Document Type : Original Article
Authors
1 PhD candidate in industrial management , management and economics faculty, Tarbiat Modares University
2 Associate professor Industrial Management Department, Management and Economics Faculty, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran
3 Professor; Industrial Management Department, Management and Economics Faculty, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran
4 Industrial Management Department, Management and Economics Faculty, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran
Abstract
This research addresses the topic of human capital in the Fourth Industrial Revolution. Based on the structure and context of Iranian organizations, the macro-political and economic environment of the country, and the existing trends in the development of new technologies, The aim of this research is to identify, the nature and components of Industry 4.0 and then the competencies, skills, and knowledge required for youth to be employed in specialized and complex production jobs in the Fourth Industrial Revolution.The method of this research is qualitative, and its content is devoid of statistical and mathematical calculations. For this study, theoretical sampling was conducted, and data were collected through semi-structured interviews with 18 experts, including academics, youth activists, business managers, and researchers in the field of human resources. Grounded theory was used for data analysis and model design. In this method, by analyzing the interview texts, propositions, concepts, components, and core categories were identified, and the results were structured in the form of a paradigmatic model (including six dimensions of causal conditions, intervening conditions, contextual conditions, core categories, strategies, and outcomes). Based on the findings, while it is necessary for business managers to create a transformation in organizational culture and for academics to implement changes in the educational system, the young workforce must strengthen their competencies, skills, and knowledge in four areas: methodological, social, individual, and technological to effectively engage in future smart factories.
Keywords
طراحی و تبیین مدل توسعه مهارتهای شغلی جوانان متناسب با مشاغل انقلاب صنعتی چهارم
حامد عبداللهی[1]
محمود دهقان نیری[2]
علی رجبزاده قطری[3]
خدیجه مصطفایی دولتآباد[4]
10.22034/ssys.2024.3382.3472
تاریخ دریافت مقاله: 13/9/1400
تاریخ پذیرش مقاله:1/3/1401
مقدمه
اصطلاح صنعت 4.0[5][6]، یا انقلاب صنعتی چهارم، به سطح جدیدی از سازماندهی و کنترل زنجیرهی ارزش، در تمام طول چرخهی عمر محصولات، اشاره دارد (وایدیا[7]: 2018). باید بدانیم که در پسِ عبارت صنعت 4.0، صرفاً یک مفهوم واحد وجود ندارد. بلکه پیشرفتهای مستمر فناوری اطلاعات و ارتباطات در ترکیب با رشد تصاعدیِ قابلیت محاسبه و ظرفیت انتقال و ذخیرهسازی داده است که ظهور سیستمهای فناوری قوی و به هم پیوسته را امکانپذیر ساخته است (بارتودزیج[8]، 2017). به صورت کلی میتوان گفت که این مفهوم، با بکارگیری دستگاههای دارای استقلال عملکردی در یک شبکهی همکاری، متشکل از دستگاههای هوشمند دیگر، مرتبط است. دستگاههای موجود در این شبکه میتوانند با استفاده از قابلیت بهروزرسانیهای لحظهایِ[9] اطلاعات، عملیات لازم را به انجام برسانند (دالمارکو[10] و دیگران، 2019: 2).
تغییرات فناورانه به شکلگیری پارادایم صنعتی جدیدی، تحت عنوان انقلاب صنعتی چهارم (صنعت 4.0)، منجر شده است. در این پارادایمِ جدید فرآیندهای کسب و کار و شیوههای تولید به کلی تغییر خواهند کرد. بنابراین لازم است نیروی کار جوان کشور برای اشتغال موثر، ضمن آشنایی با مفاهیم اولیهی صنعت 4.0، خود را به مهارتها و شایستگیهای مورد نیازِ این دورهی جدید صنعتی مجهز کند. اهداف این مطالعه عبارتند از: 1.تعریف اجمالی صنعت 4.0؛ 2.شناسایی شرایط علّی، زمینهای و مداخلهگرِ پدیدهی محوریِ استقرارِ انقلاب صنعتی چهارم (صنعت 4.0) و پیامدهای آن در حوزهی اقتصادی؛ 3. کشف مهارتها، دانش و شایستگیهای مورد نیاز کارکنانِ واحدهای تولیدی در انقلاب صنعتی چهارم (صنعت 4.0) و 4. پیشنهاد مدل آموزش و توسعهی منابع انسـانی جوان برای مواجههی موفق با انقلاب صنعتی چهارم (صنعت 4.0).
بیان مسئله
اولین انقلاب صنعتی با اختراع موتور بخار، پدید آمد. این موتور، امکان استفاده از نیروی بخار را برای مکانیزه کردن عملیات تولید فراهم کرد (نانس[11]؛ 2017). در پایانِ قرن هجدهم میلادی و با معرفیِ دستگاههای مکانیزهی تولیدی، فرآیند صنعتی شدن آغاز شد. با توسعهی موتور بخار توسط جیمز وات، ماشینها و موتورها، انقلابی در شیوهی تولید کالاها ایجاد کردند. بر اثر این تحولات، برخی جوامعْ حرکت خود را از شیوههای زیستِ مبتنی بر کشاورزی به سمت شیوههای زندگیِ صنعتی، آغاز کردند (بارتودزیج؛ 2017). در فاصلهی بین سالهای 1870 تا 1930، موج جدیدی از فناوریهای در هم تنیده، نرخ رشد اقتصادی و فرصتهای حاصل از انقلاب صنعتی اول را چند برابر کرد. رادیو، تلفن، تلویزیون، لوازم خانگی و چراغهای روشنایی، نشانگر قدرت تحولآفرین برق بودند. اختراع موتور احتراق داخلی به پیدایش خودرو، هواپیما و نهایتاً اکوسیستمهای آنها، شامل مشاغل تولیدی و زیرساختهای جادهای، منجر شد. پیشرفتهایی نیز در علم شیمی به دست آمد و جهان به موادی جدیدی نظیر پلاستیکهای مقاوم در برابر گرما دست یافت (دیویس[12]؛ 2016). افزایش تولید انبوه و جایگزینی انرژی بخار با انرژی الکتریکی، محرکهای کلیدی انقلاب صنعتی دوم بودند (نانس؛ 2017). حدود سال 1950 پیشرفتهایی خیرهکنندهای در نظریهی اطلاعات و رایانش دیجیتالی روی داد که فناوریهای مستقر در قلب انقلاب صنعتی سوم بودند (دیویس؛ 2016). انقلاب صنعتی سوم شامل استفاده از فناوری الکترونیک و اطلاعات، در خودکارسازی تولید بود (نانس؛ 2017). این تحول، در اوایل دهه 1970 میلادی آغاز شد و در دههی اخیر در حال جایگزینی با صنعت 4.0 است. بر اثر این انقلاب، بسیاری از کارها، خودکار و ماشینی شدند و در بسیاری از مشاغل، انسانها جای خود را به ماشینآلات مکانیزه دادند. بنابراین، این انقلاب علاوه بر تحولات صنعتی و اقتصادی، باعث ایجاد تغییراتی در مناسبات اجتماعی و فرهنگی شد. انقلاب صنعتی سوم هنوز در جریان است؛ اما در بسیاری از نقاط دنیا، در حال تبدیل شدن به انقلاب صنعتی چهارم است (بارتودزیج؛ 2017). مکانیزاسیون، برقی و کامپیوتری شدن، به ترتیب سه کلیدواژهی انقلابهای صنعتی پیشین بودند.
صنـعت 4.0 پارادایم جدیدی در تولیـد اسـت که از بکارگیـری سیـستـمهای سایبـر ـ فیزیکی[13]، اینتـرنت اشیاء[14]، اینتـرنت خدمات[15]، رباتیک، کـلانداده[16]، رایانش ابری[17] و واقعیـت افـزوده[18] در محیط صنعت حاصـل میشـود (نانِـس[19]: 2017). فرانک[20] و همـکاران (2019: 16) صنـعت 4.0 را به این شکل تعریف کردهاند: این مفهـوم یک مرحـلهی صنعتی جدید در سیستـمهای تولیـدی است که با ادغام مجموعهای از فناوریهای نوظـهور و همگرا، باعث ایجـاد ارزش در کل چرخـهی عمر محصول میشود. این مرحلهی صنعتی جدید، مستلزم یک تحول اجتمـاعی و فنی در نقش انسان در سیستمهای تولیدی است که در آن کلیـهی فعالیتهای کاریِ زنجیره ارزش با رویکردهای هوشمند و مبتنی بر فناوریهای اطلاعات و ارتباطات، انجام میشوند.
این فناوریها دیر یا زود به کشـور وارد میشوند و سیاستگذاران بخش عمومی، مدیران کسب و کارها و جوانان آمادهی اشتغال، باید به نحـوه معقولـی با آن روبهرو شـوند. دانش، شایستـگیها و مهارتهایِ جدیدِ مورد نیاز جوانانْ برای فعـالیت موثر در محیطهای آینـدهی صنعتی چیست؟ این مقاله بر اساس نظرگاه متخصصـان ایرانی، مدل مهارتآموزی جوانان را متناسب با تحولات فناورانهی موجود در انقلاب صنعتی چهارم پیشنهاد، تبیین و تشریح میکند.
سئوال پژوهش
- شرایط علّی، مداخلهگر و زمینهای در ایجاد پدیدهی محوریِ استقرار انقلاب صنعتی چهارم (صنعت 4.0) و پیامدهای آن در حوزهی اقتصادی، کدامند؟
- راهبردهای مواجهه با انقلاب صنعتی چهارم (صنعت 4.0) در حوزهی منابع انسانی کدامند؟
- مهارتها، دانش و شایستگیهای مورد نیاز کارکنان واحدهای تولیدی در انقلاب صنعتی چهارم (صنعت 4.0) کدامند؟
- برای مواجههی موفق با انقلاب صنعتی چهارم (صنعت 4.0) مدل آموزش و توسعهی منابع انسـانی چگونه است؟
مبانی نظری پژوهش
تعریف صنعت 4.0
این عبارت همـانند چتـری برای جمـعکردن مفـاهیم یک پارادایم صنعتی جدید ذیل خود، عمـل میکند (پریرا[21]، 2017: 1207). پذیرش فناوریهای دیجیتـال برای گردآوری مستمر و آنی دادهها، تجزیه و تحلیـل آنها و ارایهی اطلاعات مفیـد به سیستمهای تولیدی، بخـش مهمی از مفهوم صنعت 4.0 است (فِرانک و همکاران، 2019: 15). پوسادا[22] و همکاران (2015: 26) جنبههای کلیدی مورد توجه صنعت 4.0 را به این شرح خلاصه میکنند: 1. سفارشیسازی انبوه[23] محصولات با استفاده از فناوری اطلاعات؛ 2. انطباق خودکار سیستمهای تولیدی همزمان با تغییرات محیطی؛ 3. امکانپذیرشدن ردیابی قطعات و خودآگاهی محصولات و توانایی آنها برای برقراری ارتباط با یکدیگر؛ 4. ارتقاء رابطِ کاربری[24] ماشین و انسان، همزیستی اشخاص با رباتها و ظهور روشهای جدید تعامل و عمل؛ 5. گسترش ارتباطات در داخل کارخانههای هوشمند و بهینهسازی فرآیند تولید توسط اینترنت اشیاء و 6. ظهور خدمات و مدلهای کسب و کار نو و تاثیرگذاری آنها بر کل زنجیره ارزش. صنعت 4.0 برای بهینهسازی فرآیندهای تولیـد، افزایش کیفـیت محصولات، تقویت روابط میان ذینفعان و ارایهی مدلهای جدید کسب و کار و روشهای تازهی عملیات، دارای ظرفیت عظیمی در کل زنجیره ارزش است (فویدل[25] و همکاران: 2016). مارتیـن و شافـر، صنـعت 4.0 را جریان هوشمنـد قطـعات کار به صورت ماشین به ماشین در یک کارخانه و در بستـر ارتبـاط لحظـهای میان ماشـینآلات، تعریف میکنند. در این محیط، با استفاده از سیستمهای انعطافپذیر و مشـارکتی و به منظور حل مشکلات و اتخاذ بهترین تصمیمها، جریانِ تولیـد، هوشمنـد و با یکدیگر سـازگار میشوند (آلکاسر[26] و همکاران، 2019: 900). صنعت 4.0 عبارت است از دیجیتالی شـدن تمام داراییهـای فیزیکی و ادغام آنها در اکوسیستمهای دیجیتال به اتفاق تمام شرکای زنجیره ارزش (بوتا[27]، 2018: 149). پریرا[28] ضمن تاکیـد بر دشوار بودن تعریف این مفهوم، با استفاده از کارهـای صاحبنظران مختـلف، میگـوید که صنعت 4.0 مفهومی است مرتبط با دستگاههای دارای استقلال و خودمختـاری، که قادرند در یک محیـط هوشمند، با سایر ماشینآلاتْ ارتباط برقرار کنند و بر اساس اطلاعـاتِ دریافتشده به تصمیمگیری و انجام عملیات بپردازند (پریرا، 2017: 1208). کاناس[29] و دیگران (2021: 158) از قول کوهـلر و ویز[30] (2016)، نقل میکنند که صنعت 4.0 رویکردی برای کنترل فرآیندهای تولید از طریـق همـگامسازی جریان کار و امـکانپذیر کردن تولیـد تکواحدی و محصولات شخصیسازی شـده است. هرمـان[31] (2016: 11) میگوید در کارخانههـای هوشمندِ دارای ساختـارهای ماژولار، سیسـتمهای سـایبر ـ فیزیکـی ضمـن نظارت بر فرآیندهای کاری، یک کپیِ مجازی از دنیای عینـی ایجاد و تصمیمات غیرمتمـرکزی اتخـاذ میکنند. این سیستـمها از طریق اینترنت اشیاء، به صورت لحظهای با یکدیگر و انسانها در تماسند و همکاری میکنند.
فناوریهای پایه
بر روی ماهیت و نام این فناوریها، میـان دانشگاهیان و سیاستگذاران اجماع کاملی برقرار است. گروه مشـاوران بوستون[32] (روبمن[33]، 2015)، ساسدو مارتینز[34] و همـکاران (2017)، آلکاسر و همکاران (2019)، دالمارکو و همـکاران (2019) و آجیت تام جیمز[35] و همـکاران (2019)، فناوریهایی را به عنوان آجرهایِ سـاختمان صنعت 4.0 معرفی میکنند. این فنـاوریها عبارتند از: رایانش ابری، تولید افـزودنی[36]، واقعیت افزوده، کـلانداده و تجـزیه و تحلیـل آن، رباتهای مستقـل و خـودکار[37]، شبیـهسازی[38]، ادغام عمودی و افقی[39]، اینترنت اشیاء و امنیت سایبری[40].
فناوریهای سمت کاربر
سه فناوری مهمِ سمتِ کاربر در صنـعت 4.0 عبارتنـد از: 1. تولیـد هوشمند، 2. زنجیره تامین هوشمند و 3. محصول هوشمنـد. هسـتهی مرکزی لایهی فنـاوریِ سمت کاربر، «تولید هوشمند» است و دو بخش دیگر، از طریق این هسته با یکدیگر مرتبطند (رادزیوُن[41] و همکاران، 2014).
تولید هوشمند
محیط یک کارخانهی هوشمند از روشهـای جدیدِ ارتباطاتِ متقـابلِ یکپارچهی آنی میان تمامی منابع تولیدی (حسگرها، محرکها، نوار نقـالهها، ماشیـنها، رباتها و غیره) تشکیل شده است (پریرا، 2017). در کارخانهی هوشمند، مـاشینآلات به سیستمهای سـایبر ـ فیـزیکی تبدیل میشوند. ماشینهای هوشمندِ مستقر در یک کارخـانهی هوشمند میتواننـد فرآینـدهای تولید را از طریق قابلیت خودبهینهسازی[42] و تصمیمگیری مستقـل، بهبـود بخشند (روبلک[43] و همـکاران، 2016). ظرفیتهای کارخانهی هوشمند عبـارت است از: 1. قابلیـت استقـلال؛ 2. فنـاوری کامـل بصری؛ 3. هماهنگی و سازماندهی مجدد؛ 4. قابلیتهای خودآمـوزی و نگهـداری خودکار؛ 5. هـمزیستی انسـان و رایانه (وان[44] و همکاران، 2015).
محصول هوشمند
محصولات هوشمند میتوانند حجـم زیادی از دادههـا را در خود ذخیـره کنند و از این طریق به نوعی خودآگاهی دست یابند و به صورت مستقـلْ با سیستمهـای صنـعتی در ارتبـاط باشند (پریرا و همکاران، 2017). انجـام محاسبات، ذخیرهسازی دادهها، ارتبـاط و تعـامل با محیط، از ویژگیهای کلیـدی این محصولات است. این محصـولات میتواننـد بدون مداخلهی عامل انسانی، محیط پیرامون خود را درک و با آن تعامل کنند (کارگرمن، 2014).
زنجیره تامین هوشمند
توانمندسـازها و امکانات کلیدی صنعت 4.0، جوهـرهی زنجیـرهی تامین را تغییر میدهند. اما دیجیتالیکردن زنجیره تامیـن، تنهـا در استفاده از فناوری اطلاعات برای انجام بهترِ روشهای فعلی و دیجیتـالیکردن جریان اطلاعات و دانش، خلاصـه نمیشود. برای پاسخگویی به نیاز بازارهایِ نوظهور و ترغیب مشتریان به خرید محصولات سفارشیسازیشده، باید کل ساختار، فرآیندها، جریانها و مولفههای مدیریتی در زنجیره تامین، تحول یابند. مزیت اساسی زنجیره تامین دیجیتال نسبت به زنجیرهی تامین فعلی عبارتند از: افزایش سرعت، سازگاری، هوشمندی، توان گردآوری داده به صورت لحظهای، شفافیت، اتصال جهانی، مقیاسپذیری، ابتکار و پایداری (گارای روندرو[45] و همکاران، 2020).
مدلهای کسب و کار
مارکون و همکاران (2022: 260) مـدل کسب و کار را این گونه تعریف میکنند: یک مدل مفهومی که «معماری» سازمانی و مالیِ کسب و کار را نشـان میدهد. این معمـاری، سیستم فعالیتهای وابسته به همِ یک بنــگاه و شرکای آن و سازوکارهای ارتبـاطِ این فعالیتها را با یکدیگر توصیـف میکند. مدل کسب و کار در بطـن خود، دو کارکرد دارد: «خلـق» و «جـذب» ارزش (متالو[46] و همکاران، 2018). برای تجزیه و تحلیـل مدل کسب و کار مطابق چهارچوب مفهومـی اوستروالدر و پیگنور[47] (2010) (بومِ مدل کسب و کار[48])، باید 9 عنصر را، شامل شرکاء، فعالیتها، منـابع، ساختار هزینه، روابط با مشتریان، کانالها، بخشبندی مشتریان، ساختـار عایدیها و پیشنهاد ارزش، در نظر گرفت (مارکون و همکاران، 2022). متالو و همکاران (2018) اجـزاء مدل بوم کسب و کار را در شکل شماره 1 معرفی کردهاند.
|
شرکاء کلیدی تولیدکنندگان سختافزار؛ توسعهدهندگان نرمافزار و اپلیکیشن؛ مشتریان آغازگر |
|
فعالیتهای کلیدی: توســعه مشـتری، محصــول، پلتفرم و نرمافزار؛ اجرا |
|
منابع کلیدی: قابلیتهای کارکنان؛ منابع مالی؛ نرمافزار |
|
|
|
پیشنهاد ارزش: تازگی؛ کاهش هزینه؛ دسـتــرســیپـذیـری؛ امـکان بـه روز رسانی؛ قیـمت؛ سهــولت در استفاده |
|
بخشبندی مشتریان بازار جاویژه؛ بازارهای بخشبندیشده |
|
ارتباط با مشتریان دستیار شخصی و اختصاصی |
|
کانالها نیروهای فروش؛ عمدهفروشان |
|
هزینهها: توسعهی محصول؛ هزینه فناوری اطلاعات؛ بازاریابی و فروش؛ نیروی انسانی؛ محصول و سختافزار |
|
درآمدها: فروش مجوز؛ حق نصب؛ حق اشتراک؛ فروش دارایی؛ حق استفاده؛ قرض دادن؛ اجاره دادن؛ لیزینگ |
|
مدیریت زیرساختها |
|
رابط کاربری با مشتریان |
|
|
|
محصول |
|
جنبههای مالی |
شکل 1: مدل کسب و کار در سازمانهای صنعت 4.0 (متالو و همکاران، 2018)
معرفی چهارچوب مفهومی از فناوریهای صنعت 4
در بخشهای قبلی فناوریها و اصول صنـعت 4.0 معـرفی شدند. با توجه به در هـم تنیدگی مفاهیم مربوطه و به منظور تسهیل در شناسایی دقیق این انقلاب صنعتی، مدل مفهومی زیر پیشنهاد میشود.
|
|
|
|
|
محصول هوشمند + تولید هوشمند |
|
صنعت 4.0 |
|
اینترنت اشیاء |
|
رایانش ابری |
|
کلانداده |
|
ربات همکار |
|
سیستمسایبرفیزیکی |
|
شبیهسازی |
|
واقعیت افزوده |
|
تولید افزودنی |
|
زنجیره تامین هوشمند |
|
مدلهای جدید کسب و کار |
شکل 2: مدل مفهومی پیشنهادی محققان در خصوص تاثیرات فناوریهای نو بر نظامهای تولید و توزیع
پیشینه پژوهش
پژوهشهای متفاوتی در خصوص تاثیرات انقلاب صنعتی چهـارم بر نیروی انسانی و شایستگیهای مورد نیاز آن، انجام شده است. مـوارد بررسیشده توسط محقـق در جدول شمارهی 1 خلاصه شده است.
جدول 1: خلاصه پیشینه پژوهش
|
پژوهشگر و سال |
عنوان کتاب/ مقاله |
یافتهها |
|
بکر[49] و دیگران؛ 2016 |
روندهای آینده در طراحی محیط کار انسانی برای سیستمهای تولید سایبر ـ فیزیکی |
بازتعریف نقش کارگران در کارخانه های جدید؛ حذف نشدن کامل انسان از کارخانه ها |
|
هکلاو[50] و دیگران؛ 2016 |
رویکرد کلنگر برای مدیریت منابع انسانی در صنعت 4.0 |
تجویز یک رویکرد راهبردک برای واجد شرایط کردن کارکنان برای کار در صنعت 4.0 |
|
فِرِی[51] و دیگران؛ 2017 |
آینده شغلی: مشاغل تا چه اندازه مستعد کامپیوتری شدن هستند؟ |
دوقطبی شدن مشاغل در دو سر طیف مشاغل ساده و پیچیده |
|
پینزون[52] و دیگران؛ 2017 |
مشاغل و مهارتها در صنعت 4.0: یک تحقیق اکتشافی |
ترسیم مجموعه جدیدی از مهارتهای صنعت 4.0 |
|
بنسووا[53] و دیگران؛ 2017 |
الزامات تحصیلات و صلاحیت افراد در صنعت 4.0 |
لزوم انطباق میزان بلوغ سازمانی در استقرار فناوریها با مهارتهای جدید کارکنان |
|
پریفتی[54] و دیگران؛ 2017 |
مدل شایستگی برای کارکنان صنعت 4.0 |
توسعهی یک مدل شایستگی برای صنعت ۴.۰ بر اساس رویکرد رفتاری و با توجه به سه متغیرِ سیستمهای اطلاعاتی، فناوری اطلاعات و مهندسی |
|
هکلاو و دیگران؛ 2018 |
مدیریت منابع انسانی: فرا مطالعه ـ تحلیل شایستگیهای آینده در صنعت 4.0 |
مرور سیستماتیک تأثیر فناوریهای آینده و دیجیتالیسازی در صنعت ۴.۰ بر مهارتهای کارکنان |
|
گالاسکه[55] و دیگران؛ 2018 |
مدیریت نیروی کار 4.0 ـ ارزیابی آمادگی عوامل انسانی برای تولید دیجیتال |
پیشنهاد جعبه ابزار مدیریت نیروی کار صنعت 4.0 |
|
مورتزیس[56]؛ 2018 |
توسعه مهارتها و شایستگیها در تولید به سمت آموزش 4.0: رویکرد کارخانه آموزشی |
پیشنهاد مفهوم کارخانهی آموزشی با توجه به الزامات صنعت ۴.۰ و آموزش ۴.۰ |
|
رچوتا[57] و دیگران؛ 2019 |
آمادگی منابع انسانی برای صنعت 4.0 |
نحوهی آمادگی سرمایه انسانی برای مواجهه با صنعت 4.0 در جمهوری چک |
|
فلورس[58] و دیگران؛ 2019 |
سرمایه انسانی 4.0: گونهشناسی شایستگی نیروی کار برای صنعت 4.0 |
پیشنهادِ: 1. معماری نو برای نیروی کار با تعاملات جدید؛ 2. اصطلاح برای دربرگیری سرمایه انسانی آینده و 3. نوعشناسی برای ارجاع به شایستگیهای مورد نیاز برای صنعت 4.0 |
|
مِیسیری[59] و دیگران؛ 2019 |
بررسی الزامات مهارتهای صنعت 4.0 |
مرور سیستماتیک ادبیات برای شناسایی نیازهای مهارتی صنعت ۴.۰ در حرفه مهندسی |
|
پجیک بچ[60] و دیگران؛ 2020 |
متنکاوی صنعت 4.0: آگهیهای استخدامی |
سازمانهای صنعت ۴.۰ متمایل به جذب کارشناسان با مهارتهای چندرشتهای هستند |
|
چاکا[61]؛ 2020 |
مهارتها، شایستگیها و سواد منتسب به صنعت 4.0: بررسی محدوده |
شناسایی مهارتها، شایستگیها و دانش منتسب به انقلاب صنعتی چهارم بر اساس ۶۴ مقالهی بررسیشده |
|
فارری[62] و دیگران؛ 2020 |
تخمین تأثیر صنعت 4.0 بر پروفایلهای شغلی و مهارتها با استفاده از متنکاوی |
توسعهی معیاری برای اندازهگیری آمادگی کارکنان یک سازمان برای صنعت 4.0 |
|
نئومن[63] و دیگران؛ 2021 |
صنعت 4.0 و عامل انسانی ـ چارچوب سیستمی و روش تجزیه و تحلیل برای توسعه موفق |
توسعهی چارچوب مفهومی در خصوص مهندسی عوامل انسانی صنعت ۴.۰ |
|
پنا ـ جیمنز[64] و دیگران؛ 2021 |
بررسی الزامات مهارت برای صنعت 4.0: رویکرد کارگرمحور |
شناسایی مهارتهای شناختی، عملکردی، راهبردک و مدیریت افراد به عنوان منابع مهم در صنعت ۴.۰ |
|
بیبلیون[65] و دیگران؛ 2021 |
برای کار در صنعت 4.0 آمادهاید؟ مدلسازی سیستم فعالیت هدف و پنج بعد آمادگی کارگر |
پیشنهاد به یک مدل مفهومی ساختارمند از آمادگی کارگران برای صنعت ۴.۰ بر مبنای مطالعات معتبر |
|
دا سیلوا[66] و دیگران؛ 2022 |
مدیریت منابع انسانی 4.0: بررسی ادبیات و روندها |
توسعهی نظری مدیریت منابع انسانی در صنعت 4.0 |
|
سریواستاوا[67] و دیگران؛ 2022 |
شایستگیهای منابع انسانی هوشمند و کاربرد آنها در صنعت 4.0 |
معرفی مفهوم منابع انسانی هوشمند و کاربردهای آن در صنعت ۴.۰ |
|
آسربی[68] و دیگران؛ 2022 |
شناسایی و ارزیابی مهارتهای مورد نیاز صنعت 4.0 برای نیروی کار شرکتهای تولیدی |
ضرورت اتخاذ دیدگاهی روزآمد در مورد پروفایلهای شغلی و مهارتهای مرتبط مورد نیاز در کارخانههای هوشمند |
در همهی پژوهـشهای بررسیشده، محققـان تلاش کردهاند که مسایل مختلف نیروی کار را در دوران انقلاب صنعتی چهارم بررسی کنند.
مارکون[69] و همکاران (2021) در خصوص تاثیرات استـفاده از فنـاوریهای صنعت 4.0 بر نیروی انسانی چنین اظهارنظر میکنند: 1. هر چه میزان بکارگیری فنـاوریهای صنعت 4.0 در سازمان بیشتر باشد، سیستمِ تولیدْ خودمختاری (استقلال) و گسـتردگی شغلی[70] بیشتری از کارکنان مطالبه دارد؛ 2. نحوهی ادراک صنعت 4.0 توسط کارکنان مهم اسـت. میتوان استقرار فناوریهای نو را تهدیدی علیه امنیت شغلی کارکنان تفسیر کرد؛ یا پدیدهای مفیـد، برای رها شدن ایشان از انجام وظایف تکراری، بدنی و ساده و همزمانْ مشارکت در کارهای پیچیده، نیازمند خلاقـیت و دارای ارزش افــزودهی بیشتر. این کارهای جدید، به سطح بالاتری از مهارتهای فنی، اجتمـاعی و روانشناختی نیاز دارند؛ به گونهای که امروزه مفهوم «سرمایهی انسانی 4.0[71]» یا «کارکردن هوشمند[72]» نیز توسـعه یافته و شایستگیها، تحصیلات، سلامت و بهروزی نیروی کار را تحت تاثیر قرار داده است (فلورس[73] و همکاران، 2020).
پیشبینیهایی برای وضعیت نیروی انسانی در آینـده وجود دارد: 1. با ظهور صنعت 4.0، انسان از کارخانههای آینده حذف نخواهد شـد؛ 2. وظـایف و فعـالیتهای جدید، پیچیدهتر میشوند. این وظایف به سطح بالاتری از انتزاع، توانمندی حل مسئله، استقـلال و ارتباطات بسیار فراگیرتر، نیاز دارد؛ 3. وظایف و فعالیتهای آتی به طرز فزاینـدهای به دستگاههای کامپیـوتری مرتبط خواهند بود؛ 4. کارهای ساده و تکراری، مکانیزه میشوند و 5. تواناییهای منحصر به فـرد انسانی، نقش بیشتری در فعالیتهای کاری آتی ایفـا خواهند کرد (بِکِر و اِسترن[74]؛2016). علـیرغم دیجیتـالی شدن اقتصاد، نیروی انسانیْ هنوز بسیـار پراهمیت است. این نیرو باید بر اساس فنـاوریهای نو، فرمهای سازمان و جریان کار، الزامات جدیدی کسب کند (گالاسکه[75] و همکاران؛ 2018: 106-107).
کار در دنیای صنعت 4.0 نیازمند کسب مهـارتهای خاصی است. نیـروی انسانی علاوه بر مهارتها، تحصیلات و شایستگیهای عمـومیِ مورد نیاز مشاغل، بایـد خـود را به مهـارتها و شایستگیهای جدیدی مجهـز کند. تجـزیه و تحلیل دادهها، مهـارتهای محاسباتی، برنامهنویسی، کدنویسی، تصمیمگیری افقی، تفکر بینرشتهای و تحمل ابهام، از این دستهاند (چاکا[76]، 2020).
روششناسی پژوهش
این پژوهـش در پارادایـم نمـادین ــ تفسیـری و با رویکـرد استقـرایی به انجام رسیـده و با توجــه به ماهیت اکتشـافی (نظـریهسازی به جای نظـریهآزمایی) و جوهـرهی پرسـشهـای آن، برای تحلیـل دادهها و ساخت مـدل، از روش کیفیِ نظریهپردازی دادهبنیـاد[77] (خوانش کـوربین و اشتراوس[78]) بهره گرفته شده است. در این روش با استفاده از مفاهیم مشتقشده[79] و توسـعهیافته[80] از دادهها و ادغام[81] آنها با یکدیگر، نظریه ساخته میشود (کوربین و اشتراوس، 2014).
جامعهی آماری این مطالعه را تمامی صاحبنظران در موضوعات اشتغال جوانان، مدیریت سرمایهی انسانی و فناوریهای سازندهی انقلاب صنعتی چهارم، تشکیل میدهند. نمونهگیری به روش نظری[82] انجام شده است و تا آن جا ادامه پیدا کرد که کفایت نظری و یا اشباع در ظهور دادههای جدید، حاصل شد. دادههـا در بازهی زمانی زمستان 1401 تا پاییز 1402 جمـعآوری شدهاند. مصاحبهشـوندگان (نمونهها) حداقـل یکی از شرایط زیر را دارا بودند: 1. تسلط بر مفاهیم مدیریت سرمـایهی انسانی؛ 2. دارا بودن سابقهی مدیـریت در حـوزهی صنعت یا تجربهی انجام پژوهـشهای تخصصی و ارایهی مشـاورهی مدیریت؛ 3. آشنایی با موضوعات مرتبط با اشتغال جوانان و مفـاهیم صنعت 4.0 و شاغل بودن در سازمانهای دارای فنـاوریهای برتر.
برای جمـعآوری دادهها جمعاً 18 مصاحبه، 13 مـورد به صورت حضوری و 5 مورد به دلیل بُعد مسافتْ در بستر اینتـرنت و از طریق نرمافزار «اسکایـپ»، انجام شد. 4 نفر از فعالان حوزهی جوانان، 8 نفر مشاور مدیریت در حوزهی صنعت و منـابع انسانی و 6 نفر عضو هیات علمی دانشگاه و مدرس مدارس کسب و کار، مصاحبهشوندگان را تشکیل میدادند. 15 نفر از آنهـا دارای درجـهی دکتـری و 3 نفـر از آنها دارای درجهی کارشنـاسی ارشد بودند. مشخصات مشارکتکنندگان در پژوهش در جدول 2 خلاصه شده است.
جدول 2: اطلاعات مصاحبهشوندگان
|
کد |
تحصیلات |
زمینهی کاری |
جنسیت |
سابقه کار |
|
1 |
دکتری |
عضو هیات علمی دانشگاه |
آقا |
10 |
|
2 |
دکتری |
عضو هیات علمی دانشگاه |
خانم |
8 |
|
3 |
کارشناسی ارشد |
فعال حوزهی جوانان |
خانم |
18 |
|
4 |
دکتری |
محقق و مشاور مدیریت |
آقا |
20 |
|
5 |
دکتری |
محقق و مشاور مدیریت |
آقا |
15 |
|
6 |
دکتری |
عضو هیات علمی دانشگاه |
خانم |
11 |
|
7 |
کارشناسی ارشد |
فعال حوزهی جوانان |
آقا |
12 |
|
8 |
کارشناسی ارشد |
فعال حوزهی جوانان |
خانم |
10 |
|
9 |
دکتری |
محقق و مشاور مدیریت |
آقا |
14 |
|
10 |
دکتری |
عضو هیات علمی دانشگاه |
آقا |
13 |
|
11 |
دکتری |
عضو هیات علمی دانشگاه |
خانم |
12 |
|
12 |
دکتری |
فعال حوزهی جوانان |
آقا |
14 |
|
13 |
دکتری |
محقق و مشاور مدیریت |
آقا |
10 |
|
14 |
دکتری |
محقق و مشاور مدیریت |
آقا |
12 |
|
15 |
دکتری |
محقق و مشاور مدیریت |
آقا |
8 |
|
16 |
دکتری |
محقق و مشاور مدیریت |
آقا |
5 |
|
17 |
دکتری |
محقق و مشاور مدیریت |
آقا |
12 |
|
18 |
دکتری |
عضو هیات علمی دانشگاه |
خانم |
12 |
دادهها با عمـلیات «مقـایسه مستمر[83]» تجزیه و تحلیـل شدند. در این فرآینـد، دادهها به قطعات کوچکتر تقسیم و قطعـات برای یافتـن شباهتها و تفاوتها مقـایسه و دادههای مشـابه (به لحاظ مفهومی و نه تکرار یک عمل یا حادثه) ذیل یک مفهومِ یکسان، دستـهبندی گردیدند. در ادامه با تلفیق مفاهیم توسط محقق، دستـههای بزرگتر شکل گرفت. با ادامـهی این روند، گروهبندیهای مختلفْ حول مقوله یا پدیدهی مرکزی یکپارچه شدند.
پیش از آغاز مصاحبهها، پروتکل مصاحبه بر اساس پرسـشهای پژوهـش و با کاربست توصیههای موجـود در ادبیـات موضـوع، طراحـی و سپـس با استفـاده از روش کاستیـلو ـ مونتویا[84] (2016)، اعتبارسنجی شد. این روش در 4 جنبه به تقویت و سـاختدهی به پرسشهای پروتکل کمک میکند. این چهار مرحله عبارت است از: 1. حصول اطمینـان از همسویی پرسـشهای مصاحبه با سئوالات تحقیق؛ 2. شکلدهی به یک گفتوگوی مبتی بر پرسوجو؛ 3. دریافت بازخورد در خصوص پروتکل طراحیشده و 4. اجـرای آزمایشی پروتکل مصاحبه. شکل شمارهی 3 شیوهی تولید نظریه به روش دادهبنیاد را نشان میدهد.
|
داده |
|
داده |
|
داده |
|
داده |
|
داده |
|
داده |
|
داده |
|
کدگذاری و تجزیه و تحلیل |
|
نظریه |
شکل 3: فرایند استقرا در نظریهپردازی دادهبنیاد
اعتبارسنجی پژوهش
گلیسر و اشتراوس ترجیـح میدهند که در پژوهـشهای کیـفی به جای واژه «روایی[85]» و «پایایی[86]» از کلمهی «اعتبار[87]» استفـاده کننـد (گلیسـر و اشتـراوس[88]، 1968؛ لینـکلن و گوبا[89]، 1985). این کلمه برای ایشان بیش از «معتبر»[90]، به معنـای «باورپذیر»[91] است. در این مطالعه از دو روش برای اعتبارسنجی پژوهش استفاده شده است: 1. روش توافق دو کدگذار و 2. روش پیشنهادی گلیسر و اشتراوس.
- برای محاسبه پایایی مصاحبه با روش توافق دو کدگذار، از یک دانشجوی مقطع دکتریِ مدیریت درخواست شد تا به عنوان کدگذار همکار در پژوهش مشارکت کند. آموزشهای لازم برای کدگذاری مصاحبهها به ایشان ارایه شد. تعداد سه مصاحبه توسط محقق و همکارِ پژوهش کدگذاری و درصد توافق میان کُدگذاران از رابطهی زیر محاسبه شد:
تعداد کل کُدهای ثبت شده توسط محقق و همکار برابر 198 مورد، تعداد کل توافقات بین این کُدها 81 و تعداد کل عدم توافقات بین این کُدها برابر 36 بود. پایایی بین کُدگذاران در مصاحبههای انجامشده با استفاده از فرمول فوقالذکر برابر 82 درصد است. با توجه به بالاتر بودن این درصد از عدد 60 قابلیت اعتماد کدگذاریها مورد تأیید است (کواله[92]، 1996) و میتوان ادعا کرد که میزان پایایی تحلیل مصاحبهها مناسب است.
- گلیسر و اشتراوس شـاخصهایی را برای تعیین میزان «اعتبـار» پژوهـشهای مبتی بر نظـریهی دادهبنیاد پیشنهاد کردهاند. این شاخصها عبارتند از: 1. پژوهـش به میزان قابل قبـولی حاوی جزئیات و توصیفات باشـد تا خوانندگان احساس کنند که آنها نیز جزئی از فرآیند مطالعه بودهاند و بر اساس دادههـای موجـود، میتوانند رأساً نتایج را ارزیابی و نسبت به آنها قضاوت کنند؛ 2. در تحقیقْ شواهد کافی از شیـوهی گردآوری و تجزیه و تحلیل دادهها وجود داشته باشد، به گونهای که خواننـده بر ارزیابی و اظـهار نظر در خصوص چگونگی دستیابی به نتایجْ توسط پژوهشگر توانا باشد؛ 3. موجـود بودن چندیـن گروه مقـایسه و 4. تعیین کردن نوع دادههای مورد استفاده در مطالعه. در طـول پژوهـش تلاش شد تا حـد امکان شاخصهای فوقالـذکر در محتوای مطالعه لحاظ و رعایت شوند (گلیسر و استراوس، 1967).
جدول 3: بررسی اعتبارسنجی پژوهش انجامشده
|
معیار |
شاخص |
توضیحات |
|
اعتبار یا باورپذیری |
وجود توصیفات و جزئیات کافی |
§ متن کامل تمامی مصاحبهها موجود و قابل ارایه است. |
|
تشریح شیوهی گردآوری و تحلیل دادهها |
§ متن کامل تمامی مصاحبهها موجود و قابل ارایه است. § نمونهی نحوهی شکلگیری هر یک از گزارهها، مفاهیم، زیرمقولات و مقولات محوری، در متن مقاله موجود و شرح مفصل شکلگیری این موارد در متن رساله آمده است. |
|
|
وجود چندین گروه مقایسه |
§ مصاحبهها با افراد متفاوت از گروههای مختلف (صنعت، دانشگاه، مشاورهی مدیریت و...) انجام شد و دادهها حاصل اخذ نظر از طیف گستردهای از مراجع مختلف است. § نتایجِ تحلیل دادهها به تعدادی از مصاحبهشوندگان از گروههای دارای خاستگاههای متفاوت، عرضه و از ایشان در خصوص کیفیت خروجیهای پژوهش، تاییدیه اخذ شد. |
|
|
تعیین نوع دادههای مورد استفاده |
دادهها، متنی و حاصل مصاحبههای نیمهساختاریافته و یادداشتهای محقق است. |
تجزیه و تحلیل دادهها و یافتههای پژوهش
در این بخش، مراحل کدگذاریهـا، مفاهیـم کشفشده، مقـولاتِ دستهبندی شـده و مدل نهایی پژوهش، تشریح میشوند. برای تجزیه و تحلیل دادهها، از دستـورالعمل استراوس و کوربین، شامل سه مرحلهی اصلی «کدگذاری باز[93]»، «کـدگذاری محوری[94]» و «کدگذاری انتخابی[95]» پیروی شده است.
کدگذاری باز
برای کدگذاری باز، پژوهشگـر با لحاظ کردن حساسیت نظری و در نظر داشتن سئوالات پژوهش و پروتکل مصاحبه، به میـدان تحلیـلِ متن گام گـذاشت. در ابتـدا فایل صـوتی مصـاحبهها به متـنِ مکتوب، تبدیل و پس از مرور کلی، این متـنها پاراگرافبندی و شمـارهی سئوال مربوطه در حاشیهی آن یادداشت شد. سپـس هر پاراگـراف به صـورت جـداگانه در سلـولهای مشخصِ جدولی از پیش طراحیشده، وارد و با مطالعهی دقیق و تحلیل کلمهبهکلمه و خطبهخطِ آن، کوچکترین واحد معناییِ مرتبط با پاسخ پرسشها، شنـاسایی و در سلول مقابل پارگرافْ در جـدول مذکور، درج گـردید. جدول 4 نشاندهندهی برشی از نتایج کدگذاری باز است.
جدول 4: برشی از فرآیند و نتایج کدگذاری باز
|
مصاحبه |
برشی از متن مصاحبه |
گزاره |
|
3 |
الگوریتمها این قدر پیشرفته و پیچیده شدهاند که در آینده، همهی کارهای تحلیلی و فکری بدون انسان قابل انجام است. تنها کار و شغل مردم، تبدیل کردن خواستههاشون به زبانهای برنامهنویسیه. الگوریتمها، تجهیزات مکانیکی و سختافزارها رو مدیریت میکنند. همه چیز میشه کدهای کامپیوتری. |
اهمیت یادگیری زبانهای برنامهنویسی در مشاغل |
|
6 |
حتی امروز در ایران هم بسیاری از مشاغل داره از بین میره. دیگه خیلی از فروشگاهها صندوقدار ندارند. روند ماشینی کردن کارهای روتین و ساده که خیلی وقته شروع شده ولی روندها نشون میدن، کارهای پیچیدهتر رو هم میشه با هوش مصنوعی ماشینی کرد. |
شدت گرفتن میزان حذف مشاغل |
|
9 |
الان که تحریمیم، نمیتونیم دستگاه و تجهیزات وارد کنیم، ولی نرمافزار و کد کامپیوتری به اون معنا، قابل تحریم کردن نیست. اصلاً برنامهنویس رو از هر جای دنیا میتونیم بیاریم ایران یا خدماتش رو از راه دور بخریم. شاید این انقلاب صنعتی دنیا رو برای جهان سوم بهتر کنه. |
کمتاثیر بودن تحریمها در روند ورود امواج انقلاب صنعتی به ایران |
|
11 |
همین الان هم گاهی تو سامانههای دولتی اشکال ایجـاد میشه یا سیستمها رو هک میکنند. درسته که مردم دچار مشکل و سردرگمی میشن ولی بالاخره یه جوری سیستم رو از حالت دیجیتالی خارج میکنند و روی حالت دستی میذارند و کار راه میوفته. حالا فرض کنید که همه چیز بر مبنای هوش مصنوعی و برنامههای کامپیوتری باشه. اگه سیستمها هک بشه یا به هر دلیل از کار بیافته عملاً بحران درست میشه. همیشه هکرها یا دشمن یا رقبا انگیزه دارند که به کامپیوترهای دیگه وارد بشن. |
حیاتی شدن امنیت داده و شبکه در زندگی روزمره |
|
13 |
صنعت 4.0 فقط در یک فناوری خلاصه نمیشه. در حقیقیت جمع و سنتز چند تا فناوری و تاثیرش در فرآیندهای کسب و کارهاست که پدیدهای رو ایجاد کرده که اسمش رو بذارند انقلاب صنعتی چهارم. اینترنت اشیاء، واقعیت مجازی، تکنولوژی ابر، کلان دادهها و چند تا فناوری دیگه. |
ظهور فناوریهای نو (اینترنت اشیاء، کلانداده، رایانش ابری و...) |
|
16 |
عوض کردن قالب، ستآپ دستگاه، برنامهریزی تولید و...، همه کامپیوتری میشن. الان خیلی از محدودیتها مربوط به تواناییهای حفظ و کسب اطلاعات توسط انسانه. بعداً خود سیستمها برنامهریزی میکنند، قالبها رو تغییر میدن، تولید میکنند، متوقف میشن و... |
سرعت بیشتر تولید |
از تحلیل و کـدگذاریِ متـن مصاحبـههای انجامشـده، 183 گـزاره استخـراج شد و به واحدهای معنادارِ بر آمده از مصاحبهها، مفهـومی اختصاص یافت. مفهومسازی یا به تعبیر دیگر، برچسبگذاری معنایی بر روی محتوای تولیدشده از مصاحبهها، به ظهور و کشف 108 مفهوم منجر گردید.
جدول 5: برشی از کشف مفاهیم از گزارههای بیانشده
|
گزارهها |
فراوانی |
مفاهیم |
|
وجود حسگرها در همه جا |
7 |
وصول دادهها به صورت لحظهای از همه جا |
|
ارزانشدن سنسورها |
3 |
|
|
ارسال دائم دادهها به پردازشگر مرکزی |
6 |
|
|
ظهور مشاغل بسیار پیچیده |
11 |
دوقطبیشدن مشاغل |
|
شدت گرفتن روند از بین رفتن مشاغلِ دارای سطوح متوسط پیچیدگی |
10 |
|
|
تداوم نیاز به انسان در کارهای سادهی خدماتی |
6 |
|
|
پدید آمدن گروههای همکاری چندفرهنگی و گروههای کاری بینالمللی |
9 |
انطباقپذیری فرهنگی |
|
اهمیت یافتن مهارتهای ارتباطی، مصالحه و مدیریت تحول |
8 |
|
|
همکاری نزدیک میان سازمانهای مختلف در طول زنجیرهی ارزش |
3 |
ادغام افقی |
|
به اشتراک گذاشته شدن گستردهی اطلاعات میان سازمانهای همکار |
6 |
|
|
دیجیتالی شدن تمامی فرآیندهای درون و بین سازمانی |
6 |
|
|
همکاری نزدیک انسان و ماشین |
12 |
همکاریهای بینعاملی |
|
اتحاد راهبردک میان رقبا |
12 |
|
|
اکوسیستمی شدن فعالیتها |
11 |
|
|
یادگیری از طریق جستجو |
9 |
افزایش آموزشهای غیررسمی |
|
یادگیری حین اقدام و عمل |
10 |
|
|
توانایی تحلیل و حل مسئله |
12 |
ارتقاء قابلیتهای شناختی |
|
خلاقیت در استفاده از فناوری |
6 |
|
|
تعامل و به اشتراکگذاری از طریق فناوریهای دیجیتال |
13 |
حیاتی شدن مهارتهای ارتباطی |
|
رشد شبکهسازی |
9 |
|
|
مدیریت هویت دیجیتال |
8 |
|
|
حفاظت از دیوایسها و تجهیزات |
11 |
امنیت سایبری |
|
حیاتی شدن امنیت داده و شبکه در زندگی روزمره |
16 |
|
|
لزوم محافظت از حریم شخصی شهروندان |
13 |
|
|
کاهش بهای استفاده از اینترنت |
6 |
تامین زیرساختها |
|
افزایش پهنای باند |
8 |
|
|
میزان هزینههای توسعهی زیرساختهای لازم |
11 |
کدگذاری محوری و انتخابی
در این مرحله با تأمل بر مفاهیم و مولفههای حاصلشده در مرحلهی قبل، دادهها متراکم و در هم ادغام شدند. بنابراین بر اسـاس اشتراکات یا معنای مشـابه، مفاهیم در کنـار هم قرار گرفتند. از تجمیع کدهای باز (مفاهیم)، مقـولات (مفاهیم سطح بالاتر) ایجاد شد. به این صورت که محقق کدهای شبیه و مرتبط با یکدیگر را در کنـار هم قرار داد و در سطـح بالاتری از انتـزاع، عنوانی (برچسب) برای آنها برگزید. در جدول شمـارهی 6 نمونهای از کنار هم قرار گرفتن مفـاهیم برای تشکیل مولفهها نشان داده شده است.
جدول 6: برشی از کشف مولفهها (مقولهها) از مفاهیم ساختهشده
|
مفاهیم |
مولفهها |
|
ایصال دادهها به صورت لحظهای از همه جا |
دریافت و پردازش دادهها به صورت لحظهای |
|
امکان ذخیره دادهها در حجم بالا |
|
|
امکان تجزیه و تحلیل دادهها با سرعت بالا و هزینهی پایین |
|
|
وجود تعداد نیروی انسانی متخصص برای ورود به صنعت 4.0 |
اضافه شدن مهارتهای فناوری اطلاعات به سرفصلهای آموزشی رسمی |
|
توسعهی رشتههای مرتبط با آیتی در دانشگاهها |
|
|
تعریف پروژههای کلان ملی برای جذابتر شدن بخش آیتی |
|
|
فراگیر شدن اینترنت خدمات |
هویتمند شدن محصولات |
|
فراتر رفتن خدمات از مرزهای کارخانه |
|
|
عاملیت یافتن محصولات |
|
|
ادغام افقی |
ادغام (یکپارچگی) |
|
ادغام عمومی |
|
|
ادغام پایان به پایان |
|
|
گشودگی روانی به تغییر |
تحول فرهنگ سازمانی |
|
ارتقاء فرهنگ کار تیمی |
|
|
افزایش انطباقپذیری فرهنگ سازمانی |
|
|
افزایش آموزشهای غیررسمی |
مادامالعمر شدن یادگیری |
|
آموزشهای باز، فراگیر و آنلاین |
|
|
ارتقاء دانش نوین |
لزوم ارتقاء مهارتهای فنی |
|
فراگیرشدن الزام دارا بودن مهارت کدنویسی رایانهای |
|
|
ادراک امنیت فناوری اطلاعات |
|
|
تولید محصولات اختصاصیشده برای مشتریان |
انعطافپذیری تولید |
|
افزایش سرعت تولید و تحویل محصول به مشتری |
|
|
شبیهسازی |
ظهور و گسترش فناوریهای پایه |
|
کلانداده و رایانش ابری |
|
|
اینترنت اشیاء و رباتهای مستقل |
|
|
برقرار بودن ارتباط تولیدکننده با محصول تا پایان چرخهی عمر |
اقتصاد چرخهای |
|
مهندسی چرخهی عمر محصول |
|
|
امکان بازیافت با تعبیهی حسگر و فرستنده در محصولات |
دستههای مختلفِ ایجادشده، ادغام و برای ساخت مدل پارادایمی، پدیدهی محوری، شرایط علّی، مداخلهگر و زمینهای، راهبردها و پیامدها تعیین شدند. مدل پارادایمی یک ابزار تحلیلی در انجام کدگذاری محوری است. محققان میتوانند در استفاده از این ابزار، با طرح سؤالات متعدد و تامل بر پاسخ آنها، پیوندها و ارتباطات احتمالیِ میان مفاهیم را کشف کنند (کوربین و اشتراوس، 2014). پدیدهی محوری، تغییرات آتی در فرآیندهای صنعتی و شرایط علّیِ آنها، تحولات فناورانه بود. از میان تمام راهبردهای قابل شناسایی، این پژوهش بر اقدامات و عملیات مربوط به سرمایهی انسانی متمرکز بود. پروتکل مصاحبه پس از شناسایی پدیدهی محوری و علل آن، به تبیین راهبردهای مواجهه، شرایط زمینهای و مداخلهگر آن و پیامدهای نهایی، میپرداخت. جدول 7 هر یک از مقولهها را بر اساس تقسیمبندی 6گانهی مدل پارادایمی، ارایه کرده است.
جدول 7: اجزای مدل پارادایمی پژوهش
|
بعد |
مولفهی محوری |
مولفهها |
|
شرایط علّی |
ظهور فناوریهای آشفتهساز |
ظهور و گسترش فناوریهای پایه |
|
ظهور و گسترش فناوریهای سمت کاربر |
||
|
ارتقاء رقابتپذیری اقتصاد ملی |
خلق ارزش به روشهای جدید |
|
|
لزوم آمادگی برای همکاریهای اقتصادی بینالمللی |
||
|
انطباق با پارادایمهای جدید کسب و کار |
||
|
پدیدهی محوری |
قابلیت آنیکاری |
دریافت و پردازش دادهها به صورت آنی |
|
فراگیری بیسابقهی حسگرها در محیط و تجهیزات |
||
|
دوقلوی مجازی عاملیتها |
||
|
تولید هوشمند |
کاهش ضایعات |
|
|
انعطافپذیری تولید |
||
|
تمرکززدایی از فرآیند تصمیمگیری |
لزوم پاسخگویی به تقاضای مشتریان برای محصولات منفرد |
|
|
یاریرسانی پردازشگرها در تصمیمگیریها |
||
|
وجود ردیاب در محصولات و ذخیرهسازی برنامهی تولید در آن |
||
|
همکنشپذیری |
ادغام عمومی؛ افقی و ادغام انتها به انتها[96] |
|
|
ظهور گستردهی سیستمهای سایبر ـ فیزیکی |
||
|
استانداردسازی ارتباطات، عملیات و فرآیندها |
||
|
دنیای متصل |
یکپارچه شدن زنجیرهی ارزش |
|
|
محو شدن مرزهای سازمانی و ملی |
||
|
اتصال متقابل عاملیتها |
||
|
شرایط مداخلهگر |
گشودگی روانی به تغییر و تحول |
نبود مقاومت در خصوص حفظ سلسله مراتب اداری سنتی |
|
نزدیک شدن ساختارهای صف و ستاد |
||
|
رشد بیسابقهی تیمهای کاری |
||
|
حفظ محیط زیست |
فشار جهانی و نخبگان برای مراقبت از محیط زیست |
|
|
حساسیت عموم مردم نسبت به تغییرات اقلیمی |
||
|
وجود و کفایت زیرساختهای فنی |
تامین زیرساختها به قیمتی ارزان |
|
|
توان مقابله با حملههای سایبری |
||
|
شرایط زمینهای |
ادراک تحولهای پیش رو توسط نخبگان |
توانایی شرکتهای دانشبنیان ایرانی در ارایه خدمات لازم |
|
تخصیص منابع لازم برای توسعهی زیرساختهای صنعت 4.0 |
||
|
میزان سرمایهگذاری نهادهای نظامی، امنیتی و اقتصادی بر فناوریها مربوطه |
||
|
امنیتی و جاسوسی تلقی نشدن فناوریهای نو |
خوشبینی سیاستگذاران به ارتقاء فناورانه |
|
|
امکان همکاری عملیاتی با کشورهای بلوک شرق |
||
|
همکاری مجلس برای تصویب قوانین مساعد |
||
|
تعدیل ساختارهای حقوقی، قوانین و مقررات |
تصویب قوانین جدید متناسب با صنعت 4.0 |
|
|
به رسمیت شمرده شدن وجوه حقوقی فناوریهای آشفتهساز |
||
|
قرار گرفتن صنعت 4.0 در متن برنامههای توسعهی کشور |
||
|
راهبردها |
تحول در نظام آموزشی |
اضافه شدن مهارتهای نَرم به سرفصلهای آموزشی رسمی |
|
ارزان و مادامالعمر شدن یادگیری |
||
|
گستردهتر شدن دایره و افزایش تنوع آموزشهای دانشگاهی |
||
|
ارتقاء شایستگیهای اجتماعی |
مهارتهای بینفرهنگی |
|
|
تسلط به زبانهای خارجی |
||
|
کار تیمی و شبکهسازی |
||
|
مهارتهای ارتباطی، مصالحه و سازش |
||
|
ارتقاء شایستگیهای روششناختی[97] |
خلاقیت و تواناییهای تحلیلی |
|
|
تفکر کارآفرینانه |
||
|
مدیریت تعارض |
||
|
تواناییهای حل مسائل پیچیده |
||
|
توانایی تصمیمگیری |
||
|
ارتقاء شایستگیهای فردی |
افزایش انعطاف و انطباق پذیری |
|
|
افزایش میل به یادگیری |
||
|
تحمل ابهام و توانایی کار در فشار |
||
|
ارتقاء شایستگیهای فناورانه |
دنبال کردن فناوری روز و دانشهای جدید |
|
|
تسلط به امنیت دیجیتال |
||
|
لزوم ارتقاء مهارتهای فنی |
||
|
کدنویسی |
||
|
ادراک فرآیندها |
||
|
توانایی کار با ابزار و تجهیزات پیشرفته |
||
|
تحول فرهنگ سازمانی |
گشودگی روانی به تغییر |
|
|
ارتقاء فرهنگ کار گروهی |
||
|
انطباقپذیری فرهنگ سازمانی |
||
|
پیامدها |
اقتصاد چرخهای |
ارتباط تولیدکننده با محصول تا پایان چرخه عمر محصول |
|
مهندسی چرخهی محصول |
||
|
شبیهسازی محیطی |
||
|
امکان بازیافت با تعبیهی حسگر و فرستنده در محصولات |
||
|
تحول در ساختار کار و محیطهای کاری |
مرگ بروکراسی و تولد هولوکراسی |
|
|
دوقطبیشدن شدن مشاغل |
||
|
حذف برخی مشاغل و ظهور مشاغل جدید |
||
|
پایان شغلسپاری |
||
|
تحول در مدلهای کسب و کار |
توسعهی سیستمهای محصول ـ خدمت |
|
|
کمرنگ شدن مرزهای سازمان و شبکهای شدن تعاملات |
||
|
شکلگیری اکوسیستمها و شبکههای ارزش جدید |
||
|
رسوخ آگاهی در اجزاء صنعت |
خودمختاری و استقلال در تصمیم و عمل |
|
|
انطباقپذیری و سازگاری |
||
|
خودآگاهی و خودبهینهسازی عاملیتها |
||
|
خودپیکربندی کننده |
شکلگیری یک مقوله محوری
در بخشهای قبلی، فرآیند تولید مدل پارادایمی تشریح شد. برای بررسی برش طولی نظریه، در این بخش به مراحـل شکلگیری مقولـهی محوریِ «آنـیکاری» پرداختـه شـده است. همان گونه که در شکل شمارهی 4 قابل مشاهده است، گـزارههای «وجود حـسگرها در همه جا»، «ارزان شدن حسگرها» و «ارسال مستـمر دادههـا به پردازشگـر مرکزی»، به مفـهوم «وصول دادهها به صورت لحظهای از همه جا» منجر و این مفهـوم در کنار 2 مفهوم دیگر به مولفـهی «پردازش دادههای دریافتی به صورت آنی» منتـهی و این مولفه در کنـار دو مولـفهی دیگر به تولیـد مولفـهی محوری «آنیکاری» منتج شده است.
|
پیامدها: 1. اقتصاد چرخهای 2. تحول در ساختار مشاغل و محیطهای کاری 3. تحول در مدلهای کسب و کار 4. رسوخ آگاهی در عاملیتها |
|
شرایط مداخلهگر: 1. گشودگی روانی به تغییر و تحول 2. حساسیت به حفظ محیطزیست 3. وجود و کفایت زیرساختهای فنی |
|
شرایط زمینهای: 1. ادراک تحول توسط نخبگان 2. امنیتی انگاشته نشدن تحولات 3. تعدیل ساختارهای حقوقی و قانونی |
|
راهبردها در حوزهی منابع انسانی: 1. تحول در نظام آموزشی 2. ارتقاء شایستگیهای اجتماعی 3. ارتقاء شایستگیهای روششناختی 4. شایستگیهای فردی 5. شایستگیهای فناورانه 6. تحول در فرهنگ سازمانی |
|
پدیدهی محوری: 1. پدیدهی آنیکاری 2. تولید هوشمند 3. تمرکززدایی 4. همکنشپذیری 5. دنیای متصل |
|
شرایط علّی: 1. ظهور فناوریهای آشفتهساز 2. رقابتپذیری اقتصاد ملی |
|
شکل 4: نمایی از شکلگیری یک مولفه مرکزی |
شکل 5: مدل پارادایمی تحقیق
شرایط علّی[98]
«ظهور فناوریهای نو» و تلاش جوامـع برای «رقابتپذیر شدن اقتصاد ملی»، از علل مهم استقرار انقلاب صنعتی چهارم شمـرده میشوند. فنـاوریهـای پایه (شامل اینترنت اشیاء، کلاندادهها، رایانش ابری، تولید افزایشـی، واقعیـت افزوده و...) به تحـول در فنـاوریهای سمـت کاربر (شیـوههای تولید، محصولات و زنجیرهی تامین هوشمند) و تغییر اساسی در پارادایمهای تولید منتهی میگردند.
پدیده محوری[99]
بر اساس نتایج تجـزیه و تحلیل دادههـای حاصل از مصاحبهها، این انقلاب صنـعتی در فرآیندهای تولیدی، 5 پدیـدهی محـوری، شـامل «آنـیکاری»، «تولیـد هوشمند»، «تمرکـززدایی از فرآیند تصمیمگیری»، «همکنـشپذیری» و «دنیـای متصـل» را به وجـود خواهد آورد. تمامی این پدیدهها بر محیط تولید و صنعت متمـرکزند. پدیدهی «آنیکاری» از گزارههـا و مفاهیمِ دریافت و تجزیه و تحلیل دادههای سیستمها به صورت لحظهای، ایجاد دوقلوی مجـازی از نظامهـای عینی، پیشبینی شکستها و فرآیند تصمیمگیری مستقل و خودمختار، حاصل میشود. با توجه به پیچیده شدن فرآیندهای تولید و افزایش انعطافپذیری و وجـود ماشینها و پردازشگـرهایِ دستیـار برای نیـروی انسـانی، بسیاری از تصمیمـات در صنـایع مختلف در لحظه و توسط کارکنان مرتبط (بدون نیاز به کسب تکلیف از سطوح بالاتر سلسله مراتب سازمانی) اتخاذ خواهند شد.
شرایط مداخلهگر[100]
شرایطـی بر سرعت و سهولت پیـامدها موثرند. «گشـودگی روانی به تغییـر»، «میـزان حساسیت به حفظ محیـطزیست» و «وجـود و کفـایت زیرسـاختهای فنـی» به عنـوان عنـاصر شـدتبخش یا کاهشدهندهی (شرایط مداخلهگر) پدیدهی محوری شناخته شدهاند.
شرایط زمینهای[101]
تمامی این رویدادها در بستـر نظامات سیاسی، اجتماعـی، حقوقـی و اقتصـادی جامعهی ایرانی رخ خواهند داد. بر اساس این مطالعه، «ماهیت ادراک تحول توسط نخبگان»، «جاسوسی و امنیتی انگاشته نشدن تحـولات» و «تعـدیل ساختـارهای حقـوقی و قانونی» شرایط زمینـهایِ وضعیت کلانِ مرتبط با موضوع را در بر دارند. سرعـت درک تحـولات، ضـروری انگاشتهشدن تطبیـق نظـامات تولید و توزیعِ محصولات با نتایج بکارگیری فناوریهای نو توسط نخبگان صنعتی، دانشـگاهی، دولتی و...، میتواند بر استفاده و چگونگی مواجهه با این پدیدهها نقشی اساسی بازی کند. با توجه به وضعیت نظام سیاسی ایران در عرصهی بینالمللْ گشـودهنظری، ابزار جـاسوسی انگاشتهنشدن و خوشبینی به فناوریهای نو و موافقت با استقرار آنها در انواع صنایع، بر جایگاه رقابتی ایران در این انقلاب صنعتی، موثرند.
راهبردها[102]
با توجه به تمرکز پژوهش بر موضوع شایستـگیها، مهـارتها و ویژگیهـای سرمایهی انسانی در صنعت 4.0، از میان تمـامی راهبردهای مواجهه با این انقـلاب صنعتی، بر آمادگی نیروی انسانی تمرکز شـد. سئـوالات پروتکـل به گونهای بود که پس از بررسـی ابعـاد موضـوعِ صنـعت 4.0، بتوان ملاحظات را در حـوزهی سرمـایهی انسانی شناسایی کرد. یکی از مهمترین راهبردها برای مواجههی صحیح با موج جدید فناوری، آمـادگی کارکنان و مجهـزشدن به مهـارتهای مـورد نیاز برای کار در محیـط انقلاب صنـعتی چهـارم است. «ایجـاد تحول در نظام آمـوزشی»، «ارتقـاء شایستـگیهای اجتمـاعی»، «ارتقـاء شایستـگیهای روششنــاختـی»، «ارتقـاء شایستـگیهـای فـردی»، «ارتقـاء شایستگیهای فناورانه» و «تحـول در فرهنگ سـازمانی» به عنـوان راهبردهای مواجهـه با انقلاب صنعتی چهارم در موضوع منابع انسانی معرفی شدهاند.
پیامدها[103]
در نهایتْ پیامـدهایِ کلانِ ظهور و استقرار فنـاوریهای نو «اقتصاد چرخهای»، «تحول در ساختار مشاغل و محیطهای کاری»، «تحول در مدلهـای کسب و کار» و «رسـوخ آگاهـی در عاملیتهای تولید» خواهد بود. تعبیـهی حسگـرها در محصـولات، توان رهگیـری آنهـا در طـول زمان استفاده، فراخوانی آنهـا در پایان چرخـهی عمـر، بازیافت و از بین بردن اصـولی آنها، به کاهـش آلودگیهای زیستمحیطی میانجامد. علاوه بر این، امکان رهگیـری قطعـات و تعریف برنامـهی تولید در هر یک از آنها، به کاهش ضایعـات صنعتی منـجر میشود. با استـقرار صنعت 4.0 تحولات زیادی در ساختار مشاغل و محیطهای کاری ایجـاد میگردد. بروکراسـی به معنی امـروز آنْ دیگر کارایی لازم را ندارد و سیستمهای کلانِ اداره به شیوههای جدیدی رخ مینمایند. مشاغل کاملاً دوقطـبی خواهند شد. تنها 1. مشاغل خدماتی سادهای که صرفـاً توسط انسـان قابل انجام است و 2. مشاغل بسیار پیچیدهی نیازمند تواناییهای بالای شناختی، خلاقیـت، مفهومسـازی، راهبردپردازی، اقنـاع، هـوش اجتماعی و نظایر آن، باقی خواهند ماند. به عبارت دیگر بسیـاری از کارکنـان نیمهماهرِ شاغل در بازهی میانی این طیف، از بازار کار ناپدید میشوند. کارهای مربوط به این مشـاغل در بستر فناوریهای نو و توسط ماشینها و رایانههـای مستقـل و خودمختـار به انجـام خواهنـد رسید. از سـوی دیگر مشـاغل جدیدی همچون تحلیلگری دادهها و هماهنگکنندهی رباتها در کارخانههای هوشمند، نمایان میشوند. متخصصان جدیدْ دادهها را استخـراج، آمادهسازی و تجـزیه و تحلیـل میکنند و یافتـههای خـود را برای بهبود محصولات یا فرآیند تولید، به کار میگیرند. در صحن کارخانه هماهنگکنندهی رباتها نقش ناظر را برای این تجهیـزات ایفا میکند و باید خطاها یا عملکرد نامناسب آنها را اصلاح چارهاندیشی نماید. با توجه به هوشـمند شدن تولید، مشـاغل کارگرمحورِ منتقـلشده به کشـورهای جهان سوم، به کشورهای اصلی خود باز میگردند. بینیـازی به نیروی کار ارزان و غیرمـاهرِ کشـورهای فقـیر و انجام کارهای بدنی و تکـراری توسط رباتها، باعث میشـود که کشورهـای پیشرفتـهی طـراح محصـول، مجدداً کارخانهها را در خاک کشـور خود دایر کنند و بالا بودن میانگین سنی نیروی کارِ کشورهای پیشرفته، دیگر مانعی برای تولیـد در خـاک آن کشورهـا به حساب نخواهـد آمـد. در کارخـانههای هوشمند، همکاری انسان و مـاشین بسیار گستـرده خواهـد شد و سیستـمهای رایانهای عمـلاً نقـش دستیار و تسهیلگر تصمیمگیری و اقدام را برای انسانها بازی میکنند. کمکگرفتن از الگوریتمهای متصل به کلاندادهها و بهرهگیری از هوش مصنوعی در نوشتن لوایح حقوقی، تشخیص پزشـکی، برنامهریزی و نظارت بر تعمیـرات و نگهـداری دستگاهها، هواپیمـاها، ژنراتورها، خطـوط لوله، سدها و... از مصادیق این همکاری خواهند بود.
بحث و نتیجهگیری
همان گونه که پیشتر نیز اشـاره شد، اهداف این مطالعه عبارتند از: 1.تعریف اجمالی صنعت 4.0؛ 2.شناسایی شرایط علّی، زمینهای و مداخلهگرِ پدیدهی محوریِ استقرارِ انقلاب صنعتی چهارم (صنعت 4.0) و پیامدهای آن در حوزهی اقتصادی؛ 3. مهارتها، دانش و شایستگیهای مورد نیاز کارکنانِ واحدهای تولیدی در انقلاب صنعتی چهارم (صنعت 4.0) و 4. پیشنهاد مدل آموزش و توسعهی منابع انسـانی جوان برای مواجههی موفق با انقلاب صنعتی چهارم (صنعت 4.0). بر همیـن اسـاس در شکل شمارهی 2، مدل مفهومی تاثیرات فناوریهای صنعت4.0 بر کسب و کارها پیشنهاد شده است. در صفحات پیشین شرایط علّی، زمینهای و مداخلهگرِ ایجاد پدیدهی محوری (استقرار انقلاب صنعتی چهارم) و پیامدهای آن در کسب و کارها شناسایی شد. از میان تمامی مولفهها، مسایل اشتغال جوانان و مهارتهای مورد نیاز ایشان به عنوان راهبرد، انتخاب شدند. در ادامه مهارتها، شایستگیها و مدل مفهومی آموزش و توسعهی نیروی انسانی در صنعت 4.0 ارایه خواهد شد.
روشهای مختـلفی برای دستهبندی مهارت، مشخصات، دانش و شایستگیهای کارکنـان جوان، ابداع و توسعه داده شدهاند. لکن در این تحقیق برای دستـهبندی و ساختاردهی به شایستـگیهای مورد نیـاز نیروی انسانی در صنعت 4.0، از کارهای فابیـان هِکْـلاو[104] و همـکاران (2016 و 2018)، مـارتا پینزون[105] و همـکاران (2017) و آنْدِرِی جِرمَن[106] و همکاران (2020) الهـام گرفته شده است. ایشـان شایستـگیها را به فردی[107]، اجتماعی[108]، روششناختی[109] و فنی[110] دستهبندی کردهاند. در این جا نیـز مهـارتهای مورد نیازِ بیـانشده توسـط مشارکتکنندگانْ و نتایج واکاوی دادههـای مصاحبهها، در این چهـارچوب جانمایی گردیدند. اجـزاء شایستگیها و تغییرات مرتبط با نیروی انسـانی جوان در این مـوج جـدید جهـانی به شـرح جـدول شمارهی 8 خلاصه و مدل نهایی آموزش و توسعهی مهارتهای شغلی جوانان در قالب شکل شمارهی 6 آمده است.
جدول 8: تشریح مقوله محوری راهبردهای آمادهسازی جوانان برای اشتغال در صنعت 4.0
|
ردیف |
مقولهی محوری |
توضیحات |
|
1 |
تحول در نظام آموزشی |
§ گسترده شدن مجموعهی مهارتهای موجود در سرفصلهای آموزشی؛ برای آماده شدن سرمایهی انسانی با انقلاب صنعتی چهارم باید مهارتهای نَرمی همچون حل مسئله، مدیریت تعارض، مدیریت ارتباطات و همکاریهای بینفردی و میانسازمانی، پذیرش ماشینها به عنوان دستیار، تفکر سیستمی، انطباقپذیری به سرفصلهای آموزش رسمی اضافه خواهد شد. § یادگیری مادامالعمر و از طریق دورههای آنلاین، یادگیری از طریق جستجو (سرچ) و در حین اقدام و عمل § پیوست شدن آموزشهای فناوری اطلاعات به رشتههای کسب و کار و شناسایی و تحلیل فرآیند، ارتباطات، حل مسئله و... به رشتههای مهندسی § افزایش ظرفیت دانشگاهها در رشتههای مهندسی کامپیوتر، نرمافزار و الکترونیک |
|
2 |
ارتقاء شایستگیهای اجتماعی |
مهارتهای بینفرهنگی؛ تسلط بر زبانهای دیگر؛ مهارتهای شبکهسازی؛ مهارتهای ارتباطی؛ مصالحه و سازش؛ توانایی انتقال دانش و ارایهی مطلب |
|
3 |
ارتقاء شایستگیهای روششناختی |
خلاقیت؛ تفکر کارآفرینانه؛ مهارت حل مسئله؛ مدیریت تعارض؛ تصمیمگیری؛جستجوی اینترنتی و استحصال اطلاعات از آن؛ کار تیمی |
|
4 |
شایستگیهای فردی |
انعطاف و انطباقپذیری؛ تحمل ابهام؛ انگیزش برای یادگیری مستمر؛ توانایی کار تحت فشار روانی؛ |
|
5 |
شایستگیهای فناورانه |
دنبال کردن دانش روز؛ مهارتهای فنی؛ ادارک و تحلیل فرآیند؛ مهارتهای استفاده و تحلیل شبکههای اجتماعی؛ کدنویسی؛ تسلط بر امنیت سایبری؛ توانایی کار با ابزار پیشرفته |
|
6 |
تحول در فرهنگ سازمانی |
گشودگی روانی به تغییر؛ اتخاذ دید مثبت نسبت به سایر نژادها و عادیسازی کار با گروههای بینالمللی؛ ارتقاء فرهنگ کار تیمی؛ انطباقپذیر کردن فرهنگ سازمانی |
|
سیستمهای سایبرفیزیکی |
|
اینترنت اشیاء |
|
واقعیت افزوده |
|
تولید افزودنی |
|
رباتیک؛ هوش مصنوعی |
|
شبیهسازی |
|
کلانداده |
|
رایانش ابری |
|
زنجیزهی تامین هوشمند |
|
تولید هوشمند |
|
مدلهای جدید کسب و کار |
|
محصول هوشمند |
|
تحول در فرهنگ سازمانی |
|
تحول در نظام آموزشی |
|
الزامات مربوط به منابع انسانی |
|
شایستگیهای فردی |
|
شایستگیهای روششناختی |
|
شایستگیهای فناورانه |
|
شایستگیهای اجتماعی |
|
توسعه |
شکل 6: مدل توسعهی مهارتهای شغلی جوانان برای اشتغال در انقلاب صنعتی چهارم
منابع
- Acerbi, F., Rossi, M., & Terzi, S. (2022). Identifying and assessing the required I4. 0 skills for manufacturing companies’ workforce. Frontiers in Manufacturing Technology, 2, 921445.
- Alcácer, V., & Cruz-Machado, V. (2019). Scanning the industry 4.0: A literature review on technologies for manufacturing systems. Engineering science and technology, an international journal, 22(3), 899-919.
- Bartodziej, C. J., & Bartodziej, C. J. (2017). The concept industry 4.0 (pp. 27-50). Springer Fachmedien Wiesbaden.
- Becker, T., & Stern, H. (2016). Future trends in human work area design for cyber-physical production systems. Procedia Cirp, 57, 404-409.
- Blayone, T. J., & VanOostveen, R. (2021). Prepared for work in Industry 4.0? Modelling the target activity system and five dimensions of worker readiness. International Journal of Computer Integrated Manufacturing, 34(1), 1-19.
- Castillo-Montoya, M. (2016). Preparing for interview research: The interview protocol refinement framework. Qualitative report, 21(5).
- Chaka, C. (2020). Skills, competencies and literacies attributed to 4IR/Industry 4.0: Scoping review. IFLA journal, 46(4), 369-399.
- Corbin, J., & Strauss, A. (2015). Basics of qualitative research (Vol. 14). sage.
- da Silva, L. B. P., Soltovski, R., Pontes, J., Treinta, F. T., Leitao, P.,
- Dalmarco, G., Ramalho, F. R., Barros, A. C., & Soares, A. L. (2019). Providing industry 4.0 technologies: The case of a production technology cluster. The journal of high technology management research, 30(2), 100355.
- Davis, N. & Schwab, K. (2016). Shaping the future of the fourth industrialrevolution.
- Fareri, S., Fantoni, G., Chiarello, F., Coli, E., & Binda, A. (2020). Estimating Industry 4.0 impact on job profiles and skills using text mining. Computers in industry, 118, 103222.
- Flores, E., Xu, X., & Lu, Y. (2020). Human Capital 4.0: a workforce competence typology for Industry 4.0. Journal of Manufacturing Technology Management, 31(4), 687-703.
- Foidl, H., & Felderer, M. (2016). Research challenges of industry 4.0 for quality management. In Innovations in Enterprise Information Systems Management and Engineering: 4th International Conference, ERP Future 2015-Research, Munich, Germany, November 16-17, 2015, Revised Papers 4 (pp. 121-137). Springer International Publishing.
- Frank, A. G., Dalenogare, L. S., & Ayala, N. F. (2019). Industry 4.0 technologies: Implementation patterns in manufacturing companies. International journal of production economics, 210, 15-26.
- Frey, C. B., & Osborne, M. A. (2017). The future of employment: How susceptible are jobs to computerisation? Technological forecasting and social change, 114, 254-280.
- Galaske, N., Arndt, A., Friedrich, H., Bettenhausen, K. D., & Anderl, R. (2018). Workforce management 4.0-assessment of human factors readiness towards digital manufacturing. In Advances in Ergonomics of Manufacturing: Managing the Enterprise of the Future: Proceedings of the AHFE 2017 International Conference on Human Aspects of Advanced Manufacturing, July 17-21, 2017, The Westin Bonaventure Hotel, Los Angeles, California, USA 8 (pp. 106-115). Springer International Publishing.
- Garay-Rondero, C. L., Martinez-Flores, J. L., Smith, N. R., Morales, S. O. C., & Aldrette-Malacara, A. (2020). Digital supply chain model in Industry 4.0. Journal of Manufacturing Technology Management, 31(5), 887-933.
- Glaser, B., & Strauss, A. (2017). Discovery of grounded theory: Strategies for qualitative research. Routledge.
- Hecklau, F., Galeitzke, M., Flachs, S., & Kohl, H. (2016). Holistic approach for human resource management in Industry 4.0. Procedia cirp, 54, 1-6.
- Hecklau, F., Orth, R., Kidschun, F., & Kohl, H. (2017, December). Human resources management: Meta-study-analysis of future competences in Industry 4.0. In Proceedings of the International Conference on Intellectual Capital, Knowledge Management & Organizational Learning (pp. 163-174).
- https://www.plattform-i40.de/IP/Redaktion/ EN/Downloads /Pub likation/rami40-an-introduction .html
- James, A. T., Kumar, G., Tayal, P., Chauhan, A., Wadhawa, C., & Panchal, J. (2022). Analysis of human resource management challenges in implementation of industry 4.0 in Indian automobile industry. Technological Forecasting and Social Change, 176, 121483.
- Jerman, A., Bertoncelj, A., Dominici, G., Bach, M. P., & Trnavčević, A. (2020). Conceptual key competency model for smart factories in production processes. Organizacija, 53(1), 68-79.
- Kagermann, H. et al. Recommendations for implementing the strategic initiative INDUSTRIE 4.0
- Kvale, S. (1996). InterViews: an introduction to qualitive research interviewing. Sage.
- Lincoln, Y. S. (1985). Naturalistic inquiry (Vol. 75). sage.
- Maisiri, W., Darwish, H., & Van Dyk, L. (2019). An investigation of industry 4.0 skills requirements. South African Journal of Industrial Engineering, 30(3), 90-105.
- Marcon, É., Soliman, M., Gerstlberger, W., & Frank, A. G. (2022). Sociotechnical factors and Industry 4.0: an integrative perspective for the adoption of smart manufacturing technologies. Journal of Manufacturing Technology Management, 33(2), 259-286.
- Marmolejo-Saucedo, J. A. (2018). Industry 4.0 framework for management and operations: a review. OPENAIRE.
- Metallo, C., Agrifoglio, R., Schiavone, F., & Mueller, J. (2018). Understanding business model in the Internet of Things industry. Technological Forecasting and Social Change, 136, 298-306.
- Mourtzis, D. (2018). Development of skills and competences in manufacturing towards education 4.0: A teaching factory approach. In Proceedings of 3rd International Conference on the Industry 4.0 Model for Advanced Manufacturing: AMP 2018 3 (pp. 194-210). Springer International Publishing.
- Neumann, W. P., Winkelhaus, S., Grosse, E. H., & Glock, C. H. (2021). Industry 4.0 and the human factor–A systems framework and analysis methodology for successful development. International journal of production economics, 233, 107992.
- Nunes, M. L., Pereira, A. C., & Alves, A. C. (2017). Smart products development approaches for Industry 4.0. Procedia manufacturing, 13, Osterwalder, A., & Pigneur, Y. (2010). Business model generation: a handbook for visionaries, game changers, and challengers (Vol. 1). John Wiley & Sons.
- Pejic-Bach, M., Bertoncel, T., Meško, M., & Krstić, Ž. (2020). Text mining of industry 4.0 job advertisements. International journal of information management, 50, 416-431.
- Peña-Jimenez, M., Battistelli, A., Odoardi, C., & Antino, M. (2021). Exploring skill requirements for the Industry 4.0: A worker-oriented approach.
- Pinzone, M., Fantini, P., Perini, S., Garavaglia, S., Taisch, M., & Miragliotta, G. (2017). Jobs and skills in Industry 4.0: exploratory research. In Advances in Production Management Systems. The Path to Intelligent, Collaborative and Sustainable Manufacturing: IFIP WG 5.7 International Conference, APMS 2017, Hamburg, Germany, September 3-7, 2017, Proceedings, Part I (pp. 282-288). Springer International Publishing.
- Posada, J., Toro, C., Barandiaran, I., Oyarzun, D., Stricker, D., De Amicis, R., & Vallarino, I. (2015). Visual computing as a key enabling technology for industrie 4.0 and industrial internet. IEEE computer graphics and applications, 35(2), 26-40. Pereira, A. C., & Romero, F. (2017). A review of the meanings and the implications of the Industry 4.0 concept. Procedia manufacturing, 13, 1206-1214.
- Prifti, L., Knigge, M., Kienegger, H., & Krcmar, H. (2017). A competency model for" Industrie 4.0" employees.
- Radziwon, A., Bilberg, A., Bogers, M., & Madsen, E. S. (2014). The smart factory: exploring adaptive and flexible manufacturing solutions. Procedia engineering, 69, 1184-1190.
- Roblek, V., Meško, M., & Krapež, A. (2016). A complex view of industry 4.0. Sage open, 6(2), 2158244016653987.
- Rüßmann, M., Lorenz, M., Gerbert, P., Waldner, M., Justus, J., Engel, P., & Harnisch, M. (2015). Industry 4.0: The future of productivity and growth in manufacturing industries. Boston consulting group, 9(1), 54-89.
- Srivastava, Y., Ganguli, S., Suman Rajest, S., & Regin, R. (2022). Smart HR Competencies and Their Applications in Industry 4.0. A Fusion of Artificial Intelligence and Internet of Things for Emerging Cyber Systems, 293-315.
- Vaidya, S., Ambad, P., & Bhosle, S. (2018). Industry 4.0–a glimpse. Procedia manufacturing, 20, 233-238.
- Vrchota, J., Mařiková, M., Řehoř, P., Rolínek, L., & Toušek, R. (2019). Human resources readiness for industry 4.0. Journal of Open Innovation: Technology, Market, and Complexity, 6(1), 3.
)