های شهری و منطقهای در مقابل عملیات خصمانه و مخرب میگردد (اخباری و احمدی مقدم، 1393). پدافند غیرعامل با کاهش خسارت وارده در زمان وقوع بلایای طبیعی نوعی سرمایهگذاری محسوب میشود (لطفی، 1399). از طرفی شهر تبریز به‌عنوان یکی از کلان‌شهرهای کشور و یکی از قطب‌های ورزشی کشور، نیاز به توجه ویژه درزمینه ارزیابی و ارتقای کمی و کیفی اماکن ورزشی دارد. درمجموع به دلیل نیاز به ارزیابی اماکن ورزشی شهر تبریز و فقر پژوهشی در این زمینه، در تحقیق حاضر اماکن ورزشی شهر تبریز بر اساس دیدگاه مدیران مجموعههای ورزشی مورد ارزیابی قرار خواهد گرفت.
روش‌شناسی پژوهش
پژوهش حاضر ازلحاظ هدف کاربردی، روش تحقیق، توصیفی و شیوه گردآوری دادهها پیمایشی میباشد، زیرا هیچ‌گونه دست‌کاری بر روی متغیرها و عوامل صورت نگرفته و بر اساس رویکرد پژوهش، آمیخته میباشد. در مرحله اول، برای ساخت پرسشنامه ارزیابی اماکن، از روش کیفی و برای بررسی وضعیت اماکن ورزشی از آزمونهای آماری (تی تک نمونه) استفاده شد. روش پژوهش آمیخته از نوع اکتشافی متوالی بود؛ یعنی ابتدا کیفی و سپس کمی بود. ابزار مورداستفاده در این پژوهش بعد از انجام مصاحبه و رسیدن به اشباع نظری تدوین شد که شامل 34 گویه و در قالب 4 مؤلفه، به‌صورت پنج گزینهای لیکرت (کاملاً موافقم، 5 امتیاز تا کاملاً مخالفم، 1 امتیاز) تدوین شد. در بخش اول (کیفی) برای انجام مصاحبه میدانی، جامعه آماری پژوهش را خبرگان حوزه‌های مختلف ازجمله پدافند غیرعامل(کارشناسان معاونت مهندسی پدافند، کارشناسان سازمان پدافند غیرعامل و دانش آموختگان پدافند غیرعامل)، مدیریت شهری، سازه‌ها و معماری و همچنین خبرگان حوزه مدیریت ورزشی، تشکیل می دادند که به‌صورت هدفمند از نوع معیاری، برای مصاحبه‌های کیفی در موضوع پژوهش انتخاب گردیدند (17 مصاحبه با 17 نفر و تا حد اشباع نظری ادامه یافت). در بخش دوم (کمی) بعد از گردآوری اطلاعات حاصل از پژوهش کیفی، اقدام به ساخت پرسشنامه شد و این پرسشنامه در بین مدیران مجموعههای ورزشی شهر تبریز توزیع گردید. به‌صورت کلی 47 مجموعه ورزشی در شهر تبریز وجود دارد که هر مجموعه شامل چند سالن در رشتههای ورزشی مختلف میباشد. هر یک از این مجموعهها دارای یک مدیر اصلی میباشد که پرسشنامه در بین آنها توزیع گردید. بنابراین به‌صورت کلی، تعداد 42 مدیر مجموعه ورزشی به پرسشنامه پژوهش به‌صورت صحیح پاسخ دادند. روش نمونهگیری به‌صورت کلشمار بود. شاخص آزمونKMO، کفایت نمونهگیری را میسنجد و مقدار 70/0 برای این آزمون به دست آمد که نشان از کفایت مناسب نمونهها دارد.
در بخش کیفی تحقیق جهت بررسی روایی از قابلیت باور پذیری (اعتبار)، انتقالپذیری و تاییدپذیری استفاده گردید(جدول 1):
جدول 1: روایی و پایایی بخش کیفی
|
|
|
روش |
نتیجه |
|
روایی |
قابلیت باورپذیری (اعتبار) |
تایید فرایند پژوهش توسط هفت متخصص |
تأیید |
|
استفاده از دو کدگذار جهت کدگزاری چند نمونه مصاحبه |
تأیید |
||
|
انتقالپذیری |
نظرات سه متخصص که در پژوهش مشارکت نداشتند |
تأیید |
|
|
تاییدپذیری |
ثبت و ضبط تمامی مصاحبه ها |
تأیید |
|
|
پایایی |
مطالعه حسابرسی فرآیند |
در اختیار قرار دادن اطلاعات به اساتید راهنما و مشاور |
تأیید |
|
توافق درون موضوعی دو کدگذار |
تحلیل سه مصاحبه توسط محقق و همکار و مشخص نمودن کدهای مشابه و غیرمشابه |
تعداد کل کدها: 146 تعداد کل توافقات: 51 تعداد کل عدم توافقات: 44 پایایی بین دو کدگذار: 9/69% بیشتر از 60% و تأیید پایایی |
پایایی و روایی در بخش کمی مورد سنجش قرار گرفت. پایایی با استفاده از ضرایب بارهای عاملی، ضریب آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی، روایی به سه صورت روایی صوری (تأیید 7 نفر از اساتید مدیریت ورزشی)، روایی محتوا (فرمهای cvi و cvr) و روایی سازه (تحلیل عاملی تأییدی)، به تأیید رسید. نتایج در جدول 2 نشان داده شده است:
جدول 2: نتایج پایایی و روایی محتوا و سازه
|
معیارها |
آزمونها |
نتیجه |
|
|
پایایی |
ضرایب بارهای عاملی |
بیشتر از 5/0 |
|
|
آلفای کرونباخ |
بیشتر از 7/0 |
||
|
پایایی ترکیبی |
بیشتر از 7/0 |
||
|
روایی صوری |
7 نفر از اساتید راهنما، مشاور و سایر اساتید مدیریت ورزشی |
تأیید شد |
|
|
روایی محتوا |
فرم CVI |
بیشتر از 77/0 |
|
|
فرم CVR |
بیشتر از 80/0 |
||
|
روایی سازه |
روایی همگرا |
میانگین واریانس استخراج‌شده (AVE) |
بیشتر از 4/0 |
|
روایی واگرا |
روش اول (سؤالات مربوط به هرمتغیر نسبت به خود آن متغیر همبستگی بیشتری دارند تا نسبت به متغیرهای دیگر) |
تأیید شد |
|
|
روش دوم (معیار مهم دیگری که با روایی واگرا مشخص میگردد، میزان رابطه یک متغیر با سؤالاتش در مقایسه رابطه آن متغیر با سایر متغیرهاست) |
تأیید شد |
||
در این پژوهش از دو بخش آمار توصیفی و آمار استنباطی استفاده شد. در بخش آمار توصیفی از جداول و نمودارهای توصیفی برای بیان ویژگی‌های دموگرافیک و توصیفی پژوهش یهرهگیری شد. از شاخص‌های کشیدگی و چولگی به‌منظور بررسی توزیع دادهها (طبیعی و یا غیرطبیعی بودن) استفاده و برای بررسی و پاسخ به سؤالات پژوهش از نرمافزارهای SPSS نسخه 24(آزمون تی تک نمونه)، Smart PLS نسخه 0/2(روایی سازه) و نرم‌افزار Max QDA نسخه Pro (تحلیل مصاحبهها) استفاده گردید.
یافتههای پژوهش
گام اول: کدگذاری باز
در این مرحله، چند کد مفهومی تبدیل به یک مقوله میشود. در جداول زیر نتایج کدگذاری باز بر اساس کدهای مفهومی و مقولات آمده است:
جدول 3: کدگذاری ثانویه و شکلدهی مقولات
|
ردیف |
مقوله |
مفاهیم |
|
|
جغرافیایی |
آب‌وهوای منطقه |
|
|
جنس زمین (مانند توان بالقوه، نفوذپذیری، مکانیک و پوشش گیاهی) |
|
|
|
نوع پوشش گیاهی منطقه |
|
|
|
ارتفاع از سطح دریا |
|
|
|
وضعیت رطوبت |
|
|
|
شیب زمین |
|
|
|
جهت وزش باد |
|
|
|
امکانات |
برخورداری از فضای باز |
|
|
برخورداری از فضای سبز |
|
|
|
امکان تخلیه سریع |
|
|
|
انعطافپذیری در کاربری |
|
|
|
تعداد ورودی‌ها و خروجی‌های مکان ورزشی |
|
|
|
وجود سیستم آنتن دهی شبکههای مخابراتی |
|
|
|
آنتندهی اینترنت پرسرعت |
|
|
|
دسترسی به زیرساختهای سیستم بهداشتی |
|
|
|
وجود سیستم صوتی مناسب برای اعلام‌خطر در مواقع ضروری |
|
|
|
مکانیابی |
هم‌جواری فضای باز |
|
|
هم‌جواری فضای سبز |
|
|
|
دوری از مراکز حیاتی و حساس نظامی |
|
|
|
دوری از مناطق پرخطر آتشفشانی |
|
|
|
قرار نگرفتن در مناطق سیل گیر |
|
|
|
قرار نگرفتن روی گسل زلزله |
|
|
|
دسترسی به مراکز درمانی |
|
|
|
دسترسی به آتشنشانی |
|
|
|
دسترسی به نیروی انتظامی |
|
|
|
دسترسی به راههای اصلی |
|
|
|
دسترسی به راههای مختلف از طریق ورودیهای مختلف |
|
|
|
دسترسی به خط ریلی |
|
|
|
دسترسی به فرودگاه |
|
|
|
هم‌جواری با اماکن مسکونی |
|
|
|
توجه به تراکم ساختمانی منطقه |
|
|
|
پراکندگی اماکن ورزشی |
|
|
|
جمعیت شناختی |
تراکم جمعیت منطقه |
|
|
تناسب بین جمعیت شهری و تعداد اماکن ورزشی |
در نهایت، 34 کد مفهومی و 4 مقوله اصلی استخراج شد.
گام دوم: کدگذاری محوری
کدهای محوری پژوهش حاضر درواقع همان مقولات مستخرجشده در مرحله کدگذاری باز میباشند (کرسول، 1396). بنابراین مدل نهایی ارزیابی اماکن ورزشی شهر تبریز با توجه به عوامل پدافند غیرعامل در شکل 1 نشان داده شده است:
شکل 1. مدل نهایی ارزیابی اماکن ورزشی شهر تبریز با توجه به عوامل پدافند غیرعامل
در ادامه از طریق آزمون تی تک نمونه، به بررسی وضعیت اماکن ورزشی شهر تبریز بر اساس هر یک از این موارد پرداخته شد. نتایج نشان داد که چولگی بین 3 و 3- و کشیدگی بین 5 و 5- قرار دارد. همچنین نتایج آزمون شاپیروویلک نشان داد که توزیع دادهها نرمال میباشد (05/0 ≤ P).
جدول 4: نتایج آزمون تی تک نمونه
|
شاخص |
میانگین |
انحراف استاندارد |
درجه آزادی |
میزان T |
میزان P |
|
1. آب‌وهوای منطقه |
12/4 |
752/0± |
41 |
682/ 4 |
001/ 0 * |
|
2. جنس زمین (مانند توان بالقوه، نفوذپذیری، مکانیک و پوشش گیاهی) |
89/3 |
524/0± |
41 |
657/ 3 |
001/ 0 * |
|
3. نوع پوشش گیاهی منطقه |
85/3 |
01/1± |
41 |
162/ 4 |
001/ 0 * |
|
4. ارتفاع از سطح دریا |
74/3 |
901/0± |
41 |
681/ 5 |
001/ 0 * |
|
5. وضعیت رطوبت |
70/3 |
924/0± |
41 |
726/ 6 |
001/ 0 * |
|
6. شیب زمین |
51/3 |
770/0± |
41 |
571/ 2 |
001/ 0 * |
|
7. جهت وزش باد |
29/3 |
832/0± |
41 |
340/ 5 |
033/ 0 * |
|
8. برخورداری از فضای باز |
12/2 |
912/0± |
41 |
985/ 7 |
001/ 0 * |
|
9. برخورداری از فضای سبز |
35/2 |
933/0± |
41 |
653/ 8 |
001/ 0 * |
|
10. امکان تخلیه سریع |
85/2 |
845/0± |
41 |
748/ 7 |
045/ 0 * |
|
11. انعطافپذیری در کاربری |
64/2 |
901/0± |
41 |
450/ 8 |
001/ 0 * |
|
12. تعداد ورودی‌ها و خروجی‌های مکان ورزشی |
66/2 |
874/0± |
41 |
622/ 8 |
001/ 0 * |
|
13. وجود سیستم آنتن دهی شبکههای مخابراتی |
51/3 |
785/0± |
41 |
103/ 4 |
001/ 0 * |
|
14. آنتندهی اینترنت پرسرعت |
41/3 |
750/0± |
41 |
740/ 3 |
001/ 0 * |
|
15. دسترسی به زیرساختهای سیستم بهداشتی |
44/3 |
659/0± |
41 |
645/ 4 |
001/ 0 * |
|
16. وجود سیستم صوتی مناسب برای اعلام‌خطر در مواقع ضروری |
22/3 |
733/0± |
41 |
339/ 3 |
032/ 0 * |
|
17. هم‌جواری فضای باز |
80/2 |
811/0± |
41 |
068/ 9 |
019/ 0 * |
|
18. هم‌جواری فضای سبز |
70/2 |
895/0± |
41 |
189/ 10 |
001/ 0 * |
|
19. دوری از مراکز حیاتی و حساس نظامی |
51/3 |
834/0± |
41 |
324/ 6 |
001/ 0 * |
|
20. دوری از مناطق پرخطر آتشفشانی |
12/4 |
659/0± |
41 |
288/ 11 |
001/ 0 * |
|
21. قرار نگرفتن در مناطق سیل گیر |
30/3 |
734/0± |
41 |
412/ 6 |
001/ 0 * |
|
22. قرار نگرفتن روی گسل زلزله |
24/3 |
01/1± |
41 |
784/ 4 |
016/ 0 * |
|
23. دسترسی به مراکز درمانی |
16/3 |
639/0± |
41 |
932/ 2 |
037/ 0 * |
|
24. دسترسی به آتشنشانی |
71/3 |
597/0± |
41 |
204/ 4 |
001/ 0 * |
|
25. دسترسی به نیروی انتظامی |
50/3 |
968/0± |
41 |
136/ 4 |
001/ 0 * |
|
26. دسترسی به راههای اصلی |
13/3 |
733/0± |
41 |
547/ 2 |
048/ 0 * |
|
27. دسترسی به راههای مختلف از طریق ورودیهای مختلف |
09/3 |
648/0± |
41 |
901/ 1 |
001/ 0 |
|
28. دسترسی به خط ریلی |
11/3 |
754/0± |
41 |
432/ 1 |
001/ 0 |
|
29. دسترسی به فرودگاه |
21/3 |
965/0± |
41 |
705/ 2 |
033/ 0 * |
|
30. هم‌جواری با اماکن مسکونی |
70/3 |
478/0± |
41 |
422/ 6 |
001/ 0 * |
|
31. توجه به تراکم ساختمانی منطقه |
51/3 |
658/0± |
41 |
397/ 5 |
001/ 0 * |
|
32. پراکندگی اماکن ورزشی |
75/2 |
991/0± |
41 |
304/ 7 |
009/ 0 * |
|
33. تراکم جمعیت منطقه |
44/2 |
867/0± |
41 |
641/ 9 |
001/ 0 * |
|
34. تناسب بین جمعیت شهری و تعداد اماکن ورزشی |
71/2 |
799/0± |
41 |
558/ 8 |
001/ 0 * |
* معنیدار در سطح 05/0
نتایج آزمون تی تک نمونه نشان داد که وضعیت اماکن ورزشی در برخورداری از فضای باز، برخورداری از فضای سبز، امکان تخلیه سریع، انعطافپذیری در کاربری، تعداد ورودی‌ها و خروجی‌های مکان ورزشی، هم‌جواری فضای باز، هم‌جواری فضای سبز، پراکندگی اماکن ورزشی، تراکم جمعیت منطقه و تناسب بین جمعیت شهری و تعداد اماکن ورزشی از وضعیت مطلوب فاصله دارد (کمتر از میانگین فرضی، عدد 3) و مناسب نیست (05/0 ≥ P) و در سایر موارد، بیشتر از میانگین فرضی (عدد 3) و مطلوب است.
بحث و نتیجهگیری
پژوهش حاضر با هدف ارزیابی اماکن ورزشی شهر تبریز با توجه به عوامل پدافند غیرعامل با رویکرد ترکیبی اجرا گردید. یافتههای تحقیق در بخش کیفی نشان داد که مقولههای ارزیابی اماکن ورزشی در چهار مقوله اصلی شامل شاخص‌های جغرافیایی، امکانات، مکانیابی و جمعیتشناختی هستند. شاخص‌های جغرافیایی نقش بسیار مهمى را در انتخاب محل مناسب برای ساخت اماکن ورزشی و ارزیابی آنها دارند. شاخص‌هایی چون: آب‌وهوای منطقه، جنس زمین، نوع پوشش گیاهی منطقه، ارتفاع از سطح دریا، وضعیت رطوبت، شیب زمین و جهت وزش باد ازجمله شاخص‌های جغرافیایی هستند. این شاخص‌ها ازآن‌جهت بااهمیت هستند که هر رشته ورزشی نیاز به شرایط جغرافیایی خاصی است. به‌طور مثال، برگزاری تمرین و مسابقات برخی از رشتههای ورزشی ازجمله تیر و کمان، بدمینتون، دو و ومیدانی و غیره در شرایط آب و هوایی با رطوبت هوا زیاد دشوار است و این شرایط در مورد ارتفاع از سطح دریا، ورزش باد، پوشش گیاهی و غیره در برخی از رشتههای ورزشی دیگر وجود دارد. این یافته با نتایج تحقیق عظیمی دلارستاقی و همکاران (1395) و سلیمی و همکاران (1391) همخوانی دارد. نکته مهم در مورد شاخص‌های جغرافیایی این است که این شاخص‌ها ثابت هستند و بعد از ساخت امکان ورزشی، امکان تغییر در آنها به‌سختی امکان‌پذیر است. به همین جهت قبل از طراحی پروژه و در زمان ساخت اماکن ورزشی با توجه جامعه هدف و رشته ورزشی، باید به شاخص‌های جغرافیایی اشاره‌شده توجه ویژه شود تا بتوان حداکثر بهره‌برداری را از اماکن ورزشی داشت. در بخش کمی تحقیق مشخص شد که اماکن ورزشی شهر تبریز بر اساس تمام شاخص‌های جغرافیایی در وضعیت مناسبی قرار دارند که نشان می‌دهد قبل از طراحی پروژه، به‌خوبی وضعیت جغرافیایی ساخت اماکن ورزشی موردمطالعه قرارگرفته است.
دومین مقوله ارزیابی اماکن ورزشی، شاخص‌های امکانات هستند که در این تحقیق شامل برخورداری از فضای باز و فضای سبز، امکان تخلیه سریع، انعطافپذیری در کاربری، تعداد ورودی‌ها و خروجی‌های مکان ورزشی، وجود سیستم آنتن دهی شبکههای مخابراتی، آنتندهی اینترنت پرسرعت، دسترسی به زیرساختهای سیستم بهداشتی و وجود سیستم صوتی مناسب برای اعلام‌خطر در مواقع ضروری میباشند. اهمیت این شاخص‌ها ازآن‌جهت موردتوجه است که به‌عنوان شاخص‌های خدماتی نیز مطرح هستند و می‌توانند نقش مؤثری در جلب رضایت مشتری و حضور مجدد آنها داشته باشند. در این زمینه ژو و همکاران (2020) عامل سطح خدمات را به‌عنوان یکی از شاخص‌های سیستم ارزیابی استادیوم‌های بزرگ معرفی کردند. مشابه تحقیق حاضر، در تحقیقات دیگر نیز به شاخص‌های امکانات و خدمات‌رسانی به مشتریان اشاره شده است که شامل شاخص‌های نور، جهت‌یابی، نکات ایمنی و ایمنی رفت‌وآمد (حجی پور و اسدی دستجردی، 1396)، رنگ، نور، هارمونی، فرم، فضا و محیط (رضوی و همکاران، 1393)، معیار طراحی برای جانبازان و معلولان، سرویس‌دهی، زیبایی‌شناختی و فضای سبز، ایمنی، کنترل و نظارت و پارکینگ (جوادی پور و سهرابی، 1392)، شاخص‌های زیبایی‌شناختی، ایمنی و نظارت، اطلاع‌رسانی و سرویس‌دهی، طراحی پارکینگ و استانداردهای جانبازان و معلولین (سهرابی و همکاران، 1390)، عوامل محسوس و فیزیکی خدمات (تانگ کرن، 2016) و عوامل فیزیکی شامل دسترسی‌ها، زیبایی مکان ورزشی، راحتی صندلی‌ها، تجهیزات الکترونیکی و نمایشگرها و نظافت و پاکیزگی (ویک فیلد و بلاگت، 1996) هستند. عظیمی دلارستاقی و همکاران (1395) نیز از شاخص امکانات (شبکههای ارتباطی، خیابان‌ها و تأسیسات آب و برق و گاز و غیره) به‌عنوان یکی از شاخص‌های مکانیابی اماکن ورزشی استفاده کردهاند. البته به دلیل اینکه مطالعه دلارستاقی و همکاران (1395) در حوزه مکانیابی است و نه ارزیابی، در این تحقیق به امکانات محیطی اشاره شده و به امکانات خود اماکن ورزشی اشاره نشده است. مدیران اماکن ورزشی شهر تبریز، وضعیت این اماکن را بر اساس امکانات نامناسب ارزیابی کردهاند؛ بهطوریکه بر اساس نظر آنها اماکن ورزشی شهر تبریز در برخورداری از فضای باز، برخورداری از فضای سبز، امکان تخلیه سریع، انعطافپذیری در کاربری، تعداد ورودی‌ها و خروجی‌ها وضعیت مطلوبی ندارند. خوشبختانه بسیاری از این موارد با صرف هزینه‌های اندک و به‌کارگیری مدیریت صحیح قابل اصلاح هستند. البته اماکن ورزشی شهر تبریز بر اساس چهار شاخص وجود سیستم آنتندهی شبکههای مخابراتی و اینترنت پرسرعت، دسترسی به زیرساختهای سیستم بهداشتی و وجود سیستم صوتی مناسب برای اعلام‌خطر در مواقع ضروری وضعیت مناسبی دارند.
یکی از شاخص‌های مهم در ارزیابی اماکن ورزشی، شاخص‌های مکانیابی هستند. هم‌جواری با فضای باز و سبز یکی از شاخص‌های مهم برای مکانیابی اماکن ورزشی است. نه تنها برخی از رشتههای ورزشی در فضای باز و سبز اجرا میگردند (پیاده‌روی، کوهنوردی، گلف، ورزش در طبیعت و غیره)، بلکه هم‌جواری با فضای باز و سبز می‌تواند تأثیرات مثبتی بر آبوهوا و زیبایی محیطی اماکن ورزشی داشته باشد. در تحقیقات حجی پور و اسدی دستجردی (1396)، عظیمی دلارستاقی و همکاران (1395)، جوادی پور و سهرابی (1392)، سهرابی و همکاران (1390) و زهره وندیان و ابراهیمی (1392) به موضوع هم‌جواری با فضای باز و سبز در مکانیابی اماکن ورزشی اشاره شده است. موضوع دیگر در مکانیابی اماکن ورزشی، مسئله دوری از مراکز حیاتی و حساس نظامی، مناطق پرخطر آتشفشانی، مناطق سیل گیر و گسل زلزله است که می‌تواند آینده اماکن ورزشی را تهدید نماید. بخش دولتی و خصوصی در ساخت اماکن ورزشی هزینه‌های سنگینی را متحمل میشود و عقل سلیم حکم می‌کند که این اماکن درجایی ساخته شوند که از عوامل خطرزا به دور باشند و موضوع هم‌جواری نامتناسب رعایت شود. دسترسی به مراکز درمانی، آتشنشانی، نیروی انتظامی، راههای اصلی، راههای مختلف از طریق ورودیهای مختلف، خط ریلی و فرودگاه نیز می‌تواند در مکان گزینی اماکن ورزشی نقش مؤثری داشته باشد. در صورت بروز حوادث غیرمترقبه، اماکن ورزشی به مراکز درمانی، آتشنشانی و نیروی انتظامی دسترسی داشته باشند تا در صورت بروز حادثه به‌سرعت وارد عمل شوند. حال می‌تواند این مراکز در کنار اماکن ورزشی وجود داشته باشند یا اینکه با دسترسی به راههای اصلی، وجود راههای مختلف از طریق ورودیهای مختلف، خط ریلی و فرودگاه دسترسی به این مراکز تسهیل شود. موضوع حمل‌ونقل در دسترسی کاربران به اماکن ورزشی نیز نقش دارد و می‌تواند منجر به تسهیل حضور ورزشکاران در اماکن ورزشی شود. هم‌جواری با اماکن مسکونی، توجه به تراکم ساختمانی منطقه و پراکندگی اماکن ورزشی نیز در تسهیل دسترسی کاربران به اماکن ورزشی مؤثر است. این یافتهها با نتایج تحقیقات مختلفی همچون آزادی و همکاران (1399)، (حسینی و همکاران، 1398)، نمازی و حسینی (1397)، حجی پور و اسدی دستجردی (1396)، عظیمی دلارستاقی و همکاران (1395)، جوادی پور و سهرابی (1392)، زهره وندیان و ابراهیمی (1392)، سلیمی و همکاران (1391)، سهرابی و همکاران (1390) و (ویک فیلد و بلاگت، 1996) همخوان است. در مورد شاخص‌های مکانیابی، اگه چه برخی از آنها ازجمله دوری از مناطق پرخطر آتشفشانی، مناطق سیلگیر، گسل زلزله شرایط ثابتی در طول زمان دارند، با این‌حال سایر شاخص‌های مکانیابی این مشخصه را ندارند و ممکن است در آینده شامل تغییرات شوند. در کل به نظر می‌رسد که شاخص‌های مکانیابی نسبت به دیگر شاخص‌های ارزیابی اماکن ورزشی از اهمیت دوچندانی برخوردار باشند، زیرا این دسته از شاخص‌ها بیشترین توجه را از سوی محققان به خود جلب کردهاند و مطالعات متعددی درزمینه مکانیابی و مکان گزینی اماکن ورزشی انجام‌گرفته است. باندز و همکاران (2018) به اهمیت ارزیابی شاخص دسترسی و مکانیابی بهینه فضای ورزشی، از طریق شاخص‌ها و روشهای مناسب اشاره‌کرده‌اند. اماکن ورزشی شهر تبریز نه‌تنها در برخورداری از فضای سبز و باز وضعیت مناسبی ندارند، بلکه در شاخص هم‌جواری با فضای باز و سبز و پراکندگی اماکن ورزشی نیز از وضعیت مطلوبی برخوردار نیستند. با توجه به اینکه شهر تبریز جز شهرهای خوش آبوهوا با بارندگی و فضای سبز مناسب است، مدیران اماکن ورزشی باید از این شرایط آب و هوایی بیشترین بهره را ببرند تا با بهبود فضای سبز داخلی و محیطی اماکن ورزشی، بر زیبایی اماکن ورزشی این شهر بیافزایند. سهرابی و همکاران (1390) نشان دادند که اماکن ورزشی ارومیه نیز ازنظر استاندارد زیبایی‌شناختی وضعیت مناسبی ندارند. با این‌حال در مورد سایر شاخص‌های مکانیابی اماکن ورزشی وضعیت مناسبی دارند. این در حالی است که برخی از تحقیقات از نامناسب بودن برخی از شاخص‌های مکانیابی در شهر موردمطالعه حکایت دارند؛ چنان‌که نمازی و حسینی (1397) گزارش کردند که توزیع فضایی کاربری‌های شهر اصفهان باعث عدم دسترسی مناسب شهروندان به اماکن ورزشی شده است و در بهترین حالت یعنی شعاع خدمات‌رسانی 8 دقیقه فقط حدود 7 درصد مساحت شهر را پوشش می‌دهند و در محدوده خدماتی 25 دقیقه‌ای از این کاربری‌ها حدود 65 درصد محدوده شهر را خدمات‌رسانی می‌کنند. سهرابی و همکاران (1390) نیز وضعیت دسترسی نامناسب به اماکن ورزشی ارومیه را گزارش کردهاند.
درنهایت، شاخص‌های جمعیت شناختی شامل تراکم جمعیت منطقه و تناسب بین جمعیت شهری و تعداد اماکن ورزشی به‌عنوان شاخص‌های ارزیابی اماکن ورزشی شناسایی شدند. هر چه تراکم جمعیت در یک منطقه بیشتر باشد یا تعداد اماکن ورزشی کمتری نسبت به جمعیت منطقه وجود داشته باشد، نیاز به ساخت اماکن ورزشی در آن منطقه بیشتر حس میشود. در این زمینه آزادی و همکاران (1399) و زهره وندیان و ابراهیمی (1392) توجه به تراکم جمعیت برای ساخت اماکن را مهم تلقی کردهاند. همچنین، عظیمی دلارستاقی و همکاران (1395) و سلیمی و همکاران (1391) نیز ضمن تأکید بر تراکم جمعیت، به توزیع عادلانه اماکن ورزشی متناسب با جمعیت و هرم سنی برای مکان گزینی اماکن ورزشی اشاره نموده‌اند. بااین‌حال، سلطان حسینی و همکاران (1393) برای کاهش ترافیک و اثرات زیست‌محیطی آن، ساخت مجموعههای ورزشی جدید در مناطق کم تردد را پیشنهاد کردهاند. اگرچه، ساخت اماکن ورزشی در اماکن پرتردد موجب ایجاد آلودگی و ترافیک بیشتر میشود، اما ساخت اماکن ورزشی در مکان‌های کم تردد نیز مشتریان را برای دسترسی به اماکن ورزشی با دشواری مواجه می‌کند. درمجموع، مسئولان برای مکانگزینی اماکن ورزشی علاوه بر توجه به موضوع جمعیت و تناسب جمعیت و اماکن ورزشی، باید مسئله ترافیک را در نظر داشته باشند. یافتههای تحقیق نشان داد که اماکن ورزشی شهر تبریز بر اساس شاخص‌های جمعیت شناختی شامل تراکم جمعیت منطقه و تناسب بین جمعیت شهری و تعداد اماکن وضعیت مطلوبی ندارند. این موضوع نشان می‌دهد که احتمالاً برخی از اماکن ورزشی شهر تبریز در مناطقی ساخته‌شده‌اند که تراکم جمعیتی کمتری دارد و توزیع عادلانه‌ای در مورد تناسب جمعیت و تعداد اماکن انجام نگرفته است. البته این موضوع ممکن است به دلیل پایین بودن سرانه ورزشی نسبت استانداردهای ملی و بین‌المللی باشد و در کل کمبود اماکن ورزشی در کشور کاملاً محسوس است. مطابق با نتایج این تحقیق، آزادی و همکاران (1399) نیز گزارش کردند که بیشتر اماکن ورزشی موجود در شهر شیراز (95 درصد) با توجه به معیار تراکم جمعیت در وضعیت نامناسب و نسبتاً نامناسب قرار دارند.
درمجموع، با توجه به اینکه هدف تحقیق حاضر ارزیابی اماکن ورزشی شهر تبریز با توجه به عوامل پدافند غیرعامل بود، یافتههای تحقیق نشانگر آن است که بر اساس اکثر عوامل پدافند غیرعامل، اماکن ورزشی شهر تبریز وضعیت مناسبی دارند (24 شاخص وضعیت مناسب و در 10 شاخص وضعیت نامناسب). شاخص‌هایی که اماکن ورزشی شهر تبریز وضعیت مطلوبی در آنها نداشته است، همگی با مدیریت صحیح و صرف هزینه‌های مالی اندک قابل اصلاح هستند؛ به‌طوری که نیمی از شاخص‌های مورداشاره جزو شاخص‌های امکانات هستند. برخلاف شاخص‌های جغرافیایی که باید قبل از طراحی پروژه موردتوجه قرار گیرند و بعد از ساخت اماکن ورزشی قابلیت اصلاح ندارند، شاخص‌های امکانات بعد از ساخت اماکن ورزشی قابلیت اصلاح رادارند و می‌توانند با توجه انتظارات موردنظر مشتریان و پیشرفت فناوری بروزرسانی شوند. ارزیابی انجام‌گرفته در این تحقیق می‌تواند موردتوجه مسئولان ورزش شهر تبریز و مدیران اماکن ورزشی این شهر قرار گیرد تا با رفع نواقص و اصلاح کاستی‌ها، شاهد بهبود وضعیت اماکن ورزشی این شهر باشیم. همچنین، نتایج این تحقیق نه‌تنها می‌تواند مورداستفاده سایر محققان قرار گیرد، بلکه مدیران ورزشی نیز می‌توانند اماکن ورزشی را بر اساس این شاخص‌ها ارزیابی کنند و قبل از طراحی پروژه ساخت اماکن ورزشی، از خطوط راهنمای آن بهره ببرند. درنهایت، اگرچه وضعیت اماکن ورزشی شهر تبریز براساس اکثر عوامل پدافند غیرعامل مناسب ارزیابی شده است، اما نباید از ارزیابی مستمر و ارتقای هرچهبیشتر اماکن ورزشی شهر تبریز با توجه به عوامل پدافند غیرعامل غافل ماند.
منابع
- اخباری، محمد و احمدی مقدم، محمدعلیو (1393). «بررسی پدافند غیرعامل در مدیریت شهری». ژئوپلیتیک. شماره 34، صص 36-69.
- آزادی، نیلوفر؛ میرحسینی، سیدمحمدعلی و ترک فر، احمد. (1399). «تحلیل وضعیت اماکن ورزشی جهت مکانیابی و استقرار نظام سلسله مراتبی صنفی ورزش در شهرها (نمونه موردی: شهر شیراز)». برنامه‌ریزی منطقهای. سال 10، شماره 37، صص 179-193.
- اسدی، حسن؛ شعبانی مقدم، کیوان و اصفهانی، نوشین. (1388). مدیریت اماکن ورزشی. فرد گیل. تهران: انتشارات دانشگاه تهران
- امامی، عوض؛ خوشبختی، جعفر و کشتی دار، محمد. (1392). «ارزیابی کیفیت اماکن تفریحی- ورزشی پارک‌های استان گلستان بر اساس مدل تحلیل شکاف (Gaps)». مطالعات مدیریت ورزشی. شماره 18، صص 51-66.
- آویزی، عین اله و میرحسینی، سیدمحمدعلی. (1395). «ارزیابی بهره‌وری اماکن ورزشی از دیدگاه دبیران تربیت‌بدنی شهرستان شیراز». دومین همایش ملی انجمن علمی مدیریت ورزشی، تهران، ص 186.
- جوادی پور، محمد و سهرابی، پوریا. (1392). «رتبه‌بندی استانداردهای مناسبسازی اماکن ورزشی با استفاده از تکنیک سنجش رضایت مشتری (CSM) برای ارائه راهکار». مطالعات مدیریت ورزشی. شماره 19، صص 129-150.
- حجی پور، علیرضا و اسدی دستجردی، حسن. (1396). «تحلیل وضعیت بهداشتی- زیست محیطی اماکن ورزشی و رابطه آن با میزان مشارکت در فعالیت بدنی شهروندان استانهای خراسان». مدیریت ورزشی. شماره 36، صص 71-83.
- حسینی، میرداوود؛ کاشف، سیدمحمد؛ صفرپور، علی و پاشایی، سجاد. (1398). «مدل‌سازی تأثیر زیبایی و دسترسی اماکن ورزشی بر روی نیات رفتاری مشتریان از طریق متغیر میانجی احساسات (مطالعه موردی: استخرهای شهر تبریز)». مدیریت ورزشی. دوره 11، شماره 4، صص 855-870.
- رضوی، سیدمحمدحسین؛ حسینی، سیدعماد و سلیمانی، معصومه. (1391). «بررسی ابعاد زیبایی‌شناختی در گرایش مشتریان به اماکن ورزشی». پژوهشنامه مدیریت و رفتار حرکتی. سال 8، شماره 16، صص 15-34.
- زهره وندیان، کریم و ابراهیمی، فرشته. (1392). «ارائۀ مدل پیشنهادی برای مکان گزینی اماکن ورزشی با استفاده از تلفیق سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) و روشهای تصمیم‌گیری چندمعیاره (MCDM))». مطالعات مدیریت ورزشی. شماره 21، صص 111-126.
- سلطان حسینی، محمد؛ علی دوست قهفرخی، ابراهیم و فراهانی، ابوالفضل. (1393). «راهکارهای بررسی اثرات زیست‌محیطی و ترافیکی اماکن ورزشی شهر یزد بر محیط شهری آن». مطالعات مدیریت ورزشی. شماره 24، صص 15-30.
- سلیمی، مهدی؛ سلطان حسینی، محمد و شعبانی بهار، غلامرضا. (1391). «مکان گزینی اماکن ورزشی با استفاده از مدل‌های پیوسته و گسسته فضایی مبتنی بر ترکیب دو مدل AHP و TOPSIS». مطالعات مدیریت ورزشی. شماره 13، صص 157-180.
- سهرابی، پوریا؛ کاشف، میرمحمد؛ جوادی پور، محمد و حسینی، فاطمه سادات. (1390). «بررسی وضعیت جانمایی بنا و مناسبسازی (دسترسی) اماکن ورزشی ارومیه با توجه به استانداردهای ملی و بی المللی». مدیریت ورزشی. شماره 10، صص 5-21.
- عظیمی دلارستاقی، عادله؛ رضوی، سیدمحمدحسین؛ برومند، محمدرضا و تی تی دژ، امید. (1395). «بررسی معیارهای مکانیابی در طراحی و ساخت اماکن ورزشی شهری». پژوهش نامه مدیریت ورزشی و رفتار حرکتی. سال 12، شماره 23، صص 83-100.
- فروغی پور، حمید؛ صابونچی، رضا و تیپ، هادی. (1390). «ارزیابی بهره وری اماکن ورزشی از دیدگاه دبیران تربیت بدنی همدان». مدیریت ورزشی. شماره 11، صص 77-97.
- لطفی، حیدر. (1399). «نقش بنیان های جغرافیایی در پدافند غیرعامل شهرستان گرمسار». پژوهشنامه جغرافیای انتظامی. شماره 30، صص 145-180.
- نمازی، آسیه و حسینی، سیداحمد. (1397). «تحلیل فضایی اماکن ورزشی و ارزیابی نحوه دسترسی به این مراکز با توجه به الگوی توزیع فضایی آنها در سطح شبکه های ارتباطی (نمونه موردی: شهر اصفهان)». نگرشهای نو در جغرافیای انسانی. سال 10، شماره 3، صص 397-412.
- Bridget, K., Lesley, K., Adrian, E., Louise, A., & Baur, R. (2014). “Identifying important and feasible policies and actions for health at community sports clubs: A consensus-generating approach”. Journal of Sport Management Review, 17(1): 61–6.
- Bunds, K. S., Kanters, M. A., Venditti, R. A., Rajagopalan, N., Casper, J. M., & Carlton, T. A. (2018). “Organized youth sports and commuting behavior: The environmental impact of decentralized community sport facilities”. Transportation Research Part D: Transport and Environment, 65, 387-395.
- Lin, T.Y., Sakuno, S. (2015). “Sports management and sports humanities. Kanosue K, Kogiso K, Oshimi D, Harada M, eidtors”. Switzerland: Springer Publishin, PP; 31-46.
- Thongkern, T. (2016). “Assessing the behavioural intentions of spa customers: an empirical analysis: Lincoln University”. https://hdl.handle.net/10182/7981 .
- Wakefield, K.L., Blodgett, J.G. (1996). “The effect of the servicescape on customers’ behavioral intentions in leisure service settings”. Journal of services marketing, 10(6):45-61.
- Zhu, L.C., Gao, Z., Zhu, J.M., Zhang, D. (2020). “Construction of the Evaluation System of Sustainable Utilization of Large Stadiums Based on the AHP Method”. Mathematical Problems in Engineering, volume 2020:1-12.
)