Document Type : Original Article
Authors
1 Ph. D. Lecturer of Islamic Azad University, Karaj Branch
2 Master degree in Physical education, Islamic Azad University, Shooshtar Branch
3 Master degree in Physical education, Islamic Azad University, Broojerd Branch
Abstract
The aim of this study was to determine simple and multiple correlation among the quality of working life and mental health of Sport teachers and non-sport teachers of high schools in Karaj city at educational year of 1388-89. This study was descriptive and correlation type. Sample community involved 240 teachers. Quality of working life questionnaire based on Wallton pattern and mental health (GHQ-28) questionnaire was used as research tools.
Pierson correlation factor, multi variable regression and multi variable variance analysis by SPSS software (manowa) , were used for data analysis. Results showed positive and significant relation between quality of work life and mental health correlation factors in sport teachers ( p=0.001 r=0.43) and non-sport teachers(p=0.0001 r=0.29) . Also all of the quality of working life factors had a positive and significant relation with mental health, except adequate and fair compensation factor in sport teachers and the social relevance of working life in other teachers. Results of regression analysis , with enter method, multi variable correlation factor for the linear combination for the quality of working life with mental health in sport teachers , were MR=0.55 and RS=0.3 and significant at p=0.01 and in non-sport teachers were MR=0.41 and RS=0.17 and significant at p=0.00011 .
And also , based on results of regression analysis with stepwise method, observed that only the social relevance of working life factor was predictive for mental health of sport teachers and safe and health working and total life were predictive for mental health of non-sport teachers , respectively .
Keywords
بررسی رابطه ساده و چندگانه کیفیت زندگی کاری و سلامت روان دبیران تربیت بدنی و سایر دبیران مقطع متوسطه کرج
دکتر حسین سپاسی[1]
سارا افتخارزاده[2]
سامان ایزدمهر[3]
تاریخ دریافت مقاله: 10/6/1392
تاریخ پذیرش مقاله:19/8/1392
مقدمه
در حال حاضر موفقیت در هر سازمانی بستگی به تخصیص و به کارگیری مناسب ابزار، تجهیزات، پول، مواد خام و منابع انسانی آن سازمان در برنامه هایش دارد و این امر در صورتی امکان پذیر خواهد بود که سازمان ها بتوانند مهارتها، توانایی ها و خصوصیات فردی و جمعی کارکنان خود را در راستای اهداف سازمان به کار گیرند. وزارت آموزش و پرورش سازمانی است که دارای مشخصه هایی از قبیل دارا بودن مقاصد مشخص به صورت مجموعه ای از ماموریتها، برنامه ها و اهداف، تشکیل یافتن و در اختیار داشتن منابع انسانی می باشد (3).
در سازمان های آموزشی مانند دیگر سازمان ها، هر عضو جدید در نخستین تماس حرفه ای خود با محیط کار امیدوار است با جوی مناسب مواجه شود تا بتواند نیازهای اقتصادی، اجتماعی و روانی خود را به نحوی مطلوب برآورده سازد (5). مفهوم "کیفیت زندگی کاری[4]" با جنبه ی مهم مسئولیت اجتماعی ارتباط مستقیم دارد. طرفداران این نظریه در جستجوی نظام های جدیدی برای کمک به کارکنان هستند تا آنها بتوانند بین زندگی کاری و زندگی شخصی تعادل برقرار کنند (6).
کیفیت زندگی کاری برنامه ای جامع و گسترده است که رضایت کارکنان را افزایش می دهد، یادگیری آنها را در محیط تقویت می کند و به آنها در امر مدیریت، تغییر و تحولات یاری می رساند. عدم رضایت کارکنان از کیفیت زندگی کاری مشکلی است که تقریباً به همه کارمندان بدون توجه به مقام و جایگاه آنها آسیب می رساند. هدف بسیاری از سازمان ها افزایش رضایت کارکنان در تمام سطوح است، اما این مساله ای پیچیده است زیرا تفکیک و تعیین اینکه چه مشخصه هایی با کیفیت زندگی کاری رابطه دارند، امری دشوار است (11).
امروزه هر کس در هر مکان و موقعیتی که باشد، درجاتی از فشار و استرس را در محیط کار خود احساس می کند و این واقعیت امری انکار ناپذیر و ملموس در سازما نهای مدرن امروزی است (16). بررسی ادراکات کارکنان هر سازمان از کیفیت زندگی کاری و دریافت صحیحی از میزان سلامت روان شان یک نیروی مداخله گر و عامل موثری در رفتارشان به شمار می رود که تاثیر مستقیمی در روحیه و ادامه ی فعالیت های کاریشان دارد (1). "سلامت روان[5]" یکی از مهمترین مباحث امروز در جوامع سیاسی و علمی است. اهمیت موضوع سلامت روان به آن حد است که سازمان بهداشت جهانی شعار سال 2001 را به بهداشت روان اختصاص داد (15).
تجربه ی همه ی دانش آموزان نشان داده است که جو عاطفی در محیط کلاس مقوله ای بسیار مهم و بحث انگیز است. ثبات عاطفی در فضای کلاس از معلم متاثر می شود، وجود یک معلم با مشکلات روحی و روانی و شخصی تاثیر مضری بر تمام دانش آموزانی که با او در ارتباطند، می گذارد. به همین دلیل مهم است که اقدامات قابل تشخیصی برای کمک به معلمانی با مشکلات عاطفی صورت گیرد. این کار همیشه آسان نیست اما از ماهیت مثبتی برخوردار می باشد (10).
حرفه معلمی و تدریس از جمله مشاغل پر استرس ذکر شده است. حقوق ناکافی، عدم وجود حمایت والدین و مدیران حمایت کننده از جمله جنبه های منفی و عوامل فشار زا برای معلمان است. آسیب به سلامت روانی و جسمانی از نتایج استرس های گوناگونی است که به صورت علائم جسمانی (سردرد، زخم معده)، علائم روانی (افسردگی، خشم) و علائم رفتاری (افت کاری، غیبت)، ظاهر شود (14).
سرمایه گذاری بیشتر بر نیروی انسانی در آموزش و پرورش که همان معلمان هستند، به معنای افزایش دانش و قدرتمند کردن زیر بنای جامعه که سرمایه های اصلی جامعه هستند می باشد. معلم تربیت بدنی نیز به عنوان جزئی از این نیروی انسانی در آموزش و پرورش وظایف خطیری همچون ایجاد آمادگی بدنی، ایجاد صـفات اخلاقی و اجتماعی پسندیده، پر کردن صحیح اوقـــات فراغت و آموزش شیوه ی درست زندگی به دانش آموزان را بر عهده دارد. در کنار این وظایف مهم عواملی وجود دارد که چنانچه به آنها رسیدگی نشود، معلم دانش آموز و جامعه بشری ضربه بزرگی خواهد خورد(5).
تحقیقات زیادی در ارتباط با سلامت روان و کیفیت زندگی کاری صورت گرفته است که نشان دهنده رابطه مستقیم سلامت روان با عوامل مربوط به کیفیت زندگی کاری می باشد. یولوک و همکاران (2009) کیفیت زندگی کاری را بعنوان یک میانجی بین رابطه ی عاطفی و رابطه ی خانوادگی مورد بررسی قرار دادند. نتایج تحقیق بر روی 442 کارمند نشان داد که بهبود در روابط عاطفی و خانوادگی با بهتر شدن کیفیت زندگی کاری رابطه معنی داری داشت. فن لین و همکاران(2009) ارتباط بین عوام روانی- اجتماعی و سلامت را در معلمان دانشگاهی بررسی کردند. این مطالعه ی مقطعی بر روی 1208 معلم (579 مرد و 629 زن) صورت گرفت. نتایج نشان داد عدم کنترل شغلی و عدم حمایت اجتماعی با ضعیف شدن سلامت جسمی و روحی مردان مرتبط بود. در حالیکه تقاضای کار زیاد با ضعیف شدن سلامت جسمی و روحی زنان در ارتباط بود. به علاوه فشار کار زیاد به طور مداوم با بیماری در هر دو جنس رابطه ی مستقیم داشت.
با اور همکاران (2007) با مطالعه بر روی 949 معلم آلمانی، شرایط کار، عوارض جانبی و مشکلات سلامت روانی آنها را بررسی نمودند. نتایج نشان داد فشار کار بالا در معلمانی که بیش از 50 ساعت در هفته مشغول به کار بودند از مشکلات روحی و روانی قابل توجهی رنج می بردند و بین سلامت روان و شرایط کاری رابطه معنا داری وجود داشت.
ریشو (2006) در تحقیقی با عنوان کیفیت زندگی کاری تعیین کننده بهداشت روانی، بر نمونه ی 80 نفری از کارمندان رسانه های مختلف به مطالعه پرداخت. بین کیفیت زندگی کاری و سلامت روان ارتباط مثبتی یافت. همچنین کیـفیت زندگی کاری خوب، ترویج سلامت روان بین کارمندان را به دنبال داشت. پورتو و همکاران (2006) در مطالعه ای به اختلالات روانی و ارتباط کار با عوامل روانی بین معلمان پرداختند. عدم سلامت روان در 44 درصد از معلمان گزارش شد که تحت تاثیر عواملی چون مطالبات شغلی و فشار کاری بودند.در این مطالعه شیوع اختلالات روانی در معلمان با فشار کاری زیاد، 5/1 برابر معلمان با فشار کاری کم بود. با توجه به اهمیت موارد فوق و با عنایت به اینکه چنین تحقیقی با این گستردگی در دبیران تربیت بدنی و غیر تربیت بدنی در کرج انجام نشده است، تحقیق حاضر در پی پاسخگویی به این سوالات است که وضعیت سلامت روان و کیفیت زندگی کاری آنان چگونه است؟ آیا بین کیفیت زندگی کاری و سلامت روان دبیران تربیت بدنی و غیر تربیت بدنی رابطه ای وجود دارد؟ از این رو تحقیق حاضر با هدف بررسی رابطه ساده و چندگانه کیفیت زندگی کاری با سلامت روان دبیران تربیت بدنی و سایر دبیران مقطع متوسطه شهر کرج انجام شد.
روش پژوهش
این پژوهش از نوع همبستگی می باشد و از روش میدانی برای جمع آوری اطلاعات مبتنی بر پرسشنامه ها استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق را تمامی دبیران مقطع متوسطه مناطق چهارگانه آموزش و پرورش شهرکرج تشکیل دادند که دبیران تربیت بدنی 192 نفر و دبیران غیر تربیت بدنی 4522 نفر در سال تحصیلی 89-88 بودند. برای انتخاب نمونه ای که نماینده و معرف هر چه بیشتر جامعه مورد تحقیق باشد از میان کلیه دبیران به روش تصادفی چندمرحله ای، تعداد 240 نفر به عنوان اعضای نمونه انتخاب شدند که 60 نفراز آنها را دبیران تربیت بدنی و 180 نفر را سایر دبیران مقطع متوسطه تشکیل دادند.
ابزار اندازه گیری
الف) پرسشنامه کیفیت زندگی کاری
در این تحقیق از پرسشنامه کیفیت زندگی کاری که بر اساس الگوی والتون (1993) تنظیم شده است استفاده گردید. این پرسشنامه چهل و سه ماده دارد و 8 مولفه را اندازه می گیرد. این مولفه ها عبارتند از: پرداخت منصفانه و کافی (سوالات 4-1)، محیط کاری ایمن و بهداشتی (سوالات10-5)، تامین فرصت رشد و امنیت مداوم (سوالات15-11)، قانون گرایی در سازمان کار (سوالات19-16)، وابستگی اجتماعی زندگی کاری (سوالات23-20)، فضای کلی زندگی (سوالات 27-24)، یکپارچگی و انسجام اجتماعی در سازمان کار (سوالات 34-28)، توسعه قابلیت های انسانی (سوالات43-35). در تحقیق حاضر پایایی پرسشنامه از روش آلفای کرونباخ و تنصیف به ترتیب برابر با 90/0 و 91/0 می باشد که به طور کلی، بیانگر ضرایب پایایی قابل قبول می باشد.
ب) پرسشنامه سلامت روان
برای اندازه گیری سلامت روان آزمودنی ها از پرسشنامه سلامت عمومی GHQ-28 استفاده گردید. این پرسشنامه شامل 28 ماده با چهار مولفه اختلال جسمانی(سوالات7-1)، اضطراب و خواب(سوالات14-8)، عملکرد اجتماعی(سوالات21-15) و افسردگی (سوالات 28-22) می باشد. در تحقیق حاضر پایایی پرسشنامه از روش آلفای کرونباخ و تنصیف به ترتیب برابر با 90/0 و 70/0 می باشد که بیانگر ضرایب پایایی قابل قبول می باشد.
یافته های پژوهش
یافته های تحقیق نشان داد که بین کیفیت زندگی کاری و سلامت روان کل دبیران رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد (0001/0= P و 32/0 = r ). به عبارت دیگر، هر چه میزان کیفیت زندگی کاری افزایش (بهبود) یابد به همان اندازه سلامت روان دبیران افزایش می یابد. بین کلیه مؤلفه های کیفیت زندگی کاری (پرداخت منصفانه و کافی، محیط کاری ایمن و بهداشتی، تأمین فرصت رشد و امنیت مداوم، قانون گرایی در سازمان کار، وابستگی اجتماعی زندگی کاری، فضای کلی زندگی، یکپارچگی و انسجام اجتماعی در سازمان کار، توسعه قابلیت های انسانی)وسلامت روان کل دبیران رابطه مثبت ومعنی داری مشاهده می شود.
بین کیفیت زندگی کاری و سلامت روان دبیران تربیت بدنی رابطه مثبت و معنی داری مشاهده می شود (001/0= P و 43/0 = r ). به عبارت دیگر، با افزایش کیفیت زندگی کاری دبیران تربیت بدنی ، سلامت روان آنان نیز افزایش می یابد. بین مؤلفه های محیط کاری ایمن و بهداشتی، قانون گرایی در سازمان کار، وابستگی اجتماعی زندگی کاری، فضای کلی زندگی، یکپارچگی و انسجام اجتماعی در سازمان کار، تأمین فرصت رشد و امنیت مداوم، توسعه قابلیت های انسانی) و سلامت روان دبیران تربیت بدنی رابطه مثبت معنی داری مشاهده می شود, لیکن بین مؤلفه پرداخت منصفانه و کافی و سلامت روان دبیران تربیت بدنی رابطه مثبت معنی داری مشاهده نگردید.
بین کیفیت زندگی کاری و سلامت روان دبیران غیر تربیت بدنی رابطه مثبت معنی داری مشاهده شد (0001/0= P و 29/0 = r ). به عبارت دیگر، افزایش کیفیت زندگی کاری دبیران غیر تربیت بدنی، با افزایش سلامت روان آنان همراه شده است. بین کلیه مؤلفه های کیفیت زندگی کاری (پرداخت منصفانه و کافی، محیط کاری ایمن و بهداشتی، تأمین فرصت رشد و امنیت مداوم، قانون گرایی در سازمان کار، فضای کلی زندگی، یکپارچگی و انسجام اجتماعی در سازمان کار، توسعه قابلیت های انسانی) و سلامت روان دبیران غیر تربیت بدنی نیز رابطه مثبت معنی داری مشاهده می شود، لیکن بین مؤلفه وابستگی اجتماعی زندگی کاری و سلامت روان دبیران غیر تربیت بدنی رابطه مثبت و معنی داری وجود ندارد (جدول 1).
جدول 1: ضرایب همبستگی ساده بین کیفیت زندگی کاری و سلامت روان دبیران
|
متغیر ملاک |
شاخص آماری
متغیر پیش بین |
دبیران |
|||||
|
کل |
تربیت بدنی |
غیر تربیت بدنی |
|||||
|
r |
p |
r |
p |
r |
p |
||
|
سلامت روان |
کیفیت زندگی کاری |
32/0 |
0001/0 |
43/0 |
001/0 |
29/0 |
0001/0 |
|
پرداخت منصفانه و کافی |
16/0 |
014/0 |
17/0 |
180/0 |
16/0 |
033/0 |
|
|
محیط کاری ایمن |
32/0 |
0001/0 |
32/0 |
012/0 |
33/0 |
0001/0 |
|
|
تأمین فرصت رشد |
25/0 |
0001/0 |
29/0 |
022/0 |
25/0 |
001/0 |
|
|
قانون گرایی در سازمان |
20/0 |
002/0 |
30/0 |
017/0 |
18/0 |
016/0 |
|
|
وابستگی اجتماعی |
15/0 |
019/0 |
26/0 |
039/0 |
12/0 |
104/0 |
|
|
فضای کلی زندگی |
30/0 |
0001/0 |
35/0 |
005/0 |
28/0 |
0001/0 |
|
|
یکپارچگی و انسجام اجتماعی |
26/0 |
0001/0 |
32/0 |
013/0 |
24/0 |
001/0 |
|
|
توسعه قابلیت های انسانی |
28/0 |
0001/0 |
46/0 |
0001/0 |
22/0 |
002/0 |
|
طبق نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون با روش مرحله ای، از میان مؤلفه های پرداخت منصفانه و کافی، محیط کاری ایمن و بهداشتی، تأمین فرصت رشد و امنیت مداوم، قانون گرایی در سازمان کار، وابستگی اجتماعی زندگی کاری، فضای کلی زندگی، یکپارچگی و انسجام اجتماعی در سازمان کار، توسعه قابلیت های انسانی به عنوان متغیرهای پیش بین، مؤلفه های محیط کاری ایمن و بهداشتی، فضای کلی زندگی، وابستگی اجتماعی زندگی کاری و توسعه قابلیت های انسانی به ترتیب پیش بینی کننده برای سلامت روان دبیران می باشند و مؤلفه های پرداخت منصفانه و کافی، قانون گرایی در سازمان کار، یکپارچگی و انسجام اجتماعی در سازمان کار و تأمین فرصت رشد و امنیت مداوم در پیش بینی کنندگی سلامت روان دبیران، نقشی را ایفا نمی کنند (جدول 2).
طبق نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون با روش مرحله ای، از میان مؤلفه های پرداخت منصفانه و کافی، محیط کاری ایمن و بهداشتی، تأمین فرصت رشد و امنیت مداوم، قانون گرایی در سازمان کار، وابستگی اجتماعی زندگی کاری، فضای کلی زندگی، یکپارچگی و انسجام اجتماعی در سازمان کار، توسعه قابلیت های انسانی به عنوان متغیرهای پیش بین، تنها مؤلفه توسعه قابلیت های انسانی پیش بینی کننده برای سلامت روان دبیران تربیت بدنی می باشد و مؤلفه های پرداخت منصفانه و کافی، محیط کاری ایمن و بهداشتی، فضای کلی زندگی، وابستگی اجتماعی زندگی کاری، قانون گرایی در سازمان کار، یکپارچگی و انسجام اجتماعی در سازمان کار و تأمین فرصت رشد و امنیت مداوم در پیش بینی کنندگی سلامت روان دبیران تربیت بدنی ، نقشی را ایفا نمی کنند (جدول 3).
طبق نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون با روش مرحله ای، از میان مؤلفه های پرداخت منصفانه و کافی، محیط کاری ایمن و بهداشتی، تأمین فرصت رشد و امنیت مداوم، قانون گرایی در سازمان کار، وابستگی اجتماعی زندگی کاری، فضای کلی زندگی، یکپارچگی و انسجام اجتماعی در سازمان کار، توسعه قابلیت های انسانی به عنوان متغیرهای پیش بین، مؤلفه های محیط کاری ایمن و بهداشتی و فضای کلی زندگی به ترتیب پیش بینی کننده برای سلامت روان دبیران غیر تربیت بدنی می باشند و مؤلفه های پرداخت منصفانه و کافی، وابستگی اجتماعی زندگی کاری، قانون گرایی در سازمان کار، یکپارچگی و انسجام اجتماعی در سازمان کار، تأمین فرصت رشد و امنیت مداوم و توسعه قابلیت های انسانی در پیش بینی کنندگی سلامت روان دبیران غیر تربیت بدنی ، نقشی را ایفا نمی کنند(جدول 4).
جدول 2 : ضرایب همبستگی چند گانه متغیرهای مؤلفه های کیفیت زندگی کاری با سلامت روان دبیران با «مرحله ای (Stepwise)»
|
|
شاخصهای آماری |
همبستگی چندگانه MR |
ضریب تعیین RS |
نسبت F احتمالp |
ضرایب رگرسیون (b) |
|||
|
متغیر ملاک |
متغیرهای پیش بین |
1 |
2 |
3 |
4 |
|||
|
سلامت روان |
1ـ محیط کاری ایمن |
32/0 |
10/0 |
15/27=F 0001/0p= |
32/0 =b 21/5 =t 0001/0p< |
|
|
|
|
2ـ فضای کلی |
38/0 |
14/0 |
35/20=F 0001/0p= |
25/0 =b 92/3 =t 0001/0p< |
22/0 =b 50/3 =t 001/0p< |
|
|
|
|
3ـ وابستگی اجتماعی |
40/0 |
16/0 |
08/15=F 0001/0p= |
31/0 =b 42/4 =t 0001/0p< |
28/0 =b 04/4 =t 0001/0p< |
15/0-=b 00/2- =t 05/0p< |
|
|
|
4ـ توسعه قابلیت |
42/0 |
18/0 |
77/12=F 0001/0p= |
27/0 =b 87/3 =t 0001/0p< |
24/0 =b 51/3 =t 001/0p< |
25/0-=b 85/2- =t 005/0p< |
19/0 =b 24/2 =t 05/0p< |
|
جدول 3: ضرایب همبستگی چند گانه متغیرهای مؤلفه های کیفیت زندگی کاری با سلامت روان دبیران تربیت بدنی با «مرحله ای (Stepwise)»
|
|
شاخصهای آماری |
همبستگی چندگانه MR |
ضریب تعیین RS |
نسبت F احتمالp |
ضرایب رگرسیون (b) |
|
متغیر ملاک |
متغیرهای پیش بین |
توسعه قابلیت |
|||
|
سلامت روان |
توسعه قابلیت |
46/0 |
21/0 |
06/16=F 0001/0p= |
46/0 =b 00/4 =t 0001/0p< |
جدول 4: ضرایب همبستگی چند گانه متغیرهای مؤلفه های کیفیت زندگی کاری با سلامت روان دبیران غیرتربیت بدنی با «مرحله ای (Stepwise)»
|
|
شاخصهای آماری |
همبستگی چندگانه MR |
ضریب تعیین RS |
نسبت F احتمالp |
ضرایب رگرسیون (b) |
|
|
متغیر ملاک |
متغیرهای پیش بین |
1 |
2 |
|||
|
سلامت روان |
1ـ محیط کاری ایمن و بهداشتی |
33/0 |
10/0 |
41/21=F 0001/0p= |
33/0 =b 62/4 =t 0001/0p< |
|
|
2ـ فضای کلی زندگی |
37/0 |
14/0 |
39/14=F 0001/0p= |
26/0 =b 44/3 =t 0001/0p< |
19/0 =b 58/2 =t 01/0p< |
|
طبق نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون با روش ورود مکرر، ضریب همبستگی چند متغیری برای ترکیب خطی مؤلفه های پرداخت منصفانه و کافی، محیط کاری ایمن و بهداشتی، تأمین فرصت رشد و امنیت مداوم، قانون گرایی در سازمان کار، وابستگی اجتماعی زندگی کاری، فضای کلی زندگی، یکپارچگی و انسجام اجتماعی در سازمان کار، توسعه قابلیت های انسانی با سلامت روان کل دبیران، دبیران تربیت بدنی و سایر دبیران به ترتیب برابر با: 42/0= MR و 18/0= RS می باشد که در سطـــح 0001/0p= معنی دار است. با توجه به مقدار ضریب تعیین (RS)، مشخــص شده که 18 درصد واریانس سلامت روان توسط متغیرهای پیش بین قابل تبیین می باشد. در دبیران تربیت بدنی برابر با: 55/0= MR و 30/0= RS می باشد که در سطـــح 01/0p= معنی دار است. با توجه به مقدار ضریب تعیین (RS)، مشخــص شده که 30 درصد واریانس سلامت روان توسط متغیرهای پیش بین قابل تبیین می باشد. در دبیران غیر تربیت بدنی برابر است با: 41/0= MR و 17/0= RS می باشد که در سطـــح 00011/0p= معنی دار است. با توجه به مقدار ضریب تعیین (RS)، مشخــص شده که 17 درصد واریانس سلامت روان توسط متغیرهای پیش بین قابل تبین می باشد.
بحث و نتیجه گیری
طبق نتایج حاصل از همبستگی ساده، بین کیفیت زندگی کاری با سلامت روان دبیران تربیت بدنی رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد. بین مولفه های کیفیت زندگی کاری با سلامت روان دبیران تربیت بدنی نیز رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد. مولفه های توسعه قابلیت های انسانی و فضای کلی زندگی بیشترین همبستگی را با سلامت روان دبیران تربیت بدنی داشتند و تنها بین مولفه پرداخت منصفانه و کافی با سلامت روان دبیران تربیت بدنی رابطه مثبت و معنی داری مشاهده نشد. در دبیران غیر تربیت بدنی بین کیفیت زندگی کاری با سلامت روان دبیران تربیت بدنی رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد. بین مولفه های کیفیت زندگی کاری با سلامت روان دبیران تربیت بدنی نیز رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد. مولفه های محیط کاری ایمن و بهداشتی و فضای کلی زندگی بیشترین همبستگی را با سلامت روان دبیران غیر تربیت بدنی داشتند و تنها بین مولفه وابستگی اجتماعی زندگی کاری با سلامت روان دبیران غیر تربیت بدنی رابطه مثبت و معنی داری مشاهده نشد. در نتایج تحقیق میر کمالی و نارنجی ثانی (1387) بیشترین همبستگی در مولفه های کیفیت زندگی کاری با رضایت شغلی بین مولفه توسعه قابلیت های انسانی بود که با تحقیق حاضر همخوانی دارد. نتایج تحقیق محمدی (1387) و کسایی (1383) نشان داد بین کیفیت زندگی کاری و مولفه هایش با سلامت سازمانی و عملکرد رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد که با تحقیق حاضر همخوانی دارند.
با توجه به نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون با روش ورود مکرر در دبیران تربیت بدنی، واریانس مشترک بین مولفه اول کیفیت زندگی کاری به عنوان متغیر پیش بین با سلامت روان به عنوان متغیر ملاک نشان می دهد که با ورود مولفه های بعدی این اعداد افزایش می یابند، به طوریکه با ورود آخرین مولفه کیفیت زندگی کاری همبستگی چندگانه برابر با 55/0 و با توجه به مقدار ضریب تعیین (RS)، مشخــص شده که 30 درصد واریانس سلامت روان توسط متغیرهای پیش بین قابل تبین می باشد. در سایر دبیران همبستگی چندگانه مولفه های کیفیت زندگی کاری با سلامت روان افزایش می یابد به طوریکه با ورود آخرین مولفه کیفیت زندگی کاری همبستگی چندگانه برابر با 41/0 و با توجه به مقدار ضریب تعیین (RS)، مشخــص شده که 17 درصد واریانس سلامت روان توسط متغیرهای پیش بین قابل تبین می باشد. در نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون مرحله ای همبستگی مولفه های کیفیت زندگی کاری و سلامت روان آزمودنی ها در روش مرحله ای، تنها مولفه توسعه قابلیت های انسانی 21 درصد پیش بینی کننده سلامت روان دبیران تربیت بدنی است. در دبیران غیر تربیت بدنی مولفه های محیط کاری ایمن و بهداشتی و فضای کلی زندگی به ترتیب 10درصد و 14درصد پیش بینی کننده برای سلامت روان شان می باشد. همچنین نتایج نشان دادند هر چه میزان کیفیت زندگی کاری افزایش (بهبود) یابد به همان اندازه سلامت روان دبیران افزایش می یابد. در تحقیق شهبازی و همکاران (1388) نتایج حاصل از رگرسیون مرحله ای نشان داد بین برخی از مولفه های کیفیت زندگی کاری پیش بینی کننده عملکرد بودند، این مولفه ها عبارتند از قانون گرایی در سازمان کار، فضای کلی زندگی و توسعه قابلیت های انسانی که دو مولفه آخر با تحقیق فوق همخوانی دارند. همچنین نتایج بدست آمده در کل یا بخشی از تحقیقات کامپیر و همکاران (2009)، فن لین و همکاران (2009)، یولوک و همکاران (2009)، ریشو (2006)، محمدی (1386) نشان دادند که شرایط کاری تاثیر به سزایی در سلامت روانی دارد و با بهبود کیفیت زندگی کاری سلامت روان نیز بهبود می یابد که با تحقیق حاضر همخوانی دارند.
منابع
- آراسته، مدبر (1386). بررسی وضعیت سلامت روان و عوامل مرتبط با آن در میان دبیران دبیرستان های شهرهای سنندج و بیجار. مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی کردستان. دوره 12: 62-53.
- رضایی کمنی، امیر (1385). تجزیه و تحلیل و مقایسه برنامه ارزشیابی معلمان تربیت بدنی و غیرتربیت بدنی. پایان نامه کارشناسی ارشد تربیت بدنی. دانشگاه گیلان.
- سید جوادین، رضا؛ سخدری، کمال (1384). کیفیت زندگی کاری در سازمان های کار آفرین بر اساس الگوی والتون(گزارش). تهران: انتشارات مولفین.
- شهبازی، بهزاد؛ واعظی، مظفرالدین؛ ثنایی پور، هادی (1388). تبیین رابطه کیفیت زندگی کاری و عملکرد مدیران گروه های آموزشی دانشگاه اصفهان. نشریه مدیریت دولتی. 1(3): 84-69.
- کسایی، میترا (1383). نگرش کارکنان به کیفیت زندگی کاری و رابطه آن با عملکرد. تحول اداری. 7(47):133-119.
- محمدی، بهرام (1387). بررسی رابطه سلامت سازمانی وکیفیت زندگی کاری در مدارس دوره ی متوسطه استان کردستان از دیدگاه دبیران. پایان نامه ی کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی. دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، دانشکده علوم انسانی و تربیت بدنی.
- محمدی، شهناز (1386). مقایسه ی مکانیسم های مقابله ای، فرسودگی شغلی و سلامت روان بین دبیران ایران و هند. فصلنامه ی نوآوری آموزشی. شماره 16: 96-60.
- میرکمالی، محمد؛ نارنجی ثانی، فاطمه (1387). بررسی رابطه کیفیت زندگی کاری و رضایت شغلی بین اعضای هیات علمی دانشگاه های تهران و صنعتی شریف. فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی. شماره 48: 101-71 .
- Akdere, M. (2006). Improving quality of work life implications for human resources. Business Review. 6(1).PP: 173-177.
- Bauer, J. (2007). Working conditions, adverse events and mental health problems in a sample of 949 German teachers. International Archives of Occupational and Environmental Health. 80(5).PP: 442-449.
- Fan Lin, B. (2009). The relationship between psychosocial factor and health in university teachers.
http:// en.cnki.com.cn/Article –en/CJFDTOTAL-SOLE200906009.htm.
- Kompier, M. (2009). Employment contracts:cross-sectional and longitudinal relations with quality of working life, helath and well-being. Journal Occup Health. 51.PP: 193-203.
- Miller, D; Wiltse, J. (2009).Mental Health and the Teacher. Journal of School Health. 49(7).PP: 374 – 377.
- Nasl Saraji, G; Dargahi, H. (2006). Study of quality of work life (QWL).
Iranian Journal of Public Health. 35(4).PP: 8-14.
- Porto, L; Carvalho, F; Oliveira, N; Silvany Neto, A; Araujo, T; Reis, E; et al. (2006). Association between mental disorders and work-related psychosocial factors in teachers. Review Saude Publica. 40(5).PP: 818-826.
- Rishu, R. (2006). Quality of work life as determinant of mental health:
a study of print media employees. SCMS. Journal of Indian Management. 71.PP: 90-94.
- Russel, D. (1987). Job related stress, social support and burnout among classroom teachers.Journal of Applied Psychology. 72(2).PP: 269-274.
- Sourd, L. (2002). Faculty members morale and their intention leave. Journal of Higher Education. 73(4). PP:518-542.
- Weightman, J. (1999). Introduction organization behavior. Endinburg Gate, Horolow Addison- Wesleg.
- Yue-Lok Cheung , F; So-Kum Tang, C. (2009) Quality of work life as a mediator between emotional labor and work family interference. Journal of Business and Psychology.
)