Document Type : Original Article
Authors
1 Ph.D. Student in Sport Management, Department of Physical Education and SportsManagement, Central Tehran branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
2 Associate Professor, Department of sport management, Faculty of Physical Education and Sports Science, Islamic Azad University, Central Tehran Branch, Tehran, Iran
3 Ph.D., Associate Professor in Sport Management, Department of Physical Education and SportsManagement, Central Tehran branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
4 Ph.D., Assistant Professor in Sport Management, Department of Physical Education and SportsManagement, Central Tehran branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
Abstract
Observance of cultural and moral principles in sports is essential that can prevent many moral anomalies in sports environments. Therefore, the purpose of this study was to identify the indicators of ethical and cultural policy in Iranian sports. The research method was qualitative (groundedtheory).The data collection tool was through in-depth and semi-structured interviews. After conducting 20 interviews with experts (faculty members,sports directors, deputies and managers of the Ministry of Sports and Youth,directors of the Academy and the National Olympic Committee,heads of sports federations,heads of sports disciplinary committees,Supreme Cultural Council of the Ministry of Sports and Youth,ethics committee in Sports) The codes have reached saturation level. Data analysis was performed simultaneously using the Glaser(1978) approach. By performing a two-stage coding process (open and selective),finally, 108 non-repetitive initial codes were obtained for ethical policy-making in Iranian sports, which were classified into 17 categories. Also, 63 non-repetitive primary codes were obtained for cultural policy-making in Iranian sports, which were classified into14 sub-categories and four main categories: 1) deterrents, 2) facilitators, 3) developers, and 4) consequences. The results of coding showed that ethical and cultural policy-making in Iranian sports is based on various factors. And special attention should be paid to these factors. According to the results obtained, it is suggested to sports managers and officials to hold scientific and sports conferences with cultural attachment, to achieve new methods of promoting and developing professional and appropriate behaviors in large sports fields to athletes, coaches and Judges teach that this solution can greatly reduce anomalies.
Keywords
شناسایی شاخصهای خطمشیگذاری اخلاقی و فرهنگی در ورزش ایران
ندا سعیدنیا[1]
سید حمید سجادی هزاوه[2]
فریده اشرف گنجویی[3]
جاسم منوچهری[4]
تاریخ دریافت مقاله: 3/8/1400
تاریخ پذیرش مقاله:6/11/1400
مقدمه
به نظر بیشتر بزرگان علم مدیریت، تصمیمگیری، جوهره اصلی مدیریت را تشکیل میدهد. این تصمیمات است که آینده یک سازمان را رقم میزند و به طور مستقیم در بقا یا ناکامی سازمان، نقش آفرینی میکند. دراین میان، خطمشی، تأثیرات بلند مدت بسزایی در تعیین مسیر یک سازمان و دستیابی یا عدم دستیابی آن به اهداف و آرمانهایش دارد (الوانی، 1395). یک خطمشیگذاری ضعیف در حوزه سرمایه انسانی به انتخاب مسیر یا اولویتگذاری منجر خواهد شد که تا چندین دهه ممکن است آثار و تبعات آن دامان سازمان را بگیرد یا اصولا آثار و پیامدهای منفی آن در آینده بسیار دور و در بزنگاههای حساس آتی رخ نمایی کرده، مأموریت و رسالت سازمان را به انحراف بکشاند (دای[5]، 2011).
امروزه ارائه الگویی خاص برای خطمشیگذاری که قادر باشد در شرایط متغیر و متحول، پاسخگو و کارساز باشـد، عملـی نیست (لورنسو و کاستا[6]، 2007). در چنین موقعیتی باید به دنبال الگوهایی بود که در مقابل شرایط متغیر امروز بتوانند از طریق تلفیق و ترکیب و بـا انعطافپذیری کافی، به نیازهای جامعه پاسخی مناسب بدهند (کاتو و بودوار[7]، 2015). عصر حاضر، عصر پیچیدگی و مسائل پیچیده است و برای شناسایی و حل مسائل، راههـای مختلـف بررسـی میشوند. از ایـن رو، دسـتگاههـای اجرایـی و سـازمانهـای دولتـی در جستجوی راه حلی برای مسائل جامعهاند (هنینگسن، هاکونسن و لایلند[8]، 2017). تعدد متغیرهای مؤثر بر خطمشیها و نرخ بالای تغییر آنها که متأثر از شرایط جدید جهان است، سبب خواهد شد خطمشیگذاران نتوانند درک صحیحی از پیامدهای اقدامات کلان خود در سازمان و جامعه داشته باشند (ابوالحسنی و همکاران، 1396). از این رو، سیاستگذاری منابع انسانی، نیازمند طراحی الگویی مناسب است؛ الگویی کارآمد که شیوه سیاستگذاری منابع انسانی را با دقت بیشتری نشان دهد (پورعزت و رحیمیان، 1391). در این میان، خطمشیگذاری فرهنگی یکی از ابعاد مهم خطمشیگذاری در سازمانها میباشد و بر اساس فرهنگهای موجود در جامعه و سازمان انجام میشود. امروزه اهمیت فرهنگ بـر همگان روشـن اسـت و بیشتر اندیشمندان اجتماعی بـه تأثیر آن بر سایر جنبههای زندگی بشر توجه کردهاند (هدلی و بلفور[9]، 2018). حتی در دورههای اخیر، در میان اندیشمندان مارکسیسـت نیـز فرهنـگ از اهمیت بالایی برخوردار بوده است (الگین و ویبل[10]، 2013). بیتردید، لازمه بقـا و پویایی نظــام سیاسی ـ اجتماعی، توجه به فرهنگ، سیاستگذاری فرهنگی و هویت فرهنگی ـ تاریخی است که عمیقترین لایه نظام اجتماعی در تحولات و رفتارهای اجتماعی هستند (هاولت، مک کانل و پرل[11]، 2016). تــاریخ صد ساله اخیر ایران شاهدی بر اهمیت فرهنگ و تأثیر آن بر میزان موفقیتهای اقتصادی و سیاسی است. سیاستگذاری فرهنگی به پژوهش در زیرساختهای فرهنگی ـ اجتماعی ایرانیان نیاز دارد و باید مبتنی بر بررسی و تحلیلهای عمیق فرهنگی باشد. با توجه به حساسیت و گسترش روزافزون ارتباطات و چالشهای دنیای مدرن، دولتها باید بتوانند در امر سیاستگذاریهای کلان به درستی برنامهریزی کنند و چنانچـه دولت در نقش و کارکرد خود در زمینه فرهنگی دچار اشتباه و ضعف شود، ایـن مسئله میتواند عوارض جبرانناپذیری را به جامعه تحمیل کند و حیات فرهنگی آن را دچار اختلال و بحرانهای مهلک سازد (مختاریانپور، 1396). در ورزش نیز عوامل فرهنگی از اهمیت بالایی برخوردار است و مسائل فرهنگی در بخشهای مختلف راهبردی و عملیاتی از چالشهای مهم ورزش ایران میباشد و پیادهسازی فرهنگ ایرانی اسلامی در ورزش از دغدغههای اصلی متخصصان ورزش بوده است (گرانت، 1392). با توجه به ماهیت اجرایی و مدیریتی غیر بومی ورزش و تفاوتهای فرهنگی بین کشورمان و کشورها و سازمانهای متولی ورزش بینالمللی چالشهای متعددی در زمینه مسائل فرهنگی در ورزش ایجاد شده است و نیاز به ارائه الگوها و خط مشیهای مناسب در این زمینه دیده میشود؛ چنانکه لازم است تا الگوی فرهنگی برای ورزش ایران تدوین گردد که هم پوشش دهنده مسائل فرهنگی و نیازهای فرهنگ کشور باشد و هم فاقد تداخل با سازمانهای بینالمللی ورزش و قوانین بینالمللی رشتههای ورزشی باشد. نیاز به الگویی جامع در ورزش کشور کاملا مشهود است (صداقت زادگان، 1394). هرچند در این زمینه پژوهشگران مطالعاتی انجام دادهاند، اما نیازمند توجه ویژه است. عابدی و همکاران (1397) در پژوهشی به شناسایی ابعاد و رویکردهای توسعه فرهنگی ورزش و عوامل موثر بر آن در ورزش کشور پرداختند. یافتهها نشان داد از مجموع 135 گزاره کدگذاری شده، 23 مقوله به عنوان عوامل موثر در قالب سه رویکرد 1) رواج و مشارکت در ورزش؛ 2) توسعه ارزش، اخلاق و هویت بومی و ملی در ورزش و 3) ورزش به عنوان ابزار و هدف توسعه، شناسایی و دستهبندی شدند. همچنین منوچهرینژاد و همکاران (1397) در پژوهشی به شناسایی عوامل موثر بر نهادینهسازی فرهنگ ورزش در کودکان و نوجوانان پرداختند. بر اساس نتایج تحلیل عاملی، 6 عامل میتوانند 49 درصد واریانس نهادینهسازی ورزش در کودکان و نوجوان از دیدگاه معلمان تربیتبدنی ایران را برآورد نمایند. بنابراین ضروری است عوامل موثر بر نهادینهسازی فرهنگ ورزش در کودکان و نوجوانان مورد توجه خانوادهها و برنامهریزان ورزش کشور قرار گیرد. کشگر و همکاران (۱۳۹۵) فرهنگ ورزش را مجموعه باورها و مفروضات انسانی مورد انتظار جامعه در ورزش و رفتار بر اساس ارزشها و هنجارهای مطلوب جامعه شامل رفتار محترمانه با رعایت اخلاق و تکریم فرهنگ سایر ملل و اقوام و ایجاد عادت به ورزش از طریق مدیریت منابع برای خلق شرایط و امکانات ورزش کردن و نمایش نمودهای ملموس زیبایی شناختی و هنرمندانه به عنوان مصنوعات ورزش در جامعه تعریف کردهاند. بر اساس «طرح جامع ورزش کشور» (۱۳۸۲) مفهوم توسعه فرهنگ ورزش به عنوان رواج ورزش در جامعه و بحث اخلاق ورزشی تعریف شده است. در این راستا قلی زاده و سید صالحی (۱۳۹۴) تحقیقی با عنوان «نقش برنامههای شبکه ورزش در ارتقای فرهنگ ورزشی زنان» انجام داده و بر تأثیر مثبت رسانهها بر روی تغییر نگرش و رفتار مردم نسبت به ورزش کردن به عنوان توسعه فرهنگ ورزش تأکید داشتهاند. همچنین، هنری و همکاران (۱۳۹۱) نقش چهارگانه اطلاعرسانی، آموزش، مشارکت اجتماعی و فرهنگسازی رسانههای ورزشی را در توسعه فرهنگ ورزش قهرمانی مورد بررسی قرار دادهاند. دی بوچر و همکاران[12] (۲۰۱۶)، ساتیرادو و شیلبوری[13] (۲۰۰۹) و جوادی پور (۱۳۹۴) نیز توسعه ورزش قهرمانی و حرفهای همچنین آصفی و همکاران (۱۳۹۳)، عراقی و کاشف (۱۳۹۳) و شورای عالی انقلاب فرهنگی (۱۳۸۹) توسعه ورزش همگانی را به عنوان توسعه فرهنگ ورزش بررسی کردهاند. گودرزی و همکاران (۱۳۹۴) در تحقیق خود عوامل مؤثر بر توسعه فرهنگ ورزش همگانی از طریق سیمای جمهوری اسلامی ایران را مورد بررسی قرار دادهاند. ایرج پور و همکاران (۱۳۹۵) در تحقیقی با عنوان «بررسی نقش رسانههای جمعی در توسعه فرهنگی ورزش همگانی و حرفهای کشور»، توسعه فرهنگی ورزش را به عنوان توسعه مؤلفهها و رواج ورزش در نظر گرفتهاند. در این راستا عبدوی و فخری (۱۳۹۰) نیز بر نقش رسانه در اوقات فراغت زنان و مشارکت در ورزش به عنوان توسعه فرهنگ ورزش پرداختهاند. همچنین نتایج مطالعات خسرومنش و همکاران (1397) نشان داد در حال حاضر خانواده، دوستان و نهادهای اجتماعی، جامعه پزشکی، وزارت ورزش و جوانان و رسانه ملی در ترویج فرهنگ ورزش در جامعه نقش معناداری دارند، ولی مدیران دولتی و سیاستمدارن، رهبران و علمای مذهبی، هنرمندان، ورزشکاران نخبه و افراد مشهور در ترویج فرهنگ ورزش منفعل هستند. با توجه به یافته ها ضرورت دارد مدیران ورزشی به منظور استفاده از پتانسیل فرهنگسازان مختلف جهت ترویج فرهنگ ورزش، راهکارهایی را شناسایی و اجرا نمایند (خسرومنش و همکاران، 1397).
یکی از عواملی که میتواند با فرهنگ عجین شود، اخلاق است. مقوله اخلاق به عنوان یک رکن مهم در توسعه فرهنگی ورزش همواره مورد توجه بوده است. (برقیمقدم، رسولی و نکوفر، 1396). میتوان اظهار داشت که مسائل اخلاقی بسیار حائز اهمیت اند و موضوع اخلاق و راهبردهای اخلاقی با مسائل فرهنگی همپوشانیهایی داشته ولی در جایگاه خود باید مورد بررسی و ارزیابیهای عمیق قرار گیرند. امروزه ورزش در زندگی مردم دنیا نقش مهمی دارد. میلیونها نفر به آن اشتغال دارند و چندین برابر آن نیز تماشاگر و طرفدار برنامههای مختلف ورزشیاند. ورزش در مواردی نیز استحکام بخش وحدت ملی و اجتماعی جوامع بوده و فضایل و رذایل رایج درآن منعکس کننده فضایل و رذایل حاکم بر آن جامعه است. اغلب این باور وجود دارد که ورزش موجب بهینه شدن شخصیت و اخلاق افراد میشود یا به عبارتی ورزش باعث پیشبرد همکاری، شهامت، کارتیمی، انصاف، مسئولیت و قدرت کنار آمدن با شرایط بحرانی اخلاقی میشود (هولیان[14]، 2002). در مورد فرهنگ و اخلاق ورزشی مطالعاتی انجام شده است، اما این مطالعات با توجه به اهمیت و جایگاه فرهنگ و اخلاق ورزشی اندک میباشد. علایی، مختاری دینانی و رضایی پندری (1398) نشان دادند که مهمترین معیار توسعه اخلاق حرفهای در مربیان زن تیم ملی عوامل دسته‌بندی‌شده در معیار شخصی است و در بین کل عوامل شناسایی‌شده، داشتن شناختی کامل از خود مهمترین عامل است. یافتههای حجیپور و همکاران (1398) نشان داد بین انگیزه خودتعیینی و اخلاق‌ورزشی ارتباط مثبت و معناداری وجود دارد. دیویس و والتون[15] (2019) به این نتایج دست یافتند که با توجه به اینکه فرآیند آموزش اخلاق یکی از مسائل مهم میباشد، باید مدیران و مسئولان نسبت به این امر چارهای اندیشیده و اخلاق حرفهای را به عنوان یک واحد درسی جداگانه برای ورزشکاران تعریف کنند. همچنین نتایج مطالعات ﺑﺮﮔﺴﮕﺎرد و روﻣﻤﺘﺪ[16] (2018) حاکی از آن بود ﻛﻪ ورزش اغلب ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺗﺼﻮﻳﺮ، آﻳﻨﻪای از ﺗﻮﺳﻌﻪﻫﺎ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد (ﺑﺮﮔﺴﮕﺎرد و روﻣﻤﺘﺪ، 2018).
با توجه به مطالعات انجام شده میتوان اذعان داشت که در این تحقیقات بر عواملی از جمله تولید و تقویت نظام ارزشهای اجتماعی، رقابت قاعدهمند، درونی کردن هنجارها، توسعه اخلاقی، مدیریت چالشهای اخلاقی در ورزش (جوانمرد ونوابخش،۱۳۹۳)، انتقال ارزشهای اخلاقی در ورزش، ترغیب ورزشکاران نخبه به رعایت اصول اخلاقی و آموزش اصول اخلاقی (نادریان، ۱۳۹۲) تاکید شده است. «شورای عالی انقلاب فرهنگی» (۱۳۹۵) نیز بر تقویت و ارتقای روحیه پهلوانی و پاسداشت ارزشهای معنوی و اخلاقی، ارتقای فرهنگ حاکم بر ورزشگاهها و مسابقات ورزشی، ارتقای کیفی و تقویت رویکردهای فرهنگی و اخلاقی رسانهای ورزش کشور، مبارزه ساختارمند با ناهنجاریهای اخلاقی و فرهنگی و ترویج اخلاق و منش پهلوانی برای توسعه فرهنگی ورزش تأکید کرده است. همچنین، ندایی و همکاران (۱۳۹۳) پرخاشگری ورزشی، دوپینگ، تبانی، نژاد پرستی، تقلب و بازی غیرمنصفانه را از چالشهای اخلاقی ورزش بیان کردهاند (ندایی و همکاران). بنابراین با توجه به مطالب ارائه شده به نظر میرسد آنچه در زمینه اخلاق در ورزش حائز اهمیت است این میباشد که در ابعاد مختلف ورزش نیاز به خط مشیهای متفاوتی وجود دارد و باید خطمشیهای جامعی برای ورزش در هر جامعه تدوین شود تا اصول و موازین اخلاقی برای مدیران، مربیان، کادر خدمات تیمها و بازیکنان در ردههای سنی مختلف ارائه شود- البته در خطمشیهای اخلاقی در هر جامعه باید تفاوتهای موجود در نظر گرفته شود. بجارشولم و همکاران[17] (2018) بیان کرد که رویکردهای اخلاقی و ارائه مدلهای اخلاقی در بخشهای مختلف ورزش تاکنون به صورت خرد ارائه شدهاند (بجارشولم و همکاران، 2018). همچنین ورزش به عنوان یک موضوع مهم اخلاقی و فرهنگی که مبنای بسیاری از رفتارها و الگوهای اجتماعی است، نقش مهمی را در توسعه جامعه به خود اختصاص داده است، زیرا پیامدهای این پدیده علاوه بر دستاوردهای آشکار فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی در بسیاری از زوایایی پنهان عرصههای ملی و فراملی راه گشا بوده و زمینههای شکوفایی جامعه را فرهم میسازند. ارزیابی وضعیت فرهنگی ورزش بر اساس شاخصها و معیارهای سهگانه رهنمودهای امام(ره) و رهبری، سیاستهای فرهنگی و برنامههای توسعه حاکی از آن است که در سطوح مختلف ورزش حرفهای، قهرمانی و همگانی و اجرای برنامهها به ویژه جنبه فرهنگی ورزش چالشهای عمیقی وجود دارد و تدوین و تصویب مهندسی فرهنگی ورزش مبتنی بر اصول و ارزشهای اسلامی در چارچوب مهندسی کلان فرهنگی کشور برای برونرفت از این مشکلات و ناهنجاریهای فرهنگی و ورزشی میتواند بسیار مفید و راهگشا باشد. از طرفی محدودیتهایی که در زمینه خطمشیهای اخلاقی و فرهنگی در ورزش وجود دارد نیز نشان میدهد تا کنون تحقیقاتی که به طور جامع خطمشیهای اخلاقی و فرهنگی ورزش ایران را ارائه نمایند انجام نشدهاند. از این رو، لازم است تحقیقات لازم در این زمینه صورت گیرد تا الگوهای فرهنگی و اخلاقی برای ورزش ایران به طور همه جانبه تدوین گردد. پس سوال اصلی پژوهش این خواهد بود:
شاخصهای خطمشیگذاری اخلاقی و فرهنگی در ورزش ایران کداماند؟
روششناسی پژوهش
روش پژوهش، کیفی از نوع نظریه دادهبنیاد بود. به همین منظور رویکرد سیستماتیک از میان رویکردهای مختلف نظریه دادهبنیاد انتخاب شد. ابزار گردآوری دادهها، مصاحبه نیمهساختاریافته بود. مصاحبه با برخی سئوالات توصیفی همچون: سن، سابقه فعالیت و همچنین شناخت دقیق از سمت یا جایگاه مصاحبه شوندگان آغاز و در ادامه سئوالات اصلی پژوهش پرسیده شد و در پایان نیز با یک سئوال باز خاتمه می‌‌یافت. مدت زمان مصاحبه بین 40 الی 80 دقیقه بود. جهت ثبت اطلاعات، علاوه بر نکته‌‌برداری، از دستگاه ویژه ضبط صدا نیز استفاده گردید. تعداد 8 نفر از مصاحبهشوندگان به شکل هدفمند و با توجه به شناخت تیم تحقیق و مطالعه و بررسی مقالات و پژوهشهای علمی و تعداد 12 نفر هم به شیوه گلوله برفی و با معرفی گروه اول انتخاب شدند. در جریان تحقیق سعی شده با ایجاد تنوع در نمونهها و دقت در روند پژوهش و انتخاب مشارکتکنندگان روایی پژوهش از نظر «مقبولیت[18]» «انتقال پذیری[19]» و «تأییدپذیری[20]» رعایت شود. همچنین از پایایی بازآزمون استفاده شد؛ بدین شکل که 3 مصاحبه به‌‌عنوان نمونه انتخاب و هر مصاحبه توسط یک نفر متخصص مدیریت ورزشی آشنا به حیطه بازاریابی کُدگذاری مجدد شدند. کدهایی که بین دو کدگذار با هم مشابه بودند به‌‌عنوان "توافق" و کدهای غیر مشابه به عنوان "عدم توافق" مشخص شدند و پایایی معادل 81 درصد گزارش گردید. تجزیه و تحلیل دادهها هم‌‌زمان با جمعآوری دادهها و بلافاصله پس از هر مصاحبه و در قالب کدگذاری دومرحله‌‌ای باز[21] و گزینشی[22] انجام شد. در این پژوهش پژوهشگر سعی نموده است بر اساس نظرات صاحب‌‌نظران از پدیده مورد مطالعه (خط مشیگذاری اخلاقی و فرهنگی در ورزش ایران): عوامل بازدارنده، عوامل تسهیلکننده، عوامل توسعهدهنده و پیامدها را استخراج کند و در بخش بحث و نتیجهگیری به بررسی گستردهتر هر یک از مقولهها بپردازد.
یافتههای پژوهش
جدول 1: مشخصات نمونه‌های بخش کیفی
|
ردیف |
تخصص |
سمت |
مدرک تحصیلی |
جنسیت |
سن |
|
1 |
مدیریت ورزشی |
هیئت علمی دانشگاه |
دکتری |
مرد |
55 |
|
2 |
مدیریت ورزشی |
هیئت علمی دانشگاه |
دکتری |
مرد |
60 |
|
3 |
فقه و حقوق |
هیئت علمی دانشگاه |
دکتری |
مرد |
58 |
|
4 |
جامعه شناسی |
هیئت علمی دانشگاه |
دکتری |
زن |
51 |
|
5 |
جامعه شناسی |
هیئت علمی دانشگاه |
دکتری |
زن |
48 |
|
6 |
مدیریت ورزشی |
رئیس فدراسیون |
دکتری |
مرد |
50 |
|
7 |
مدیریت دولتی |
رئیس فدراسیون |
کارشناسی ارشد |
مرد |
52 |
|
8 |
فیزیولوژی ورزشی |
رئیس فدراسیون |
دکتری |
مرد |
47 |
|
11 |
مدیریت ورزشی |
مدیر عالی وزارت ورزش و جوانان |
دکتری |
مرد |
52 |
|
10 |
مدیریت |
مدیر عالی وزارت ورزش و جوانان |
دکتری |
زن |
47 |
|
11 |
مدیریت ورزشی |
مدیر عالی آکادمی و کمیته ملی المپیک |
دکتری |
مرد |
51 |
|
12 |
مدیریت ورزشی |
مدیر عالی آکادمی و کمیته ملی المپیک |
دکتری |
مرد |
54 |
|
13 |
مدیریت ورزشی |
رئیس کمیته انضباطی فوتبال |
دکتری |
مرد |
48 |
|
14 |
مدیریت ورزشی |
مدیرکل ورزش و جوانان مازندران |
دکتری |
مرد |
51 |
|
15 |
مدیریت ورزشی |
مدیرکل ورزش و جوانان تهران |
دکتری |
مرد |
49 |
|
16 |
مدیریت ورزشی |
مدیرکل ورزش و جوانان اصفهان |
دکتری |
مرد |
48 |
|
17 |
مدیریت ورزشی |
مدیرکل ورزش و جوانان کردستان |
کارشناسی ارشد |
مرد |
44 |
|
18 |
فقه و حقوق |
کارشناس کمیته اخلاق |
دکتری |
مرد |
50 |
|
19 |
الهیات |
کارشناس بسیج ورزشکاران |
کارشناسی ارشد |
مرد |
43 |
|
20 |
مدیریت ورزشی |
نایب رئیس شورای بینالمللی ورزش نظامیان- سیزم |
دکتری |
مرد |
48 |
پس از تبدیل هر یک از مصاحبههای صوتی به شکل متنی، جملاتی که قابلیت تبدیل به یک کد یا مفهوم را داشتند کدگذاری شدند. هر کد در مورد یک مفهوم مطلبی را بیان میکند که در جدول 2 نمونهای از یکی از مصاحبههای انجام شده به نمایش درآمده است:
جدول 2: نمونه استخراج کد از مصاحبه در مرحله کدگذاری باز
|
کد مصاحبه شونده |
متن مصاحبه |
کد باز |
|
مصاحبه شماره 3 |
با توجه به اینکه ما در یک کشور اسلامی زندگی میکنیم بنابراین یک اصل خیلی مهم این است که ورزشکاران ما از لحاظ اخلاقی زبان زد باشند و به دور از تقلب، بدقولی، بد رفتاری یا به دور از رفتارهای خشن باشند، چرا که اخلاق یک ورزشکار مسلمان باید همه این ها رو همراه با خدا دوستی، تقوا، عمل صالح، ایمان به خدا و یاور مظلومان را داشته باشد. با توجه به اینکه ما در ایران زندگی میکنیم و همیشه ورزشکاران ما مظهر پهلوانی بودهاند باید همه ورزشکاران این حس جوانمردی را داشته باشند و با زورگویی مبارزه کنند و حق ستمدیده را بگیرند. یکی نکته دیگری که باید در ورزش رعایت شود و مسئله خیلی مهمی است اینکه باید ورزشکاران برای همه تماشاگران و قومیتهای مختلفی که در کشور وجود دارند، احترام ویژهای قائل شوند. |
« تقلب » « بدقولی » « رفتارهای خشن » « خدا دوستی » « تقوا » « عمل صالح » « ایمان به خدا » « یاری مظلومان » « جوانمردی » « مبارزه با زورگویی» « گرفتن حق ستمدیده » « احترام به تماشاگران » « احترام به قومیتها » |
در مجموع و پس از کدگذاری مرحله به مرحله مفاهیم بهدست آمده برای خطمشیگذاری اخلاقی در ورزش ایران، تعداد 108 کد اولیه غیرتکراری به دست آمد که در قالب 17 مقوله طبقه بندی شد. همچنین برای خطمشیگذاری فرهنگی در ورزش ایران تعداد 63 کد اولیه غیرتکراری به دست آمد که در قالب 14 مقوله طبقهبندی شد:
جدول 3: کدهای اولیه و کدبندی متمرکز خطمشیگذاری اخلاقی در ورزش
|
ردیف |
کد اولیه |
مفاهیم |
|
1 |
بیانضباطی در بین ورزشکاران |
عدم اخلاق حرفهای در ورزش |
|
2 |
بیانضباطی در بین مربیان |
|
|
3 |
بیانضباطی در بین مدیران ورزشی |
|
|
4 |
بیانضباطی در بین داوران |
|
|
5 |
بیانضباطی در بین هواداران و تماشاگران |
|
|
6 |
عدم وجود ایدئولوژی اخلاقی |
|
|
7 |
زیر پا گذاشتن اصول اخلاقی |
|
|
1 |
احترام به اخلاق پژشکی ورزشی |
مبارزه با دوپینگ |
|
2 |
احترام به سلامت روانی ورزشکاران |
|
|
3 |
احترام به سلامت جسمانی ورزشکاران |
|
|
4 |
احترام به عدالت و قانون |
|
|
1 |
مراقبت از ورزشکاران |
مسئولیت در ورزش |
|
2 |
عدم کوتاهی از مسئولیت |
|
|
3 |
جبران خسارت |
|
|
1 |
رفتار خارج از شئونات |
خطاهای اخلاقی |
|
2 |
اهانت و تهمت زدن |
|
|
3 |
رفتار تند و پرخاشگرانه |
|
|
4 |
تشویق نامناسب |
|
|
5 |
انجام حرکات غیرعادی |
|
|
1 |
تبانی در نتیجه بازی |
مبارزه با فساد اخلاقی در ورزش |
|
2 |
شرطبندی |
|
|
3 |
دلالی در ورزش |
|
|
4 |
تبانی در خرید و فروش بازیکنان |
|
|
5 |
باند بازی در ورزش |
|
|
1 |
تعهد به تیم |
وجدان کاری در ورزش |
|
2 |
تعهد به قرارداد |
|
|
3 |
عرق به ورزش |
|
|
1 |
تجلیل از پیشکسوتان |
احترام به پیشکسوت |
|
2 |
معرفی پیشکسوتان به نسل آینده |
|
|
3 |
استفاده از تجربیات پیشکسوتان |
|
|
1 |
تقلب |
رعایت انضباط در ورزش |
|
2 |
بدقولی |
|
|
3 |
تاخیر |
|
|
4 |
غیبت |
|
|
5 |
رفتارهای نامعقول |
|
|
6 |
عدمرعایت عملکرد |
|
|
7 |
رفتارهای خشن |
|
|
8 |
رفتارهای شرمسارکننده |
|
|
9 |
رفتارهای تمسخرآمیز |
|
|
10 |
رفتارهای انتقادآمیز |
|
|
11 |
رفتارهای اهانت آمیز |
|
|
1 |
حمایت از منافع تیم |
مسئولیتپذیری اجتماعی |
|
2 |
حمایت از منافع رقبا |
|
|
3 |
رعایت منشورهای اخلاقی |
|
|
4 |
برخورد عادلانه و بدون تبعیض |
|
|
5 |
توجه به ورزشکاران نیازمند |
|
|
6 |
توجه به ورزشکاران مصدوم |
|
|
7 |
توجه به هنجارها |
|
|
8 |
توجه به باورها |
|
|
9 |
احترام به اعتقادات |
|
|
10 |
رعایت شئون اخلاقی |
|
|
1 |
احترام به روابط اجتماعی |
منش ورزشی |
|
2 |
احترام به قوانین |
|
|
3 |
احترام به مسئولان |
|
|
4 |
احترام به مربیان |
|
|
5 |
احترام به حریف |
|
|
6 |
عدمرویکرد منفی به عملکرد ورزشی |
|
|
1 |
عدالت و درستی |
توجه به ارزشها |
|
2 |
آموزش حرفهای اخلاق به ورزشکاران |
|
|
3 |
اطلاعات کامل ورزشکاران از ورزش |
|
|
4 |
اختیار و آزادی عمل به ورزشکاران |
|
|
1 |
تقلب |
رعایت انضباط در ورزش |
|
2 |
بدقولی |
|
|
3 |
تاخیر |
|
|
4 |
غیبت |
|
|
5 |
رفتارهای نامعقول |
|
|
6 |
عدم رعایت عملکرد |
|
|
7 |
رفتارهای خشن |
|
|
8 |
رفتارهای شرمسارکننده |
|
|
9 |
رفتارهای تمسخرآمیز |
|
|
10 |
رفتارهای انتقادآمیز |
|
|
11 |
رفتارهای اهانت آمیز |
|
|
1 |
حمایت از منافع تیم |
مسئولیت پذیری اجتماعی |
|
2 |
حمایت از منافع رقبا |
|
|
3 |
رعایت منشورهای اخلاقی |
|
|
4 |
برخورد عادلانه و بدون تبعیض |
|
|
5 |
توجه به ورزشکاران نیازمند |
|
|
6 |
توجه به ورزشکاران مصدوم |
|
|
7 |
توجه به هنجارها |
|
|
8 |
توجه به باورها |
|
|
9 |
احترام به اعتقادات |
|
|
10 |
رعایت شئون اخلاقی |
|
|
1 |
احترام به روابط اجتماعی |
منش ورزشی |
|
2 |
احترام به قوانین |
|
|
3 |
احترام به مسئولان |
|
|
4 |
احترام به مربیان |
|
|
5 |
احترام به حریف |
|
|
6 |
عدمرویکرد منفی به عملکرد ورزشی |
|
|
1 |
عدالت و درستی |
توجه به ارزشها |
|
2 |
آموزش حرفهای اخلاق به ورزشکاران |
|
|
3 |
اطلاعات کامل ورزشکاران از ورزش |
|
|
4 |
اختیار و آزادی عمل به ورزشکاران |
|
|
1 |
برد باری در ورزش |
بازی منصفانه |
|
2 |
عدمخشونت و تهاجم در ورزش |
|
|
3 |
بهکار نبردن الفاظ زشت |
|
|
4 |
استفاده نکردن از داروهای غیرمجاز (دوپینگ) |
|
|
5 |
احترام به تماشاگران |
|
|
6 |
احترام به قومیتها |
|
|
1 |
پرهیز از رفتار ناشایسته |
ارزشهای اجتماعی |
|
2 |
متعهد بودن |
|
|
3 |
مسولیتپذیری بودن |
|
|
4 |
پایبند به تیم |
|
|
5 |
وقت کشی |
|
|
6 |
رعایت هنجارهای اخلاقی |
|
|
7 |
رعایت حقوق رقبا |
|
|
8 |
حفظ روابط |
|
|
9 |
احترام به روابط نژادی |
|
|
10 |
احترام به روابط جنسیتی |
|
|
11 |
حفظ ارزشها |
|
|
12 |
عدم نژادپرستی |
|
|
13 |
عدم نابرابری |
جدول 4: کدهای اولیه و کدبندی متمرکز خطمشیگذاری فرهنگی در ورزش
|
ردیف |
کد اولیه |
مفاهیم |
|
1 |
استفاده نکردن از افراد متخصص در ورزش |
عدمتخصصگرایی |
|
2 |
استفاده نکردن از متخصصان امور فرهنگی |
|
|
3 |
سپردن امور فرهنگی به افراد غیرمتخصص |
|
|
4 |
استفاده نکردن از کارشناس فرهنگی در ورزش |
|
|
1 |
نگاه ابزاری به ورزش |
نگرش منفی در ورزش |
|
2 |
نگاه سیاسی به ورزش |
|
|
3 |
نگاه افراطی به ورزش |
|
|
4 |
نگاههای بسته به ورزش |
|
|
5 |
نگاه اقتصادی مدیران به ورزش |
|
|
6 |
تأکید بر نتیجه |
|
|
7 |
موفقیتطلبی در ورزش |
|
|
8 |
واکنشهای جزیرهای به ورزش |
|
|
1 |
عدمپرداختن به جایگاه ورزش در جامعه |
عدم آگاهی |
|
2 |
عدمشناخت جامعه از مزیتهای ورزش |
|
|
1 |
عدم نگاه جامعهشناسانه رسانهها به ورزش |
عدم پوشش رسانهای |
|
2 |
عدم پرداختن به ورزش در رسانهها |
|
|
3 |
عدم استفاده از کارشناسان فرهنگی در رسانه ملی |
|
|
4 |
کم بود مطالب فرهنگی در رسانهها |
|
|
5 |
عدمفرهنگسازی ورزش از سوی رسانهها |
|
|
1 |
احترام و ارزش به پیشکسوتان در ورزش |
ارزشهای اخلاقی |
|
2 |
احترام و ارزش به مربیان ورزشی |
|
|
3 |
احترام و ارزش به ورزشکاران |
|
|
4 |
احترام و ارزش به قواعد ورزش |
|
|
1 |
حس انسان دوستی در ورزش |
الگوهای رفتاری |
|
2 |
بردباری و صبوری |
|
|
3 |
از خود گذشتگی |
|
|
4 |
روحیه پهلوانی |
|
|
5 |
حفظ ارزشها |
|
|
6 |
حفظ هنجارها |
|
|
1 |
بالا رفتن اسنجام خانوادگی از طریق ورزش |
توسعه بسترهای اجتماعی |
|
2 |
بهبود روابط اجتماعی از طریق ورزش |
|
|
3 |
ایجاد روحیه جمعی از طریق ورزش |
|
|
4 |
حضور فعال در اجتماع از طریق ورزش |
|
|
5 |
سازگاری با جامعه از طریق ورزش |
|
|
1 |
فرهنگپذیری از طریق ورزش |
توسعه بسترهای فرهنگی |
|
2 |
توسعه فرهنگ ورزش |
|
|
3 |
راهکارهای مناسب فرهنگی |
|
|
4 |
پیش زمینههای فرهنگی |
|
|
5 |
فرهنگ پیشین |
|
|
6 |
سابقه و تاریخچه |
|
|
7 |
فرهنگ و شعور اجتماعی |
|
|
8 |
فرهنگ سازمانی |
|
|
|
توجه به مقوله فرهنگ |
|
|
|
عدمسوگیری در فرهنگ |
|
|
1 |
نبود فرهنگ حرفهایگری در ورزش |
موانع زیرساختی |
|
2 |
کمبود امکانات ساختاری فرهنگسازی |
|
|
3 |
کمبود ساختار فرهنگسازی در ورزش |
|
|
4 |
کم بود امکانات ارتباطی فرهنگسازی |
|
|
1 |
استفاده از الگوهای ورزشی بومی |
بهکارگیری الگوهای بومی فرهنگسازی |
|
2 |
بومیسازی مدلهای فرهنگسازی |
|
|
1 |
آموزش فرهنگ ورزش در جامعه |
بسترهای آموزشی |
|
2 |
تعلیم و تربیت فرهنگ ورزش در جامعه |
|
|
3 |
توانمندسازی نیروی انسانی در حوزه فرهنگ |
|
|
1 |
احترام با سایر فرهنگها |
تکریم فرهنگها |
|
2 |
احترام به اداب و رسوم |
|
|
3 |
احترام به سنتها |
|
|
4 |
احترام به باورها |
|
|
1 |
سلامت اخلاقی |
تقویت هویت دینی |
|
2 |
اعتقادات دینی |
|
|
3 |
اعتقادات مذهبی |
|
|
1 |
قرار گرفتن ورزش در برنامه زندگی افراد |
افزایش مشارکت ورزشی |
|
2 |
عادت کردن به ورزش |
|
|
3 |
قرار گرفتن ورزش در سبد خانوار خانواده |
|
نشانگر |
مفاهیم |
مقوله اصلی |
پدیده مورد مطالعه |
|
P1, P2, P3,P12,P18,P20 |
عدم اخلاق حرفهای در ورزش |
عوامل بازدارنده |
خطمشیگذاری اخلاقی در ورزش |
|
P1, P2, P5, P6, P9,P11,P13 |
خطاهای اخلاقی |
||
|
P1, P3, P4, P5, P7,P10,P16,P17 |
رعایت انضباط در ورزش |
||
|
P2, P4,P8,P10,P14,P15,P19 |
مبارزه با دوپینگ |
عوامل تسهیلکننده |
|
|
P3, P8,P10,P11,P15,P18 |
مبارزه با فساد اخلاقی در ورزش |
||
|
P1, P8,P9,P12,P13,P17,P18 |
توجه به ارزشها |
||
|
P1, P3,P4,P6,P9,P11,P13,P14,P16,P17 |
رفتار ورزشی مطلوب |
||
|
P3, P8,P10,P11,P15 |
وجدان کاری در ورزش |
||
|
P1, P8,P9,P12,P13,P15 |
احترام به پیشکسوت |
||
|
P1, P2, P5, P6, P9,P11,P13 |
ارزشهای اجتماعی |
||
|
P2, P8,P10P11,12,P13,P18,P19 |
مسئولیتپذیری اجتماعی |
عوامل توسعهدهنده |
|
|
P2, P3, P5, P7, P8,P10,P14,P16 |
منش ورزشی |
||
|
P3, P4, P8,P9,P11,P12,P15,P18,P20 |
منش پهلوانی |
||
|
P1, P3,P4,P6,P9,P11,P13,P14 |
اخلاق ورزشکار مسلمان |
||
|
P1, P2, P3,P12,P18,P20 |
تعهد ورزشی |
پیامدها |
|
|
P1, P2, P5, P6, P9,P11,P13 |
بازی منصفانه |
||
|
P2, P4,P8,P10,P14,P15 |
مسئولیت در ورزش |
||
|
P1, P2, P3,P12,P18,P20 |
عدم تخصصگرایی |
عوامل بازدارنده |
خطمشیگذاری فرهنگی در ورزش |
|
P1, P2, P5, P6, P9,P11,P13 |
نگرش منفی در ورزش |
||
|
P1, P3, P4, P5, P7,P10,P16,P17 |
عدم آگاهی |
||
|
P2, P4,P8,P10,P14,P15,P19 |
عدم پوشش رسانهای |
||
|
P3, P8,P10,P11,P15,P18 |
موانع زیرساختی |
||
|
P1, P8,P9,P12,P13,P17,P18 |
بسترهای آموزشی |
عوامل تسهیلکننده |
|
|
P1, P3,P4,P6,P9,P11,P13,P14,P16,P17 |
بکارگیری الگوهای بومی فرهنگ سازی |
||
|
P3, P8,P10,P11,P15 |
ارزشهای اخلاقی |
||
|
P1, P8,P9,P12,P13,P15 |
الگوهای رفتاری |
||
|
P2, P8,P10P11,12,P13,P18,P19 |
توسعه بسترهای فرهنگی |
عوامل توسعهدهنده |
|
|
P2, P3, P5, P7, P8,P10,P14,P16 |
توسعه بسترهای اجتماعی |
||
|
P1, P2, P3,P12,P18,P20 |
تکریم فرهنگها |
پیامدها |
|
|
P1, P2, P5, P6, P9,P11,P13 |
تقویت هویت دینی |
||
|
P2, P4,P8,P10,P14,P15 |
افزایش مشارکت ورزشی |
با استناد به یافتههای حاصل از کدگذاری محوری، مقولههای فرعی و اصلی در مدل پژوهش قرار گرفتند که در شکل 1 قابل مشاهده میباشد:
شکل 1: مدل نهایی خطمشیگذاری اخلاقی و فرهنگی در ورزش ایران
بحث و نتیجهگیری
هدف پژوهش حاضر، شناسایی شاخصهای خطمشیگذاری اخلاقی و فرهنگی در ورزش ایران بود. نتایج حاصل از کدگذاریها نشان داد که خطمشیگذاری اخلاقی و فرهنگی در ورزش ایران بر مبنای عوامل مختلفی قرار دارد. لذا زمانی که مکانیسم اثر این عوامل بهدرستی شناسایی و تشخیص داده شود میتوان شاهد رشد و بالندگی اخلاقی و فرهنگی در ورزش ایران بود.
نتایج نشان داد که خطمشیگذاری اخلاقی در ورزش ایران دارای 17 زیر مقوله است و این زیرمقولات در چهار مقوله اصلی 1) عوامل بازدارنده، 2) عوامل تسهیلکننده، 3) عوامل توسعهدهنده و 4) پیامدها دستهبندی شدند. گفتنی است که چون در مورد پژوهش حاضر مطالعه مرتبطی انجام نشده یا پژوهشگر یافت نکرده، بنابراین در این پژوهش در مورد مقولههای بهدست آمده به صورت کلی بحث خواهد شد.
عوامل بازدارنده خطمشیگذاری اخلاقی در ورزش ایران شامل عدماخلاق حرفهای در ورزش، خطاهای اخلاقی و رعایت انضباط در ورزش بود. حیدری و همکاران (1398) نشان دادند که اولین گام در دستیابی به سازمانهای اخلاق مدار، شناسایی و درک صحیح از مفهوم اخلاق حرفهای مدیران و موانع موجود میباشد، زیرا شناخت موانع توسعه اخلاق حرفهای مدیران سازمانهای ورزشی موجب میگردد تا تصمیمگیران سازمانی دید بهتری پیدا کنند و با بینش بیشتری نسبت به کاهش اثر یا حذف این موانع اقدام نمایند. واتسون، هریس و بیلی[23] (2020) بیان کردند که یکی از متداولترین روابط نقشآفرینی چندگانه در بین مربیان حفظ و آموزش اخلاق در بین ورزشکاران است (هریس و بیلی، 2020). میتوان گفت که یکی از دغدغههای ورزش در سطوح حرفهای، قهرمانی و تفریحی، چگونگی ایجاد بسترهای مناسب برای اخلاق در ورزش برای همه دستاندرکاران از جمله مدیران، مربیان، داوران و ورزشکاران است. جامعه بهطور کلی و دست اندرکاران و ورزشکاران بهطور اخص نیاز مبرم به توسعه اخلاق دارند. در واقع اخلاق ورزشی در محیطهای ورزشی و غیرورزشی بسترهای مناسب برای تمرینهای ضروری اخلاق محسوب میشود تا همگی آمادگی ورود به جامعه و محیطهای زندگی عادی را در حد قابل قبولی بیابند. در این راستا هر گونه مانعی میتواند چالشهایی را برای انجام این امر خطیر ایجاد نماید.
عوامل تسهیلکننده خطمشیگذاری اخلاقی در ورزش ایران شامل مبارزه با دوپینگ، مبارزه با فساد اخلاقی در ورزش، توجه به ارزشها، رفتار ورزشی مطلوب، وجدان کاری در ورزش، احترام به پیشکسوت و ارزشهای اجتماعی بود. یکی از مهمترین عوامل تسهیلکننده، مبارزه با دوپینگ بود. بیرانوند و همکاران (1399) 13 مولفه را به عنوان علل گرایش به دوپینگ در بین ورزشکاران ملی پوش ایران شناسایی کردند: مشکلات فردی، روانی، مالی، قانون، مدیریتی، مربیان، عملکردی، نگرش فرد، دلایل اجتماعی و فرهنگی، کنترل، ساختاری، منفعت طلبی و رسانهها. زنگنه، ساریخانی و زنگنه (1394) و تجاری و منوچهری (1393) بیان کردند که دوپینگ و مصرف داروهای غیر مجاز توسط ورزشکاران افزایش یافته است. با توجه به اینکه مصرف این قبیل داروها باعث میشود ورزشکار از لحاظ جسمی و معنوی آسیب ببیند، لذا قوانین مربوطه مربیان و پزشکان ورزشی را موظف به مراقبت، نظارت و پیشگیری از مصرف داروهای غیرمجاز توسط ورزشکاران کردهاند (زنگنه، و همکاران، 1394؛ تجاری و منوچهری، 1393). در تبیین این نتایج میتوان گفت با توجه به اینکه استفاده از مواد نیروزا برای سلامت مضر است، بنابراین مدیران، دستاندرکاران و مربیان به فکر راهکارهای اساسی جهت پیشگیری از این آسیب اجتماعی باشند. در این راستا آگاهیسازی ورزشکاران از عوارض خطرناک این مواد با برگزاری کارگاهها و دورههای آموزشی میتواند کمککننده باشد.
عوامل توسعهدهنده خطمشیگذاری اخلاقی در ورزش ایران شامل مسئولیتپذیری اجتماعی، منش ورزشی، منش پهلوانی و اخلاق ورزشکار مسلمان بود. مسئولیتپذیری اجتماعی از مهمترین عوامل توسعهدهنده خطمشیگذاری اخلاقی در ورزش ایران بود. ویتل و همکاران[24] (2016) بیان کردند که مسئولیت اجتماعی امری حیاتی و ضامن بقای ورزشکاران در جوامع امروزی است (ویتل و همکاران، 2016). در تبیین این نتایج میتوان گفت که رعایت بعد اخلاقی در ورزش مهمترین و با ارزشترین امر تلقی میگردد. بنابراین، انتظار میرود در ورزش حرفهای ورزشکاران، مربیان و افراد مرتبط با ورزش فعالیتهایشان مطابق با اصول اخلاقی، ارزشها و هنجارهای مورد قبول جامعه باشد.
پیامدهای خطمشیگذاری اخلاقی در ورزش ایران شامل تعهد ورزشی، بازی منصفانه و مسئولیت در ورزش بود. بازی منصفانه مهمترین پیامد خطمشیگذاری اخلاقی در ورزش ایران بود. احسانی و شجیع (1393) بیان کردند بازی منصفانه نمایشی است از نگرش در رفتارهایی در ورزش و اعتقاد به اینکه ورزش همراه با اخلاق است (احسانی و شجیع، 1393). در تبیین این نتایج میتوان گفت که هر جنبه اخلاق در پی اصلاح فرد در داخل میدان ورزشی است، ولی نتیجه مستقیم آن تأمین نظم عمومی است و در این شرایط و با این گونه اعضا و ورزشکاران تعلیم دیده، نظم در جامعه آسانتر برقرار خواهد شد. مربیان آگاه، در کنار وضع قوانین و استانداردهای مشخص برای ورزشکاران و بازیها، پرورش اخلاقی آنان را در اولویت کاری حرفهای خود قرار میدهند. بهعبارت دیگر، وضع قوانین و استانداردهای ضروری، فقط جنبه فرعی داشته و هدف اصلی این گونه مربیان وظیفهشناس آماده کردن ورزشکاران برای بازی منصفانه در جامعه و زندگی واقعی و بیرون از میدان ورزشی است.
همچنین نتایج نشان داد که خطمشیگذاری فرهنگی در ورزش ایران دارای 14 زیر مقوله است و این زیرمقولات در چهار مقوله اصلی 1) عوامل بازدارنده، 2) عوامل تسهیلکننده، 3) عوامل توسعهدهنده و 4) پیامدها دستهبندی شدند. گفتنی است که چون در مورد پژوهش حاضر مطالعه مرتبطی انجام نشده یا پژوهشگر یافت نکرده، بنابراین در این پژوهش در مورد مقولههای بهدست آمده بهصورت کلی بحث خواهد شد.
عوامل بازدارنده خطمشیگذاری فرهنگی در ورزش ایران شامل عدمتخصصگرایی، نگرش منفی در ورزش، عدم آگاهی، عدم پوشش رسانهای و موانع زیرساختی بود. یکی از مهمترین عوامل بازدارنده خطمشیگذاری فرهنگی در ورزش ایران، موانع زیر ساختی بود. موانع زیر ساختی شامل نبود فرهنگ حرفهایگری در ورزش، کمبود امکانات ساختاری فرهنگسازی، کمبود ساختار فرهنگسازی در ورزش و کمبود امکانات ارتباطی فرهنگسازی بود. در تبیین این موارد میتوان گفت که توجه به موانع زیرساختی عوامل بازدارنده خطمشیگذاری فرهنگی در ورزش ایران به بهبود اساسی عملکرد روانی ورزشکاران، مربیان، مدیران و... میانجامد. نبود فرهنگ حرفهایگری در ورزش باعث عدم شکلگیری فعالیتهای گروهی قوی و افزایش بهرهوری میشود. بنابراین متولیان ورزش باید این موارد را مد نظر داشته باشند، چرا که با رعایت این موارد در ورزش باعث رشد نوع دوستی و به تبع آن پایین آمدن آسیبهای جسمانی در ورزش میشود.
عوامل تسهیلکننده خطمشیگذاری فرهنگی در ورزش ایران شامل بسترهای آموزشی، بهکارگیری الگوهای بومی فرهنگسازی، ارزشهای اخلاقی و الگوهای رفتاری بود. بسترهای آموزشی از مهمترین عامل تسهیلکننده خطمشیگذاری فرهنگی در ورزش ایران بود که شامل آموزش فرهنگ ورزش در جامعه، تعلیم و تربیت فرهنگ ورزش در جامعه و توانمندسازی نیروی انسانی در حوزه فرهنگ بود. در تبیین این نتایج میتوان گفت که فرهنگ بخش جداییناپذیر و درهمتنیده در ورزش است که از طرفی متاثر از فرهنگ غالب است و از طرفی دیگر قابلیت اثرگذاری بر فرهنگ را دارد. پذیرش این دیدگاه که فرهنگ، بخش اصلی و مکمل هر جنبهای از ورزش است ایجاب میکند به عوامل اجتماعی و اخلاقی در ورزش توجه شود. بنابراین مدیران و مسئولان باید به بسترهای لازم برای آموزش ورزشکاران مربیان توجه داشته باشند تا بتوانند الگویی مناسب برای نوجوانان و جوانان باشند.
عوامل توسعهدهنده خطمشیگذاری فرهنگی در ورزش ایران شامل توسعه بسترهای فرهنگی و توسعه بسترهای اجتماعی بود. در تبیین این نتایج میتوان گفت که در میان تمام پدیدههای اجتماعی، ورزش نیز متأثر از گرایشهای جامعه میباشد. عادات، رفتار ورزشی افراد جامعه، نگرشها و باورهای آنان در مسائل ورزشی، همگی تحت تأثیر متقابل گرایشهای جامعه و رسانهها قرار گرفته است. منظور از توسعه فرهنگی ورزش، ایجاد یک باور مثبت و همیشگی در میان اقشار مختلف مردم نسبت به مقوله ورزش است.
پیامدهای خطمشیگذاری فرهنگی در ورزش ایران شامل تکریم فرهنگها، تقویت هویت دینی و افزایش مشارکت ورزشی بود. تقویت هویت دینی، یکی از مهمترین پیامدهای خطمشیگذاری فرهنگی در ورزش ایران است که شامل سلامت اخلاقی، اعتقادات دینی و اعتقادات مذهبی میشود. در تبیین این نتایج میتوان گفت که تقویت هویت دینی اولین گام در جهت توسعه فرهنگی در ورزش بهویژه ورزش قهرمانی است و ملاکها و شاخصهای پژوهش حاضر میتواند مبنای اولیه و مقدماتی برای برنامهریزی و اقدام جهت نیل به این هدف باشد. آنچه تاکنون پژوهشهای مرتبط با فرهنگ و ورزش نشان دادهاند این است که ناهنجاریهای اخلاقی و رفتاری فراوانی در ورزش قهرمانی وجود دارد؛ در صورتی که نتایج تحقیق حاضر نشان داد با گسترش تکریم فرهنگها بهویژه تقویت هویت دینی بهتر میتوان بهطور غیرمستقیم ناهنجاریهای اخلاقی و رفتاری را کاهش داد.
با توجه به اینکه بروز ناهنجاریهای اخلاقی و رفتاری را نخست باید در زیر ساختهای اجتماعی و در بطن جامعه جستجو کرد، از این رو به مدیران و مسئولان پیشنهاد میشود آموزش فرهنگ و اخلاق در ورزش را از مدراس شروع کنند و مواززین اخلاقی را آموزش دهند تا این امر موجب نهادینه شدن اخلاق در ورزشکاران شود. همچنین مدیران و مسئولان ورزشی میتوانند برای توسعه اخلاق، ورزشکاران بااخلاق را شناسایی و هر ماه از آنها تجلیل کنند. ورزش ایران در چند دهه گذشته پیشرفت کرده، اما به موازات این تحول و توسعه، رعایت موازین رفتارهای اخلاقی در این عرصه چندان جدی گرفته نشده است. به عبارتی، بعد ورزشی و قهرمانی آن برجسته و بعد پرورشی و فرهنگسازی آن فراموش شده است. از این رو، مدیران و مسئولان ورزش میتوانند با برگزاری همایشهای علمی- ورزشی همراه با پیوست فرهنگی، دستیابی به شیوههای نوین ترویج و توسعه رفتارهای حرفهای و مناسب در میادین بزرگ ورزشی را به ورزشکاران، مربیان و داوران آموزش دهند و تا حد زیادی از ناهنجاریها بکاهند.
از محدودیتهای این پژوهش آن که چون شرکتکنندگان از جامعه آماری مشخصی انتخاب شدند، نتایج پژوهش فقط قابل تعمیم به همین جامعه آماری میباشد. همچنین، حوزه پژوهش محدود به خطمشیگذاری اخلاقی و فرهنگی در ورزش ایران بود. البته محدودیتهای خارج از کنترل پژوهشگر نیز میتوانستند بر نتایج پژوهش اثر داشته باشند؛ نظیر محدودیتهای ساختاری، مقررات و ضوابط سازمان و نوع روابط انسانی در کنار ملاحظات انسانی در پاسخ افراد به سوالات مصاحبه.
منابع
- ابوالحسنی رنجبر، احمد؛ دانشفرد، کرم الله و فقیهی، ابوالحسن. (1396). «ارائه الگوی دستور کار خطمشیهای اصلاح نظـام اداری در ایران». مدیریت دولتی. 4(9).
- احسانی، محمد و شجیع، رضا. (۱۳۹۳). اخلاق در ورزش با رویکرد فلسفی. چاپ اول. تهران: پژوهشگاه تربیت بدنی و علوم ورزشی
- آصفی، احمدعلی؛ خبیری، محمد؛ اسدی دستجردی، حسن . گودرزی، محمود. (1393). «بررسی عوامل سازمانی موثر در نهادینه کردن ورزش همگانی در ایران». پژوهشنامه مدیریت ورزشی و رفتار حرکتی. 10(20)، صص 63-76.
- ایرجپور، علیرضا؛ مجرد، ناهید و دباغ، رضاییه. (1395). «بررسی نقش رسانههای جمعی در توسعه فرهنگی ورزش همگانی و حرفهای کشور». مدیریت و توسعه ورزش. 5(2)، صص 36-52.
- پورعزت، اصغر و رحیمیان، اشرف. (1391). «ویژگیهای خطمشی عمومی برای اداره شهرهای پیچیده». مجله مدیریت دولتی دانشگاه تهران. 51.
- تجاری، فرشاد و منوچهری، جاسم. (1393). مبانی روانی دوپینگ در ورزش از نظریه تا عمل برای ورزشکاران، مربیان و مقامات ورزشی. تهران: انتشارات حتمی و شرکا
- جوادیپور، محمد. (1394). «چالشهای مدیریت ورزش قهرمانی در ایران». نشریه مطالعات مدیریت ورزشی. 7(30)، صص 13-34.
- حجیپور، علیرضا؛ حمیدی، مهرزاد؛ سجادی، سید نصرالله و خبیری، محمد. (1398). «تدوین مدل رابطه‌ای خودتعیینی با اخلاق ورزشی ورزشکاران نخبه ایران». مطالعات روانشناسی ورزشی. 8(27)، صص 19-40.
- حیدری، محمد؛ رضوی، سید محمد حسین؛ امیرنژاد، سعید و محمدی، نصرالله. (1398). «شناسایی موانع ایجاد و یا توسعه اخلاق حرفهای مدیران سازمانهای ورزشی». مطالعات مدیریت رفتار سازمانی در ورزش. 6(3)، صص 23-35.
- خنیفر، حسین و آقداغی، میثم. (1394). «الگوی مفهومی سطوح تاثیرگذاری آموزههای اسلامی بر خطمشیگذاری فرهنگی». مجله علمی پژوهشی معرفت فرهنگی اجتماعی. شماره 33.
- زنگنه، مرتضی؛ ساریخانی، عادل و زنگنه، مسعود. (1394). «مسؤولیت کیفری ناشی از تجویز داروهای غیرمجاز(دوپینگ) در ورزش با نگاهی به قوانین ایران و فقه امامیه». مجله علمی پژوهشی حقوق پزشکی. ۹ (۳۵)، صص ۱۰۹-۱۲۳.
- سازمان تربیتبدنی جمهوری ایران. (1382). طرح جامع ورزش کشور. مرکز ملی مدیریت و توسعه ورزش.
- شریفی، سیدعلیرضا و فاضلی، عبدالرضا. (1391). «واکاوی سیاستگذاری فرهنگی در جمهوری اسلامی ایران». مجلس و راهبرد. شماره 11.
- شورای عالی انقلاب فرهنگی. (1389). شاخصهای راهبردی، ابعاد و مولفههای فرهنگی. کار گروه شاخصهای فرهنگی.
- عابدی، احیا؛ رضوی، سید محمد حسین؛ مرتضی، دوستی و احمدی، سیدعبدالحمید. (1397). «شناسایی ابعاد و رویکردهای توسعه فرهنگی ورزش و عوامل موثر بر آن در ورزش کشور». مطالعات راهبردی ورزش و جوانان. 17، 42.
- عبدوی، فاطمه و فخری، فرناز. (1390). «نقش رسانه در توسعه فرهنگ ورزش در اوقات فراغت زنان». فصلنامه پژوهشهای ارتباطی. 18(68)، ص 31.
- عراقی، محسن و کاشف، میرمحمد. (1393). «چالشهای پیشروی توسعه ورزش همگانی در ایران و راهبردهای آن». نشریه مدیریت ورزشی. 6(4)، صص 643-655.
- علایی، مریم؛ مختاری دینانی، مریم و رضایی پندری، عباس. (1398). «طراحی مدل ساختاری تفسیری عوامل مؤثر بر توسعه اخلاق حرفه ای در مربیان زن تیمهای ملی». اخلاق در علوم و فنّاوری. ۱۴ (۵) ، صص۸۷-۹۲.
- قلیزاده، آذر و سیدصالحی، سپیده. (1394). «نقش برنامههای شبکه ورزش در ارتقای فرهنگ ورزشی زنان خانهدار منطقه پنج تهران». مدیریت فرهنگی. 9 (27)، صص 23-49.
- کشگر، سارا؛ قاسمی، حمید و کارگر، غلامعلی. (1395). «تعریف فرهنگ ورزش و مولفههای آن با تکیه بر آرای متخصصان، ورزشکاران و دست اندرکاران ورزش کشور». مطالعات مدیریت رفتار سازمانی در ورزش. 2(12)، صص 11-22.
- گودرزی، محمود؛ اسلامی، ایوب و علی دوست قهفرخی، ابراهیم. (1394). «شناسایی عوامل موثر بر توسعه فرهنگ ورزش همگانی از طریق سیمای جمهوری اسلامی ایران». پژوهشهای کاربردی در مدیریت ورزشی. 4(3)، صص 11-27.
- مختاریان پور، مجید. (1396). «طراحی شبکه اجرای تعاملی سیاستهای فرهنگی کشور». مجله راهبرد فرهنگ. شماره 40.
- منوچهرینژاد، محسن؛ همتینژاد مهرعلی؛ رحمتی، محمد مهدی و شریفیان، اسماعیل. (1397). «شناسایی عوامل موثر بر نهادینهسازی فرهنگ ورزش در کودکان و نوجوانان». مدیریت ورزشی. 40، صص 163-179.
- هنری، حبیب؛ احمدی، سیدعبدالحمید و مرادی، مهدی. (1391). «بررسی نقش چهارگانه رسانههای ورزشی در توسعه ورزش قهرمانی». مطالعات مدیریت ورزشی. 4(15)، صص 145-158.
- الوانی، مهدی. (1395). تصمیمگیری و تعیین خطمشی دولتی. تهران: انتشارات سمت
- Bjärsholm, D., Gerrevall, P., Linnér, S., Peterson, T., & Schenker, K. (2018). “Ethical considerations in researching sport and social entrepreneurship”. European Journal for Sport and Society, 15(3), 216-233.
- De Bosscher, V., Shibli, S., Westerbeek, H., & van Bottenburg, M. (2016). “Convergence and divergence of elite sport policies: is there a one-size-fits-all model to develop international sporting success?” Journal of Global Sport Management, 1(3-4), 70-89.
- Dye, T.R. (2011). Understanding Public Policy. 11Ed. New Jersey: Upper Saddle River, Pearson Education Prentice-Hall, Inc.
- Elgin, D. J., & Weible, C. M. (2013). “A Stakeholder Analysis of Colorado Climate and Energy Issues Using Policy Analytical Capacity and the Advocacy Coalition Framework”. Review of Policy Research, 30(1), 114-133.
- Glaser, B. (1978). Theoretical sensitivity. Advances in the methodology of grounded theory.
- Goulding, C. (2002). Grounded theory: A practical guide for management, business and market researchers. Sage
- Guba, E. G., & Lincoln, Y. S. (1994). “Competing paradigms in qualitative research”. Handbook of qualitative research, 2(163-194), 105.
- Hadley, S., & Belfiore, E. (2018). “Cultural democracy and cultural policy”. Cultural Trends, 27(3), 218-223.
- Henningsen, E., Håkonsen, L., & Løyland, K. (2017). “From institutions to events–structural change in Norwegian local cultural policy”. International journal of cultural policy, 23(3), 352-371.
- Houlihan, B. (2002). Sport, policy and politics: A comparative analysis.
- Howlett, M., McConnell, A., & Perl, A. (2016). “Weaving the fabric of public policies: comparing and integrating contemporary frameworks for the study of policy processes”. Journal of Comparative Policy Analysis: Research and Practice, 18(3), 273-289.
- Katou, A. A., & Budhwar, P. S. (2010). “Causal relationship between HRM policies and organisational performance: Evidence from the Greek manufacturing sector”. European management journal, 28(1), 25-39.
- Lourenço, R. P., & Costa, J. P. (2007). “Incorporating citizens' views in local policy decision making processes”. Decision Support Systems, 43(4), 1499-1511.
- Sotiriadou, P., & Shilbury, D. (2009). “Australian elite athlete development: An organisational perspective”. Sport Management Review, 12 (3), 137–148.
- Vitell, S. J., King, R. A., Howie, K., Toti, J. F., Albert, L., Hidalgo, E. R., & Yacout, O. (2016). “Spirituality, moral identity, and consumer ethics: A multi-cultural study”. Journal of business ethics, 139(1), 147-160.
)